zào chuán háng hǎi
造船航海
chóng zhēn shí wǔ nián shí yuè èr shí rì, běi bīng rù hé jiān zhēn dìng jiān, yī rì bào xiàn míng chéng èr shí liù chù, bīng kē dōu gěi shì zhōng lǔ yīng lín, shí zuì zhēng zhēng, shǒu jiàn cè yuē, háng hǎi gōng xīn, wèi zào chuán sān qiān, fā bīng liù wàn, yú dēng lái dōng huì, háng hǎi dù liáo, zài dí zhī zhī, bì sù guī jiù, bù gōng ér zì qù yǐ. shǒu bō piào nǐ, tè jiā jì huà zhī miào, gāi bù kàn yì sù zòu. gōng bù fù yuē: zào chuán gù xì chén yá mén zé rèn, dàn huì diǎn jiù lì, yīn bīng shì xìng gōng zhě, tóng bīng bù fèn lǐ qí yì. chén bù zhǐ rèn zào yī qiān wǔ bǎi. shàng yǔn zhī. zhe tóng bīng gōng èr bù, zuò sù qǐ gōng, ér dān bàn xiè yú bīng bù yǐ. rán qǐ gōng gū jì, réng shì gōng bù zhí zhǎng. zào chuán sān qiān, měi chuán jià zhí, jì yín èr qiān liǎng, gòng yīng zhī xiāo qián liáng liù bǎi wàn. gōng bù yú gū jì shū yuē: chén bù xiàn jīn kù cáng rú xǐ, fēn rèn chuán fèi, yì xū sān bǎi wàn, jì wú suǒ cuò, shì yòu zài bì xíng, rì xī chóu chú, yǒu hé nán kāi fēng děng fǔ, jī qiàn chén bù liào jià yín qī bǎi jǐ shí wàn, hé wú jiāng cǐ yī xiàng, tīng chén cuò nà, jí rì mǎ shàng chāi rén, zài xiàn kè qǐ jiè, yǐ wèi zào chuán zhī fèi kě yě. shí kāi fēng hé dī wèi liú zéi suǒ jué, chéng guō xiàn zài shuǐ dǐ. shàng yòu yǔn zhī, jí yí zī bīng bù, cù sān bǎi wàn, yǐ xū qǐ gōng zhī yòng. bīng bù zé yuē: yòng bīng suǒ xū, chén bù ān gǎn tuī wěi, dàn zào chuán sān bǎi wàn, fēi niǎn zhǐ kě jiù. kuàng dāng cǐ kù cáng rú xǐ, wài jiě zǔ jué, qiǎo fù ān néng wèi wú mǐ zhī chuī. chén chá fèng yáng děng fǔ, qiàn chén bù zào mǎ jià yín bā shí yú wàn, cuī qí lù xù xiān jiě, yǐ yīng gōng bù zào chuán zhī zī, cǐ xiàn zài qián liáng, wú fán shè chù zhě. shàng yòu yǔn zhī. gōng bù chū yì, shí yù xiàng bīng bù cuò yín jǐ wàn, wèi qǐ gōng dā chǎng guī mó, bù wèi bīng bù zhǐ yí kōng wén yī zhǐ, jìng tóng běn bù zhī yóu xì fú cí, nǎi qǐ lián yú hù bù dà sī nóng yuē: xiàn jīn shān dōng lù gěng, kè kè yǒu gēng guǐ zhī yú, zì jiù bù xiá yě, zhuǎn kòu tóng xiāng, yòu yǐ qín wáng sì jí, jiǒng cáng yǔ jiù sì jiē kōng, nǎi gào jiǒng yú dōng xī jiāng mǐ xiàng xì bù èr shāng, lìng zhí piào yú liú dū sū háng guān kù duì yín, yīng zhě jí bǎi ér zhǐ, rén yǒu qiān yú, shù bù shàng bàn wàn yě, yì yǐ líng xīng ér zhǐ. shí yǐ wèi rùn shí yī yuè zhōng yě. bīng zé rù shān dōng, lián pò yǎn qīng èr fǔ, zhōu xiàn xiǎo chéng, zài suǒ bù jì. zào chuán zhī jià yín liǎng fèng zhǐ, qí shì zé jiū guī gōng bù, gōng bù kǒng wèi jiàn yì zhě cān qí xiè xiè cóng shì, nǎi wèi tuō ké zhī móu, yǐ shén qí biàn huà, shàng yī shū yuē: zào chuán zhī fèi, liǎng bù suī jīng bāi huà, nài jīn jiǔ mén huà bì èr shāng guǒ zú, yóu dīng bǎn mù, wú cóng zhì mǎi, jiàng zuò duò shǒu, yì wú cóng mì gù, ér xíng bīng zhī shì, yòu kè bù róng huǎn, rú zhī nài hé? wèi jīn zhī jì, chén bù shì chà zào chuán zhǔ shì zhū zhèng sè, qián wǎng huái ān chuán chǎng, hé wú lìng zhī dài wǎng chǎng zhōng, zé wù liào xiàn bèi, jiàng rén jù yōng, shāng jiǎ còu jí, kě yǐ jì rì chéng gōng, shěng chén yì jiàn, bù zhì tú tuō kōng yán yě. shàng yòu yǔn zhī. shí wèi shí èr yuè chū yě. cǐ shì yǐ shí zé zài zhū zhèng sè yī shēn. zhèng sè ruò fēi jīn chán, níng bù wèi jūn fǎ cóng shì. shuí zhī zhèng sè zhī jì gèng miào, tán zhī kǎn kǎn, tīng zhī záo záo. qí shū yán zào chuán gōng xīn, shěng chén miào suàn, tóng chóu zhī hèn, rén suǒ tóng xīn, dàn chén suǒ dū zào zhě, yóu zhá yùn liáng fù lǐ zhī chuán, fēi chéng fēng bō làng háng hǎi zhī chuán yě, háng hǎi yǔ fù lǐ, bǎn mù bù tóng, dīng tiě bù tóng, shì yàng bù tóng, háng zhōu wēi bù tóng, suǒ lǎn qì yòng bù tóng, rén fū shī shǒu cāo jià zuò yòng bù tóng. jīn yù wèi cǐ, bì xū zī cái yú mǐn guǎng, yíng zào yú hǎi yá, zhuān zé bǐ chù liǎng fǔ, jì rì wán gōng, jí cóng hǎi shàng jià wǎng ér běi, yǐ cǐ dà shì, yīn cái yīn dì, lǐ shì zhī bì rán, chén fēi gǎn wèi mó wài shì yě. shū shàng, zhǔn yí chì liǎng guǎng dū tái yǔ fú jiàn kāi fǔ yǐ. jiù lì, shěng chén shàng shū, bù yú wǔ rì, luò zhǐ bù fù, shěng chén shū dà yuē shí rì nèi, zhì dōu shǔ zòu zhāng zé hòu zhǐ yī yuè yě. zhū zhèng sè zhī zhǐ, dé zhī yú shí liù nián èr yuè chū xún, dū chá yuàn qǐng chì yí zī, yòu yǐ wèi èr yuè zhōng yǐ. zhì shì nián jiǔ yuè chū. jiàn mǐn yuè liǎng fǔ zòu gǎo, jí zàn kē chén zhī cè zhī miào, hòu yán chén děng jié jū liào lǐ, jí yù qǐ gōng jiàn zào, dàn jīn běi bīng yǐ chū, hǎi yǔ chéng qīng, zào chuán zhī shuō, bù bì yì kě yě. fèng shèng zhǐ shì.
崇禎十五年十月二十日,北兵入河間真定間,一日報陷名城二十六處,兵科都給事中魯應遴,時最錚錚,首建策曰,航海攻心,謂造船三千,發兵六萬,於登萊東匯,航海渡遼,在敵知之,必速歸救,不攻而自去矣。首撥票擬,特嘉計劃之妙,該部看議速奏。工部覆曰:造船固系臣衙門責任,但會典舊例,因兵事興工者,同兵部分理其役。臣部止認造一千五百。上允之。着同兵、工二部,作速起工,而擔半卸於兵部矣。然起工估計,仍是工部職掌。造船三千,每船價值,計銀二千兩,共應支銷錢糧六百萬。工部於估計疏曰:臣部現今庫藏如洗,分任船費,亦須三百萬,計無所措,事又在必行,日夕籌躇,有河南開封等府,積欠臣部料價銀七百幾十萬,合無將此一項,聽臣措那,即日馬上差人,再限刻起解,以為造船之費可也。時開封河堤為流賊所決,城郭現在水底。上又允之,急移咨兵部,促三百萬,以需起工之用。兵部則曰:用兵所需,臣部安敢推委,但造船三百萬,非捻指可就。況當此庫藏如洗,外解阻絕,巧婦安能為無米之炊。臣查鳳陽等府,欠臣部造馬價銀八十餘萬,催其陸續先解,以應工部造船支資,此現在錢糧,無煩設處者。上又允之。工部初意,實欲向兵部措銀幾萬,為起工搭廠規模,不謂兵部止移空文一紙,竟同本部之遊戲浮詞,乃乞憐於戶部大司農曰:現今山東路梗,刻刻有庚癸之虞,自救不暇也,轉叩同鄉,又以勤王四集,冏藏與廄肆皆空,乃告窘於東西江米巷細布二商,令執票於留都蘇杭官庫兌銀,應者及百而止,人有千餘,數不上半萬也,亦以零星而止。時已為閏十一月中也。兵則入山東,連破兗、青二府,州縣小城,在所不計。造船之價銀兩奉旨,其事則究歸工部,工部恐為建議者參其泄泄從事,乃為脫殼之謀,以神其變化,上一疏曰:造船之費,兩部雖經擘畫,奈今九門畫閉二商裹足,油釘板木,無從置買,匠作舵手,亦無從覓雇,而行兵之事,又刻不容緩,如之奈何?為今之計,臣部適差造船主事朱正色,前往淮安船廠,合無令之帶往廠中,則物料現備,匠人聚擁,商賈湊集,可以計日成功,省臣議建,不致徒託空言也。上又允之。時為十二月初也。此事已實責在朱正色一身。正色若非金蟬,寧不畏軍法從事。誰知正色之計更妙,談之侃侃,聽之鑿鑿。其疏言造船攻心,省臣妙算,同仇之恨,人所同心,但臣所督造者,由閘運糧腹里之船,非乘風波浪航海之船也,航海與腹里,板木不同,釘鐵不同,式樣不同,航舟危不同,索攬器用不同,人夫師手操駕作用不同。今欲為此,必須資材於閩廣,營造於海涯,專責彼處兩撫,計日完工,即從海上駕往而北,以此大事,因材因地,理勢之必然,臣非敢為膜外視也。疏上,准移敕兩廣督台與福建開府矣。舊例,省臣上疏,不逾五日,落旨部覆,省臣疏大約十日內,至都屬奏章則候旨一月也。朱正色之旨,得之於十六年二月初旬,都察院請敕移咨,又已為二月中矣。至是年九月初。見閩、粵兩撫奏稿,極贊科臣之策之妙,後言臣等拮据料理,極欲起工建造,但今北兵已出,海宇澄清,造船之說,不必議可也。奉聖旨是。
zhì yì
誌異
rén wǔ rùn shí yī yuè èr shí sì rì gēng shēn hài kè, gǒng jí chéng dāo zhàng, yǒu guāng huǒ yī cùn xǔ.
壬午閏十一月二十四日庚申亥刻,拱極城刀仗,有光火一寸許。
xú liàng gōng, zì yú qīn, jiāng yīn rén, chóng zhēn gēng chén, qīn cì jìn shì, shòu shǎn xī yán ān fǔ wú bǎo zhī xiàn. shí qín kòu rì chì, qí dì yǒu guài niǎo, niǎo shēn rén miàn péng shǒu, ruò fēi zhì xiàn, huò míng huò qī, bù jiǔ liú zéi bì zhì, ér chéng bèi tú yǐ. niǎo zhuàng rú xiāo.
徐亮工,字虞欽,江陰人,崇禎庚辰,欽賜進士,授陝西延安府吳堡知縣。時秦寇日熾,其地有怪鳥,鳥身人面蓬首,若飛至縣,或鳴或棲,不久流賊必至,而城被屠矣。鳥狀如梟。
wú xī shí lù yún: xià qiū zhī jiāo, yì lì dà zuò, wàn mín diāo zhài, jiān zhī xiōng huāng xiāng jì, bìn liàn wèi jiān, kū hái bào lù, jǐ biàn jiāo yě.
無錫實錄云:夏秋之交,疫癘大作,萬民凋瘵,兼之凶荒相繼,殯殮為艱,枯骸暴露,幾遍郊野。
fù jì: wú xī yì zhū shēng zhú xiàn lìng
附記:無錫邑諸生逐縣令
míng jì wú xī zhū shēng, měi suì miǎn liáng yín wǔ qián, wú tián kě miǎn zhě, zé yǔ zhī yín, wèi zhī kòu sàn mǐ. dài shì kě wèi hòu yǐ. shí, zhī xiàn páng chāng yǔn, zì ěr zuò, hào zài wáng, sì chuān shùn qìng fǔ xī chōng xiàn rén, chóng zhēn dīng chǒu jìn shì, mǐ bù shí fā, zhū shēng dù jǐng yào děng, yuē tóng xué páng chāng yǔn chū xī mén, gù shì xiàn lìng chū mén, jí bù dé fù rù. shí zhū shēng yǐ zhǐ dà shū yún: zhú chū wú xī zhī xiàn yī míng páng chāng yǔn bù xǔ fù rù, yòng zhū bǐ bàng shù, zhān yú lú xí wèi pái qíng zhī. jiāng lì yì chī sàn, fú chāng yǔn chū jí bì mén. chāng yǔn sù yú fǔ chén, fǔ chén diào wèi jiā dìng lìng, jiǔ zhī, zhǐ dǎi wǔ liù rén gé qí jīn, jìng bù zhì zhòng diǎn, yì yì yě. cǐ suī páng lìng zhī guò, ér zhū shēng zhī héng, yì tài shèn yǐ. shí yǐ liú kòu róu lìn jiāng běi, ér jiāng nán pín nián jiàn jī, gù dāng shì gū xī rú cǐ. bù sì nián, yì lì wēi rú jīn shì, fēi fù xī rì yōu wén zhī xiàng yǐ. dài shùn zhì shí qī nián gēng zǐ, fǔ chén zhū guó zhì, yǐ qián liáng shì zòu xiāo, sān wú shēn jīn duō chù, shì shì jí ér fǎn, tiān gài yǒu yǐ bào zhī yě.
明季無錫諸生,每歲免糧銀五錢,無田可免者,則與之銀,謂之叩散米。待士可謂厚矣。時,知縣龐昌允,字爾祚,號再王,四川順慶府西充縣人,崇禎丁丑進士,米不時發,諸生杜景燿等,約同學龐昌允出西門,故事縣令出門,即不得復入。時諸生以紙大書云:逐出無錫知縣一名龐昌允不許復入,用硃筆傍豎,粘於蘆席為牌擎之。將吏役笞散,扶昌允出即閉門。昌允訴於撫臣,撫臣調為嘉定令,久之,止逮五六人革其衿,竟不置重典,亦異也。此雖龐令之過,而諸生之橫,亦太甚矣。時以流寇蹂躪江北,而江南頻年洊飢,故當事姑息如此。不四年,役隸威如衿士,非復昔日優文之象矣。迨順治十七年庚子,撫臣朱國治,以錢糧事奏銷,三吳紳衿多黜,是勢極而反,天蓋有以報之也。