juǎn shí jiǔ chóng zhēn shí liù nián guǐ wèi
卷十九 崇禎十六年癸未
yuán dàn shī cháo xīn shǐ
元旦失朝(新史)
tíng chén dài lòu, dài tiān zǐ yě, kǒng tiān zǐ zǎo lín, tíng chén xiān tiān zǐ ér dài lòu yě. dài lòu zhī shí, gǔ wèi yán, gǔ yán ér sù bān yǐ. sù bān ér míng zhōng, zhōng xiē ér shèng jià dēng diàn, jìng biān xiǎng yǐ. biān xiǎng ér liǎng bān tíng chén yǒu róng wú xī, yǒu yì wú shēng, yǎng zhān diàn shàng, qí jiàn qiān bǎi hóng páo xiān xiù, shì lìng ér yǐ. nǎi guǐ wèi nián chūn zhèng zhī shuò, shèng jià shēng diàn, wén bān zhǐ yī shǒu fǔ zhōu yán rú, wǔ bān zhǐ yī xūn chén, jiù lì zhōng míng, zé dōng xī zhǎng ān mén jù kāi, cháo chén jù yōng jǐ zài wài, yīn yù kāi mén, ér dào zhě réng liáo liáo. hóng lú wèi kě chàng qí bān, jiǔ zhī lái zhě zuò liáng qiāng zhuàng. shí shǎo wǔ liù, miǎn chéng lǐ yān. yán rú shàng jiē yún: zhèng běn dài chí, yǐ zhì tíng chén màn wù, qǐ duó fèng zì chén děng shǐ, dé zhǐ gū miǎn.
廷臣待漏,待天子也,恐天子早臨,廷臣先天子而待漏也。待漏之時,鼓未嚴,鼓嚴而肅班矣。肅班而鳴鐘,鍾歇而聖駕登殿,靜鞭響矣。鞭響而兩班廷臣有容無息,有意無聲,仰瞻殿上,祇見千百紅袍掀袖,示令而已。乃癸未年春正之朔,聖駕升殿,文班止一首輔周延儒,武班止一勛臣,舊例鐘鳴,則東西長安門俱開,朝臣俱擁擠在外,因諭開門,而到者仍寥寥。鴻臚未可唱齊班,久之來者作踉蹌狀。十少五六,勉成禮焉。延儒上揭云:政本怠弛,以致廷臣慢誤,乞奪俸自臣等始,得旨姑免。
jì shí èr líng xīn shǐ
祭十二陵(新史)
jì tiān shòu shān shàng líng yě. shí èr líng, měi líng qiǎn sān pǐn guān zhǔ jì, péi jì zé liù pǐn yǐ xià èr rén, yòu xūn qī yī rén, wèi dān tǔ jiā fén shì. jiù lì yě. yú suí shǎo sī mǎ féng yè xiān shàng dé líng, jiāng rù hóng mén, yú qí jù chuò, zǒng róng róng zhuāng lǜ bīng wàn èr qiān rén guì yíng, jūn róng zhuàng lì, yíng wǔ zhěng qí, hóng mén zhī zuǒ, shè liǎng luó, jìng yǒu wǔ chǐ, shēng rú léi fā, rù zé fǎn dé chéng qí, shén zōng dìng líng zuì jìn wài, fán rù zhě xiān zhān yān. wài shù dà fāng shí bēi yī zuò, xì nì zhī sì miàn wú zì, gè líng jiē rán. nèi yǒu xiǎng diàn jiǔ yíng, diàn nèi jì pǐn fēng jié, lè qì chì qí, jù lóng yǐ huáng shā, màn hòu zé lù tái yī zuò, tái shè dà lú zhú, gāo yuē èr zhàng yú, yuán mén jiōng bì, zǐ gōng suǒ yóu rù yě. mù mén zài xī cè, bái shí wèi zhī, kuò wǔ chǐ, gāo yì yuē èr zhàng, hòu chǐ xǔ. yuán gōng zhī diān wèi diàn wǔ yíng, zhōng lì zhū qī fāng shí bēi, gāo zhàng yǒu wǔ chǐ, guǎng sì chǐ, jīn shū shén zōng huáng dì zhī dìng líng qī zì. wèi duǒ wèi bì wèi dì, jiē zhú yè mǎ nǎo shí zhòu zhī, hòu zé bǎo dǐng, cǎo shù méng róng, bù kě rù yǐ. chū nán xī xíng jīng zhǎng líng, chéng zǔ yě. wèi zhǔ xué jū zhōng, zài xī wèi yǒng líng, shì zōng yě. guī shì gè líng wú èr. wéi yǒng líng zhī sōng, duō yǎn dì, ér yán màn, rú shé rú téng, guò hé yuè jiàn, xíng zhě lǚ kuà qí shàng, jiē tī yá sōng. sōng shǔ chéng qún, yǐ wàn jì. kāng líng zé zài sān shí lǐ wài, fán shàng cǐ líng, bì xiān yī rì xíng, yì rì yóu yù quán sì, shān yǐ quán shí shèng. xī shí lǐ, yóu xiāng shān, shān yǐ diàn shā shèng. wèi qīng xuān, kě zuò shì jiǔ mén shuāng què, wěi guān yě. xià shān yóu bì yún, jīn bì huī huáng, chuān yán zú lǜ, liǎng zhě jiān zhī, guān zhǐ yǐ.
祭天壽山上陵也。十二陵,每陵遣三品官主祭,陪祭則六品以下二人,又勛戚一人,為擔土加墳事。舊例也。余隨少司馬馮鄴仙上德陵,將入紅門,輿騎俱輟,總戎戎裝率兵萬二千人跪迎,軍容壯麗,營伍整齊,紅門之左,設兩鑼,徑有五尺,聲如雷發,入則反得乘騎,神宗定陵最近外,凡入者先瞻焉。外豎大方石碑一座,細睨之四面無字,各陵皆然。內有饗殿九楹,殿內祭品豐潔,樂器飭齊,俱籠以黃紗,幔後則露台一座,台設大爐燭,高約二丈余,元門扃閉,梓宮所由入也。墓門在西側,白石為之,闊五尺,高亦約二丈,厚尺許。元宮之巔為殿五楹,中立朱漆方石碑,高丈有五尺,廣四尺,金書神宗皇帝之定陵七字。為垛、為壁、為地,皆竹葉瑪瑙石甃之,後則寶頂,草樹蒙茸,不可入矣。出南西行經長陵,成祖也。為主穴居中,再西為永陵,世宗也。規式各陵無二。惟永陵之松,多偃地,而延蔓,如蛇如藤,過河越澗,行者履跨其上,皆剔牙松。松鼠成群,以萬計。康陵則在三十里外,凡上此陵,必先一日行,翼日游玉泉寺,山以泉石勝。西十里,游香山,山以殿剎勝。未青軒,可坐;視九門雙闕,偉觀也。下山游碧雲,金碧輝煌,川岩崒嵂,兩者兼之,觀止矣。
tiān shòu shān zhī dé míng, shì wèi yù tǐ suǒ cáng gù yě bù zhī tài zōng yī rì zhù bì yǐn jiǔ, shì dāng wàn shòu zhī qī, qún chén děng shàng shòu, měi qí míng ěr.
天壽山之得名,世謂御體所藏故也;不知太宗一日駐蹕飲酒,適當萬壽之期,群臣等上壽,美其名耳。
zhōu yán rú fù wú chāng shí
周延儒(附吳昌時)
guǐ wèi sān yuè, gǎi lǐ bù yí zhì zhǔ shì wú chāng shí wèi lì bù wén xuǎn zhǔ shì, shǔ láng zhōng shì. chāng shí hǎo jié nà, tōng tài jiān wáng huà mín děng, yù zhuǎn quán sī. lì bù shàng shū zhèng sān jùn wèn xiāng rén xú shí qí. dá yuē: jūn zǐ yě. sān jùn suì jiàn yú shàng. gài shí qí wèi chāng shí jī shēn, gù yù zhī kě. sān jùn bù zhī yě. lì zhuǎn gěi shì zhōng fàn shì máo děng sì rén, yù shǐ chén jǐn děng liù rén, gù shì lì zhuǎn, kē yī dào èr. chāng shí tè guǎng qí shù, yì xié tái shěng wèi qū chú dì yě. sì yuè, yù shǐ qí biāo jiā hé chāng shí wěn zhì nòng quán, yù shǐ xú diàn chén hè dēng xuǎn gè shū cān zhī, zhèng sān jùn zì yǐn jiù bà, yǐ wù jiàn wú chāng shí yě.
癸未三月,改禮部儀制主事吳昌時為吏部文選主事,署郎中事。昌時好結納,通太監王化民等,欲轉銓司。吏部尚書鄭三俊問鄉人徐石麒。答曰:君子也。三俊遂薦於上。蓋石麒畏昌時機深,故譽之可。三俊不知也。例轉給事中范士髦等四人,御史陳盡等六人,故事例轉,科一道二。昌時特廣其數,意脅台省為驅除地也。四月,御史祁彪佳劾昌時紊制弄權,御史徐殿臣、賀登選各疏參之,鄭三俊自引咎罷,以誤薦吳昌時也。
sì yuè shí dà qīng bīng jiǔ zài nèi dì, shàng tè mìng zhōu yán rú yǐ gé bù dū shī, duàn qí guī lù. dà bīng shì dà, yán rú wèi bù gǎn bī, shì tiān qì jiàn yán, dà bīng dà huò ér hái. yán rú zhēn zhī zhī, zòu jié, jiā fēng tài shī. yǒu shān rén tí shī jī zhī yuē: dí wèi yán hè guī sī cuī, huáng jīn hóng fěn jǐn tuó huí. chū guān yī yuè wú xiāo xī, zuó rì yuán róng bào jié lái. jì ér tái shěng jiāo zhāng lùn liè, yán rú shòu huì zòng dí chū kǒu, shàng hàn zhī.
四月時大清兵久在內地,上特命周延儒以閣部督師,斷其歸路。大兵勢大,延儒畏不敢逼,適天氣漸炎,大兵大獲而還。延儒偵知之,奏捷,加封太師。有山人題詩譏之曰:敵畏炎熇歸思催,黃金紅粉盡駝回。出關一月無消息,昨日元戎報捷來。既而台省交章論列,延儒受賄縱敵出口,上頷之。
wǔ yuè, yán rú fàng guī, gěi shì zhōng hǎo jiōng, fù cān chāng shí, jí lǐ bù láng zhōng zhōu zhòng liǎn, qiè quán fù shì, nà huì xíng sī, nèi gé piào nǐ jī mì, měi shì xiān zhī. zǒng zhī, yán rú, tiān xià zhī zuì rén ér chāng shí zhòng liǎn yòu yán rú zhī zuì rén yě. yù shǐ jiǎng gǒng chén hé lún yì jiāo hé zhī.
五月,延儒放歸,給事中郝絅,復參昌時,及禮部郎中周仲璉,竊權附勢,納賄行私,內閣票擬機密,每事先知。總之,延儒,天下之罪人;而昌時、仲璉又延儒之罪人也。御史蔣拱宸、何綸亦交劾之。
qī yuè, zhào shān dōng bīng bèi léi yǎn zuò, yǔ shān dōng zǒng dū fàn zhì wán, miàn zhì yú zhōng zuǒ mén. xiān shì, yǎn zuò rù cháo, miàn zòu zhì wán zài shān dōng zòng bīng yín lüè, jí jīn yín ān mǎ xíng huì, shàng mìng dǎi xùn. zhì shì, dǎi zhì miàn zhì. shàng wèn xíng huì jīng shī zhuàng. yǎn zuò lì lì yǒu zhǐ. shàng wèn yǎn zuò yuē: ěr yán chēng gōng sòng dé, biàn yú bān lián zhě shuí yě? yǎn zuò yuē: zhōu yán rú zhāo quán nà huì, rú qǐ fèi qīng yù juān zū, zì yǐ wèi gōng, kǎo shì kē dào, jǐn shōu mén xià. fán qiú zǒng bīng xún fǔ, bì xiān huì tōng mù kè dǒng tíng xiàn, rán hòu dé zhī. shàng nù, jí mìng dǎi dǒng tíng xiàn. yòu wèn zhì wán, ān mǎ hé suǒ kuì? zhì wán xiè wú yǒu. shàng chì qí wàng, yīn wèn yù shǐ wú lǚ zhōng. ěr zài tiān jīn chá zhì wán yún hé? lǚ zhōng duì yǎn zuò yán, xún zhū zhì wán.
七月,召山東兵備雷演祚,與山東總督范志完,面質於中左門。先是,演祚入朝,面奏志完在山東縱兵淫掠,及金銀鞍馬行賄,上命逮訊。至是,逮至面質。上問行賄京師狀。演祚歷歷有指。上問演祚曰:爾言稱功頌德,遍於班聯者誰也?演祚曰:周延儒招權納賄,如起廢、清獄、蠲租,自以為功,考試科道,盡收門下。凡求總兵巡撫,必先賄通幕客董廷獻,然後得之。上怒,即命逮董廷獻。又問志完,鞍馬何所饋?志完謝無有。上斥其妄,因問御史吳履中。爾在天津察志完云何?履中對演祚言,尋誅志完。
shàng zì xùn wú chāng shí yú zhōng zuǒ mén, kǎo lüè zhì zhé jìng nǎi zhǐ.
上自訊吳昌時於中左門,拷掠至折脛乃止。
zhēng zhōu yán rú tīng kān. chū, yán rú zài zhào shí, shù jí shì zhāng pǔ mǎ shì qí yǐ gōng lùn gǎn dòng zhī, gù qí suǒ jǔ cuò, jǐn fǎn qián shì, xiàng zhī suǒ pái, gèng yuán ér jìn zhī. shàng yì xū jǐ yǐ tīng, pǔ jì méi, shì qí yuǎn quán shì, bù rù dōu, yán rú zuǒ yòu jiē chāng shí bèi, yǐ zhì yú bài.
征周延儒聽勘。初,延儒再召時,庶吉士張溥、馬世奇以公論感動之,故其所舉措,盡反前事,向之所排,更援而進之。上亦虛己以聽,溥既沒,世奇遠權勢,不入都,延儒左右皆昌時輩,以至於敗。
shí èr yuè, zhū lì bù wén xuǎn sī láng zhōng wú chāng shí.
十二月,誅吏部文選司郎中吳昌時。
qián dà xué shì zhōu yán rú yǒu zuì cì sǐ. yán rú dāng zhōng wài jiāo hòng, wú néng wèi shàng huà yī chóu, rán shòu zhǔ juàn shēn, gù qí bà nèi jiān chè chǎng wèi, zhū dāng rì yè chéng jiān méi niè, shàng jù bù xìn. yán rú yì hū zhī, dài shì shī xíng biān, shàng yì shāo yí, ér zhū dāng nǎi jǐn fā qí méng bì zhuàng. shàng shǐ xìn zhī. zhì shì, wú chāng shí shì, shèng nù suì bù kě huí yǐ.
前大學士周延儒有罪賜死。延儒當中外交訌,無能為上畫一籌,然受主眷深,故其罷內監、撤廠衛,諸璫日夜乘間媒孽,上俱不信。延儒益忽之,迨視師行邊,上意稍移,而諸璫乃盡發其蒙蔽狀。上始信之。至是,吳昌時事,聖怒遂不可回矣。
yán rú zhī zài zhào yě, yǐ huì jìn, yì yǐ huì bài yǐ nèi guān jìn, yì yǐ nèi guān bài yǐ chāng shí jìn, yì yǐ chāng shí bài.
延儒之再召也,以賄進,亦以賄敗;以內官進,亦以內官敗;以昌時進,亦以昌時敗。
yǔ wén yī lǎo bīng yún: yī rì, dà bīng shī dào, wù rù nào ní zhōng, zhū jiāng xǐ ér kùn zhī, yán rú xí zhì zòng yān. shàng dǎi zhāng guó wéi, guó wéi guò sū, sū rén shēng jì ér kū zhī. guó wéi yuē: wù yōu, wú xiàn yǒu zhōu xiāng shǒu shū zài, lìng wú fàng dí zhě. zhì jīng, guó wéi guǒ miǎn.
予聞一老兵云:一日,大兵失道,誤入淖泥中,諸將喜而困之,延儒檄至縱焉。上逮張國維,國維過蘇,蘇人生祭而哭之。國維曰:勿憂,吾現有周相手書在,令吾放敵者。至京,國維果免。