zèng gōng yī lǜ
赠公一律
dà shà nán píng yī mù zhī, mí tā zì xǔ dú dēng pí. gǔ shěn xī zhào shén yú jìn, máo luò chén xīng zhì bù yí. xuè jiàn shān líng chóu zǔ dé, hún yī gōng shù dá jūn zhī. shēng lái pèi jǐn wán xióng jiào, bái rèn fēng tóu liàn xiào sī.
大厦难凭一木支,靡他自许独登陴。鼓沈夕照神逾劲,旄落晨星志不移。血溅山陵酬祖德,魂依宫树答君知。生来佩尽丸熊教,白刃锋头炼孝思。
fù jì xiàn xíng
附记现形
gōng zhī gù lú zài jùn chéng, zì fù zǐ xùn jié hòu, wú rén jū shǒu. yǒu jùn rén wú yín zhě, zì mèng yán, dà qīng cháo jìn shì, shì yīn xiǎo yàng, yù jiè qí shì jìng xī, suì jiān yú ér rù, hū jiàn gōng shā zé hóng páo, zì píng hòu qū chū, duān zuò tīng zhōng. wú yín dà xiè, jí fǎn, jí shén, wèi jǐ zú. rán zé gōng zhī zhōng líng, yì xiǎn hè yǐ zāi.
公之故庐在郡城,自父子殉节后,无人居守。有郡人吴訚者,字孟岩,大清朝进士,适因小恙,欲借其室静息,遂肩舆而入,忽见公纱帻红袍,自屏后趋出,端坐厅中。吴訚大駴,即返,疾甚,未几卒。然则公之忠灵,亦显赫矣哉。
chén liáng mó
陈良谟
chén liáng mó, yuán míng tiān gōng, zì shì liàng, hào yín rì, yín xiàn rén. chóng zhēn xīn wèi jìn shì. gǎi jīn míng. fù mǒu, méi guān yún nán, yǐ pín gù bù néng guī chèn, hòu dé dì yè xuǎn, qiú shòu dà lǐ fǔ sī lǐ, nǎi bēn sāng guī. guǐ yǒu fēn kǎo xiāng wéi, jǔ zhuō yì, rù wèi sì chuān dào yù shǐ. jǐ mǎo xún àn sì chuān, shǔ lì dàn zhī, bù gǎn wéi fēi. jiǎ shēn zhēng yuè, mèng bài wén shān yú táng xià, wén shān yī zhī. qǐ yuē: gōng yǔ yǔ xiān hòu, rén pǐn xiāng tóng, hé xià bài? sān yuè shí qī chéng xiàn, dà shū èr shí zì yú zhuō yuē: guó yùn zāo yáng jiǔ, jūn wáng gòu nán shí. rén chén dāng xùn jié, zhōng xiào liǎng wú kuī. pū dì hūn yūn zhě shù sì. zì shì shuǐ jiāng bù rù kǒu. qí zú yín quàn wú sǐ. yuē: wú zhì fēi yī rì yǐ. shí yǒu zhí yǒu jì fāng tài zài páng. gōng yuē: wú wèi guó sǐ, yì bù gù jiā. zhǐ cǐ xiān jūn zhūn xī, lǎo mǔ shì yǎng, sì jì wèi dìng, xū yī yán, yán bù zú xī, yīn fù shī yún: zhōng tiān xuán rì yuè, sì hǎi suǒ bì zhào. shū ěr yīn wù hūn, rì yuè shī cháng dào. yǎng guān wǒ míng míng, bù shí yī shí biàn. shū zhì cǐ, hū biāo fēng xí yǒu, yuē: yì zāi cǐ fēng. suí xù yún: diàn fēng zì nán lái, guāng fù tiān xīn jiàn. dài fū bǎi zhí shì, qí shuí wàng míng jūn. kuì yǔ chén yù jiǔ, chuáng zǐ yān shù xún. bèi chéng shú jìn cuì, xiàng zhàn yǎo wú shēng. rú hé shè jì líng, xī ěr shùn mín xíng. zài zhōu yì fù zhōu, gǔ jīn tóng yī zhé. shùn mín jí nì mín, cān guān fēi yī rì. cāng cāng bù kě wèn, wáng guó wǒ hé cún. shì shǒu bù èr xīn, yī sǐ bào jūn ēn. mò tí yún: wèi zi wèi chén, bù néng liǎng quán. kāng kǎi cóng róng, tóng guī yī sǐ. dà míng jiān chá yù shǐ chén liáng mó. shū yú zéi xiàn běi jīng zhī rì. suì fù jì shōu. wèi jǐ wén dì bēng, dà tòng yuē: wú suǒ yǐ yǐn rěn zhì cǐ zhě, wèi dì zài yě. jīn yǐ yǐ, wú sǐ wǎn yǐ. zhū pū luó qì bù cóng, tòng yǐn jiōng hù. wèi huán yú liáng, yù zì yì, yǒu qiè shí shì, jīng shī rén, nián shí qī, fǔ qǔ bǎi yǒu sān rì, duān fú jìng zhuāng, hòu gōng tóng jǐn. gōng wèi yuē: wú nián yú wǔ shí, wú zi, rǔ jīn yǒu shēn, tǎng shēng nán yǐ yán chén shì xuè shí, rǔ bì miǎn zhī, yù qiǎn rén sòng zhī mǔ jiā. shí shì yuē: zhǔ rén sǐ, qiè jiāng shuí yī? chén sǐ jūn, qiè sǐ zhǔ, fēn yě. yǔ qí wèi zéi rǔ bù rú wú zi, qǐng xiān sǐ yǐ jué jūn niàn, suì rù tóu huán, gōng bié zuò yī huán yǔ zhī tóng jǐn. zhū pú cóng xì xì qì kuī zhī gōng shàng lì, guà lán pà pēn xuè mǎn dì. shí shì yǐ hóng sī dài yì yú páng, pò mén yú rù, gōng qì wèi jué, jiè wù dòng. shí shì bǐ wàn lì ruǎn, bù néng jí shì, wǒ jǐn zhī xìng jǐn, rǔ wèi wǒ gāo qí xuán, rǔ sòng wǒ zhōng, yóu wú zi yě. zhū pū qì yuē: zhǔ rén cǐ qù, dìng wèi zhèng shén, gōng yuē: rán. wú dāng yòu rǔ, suì jué. nán dōu zèng tài pú sì shǎo qīng, shì gōng mǐn. shí shì zèng rú rén, tóng sì jīng zhōng cí.
陈良谟,原名天工,字士亮,号寅日,鄞县人。崇祯辛未进士。改今名。父某,没官云南,以贫故不能归衬,后得第谒选,求授大理府司理,乃奔丧归。癸酉分考乡闱,举卓异,入为四川道御史。己卯巡按四川,属吏惮之,不敢为非。甲申正月,梦拜文山于堂下,文山揖之。起曰:公与予先后,人品相同,何下拜?三月十七城陷,大书二十字于桌曰:国运遭阳九,君王遘难时。人臣当殉节,忠孝两无亏。仆地昏晕者数四。自是水浆不入口。其族淫劝无死。曰:吾志非一日矣。时有执友季芳泰在旁。公曰:吾为国死,义不顾家。止此先君窀穸,老母侍养,嗣继未定,须一言,言不足悉,因赋诗云:中天悬日月,四海所毕照。倏尔阴雾昏,日月失常道。仰观我明明,簿蚀一时变。书至此,忽飙风袭牖,曰:异哉此风。随续云:电风自南来,光复天心见。大夫百执事,其谁忘明君。媿予沉郁久,床笫淹数旬。背城孰尽瘁,巷战杳无声。如何社稷灵,惜尔顺民形。载舟亦覆舟,古今同一辙。顺民即逆民,参观非一日。苍苍不可问,亡国我何存。誓守不二心,一死报君恩。末题云:为子为臣,不能两全。慷慨从容,同归一死。大明监察御史陈良谟。书于贼陷北京之日。遂付季收。未几闻帝崩,大恸曰:吾所以隐忍至此者,为帝在也。今已矣,吾死晚矣。诸仆罗泣不从,痛饮扃户。为缳于梁,欲自缢,有妾时氏,京师人,年十七,甫娶百有三日,端服靓妆,候公同尽。公谓曰:吾年逾五十,无子,汝今有娠,倘生男以延陈氏血食,汝必勉之,欲遣人送之母家。时氏曰:主人死,妾将谁依?臣死君,妾死主,分也。与其为贼辱不如无子,请先死以绝君念,遂入投缳,公别作一缳与之同尽。诸仆从隙隙泣窥之公上立,挂蓝帕喷血满地。时氏以红丝带缢于旁,破门逾入,公气未绝,戒勿动。时氏彼腕力软,不能即逝,我紧之幸尽,汝为我高其悬,汝送我终,犹吾子也。诸仆泣曰:主人此去,定为正神,公曰:然。吾当佑汝,遂绝。南都赠太仆寺少卿,谥恭愍。时氏赠孺人,同祀旌忠祠。
lùn yuē: gōng mǐn zhī sǐ, jiào tā rén gèng nán. shàng yǒu lǎo qīn, xià wú xuè sì, ér yòu chǒng ài zài páng, háo bù xì liàn, zhēn dà jiě tuō rén. zhì shí rú rén sháo yán hào chǐ, yù jié shuāng biāo, zī èr rén zhě, kě wèi fēi yuè ài hé, yóu xíng jiàn shù, tóng shàng tiān gōng zhě yě. qǐ tú xuè xìng jué liè yě zāi!
论曰:恭愍之死,较他人更难。上有老亲,下无血嗣,而又宠爱在旁,毫不系恋,真大解脱人。至时孺人韶颜皓齿,玉节霜标,兹二人者,可谓飞越爱河,游行剑树,同上天宫者也。岂徒血性决烈也哉!
chén chún dé
陈纯德
yù shǐ chén chún dé, zì jìng shēng, hào dàn yuán, hú guǎng yǒng zhōu líng líng rén. chóng zhēn shí sān nián gēng chén jìn shì. shì bǎng èr jiǎ jìn shì, jù méng ēn zhào duì chèn zhǐ, jí chú hàn lín kē dào děng zhí. gōng yǐ zòu duì xiáng míng, shòu fú jiàn dào yù shǐ. guǐ wèi dū xué shùn tiān, fāng dǐ rèn, yǐ zūn huà jǐng, bù néng qián, suì huí jīng. zéi rù jīng, gōng zì jīng sǐ. qí tóng jìn shì zhào duì zhě, tè zhǐ chú hàn lín wǔ rén, kē dào gè wǔ rén, gòng shí wǔ rén. sǐ zhě wéi gōng yī rén. nán jīng zèng tài pú sì shǎo qīng, shì gōng jié, sì jīng zhōng cí.
御史陈纯德,字静生,号澹元,湖广永州零陵人。崇祯十三年庚辰进士。是榜二甲进士,俱蒙恩召对称旨,即除翰林、科、道等职。公以奏对详明,授福建道御史。癸未督学顺天,方抵任,以遵化警,不能前,遂回京。贼入京,公自经死。其同进士召对者,特旨除翰林五人,科、道各五人,共十五人。死者惟公一人。南京赠太仆寺少卿,谥恭节,祀旌忠祠。
shì nián sǐ jié, sān yù shǐ, èr chén gōng yǔ wáng zhōng liè gōng shì yě.
是年死节,三御史,二陈公与王忠烈公是也。
biān nián yún: gōng shí tí dū běi zhí xué xiào, xíng bù fāng zhì yì shuǐ, shì shì yóu wèi jìng, wén dū chéng zéi jǐng, jí róng zhuāng rù dōu, bù shù rì ér chéng xiàn, suì zì yì.
编年云:公时提督北直学校,行部方至易水,试士犹未竟,闻都城贼警,即戎装入都,不数日而城陷,遂自缢。
zhōng nì shǐ yún: gè dān duō zhù sǐ nàn, ér guó nàn lù zhù èr jiā liú yòng, fēi yě. huò zhě bèi zhí bù qū, ér yǐ xíng sǐ, gù zhù xíng rǔ zhū chén nèi. rán zhū shū jù chēng xùn nàn wén chén èr shí yī rén, ér gōng xián liè qí zhōng. qiě nán dōu míng yǒu shì diǎn, jí cì sì jīng zhōng cí, zé gōng zhī zì yì, duàn fēi wú zhēng kě zhī yě. tā shuō gài kě fèi yǐ.
忠逆史云:各单多注死难,而国难录注二夹留用,非也。或者被执不屈,而以刑死,故注刑辱诸臣内。然诸书俱称殉难文臣二十一人,而公咸列其中。且南都明有谥典,及赐祀旌忠祠,则公之自缢,断非无征可知也。他说概可废矣。
shēn jiā yǔn
申佳允
shēn jiā yǔn, zì jǐng méi, hào sù yuán, yǒng nián rén. tiān qǐ xīn yǒu jǔ rén, chóng zhēn xīn wèi jìn shì. chū wén tài shǐ zhī mén, shòu yí fēng zhī xiàn, sān zài diào fán qǐ xiàn. zéi sǎo dì wáng lǜ wàn rén gōng qǐ, gōng dēng pí gù shǒu, shǒu jiàn zhǎn yī rén, nǎi tuì zhù zhuān chéng, yǐ qīng lián dì yī chēng. zhuó lì bù wén xuǎn sī zhǔ shì, jiǎng rén cái, jué bēn jìng, lǚ shàng fēng shì, quán zhèng sù rán, zhuǎn kǎo gōng yuán wài láng. huì gōng zhī shī wén wén sù, yǔ hán chéng yǒu xì, zhōng yǐ wēi fǎ, bìng jí gōng, jiàng nán jīng guó zǐ jiàn bó shì, shēng tài pú sì sì chéng. jiǎ shēn èr yuè, yǐ mù shì chū xún jìn jiāo, wén zéi báo jū yōng, fēn bīng zì cháng shān rù, jī nán jùn xiàn, wàng fēng bēn kuì, cháo chén duō jí shì yǐn qù. zuǒ yòu xián quàn gōng yuē: jīng shī qiě wēi, jì zài wài kě wú yǔ. gōng kǎi rán liú tì yuē: wǒ gù zhī jīng shī dāng bù zhī, qí rú huáng shàng hé? nǎi xīng chí rù dōu. shí sān yuè shí èr shì yě. zhī dà shì yǐ qù, yǐ shū yí zi hán guāng yuē: xíng yǐ yuē yì, shùn shù yuē mìng, yì bù kě bèi, mìng bù kě wéi. zài cháo zài yě, wú èr dào yě. tiān xià shì huài yú tān shēng wèi sǐ. sǐ yú jí, sǐ yú lì, sǐ yú xíng lù, sǐ yú fáng wéi dòu zhēng, jūn sǐ yě. shù zhě níng sǐ bù xī. yù jūn fù dà jié, suō shǒu chuí tì, bǎi jì qiú miǎn, cǐ zhēn bù shàn yòng sǐ yǐ. wú shòu guó ēn, shì yǐ sǐ bào. shì shí qí mǔ tài ān rén nián jìn qī shí, yíng yǎng jīng dǐ, zuǒ yòu yǐ cǐ wéi jiě. yuē wú yè yǐ shēn xǔ guó, shì nán liǎng quán. shí bā jù bīn kè wèi yòu zǐ yù xíng guān lǐ, yuē cǐ sòng yǐn héng zhōu suǒ wèi guàn dài jiàn xiān rén yú dì xià yě. yīn yǐ shēng píng suǒ zhe shī wén fù zhī yuē: wú zuò guān wú cháng wù, bàn shēng jīng lì jìn cǐ yǐ. shí jiǔ chéng pò, zuǒ yòu qǐng yì fú nì tā suǒ. gōng yuē: wú lái cǐ hé wéi zhě, rù ér bì, hé rú bì ér bù rù. yǐ wén gōng zhōng biàn, yǎng tiān hū shèng míng zhě sān. shì liǎng pū gù shǒu bù qù. dài zhī yuē: wǎng wú bài kè shí, zé yǒu shàn dì, kě suí háng. zhì wáng gōng chǎng, yǒu jǐng hóng rán, liǎng pū zhī qí yì, jí wǎn zhī, duàn xiù yuè rù, liǎng pū hào hū, chuí gěng jiù zhī, gōng zài xià hū yuē: rǔ děng guī wèi tài ān rén, jūn wáng yǔ wáng, yǒu zi zuò zhōng chén, mò guò tòng yě. shí nián sì shí yǒu èr. wèi jǐ zéi cóng guān dōng kuì huí, yù sì fén lù, yòu zǐ yù, xié tài ān rén duó mén chū, tóng pú jiē cóng, yǒu yōng shū xú qǐ fèng zhě, cóng gōng yǐ shí nián yǐ, hào qì qǐng liú. yuē: wǒ děng jù qù, jiù shuí yǔ shǒu. zéi guǒ fén mín jū jí yù. xú guì yuē: wú zhǔ yǐ zhōng sǐ, yuàn fú fén, zéi nù biān zhī, xú kòu qǐng yù āi, zéi gǎn dòng, zú bù fén. jí dà bīng zhì, zhú jū mín wài xǐ, xú jù, biàn qiú qí tóng lǐ, dé juān gōng zhū pān guì děng èr shí yú rén, yú guān tiān níng sì, gù dé quán, xú zhī lì yě. nán dōu zhào zèng tài pú sì shǎo qīng, shì jié mǐn, sì jīng zhōng cí. zi hán guāng, gāo cái jùn pǐn yǔ dì yù, bìng yǐ shī wén míng shì.
申佳允,字井眉,号素园,永年人。天启辛酉举人,崇祯辛未进士。出文太史之门,授仪封知县,三载调繁杞县。贼扫地王率万人攻杞,公登陴固守,手剑斩一人,乃退筑砖城,以清廉第一称。擢吏部文选司主事,奖人才,绝奔竞,屡上封事,铨政肃然,转考功员外郎。会公之师文文肃,与韩城有隙,中以微法,并及公,降南京国子监博士,升太仆寺寺丞。甲申二月,以牧事出巡近郊,闻贼薄居庸,分兵自常山入,畿南郡县,望风奔溃,朝臣多藉事引去。左右咸劝公曰:京师且危,既在外可无与。公慨然流涕曰:我固知京师当不支,其如皇上何?乃星驰入都。时三月十二事也。知大事已去,以书贻子涵光曰:行已曰义,顺数曰命,义不可背,命不可违。在朝在野,无二道也。天下事坏于贪生畏死。死于疾,死于利,死于刑戮,死于房帏斗争,均死也。数者宁死不惜。遇君父大节,缩手垂涕,百计求免,此真不善用死矣。吾受国恩,誓以死报。是时其母太安人年近七十,迎养京邸,左右以此为解。曰吾业以身许国,势难两全。十八聚宾客为幼子煜行冠礼,曰此宋尹衡州所谓冠带见先人于地下也。因以生平所著诗文付之曰:吾作官无长物,半生精力尽此矣。十九城破,左右请易服匿他所。公曰:吾来此何为者,入而避,何如避而不入。已闻宫中变,仰天呼圣明者三。视两仆固守不去。绐之曰:往吾拜客时,择有善地,可随行。至王恭厂,有井泓然,两仆知其意,急挽之,断袖跃入,两仆号呼,垂绠救之,公在下呼曰:汝等归慰太安人,君亡与亡,有子作忠臣,莫过恸也。时年四十有二。未几贼从关东溃回,欲肆焚戮,幼子煜,挟太安人夺门出,童仆皆从,有佣书徐起凤者,从公已十年矣,号泣请留。曰:我等俱去,柩谁与守。贼果焚民居及寓。徐跪曰:吾主以忠死,愿弗焚,贼怒鞭之,徐叩请愈哀,贼感动,卒不焚。及大兵至,逐居民外徙,徐惧,遍求其同里,得镌工朱攀桂等二十余人,舁棺天宁寺,故得全,徐之力也。南都诏赠太仆寺少卿,谥节愍,祀旌忠祠。子涵光,高才峻品;与弟煜,并以诗文名世。
gōng yī zì kǒng jiā, hào jùn yuán, shū qǐng gōng xù zhě, wèi bái shì yù gōng bào yī, yì dú xíng jūn zǐ yún. tā běn yǒu zài gōng yì zhě.
公一字孔嘉,号浚源,疏请公恤者,为白侍御公抱一,亦独行君子云。他本有载公缢者。
lùn yuē: wǎng yú yóu bái mén shí, sù yuán xiān shēng fāng zuǒ qiān guó bó, wǎng gù lǚ dǐ, huān xiāng de yě. rěn zhī qí shǎo gū, shì tài ān rén xiào. wèi xiào lián shí, yǒu hé wán cǎo, jīn kāng kǎi fù nàn, shì sǐ rú guī, qiú zhōng chén bì yú xiào zǐ zhī mén, xìn fū! wú jiàn shén jīng lún xiàn, ruò zuò huàn zhě, bèi dùn chū dōu mén, biàn chēng gāo dǎo. ruò gōng fǎn cóng wài rù, yǔ chéng cún wáng, sù zhì yǐ dìng, fēi ruò lín shì wú kě rú hé, zhǐ de yī sǐ zhě bǐ yě. tè tài jūn gāo nián, hé bù xiān hù sòng chū jīng, miǎn qí jīng tòng, yì ài rì zhī chéng, dài yǒu xū yú bù rěn lí xī xià zhě hū?
论曰:往余游白门时,素园先生方左迁国博,枉顾旅邸,欢相得也。稔知其少孤,事太安人孝。为孝廉时,有和丸草,今慷慨赴难,视死如归,求忠臣必于孝子之门,信夫!吾见神京沦陷,若作宦者,背遯出都门,便称高蹈。若公反从外入,与城存亡,素志已定,非若临事无可如何,只得一死者比也。特太君高年,何不先护送出京,免其惊痛,意爱日之诚,殆有须臾不忍离膝下者乎?