zhāng xiàn zhōng fù pàn
张献忠复叛
jǐ mǎo sān yuè, cáo fǔ zhōng jūn liú liáng zuǒ, yǒu guāng shān zhī jié, ān lú xún dào yì kāi yuǎn, yǒu shū chéng sān jié, zéi jiàn xī bēn, zhāng xiàn zhōng cáo cāo yīn rù fáng zhú shān zhōng. fáng xiàn zhú shān xiàn jù shǔ hú guǎng yún yáng fǔ. chū xiàn zhōng jiǎ guān bīng qí, xí nán yáng, tún nán guān. zuǒ liáng yù shì zhì, yí ér zhào zhī, xiàn jiǒng yì qù. liáng yù zhuī jí, liǎng mǎ xiāng wàng, yī jiàn zhōng qí méi xīn, yī jiàn dīng qí zhōng zhǐ yú gōng bǎ, xiàn cāng huáng jiān, liáng yù jǔ dāo pī qí miàn, xuè liú bèi jiǎ, sūn kě wàng lì qián gé zhī, dé miǎn. táo zhì má chéng, liáng yù zhuī jiǎo zhī, yī zhòu yè xíng qī bǎi lǐ, zhì xiāng yáng fǔ zhī gǔ chéng xiàn. wù yín zhēng yuè chū jiǔ yè, pò zhī, chū shì mín yuē: běn yíng zhì zài kuāng luàn, yǐ zhú chuǎng bīng yuǎn dùn, běn yíng shì jiǎ guī cháo, nǎi jū qí lǎo jù jié, qiǎn kě wàng yǐ bì yù, zhǎng chǐ yú zhě. èr fāng, yuán jìng cùn zhū èr méi, huì xióng wén càn qǐng xiáng. wén càn xǔ yān. yǐ qiān shì zhāng dà jīng jiān qí jūn. wén càn yōng bǐ wú néng, zhù jié xiāng yáng, yú hòu pǔ zhǒng shū, rì yòng shù shí rén guàn gài. shí hàn, jùn yì shēn wén qí yǔ, wén càn pī yún: yuán shū zhuó mào, hé miáo hé yǐ dú kū? bù guò jiān mín wèi bū liáng dì ěr. qí shè shī rú cǐ. liáng yù móu yú xún àn lín míng qiú, xún dào wáng ruì zhān, yù yòu zhí xiàn. wén càn yuē: shā jiàng bù xiáng, lì bì zhī, nǎi yí qí yíng yú chéng nèi. xiàn shì wén càn, yì wú jì. sī liàn shì zú, zào jūn qì. gǔ chéng zhū shēng xú yǐ xiǎn yī jiàn rú gù, jiào yǐ sūn wú bīng fǎ. yòu qǐ zhí xián, suǒ yuè xiǎng, qiě qǐng miǎn shǎn lú líng wén wǔ zhōu xiàn. tún mǎ bù bīng liù qiān. jǐ mǎo chūn, xiàn zhōng pàn xíng yù zhe, liáng yù qǐng tǎo zhī. wén càn gù zhāng lù qí shì, shǐ xiàn zhī zhī, qiǎng liú liáng yù yǐn jiàn, jī yán shí rì. xiàn cóng róng jǐn yùn bīng xiè rù fáng shān, wén càn shǐ cuī chū bīng, zé xiàn yǐ pàn yǐ. shì shí, wén càn zhāo fǔ shí sān jiā zéi, fēng tún yǐ jù, zhōng zhōu yí dài, xuán fǔ xuán pàn. xún fǔ xú yī fàn, wèi kě jiǎo zhī jī huì, yǔ néng jiǎo zhī wù lì, dōu cóng fǔ lǐ cuò guò, liáng bù wū yě. wǔ yuè, xiàn zhōng jì pàn, shā gǔ chéng lìng ruǎn zhī diàn. zhī diàn lín mò, lì xuè shū jué mìng cí. luó rǔ cái jiǔ yíng bìng qǐ, yīng xiàn zhōng, xiàn zhōng xié yù shǐ lín míng qiú shàng shū qiú fēng yú xiāng yáng. míng qiú bù cóng, suì shā zhī. qī yuè, zhāng luó èr zéi hé yú fáng xiàn. liáng yù wén biàn yuē: jīng lüè zòng hǔ fù yú, shǐ wǒ yīng zhī bù qù, bì yǐ dòu liú zuì wǒ, lìng qí zhì, jí mào shǔ jìn bīng, yù fú dà bài ér hái, shī qí fú yìn. liáng yù liè qí zhuàng, shàng gé wén càn zhí, liáng yù yì jiàng zhí, lìng shā zéi zì shú.
己卯三月,漕抚中军刘良佐,有光山之捷,安庐巡道易开远,有舒城三捷,贼渐西奔,张献忠、曹操因入房竹山中。房县、竹山县俱属湖广郧阳府。初献忠假官兵旗,袭南阳,屯南关。左良玉适至,疑而召之,献窘逸去。良玉追及,两马相望,一箭中其眉心,一箭钉其中指于弓靶,献仓皇间,良玉举刀劈其面,血流被甲,孙可望力前格之,得免。逃至麻城,良玉追剿之,一昼夜行七百里,至襄阳府之谷城县。戊寅正月初九夜,破之,出示民曰:本营志在匡乱,已逐闯兵远遁,本营释甲归朝,乃拘耆老具结,遣可望以碧玉,长尺余者。二方,圆径寸珠二枚,贿熊文灿请降。文灿许焉。以佥事张大经监其军。文灿庸鄙无能,驻节襄阳,于后圃种蔬,日用数十人灌溉。时旱,郡邑申文祈雨,文灿批云:园蔬茁茂,禾苗何以独枯?不过奸民为逋粮地耳。其设施如此。良玉谋于巡按林铭球,巡道王瑞旃,欲诱执献。文灿曰:杀降不祥,力庇之,乃移其营于城内。献恃文灿,益无忌。私练士卒,造军器。谷城诸生徐以显一见如故,教以孙吴兵法。又乞职衔,索月饷,且请渑、陕、庐、灵、阌五州县。屯马步兵六千。己卯春,献忠叛形愈着,良玉请讨之。文灿故彰露其事,使献知之,强留良玉饮饯,稽延时日。献从容尽运兵械入房山,文灿始催出兵,则献已叛矣。是时,文灿招抚十三家贼,蜂屯蚁聚,中州一带,旋抚旋叛。巡抚徐一范,谓可剿之机会,与能剿之物力,都从抚里错过,良不诬也。五月,献忠既叛,杀谷城令阮之钿。之钿临殁,沥血书绝命词。罗汝才九营并起,应献忠,献忠胁御史林鸣球上书求封于襄阳。鸣球不从,遂杀之。七月,张、罗二贼合于房县。良玉闻变曰:经略纵虎负嵎,使我撄之不去,必以逗遛罪我,令旗至,即冒暑进兵,遇伏大败而还,失其符印。良玉列其状,上革文灿职,良玉亦降职,令杀贼自赎。
xī shēn xú diào yuán, wù yín lìng huáng gāng, cháng yún xiàn jì jiù fǔ, wén càn shū zòu, liú zhōng bù xià, xiàn xìng rú yuán hóu, bù nài jiǔ jìng, yíng yú chéng wài, jiāng ér àn dié qǐ, měi rì zì xià ér shàng, xún huán bù yǐ, rú jiào hóu shēng mù, wú yī xī tíng, suī tiān xìng hào dòng, yì jiè cǐ zì liàn, bìng yǐ liàn shì zú ěr. shí wén càn shū jiǔ bù bào, xiàn cóng jiāng shí rén, chí rù chéng, wèn xiàn lìng ruǎn zhī diàn yuē: tíng yì yún hé? ruǎn yíng qí yì yuē: jiāng jūn bù rì dà bài, qiě fēng hóu yǐ. xiàn nǎi qù, rú shì zhě shù cì. yǐ yuè yuè, shū zhōng bù xià, xiàn zhēn suǒ qǐng duō bù suí, nǎi mì móu pàn, fù chí rù xiàn. jí ruǎn rú qián. ruǎn jīng kǒng wú cuò, xiàn zhī qí miù. dà nù yuē: rǔ yòu wǒ yé, gù zuǒ yòu yuē: zhuā tā tóu lái, jí zhǎn shǒu qù, suì pàn." shì tú jié jìng wú guò zéi, jiàng xiàng qí móu zhǐ shì zhāo" sòng rén zhī yán, ruò wéi wén càn xiě zhào.
锡绅徐调元,戊寅令黄冈,尝云献既就抚,文灿疏奏,留中不下,献性如猿猴,不耐久静,营于城外,将儿案叠起,每日自下而上,循环不已,如教猴升木,无一息停,虽天性好动,亦借此自练,并以练士卒耳。时文灿疏久不报,献从将十人,驰入城,问县令阮之钿曰:廷议云何?阮迎其意曰:将军不日大拜,且封侯矣。献乃去,如是者数次。已越月,疏终不下,献侦所请多不遂,乃密谋叛,复驰入县。诘阮如前。阮惊恐无措,献知其谬。大怒曰:汝诱我耶,顾左右曰:抓他头来,即斩首去,遂叛。“仕途捷径无过贼,将相奇谋只是招”;宋人之言,若为文灿写照。
fáng jǐng chūn fù zǐ sǐ jié
房景春父子死节
fáng jǐng chūn, zì hé mǎn, nán zhí jiāng dū rén. wàn lì rén zǐ jǔ rén, chóng zhēn xīn wèi jiù jiào yán chéng, bà guī, qiān huáng zhōu zhào mó, shǔ zhuàn huáng ān. fǔ èr rì ér zéi yǎn zhì. shì yǐ shēn yǔ chéng cún wáng, zhàn shǒu bā zhòu yè, zéi dùn qù. wù yín, shēng fáng xiàn zhī xiàn. shí xióng wén càn zhāo jiǔ yíng, dà kòu jiāo chì yún shǔ, ér luó rǔ cái bái guì hēi yún xiáng sān yíng, fēn mǎ rù fáng, bī jù xī guān, jǐng chūn zhī shì bù kě wèi, yǔ zhǔ bù zhū bāng wén yóu jī yáng dào xuǎn, nèi xiū shǒu jù, wài dìng méng shū, gǒu ān dàn xī. jǐ mǎo wǔ yuè, zhāng xiàn zhōng tū rù fáng. gài xiàn zhōng yǐ pò gǔ chéng, xiàn lìng ruǎn zhī diàn sǐ, suì shèng gǔ xíng ér xī, ér xīn chā sān yíng, qún qǐ xiǎng yìng, chéng zhōng bīng yíng xiǎng quē, jǐng chūn xuè shū cùn zhǐ, qiǎn rén zhuì chéng chū qiú jiù, bù bào. xiàn zhōng bī fù chéng, jǐng chūn yuē: wú tóu kě duàn, chéng bù kě ràng yě. zéi yì gōng, jǐng chūn fā pào jiān zéi, zéi yǐ guān fù shǒu, sì miàn huán wéi, shǒu mén zhǐ huī zhāng sān xī wèi nèi yìng, chéng xiàn, yáng dào xuǎn xiàng zhàn sǐ, jǐng chūn bèi zhí, quàn xiáng bù cóng, mìng zhuāi chū zhǎn zhī. zi shēng yuán míng luán, bào fù shī kū mà, zéi fù shǒu rèn, pū chén yí yì bèi shā. zhū bāng wén yǔ qí jiā rén jù bù qū sǐ. shì wén, zèng jǐng chūn tài pú sì qīng, míng luán yǔ chén yí jù fù sì.
房景春,字和满,南直江都人。万历壬子举人,崇祯辛未就教盐城,罢归,迁黄州照磨,署篆黄安。甫二日而贼掩至。誓以身与城存亡,战守八昼夜,贼遁去。戊寅,升房县知县。时熊文灿招九营,大寇交斥郧属,而罗汝才、白贵、黑云祥三营,分马入房,逼据西关,景春知事不可为,与主簿朱邦闻、游击杨道选,内修守具,外定盟书,苟安旦夕。己卯五月,张献忠突入房。盖献忠已破谷城,县令阮之钿死,遂胜鼓行而西,而新插三营,群起响应,城中兵赢饷缺,景春血书寸纸,遣人缒城出求救,不报。献忠逼复城,景春曰:吾头可断,城不可让也。贼益攻,景春发炮歼贼,贼以棺覆首,四面环围,守门指挥张三锡为内应,城陷,杨道选巷战死,景春被执,劝降不从,命拽出斩之。子生员鸣鸾,抱父尸哭骂,贼复手刃,仆陈宜亦被杀。朱邦闻与其家人俱不屈死。事闻,赠景春太仆寺卿,鸣鸾与陈宜俱祔祀。
sǐ zhōng sǐ xiào, rì yuè guāng zhāo, jǐng chūn míng luán zhī jié liè yǐ. zhì ruò dào xuǎn bāng wén, níng yǔ lìng jūn tóng rì ér sǐ, bù yǔ pàn nì tóng ér shēng, qǐ fēi jiē bù èr xīn zhī chén zāi!
死忠死孝,日月光昭,景春、鸣鸾之节烈矣。至若道选、邦闻,宁与令君同日而死,不与叛逆同而生,岂非皆不二心之臣哉!
yáng sì chāng dài xióng wén càn
杨嗣昌代熊文灿
chū, xióng wén càn yǔ dà xué shì yáng sì chāng, shēn xiāng jié nà. sì chāng yù wén càn chéng gōng, yǐ jié shàng zhī, wén càn jì bài, sì chāng nèi bù zì ān, qǐng dū shī nán tǎo, shàng shén wèi láo zhī. bā yuè shí qī rì rén xū, mìng sì chāng dū shī tǎo zéi, cì shàng fāng jiàn, bìng dū shī fǔ chén yín yìn, gěi tǎng jīn sì wàn, shǎng gōng pái qiān wǔ bǎi, mǎng zhù fēi juàn gè wǔ bǎi. jiǔ yuè chū wǔ rì dīng mǎo, sì chāng bì cí, shàng yàn yú píng tái hòu diàn, shǒu shāng sì chāng, lài jīn jué, cì yǐ shī, lēi yú wén miào, qīn fù náo gē èr shǒu zèng xíng, mìng huì bīng shí wàn, gěi běn zhé sè yín èr wàn, chū shī zhī lóng, mò shèng yú cǐ. yù shǐ zhāng kěn táng qǐng zhe wèi lìng, yǒu chuàng wèi fǔ shuō zhě, yì chū biān máng háng wǔ, yǐ jiān xì lùn yì chū dào jiāng shēn jīn, yǐ tōng zéi lùn yì chū dū fǔ zhèn shuài, yǐ wù guó lùn. shū rù, sì chāng fú shàn yě. sì chāng shǒu chàng zhòng liǎn yī yì jiā jiǎo xiǎng sān bǎi wàn liǎng, yòu jiā liàn xiǎng qī bǎi sān shí yú wàn liǎng, hé jiù pài měi nián jiā èr qiān sān bǎi wàn, yǐ zhì mín qióng dào qǐ. zhì shì lì yǐ miè zéi zì rèn. dōng shí yuè, sì chāng zhì xiāng yáng, rù xióng wén càn jūn, zhào dǎi wén càn rù jīng, lùn sǐ, qì xī shì. bài zuǒ liáng yù píng zéi jiāng jūn liáng yù suǒ bù duō xiáng jiàng, sì chāng wèi kě yǐ yǐ biàn zéi, wèi qǐng yú shàng, gù yǒu shì mìng. zéi chū wén sì chāng chū, pō xīn bù, jí sì chāng dǐ rèn, zhǒng xí wén càn zhāo fǔ gù zhì, móu yǐ yún shì wěi yún fǔ yuán jì xián, chǔ shì wěi chǔ fǔ sòng yī hè. yī hè tān nuò qiǎo chǎn, yǐ sì chāng fù míng hè, tóu jiē, zì shǔ qí míng yuē yī niǎo. chǔ rén zhēng chuán xiào zhī. sì chāng duì shǒu nián yú, yī chóu mò zhǎn, zì chè bái hǔ zhī xiǎn, zòng zéi rù chuān, zéi shì yì zhāng, bù kě shōu shí. sì chāng wàng tīng yáng zhuō rán zhī shuō wèi xiàn zéi nán tú, gé zuǒ yì fǔ, zhé sī shě nán jiù yì, xí zuǒ liáng yù qū wǎn, jià yán chuān zhōng xiāo zéi, bù zú fán dà bīng, jūn zhōng xián zhī shī jì. liáng yù tàn shí qí jiān. lǜ bīng jìng qù, lián fā shí jiǔ xí, zhuī zhī bù fǎn, zéi fù chū, wú dāng guān zhě yǐ. dàn zéi yóu xī běi lù zǒu xiāng yáng, ér sì chāng yóu xī nán shuǐ zǒu yí líng, qí lù xiāng bì, yóu shì chēng biān cháng bù jí. shèn zhì dì fāng shī shì, nì bù shàng wén, ér yòu xū shè jié jí, dòng yún kòu bù zú lǜ. lǜ zhōu zhī zhōu sū qióng děng sǐ yú zéi, sì chāng fù kǎn qí tóu, chōng jí bào gōng, qún zéi yù wú suǒ dàn. dàng shì shí, chǔ fǔ dài bà bù cháng. wù yín shí yī nián liù yuè, dǎi chǔ fǔ yú yīng guì, yǐ fāng kǒng zhāo dài zhī. zhì shí sān nián zhēng yuè, dǎi kǒng zhāo, mìng sòng yī hè dài zhī. shí èr nián jǐ mǎo sì yuè shuò wù zǐ, yún yáng fǔ zhì dài dōng mǐn miǎn, yǐ wáng áo yǒng dài zhī. zhì shí sān nián, bà áo yǒng, yǐ yuán jì xián dài zhī. dài yì fēn fēn, qì wú chéng gōng, qí wèi huá zéi xiào ěr.
初,熊文灿与大学士杨嗣昌,深相结纳。嗣昌欲文灿成功,以结上知,文灿既败,嗣昌内不自安,请督师南讨,上甚慰劳之。八月十七日壬戌,命嗣昌督师讨贼,赐尚方剑,并督师辅臣银印,给帑金四万,赏功牌千五百,蟒纻绯绢各五百。九月初五日丁卯,嗣昌陛辞,上宴于平台后殿,手觞嗣昌,赉金爵,赐以诗,勒于文庙,亲赋铙歌二首赠行,命会兵十万,给本折色银二万,出师之隆,莫盛于此。御史张肯堂请着为令,有创为抚说者,议出编氓行伍,以奸细论;议出道将绅衿,以通贼论;议出督府镇帅,以误国论。疏入,嗣昌弗善也。嗣昌首倡众敛一议加剿饷三百万两,又加练饷七百三十余万两,合旧派每年加二千三百万,以致民穷盗起。至是力以灭贼自任。冬十月,嗣昌至襄阳,入熊文灿军,诏逮文灿入京,论死,弃西市。拜左良玉平贼将军;良玉所部多降将,嗣昌谓可倚以辨贼,为请于上,故有是命。贼初闻嗣昌出,颇心怖,及嗣昌抵任,踵袭文灿招抚故智,谋以郧事委郧抚袁继咸,楚事委楚抚宋一鹤。一鹤贪懦巧谄,以嗣昌父名鹤,投揭,自署其名曰一鸟。楚人争传笑之。嗣昌对守年余,一筹莫展,自撤白虎之险,纵贼入川,贼势益张,不可收拾。嗣昌妄听杨卓然之说谓献贼难图,革左易抚,辄思舍难就易,檄左良玉趋皖,驾言川中霄贼,不足烦大兵,军中咸知失计。良玉探识其奸。率兵竟去,连发十九檄,追之不返,贼复出,无当关者矣。旦贼由西北陆走襄阳,而嗣昌由西南水走夷陵,歧路相避,犹饰称鞭长不及。甚至地方失事,匿不上闻,而又虚设捷级,动云寇不足虑。滤州知州苏琼等死于贼,嗣昌复砍其头,充级报功,群贼愈无所惮。当是时,楚抚代罢不常。戊寅十一年六月,逮楚抚余应桂,以方孔昭代之。至十三年正月,逮孔昭,命宋一鹤代之。十二年己卯四月朔戊子,郧阳抚治戴东闵免,以王鳌永代之。至十三年,罢鳌永,以袁继咸代之。代易纷纷,迄无成功,祇为猾贼笑耳。
sì chāng dǐ rèn yǐ xià, jiān shí sān nián shì zài nèi, yīn shàng wén ér bìng jí zhī ěr. yuè chǔ fǔ yī xíng kě zhī.
嗣昌抵任以下,兼十三年事在内,因上文而并及之耳。阅楚抚一行可知。
zhì yì
志异
qī yuè èr shí wǔ rì, wú yì fēi huáng bì tiān, suǒ jí zhī dì. hé dòu lì jǐn, dāng shì shè fǎ bǔ zhuō, dòu mǐ yì dòu huáng, xiǎo mín zhēng bǔ zhī, huò fén huò yì.
七月二十五日,吾邑飞蝗蔽天,所集之地。禾豆立尽,当事设法捕捉,斗米易斗蝗,小民争捕之,或焚或瘗。