juǎn shí liù chóng zhēn shí sān nián gēng chén
卷十六 崇禎十三年庚辰
zhèn mín
賑民
rùn zhēng yuè, mìng xún chéng yù shǐ zhǔ zhōu zhèn jī, fā tǎng jīn bā qiān, zhèn zhēn dìng. fā tǎng jīn liù qiān, zhèn shān dōng. èr yuè, fēng mái kàng hàn, zhào qiú zhí yán. sān yuè, fēn zhèn jī nán sān wàn jīn. shì rì yǔ. yòu zhèn jīng shī pín mín, gè qián èr bǎi. qī yuè, fā tǎng jīn èr wàn, zhèn shùn tiān bǎo dìng. bā yuè, fā cāng sù zhèn hé dōng jī mín. jiǔ yuè, mìng yǒu sī jì nán mín yì bào hái. dōng shí yuè, chū tǎng jīn wàn liǎng, shì jiù mián yī èr wàn, gěi jīng shī qióng mín.
閏正月,命巡城御史煮粥賑饑,發帑金八千,賑真定。發帑金六千,賑山東。二月,風霾亢旱,詔求直言。三月,分賑畿南三萬金。是日雨。又賑京師貧民,各錢二百。七月,發帑金二萬,賑順天保定。八月,發倉粟賑河東饑民。九月,命有司祭難民、瘞暴骸。冬十月,出帑金萬兩,市舊棉衣二萬,給京師窮民。
jǐ mǎo gēng chén zhī jì, zhōng wài jiāo hòng, shàng niàn qióng mín lí zāi juān zhèn lǚ xià, ér yǒu sī zhí fǎ qīn dù rú gù. zhēn kě hèn yě.
己卯、庚辰之際,中外交訌,上念窮民罹災蠲賑屢下,而有司執法侵蠹如故。真可恨也。
cè gòng shì
策貢士
sān yuè wáng cè gòng shì yú jiàn jí diàn, cì wèi zǎo dé dì yī. xiān shì, rùn zhēng yuè, shàng zhào gòng shì sì shí bā rén yú wén huá diàn. shàng wèn biān yú duō jǐng, hé yǐ bào chóu xuě chǐ? zǎo dé duì yuē: shǐ dà xiǎo zhū chén, jiē zhī suǒ chǐ, zé gōng yè zì jiàn. wěi wěi shù bǎi yán. zǎo dé, tōng zhōu rén, gèng zì yán wù yín shǒu chéng gōng. shàng xīn shí zhī. zhì shì yōu bá dì yī.
三月王策貢士於建極殿,賜魏藻德第一。先是,閏正月,上召貢士四十八人於文華殿。上問邊隅多警,何以報仇雪恥?藻德對曰:使大小諸臣,皆知所恥,則功業自建。娓娓數百言。藻德,通州人,更自言戊寅守城功。上心識之。至是優拔第一。
xīn jìn shì zhào duì, shàng bá zhào yù sēn děng wǔ rén wèi hàn lín, zhōu zhēng rú wǔ rén wèi kē chén, wú bāng zhí wǔ rén wèi yù shǐ, jù pī yīng duì xiáng míng. yòu bá lǚ yáng děng shí sān rén, wèi lì bīng èr bù zhǔ shì, jù pī yīng duì shāo míng. cì xià dì jǔ rén wú xī huá tíng xiàn jiāng yīn xú liàng gōng děng wèi jìn shì. shí chēng qīn cì jìn shì.
新進士召對,上拔趙玉森等五人為翰林,周正儒五人為科臣,吳邦直五人為御史,俱批應對詳明。又拔呂陽等十三人,為吏、兵二部主事,俱批應對稍明。賜下第舉人無錫華廷獻、江陰徐亮工等為進士。時稱欽賜進士。
tài zǔ wú yuán nián zhì hàn lín yuàn, yǐ táo ān wèi hàn lín xué shì. hóng wǔ shí bā nián, shǐ dìng hàn lín guān zhì. yǒng lè èr nián jiǎ shēn kē, zé huì yuán yáng xiāng děng wǔ shí yī rén jí shàn shū yì liú děng shí rén, jù gǎi shù jí shì. cì nián zhēng yuè, fù mìng jiě jìn xuǎn shù jí shì yáng xiāng wǔ jìn duàn liáng děng èr shí bā rén. yú wén yuān gé yì yè. shí rén wèi zhī èr shí bā xiù. jiù zhì shù jí shì, jiān yī kē kǎo xuǎn, é dìng èr shí bā rén. zì wàn lì shí yī nián guǐ wèi lǐ tíng jī bǎng, shǐ lìng měi kē kǎo xuǎn yǐ èr shí èr rén wèi é. gù shù kē lái hàn lín guān zhì bǎi yú yuán, jiē wú suǒ shì shì. wéi yáng yáng zhǎng ān dào shàng, bài kè yǐn jiǔ ér yǐ. chóng zhēn jiǎ xū dīng chǒu liǎng kē, shǐ bù xuǎn shù jí shì, yǐ jí tuī yǒu yì zhèng zhě, zhuó rù hàn lín, yì zhì zhī yī biàn yě. zhì gēng chén xīn kē jìn shì zhào duì, shàng wèn jūn yǒu nán, dāng yún hé? xī rén zhào yù sēn duì yuē: wàn suì chén xùn sǐ, shàng hàn zhī. yīn wèn sì shì, yù sēn duì qiě qì, suì bá hàn lín. shí chēng qīn cì hàn lín. qí gān bàn huáng bàn zhū, zhòng róng zhī. huò yún gù lì. měi kē hàn lín xuǎn shí bā rén, wéi nán jīng jí zhè gè xuǎn èr rén, yú měi shěng yī rén, měi kē xuǎn kē dào měi shěng yī rén, fán yǒu dà zhèng bì hé shí sān xǐng rén zhuó yì, gù bèi zhī tiān xià de shī. cǐ zhì zhī shàn yě. jí chóng zhēn xīn wèi yǐ hòu. shǐ bù kǎo xuǎn, wéi qǔ zhī tuī wèi hàn lín kē dào yǐ. dài guǐ wèi kē fù kǎo shù jí shì. hòu yǐ yǒu, lóng wǔ lì, fù gǎi shù jí shì wèi shù cuì shì yún.
太祖吳元年置翰林院,以陶安為翰林學士。洪武十八年,始定翰林官制。永樂二年甲申科,擇會元楊相等五十一人及善書、易流等十人,俱改庶吉士。次年正月,復命解縉選庶吉士楊相、武、進段良等二十八人。於文淵閣肄業。時人謂之二十八宿。舊制庶吉士,間一科考選,額定二十八人。自萬曆十一年癸未李廷機榜,始令每科考選以二十二人為額。故數科來翰林官至百餘員,皆無所事事。惟揚揚長安道上,拜客飲酒而已。崇禎甲戌、丁丑兩科,始不選庶吉士,以即推有異政者,擢入翰林,亦制之一變也。至庚辰新科進士召對,上問君有難,當云何?錫人趙玉森對曰:萬歲臣殉死,上頷之。因問四事,玉森對且泣,遂拔翰林。時稱欽賜翰林。旗杆半黃半朱,眾榮之。或雲故例。每科翰林選十八人,惟南京及浙各選二人,余每省一人,每科選科道每省一人,凡有大政必合十三省人酌議,故備知天下得失。此制之善也。及崇禎辛未以後。始不考選,惟取知推為翰林科道矣。迨癸未科復考庶吉士。後乙酉,隆武立,復改庶吉士為庶萃士雲。
sì yuè, mìng kǎo xuǎn dà diǎn xū kē gòng jiān qǔ, yǐ shōu rén cái zhī yòng. yǐ ér lì bù kǎo xuǎn, bù liè jǔ gòng, tè mìng gòng shì bìng suì gòng èr bǎi liù shí sān rén, jù bǔ bù sì sī shǔ, tuī guān zhī xiàn, bù wèi lì.
四月,命考選大典須科貢兼取,以收人才之用。已而吏部考選,不列舉貢,特命貢士並歲貢二百六十三人,俱補部寺司屬,推官知縣,不為例。
mìng cháo chén jí fǔ àn gè jǔ jiāng cái.
命朝臣及撫按各舉將材。
míng zhì zuì zhòng jìn shì, kě shì zhì liù bù, jìn shì zhōng hàn lín wèi zuì, yī rù hàn lín zé bù qū xī. suī yī yāo bèi bù shèn zhé, suǒ yǐ yǎng xiāng tǐ yě. jǔ rén zhǐ kě shì zhì tài shǒu ér yǐ. gù jìn shì guān jǔ rén pō bēi, suī tóng chù bù shèn kuǎn jiē. zhì suì gòng yīn guān, yòu wú lùn yǐ. ruò wǔ zhí zé wēi shén, suī dà zhì zǒng róng, zì wén chén shì zhī yì mò yě. sī miào mìng kē gòng jiān qǔ, kě wèi yī xǐ jiù xí. rán èr bǎi liù shí sān rén jù bǔ bù sì sī shǔ, dé wú gèng jiǎo tài shèn hū?
明制最重進士,可仕至六部,進士中翰林為最,一入翰林則不屈膝。雖揖腰背不甚折,所以養相體也。舉人止可仕至太守而已。故進士觀舉人頗卑,雖同處不甚款接。至歲貢蔭官,又無論矣。若武職則微甚,雖大至總戎,自文臣視之抑末也。思廟命科貢兼取,可謂一洗舊習。然二百六十三人俱補部寺司屬,得毋更矯太甚乎?
huáng dào zhōu tíng zhàng
黃道周廷杖
gēng chén sì yuè, huáng dào zhōu yǐ qián zhào duì. tè zhǐ bǔ jiāng xī bù zhèng sī dōu shì. xún fǔ jiě xué lóng jiàn jǔ zhī shū, lì xià bù, wén yǒu qiān tiē qí páng. jī shàng nù zhě, shàng suì yǐ dào zhōu dǎng xié luàn zhèng, xué lóng xùn sī, tí qí chǒu dǎi. dào zhōu xiān hái mǐn, wén xìn chí yì nán chāng, zhū shì shēn wèi wèn bù dá, yīn jù jīn wèi zèng, bù nà, shì zhě jiē kū. zhì jīng, yǔ xué lóng gè zhàng bā shí. xià xíng bù yù. huáng jǐng fǎng qū shì zhī, dào zhōu chuàng suī zhòng, shén qì wèi sǔn, dú yǐ kuī tǐ rǔ qīn wèi kě chǐ. yuè shù rì, hù bù zhǔ shì yè tíng xiù jiù shū shàng, zhàng yī bǎi, xuē jí wèi mín. tíng xiù, pú zhōu rén, jiǎng chéng zhū zhī xué. yǔ dào zhōu chū wèi cháng xiāng shí, shū shàng zì fēn bì sǐ, qí wèi zhì, jí yǔ xié xíng, jiāng bài zhàng, yán xiào zì ruò, lǎn zhàng zhě yì wèi xīn zhé. dào zhōu jiǔ xì, yī zhì shāo quán, ér tài xué shēng yú zhòng jí, yòu shàng shū yuē: huáng dào zhōu tōng jí èr shí zài, bàn jū fén lú, jī gǔ zhe shū, yī shēng xué lì, zhǐ zhī jūn qīn, suī yán cháng guò zhuàng, ér zhì shí zhōng chún, jīn chuǎn xī jǐn cún, yóu dú shū bù juàn, cǐ chén bù wèi dào zhōu xī, ér wèi huáng shàng tiān xià wàn shì xī yě. xī táng tài zōng hèn wèi zhēng zhī miàn zhé, zhì yù shā ér zhōng bù guǒ. hàn wǔ dì è jí àn zhī zhí jiàn, suī yuǎn chū ér shí yōu róng. huáng shàng yù yuǎn fǎ yáo shùn, nài hé chū hàn táng zhī xià, duàn bù yí yǐ dǎng rén qīng yì xué xíng cái pǐn zhī chén yě. tōng zhèng sī gé zhī bù shàng. zhòng jí bìng hé tōng zhèng sī shī bāng yào, shàng nù xià yù, yì zhàng yī bǎi lùn shù. fù zhào dào zhōu, xué lóng duì běi sī bù, réng jí jiā dǎi tíng xiù. tíng xùn yuē, yè wèn shú wèi mǐn huáng gōng zhě, dào zhōu xué lóng jiē hèn xiāng jiàn wǎn. běi sī shuài bī gòng dǎng yǔ, duàn liàn jí kù, wú suǒ de. miù zhǐ shù yuán sāi zé. yǒu kūn shān zhū shēng zhū yǒng míng zhě, chí bǎi qián jiāng yí zhòng jí, yì zài xì zhōng, bìng sòng bù nǐ zuì.
庚辰四月,黃道周以前召對。特旨補江西布政司都事。巡撫解學龍薦舉之疏,例下部,聞有簽貼其旁。激上怒者,上遂以道周黨邪亂政,學龍徇私,緹騎杻逮。道周先還閩,聞信馳詣南昌,諸士紳慰問不答,陰醵金為贈,不納,視者皆哭。至京,與學龍各杖八十。下刑部獄。黃景昉趨視之,道周創雖重,神氣未損,獨以虧體辱親為可恥。越數日,戶部主事葉廷秀救疏上,杖一百,削籍為民。廷秀,濮州人,講程朱之學。與道周初未嘗相識,疏上自分必死,旗尉至,即與偕行,將拜杖,言笑自若,覽杖者亦為心折。道周久系,醫治稍痊,而太學生余仲吉,又上疏曰:黃道周通籍二十載,半居墳廬,稽古著書,一生學力,止知君親,雖言嘗過戇,而志實忠純,今喘息僅存,猶讀書不倦,此臣不為道周惜,而為皇上天下萬世惜也。昔唐太宗恨魏徵之面折,至欲殺而終不果。漢武帝惡汲黯之直諫,雖遠出而實優容。皇上欲遠法堯舜,奈何出漢唐之下,斷不宜以黨人輕議學行才品之臣也。通政司格之不上。仲吉並劾通政司施邦曜,上怒下獄,亦杖一百論戍。復詔道周,學龍對北司簿,仍即家逮廷秀。廷訊曰,葉問孰為閩黃公者,道周、學龍皆恨相見晚。北司帥逼供黨與,鍛煉極酷,無所得。謬指數員塞責。有崑山諸生朱永明者,持百錢將遺仲吉,亦在系中,並送部擬罪。
àn qí wèi zhì nán chāng, hé jùn huáng jù. yáo zhī fǔ miàn sòng gōng lǐ wǔ bǎi jīn, yòu sī lǐ sān bǎi jīn, huǒ zhǎng yuán cóng xiān yī bǎi jīn, yòu jǐn yī jiǔ xí zhé chéng zhé xí gòng sān shí jīn, yòu fēn kào jīn wú guǎn jiā jí zhǎng suí liù shí èr shí yú jīn, shí jiù shì shèn sān hú gōng wèi sī lǐ, liù yuè shí liù sòng sān shí jīn, gài dào zhōu wèi shěn yán jiā zhī fáng shī, shěn yòu wèi jiù shì zhī fáng shī yě. jiāng yuē guǎng sòng liù liǎng, yáng tíng lín sòng èr shí liǎng, yú rú niè sī wú shǒu dào pān gāo ān lìng cài fēng chéng lìng hǎo děng jù yǒu zhù jīn yuē qiān liǎng. yǒu zhū shēng péng tǔ wàng, chí zǒu jīng shī, wèi huáng jiě bù zhōng yòng. bù nèi bù qǔ, péng yí hái, sī háo wú rǎn, sòng huáng fū rén, fū rén yǐ dà yì cí zhī. sòng jiě jiā, jiě bù shòu. jì sòng jiù shì, jiù shì yǐ wèi gōng fèi, jìng wú suǒ sī yān. cǐ yī yì yě, kě wèi jiāng yòu zhī gāo yì, yì kě wèi qiān gǔ zhī gāo yì yě yǐ.
按旗尉至南昌,闔郡惶懼。姚知府面送公禮五百金,又私禮三百金,伙長袁從先一百金,又錦衣酒席折程折席共三十金,又分犒金吾管家及長隨六十二十餘金,時舅氏慎三胡公為司李,六月十六送三十金,蓋道周為沈延嘉之房師,沈又為舅氏之房師也。姜曰廣送六兩,楊廷麟送二十兩,余如臬司吳、守道潘、高安令蔡、豐城令郝等俱有助金約千兩。有諸生彭土望,持走京師,為黃解部中用。部內不取,彭遺還,絲毫無染,送黃夫人,夫人以大義辭之。送解家,解不受。繼送舅氏,舅氏以為公費,竟無所私焉。此一役也,可謂江右之高義,亦可謂千古之高義也已。
xú shí qí duì sān shì
徐石麒對三事
wǔ yuè, zhào tíng chén yú píng tái, wèn shǒu biān jiù huāng ān mín sān shì. tōng zhèng shǐ xú shí qí duì yǐ shǒu biān zài nóng zhàn hù yòng, jiù huāng zài quàn mín lún sù, ān mín zài shěng guān yòng xián, shàng shì zhī.
五月,召廷臣於平台,問守邊救荒安民三事。通政使徐石麒對以守邊在農戰互用,救荒在勸民輪粟,安民在省官用賢,上是之。
xuē guó guān miǎn
薛國觀免
gēng chén liù yuè, dà xué shì xuē guó guān miǎn. chū, guó guān yǐ wēn tǐ rén yuán, suì yú dīng chǒu bā yuè dé rù gé, shàng pō xiàng yòng zhī. zhì shì nǐ yù shī zhǐ, yì chù zhì shì. shàng cháng yǔ guó guān cháo shì lán huì. guó guān duì yuē: shǐ chǎng wèi dé rén, cháo shì hé gǎn dú huò? shí dōng chǎng tài jiān wáng huà mín zài cè, hàn chū jiā bèi. yú shì, zhuān zhēn qí yīn shì yǐ zhì yú bài. guó guān jì xuē jí, gěi shì zhōng yuán kǎi zài shū hé zhī, yán guó guān nà huì yǒu jī, bìng jí shàng shū fù yǒng chún, shì láng cài yì chēn děng, jù xià zhèn fǔ sī xùn. yòu xià dū yù shǐ yè yǒu shēng yú yù, yì yǐ tōng huì guó guān yě. shí zhū lián pō zhòng.
庚辰六月,大學士薛國觀免。初,國觀以溫體仁援,遂於丁丑八月得入閣,上頗向用之。至是擬諭失旨,議處致仕。上嘗語國觀朝士婪賄。國觀對曰:使廠衛得人,朝士何敢黷貨?時東廠太監王化民在側,汗出浹背。於是,專偵其陰事以至於敗。國觀既削籍,給事中袁愷再疏劾之,言國觀納賄有跡,並及尚書傅永淳,侍郎蔡奕琛等,俱下鎮撫司訊。又下都御史葉有聲於獄,亦以通賄國觀也。時株連頗眾。
lǐ zhèn shēng qǐng xiàn tián
李振聲請限田
shí yī yuè, gōng bù zhǔ shì lǐ zhèn shēng, qǐng xiàn pǐn guān zhàn tián, rú yī pǐn tián shí qǐng, wū bǎi jiān, qí xià dì jiǎn, xià bù yì.
十一月,工部主事李振聲,請限品官占田,如一品田十頃,屋百間,其下遞減,下部議。
jǐng tián zhī zhì shàn yǐ, rán bù kě xíng yú hòu shì yě. xiàn tián zhī yì, yóu yǒu jǐng tián yí yì, yì zhōng bù néng xíng zhě. yǐ lì yú pín jiàn, ér bù biàn yú fù guì ěr.
井田之制善矣,然不可行於後世也。限田之議,猶有井田遺意,亦終不能行者。以利於貧賤,而不便於富貴耳。
jìn niān
禁蔫
niān cǎo, běn biān sāi jūn zhōng suǒ yòng, yī kě wěi yáng, èr kě pì hán, gēng chén běi jùn yán yù jìn zhī. ér yíng jūn jí yú yù xià chén shì, qí wú jì rú cǐ. shì suì wú xī lìng páng chāng yǔn yì jìn niān, yǒu rén zhǒng shǎo xǔ, zhì zhī, yòng huì huò miǎn. shí tiān hàn, sú wèi lóng wèi niān bì qù, gù hū wèi huí lóng cǎo.
蔫草,本邊塞軍中所用,一可痿陽,二可辟寒,庚辰北郡嚴諭禁之。而營軍即於諭下陳市,其無忌如此。是歲無錫令龐昌允亦禁蔫,有人種少許,治之,用賄獲免。時天旱,俗謂龍畏蔫避去,故呼為回龍草。