juǎn èr shí èr chóng zhēn shí qī nián jiǎ shēn xù
卷二十二 崇祯十七年甲申(续)
zhū lù zhū chén
诛戮诸臣
zhū shéng chén
朱绳臣
zhū shéng chén, zì xīn yì, huái yuǎn rén. shì jué chéng guó gōng. zéi zhì xiàn mén, shí shǒu qí huà mén yě. èr shí yī rì, yǔ chén yǎn quàn jìn bù dé rù. shì chén zhōng zhī zuì nì zhě, wú zhèn bīng lín, zéi yù yíng dí, kǒng qí yǒu biàn zhū zhī. chū shàng wèi bēng shí, yù gé zhá tuō chún chén fǔ tài zǐ. gé zhōng wèi jí xuān, zì chéng yīn cǐ yǒu yí chún chén, lì mìng zhū zhī, jí qí jiā.
朱绳臣,字心翼,怀远人。世爵成国公。贼至献门,时守齐化门也。二十一日,与陈演劝进不得入。世臣中之最逆者,吴镇兵临,贼欲迎敌,恐其有变诛之。初上未崩时,谕阁札托纯臣辅太子。阁中未及宣,自成因此有疑纯臣,立命诛之,籍其家。
xú yǔn zhēn
徐允祯
xú yǔn zhēn, zì zhōng yuán, shì jué dìng guó gōng. yǔ chéng guó tóng zhū. xī jiàn wén zhī nán, qí zǔ yǐ xiàn mén huò jué, jīn shǐ shí qí bào yún. tā yuán xūn qī wǎn hǎn qí quán zhě, bù néng jǐn lù.
徐允祯,字中元,世爵定国公。与成国同诛。昔建文之难,其祖以献门获爵,今始食其报云。他元勋戚畹罕其全者,不能尽录。
chén yǎn
陈演
chén yǎn, sì chuān chéng dū jǐng yán rén, tiān qǐ rén xū jìn shì, guān dà xué shì. jì bà guān, yǐ duō cáng bù néng chū dōu. xiān shì, yǎn zé zhì yī pū, pū hèn zhī, suì chū shǒu yú zéi, yán zhǔ jiā shén fù. jí rú mǒu chù yǒu yín sì wàn bā qiān liǎng, zhū yì yíng dòu, zéi bīng rú yán wǎng, jué guǒ rú shù. yīn shì chuí xián bù yǐ. shòu xíng zuì cǎn, wěi xiāng niú jīn xīng yǐ èr tiě sù guàn qí zuǒ yòu shǒu, suǒ zhì qiān yǐ zì suí, bù shāo chí, pí biān luàn xià, shēn wú wán fū, jìng zhū sǐ. xiān shì èr yuè, yǎn qǐ xiū, shàng xǔ zhī, cì jīn bì, shǐ shàng yōu qín kòu, yǎn wèi wú zú lǜ. zhì shì bù zì ān qiú qù. rán xié zhòng zī, zhī dōu wài kòu dào chōng chì, chí chí jiǔ zhī, suì jí yú nán. huò yún xiàn yín sān wàn liǎng jīn sān qiān liǎng, zhū sān dòu.
陈演,四川成都井研人,天启壬戌进士,官大学士。既罢官,以多藏不能出都。先是,演责治一仆,仆恨之,遂出首于贼,言主家甚富。即如某处有银四万八千两,珠亦盈斗,贼兵如言往,掘果如数。因是垂涎不已。受刑最惨,伪相牛金星以二铁素贯其左右手,所至牵以自随,步稍迟,皮鞭乱下,身无完肤,竟诛死。先是二月,演乞休,上许之,赐金币,始上忧秦寇,演谓无足虑。至是不自安求去。然挟重赀,知都外寇盗充斥,迟迟久之,遂及于难。或云献银三万两、金三千两,珠三斗。
yú xī jiàn qiáo shǐ yún: zéi rù jīng, yǎn yǔ suǒ zhī yuē: wú zuó mèng yú shān shàng qí lóng ér fēi, fǎn gù wú wěi, kè yǐ chǎn yán hè, zhī yǎn pō xǐ. yǒu wàng zhì, mò jǐ suì luó huò.
余昔见樵史云:贼入京,演语所知曰:吾昨梦于山上骑龙而飞,返顾无尾,客以谄言贺,之演颇喜。有妄志,末几遂罗祸。
wèi zǎo dé
魏藻德
wèi zǎo dé, shùn tiān zhuō zhōu jí, yìng tiān shàng yuán rén. chóng zhēn gēng chén zhuàng yuán, guān dà xué shì. zéi diǎn míng yuē, zǎo dé shǒu xiàng zì chéng kòu tóu qiú yòng. zì chéng páng yī zhī, zǎo dé qǐng shì tí. zì chéng yǒu suǒ mìng, zǎo dé tīng zhī bù zhēn, ér yòu bù gǎn zài qǐng, wàng jù ér qǐ. yī rì diàn shàng chàng míng, jí hū wèi zǎo dé lái jiàn, yù wèi zhōu yán rú děng bào chóu. sān hū zǎo dé bù yīng, jí mìng sù ná. shǎo qǐng, shéng xì zhì, mìng sòng wěi xíng guān kǎo dǎ. liú zōng mǐn zé yǐ shǒu fǔ zhì luàn. wèi zǎo dé yuē: chén běn shū shēng bù ān zhèng shì, yòu jiān xiān dì wú dào, suì zhì yú cǐ. zōng mǐn nù yuē: rǔ yǐ shū shēng zhuó zhuàng yuán, bù sān nián wèi zǎi xiàng, chóng zhēn yǒu hé fù rǔ, dǐ wèi wú dào. hū zuǒ yòu pī qí jiá. jiā èr jiā, zhuī chū yín yī wàn qī qiān liǎng. qí qī zā èr cì, zi yì èr jiā. guó biàn lù yún: yǔ yǎn děng tóng zhū, huò yún zì lēi sǐ, yòu yún yǐn shuǐ yī dà wǎn sǐ. jiǎ yǐ shǐ yún: sì yuè chū èr, wèi zǎo dé bèi jiā, wǔ rì bù shì ér sǐ. hòu dǎi qí zi, yún wú cuò zhì, jí zhǎn zhī.
魏藻德,顺天涿州籍,应天上元人。崇祯庚辰状元,官大学士。贼点名曰,藻德首向自成叩头求用。自成旁揖之,藻德请试题。自成有所命,藻德听之不真,而又不敢再请,望遽而起。一日殿上唱名,急呼魏藻德来见,欲为周延儒等报仇。三呼藻德不应,即命速拏。少顷,绳系至,命送伪刑官拷打。刘宗敏责以首辅致乱。魏藻德曰:臣本书生不谙政事,又兼先帝无道,遂至于此。宗敏怒曰:汝以书生擢状元,不三年为宰相,崇祯有何负汝,诋为无道。呼左右批其颊。夹二夹,追出银一万七千两。其妻拶二次,子亦二夹。国变录云:与演等同诛,或云自勒死,又云饮水一大碗死。甲乙史云:四月初二,魏藻德被夹,五日不释而死。后逮其子,云无错置,即斩之。
yǔ guān zǎo dé zhī duì zōng mǐn, zōng mǐn zhī zé zǎo dé, yǔ jìn zhī wáng yǎn shí lè cù xiào, xiǎo rén zéi qú, qiān gǔ yī zhé.
予观藻德之对宗敏,宗敏之责藻德,与晋之王衍、石勒酢肖,小人贼渠,千古一辙。
dà shì jì yún: zǎo dé shǒu xiàng zì chéng kòu tóu, yán zuì chén mǒu cān yè. chén sān zài xīn jìn shū shēng, dāo rèn zǎi fǔ, dà míng zhǔ bù tīng chén yán, yǐ yǒu jīn rì. zì chéng páng yī zhī. fū zǎo dé gēng chén zhuàng yuán, guǐ wèi wǔ yuè rù xiàng, róng guì jí yǐ, wú dào zhī yán, suī sàng xīn bìng kuáng, kǒng bù rěn chū zhī kǒu yě.
大事记云:藻德首向自成叩头,言罪臣某参谒。臣三载新进书生,叨任宰辅,大明主不听臣言,以有今日。自成旁揖之。夫藻德庚辰状元,癸未五月入相,荣贵极矣,无道之言,虽丧心病狂,恐不忍出之口也。
qiū yú
邱瑜
qiū yú, hào jū huái, yí chéng rén. tiān qǐ yǐ chǒu jìn shì. lì guān zhì lǐ bù zuǒ shì láng, wèi dōng gé dà xué shì. jiǎ shēn sān yuè, zéi bī jīng shī, shí bā yè jí yì cháo fáng, lòu sì xià huí yù. hū qí zi zhī dūn yuē: shì jí yǐ, rǔ zì wèi jì, wú jiāng cóng shì yú fèng xiān diàn. dūn qǐng gù, gōng yuē: jīn rì zhào duì, dì yán dà jiā zài fèng xiān diàn wán shì. yīn mì huáng juàn yī fāng xiù zhī, lí míng rù cháo, jiàn gōng rén kuáng chū, xún jià bù zhī suǒ zài, ér zéi mǎ yǐ guò chéng yǐ. gōng zǒu tiě jiàng hú tòng, yù yǒu rén hú jì xuān yán zhī rù, yù zì yì, bù dé xì. rì wǔ zhī dūn zhì, gōng yuē: wú sǐ yǐ, wǒ bù guò zuò jǐ piān wén zì, dé gāo dì, shí hòu lù, shì luàn jì bù néng kuāng, jūn wēi yòu bù néng jiù, shì tiān dì jiān zuì rén, sǐ hòu dāng lù zhì píng zi mén wài, yǐ wéi rén chén shī wèi sù cān zhě jiè. bù bì guī zàng yě. dūn bēi qì, gōng yuē: wù qì, rén shēng bǎi nián yì sǐ, ruò dé qí zhèng, sǐ yóu shēng yě. yǔ yún: hán jí bù hàn, wǔ rì ér sǐ. shè qù nián rǎn yì bù sǐ hū? rǔ dāng dú shū, dú shū yǐ míng dào, yào shí gāng cháng liǎng zì, rú rǔ dì cóng zéi tōu shēng, fēi wú zi yě. gài gōng cì zǐ zhī táo, yú rén wǔ wèi cáo zéi luó rǔ cái suǒ huò, jī zhī yíng zhōng, hòu yòu guī chuǎng, xún yǐ zì chéng chū, yǔ sūn chuán tíng yíng dí, zhī táo qiè qí lìng jiàn yǐ táo, jìng chuān yíng zǒu chū, jiāng dù huáng hé, pán huò, jiàn chuǎng táo mà bù jué shēng, zéi nù guǎ zhī. shí zéi tún hé nán sōng xiàn shì, gōng shàng bù zhī, gù zé qí tōu shēng yún. xún mìng dūn bié qù, yù qí jìng yè tóu huán. dǐ mù, cháng bān yǐn zéi rù hú shì, zhí gōng xíng, dào yù dūn, gōng xiù chū jué mìng cí yī zhǐ shòu zhī. qián yǒu shī yún: bǎi suì chūn guāng qiáng bàn guò, kuāng shí lì duǎn kuì míng kē. shī shū wàn juǎn duō wú yòng, wéi yǒu xiān xián zhèng qì gē. hòu yún tiān bēng dì chè, wǒ bèi dú shū míng dào, qǐ néng gǒu qiě qiú huó. yī yuè lún fēi, niàn nián yù shǔ. suī shì bǐng bù yóu jǐ cāo, ér dà yì ān kě bù lì. bì mìng tóu huán, chàng rán wú hàn, wú ér miǎn zhān zhōng xiào, wù wèi guò shāng. cháng tú gū chèn, shì nán zì dá, dào chù qīng shān, kě mái wú gǔ, hé bì gù xiāng děng yǔ. shì yè, zéi yōng zhì wō pù, yòng liǎng zéi bāng sù, gōng yù qiú sǐ bù dé, xún zhí jiàn liú zōng mǐn, bī lēi zhù xiǎng, bǎi fāng dú rǔ, zéi yā guī yù, chéng jiàn fú bīng piàn ér sǐ. zi zhī dūn chún xiào yǒu wén, jīn liú yù hú zhōu.
邱瑜,号鞠怀,宜城人。天启乙丑进士。历官至礼部左侍郎,为东阁大学士。甲申三月,贼逼京师,十八夜集议朝房,漏四下回寓。呼其子之敦曰:事急矣,汝自为计,吾将从事于奉先殿。敦请故,公曰:今日召对,帝言大家在奉先殿完事。因觅黄绢一方袖之,黎明入朝,见宫人狂出,询驾不知所在,而贼马已过城矣。公走铁匠胡同,遇友人胡季宣延之入,欲自缢,不得隙。日午之敦至,公曰:吾死矣,我不过做几篇文字,得高第,食厚禄,世乱既不能匡,君危又不能救,是天地间罪人,死后当露置平子门外,以为人臣尸位素餐者戒。不必归葬也。敦悲泣,公曰:勿泣,人生百年亦死,若得其正,死犹生也。语云:寒疾不汗,五日而死。设去年染疫不死乎?汝当读书,读书以明道,要识纲常两字,如汝弟从贼偷生,非吾子也。盖公次子之陶,于壬午为曹贼罗汝才所获,羁之营中,后又归闯,寻以自成出,与孙传庭迎敌,之陶窃其令箭以逃,竟穿营走出,将渡黄河,盘获,见闯、陶骂不绝声,贼怒剐之。时贼屯河南嵩县事,公尚不知,故责其偷生云。寻命敦别去,欲俟静夜投缳。抵暮,长班引贼入胡室,执公行,道遇敦,公袖出绝命词一纸授之。前有诗云:百岁春光强半过,劻时力短愧鸣珂。诗书万卷多无用,惟有先贤正气歌。后云天崩地坼,我辈读书明道,岂能苟且求活。一月纶扉,廿年玉署。虽事柄不由己操,而大义安可不立。毕命投缳,畅然无憾,吾儿勉旃忠孝,勿为过伤。长途孤衬,势难自达,到处青山,可埋吾骨,何必故乡等语。是夜,贼拥至窝铺,用两贼帮宿,公欲求死不得,寻执见刘宗敏,逼勒助饷,百方毒辱,贼押归寓,乘间服冰片而死。子之敦纯孝有闻,今流寓湖州。
zhōng nì shǐ yún: qiū yú, hú guǎng xiāng yáng fǔ yí chéng rén, gōng dào dān zhù jiā sǐ. běi yóu jì lüè zhù zì jìn, miàn gè dān yòu yán yǔ chén yǎn děng tóng rì bèi hài, gù zhù zhū lù dà chén nèi, ér biān nián zé yún zì yì sǐ.
忠逆史云:邱瑜,湖广襄阳府宜城人,公道单注夹死。北游纪略注自尽,面各单又言与陈演等同日被害,故注诛戮大臣内,而编年则云自缢死。
zéi jì qiè jù, yī shí zhū chén jǐn jié, shāo bù jué liè, jí bèi qí jū zhí yú cháo, jí xíng bàng lüè. pò xié xiàn jīn, suī duō guǎ bù tóng, jù bù miǎn yǒu xiàn, xiàn bù mǎn yì, réng fù shòu xíng, shòu xíng guò, suì qiú zì jìn. zhì cǐ yì yǐ wǎn yǐ. yǔ qí rǔ shēn ér sǐ, hé rú shēn sǐ ér bù rǔ, qiě jiān de lìng míng yě. rán ér yì zhī shén yì, wèi zhī shí nán, rén chén dào cǐ, bù lùn hòu xiān, zǒng zhī yī sǐ, zé bù shī wéi jūn zǐ.
贼既窃踞,一时诸臣尽节,稍不决烈,即被其拘执于朝,极刑搒掠。迫胁献金,虽多寡不同,俱不免有献,献不满意,仍复受刑,受刑过,遂求自尽。至此亦已晚矣。与其辱身而死,何如身死而不辱,且兼得令名也。然而议之甚易,为之实难,人臣到此,不论后先,总之一死,则不失为君子。
lùn yuē: shì zhī zī qiū gōng zhě, yǐ qí chí sǐ bèi xíng ěr. wéi shì yí bǐ zài wèi zhí zhī qián, bèi zhí jí chéng pò zhī rì, yǔ shì yuàn wéi, yóu dāng qū liàng. ruò qiū gōng zhě, yú wèi zòng bù dé yǔ wú qiáo bǐ liè, jiào zhī jǐng yán tōng zhōu bèi, shì nán tóng rì ér yǔ, ér shì gù kē qiú zhī hé yǔ!
论曰:世之訾邱公者,以其迟死被刑耳。惟是遗笔在未执之前,被执即城破之日,与事愿违,尤当曲谅。若邱公者,余谓纵不得与吴桥比烈,较之井研、通州辈,似难同日而语,而世顾苛求之何与!
lǎn dào rén shàn guān qì sè
懒道人善观气色
chóng zhēn mò, jīng shī yǒu lǎn dào rén, měi zài dōng zhí mén guān wáng miào, xíng zhǐ wú dìng, bù yán xìng shì, shàn guān qì sè, jí xiōng lì yàn. jǐn yī wèi zhǐ huī zhāng tóng fāng, shén jìng xìn zhī. èr yuè zhōng yán yǐn, yǔ zhī yì, yīn tán huò fú, shí jīng shī yàn rán, hū quàn tóng fāng jiā qiè nán xíng. tóng fāng yuē: zài èr nián jí lǐ xíng yǐ, nài hé qù zhī. dào rén yuē: lǐ xíng wèi bì, shòu xíng shì shí. tóng fāng yóu yù bù jué. yòu yī yuè, dào rén lái cí: tóng fāng yuē: lǎo shī yún xiǎo zi jí xiōng ruò hé? dào rén zhǐ fēi yā shì yuē: rǔ guān cǐ yā, duò xià lì sǐ. tóng fāng yuē: cǐ bù xiáng zhào yě. wǒ dé miǎn fǒu. dào rén yuē: sì fāng bā miàn, jù shì luó wǎng, pín dào qián yán bù xìn, jīn jiù bù dé, suì wǎng dōng zhí mén wài, piāo rán ér qù. tóng fāng zhǐ yōu zài cháo fàn shì, suì yú wèi táng gào bìng qǐ jiǎ, jí chéng xiàn, tóng fāng yǔ wǔ zhí èr bǎi yú rén, xī zhǎn yú zhōng jí mén wài. dào rén zhī yán shǐ yàn. qí shí yòu yǒu zhī yī chán shī, bié zài yú wú yì shì nèi, zī bù lù.
崇祯末,京师有懒道人,每在东直门关王庙,行止无定,不言姓氏,善观气色,吉凶立验。锦衣卫指挥张同方,甚敬信之。二月中延饮,与之奕,因谈祸福,时京师宴然,忽劝同方家挈南行。同方曰:再二年即理刑矣,奈何去之。道人曰:理刑未必,受刑是实。同方犹豫不决。又一月,道人来辞:同方曰:老师云小子吉凶若何?道人指飞鸦示曰:汝观此鸦,堕下立死。同方曰:此不祥兆也。我得免否。道人曰:四方八面,俱是罗网,贫道前言不信,今救不得,遂往东直门外,飘然而去。同方止忧在朝犯事,遂于卫堂告病乞假,及城陷,同方与武职二百余人,悉斩于中吉门外。道人之言始验。其时又有知一禅师,别载于吴易事内,兹不录。
fù jì
附记
cài shēng, fú jiàn rén, shàn tiān wén. chóng zhēn chū nián zài jīng shī yǔ wú xī jìn shì táng mèng jīn yuē: jiǎ wǔ nián yǒu biàn, shí bù xìn, zhì shì yàn.
蔡生,福建人,善天文。崇祯初年在京师语无锡进士唐孟津曰:甲午年有变,时不信,至是验。
xíng rǔ zhū chén guān xián liè xià, bié yú sǐ nàn zhū chén yě. ruò sǐ nàn zhě, xiān shū guān jué ér hòu shū míng
刑辱诸臣(官衔列下,别于死难诸臣也。若死难者,先书官爵而后书名)
rǎn xìng ràng
冉兴让
rǎn xìng ràng, zì xīn chún, zhí lì hóng xiàn rén. fù mǎ, guān shǎo shī, jiā sǐ.
冉兴让,字心淳,直隶虹县人。驸马,官少师,夹死。
liú dài
刘岱
liú dài, zì lín gāng, hé nán shǎn zhōu rén. guān shǎo fù zuǒ dū du, jiā sǐ.
刘岱,字林冈,河南陕州人。官少傅左都督,夹死。
rǎn kǒng yuè
冉孔悦
rǎn kǒng yuè, zì shī shèng, běi zhí lǐ xiàn rén. guān dū du, jiā sǐ.
冉孔悦,字师圣,北直蠡县人。官都督,夹死。
luò yǎng xìng
骆养性
luò yǎng xìng, zì tài hé, xì hú guǎng yǒng zhōu jí, shùn tiān dà xīng rén. shì xí dōu zhǐ huī shǐ. yǎng xìng guān jīn wú, zuò zāng shù wàn, dì yǎng xīn yǎng zhì, jiē shòu kù xíng.
骆养性,字太和,系湖广永州籍,顺天大兴人。世袭都指挥使。养性官金吾,坐赃数万,弟养心、养志,皆受酷刑。
zhāng guó jì
张国纪
zhāng guó jì, zì xiàn zhāng, hé nán xiáng fú rén. tiān qǐ huáng hòu fù yě. guān shàng zhù guó shǎo fù. yún hè fú sè, tài kāng bó. fù zǐ jù jiā sǐ, jí mò.
张国纪,字宪章,河南祥符人。天启皇后父也。官上柱国少傅。云鹤服色,太康伯。父子俱夹死,籍没。
zhōu jiàn
周鉴
zhōu jiàn, zì míng yuán, guān dū du, jiā tài zǐ tài shī, guó zhàng jiā dìng bó kuí zhī zǐ, sù yǒu ruò jí, yǐ jiā sǐ. dì xuàn, zì wén qì, zhǐ huī qiān shì dū du tóng zhī, yī jiā jǐn cún. yòu kuí zhí míng, zì xīn pán, zhǐ huī qiān shì dū du tóng zhī, xuē fà dùn, bèi huò, yì shòu jiā. kuí shēng sì yú kuí, míng duó, yī jiā xiàn yín liù bǎi liǎng, jù bù sǐ. shí kuí fáng chǎn jī xù, jǐn wèi zéi yǒu, kōng shǒu chū mén, shàng yí zhū zǐ sī zhí, bù miǎn qiāo pǔ. rú cǐ xūn qī, wú bù shòu xíng, tè zhì zhōu shì yī mén, yǐ lì qí yú.
周鉴,字明原,官都督,加太子太师,国丈嘉定伯奎之子,素有弱疾,以夹死。弟铉,字文器,指挥佥事都督同知,一夹仅存。又奎侄铭,字新盘,指挥佥事都督同知,削发遁,被获,亦受夹。奎甥嗣于奎,名铎,一夹献银六百两,俱不死。时奎房产积蓄,尽为贼有,空手出门,尚疑诸子私殖,不免敲朴。如此勋戚,无不受刑,特志周氏一门,以例其余。