juǎn èr shí èr chóng zhēn shí qī nián jiǎ shēn xù
卷二十二 崇禎十七年甲申(續)
zhū lù zhū chén
誅戮諸臣
zhū shéng chén
朱繩臣
zhū shéng chén, zì xīn yì, huái yuǎn rén. shì jué chéng guó gōng. zéi zhì xiàn mén, shí shǒu qí huà mén yě. èr shí yī rì, yǔ chén yǎn quàn jìn bù dé rù. shì chén zhōng zhī zuì nì zhě, wú zhèn bīng lín, zéi yù yíng dí, kǒng qí yǒu biàn zhū zhī. chū shàng wèi bēng shí, yù gé zhá tuō chún chén fǔ tài zǐ. gé zhōng wèi jí xuān, zì chéng yīn cǐ yǒu yí chún chén, lì mìng zhū zhī, jí qí jiā.
朱繩臣,字心翼,懷遠人。世爵成國公。賊至獻門,時守齊化門也。二十一日,與陳演勸進不得入。世臣中之最逆者,吳鎮兵臨,賊欲迎敵,恐其有變誅之。初上未崩時,諭閣札托純臣輔太子。閣中未及宣,自成因此有疑純臣,立命誅之,籍其家。
xú yǔn zhēn
徐允禎
xú yǔn zhēn, zì zhōng yuán, shì jué dìng guó gōng. yǔ chéng guó tóng zhū. xī jiàn wén zhī nán, qí zǔ yǐ xiàn mén huò jué, jīn shǐ shí qí bào yún. tā yuán xūn qī wǎn hǎn qí quán zhě, bù néng jǐn lù.
徐允禎,字中元,世爵定國公。與成國同誅。昔建文之難,其祖以獻門獲爵,今始食其報雲。他元勛戚畹罕其全者,不能盡錄。
chén yǎn
陳演
chén yǎn, sì chuān chéng dū jǐng yán rén, tiān qǐ rén xū jìn shì, guān dà xué shì. jì bà guān, yǐ duō cáng bù néng chū dōu. xiān shì, yǎn zé zhì yī pū, pū hèn zhī, suì chū shǒu yú zéi, yán zhǔ jiā shén fù. jí rú mǒu chù yǒu yín sì wàn bā qiān liǎng, zhū yì yíng dòu, zéi bīng rú yán wǎng, jué guǒ rú shù. yīn shì chuí xián bù yǐ. shòu xíng zuì cǎn, wěi xiāng niú jīn xīng yǐ èr tiě sù guàn qí zuǒ yòu shǒu, suǒ zhì qiān yǐ zì suí, bù shāo chí, pí biān luàn xià, shēn wú wán fū, jìng zhū sǐ. xiān shì èr yuè, yǎn qǐ xiū, shàng xǔ zhī, cì jīn bì, shǐ shàng yōu qín kòu, yǎn wèi wú zú lǜ. zhì shì bù zì ān qiú qù. rán xié zhòng zī, zhī dōu wài kòu dào chōng chì, chí chí jiǔ zhī, suì jí yú nán. huò yún xiàn yín sān wàn liǎng jīn sān qiān liǎng, zhū sān dòu.
陳演,四川成都井研人,天啟壬戌進士,官大學士。既罷官,以多藏不能出都。先是,演責治一仆,仆恨之,遂出首於賊,言主家甚富。即如某處有銀四萬八千兩,珠亦盈斗,賊兵如言往,掘果如數。因是垂涎不已。受刑最慘,偽相牛金星以二鐵素貫其左右手,所至牽以自隨,步稍遲,皮鞭亂下,身無完膚,竟誅死。先是二月,演乞休,上許之,賜金幣,始上憂秦寇,演謂無足慮。至是不自安求去。然挾重貲,知都外寇盜充斥,遲遲久之,遂及於難。或雲獻銀三萬兩、金三千兩,珠三斗。
yú xī jiàn qiáo shǐ yún: zéi rù jīng, yǎn yǔ suǒ zhī yuē: wú zuó mèng yú shān shàng qí lóng ér fēi, fǎn gù wú wěi, kè yǐ chǎn yán hè, zhī yǎn pō xǐ. yǒu wàng zhì, mò jǐ suì luó huò.
余昔見樵史云:賊入京,演語所知曰:吾昨夢於山上騎龍而飛,返顧無尾,客以諂言賀,之演頗喜。有妄志,末幾遂羅禍。
wèi zǎo dé
魏藻德
wèi zǎo dé, shùn tiān zhuō zhōu jí, yīng tiān shàng yuán rén. chóng zhēn gēng chén zhuàng yuán, guān dà xué shì. zéi diǎn míng yuē, zǎo dé shǒu xiàng zì chéng kòu tóu qiú yòng. zì chéng páng yī zhī, zǎo dé qǐng shì tí. zì chéng yǒu suǒ mìng, zǎo dé tīng zhī bù zhēn, ér yòu bù gǎn zài qǐng, wàng jù ér qǐ. yī rì diàn shàng chàng míng, jí hū wèi zǎo dé lái jiàn, yù wèi zhōu yán rú děng bào chóu. sān hū zǎo dé bù yīng, jí mìng sù ná. shǎo qǐng, shéng xì zhì, mìng sòng wěi xíng guān kǎo dǎ. liú zōng mǐn zé yǐ shǒu fǔ zhì luàn. wèi zǎo dé yuē: chén běn shū shēng bù ān zhèng shì, yòu jiān xiān dì wú dào, suì zhì yú cǐ. zōng mǐn nù yuē: rǔ yǐ shū shēng zhuó zhuàng yuán, bù sān nián wèi zǎi xiàng, chóng zhēn yǒu hé fù rǔ, dǐ wèi wú dào. hū zuǒ yòu pī qí jiá. jiā èr jiā, zhuī chū yín yī wàn qī qiān liǎng. qí qī zā èr cì, zi yì èr jiā. guó biàn lù yún: yǔ yǎn děng tóng zhū, huò yún zì lēi sǐ, yòu yún yǐn shuǐ yī dà wǎn sǐ. jiǎ yǐ shǐ yún: sì yuè chū èr, wèi zǎo dé bèi jiā, wǔ rì bù shì ér sǐ. hòu dǎi qí zi, yún wú cuò zhì, jí zhǎn zhī.
魏藻德,順天涿州籍,應天上元人。崇禎庚辰狀元,官大學士。賊點名曰,藻德首向自成叩頭求用。自成旁揖之,藻德請試題。自成有所命,藻德聽之不真,而又不敢再請,望遽而起。一日殿上唱名,急呼魏藻德來見,欲為周延儒等報仇。三呼藻德不應,即命速拏。少頃,繩系至,命送偽刑官拷打。劉宗敏責以首輔致亂。魏藻德曰:臣本書生不諳政事,又兼先帝無道,遂至於此。宗敏怒曰:汝以書生擢狀元,不三年為宰相,崇禎有何負汝,詆為無道。呼左右批其頰。夾二夾,追出銀一萬七千兩。其妻拶二次,子亦二夾。國變錄云:與演等同誅,或雲自勒死,又雲飲水一大碗死。甲乙史云:四月初二,魏藻德被夾,五日不釋而死。後逮其子,雲無錯置,即斬之。
yǔ guān zǎo dé zhī duì zōng mǐn, zōng mǐn zhī zé zǎo dé, yǔ jìn zhī wáng yǎn shí lè cù xiào, xiǎo rén zéi qú, qiān gǔ yī zhé.
予觀藻德之對宗敏,宗敏之責藻德,與晉之王衍、石勒酢肖,小人賊渠,千古一轍。
dà shì jì yún: zǎo dé shǒu xiàng zì chéng kòu tóu, yán zuì chén mǒu cān yè. chén sān zài xīn jìn shū shēng, dāo rèn zǎi fǔ, dà míng zhǔ bù tīng chén yán, yǐ yǒu jīn rì. zì chéng páng yī zhī. fū zǎo dé gēng chén zhuàng yuán, guǐ wèi wǔ yuè rù xiàng, róng guì jí yǐ, wú dào zhī yán, suī sàng xīn bìng kuáng, kǒng bù rěn chū zhī kǒu yě.
大事記云:藻德首向自成叩頭,言罪臣某參謁。臣三載新進書生,叨任宰輔,大明主不聽臣言,以有今日。自成旁揖之。夫藻德庚辰狀元,癸未五月入相,榮貴極矣,無道之言,雖喪心病狂,恐不忍出之口也。
qiū yú
邱瑜
qiū yú, hào jū huái, yí chéng rén. tiān qǐ yǐ chǒu jìn shì. lì guān zhì lǐ bù zuǒ shì láng, wèi dōng gé dà xué shì. jiǎ shēn sān yuè, zéi bī jīng shī, shí bā yè jí yì cháo fáng, lòu sì xià huí yù. hū qí zi zhī dūn yuē: shì jí yǐ, rǔ zì wèi jì, wú jiāng cóng shì yú fèng xiān diàn. dūn qǐng gù, gōng yuē: jīn rì zhào duì, dì yán dà jiā zài fèng xiān diàn wán shì. yīn mì huáng juàn yī fāng xiù zhī, lí míng rù cháo, jiàn gōng rén kuáng chū, xún jià bù zhī suǒ zài, ér zéi mǎ yǐ guò chéng yǐ. gōng zǒu tiě jiàng hú tòng, yù yǒu rén hú jì xuān yán zhī rù, yù zì yì, bù dé xì. rì wǔ zhī dūn zhì, gōng yuē: wú sǐ yǐ, wǒ bù guò zuò jǐ piān wén zì, dé gāo dì, shí hòu lù, shì luàn jì bù néng kuāng, jūn wēi yòu bù néng jiù, shì tiān dì jiān zuì rén, sǐ hòu dāng lù zhì píng zi mén wài, yǐ wèi rén chén shī wèi sù cān zhě jiè. bù bì guī zàng yě. dūn bēi qì, gōng yuē: wù qì, rén shēng bǎi nián yì sǐ, ruò dé qí zhèng, sǐ yóu shēng yě. yǔ yún: hán jí bù hàn, wǔ rì ér sǐ. shè qù nián rǎn yì bù sǐ hū? rǔ dāng dú shū, dú shū yǐ míng dào, yào shí gāng cháng liǎng zì, rú rǔ dì cóng zéi tōu shēng, fēi wú zi yě. gài gōng cì zǐ zhī táo, yú rén wǔ wèi cáo zéi luó rǔ cái suǒ huò, jī zhī yíng zhōng, hòu yòu guī chuǎng, xún yǐ zì chéng chū, yǔ sūn chuán tíng yíng dí, zhī táo qiè qí lìng jiàn yǐ táo, jìng chuān yíng zǒu chū, jiāng dù huáng hé, pán huò, jiàn chuǎng táo mà bù jué shēng, zéi nù guǎ zhī. shí zéi tún hé nán sōng xiàn shì, gōng shàng bù zhī, gù zé qí tōu shēng yún. xún mìng dūn bié qù, yù qí jìng yè tóu huán. dǐ mù, zhǎng bān yǐn zéi rù hú shì, zhí gōng xíng, dào yù dūn, gōng xiù chū jué mìng cí yī zhǐ shòu zhī. qián yǒu shī yún: bǎi suì chūn guāng qiáng bàn guò, kuāng shí lì duǎn kuì míng kē. shī shū wàn juǎn duō wú yòng, wéi yǒu xiān xián zhèng qì gē. hòu yún tiān bēng dì chè, wǒ bèi dú shū míng dào, qǐ néng gǒu qiě qiú huó. yī yuè lún fēi, niàn nián yù shǔ. suī shì bǐng bù yóu jǐ cāo, ér dà yì ān kě bù lì. bì mìng tóu huán, chàng rán wú hàn, wú ér miǎn zhān zhōng xiào, wù wèi guò shāng. zhǎng tú gū chèn, shì nán zì dá, dào chù qīng shān, kě mái wú gǔ, hé bì gù xiāng děng yǔ. shì yè, zéi yōng zhì wō pù, yòng liǎng zéi bāng sù, gōng yù qiú sǐ bù dé, xún zhí jiàn liú zōng mǐn, bī lēi zhù xiǎng, bǎi fāng dú rǔ, zéi yā guī yù, chéng jiān fú bīng piàn ér sǐ. zi zhī dūn chún xiào yǒu wén, jīn liú yù hú zhōu.
邱瑜,號鞠懷,宜城人。天啟乙丑進士。歷官至禮部左侍郎,為東閣大學士。甲申三月,賊逼京師,十八夜集議朝房,漏四下回寓。呼其子之敦曰:事急矣,汝自為計,吾將從事於奉先殿。敦請故,公曰:今日召對,帝言大家在奉先殿完事。因覓黃絹一方袖之,黎明入朝,見宮人狂出,詢駕不知所在,而賊馬已過城矣。公走鐵匠胡同,遇友人胡季宣延之入,欲自縊,不得隙。日午之敦至,公曰:吾死矣,我不過做幾篇文字,得高第,食厚祿,世亂既不能匡,君危又不能救,是天地間罪人,死後當露置平子門外,以為人臣尸位素餐者戒。不必歸葬也。敦悲泣,公曰:勿泣,人生百年亦死,若得其正,死猶生也。語云:寒疾不汗,五日而死。設去年染疫不死乎?汝當讀書,讀書以明道,要識綱常兩字,如汝弟從賊偷生,非吾子也。蓋公次子之陶,於壬午為曹賊羅汝才所獲,羈之營中,後又歸闖,尋以自成出,與孫傳庭迎敵,之陶竊其令箭以逃,竟穿營走出,將渡黃河,盤獲,見闖、陶罵不絕聲,賊怒剮之。時賊屯河南嵩縣事,公尚不知,故責其偷生雲。尋命敦別去,欲俟靜夜投繯。抵暮,長班引賊入胡室,執公行,道遇敦,公袖出絕命詞一紙授之。前有詩云:百歲春光強半過,劻時力短愧鳴珂。詩書萬卷多無用,惟有先賢正氣歌。後雲天崩地坼,我輩讀書明道,豈能苟且求活。一月綸扉,廿年玉署。雖事柄不由己操,而大義安可不立。畢命投繯,暢然無憾,吾兒勉旃忠孝,勿為過傷。長途孤襯,勢難自達,到處青山,可埋吾骨,何必故鄉等語。是夜,賊擁至窩鋪,用兩賊幫宿,公欲求死不得,尋執見劉宗敏,逼勒助餉,百方毒辱,賊押歸寓,乘間服冰片而死。子之敦純孝有聞,今流寓湖州。
zhōng nì shǐ yún: qiū yú, hú guǎng xiāng yáng fǔ yí chéng rén, gōng dào dān zhù jiā sǐ. běi yóu jì lüè zhù zì jǐn, miàn gè dān yòu yán yǔ chén yǎn děng tóng rì bèi hài, gù zhù zhū lù dà chén nèi, ér biān nián zé yún zì yì sǐ.
忠逆史云:邱瑜,湖廣襄陽府宜城人,公道單注夾死。北游紀略注自盡,面各單又言與陳演等同日被害,故注誅戮大臣內,而編年則雲自縊死。
zéi jì qiè jù, yī shí zhū chén jǐn jié, shāo bù jué liè, jí bèi qí jū zhí yú cháo, jí xíng bàng lüè. pò xié xiàn jīn, suī duō guǎ bù tóng, jù bù miǎn yǒu xiàn, xiàn bù mǎn yì, réng fù shòu xíng, shòu xíng guò, suì qiú zì jǐn. zhì cǐ yì yǐ wǎn yǐ. yǔ qí rǔ shēn ér sǐ, hé rú shēn sǐ ér bù rǔ, qiě jiān de lìng míng yě. rán ér yì zhī shén yì, wèi zhī shí nán, rén chén dào cǐ, bù lùn hòu xiān, zǒng zhī yī sǐ, zé bù shī wèi jūn zǐ.
賊既竊踞,一時諸臣盡節,稍不決烈,即被其拘執於朝,極刑搒掠。迫脅獻金,雖多寡不同,俱不免有獻,獻不滿意,仍復受刑,受刑過,遂求自盡。至此亦已晚矣。與其辱身而死,何如身死而不辱,且兼得令名也。然而議之甚易,為之實難,人臣到此,不論後先,總之一死,則不失為君子。
lùn yuē: shì zhī zī qiū gōng zhě, yǐ qí chí sǐ bèi xíng ěr. wéi shì yí bǐ zài wèi zhí zhī qián, bèi zhí jí chéng pò zhī rì, yǔ shì yuàn wéi, yóu dāng qū liàng. ruò qiū gōng zhě, yú wèi zòng bù dé yǔ wú qiáo bǐ liè, jiào zhī jǐng yán tōng zhōu bèi, shì nán tóng rì ér yǔ, ér shì gù kē qiú zhī hé yǔ!
論曰:世之訾邱公者,以其遲死被刑耳。惟是遺筆在未執之前,被執即城破之日,與事願違,尤當曲諒。若邱公者,余謂縱不得與吳橋比烈,較之井研、通州輩,似難同日而語,而世顧苛求之何與!
lǎn dào rén shàn guān qì sè
懶道人善觀氣色
chóng zhēn mò, jīng shī yǒu lǎn dào rén, měi zài dōng zhí mén guān wáng miào, xíng zhǐ wú dìng, bù yán xìng shì, shàn guān qì sè, jí xiōng lì yàn. jǐn yī wèi zhǐ huī zhāng tóng fāng, shén jìng xìn zhī. èr yuè zhōng yán yǐn, yǔ zhī yì, yīn tán huò fú, shí jīng shī yàn rán, hū quàn tóng fāng jiā qiè nán xíng. tóng fāng yuē: zài èr nián jí lǐ xíng yǐ, nài hé qù zhī. dào rén yuē: lǐ xíng wèi bì, shòu xíng shì shí. tóng fāng yóu yù bù jué. yòu yī yuè, dào rén lái cí: tóng fāng yuē: lǎo shī yún xiǎo zi jí xiōng ruò hé? dào rén zhǐ fēi yā shì yuē: rǔ guān cǐ yā, duò xià lì sǐ. tóng fāng yuē: cǐ bù xiáng zhào yě. wǒ dé miǎn fǒu. dào rén yuē: sì fāng bā miàn, jù shì luó wǎng, pín dào qián yán bù xìn, jīn jiù bù dé, suì wǎng dōng zhí mén wài, piāo rán ér qù. tóng fāng zhǐ yōu zài cháo fàn shì, suì yú wèi táng gào bìng qǐ jiǎ, jí chéng xiàn, tóng fāng yǔ wǔ zhí èr bǎi yú rén, xī zhǎn yú zhōng jí mén wài. dào rén zhī yán shǐ yàn. qí shí yòu yǒu zhī yī chán shī, bié zài yú wú yì shì nèi, zī bù lù.
崇禎末,京師有懶道人,每在東直門關王廟,行止無定,不言姓氏,善觀氣色,吉凶立驗。錦衣衛指揮張同方,甚敬信之。二月中延飲,與之奕,因談禍福,時京師宴然,忽勸同方家挈南行。同方曰:再二年即理刑矣,奈何去之。道人曰:理刑未必,受刑是實。同方猶豫不決。又一月,道人來辭:同方曰:老師雲小子吉凶若何?道人指飛鴉示曰:汝觀此鴉,墮下立死。同方曰:此不祥兆也。我得免否。道人曰:四方八面,俱是羅網,貧道前言不信,今救不得,遂往東直門外,飄然而去。同方止憂在朝犯事,遂於衛堂告病乞假,及城陷,同方與武職二百餘人,悉斬於中吉門外。道人之言始驗。其時又有知一禪師,別載於吳易事內,茲不錄。
fù jì
附記
cài shēng, fú jiàn rén, shàn tiān wén. chóng zhēn chū nián zài jīng shī yǔ wú xī jìn shì táng mèng jīn yuē: jiǎ wǔ nián yǒu biàn, shí bù xìn, zhì shì yàn.
蔡生,福建人,善天文。崇禎初年在京師語無錫進士唐孟津曰:甲午年有變,時不信,至是驗。
xíng rǔ zhū chén guān xián liè xià, bié yú sǐ nán zhū chén yě. ruò sǐ nán zhě, xiān shū guān jué ér hòu shū míng
刑辱諸臣(官銜列下,別於死難諸臣也。若死難者,先書官爵而後書名)
rǎn xìng ràng
冉興讓
rǎn xìng ràng, zì xīn chún, zhí lì hóng xiàn rén. fù mǎ, guān shǎo shī, jiā sǐ.
冉興讓,字心淳,直隸虹縣人。駙馬,官少師,夾死。
liú dài
劉岱
liú dài, zì lín gāng, hé nán shǎn zhōu rén. guān shǎo fù zuǒ dū du, jiā sǐ.
劉岱,字林岡,河南陝州人。官少傅左都督,夾死。
rǎn kǒng yuè
冉孔悅
rǎn kǒng yuè, zì shī shèng, běi zhí lí xiàn rén. guān dū du, jiā sǐ.
冉孔悅,字師聖,北直蠡縣人。官都督,夾死。
luò yǎng xìng
駱養性
luò yǎng xìng, zì tài hé, xì hú guǎng yǒng zhōu jí, shùn tiān dà xìng rén. shì xí dōu zhǐ huī shǐ. yǎng xìng guān jīn wú, zuò zāng shù wàn, dì yǎng xīn yǎng zhì, jiē shòu kù xíng.
駱養性,字太和,系湖廣永州籍,順天大興人。世襲都指揮使。養性官金吾,坐贓數萬,弟養心、養志,皆受酷刑。
zhāng guó jì
張國紀
zhāng guó jì, zì xiàn zhāng, hé nán xiáng fú rén. tiān qǐ huáng hòu fù yě. guān shàng zhù guó shǎo fù. yún hè fú sè, tài kāng bó. fù zǐ jù jiā sǐ, jí méi.
張國紀,字憲章,河南祥符人。天啟皇后父也。官上柱國少傅。雲鶴服色,太康伯。父子俱夾死,籍沒。
zhōu jiàn
周鑒
zhōu jiàn, zì míng yuán, guān dū du, jiā tài zǐ tài shī, guó zhàng jiā dìng bó kuí zhī zǐ, sù yǒu ruò jí, yǐ jiā sǐ. dì xuàn, zì wén qì, zhǐ huī qiān shì dū du tóng zhī, yī jiā jǐn cún. yòu kuí zhí míng, zì xīn pán, zhǐ huī qiān shì dū du tóng zhī, xuē fà dùn, bèi huò, yì shòu jiā. kuí shēng sì yú kuí, míng duó, yī jiā xiàn yín liù bǎi liǎng, jù bù sǐ. shí kuí fáng chǎn jī xù, jǐn wèi zéi yǒu, kōng shǒu chū mén, shàng yí zhū zi sī zhí, bù miǎn qiāo pǔ. rú cǐ xūn qī, wú bù shòu xíng, tè zhì zhōu shì yī mén, yǐ lì qí yú.
周鑒,字明原,官都督,加太子太師,國丈嘉定伯奎之子,素有弱疾,以夾死。弟鉉,字文器,指揮僉事都督同知,一夾僅存。又奎侄銘,字新盤,指揮僉事都督同知,削髮遁,被獲,亦受夾。奎甥嗣於奎,名鐸,一夾獻銀六百兩,俱不死。時奎房產積蓄,盡為賊有,空手出門,尚疑諸子私殖,不免敲朴。如此勛戚,無不受刑,特志周氏一門,以例其餘。