guì zhōu tǔ sī
◎貴州土司
guì zhōu, gǔ luó shī guǐ guó. hàn xī nán yí zāng kē wǔ líng zhū bàng jùn dì. yuán zhì bā fān shùn yuán zhū jūn mín xuān wèi shǐ sī, yǐ jī mí zhī. míng tài zǔ jì kè chén yǒu liàng, bīng wēi yuǎn zhèn, sī nán xuān wèi sī zhōu xuān fǔ shuài xiān guī fù, jí lìng yǐ gù guān shì shǒu zhī, shí zhì zhèng èr shí wǔ nián yě. jí hóng wǔ wǔ nián, guì zhōu xuān wèi ǎi cuì yǔ sòng méng gǔ dǎi jí pǔ dìng fǔ nǚ zǒng guǎn shì ěr děng xiān hòu lái guī, jiē yǔ yǐ yuán guān shì xí. dì fāng běi fá zhōng yuán, wèi huáng jīng lǐ nán huāng. yòu tián rén zhì děng suì xiū zhí gòng, zuì gōng shùn, nǎi yǐ wèi zhǐ huī qiān shì gù chéng zhú chéng yǐ shǒu, fù shuì tīng zì shū nà, wèi zhì jùn xiàn.
貴州,古羅施鬼國。漢西南夷牂牁、武陵諸傍郡地。元置八番、順元諸軍民宣慰使司,以羈縻之。明太祖既克陳友諒,兵威遠振,思南宣慰、思州宣撫率先歸附,即令以故官世守之,時至正二十五年也。及洪武五年,貴州宣慰靄翠與宋蒙古歹及普定府女總管適爾等先後來歸,皆予以原官世襲。帝方北伐中原,未遑經理南荒。又田仁智等歲修職貢,最恭順,乃以衛指揮僉事顧成築城以守,賦稅聽自輸納,未置郡縣。
yǒng lè shí yī nián, sī nán sī zhōu xiāng chóu shā, shǐ mìng chéng yǐ bīng wǔ wàn zhí zhī, sòng jīng shī. nǎi fēn qí dì wèi bā fǔ sì zhōu, shè guì zhōu bù zhèng shǐ sī, ér yǐ zhǎng guān sī qī shí wǔ fēn lì yān, shǔ hù bù. zhì guì zhōu dōu zhǐ huī shǐ, lǐng shí bā wèi, ér yǐ zhǎng guān sī qī lì yān, shǔ bīng bù. fǔ yǐ xià cān yòng tǔ guān. qí tǔ guān zhī cháo gòng fú xìn shǔ lǐ bù, chéng xí shǔ lì bù, lǐng tǔ bīng zhě shǔ bīng bù. qí hòu fǔ bìng wèi liù, zhōu bìng wèi sì, zhǎng guān sī huò fēn huò hé, lí gé bù yī. qí dì xī jiē diān shǔ, dōng lián jīng yuè. tài zǔ yú píng diān zhào shū yán: ǎi cuì bèi bù jǐn fú zhī, suī yǒu yún nán bù néng shǒu yě, zé zhì yǐ zài qián, zhì chéng zǔ suì chéng zhī. rán guì zhōu dì jiē chóng shān shēn jīng, niǎo dào cán cóng, zhū mán zhǒng lèi, shì yín hǎo shā, pàn fú bù cháng. ǎi cuì guī fù zhī chū, qǐng tǎo qí lǒng jū bù luò. dì yuē: zhōng guó zhī bīng, qǐ wài yí bào yuàn zhī jù. jí rén zhì rù cháo, dì yù zhī yuē: tiān xià shǒu tǔ zhī chén, jiē cháo tíng mìng lì, rén mín jiē cháo tíng chì zǐ, rǔ guī shàn fǔ zhī, shǐ gè ān qí shēng, zé rǔ kě zhǎng xiǎng fù guì. fū lǐ mò dà yú jìng shàng, dé mò shèng yú ài xià, néng jìng néng ài, rén chén zhī dào yě. èr shí yī nián, bù chén yǐ guì zhōu bū fù qǐng, dì yuē: mán fāng pì yuǎn, lái nà zū fù, shì néng zūn shēng jiào yǐ. bū fù zhī gù, bì yóu shuǐ hàn zhī zāi, yí xíng juān miǎn. zì jīn dìng qí shù yǐ wèi cháng, cóng kuān jiǎn yān. èr shí jiǔ nián, qīng shuǐ jiāng zhī luàn jì píng, shǒu chén yǐ zéi shǒu nì xuān wèi jiā, yí bìng zuì. dì yuē: mán rén chī zhāng shǔ fú, zì qí cháng tài, wù fù wèn. míng chū yù mán zhī dào, qí hòu shì zhī guī jiàn yě fū.
永樂十一年,思南、思州相仇殺,始命成以兵五萬執之,送京師。乃分其地為八府四州,設貴州布政使司,而以長官司七十五分隸焉,屬戶部。置貴州都指揮使,領十八衛,而以長官司七隸焉,屬兵部。府以下參用土官。其土官之朝貢符信屬禮部,承襲屬吏部,領土兵者屬兵部。其後府並為六,州並為四,長官司或分或合,釐革不一。其地西接滇、蜀,東連荊、粵。太祖於《平滇詔書》言:「靄翠輩不盡服之,雖有雲南不能守也」,則志已在黔,至成祖遂成之。然貴州地皆崇山深菁,鳥道蠶叢,諸蠻種類,嗜淫好殺,畔服不常。靄翠歸附之初,請討其隴居部落。帝曰:「中國之兵,豈外夷報怨之具。」及仁智入朝,帝諭之曰:「天下守土之臣,皆朝廷命吏,人民皆朝廷赤子,汝歸善撫之,使各安其生,則汝可長享富貴。夫禮莫大於敬上,德莫盛於愛下,能敬能愛,人臣之道也。」二十一年,部臣以貴州逋賦請,帝曰:「蠻方僻遠,來納租賦,是能遵聲教矣。逋負之故,必由水旱之災,宜行蠲免。自今定其數以為常,從寬減焉。」二十九年,清水江之亂既平,守臣以賊首匿宣慰家,宜並罪。帝曰:「蠻人鴟張鼠伏,自其常態,勿復問。」明初御蠻之道,其後世之龜鑑也夫。
guì yáng sī nán sī zhōu fù zhèn yuǎn tóng rén lí píng ān shùn dōu yún píng yuè shí qiān xīn tiān jīn zhú ān fǔ sī fù
貴陽 思南(思州附) 鎮遠 銅仁 黎平 安順 都勻 平越 石阡新添(金築安撫司附)
guì yáng fǔ, jiù wèi chéng fān zhǎng guān sī. hóng wǔ chū, zhì guì zhōu xuān wèi sī, lì sì chuān. yǒng lè shí yī nián gǎi lì guì zhōu. chéng huà shí èr nián zhì chéng fān fǔ. lóng qìng sān nián yí chéng fān fǔ wèi guì yáng fǔ, yǔ xuān wèi sī tóng chéng, fǔ xiá chéng běi, sī xiá chéng nán. wàn lì shí, gǎi wèi guì yáng jūn mín fǔ. lǐng ān fǔ sī yī, yuē jīn zhú lǐng zhǎng guān sī shí bā, yuē guì zhú, yuē má xiàng, yuē běn guā, yuē dà huá, yuē chéng fān, yuē wéi fān, yuē fāng fān, yuē hóng fān, yuē wò lóng fān, yuē jīn shí fān, yuē xiǎo lóng fān, yuē luó fān, yuē dà lóng fān, yuē xiǎo chéng fān, yuē shàng mǎ qiáo, yuē lú fān, yuē lú shān, yuē píng fá. qí guì zhōu xuān wèi sī suǒ lǐng zhǎng guān sī jiǔ, yuē shuǐ dōng, yuē zhōng cáo, yuē qīng shān, yuē zhá zuǒ, yuē lóng lǐ, yuē bái nà, yuē dǐ zhài, yuē guāi xī, yuē yǎng lóng kēng.
貴陽府,舊為程番長官司。洪武初,置貴州宣慰司,隸四川。永樂十一年改隸貴州。成化十二年置程番府。隆慶三年移程番府為貴陽府,與宣慰司同城,府轄城北,司轄城南。萬曆時,改為貴陽軍民府。領安撫司一,曰金築;領長官司十八,曰貴竹,曰麻向,曰本瓜,曰大華,曰程番,曰韋番,曰方番,曰洪番,曰臥龍番,曰金石番,曰小龍番,曰羅番,曰大龍番,曰小程番,曰上馬橋,曰盧番,曰盧山,曰平伐。其貴州宣慰司所領長官司九,曰水東,曰中曹,曰青山,曰札佐,曰龍里,曰白納,曰底寨,曰乖西,曰養龍坑。
zì shǔ hàn shí, jì huǒ cóng zhū gé liàng nán zhēng yǒu gōng, fēng luó diān guó wáng. hòu wǔ shí liù dài wèi sòng pǔ guì, chuán zhì yuán ā huà, shì yǒu tǔ yú shuǐ xī xuān wèi sī. ǎi cuì, qí yì yě, hòu wèi ān shì. hóng wǔ chū, tóng xuān wèi sòng méng gǔ dǎi lái guī, cì míng qīn, jù lìng lǐng yuán zhí shì xí. jí shè bù zhèng shǐ sī, ér xuān wèi sī rú gù. ān shì lǐng shuǐ xī, sòng shì lǐng shuǐ dōng. bā fān jiàng zhě, jiē lìng shì qí zhí. liù nián zhào ǎi cuì wèi gè xuān wèi zhī shàng. ǎi cuì měi nián gòng fāng wù yǔ mǎ, dì cì jǐn qǐ chāo bì yǒu jiā. shí sì nián, sòng qīn sǐ, qī liú shū zhēn suí qí zi chéng rù cháo, cì mǐ sān shí shí chāo sān bǎi dìng yī sān xí. shí ǎi cuì yì sǐ, qī shē xiāng dài xí. dū du mǎ yè yù jǐn miè zhū luó, dài yǐ liú guān, gù yǐ shì tà xiāng, jī wèi bīng duān. zhū luó guǒ nù, yù fǎn. liú shū zhēn wén zhǐ zhī, wèi zǒu yùn jīng shī. dì jì zhào wèn, mìng shū zhēn guī, zhāo xiāng, cì yǐ qǐ chāo. shí qī nián, shē xiāng lǜ suǒ shǔ lái cháo, bìng sù yè jī biàn zhuàng, qiě yuàn xiào lì kāi xī bǐ, shì shì bǎo jìng. dì yuè, cì xiāng jǐn qǐ zhū cuì rú jìng guān jīn huán xí yī, ér zhào yè hái, zuì zhī. xiāng suì kāi piān qiáo shuǐ dōng, yǐ dá wū méng wū sā jí róng shān cǎo táng zhū jìng, lì lóng chǎng jiǔ yì. èr shí nián, xiāng jìn mǎ èr shí sān pǐ, měi suì dìng shū fù sān wàn shí. zǐ ān de xí, gòng mǎ xiè ēn. dì yuē: ān de jū shuǐ xī, zuì wèi chéng kè. mìng lǐ bù hòu shǎng qí shǐ. èr shí wǔ nián, de lái cháo, cì sān pǐn fú bìng xí yī jīn dài bái jīn sān bǎi liǎng chāo wǔ shí dìng. xiāng fù qiǎn qí zi fù shē zhù jí qí bù zhǎng lái gòng mǎ liù shí liù pǐ, zhào cì xiāng yín sì bǎi liǎng, jǐn qǐ chāo bì yǒu chà. zì shì měi suì gòng xiàn bù jué, bào shī zhī lóng, yì fēi tā tǔ sī suǒ gǎn wàng yě. èr shí jiǔ nián, xiāng sǐ, cháo tíng qiǎn shǐ jì zhī, de gòng mǎ xiè ēn.
自蜀漢時,濟火從諸葛亮南征有功,封羅甸國王。後五十六代為宋普貴,傳至元阿畫,世有土於水西宣慰司。靄翠,其裔也,後為安氏。洪武初,同宣慰宋蒙古歹來歸,賜名欽,俱令領原職世襲。及設布政使司,而宣慰司如故。安氏領水西,宋氏領水東。八番降者,皆令世其職。六年詔靄翠位各宣慰之上。靄翠每年貢方物與馬,帝賜錦綺鈔幣有加。十四年,宋欽死,妻劉淑貞隨其子誠入朝,賜米三十石、鈔三百錠、衣三襲。時靄翠亦死,妻奢香代襲。都督馬曄欲盡滅諸羅,代以流官,故以事撻香,激為兵端。諸羅果怒,欲反。劉淑貞聞止之,為走醖京師。帝既召問,命淑貞歸,招香,賜以綺鈔。十七年,奢香率所屬來朝,並訴曄激變狀,且願效力開西鄙,世世保境。帝悅,賜香錦綺、珠翠、如竟冠、金環、襲衣,而召曄還,罪之。香遂開偏橋、水東,以達烏蒙、烏撒及容山、草塘諸境,立龍場九驛。二十年,香進馬二十三匹,每歲定輸賦三萬石。子安的襲,貢馬謝恩。帝曰:「安的居水西,最為誠恪。」命禮部厚賞其使。二十五年,的來朝,賜三品服並襲衣金帶、白金三百兩、鈔五十錠。香復遣其子婦奢助及其部長來貢馬六十六匹,詔賜香銀四百兩,錦綺鈔幣有差。自是每歲貢獻不絕,報施之隆,亦非他土司所敢望也。二十九年,香死,朝廷遣使祭之,的貢馬謝恩。
zhèng tǒng qī nián, shuǐ xī xuān wèi lǒng fù zì chén: zǔ fù yǐ lái, lèi cháo jiē cì jīn dài. chén méng ēn shòu zhí, qǐ rú lì. cóng zhī. shì shí, sòng chéng zhī zǐ bīn nián lǎo, yǐ zi áng dài, áng sǐ, rán dài. shí sì nián cì chì lǒng fù mǔ zǐ, jiā qí diào bīng bǎo jìng zhī gōng. lǒng fù pō jiāo. tiān shùn sān nián, dōng miáo zhī luàn, fù bù shí chū bīng, wén cháo tíng yǒu yì dū zhī, nǎi jìn mǎ xiè zuì, cì chì jǐng zhī. fù sǐ, zhí guān xí. guān lǎo, zi guì róng xí. xún fǔ chén yí yǐ xī bǎo shī zi kǒng zhī píng, yóu guān yǔ zi guì róng tǒng bù zhòng èr wàn gōng bái shí yá, sì xún ér kè, jiā zì kuì xiǎng, kǒu bù yán gōng, tè gěi guān zhèng sān pǐn zhāo yǒng jiāng jūn gào. chū, ān shì shì jū shuǐ xī, guǎn miáo mín sì shí bā zú, sòng shì shì jū guì zhōu chéng cè, guǎn shuǐ dōng guì zhú děng shí zhǎng guān sī, jiē shè zhì suǒ yú chéng nèi, xián liè zuǒ yòu. ér ān shì zhǎng yìn, fēi yǒu gōng shì bù dé shàn hái shuǐ xī. zhì shì zǒng bīng guān wèi zhī qǐng, xǔ qí yǐ shí xún lì suǒ bù, qù bàn gòng fù, tīng zàn hái shuǐ xī, yǐ yìn shòu xuān wèi sòng rán dài lǐ. guì róng lǎo, qǐng yǐ zi zuǒ xí, mìng cì guì róng fù zǐ jǐn zhù.
正統七年,水西宣慰隴富自陳:「祖父以來,累朝皆賜金帶。臣蒙恩受職,乞如例。」從之。是時,宋誠之子斌年老,以子昂代,昂死,然代。十四年賜敕隴富母子,嘉其調兵保境之功。隴富頗驕。天順三年,東苗之亂,富不時出兵,聞朝廷有意督之,乃進馬謝罪,賜敕警之。富死,侄觀襲。觀老,子貴榮襲。巡撫陳儀以西堡獅子孔之平,由觀與子貴榮統部眾二萬攻白石崖,四旬而克,家自饋餉,口不言功,特給觀正三品昭勇將軍誥。初,安氏世居水西,管苗民四十八族,宋氏世居貴州城側,管水東、貴竹等十長官司,皆設治所於城內,銜列左右。而安氏掌印,非有公事不得擅還水西。至是總兵官為之請,許其以時巡歷所部,趣辦貢賦,聽暫還水西,以印授宣慰宋然代理。貴榮老,請以子佐襲,命賜貴榮父子錦紵。
xiān shì, sòng rán tān yín, suǒ guǎn chén hú děng shí èr mǎ tóu kē hài miáo mín, zhì jī biàn. ér guì róng yù bìng rán dì, yòu qí zhòng zuò luàn. yú shì ā duǒ děng jù zhòng èr wàn yú, shǔ lì míng hào, gōng xiàn zhài bǎo, xí jù rán suǒ jū dà yáng cháng, rán jǐn yǐ shēn miǎn. guì róng jù yǐ zhuàng shàng, jì lìng jǐ àn zhì zhī. huì ā duǒ dǎng xiè qí qíng, guān jūn jìn tǎo. guì róng jù, nǎi zì lǜ suǒ bù wèi zhù. jí zéi píng, guì róng yǐ sǐ, zuò zhuī duó, rán zuò zhǎn. rán zòu shì shòu jué tǔ, fù guó hòu ēn. dàn biàn qǐ yú róng, ér shēn xiàn zhòng pì, qǐ fēn shì. yīn cóng mò jiǎn, yī tǔ sú nà sù shú zuì. dōu yù shǐ qǐng yǐ guì zhú píng fá qī zhǎng guān sī dì shè lì fǔ xiàn, jiē yǐ liú guān fǔ lǐ. xún fǔ fù zòu yǐ mán mín bù yuàn, suì qǐn. sòng shì yì suì shuāi, zi sūn shǒu shì guān, yī zū shí shuì, tīng zhēng diào ér yǐ.
先是,宋然貪淫,所管陳湖等十二馬頭科害苗民,致激變。而貴榮欲並然地,誘其眾作亂。於是阿朵等聚眾二萬餘,署立名號,攻陷寨堡,襲據然所居大羊腸,然僅以身免。貴榮遽以狀上,冀令己按治之。會阿朵黨泄其情,官軍進討。貴榮懼,乃自率所部為助。及賊平,貴榮已死,坐追奪,然坐斬。然奏世受爵土,負國厚恩。但變起於榮,而身陷重辟,乞分釋。因從末減,依土俗納粟贖罪。都御史請以貴築、平伐七長官司地設立府縣,皆以流官撫理。巡撫覆奏以蠻民不願,遂寢。宋氏亦遂衰,子孫守世官,衣租食稅,聽徵調而已。
shí ān wàn zhōng yīng xí, jiāo zòng bù fǎ. hàn mín zhāng chún tǔ mù wū guà děng dǎo zhī yóu liè, jiǔ hān, zhé shè rén wèi xì. yòu cháng tà qí zuǒ yòu, wèi suǒ shā. wú zi, qí cóng dì wàn yì yí xí, yì yǐ zéi wèi huò cí. wū guà děng suì yǐ shū zú yòu zǐ pǔ zhě mào wàn zhōng dì yuē wàn jūn gào xí, chéng kān guān rù qí huì, suì zàn wěi zhōng qī shē bō shè shì. wàn yì huǐ bù lì, ér hèn wū guà zhī zhǔ qí móu yě, suì yǐ bīng xí wū guà, wū guà yì fā bīng xiāng chóu shā, jiē yǐ wàn zhōng zhī sǐ wèi cí. xún àn yù shǐ shàng qí zhuàng, yǐ wàn yì yí xí, dàn yǔ wū guà xiāng wū jié, yí gè yòu shū shú. ér xiāo shā zhōng zhě, bìng shù chún děng, shòu qí huì zhě yì fá zhì, zhào rú zhī. wèi jǐ, yì sǐ, zi ā xiě yòu, mìng yǐ wàn quán jiè xí. wàn quán yǒu zhù píng ā xiàng gōng, tí dū shàng shū wǔ wén dìng wèi zhī qǐng. wàn quán yì zì chén qí gōng, qǐ jiā cān zhèng xián, cì mǎng yī, dì mìng cì yǐ yīng dé zhī fú. hòu ā xiě zhǎng, xí zhí, gǎi míng rén. wèi jǐ sǐ, zi guó hēng xí. yín nüè, nǎi yǐ shì shā wàn quán zhī zǐ xìn. xìn xiōng zhì yǔ qí mǔ bié jū yú ān shùn zhōu, wén zhī, yīn gào guó hēng fǎn. xún fǔ wáng zhèng jù qǐng fā bīng zhū guó hēng, zhì suì wèi zǒng bīng ān dà cháo huà cè, qiě yuē shū bīng liáng shù wàn. jí shī zhì lù guǎng hé, zhì liáng bù zhì. zhèng nǎi lìng rén yù guó hēng, ér zhǐ dà cháo wú jìn. bīng yǐ dù hé, wèi guó hēng suǒ bài. guó hēng jù dà zhū, qiǎn shǐ āi cí qǐ xiáng, cháo tíng wèi zhī xǔ. xún fǔ ruǎn wén zhōng zhì, xí bǔ zhū fǎn zhě, mì shǐ yǔ guó hēng, jí chū zhū jiān tú, gē dì yǐ chù ān zhì mǔ zǐ, hái suǒ fèi bīng liáng, cháo tíng dāng dài rǔ yǐ bù sǐ. yú shì guó hēng xī tīng mìng, dì guǒ shè bù zhū, ér mìng guó hēng zǐ mín xí. guó hēng shì qǐ yú lóng qìng sì nián, zhì chéng lì wǔ nián nǎi yǐ. guó hēng jì gé rèn, rì qiǎn rén zhì jīng nà lù, wèi qǐ fù dì. shí sān nián, bō zhōu xuān wèi yáng yīng lóng yǐ xiàn dà mù dé cì fēi yú fú, guó hēng yì qǐng yǐ dà mù jìn, qǐ hái gěi guān dài gào fēng rú bō lì. jì ér mù jìng bù zhì, nǎi wěi zuì yú mù shāng. shàng nù, mìng duó suǒ lài. guó hēng qǐng bǔ gòng yǐ míng bù qī, shàng réng rú suǒ qǐng.
時安萬鍾應襲,驕縱不法。漢民張純、土目烏掛等導之遊獵,酒酣,輒射人為戲。又嘗撻其左右,為所殺。無子,其從弟萬鎰宜襲,鎰以賊未獲辭。烏掛等遂以疏族幼子普者冒萬鍾弟曰萬鈞告襲,承勘官入其賄,遂暫委鍾妻奢播攝事。萬鎰悔不立,而恨烏掛之主其謀也,遂以兵襲烏掛,烏掛亦發兵相仇殺,皆以萬鍾之死為辭。巡按御史上其狀,以萬鎰宜襲,但與烏掛相誣訐,宜各宥輸贖。而梟殺鍾者,並戍純等,受其賄者亦罰治,詔如之。未幾,鎰死,子阿寫幼,命以萬銓借襲。萬銓有助平阿向功,提督尚書伍文定為之請。萬銓亦自陳其功,乞加參政銜,賜蟒衣,帝命賜以應得之服。後阿寫長,襲職,改名仁。未幾死,子國亨襲。淫虐,乃以事殺萬銓之子信。信兄智與其母別居於安順州,聞之,因告國亨反。巡撫王諍遽請發兵誅國亨,智遂為總兵安大朝畫策,且約輸兵糧數萬。及師至陸廣河,智糧不至。諍乃令人諭國亨,而止大朝毋進。兵已渡河,為國亨所敗。國亨懼大誅,遣使哀辭乞降,朝廷未之許。巡撫阮文中至,檄捕諸反者,密使語國亨,亟出諸奸徒,割地以處安智母子,還所費兵糧,朝廷當待汝以不死。於是國亨悉聽命,帝果赦不誅,而命國亨子民襲。國亨事起於隆慶四年,至成歷五年乃已。國亨既革任,日遣人至京納賂,為起復地。十三年,播州宣慰楊應龍以獻大木得賜飛魚服,國亨亦請以大木進,乞還給冠帶誥封如播例。既而木竟不至,乃諉罪於木商。上怒,命奪所賚。國亨請補貢以明不欺,上仍如所請。
wàn lì èr shí liù nián, guó hēng zi jiāng chén xí zhí. huì bō zhōu yáng yīng lóng fǎn, jiāng chén yì yǐ qiāng shā ān dìng shì wèi yǒu sī suǒ àn. kē chén yǒu yán qí nì jié jiàn méng zhě, zhào bù wèn, xǔ shā zéi tú gōng. jiāng chén zòu chēng: bō jǐng fāng yīn, chén xīn wèi bái. shàng fù yōu zhào bào zhī. xún fǔ guō zi zhāng xǔ jiāng chén yǐ yīng lóng píng hòu hái bō suǒ qīn shuǐ xī wū jiāng dì liù bǎi lǐ yǐ chóu gōng, yú shì jiāng chén bīng cóng shā xī rù. yǒu fēi yǔ shuǐ xī zuǒ zéi zhě, zǒng dū lǐ huà lóng xí jié zhī, jiāng chén suì zhí zéi èr shí yú rén, lǜ suǒ bù duó luò méng guān, zhì dà shuǐ tián, fén táo xī zhuāng. yīng lóng fú zhū. chū, yīng lóng zhī zǔ yǐ nèi nán zǒu shuǐ xī, kè sǐ. xuān wèi wàn quán xié zhī, suǒ shuǐ yān tiān wàng dì, tīng hái zàng, qí dì suì wèi shuǐ xī suǒ jù. jí bō zhōu píng, fēn qí dì wèi zūn yì píng yuè èr fǔ, fēn lì shǔ qián, yǐ wèi hé zhōng xīn wèi jiè. zǒng dū wáng xiàng gān dài huà lóng, mìng jiāng chén guī suǒ qīn bō zhōu dì. zi zhāng zòu yán: qīn dì shǐ yú wàn quán, ér fēi jiāng chén. ān shì pò qǔ yú yáng xiāng sàng luàn zhī shí, fēi shàn qǔ yú yīng lóng dàng píng zhī rì. qiě chén céng xǔ qí liè tǔ, jīn fǎn duó qí gù dì, chén wú miàn mù yǐ xiè jiāng chén, yuàn bà qù. xiàng gān shū yán: jiāng chén zhēng fān, jiān yīng lóng zi wéi liàn bù shí, shǒu gōng kě zhī. zhì yáng bài qì zhèn, sòng yào wǎng lái, qī jūn zhù nì, jī yǐ zhāo rán. lìng hái qīn dì, bù jiù jì wǎng, yǐ shǔ guó jiā kuān dà. ruò yīn qí xié ér yǔ zhī, bǐ bù wèi ēn, wǒ qiě shì ruò. jiāng chén jì wú gōng, bù yǔ zhī dì, zhèng suǒ yǐ quán fǔ chén zhī xìn. yí liú fǔ chén bà chén, yǐ wèi zhòng chén wú néng yǔ zuì ěr miáo zǔn dá zhě zhī jiè. yú shì qīng jiāng zhī yì, lěi nián bù jué. bīng bù zé lìng liǎng shěng xún àn yù shǐ kān bào, ér nán běi yán guān jiāo zhāng dǐ xiàng gān tān gōng qǐ xìn. kē chén lǚ bāng yào fù hé zi zhāng nà huì zòng jiān, zi zhāng qiú qù yì lì. xiàng gān zhí jiāng chén suǒ qiǎn rù jīng xíng huì zhī rén yǔ jīn, yǐ wén yú cháo. rán yì zhě duō yòu jiāng chén, shàng shū xiāo dà hēng suì zhǔ xún àn lǐ shí huá shū, wèi: zhēng bō zhī yì, shuǐ xī bù wéi jiǎ dào, qiě yòu zhù bīng. shěn shī zhī tǔ sī, dé zhī tǔ sī, bō gù shū liáng, shuǐ yì nà fù, bù yí yǐ tǔ dì zhī gù shāng zì xiǎo zhī rén, dì yí guī jiāng chén. yú shì jiāng chén zēng guān jìn zhì, qí mǔ dé cì jì, shuǐ xī wěi dà zhī huàn, yì yú shì hū bù kě zhì yǐ.
萬曆二十六年,國亨子疆臣襲職。會播州楊應龍反,疆臣亦以戕殺安定事為有司所案。科臣有言其逆節漸萌者,詔不問,許殺賊圖功。疆臣奏稱:「播警方殷,臣心未白。」上復優詔報之。巡撫郭子章許疆臣以應龍平後還播所侵水西烏江地六百里以酬功,於是疆臣兵從沙溪入。有蜚語水西佐賊者,總督李化龍檄詰之,疆臣遂執賊二十餘人,率所部奪落濛關,至大水田,焚桃溪莊。應龍伏誅。初,應龍之祖以內難走水西,客死。宣慰萬銓挾之,索水煙、天旺地,聽還葬,其地遂為水西所據。及播州平,分其地為遵義、平越二府,分隸蜀、黔,以渭河中心為界。總督王象乾代化龍,命疆臣歸所侵播州地。子章奏言:「侵地始於萬銓,而非疆臣。安氏迫取於楊相喪亂之時,非擅取於應龍蕩平之日。且臣曾許其裂土,今反奪其故地,臣無面目以謝疆臣,願罷去。」象乾疏言:「疆臣征番,殲應龍子惟楝不實,首功可知。至佯敗棄陣,送藥往來,欺君助逆,跡已昭然。令還侵地,不咎既往,已屬國家寬大。若因其挾而予之,彼不為恩,我且示弱。疆臣既無功,不與之地,正所以全撫臣之信。宜留撫臣罷臣,以為重臣無能與蕞爾苗噂沓者之戒。」於是清疆之議,累年不決。兵部責令兩省巡按御史勘報,而南北言官交章詆象乾貪功起釁。科臣呂邦耀復劾子章納賄縱奸,子章求去益力。象乾執疆臣所遣入京行賄之人與金,以聞於朝。然議者多右疆臣,尚書蕭大亨遂主巡按李時華疏,謂:「征播之役,水西不惟假道,且又助兵。矧失之土司,得之土司,播固輸糧,水亦納賦,不宜以土地之故傷字小之仁,地宜歸疆臣。」於是疆臣增官進秩,其母得賜祭,水西尾大之患,亦於是乎不可制矣。
sān shí liù nián, jiāng chén sǐ, dì yáo chén xí. sì shí yī nián, wū sā tǔ shě móu zhú ān xiào liáng, yáo chén yǐ zhuī yìn wèi míng, lǐng bīng shù wàn zhǎng qū rù diān, zhí báo zhān yì zhōu, suǒ guò fén lüè, bèi jí cǎn dú. cháo tíng fāng yǐ yuè jìng shàn bīng yù jiā yáo chén zuì, ér yáo chén sǐ. zi wèi yòu, mìng qí qī shē shè huī shè shì. shè huī, yǒng níng xuān fǔ shē chóng míng nǚ dì. chóng míng zǐ yín guǎng hàn, yǔ shè huī zhēng dì, xiāng chóu hèn. ér ān bāng yàn zhě, wèi zhī shū fù yě, sù huái yì zhì, yīn yǔ chóng míng hé. jí chóng míng fǎn, diào bīng shuǐ xī, bāng yàn suì xié wèi pàn yǐ yīng zhī, wèi yòu ruò bù néng zhì. bāng yàn gèng zhāo gù xuān wèi tǔ shě sòng wàn huà wèi zhù, lǜ bīng qū bì jié, xiàn zhī, fēn bīng pò ān shùn píng bà zhān yì. ér wàn huà yì lǜ miáo zhòng jiǔ gǔ xiàn lóng lǐ, suì wéi guì yáng, zì chēng luó diān wáng, shí tiān qǐ èr nián èr yuè yě. xún fǔ lǐ yùn fāng shòu dài, wén biàn, yǔ xún àn yù shǐ shǐ yǒng ān xī lì jù shǒu. zéi gōng bù néng kè, zé yán yán zhì shān, duàn chéng zhōng chū rù. zhèn jiāng zhāng yàn fāng jiāng bīng èr wàn fù yuán, gé lóng lǐ bù dé jìn. guì zhōu zǒng bīng yáng yù mào tuī guān guō xiàng yí yǔ zéi zhàn yú jiāng mén ér sǐ. wài yuán jì jué, gōng yì jí, chéng zhōng liáng jǐn, rén xiāng shí, ér jù shǒu bù yí yú lì. zhōng cháo fāng jí liáo, bù zhī shěng. yǐ, yǐ wáng sān shàn wèi xún fǔ, cāng zú diào bīng shí, dà huì jiāng shì, fēn bīng èr dào jìn. sān rì dǐ lóng tóu yíng, lǚ bài zéi bīng, suì duó lóng lǐ. bāng yàn wén xīn fǔ zì jiāng dà bīng shù shí wàn, jù shén, suì tuì tún lóng dòng. qián fēng yáng míng kǎi lǜ wū luó bīng jī sǐ ān bāng jùn, suì chéng shèng dǐ guì yáng chéng xià, xiān yǐ wǔ qí chuán hū yuē: xīn fǔ zhì yǐ. jǔ chéng huān hū gēng shēng. guì yáng bèi wéi shí yú yuè, chéng zhōng jūn mín nán fù sì shí wàn, zhì shì è sǐ jǐ jǐn, jǐn yú èr bǎi rén. xiáng lǐ yùn jí sān shàn chuán zhōng.
三十六年,疆臣死,弟堯臣襲。四十一年,烏撒土舍謀逐安效良,堯臣以追印為名,領兵數萬長驅入滇,直薄霑益州,所過焚掠,備極慘毒。朝廷方以越境擅兵欲加堯臣罪,而堯臣死。子位幼,命其妻奢社輝攝事。社輝,永寧宣撫奢崇明女弟。崇明子寅獷悍,與社輝爭地,相仇恨。而安邦彥者,位之叔父也,素懷異志,陰與崇明合。及崇明反,調兵水西,邦彥遂挾位叛以應之,位幼弱不能制。邦彥更招故宣慰土舍宋萬化為助,率兵趨畢節,陷之,分兵破安順、平壩、霑益。而萬化亦率苗仲九股陷龍里,遂圍貴陽,自稱羅甸王,時天啟二年二月也。巡撫李枟方受代,聞變,與巡按御史史永安悉力拒守。賊攻不能克,則沿岩制柵,斷城中出入。鎮將張彥芳將兵二萬赴援,隔龍里不得進。貴州總兵楊愈懋、推官郭象儀與賊戰於江門而死。外援既絕,攻益急,城中糧盡,人相食,而拒守不遺餘力。中朝方急遼,不之省。已,以王三善為巡撫,倉卒調兵食,大會將士,分兵二道進。三日抵龍頭營,屢敗賊兵,遂奪龍里。邦彥聞新撫自將大兵數十萬,懼甚,遂退屯龍洞。前鋒楊明楷率烏羅兵擊死安邦俊,遂乘勝抵貴陽城下,先以五騎傳呼曰:「新撫至矣。」舉城歡呼更生。貴陽被圍十餘月,城中軍民男婦四十萬,至是餓死幾盡,僅餘二百人。詳《李枟》及《三善傳》中。
guì yáng wéi jì jiě, bāng yàn yuǎn dùn lù guǎng hé wài. sān shàn qiǎn shǐ yù shè huī mǔ zǐ fù bāng yàn yǐ jiàng. dà jūn zhì zhě rì yì zhòng, sān shàn yù yīn liáng yú dí. yòu zhū jūn shì zéi guò yì, yáng míng kǎi yíng yú sān shí lǐ wài. bāng yàn fù jiū zhū miáo lái gōng, shī bài, míng kǎi wèi suǒ zhí. bāng yàn shì fù zhāng, hé zhòng yù zài wéi guì yáng. sān shàn qiǎn bīng sān lù yù zhī, pò shēng miáo zhài èr bǎi yú, qín wàn huà děng, fén qí jī jù shù wàn. lóng lǐ dìng fān sì lù bìng tōng, zhū miáo pàn zhě xiāng jì jiàng. bāng yàn qì duó bù gǎn chū, yú yā chí lù guǎng zhū yào dì jué qiàn tún bīng, wèi zì shǒu jì. shí shē chóng míng wèi shǔ bīng suǒ bài, jì qióng tóu shuǐ xī, yǔ bāng yàn hé.
貴陽圍既解,邦彥遠遁陸廣河外。三善遣使諭社輝母子縛邦彥以降。大軍至者日益眾,三善欲因糧於敵。又諸軍視賊過易,楊明楷營於三十里外。邦彥復糾諸苗來攻,師敗,明楷為所執。邦彥勢復張,合眾欲再圍貴陽。三善遣兵三路御之,破生苗寨二百餘,擒萬化等,焚其積聚數萬。龍里、定番四路並通,諸苗畔者相繼降。邦彥氣奪不敢出,於鴨池、陸廣諸要地掘塹屯兵,為自守計。時奢崇明為蜀兵所敗,計窮投水西,與邦彥合。
sān nián, sān shàn dū bīng gōng dà fāng zéi cháo, qín tǔ sī hé zhōng wèi děng, jìn yíng hóng yá. lián pò tiān tāi shuǐ jiǎo děng qī dùn, duó qí tiān xiǎn. bié jiāng yì pò zéi yú yáng ěr, zhuī zhì yā chí hé, duó qí zhàn xiàng. suì shēn rù zhì hóng niǎo gāng, zhū miáo bēn kuì. sān shàn lǜ bīng zhí rù dà fāng, shē shè huī ān wèi fén qí cháo, cuàn huǒ zhuó bǎo, bāng yàn bēn zhī jīn. wèi suì qiǎn rén fù zhèn yuǎn, qǐ xiáng yú zǒng dū yáng shù zhōng. xǔ zhī, lìng qín chóng míng fù zǐ zì shú, yī yì zhǔ fǔ. ér sān shàn zé bìng xiàn bāng yàn, dāng bìng yòng jiǎo, yì bù hé. wǎng fǎn jiān yǐ yú shù yuè, bāng yàn dé yì bīng wèi bèi. sān shàn liáng bù jì, fén dà fāng, hái guì zhōu, dào yù zéi, sān shàn wèi suǒ hài. bāng yàn lǜ shù wàn zhòng lái zhuī, zǒng lǐ lǔ qīn lì yù zhī, dà zhàn shù rì, dà jūn wú liáng, chéng yè jiē kuì, qīn zì jǐng. zéi shāo jié zhū bǎo, miáo bīng fù zhù nì, guì yáng sān shí lǐ wài qiáo sū bù xíng, chéng zhōng fù dà zhèn. chū, dà fāng dōng yǐ bō, běi yǐ lìn, xiāng wèi jǐ jiǎo. hòu bō lìn jì píng, zéi wéi shì wū sā wèi yuán, ér bì jié wèi sì yí jiāo tōng chù. dāng sān shàn yóu guì yáng lù guǎng shēn rù dà fāng bǎi qī shí lǐ, jiē luó guǐ cháo kū, yǐ shī dì lì ér xiàn. tiān qǐ jiān, zhū xiè yuán wèi shǔ dū, jiàn yì diān bīng chū zhān yì, è ān xiào liáng yīng yuán, fēn bīng yú tiān shēng qiáo xún diān děng chù, yǐ jué qí zǒu shǔ bīng lín bì jié, è qí jiāo tōng zhī lù, ér bié chū lóng chǎng yán hòu, yǐ duó qí xiǎn qián bīng yóu pǔ dìng dù sī là hé, jìng qū bāng yàn cháo, yóu lù guǎng yā chí dǎo qí xū yuè xī bīng chū sì chéng, fēn dào cè yīng rán hòu dà jūn yóu zūn yì gǔ xíng ér qián. xún yǐ yōu qù, wèi jí yòng. zǒng dū mǐn mèng dé jì zhī, yì yǐ guì zhōu dǐ dà fāng lù xiǎn, zéi wéi shì bì jié yí lù wài tōng. wǒ bīng yí cóng yǒng níng shǐ, zì yǒng níng ér pǔ shì, ér mó ní, ér chì shuǐ, bǎi wǔ shí lǐ jiē tǎn tú. chì shuǐ yǒu chéng guō kě píng ér shǒu, yí jié yíng jìn bī. sì shí lǐ wèi bái yán, liù shí lǐ wèi céng tái, yòu liù shí lǐ wèi bì jié. bì jié zhì dà fāng bù jí liù shí lǐ, zéi bì bìng lì lái yù, xū zhòng bīng è zhī, duàn qí sì zǒu zhī lù, rán hòu zūn yì guì yáng kè qī ér jìn, yì bù guǒ yòng. jí shì qián shì jí, zhào qǐ xiè yuán zǒng dū guì yún chuān guǎng. yú shì xiè yuán zài lì qián, shí chóng zhēn yuán nián yě.
三年,三善督兵攻大方賊巢,擒土司何中尉等,進營紅崖。連破天台、水腳等七囤,奪其天險。別將亦破賊於羊耳,追至鴨池河,奪其戰象。遂深入至紅鳥岡,諸苗奔潰。三善率兵直入大方,奢社輝、安位焚其巢,竄火灼堡,邦彥奔織金。位遂遣人赴鎮遠,乞降於總督楊述中。許之,令擒崇明父子自贖,一意主撫。而三善責並獻邦彥,當並用剿,議不合。往返間已逾數月,邦彥得益兵為備。三善糧不繼,焚大方,還貴州,道遇賊,三善為所害。邦彥率數萬眾來追,總理魯欽力御之,大戰數日,大軍無糧,乘夜皆潰,欽自剄。賊燒劫諸堡,苗兵復助逆,貴陽三十里外樵蘇不行,城中復大震。初,大方東倚播,北倚藺,相為掎角。後播、藺既平,賊惟恃烏撒為援,而畢節為四夷交通處。當三善由貴陽陸廣深入大方百七十里,皆羅鬼巢窟,以失地利而陷。天啟間,朱燮元為蜀督,建議滇兵出霑益,遏安效良應援,分兵於天生橋、尋甸等處,以絕其走;蜀兵臨畢節,扼其交通之路,而別出龍場岩後,以奪其險;黔兵由普定渡思臘河,徑趨邦彥巢,由陸廣、鴨池搗其虛;粵西兵出泗城,分道策應;然後大軍由遵義鼓行而前。尋以憂去,未及用。總督閔夢得繼之,亦以貴州抵大方路險,賊惟恃畢節一路外通。我兵宜從永寧始,自永寧而普市,而摩泥,而赤水,百五十里皆坦途。赤水有城郭可憑而守,宜結營進逼。四十里為白岩,六十里為層台,又六十里為畢節。畢節至大方不及六十里,賊必併力來御,須重兵扼之,斷其四走之路,然後遵義、貴陽剋期而進,亦不果用。及是黔事棘,詔起燮元總督貴、雲、川、廣。於是燮元再蒞黔,時崇禎元年也。
shē chóng míng zì hào dà liáng wáng, ān bāng yàn zì hào sì yì dà zhǎng lǎo, qí bù zhòng xī hào yuán shuài. xī lì qū yǒng níng, xiān fàn chì shuǐ. xiè yuán shòu yì shǒu jiāng yáng běi, yòu shēn rù, dù zéi yǐ dǐ yǒng níng, fēn qiǎn bié jiāng lín zhào dǐng cóng sān chà rù, wáng guó zhēn cóng lù guǎng rù, liú yǎng kūn cóng zūn yì rù. bāng yàn fēn bīng sì yīng, lì bù zhī. luó gān xiàng fù yǐ qí bīng rào qí bèi, jí jī zhī, zéi dà jīng kuì, chóng míng bāng yàn jiē shòu shǒu. bāng yàn luàn qī nián ér zhū. xiè yuán nǎi yí xí ān wèi, shè qí zuì, xǔ guī fù. wèi shù zi bù néng jué, qí xià móu hé kuì bīng lái jù. xiè yuán è qí yào hài, sì miàn dié gōng, zhǎn shǒu wàn yú jí. fù dé xiàng dǎo, zhé fā jiào sù jiù shí, zéi yì jī. fù qiǎn rén zhì dà fāng shāo qí shì lú, wèi dà kǒng, suì lǜ sì shí bā mù chū jiàng. xiè yuán zòu qǐng xǔ zhī, bào kě. ér qián zhù bāng yàn gù xuān wèi sòng wàn huà zhī zǐ sì yīn yì zhì shì shǐ jiǎo miè. nǎi yǐ sòng shì hóng biān shí èr mǎ tóu dì zhì kāi zhōu, jiàn chéng shè guān. xiè yuán fù qiǎn bīng píng bǎi jīn wǔ dòng zhū pàn miáo, shuǐ xī shì yì gū. shí nián, ān wèi sǐ, wú sì, zú shǔ zhēng lì. cháo yì yù chéng qí bì jùn xiàn zhī. xiè yuán zòu wèi kě zhòu, nǎi chuán xí tǔ mù, yù yǐ wēi dé, zhū miáo zhēng nà tǔ xiàn yìn. guì yáng fǔ dìng, ér míng yì xuán wáng yǐ.
奢崇明自號大梁王,安邦彥自號四裔大長老,其部眾悉號元帥。悉力趨永寧,先犯赤水。燮元授意守將佯北,誘深入,度賊已抵永寧,分遣別將林兆鼎從三岔入,王國禎從陸廣入,劉養鯤從遵義入。邦彥分兵四應,力不支。羅乾象復以奇兵繞其背,急擊之,賊大驚潰,崇明、邦彥皆授首。邦彥亂七年而誅。燮元乃移檄安位,赦其罪,許歸附。位豎子不能決,其下謀合潰兵來拒。燮元扼其要害,四面迭攻,斬首萬餘級。復得嚮導,輒發窖粟就食,賊益飢。復遣人至大方燒其室廬,位大恐,遂率四十八目出降。燮元奏請許之,報可。而前助邦彥故宣慰宋萬化之子嗣殷亦至是始剿滅。乃以宋氏洪邊十二馬頭地置開州,建城設官。燮元復遣兵平擺金五洞諸叛苗,水西勢益孤。十年,安位死,無嗣,族屬爭立。朝議欲乘其敝郡縣之。燮元奏未可驟,乃傳檄土目,諭以威德,諸苗爭納土獻印。貴陽甫定,而明亦旋亡矣。
sī nán, jí táng sī zhōu. sòng xuān hé zhōng, fān bù tián yòu gōng nèi fù, shì yǒu qí dì. yuán gǎi xuān wèi sī. míng hóng wǔ chū, xī wèi èr xuān wèi, shǔ hú guǎng. yǒng lè shí yī nián zhì sī nán fǔ, lǐng zhǎng guān sī sì: yuē shuǐ dé jiāng, yuē mán yí, yuē yán hé yòu xī, yuē lǎng xī. sī zhōu lǐng zhǎng guān sī sì: yuē dōu píng é yì xī, yuē dōu sù, yuē shī xī, yuē huáng dào xī.
思南,即唐思州。宋宣和中,番部田祐恭內附,世有其地。元改宣慰司。明洪武初,析為二宣慰,屬湖廣。永樂十一年置思南府,領長官司四:曰水德江,曰蠻夷,曰沿河祐溪,曰朗溪。思州領長官司四:曰都坪峨異溪,曰都素,曰施溪,曰黃道溪。
chū, tài zǔ qǐ bīng píng wěi hàn, lüè dì hú nán. sī nán xuān wèi shǐ tián rén zhì qiǎn dōu shì yáng chēn lái guī fù, bìng nà yuán suǒ shòu xuān wèi gào. dì yǐ shuài xiān lái guī, bǐ réng wèi sī nán dào xuān wèi shǐ, yǐ sān pǐn yín yìn gěi zhī, bìng shòu chēn wèi xuān fǔ shǐ. sī zhōu xuān fǔ shǐ tián rén hòu yì qiǎn dōu shì lín xiàn wàn hù zhāng sī wēn lái xiàn zhèn yuǎn gǔ zhōu jūn mín èr fǔ, wù chuān gōng shuǐ cháng níng děng shí xiàn, lóng quán ruì xī yán hé děng sān shí sì zhōu. yú shì mìng gǎi sī zhōu xuān fǔ wèi sī nán zhèn xī děng chù xuān wèi shǐ sī, yǐ rén hòu wèi shǐ, jù suì cháo gòng bù jué.
初,太祖起兵平偽漢,略地湖南。思南宣慰使田仁智遣都事楊琛來歸附,並納元所授宣慰誥。帝以率先來歸,俾仍為思南道宣慰使,以三品銀印給之,並授琛為宣撫使。思州宣撫使田仁厚亦遣都事林憲、萬戶張思溫來獻鎮遠、古州軍民二府,婺川、功水、常寧等十縣,龍泉、瑞溪、沿河等三十四州。於是命改思州宣撫為思南鎮西等處宣慰使司,以仁厚為使,俱歲朝貢不絕。
èr nián, rén hòu sǐ, zi hóng zhèng xí. dì yǐ sī nán tǔ guān shì jū huāng fú, wèi cháng yì què, zhào lìng lǜ qí bù zhǎng rù cháo. jiǔ nián, rén zhì rù jìn, jiā cì zhī jīn wén qǐ, bìng yù yǐ jìng shàng ài xià bǎo shǒu jué lù zhī dào. rén zhì cí guī, zhì jiǔ jiāng lóng chéng yì bìng zú. yǒu sī yǐ wén, qiǎn guān zhì jì, bìng chì sòng jiù guī sī nán. shí sī zhōu tián hóng zhèng yǔ qí dì hóng dào děng lái cháo, dì mìng lǐ bù jiē yōu cì. shí yī nián, rén zhì zi dà yá xí, fèng biǎo xiè ēn. mìng sī nán shōu jí gè dòng nǔ shǒu èr qiān rén, bèi zhēng diào. shí sì nián, dà yá rù cháo. shí bā nián, sī zhōu zhū dòng mán zuò luàn, mìng xìn guó gōng tāng hé děng tǎo zhī. shí kòu chū méi bù cháng, wén shī zhì, zhé cuàn shān gǔ jiān, tuì zé fù chū piāo lüè. hé děng shī dǐ qí dì, kǒng mán rén jīng kuì, nǎi lìng jūn shì yú zhū dòng fēn tún lì shān, yǔ mán rén zá gēng, shǐ bù fù yí. jiǔ zhī, yǐ jì qín qí kuí, yú dǎng xī dìng, liú bīng zhèn zhī. èr shí nián yí sī nán xuān wèi yú zhèn yuǎn. dà yá lái xiè ēn. sī zhōu xuān wèi hóng zhèng sǐ, zi chēn xí. sān shí nián, dà yá mǔ yáng shì lái cháo.
二年,仁厚死,子弘正襲。帝以思南土官世居荒服,未嘗詣闕,詔令率其部長入朝。九年,仁智入覲,加賜織金文綺,並諭以敬上愛下保守爵祿之道。仁智辭歸,至九江龍城驛病卒。有司以聞,遣官致祭,並敕送柩歸思南。時思州田弘正與其弟弘道等來朝,帝命禮部皆優賜。十一年,仁智子大雅襲,奉表謝恩。命思南收集各洞弩手二千人,備徵調。十四年,大雅入朝。十八年,思州諸洞蠻作亂,命信國公湯和等討之。時寇出沒不常,聞師至,輒竄山谷間,退則復出剽掠。和等師抵其地,恐蠻人驚潰,乃令軍士於諸洞分屯立柵,與蠻人雜耕,使不復疑。久之,以計擒其魁,餘黨悉定,留兵鎮之。二十年移思南宣慰於鎮遠。大雅來謝恩。思州宣慰弘正死,子琛襲。三十年,大雅母楊氏來朝。
yǒng lè bā nián, dà yá sǐ, zi zōng dǐng xí. chū, zōng dǐng xiōng bào, yǔ qí fù shǐ huáng xǐ gòu yuàn, zòu jié lěi nián. cháo tíng yǐ tián shì shì shǒu qí tǔ, yòu xiān guī chéng, qū yǔ bǎo quán, gǎi xǐ wèi chén zhōu zhī fǔ. wèi jǐ, sī zhōu xuān wèi tián chēn yǔ zōng dǐng zhēng shā kēng dì yǒu yuàn. xǐ suì yǔ chēn jié, tú zōng dǐng, gòu bīng. chēn zì chēng tiān zhǔ, xǐ wèi dà jiāng, lǜ bīng gōng sī nán. zōng dǐng qiè jiā zǒu, chēn shā qí dì, fā qí fén mù, bìng lù qí mǔ shī. zōng dǐng sù yú cháo, lǚ chì chēn xǐ fù què zì biàn, jiē jù mìng bù zhì, qián shǐ jiān rén rù jiào fāng sī, sì xì wèi biàn. shì jué, qiǎn xíng rén jiǎng tíng zàn zhào zhī, mìng zhèn yuǎn hóu gù chéng yǐ bīng yā qí jìng, zhí chēn xǐ xiè sòng jīng shī, jiē yǐn fú. chēn qī rǎn shì yóu qiáng hàn, qiǎn rén zhāo yòu tái luó děng zhài miáo pǔ liàng wèi luàn, jì cháo tíng qiǎn chēn hái zhāo fǔ, yǐ miǎn sǐ. dì wén ér gù zhī.
永樂八年,大雅死,子宗鼎襲。初,宗鼎凶暴,與其副使黃禧構怨,奏訐累年。朝廷以田氏世守其土,又先歸誠,曲與保全,改禧為辰州知府。未幾,思州宣慰田琛與宗鼎爭沙坑地有怨。禧遂與琛結,圖宗鼎,構兵。琛自稱天主,禧為大將,率兵攻思南。宗鼎挈家走,琛殺其弟,發其墳墓,並戮其母屍。宗鼎訴於朝,屢敕琛、禧赴闕自辨,皆拒命不至,潛使奸人入教坊司,伺隙為變。事覺,遣行人蔣廷瓚召之,命鎮遠侯顧成以兵壓其境,執琛、禧械送京師,皆引服。琛妻冉氏尤強悍,遣人招誘台羅等寨苗普亮為亂,冀朝廷遣琛還招撫,以免死。帝聞而錮之。
yǐ zōng dǐng qióng cù lái guī, dé wèi jiǎn, lìng fù zhí, hái sī nán. ér zōng dǐng bì děi bào yuàn, yǐ jué huò gēn. dì yǐ zōng dǐng xìng miǎn huò, bù zì chéng, nǎi gèng chěng fèn, yì liú zhī. zōng dǐng chū fěi yán, yīn fā zǔ mǔ yīn shì, wèi yǔ xǐ jiān, shí zào huò běn. zǔ mǔ yì fā zōng dǐng yì shā qīn mǔ dú luàn rén lún shì. dì mìng xíng bù zhèng qí zuì, yù hù bù shàng shū xià yuán jí yuē: chēn zōng dǐng fēn zhì sī zhōu sī nán, jiē wèi mín hài. chēn bù dào, yǐ zhèng qí gū. zōng dǐng miè lún, zuì bù kě yòu. qí sī zhōu sī nán sān shí jiǔ zhǎng guān dì, kě gèng jùn xiàn, shè guì zhōu bù zhèng shǐ sī zǒng xiá zhī. mìng gù chéng jiǎo tái luó zhū zhài. chéng zhǎn miáo zéi pǔ liàng, sī zhōu nǎi píng. shí èr nián suì fēn qí dì wèi bā fǔ sì zhōu, guì zhōu wèi nèi dì, zì shì shǐ. liǎng xuān wèi fèi, tián shì suì wáng.
以宗鼎窮蹙來歸,得未減,令復職,還思南。而宗鼎必得報怨,以絕禍根。帝以宗鼎倖免禍,不自懲,乃更逞忿,亦留之。宗鼎出誹言,因發祖母陰事,謂與禧奸,實造禍本。祖母亦發宗鼎縊殺親母瀆亂人倫事。帝命刑部正其罪,諭戶部尚書夏原吉曰:「琛、宗鼎分治思州、思南,皆為民害。琛不道,已正其辜。宗鼎滅倫,罪不可宥。其思州、思南三十九長官地,可更郡縣,設貴州布政使司總轄之。」命顧成剿台羅諸寨。成斬苗賊普亮,思州乃平。十二年遂分其地為八府四州,貴州為內地,自是始。兩宣慰廢,田氏遂亡。
zhèng tǒng chū, mán yí zhǎng guān sī zòu tǔ guān yá mén hūn yīn, jiē cóng tǔ sú, qǐ bān ēn mìng. dì yǐ tǔ sī xún xí jiù sú, yīn qīn jié hūn zhě, jì lèi jīng shè yòu bù lùn, jì jīn xī yī cháo tíng lǐ fǎ, wéi zhě zuì zhī. jǐng tài jiān, sī nán fǔ zòu fǔ sì miàn jiē shān, guān ài wǔ chù, wú chéng kě shǒu, qǐ fā fù jìn tǔ jūn xiū zhú. mìng xún fǔ wáng lái jīng huà zhī.
正統初,蠻夷長官司奏土官衙門婚姻,皆從土俗,乞頒恩命。帝以土司循襲舊俗,因親結婚者,既累經赦宥不論,繼今悉依朝廷禮法,違者罪之。景泰間,思南府奏府四面皆山,關隘五處,無城可守,乞發附近土軍修築。命巡撫王來經畫之。
zhèn yuǎn, gù wèi shù yǎn dà tián xī dòng. yuán chū, zhì zhèn yuǎn yán biān xī dòng zhāo tǎo shǐ, hòu gǎi wèi zhèn yuǎn fǔ. hóng wǔ wǔ nián gǎi wèi zhōu, lì hú guǎng. yǒng lè shí yī nián réng gǎi fǔ, shǔ guì zhōu. lǐng zhǎng guān sī èr: yuē biàn qiáo, yuē qióng shuǐ shí wǔ dòng. lǐng xiàn èr: yuē zhèn yuǎn, jí jīn róng jīn dá yáng xī gōng é èr zhǎng guān sī dì yuē shī bǐng, jí shī bǐng zhǎng guān sī dì yě. hóng wǔ èr shí nián, tǔ guān zhào shì néng lái cháo, gòng mǎ. sān shí nián, zhèn yuǎn guǐ zhǎng jīng děng chù miáo mín zuò luàn, zhǐ huī wàn jì bǎi hù wú bīn zhàn sǐ. dōu zhǐ huī xǔ néng lǜ bīng huì piān qiáo wèi jūn jī bài zhī, zhòng sàn zǒu. yǒng lè chū, zhèn yuǎn zhǎng guān hé huì yán: měi suì xiū zhì qīng làng jiāo xī zhèn yuǎn sān qiáo, gōng fèi hào dà. suǒ bù lín xī bù mín, jiē yáng kuǎng rén miáo lǎo, lì bù shèng yì, qǐ lìng jūn mín cān zhù. cóng zhī.
鎮遠,故為豎眼大田溪洞。元初,置鎮遠沿邊溪洞招討使,後改為鎮遠府。洪武五年改為州,隸湖廣。永樂十一年仍改府,屬貴州。領長官司二:曰遍橋,曰邛水十五洞。領縣二:曰鎮遠,即金容金達、楊溪公俄二長官司地;曰施秉,即施秉長官司地也。洪武二十年,土官趙士能來朝,貢馬。三十年,鎮遠鬼長菁等處苗民作亂,指揮萬繼、百戶吳彬戰死。都指揮許能率兵會偏橋衛軍擊敗之,眾散走。永樂初,鎮遠長官何惠言:「每歲修治清浪、焦溪、鎮遠三橋,工費浩大。所部臨溪部民,皆佯、儣、亻苗、佬,力不勝役,乞令軍民參助。」從之。
xuān dé chū, zhèn yuǎn qióng shuǐ ào dòng mán miáo zhāng nú jié lüè qīng làng dào zhōng, wèi sī zhōu dōu píng é yì xī zhǎng guān sī suǒ huò. qí fù miáo yín zǒng jié qǔ zhī, jù bīng yù gōng sī zhōu. yīn lìng chì xī dòng zhǎng guān yáng tōng liàng wǎng fǔ, yín zǒng fú bīng shā liàng, yòu lüè gěng dòng. mìng zǒng bīng guān xiāo shòu diào chén yuán zhū wèi bīng wàn sì qiān rén jiǎo zhī, huì yú qīng làng wèi, zhǐ huī zhāng míng tǎo yín zǒng, kè ào dòng, jǐn shā qí dǎng, yín zǒng dùn. zhèng tǒng sān nián gé zhèn yuǎn zhōu, yǐ zhèn yuǎn shī bǐng èr zhǎng guān sī lì zhèn yuǎn fǔ. shí èr nián, xún àn yù shǐ yú zhēn zòu: guì zhōu mán zéi chū méi, fǔ zhī bù cóng, bǔ zhī bù dé, ruò fēi shè cè, nán yǐ kòng zhì. chén guān qīng shuǐ jiāng děng chù, qiào bì céng yá, jǐn tōng yī jìng chū rù, bǐ dé shì xiǎn wèi è. ruò jiāng jiāng wài shān kǒu jǐn xíng bì sāi, jiāng nèi shān kǒu bìng jīn dù jù shè guān bǎo, tún bīng shǒu yù, yòu zé zhài zhǎng yǒu cái gàn zhě wèi bàn shì guān, shù wú shū yú. cóng zhī. shí sì nián mìng zhèn piān qiáo wèi, yǐ bèi miáo kòu shā lüè, bù néng zì cún, yǒu sī yǐ qǐng, cóng zhī.
宣德初,鎮遠邛水奧洞蠻苗章奴劫掠清浪道中,為思州都坪峨異溪長官司所獲。其父苗銀總劫取之,聚兵欲攻思州。因令赤溪洞長官楊通諒往撫,銀總伏兵殺諒,又掠埂洞。命總兵官蕭授調辰、沅諸衛兵萬四千人剿之,會於清浪衛,指揮張名討銀總,克奧洞,盡殺其黨,銀總遁。正統三年革鎮遠州,以鎮遠、施秉二長官司隸鎮遠府。十二年,巡按御史虞禎奏:「貴州蠻賊出沒,撫之不從,捕之不得,若非設策,難以控制。臣觀清水江等處,峭壁層崖,僅通一徑出入,彼得恃險為惡。若將江外山口盡行閉塞,江內山口並津渡俱設關堡,屯兵守御,又擇寨長有才幹者為辦事官,庶毋疏虞。」從之。十四年命振偏橋衛,以被苗寇殺掠,不能自存,有司以請,從之。
tiān shùn qī nián, zhèn shǒu hú guǎng tài jiān guō mǐn zòu: guì zhōu hóng jiāng zéi miáo chóng xiā děng jiū hé èr qiān yú rén, wěi chēng wáng hóu, gōng jié zhèn yuǎn tún zhài. fǔ yù bù fú, qǐng hé bīng jìn tǎo. mìng zǒng bīng guān lǐ zhèn lǐ ān děng fēn dào rù, zéi tuì shǒu píng kūn zhài, guān bīng zhuī zhì qīng shuǐ jiāng, huò chóng xiā, bìng zhǎn zéi shǒu fēi tiān hóu miáo lǎo dǐ é tóu děng liù bǎi sì shí yú rén, bìng fù lí píng zhī chì xī nǎn dòng, zéi píng. hóng zhì shí nián gǎi zhèn yuǎn jīn róng jīn dá zhǎng guān sī wèi zhèn yuǎn zhōu, shè liú guān. shí tǔ guān lǔn fù zǐ zuì sǐ, tǔ rén sī dé liú guān, shǒu chén yǐ wén, bào kě.
天順七年,鎮守湖廣太監郭閔奏:「貴州洪江賊苗蟲蝦等糾合二千餘人,偽稱王侯,攻劫鎮遠屯寨。撫諭不服,請合兵進討。」命總兵官李震、李安等分道入,賊退守平坤寨,官兵追至清水江,獲蟲蝦,並斬賊首飛天侯、苗老底、額頭等六百四十餘人,並復黎平之赤溪湳洞,賊平。弘治十年改鎮遠金容金達長官司為鎮遠州,設流官。時土官碖父子罪死,土人思得流官,守臣以聞,報可。
wàn lì mò, qióng shuǐ zhǎng guān sī yáng guāng chūn tān bào, tǔ mù péng bì xìn jì zhī jī liǎn. miáo bù kān, jiāng shàng sù gǎi shè liú guān, guāng chūn yǔ bì xìn suì móu fǎn, yán guān bīng yù jiǎo zhū miáo, dāng liǎn jīn shú, dé jīn wǔ bǎi yú. dōu yù shǐ hé qǐ míng xiòng zhī zhī, bǔ guāng chūn xià yù, yǔ sǐ. yú shì měi sì hù zé zhuàng bīng yī rén, lì sì shào, bù wèi bīng zhě zuǒ qiǔ liáng yú yán, jiǎn tǔ lì hé wén kuí děng zhǎng zhī. bì xìn fù jù zhū miáo jīn, sù yú cháo, yán bā yě liáng zhǐ zhū zhài wèi luàn, zhǐ huī shǐ táo xiào zhōng bù wèn, fǎn suǒ tǔ guān yáng guāng chūn jīn ér shā zhī. gǎi jiù lì yòng xīn fǎ, bù biàn. shū shàng, yì zì dé, guī yè zhī fǔ wáng yī lín. yī lín fù zhī xià yù, xí zhū miáo, yán: ruò děng shí wǔ dòng suǒ kǔ zhě, yǐ bīng xiǎng yuè mǐ sān dòu guò shén ěr. rán suì gěi bái chóng pù mǐ, měi dòng yuè bā dǒu, tā yú píng xī yì shèng yú zhēng yín liǎng, jiē kě zú xiǎng. wǒ wèi ruò tōng zhī, wú wèi bì xìn suǒ wū. miáo jiē yuè fú, nǎi zuò bì xìn zuì. shí yǒu tǔ shě yáng zài qīng zhě yīng xí tuī guān, cháng zhōng guì zhōu xiāng shì, mìng yú běn wèi jiā fèng jí yōu yì zhī.
萬曆末,邛水長官司楊光春貪暴,土目彭必信濟之箕斂。苗不堪,將上訴改設流官,光春與必信遂謀反,言官兵欲剿諸苗,當斂金贖,得金五百餘。都御史何起鳴詗知之,捕光春下獄,瘐死。於是每四戶擇壯兵一人,立四哨,不為兵者佐糗糧魚鹽,簡土吏何文奎等掌之。必信復醵諸苗金,訴於朝,言巴也、梁止諸寨為亂,指揮使陶效忠不問,反索土官楊光春金而殺之。改舊例用新法,不便。書上,意自得,歸謁知府王一麟。一麟縛之下獄,檄諸苗,言:「若等十五洞所苦者,以兵餉月米三斗過甚耳。然歲給白蟲鋪米,每洞月八斗,他於平溪驛剩餘征銀兩,皆可足餉。我為若通之,毋為必信所誣。」苗皆悅服,乃坐必信罪。時有土舍楊載清者應襲推官,嘗中貴州鄉試,命於本衛加俸級優異之。
tiān qǐ wǔ nián, xún fǔ fù zōng lóng zòu: miáo kòu pī chāng, dì fāng shòu hài, qǐ chì piān yuán fǔ chén yí zhèn piān qiáo, wù fù huí yuán, fán sī shí piān zhèn děng chù bǐ liàn bīng wàn yú rén, píng shí yǐ zhī jiǎo miáo, dà zhēng jí tǒng wèi dū chén hòu jìn, shù miáo huàn níng ér xī zéi zhī qì yì jiàn duó yǐ. bào kě.
天啟五年,巡撫傅宗龍奏:「苗寇披猖,地方受害,乞敕偏沅撫臣移鎮偏橋,勿復回沅,凡思、石、偏、鎮等處俾練兵萬餘人,平時以之剿苗,大征即統為督臣後勁,庶苗患寧而西賊之氣亦漸奪矣。」報可。
tóng rén, yuán wèi tóng rén dà xiǎo jiāng děng chù jūn mín zhǎng guān sī. hóng wǔ chū, gǎi wèi tóng rén zhǎng guān sī. yǒng lè shí yī nián zhì tóng rén fǔ. wàn lì èr shí liù nián shǐ gǎi tóng rén zhǎng guān sī wèi xiàn zhì. lǐng zhǎng guān sī wǔ: yuē shěng xī, yuē tí xī, yuē dà wàn shān, yuē wū luó, yuē píng tóu zhe kě. wū luó zhě, běn yǒng lè shí fēn zhì guì zhōu bā fǔ zhī yī yě, suǒ shǔ yǒu lǎng xī zhǎng guān sī dá yì zhǎng guān sī zhì gǔ zhǎng guān sī, ér píng tóu zhe kě zhǎng guān sī yì lì yān.
銅仁,元為銅人大小江等處軍民長官司。洪武初,改為銅仁長官司。永樂十一年置銅仁府。萬曆二十六年始改銅仁長官司為縣治。領長官司五:曰省溪,曰提溪,曰大萬山,曰烏羅,曰平頭著可。烏羅者,本永樂時分置貴州八府之一也,所屬有朗溪長官司、答意長官司、治古長官司,而平頭著可長官司亦隸焉。
xuān dé wǔ nián, wū luó zhī fǔ yán lǜ jǐ yán: suǒ shǔ zhì gǔ dá yì èr zhǎng guān shí gè yě děng jù zhòng chū méi tóng rén píng tóu wèng qiáo zhū chù, yòu xié mán zéi shí jī niáng bìng gān zi píng zhǎng guān wú bì láng děng gòng wèi luàn, zhāo fǔ bù cóng. yuán qí dì yǔ zhèn xī yǒu yáng zhū mán jiē jìng, kǒng xiāng shān wèi luàn. qǐng diào guān tǔ jūn fēn jù yào dì, jué qí liáng dào, qiě bǔ qiě fǔ. shì píng zhī hòu, yí zhì wèi suǒ xún sī yǐ shǒu zhī. shì wén, mìng zǒng bīng guān xiāo shòu jí zhèn xún zhū sī yì. yú shì shòu zhú èr shí sì bǎo, huán qí dì shǒu zhī. bīng lì fēn, zú nán gǎn yù. zéi sì chū jié lüè, shā qīng làng wèi zhèn fǔ yè shòu, shì yì jué. qī nián, xún àn yù shǐ yǐ wén, qiě yán shēng miáo zhī dì bù guò sān bǎi yú lǐ, qǐ bié qiǎn liáng jiāng dū zhū jūn tiǎn miè. shòu yán: cán miáo wú bù ěr děng dùn rù gān zi píng, jié shēng miáo lóng bù dēng děng gōng jié hú guǎng wǔ zhài jí bái yá zhū zhài, wèi huàn zī shén. yí lìng chuān hú guì zhōu jiē jìng zhū guān jūn tǔ bīng fēn lù bìng lì gōng jiǎo, shù chú biān huàn. cóng zhī. jì jiàng chì yù shòu, yán: bào shī jiǔ, kǒng cuō diē wèi mán xiū, huò fǔ huò jiǎo, zhèn guān chéng gōng, bù cóng zhōng zhì.
宣德五年,烏羅知府嚴律己言:「所屬治古、答意二長官石各野等聚眾出沒銅仁、平頭、瓮橋諸處,誘脅蠻賊石雞娘並筸子坪長官吳畢郎等共為亂,招撫不從。緣其地與鎮溪、酉陽諸蠻接境,恐相煽為亂。請調官土軍分據要地,絕其糧道,且捕且撫。事平之後,宜置衛所巡司以守之。」事聞,命總兵官蕭授及鎮巡諸司議。於是授築二十四堡,環其地守之。兵力分,卒難扞御。賊四出劫掠,殺清浪衛鎮撫葉受,勢益獗。七年,巡按御史以聞,且言生苗之地不過三百餘里,乞別遣良將督諸軍殄滅。授言:「殘苗吳不爾等遁入筸子坪,結生苗龍不登等攻劫湖廣五寨及白崖諸寨,為患滋甚。宜令川、湖、貴州接境諸官軍、土兵分路併力攻剿,庶除邊患。」從之。既降敕諭授,言:「暴師久,恐蹉跌為蠻羞,或撫或剿,朕觀成功,不從中制。
bā nián, shòu zòu yán: chén shòu mìng tǒng lǜ zhū jūn jìn gōng zéi cháo, pò xīn láng děng zhài, qián hòu shēng qín zéi shǒu wú bù tiào děng èr bǎi yī shí èr rén, zhǎn wú bù ěr wáng lǎo hǔ lóng ān zhóu děng wǔ bǎi jiǔ shí yú jí, jiē xiāo yǐ xùn, yú dǎng xī píng. hái suǒ lüè jūn mín nán fù jiǔ shí bā kǒu, xī gěi suǒ qīn. huò zéi fù nǚ yòu ruò yī qiān liù bǎi yú kǒu, yǐ gěi cóng zhēng jiāng shì. bìng xiè wú bù tiào děng xiàn jīng shī. dì gù wèi shì chén yuē: mán miáo hǎo luàn, zì qǔ miè wáng, rán yú zhèn xīn, bù néng wú cè rán yě. shòu wēi fú nán huāng, qián hòu fán èr shí yú nián.
八年,授奏言:「臣受命統率諸軍進攻賊巢,破新郎等寨,前後生擒賊首吳不跳等二百一十二人,斬吳不爾、王老虎、龍安軸等五百九十餘級,皆梟以徇,餘黨悉平。還所掠軍民男婦九十八口,悉給所親。獲賊婦女幼弱一千六百餘口,以給從征將士。」並械吳不跳等獻京師。帝顧謂侍臣曰:「蠻苗好亂,自取滅亡,然於朕心,不能無惻然也。」授威服南荒,前後凡二十餘年。
zhèng tǒng sān nián gé wū luó fǔ, suǒ shǔ zhì gǔ dá yì èr zhǎng guān sī, luàn hòu cán mín wú jǐ, yì bìng gé zhī, yǐ wū luó píng tóu zhe kě lì tóng rén, yǐ lǎng xī lì sī nán, cóng xún àn yù shǐ qǐng yě. jǐng tài qī nián, píng tóu zhe kě zhǎng guān sī zòu qí dì duō wèi mán zéi qīn hài, qǐ lì tǔ chéng gù shǒu, cóng zhī. chéng huà shí yī nián, zǒng bīng guān lǐ zhèn zòu: wū luó miáo rén shí quán zhōu, wàng chēng yuán mò míng shì zi sūn, tiě chēng míng wáng, jiū zhòng yú zhí yín děng chù zuò luàn, lín dòng duō yīng zhī. yīn diào guān jūn wǎng jiǎo, shí quán zhōu yǐ jiù qín, ér zhū miáo gōng jié wèi yǐ. mìng zhèn xún guān shè cè fǔ bǔ, wèi jǐ píng. jiā jìng èr shí èr nián, píng tóu miáo zéi lóng sāng kē zuò luàn, liú jié hú guǎng guì yáng jiān, shén jué. dì yǐ zhū miáo zài pàn, zé jī luàn zhě, ér qǐ dōu yù shǐ wàn tāng wǎng tǎo zhī. míng nián, tāng zòu pàn miáo yǐ cì tiǎn miè, wéi lóng mǔ sǒu suī jiàng, rán qí zuì dà, yí zhì zhòng diǎn. mìng ān zhì liáo dōng. wèi jǐ, lóng zi xián fù pàn. èr shí liù nián, hú guì xún àn yù shǐ zòu guān jūn tǎo zéi bù lì, jiàng zhǐ qiè zé. sān shí jiǔ nián, zǒng bīng guān shí bāng xiàn jiǎo zhī, qín shǒu è lóng lǎo luó děng, suì píng.
正統三年革烏羅府,所屬治古、答意二長官司,亂後殘民無幾,亦並革之,以烏羅、平頭著可隸銅仁,以朗溪隸思南,從巡按御史請也。景泰七年,平頭著可長官司奏其地多為蠻賊侵害,乞立土城固守,從之。成化十一年,總兵官李震奏:「烏羅苗人石全州,妄稱元末明氏子孫,僣稱明王,糾眾於執銀等處作亂,鄰洞多應之。因調官軍往剿,石全州已就擒,而諸苗攻劫未已。」命鎮巡官設策撫捕,未幾平。嘉靖二十二年,平頭苗賊龍桑科作亂,流劫湖廣桂陽間,甚獗。帝以諸苗再叛,責激亂者,而起都御史萬鏜往討之。明年,鏜奏叛苗以次殄滅,惟龍母叟雖降,然其罪大,宜置重典。命安置遼東。未幾,龍子賢復叛。二十六年,湖貴巡按御史奏官軍討賊不力,降旨切責。三十九年,總兵官石邦憲剿之,擒首惡龍老羅等,遂平。
lí píng, yuán tán xī dì yě. hóng wǔ chū, réng gè zhǎng guān sī. yǒng lè shí yī nián gǎi zhì lí píng xīn huà èr fǔ. xuān dé shí nián bìng xīn huà rù lí píng. lǐng zhǎng guān sī shí sān: yuē tán xī, yuē bā zhōu, yuē hóng zhōu pō lǐ, yuē cáo dī dòng, yuē gǔ zhōu, yuē xī shān yáng dòng, yuē hú ěr, yuē liàng zhài, yuē ōu yáng, yuē xīn huà, yuē zhōng lín yàn dòng, yuē chì xī nǎn dòng, yuē lóng lǐ.
黎平,元潭溪地也。洪武初,仍各長官司。永樂十一年改置黎平、新化二府。宣德十年並新化入黎平。領長官司十三:曰潭溪,曰八舟,曰洪舟泊里,曰曹滴洞,曰古州,曰西山陽洞,曰湖耳,曰亮寨,曰歐陽,曰新化,曰中林驗洞,曰赤溪湳洞,曰龍里。
chū, hóng wǔ sān nián, chén zhōu wèi zhǐ huī liú xuān wǔ lǜ bīng zhāo xiáng hú ěr tán xī xīn huà wàn píng jiāng ōu yáng zhū dòng, yú shì zhū dòng zhǎng guān jiē lái cháo, nà yuán suǒ shòu yìn chì. dì mìng jiē réng qí yuán guān, yǐ xiá dòng mín, lì chén zhōu wèi. jì gǎi lóng lǐ zhǎng guān sī wèi lóng lǐ wèi, yòu zēng lì wǔ kāi wèi yǐ zhèn zhī, lì sī zhōu. èr shí jiǔ nián, qīng shuǐ jiāng mán jīn pái huáng zuò luàn, dū sī fā bīng bǔ zhī, jīn pái huáng dùn qù. bǔ huò qí dǎng wǔ bǎi yú rén, xiè zhì jīng, yǐ qí xié cóng, yòu sǐ, shù yuǎn wèi. jì yǒu yán jīn pái huáng nì xuān wèi jiā zhě, zhào wù wèn. sān shí nián, gǔ zhōu dòng mán lín kuān zhě, zì hào xiǎo shī, jù zhòng zuò luàn, gōng lóng lǐ. qiān hù wú dé zhèn fǔ jǐng fú lì zhàn sǐ zhī. kuān suì fàn xīn huà, tū zhì píng chá, qiān hù jì dá lǜ zhuàng shì jī zhī. dá tū zhèn shā shù rén, yǐ qiāng héng tiāo yī rén zhì zhī, liú shǐ zhōng bì, dá bá shǐ fù zhàn. zéi jīng yuē: shì píng chá jì méng xié? dùn qù. mán chēng guān wèi méng yún. yǐ, fù chì, mìng hú guǎng dōu zhǐ huī shǐ qí ràng wèi píng qiāng jiāng jūn, tǒng bīng wǔ wàn zhēng zhī. jì yǐ ràng dòu liú, mìng yáng wén dài zhī. yòu mìng chǔ wáng zhēn xiāng wáng bǎi gè lǜ hù wèi bīng jìn tǎo, chéng tóng gǔ wèi. wèi jǐ, ràng qín kuān děng, xiè rù jīng, zhū zhī. sān shí yī nián fù píng qí yú dǎng, bìng fú huò sān shí gāng děng chù dòng mán èr qiān jiǔ bǎi rén yǐ guī, suì bān shī.
初,洪武三年,辰州衛指揮劉宣武率兵招降湖耳、潭溪、新化、萬平江、歐陽諸洞,於是諸洞長官皆來朝,納元所授印敕。帝命皆仍其原官,以轄洞民,隸辰州衛。既改龍里長官司為龍里衛,又增立五開衛以鎮之,隸思州。二十九年,清水江蠻金牌黃作亂,都司發兵捕之,金牌黃遁去。捕獲其黨五百餘人,械至京,以其脅從,宥死,戍遠衛。既有言金牌黃匿宣慰家者,詔勿問。三十年,古州洞蠻林寬者,自號小師,聚眾作亂,攻龍里。千戶吳得、鎮撫井孚力戰死之。寬遂犯新化,突至平茶,千戶紀達率壯士擊之。達突陣殺數人,以槍橫挑一人擲之,流矢中臂,達拔矢復戰。賊驚曰:「是平茶紀蒙邪?」遁去。蠻稱官為蒙雲。已,復熾,命湖廣都指揮使齊讓為平羌將軍,統兵五萬征之。既以讓逗遛,命楊文代之。又命楚王楨、湘王柏各率護衛兵進討,城銅鼓衛。未幾,讓擒寬等,械入京,誅之。三十一年復平其餘黨,並俘獲三十岡等處洞蠻二千九百人以歸,遂班師。
yǒng lè wǔ nián, zhài zhǎng wéi wàn mù lái cháo, zì chén suǒ tǒng sì shí qī zhài, qǐ shè guān. yīn shè xī shān yáng dòng zhǎng guān sī, yǐ wàn mù wèi tún zhǎng. xuān dé liù nián gǎi yǒng cóng mán yí zhǎng guān sī wèi yǒng cóng xiàn, zhì liú guān, yǐ tǔ guān lǐ yīng jué gù yě. yòu gē sī zhōu xīn xī děng shí yī zhài lì lí píng chì xī nǎn dòng zhǎng guān sī. zhèng tǒng sì nián, jì shā miáo zéi miáo jīn chóng děng jiū hé hóng jiāng shēng miáo, wěi lì tǒng qiān hóu tǒng wàn hóu míng hào, jié lüè sì chū, mìng dū du xiāo shòu diào bīng jiǎo zhī. zéi shǒu miáo zǒng pái děng wèi dū du wú liàng suǒ lù, hóng jiāng shēng miáo suì yì jūn mén jiàng. shòu yù qiǎn zhī, mìng qiān hù yǐn shèng yòu zhí miáo jīn chóng, zhǎn yǐ xùn.
永樂五年,寨長韋萬木來朝,自陳所統四十七寨,乞設官。因設西山陽洞長官司,以萬木為屯長。宣德六年改永從蠻夷長官司為永從縣,置流官,以土官李瑛絕故也。又割思州新溪等十一寨隸黎平赤溪湳洞長官司。正統四年,計砂苗賊苗金蟲等糾合洪江生苗,偽立統千侯、統萬侯名號,劫掠四出,命都督蕭授調兵剿之。賊首苗總牌等為都督吳亮所戮,洪江生苗遂詣軍門降。授諭遣之,命千戶尹勝誘執苗金蟲,斬以徇。
jǐng tài wǔ nián, xún fǔ wáng yǒng shòu yǐ miáo zéi méng néng gōng wéi lóng lǐ xīn huà tóng gǔ zhū chéng, qǐ diào bīng jiǎo zhī. shí zéi yù qǔ lóng lǐ wèi cháo xué, gōng pò liàng zhài tóng gǔ luó wéi bǎo zhū chéng, dōu zhǐ huī wāng dí wèi zéi suǒ shā. cháo yì yǐ nán hé bó fāng yīng wèi píng mán jiāng jūn, tǒng hú guǎng zhū jūn tǎo zhī. méng néng jiū zéi zhòng sān wàn chū gōng píng xī wèi, yīng qiǎn zhǐ huī zhèng tài děng yǐ huǒ qiāng gōng, bì zéi sān qiān rén, néng yì sǐ. ér néng dǎng lǐ zhēn děng shàng shān huò miáo zhòng, guān jūn jì qín zhī, kè fù tóng gǔ ǒu dòng, lián pò guǐ bǎn děng yī bǎi liù shí yú zhài, tán dòng shàng lóng zhū miáo xī jiàng.
景泰五年,巡撫王永壽以苗賊蒙能攻圍龍里、新化、銅鼓諸城,乞調兵剿之。時賊欲取龍里為巢穴,攻破亮寨、銅鼓、羅圍堡諸城,都指揮汪迪為賊所殺。朝議以南和伯方瑛為平蠻將軍,統湖廣諸軍討之。蒙能糾賊眾三萬出攻平溪衛,瑛遣指揮鄭泰等以火槍攻,斃賊三千人,能亦死。而能黨李珍等尚煽惑苗眾,官軍計擒之,克復銅鼓、藕洞,連破鬼板等一百六十餘寨,覃洞、上隆諸苗悉降。
tiān shùn yuán nián, zhèn shǒu tài jiān ruǎn ràng yán: dōng miáo wèi guì zhōu zhū miáo zhī shǒu, fù gù jù xiǎn, tiě hào chēng wáng, bī xié tā zhǒng, dōng miáo píng zé zhū miáo fú. chén huì tóng fāng yīng jì yì, bìng qǐng shī qī. yú shì bān yù sì chuān hú guǎng zhū xuān wèi xuān fǔ huì shī tǎo zéi. sān nián, dū lǐ jūn wù dōu yù shǐ bái guī yǐ gǔ zhǒng shān qìng, nǎi dōng miáo yǔ yì, yí xiān jiǎo. yīn tóng yīng jìn qīng yá, lìng zǒng bīng lǐ guì jìn niú pí qìng, cān jiāng liú yù jìn gǔ zhǒng, cān jiāng lǐ zhèn jìn guǐ shān. suǒ xiàng jiē jié, kè shuǐ chē bà děng yī bǎi shí qī zhài. zhū jiāng fù hé bīng qīng yá, gōng shí mén shān, kè bǎi shāng děng sān shí jiǔ zhài. réng fēn bīng sì lù, jìn gōng dǒng nóng zhú gài jiǎ dǐ děng sì bǎi sān shí qī zhài. zéi shǒu gàn bǎ zhū tuì shǒu liù měi shān. hé bīng dà jìn, zhǎn wǔ qiān yú jí, shēng qín gàn bǎ zhū, sòng jīng shī fú zhū. xiān shì, má chéng rén lǐ tiān bǎo yǐ bū fù táo rù miáo zhōng, guǐ chēng táng hòu, jù zhòng wàn yú, tiě chēng wáng, jiàn yuán wǔ liè. shǔ gù zéi shǒu méng néng zǐ cōng wèi zǒng bīng guān, yí zhī yín yìn chì shū, zòng bīng piāo lüè, zhèn dòng yuǎn jìn. zhì shì wèi lǐ zhèn suǒ bài, yú zéi dà kuì. tiān bǎo jǐn yǐ shēn miǎn, qián rù guǐ chí jí jiǎo dòng zhū zhài, fù shān zhū miáo jié gōng zhōng lín lóng lǐ, yì wèi zhèn qín, fú zhū.
天順元年,鎮守太監阮讓言:「東苗為貴州諸苗之首,負固據險,僣號稱王,逼脅他種,東苗平則諸苗服。臣會同方瑛計議,並請師期。」於是頒諭四川、湖廣諸宣慰、宣撫會師討賊。三年,督理軍務都御史白圭以谷種山箐,乃東苗羽翼,宜先剿。因同瑛進青崖,令總兵李貴進牛皮箐,參將劉玉進谷種,參將李震進鬼山。所向皆捷,克水車壩等一百十七寨。諸將複合兵青崖,攻石門山,克擺傷等三十九寨。仍分兵四路,進攻董農、竹蓋、甲底等四百三十七寨。賊首干把豬退守六美山。合兵大進,斬五千餘級,生擒干把豬,送京師伏誅。先是,麻城人李添保以逋賦逃入苗中,詭稱唐後,聚眾萬餘,僣稱王,建元武烈。署故賊首蒙能子聰為總兵官,遺之銀印敕書,縱兵剽掠,震動遠近。至是為李震所敗,余賊大潰。添保僅以身免,潛入鬼池及絞洞諸寨,復煽諸苗劫攻中林、龍里,亦為震擒,伏誅。
wàn lì èr shí bā nián, pí lín nì miáo wú guó zuǒ shí zuǎn tài děng zuò luàn. guó zuǒ běn hóng zhōu sī tè dòng zhài miáo, pō zhī shū, cháng rù yǒng cóng xué wèi shēng yuán, sù jié xiá, pí lín zhū miáo tuī fú zhī. yīn qǔ pàn rén wú dà róng qiè, wèi lí píng fǔ suǒ chí, suì fǎn. zì chēng tiān huáng shàng jiāng, yáng tīng fǔ ér yīn yǔ bō zéi tōng. zuǎn tài yì zì chēng tài bǎo, shā bǎi hù huáng zhōng děng bǎi yú rén, yǔ guó zuǒ hé bīng wéi shàng huáng bǎo. cān jiāng huáng chōng xiāo tǎo zhī, bài jī. shā shǒu bèi zhāng shì zhōng, fén wǔ kāi, pò yǒng cóng xiàn, wéi zhōng cháo suǒ. zǒng bīng chén liáng pín chén lín hé hú guì bīng jìn tǎo, yì shī lì, guó zuǒ yì héng. èr shí jiǔ nián mìng xún fǔ jiāng duó huì bīng fēn qī lù jìn jiǎo, miáo jù xiǎn bù chū. chén lín qián shī duó ài, zòng huǒ fén qí cháo. guó zuǒ táo, qín zhī, zuǎn tài yì wèi tā jiāng yòu fù, jiē fú zhū.
萬曆二十八年,皮林逆苗吳國佐、石纂太等作亂。國佐本洪州司特洞寨苗,頗知書,嘗入永從學為生員,素桀黠,皮林諸苗推服之。因娶叛人吳大榮妾,為黎平府所持,遂反。自稱天皇上將,陽聽撫而陰與播賊通。纂太亦自稱太保,殺百戶黃鐘等百餘人,與國佐合兵圍上黃堡。參將黃沖霄討之,敗績。殺守備張世忠,焚五開,破永從縣,圍中潮所。總兵陳良玭、陳璘合湖、貴兵進討,亦失利,國佐益橫。二十九年命巡撫江鐸會兵分七路進剿,苗據險不出。陳璘潛師奪隘,縱火焚其巢。國佐逃,擒之,纂太亦為他將誘縛,皆伏誅。
ān shùn, pǔ lǐ bù mán suǒ jū. yuán shì zǔ zhì pǔ dìng fǔ, chéng zōng shí gǎi pǔ dìng lù, yòu wèi pǔ ān lù, bìng shǔ yún nán. hóng wǔ chū wèi pǔ dìng fǔ, shí liù nián gǎi wèi ān shùn zhōu, lì sì chuān. zhèng tǒng sān nián gǎi shǔ guì zhōu. wàn lì zhōng gǎi ān shùn jūn mín fǔ, yǐ pǔ ān děng zhōu shǔ yān. pǔ ān, gù jūn mín fǔ yě, chū lì yún nán, xún fèi wèi wèi. yǒng lè jiān gǎi wèi zhōu, shǐ lì guì zhōu, lǐng zhǎng guān sī èr: yuē níng gǔ, yuē xī bǎo.
安順,普里部蠻所居。元世祖置普定府,成宗時改普定路,又為普安路,並屬雲南。洪武初為普定府,十六年改為安順州,隸四川。正統三年改屬貴州。萬曆中改安順軍民府,以普安等州屬焉。普安,故軍民府也,初隸雲南,尋廢為衛。永樂間改為州,始隸貴州,領長官司二:曰寧谷,曰西堡。
hóng wǔ wǔ nián, pǔ dìng fǔ nǚ zǒng guǎn shì ěr jí qí dì ā wèng lái cháo, suì mìng shì ěr wèi zhī fǔ, xǔ shì xí. liù nián shè pǔ dìng fǔ liú guān èr yuán. shí sì nián chéng pǔ dìng. shí wǔ nián, pǔ dìng jūn mín zhī fǔ zhě é lái cháo, cì mǐ jí yī chāo, mìng yù qí bù zhòng, yǒu zǐ dì jiē lìng rù guó xué. shí liù nián, zhě é qiǎn dì ā chāng jí bā shí yī zhài zhǎng ā wō děng lái cháo. èr shí nián zhào zhēng pǔ dìng ān shùn děng zhōu liù zhǎng guān fù jīng, mìng yǐ yín èr shí wàn bèi dí, qiǎn pǔ dìng hóu chén huán děng lǜ zhū jūn zhù pǔ ān tún tián, míng nián, yuè zhōu pàn miáo ā zī lǜ zhòng kòu pǔ ān, shāo fǔ zhì, dà sì piāo lüè. zhēng nán jiāng jūn fù yǒu dé jī zǒu zhī, dàn yì jūn mén jiàng, suì gǎi jūn mín fǔ wèi zhǐ huī shǐ sī. èr shí sān nián, xī píng hóu mù yīng zòu pǔ ān bǎi fū zhǎng mì jí pàn, shā tún tián guān jūn jí yì chéng shì bǎi hù. diào zhǐ huī zhāng tài tǎo zhī yú pán jiāng mù zhǎi guān, guān jūn shī lì. gèng diào zhǐ huī jiǎng wén tǒng wū sā bì jié yǒng níng sān wèi jūn jiǎo zhī, nǎi dùn. èr shí liù nián, pǔ dìng xī bǎo zhǎng guān sī ā dé jí zhū zhài zhǎng zuò luàn, mìng guì zhōu dōu zhǐ huī gù chéng tǎo píng zhī. èr shí bā nián, chéng tǎo píng xī bǎo tǔ guān ā bàng. sān shí yī nián, xī bǎo cāng làng zhài zhǎng bì mò zhě jù zhòng luàn, ā gé bàng děng yì jiū sān qiān yú rén zhù è. chéng jiē jī zhǎn zhī, qí dì xī píng.
洪武五年,普定府女總管適爾及其弟阿瓮來朝,遂命適爾為知府,許世襲。六年設普定府流官二員。十四年城普定。十五年,普定軍民知府者額來朝,賜米及衣鈔,命諭其部眾,有子弟皆令入國學。十六年,者額遣弟阿昌及八十一砦長阿窩等來朝。二十年詔征普定、安順等州六長官赴京,命以銀二十萬備糴,遣普定侯陳桓等率諸軍駐普安屯田,明年,越州叛苗阿資率眾寇普安,燒府治,大肆剽掠。征南將軍傅友德擊走之,旦詣軍門降,遂改軍民府為指揮使司。二十三年,西平侯沐英奏普安百夫長密即叛,殺屯田官軍及驛丞試百戶。調指揮張泰討之於盤江木窄關,官軍失利。更調指揮蔣文統烏撒、畢節、永寧三衛軍剿之,乃遁。二十六年,普定西堡長官司阿德及諸寨長作亂,命貴州都指揮顧成討平之。二十八年,成討平西堡土官阿傍。三十一年,西堡滄浪寨長必莫者聚眾亂,阿革傍等亦糾三千餘人助惡。成皆擊斬之,其地悉平。
yǒng lè yuán nián, gù pǔ ān ān fǔ zhě chāng zhī zǐ cí zhǎng yán: jiàn wén shí fù rèn shì zhí, yí xí, lì bù bà zhī. běn jìng dì kuò mín chóu, shū liáng sān qiān yú shí, qǐ réng qián zhí bào xiào. mìng réng yǔ ān fǔ. shí sān nián gǎi pǔ ān ān fǔ sī wèi pǔ ān zhōu. shí sì nián, cí zhǎng móu zhàn yíng zhǎng dì, qiě qiáng qǔ mín rén qī wèi qiè, shā qí fū, yān qí zi. shì wén, mìng bù zhèng sī mèng jì àn zhuàng. cí zhǎng jiū bīng wàn yú wéi jì, jì yǐ jì qín zhī, dǎi zhì jīng, sǐ yú yù.
永樂元年,故普安安撫者昌之子慈長言:「建文時父任是職,宜襲,吏部罷之。本境地闊民稠,輸糧三千餘石,乞仍前職報效。」命仍予安撫。十三年改普安安撫司為普安州。十四年,慈長謀占營長地,且強娶民人妻為妾,殺其夫,閹其子。事聞,命布政司孟驥按狀。慈長糾兵萬餘圍驥,驥以計擒之,逮至京,死於獄。
tiān shùn sì nián, xī bǎo mán zéi jù zhòng fén jié, zhèn shǒu guì zhōu nèi guān zhèng zhōng yòu fù zǒng bīng lǐ guì qǐng diào chuān yún dū sī guān bīng èr wàn, bìng guì zhōu xuān wèi ān lǒng fù bīng èr wàn jìn jiǎo. zhì ā guǒ, qín zéi shǒu chǔ dé lóng děng, zhǎn shǒu èr bǎi yú jí. yú zéi bēn bái shí yá, fù zhǎn jí qī bǎi yú, fén qí cháo ér hái. shí nián, ān shùn tǔ zhī zhōu zhāng chéng zǔ yǔ suǒ shǔ níng gǔ zhài zhǎng guān gù zhōng zhēng dì chóu shā. xià xún fǔ jiū zhì, mìng gè gòng mǎ shú zuì.
天順四年,西堡蠻賊聚眾焚劫,鎮守貴州內官鄭忠、右副總兵李貴請調川雲都司官兵二萬,並貴州宣慰安隴富兵二萬進剿。至阿果,擒賊首楚得隆等,斬首二百餘級。余賊奔白石崖,復斬級七百餘,焚其巢而還。十年,安順土知州張承祖與所屬寧谷寨長官顧鍾爭地仇殺。下巡撫究治,命各貢馬贖罪。
chéng huà shí sì nián, guì zhōu zǒng bīng wú jīng zòu, xī bǎo shī zi kǒng dòng děng miáo zuò luàn, xiān diào yún nán jūn bā qiān zhù fáng shǒu. wén yún nán yǒu jǐng, qǐ gǎi diào yuán zhōu qīng làng zhū jūn yīng yuán. shí wǔ nián, jīng zòu yǐ qín zhǎn zéi shǒu ā tún jiān lóu děng, yǐ jié wén.
成化十四年,貴州總兵吳經奏,西堡獅子孔洞等苗作亂,先調雲南軍八千助防守。聞雲南有警,乞改調沅州、清浪諸軍應援。十五年,經奏已擒斬賊首阿屯、堅婁等,以捷聞。
hóng zhì shí yī nián, pǔ ān zhōu tǔ pàn guān lóng chàng qī mǐ lǔ fǎn. mǐ lǔ zhě, zhān yì zhōu tǔ zhī zhōu ān mín nǚ yě, shì chàng bèi chū, jū qí fù jiā. chàng lǎo, qián qī zǐ lǐ xí, fù zǐ bù xiāng néng. mǐ lǔ yǔ yíng zhǎng ā bǎo tōng, yīn lìng ā bǎo fěng lǐ yíng jǐ, lǐ yǔ ā bǎo tóng zhēng zhī. chàng wén nù, lì shā lǐ, huǐ ā bǎo zhài. ā bǎo xié lǔ yǔ qí zi ā zhǎ děng gōng chàng, chàng zǒu yún nán. shí dōng níng bó jiāo jùn wèi zǒng bīng guān, yǔ xún fǔ qián yuè hé jiě zhī. lǔ yú dào zhòng dú chàng sǐ, suì yǔ bǎo jù zhài fǎn. chàng qiè yuē shì wū, shēng èr zi, bié jū nán ān. mǐ lǔ yù bìng shā zhī, zhú zhài wéi qí chéng. yòu bié zhú sān zhài yú pǔ ān, ér lìng ā zhǎ děng fáng shǒu. míng suǒ jū zhài yuē chéng tiān, zì hào wú dí tiān wáng, chū rù jiàn huáng dào, guān bīng bù néng zhì, zhèn xún yǐ wén. fā shí wèi jí zhū tǔ bīng wàn sān qiān rén fēn dào jìn, zé ān mín shā zéi zì shú. mín nǎi gōng zhǎn ā bǎo fù zǐ yú chá lá zhài, mǐ lǔ wáng zǒu. jiāo jùn děng zé ān mín xiàn lǔ, mín yīn zī lǔ bīng wǔ bǎi xí shā shì wū jí qí èr zi, jù bié zhài shā lüè, yòu zì qǐng xí wèi nǚ tǔ guān. zhèn xún guān jiē shòu lǔ lù, qǐng yòu lǔ. yán zhǐ qiè zé, bì děi lǔ nǎi yǐ. guì zhōu fù shǐ liú fú yīn suǒ lù yú lǔ, gù huǎn shī. zéi yì chì, guān bīng bài yú ā mǎ pō, dōu zhǐ huī wú yuǎn bèi lǔ, pǔ ān jǐ xiàn. dì mìng nán jīng hù bù shàng shū wáng shì xún fǔ chén jīn dōu zhǐ huī lǐ zhèng jìn jiǎo, pò èr shí yú zhài. lǔ cuàn mǎ wěi lóng, guān bīng wéi zhī, jiù qín, fú zhū. ān mín zì biàn, dé shè. zhèng dé yuán nián, chàng zú fù shì cā xí tǔ pàn guān, fù jīng cháo gòng, dì jiā zhī. huò yuē shì cā yì chàng qiè yún.
弘治十一年,普安州土判官隆暢妻米魯反。米魯者,霑益州土知州安民女也,適暢被出,居其父家。暢老,前妻子禮襲,父子不相能。米魯與營長阿保通,因令阿保諷禮迎己,禮與阿保同烝之。暢聞怒,立殺禮,毀阿保寨。阿保挾魯與其子阿鮓等攻暢,暢走雲南。時東寧伯焦俊為總兵官,與巡撫錢鉞和解之。魯於道中毒暢死,遂與保據寨反。暢妾曰適烏,生二子,別居南安。米魯欲並殺之,築寨圍其城。又別築三寨於普安,而令阿鮓等防守。名所居寨曰承天,自號無敵天王,出入建黃纛,官兵不能制,鎮巡以聞。發十衛及諸土兵萬三千人分道進,責安民殺賊自贖。民乃攻斬阿保父子於查剌寨,米魯亡走。焦俊等責安民獻魯,民陰資魯兵五百襲殺適烏及其二子,據別寨殺掠,又自請襲為女土官。鎮巡官皆受魯賂,請宥魯。嚴旨切責,必得魯乃已。貴州副使劉福陰索賂於魯,故緩師。賊益熾,官兵敗於阿馬坡,都指揮吳遠被擄,普安幾陷。帝命南京戶部尚書王軾、巡撫陳金、都指揮李政進剿,破二十餘寨。魯竄馬尾籠,官兵圍之,就擒,伏誅。安民自辨,得赦。正德元年,暢族婦適擦襲土判官,赴京朝貢,帝嘉之。或曰適擦亦暢妾雲。
xī bǎo ā dé shī zi kǒng ā jiāng èr zhǒng, jiē gé liáo yě. chū jù cāng làng liù zhài, bù gōng cháng fù. tǔ guān wēn kǎi jù zuì zì yì, qí zi tíng yù qǐng miǎn fù, bù yǔn. wǎng zhēng, wèi qí zhài zhǎng miē lǚ děng suǒ shā. liù nián, tíng yù dì tíng ruì sù yú shǒu chén, huì miē lǚ sǐ, zhǐ huī yáng rén fǔ qí zhòng. xún fǔ xiāo chōng qǐng lìng qí shū fù, miǎn yòng bīng, cóng zhī.
西堡阿得、獅子孔阿江二種,皆革僚也。初據滄浪六寨,不供常賦。土官溫愷懼罪自縊,其子廷玉請免賦,不允。往征,為其寨長乜呂等所殺。六年,廷玉弟廷瑞訴於守臣,會乜呂死,指揮楊仁撫其眾。巡撫蕭翀請令其輸賦,免用兵,從之。
dōu yún, yuán yuē dōu yún. hóng wǔ shí jiǔ nián zhì dōu yún ān fǔ sī. èr shí jiǔ nián gǎi wèi jūn mín zhǐ huī shǐ sī, shǔ sì chuān. yǒng lè shí yī nián gǎi lì guì zhōu. hóng zhì qī nián zhì fǔ, lǐng zhōu èr, yuē má hā, yuē dú shān, jí hé jiāng zhōu chén méng làn tǔ zhǎng guān sī dì. lǐng xiàn yī, yuē qīng píng, jí qīng píng zhǎng guān sī dì yě. lǐng zhǎng guān sī bā: shǔ fǔ zhě yuē dōu yún, yuē píng làng, yuē bāng shuǐ, yuē píng zhōu liù dòng shǔ dú shān zhě yuē jiǔ míng jiǔ xìng, yuē fēng níng shǔ má hā zhě yuē lè píng, yuē píng dìng. hóng wǔ èr shí èr nián, dū du hé fú zòu tǎo dōu yún pàn miáo, zhǎn sì qiān qī bǎi yú jí, qín huò liù qiān sān bǎi jiǔ shí yú rén, shōu xiáng zhài dòng yī bǎi wǔ shí èr chù. èr shí sān nián chéng dōu yún wèi, mìng zhǐ huī tóng zhī dǒng yōng shǒu zhī. èr shí wǔ nián, jiǔ míng jiǔ xìng mán luàn, mìng hé fú píng zhī. èr shí bā nián, fēng níng sān lán děng zhài luàn, mìng gù chéng píng zhī. èr shí jiǔ nián, píng làng mán shā tǔ guān wáng yīng míng, dōu zhǐ huī chéng xiān píng zhī. yīng míng qī wú xié jiǔ suì zi ā tóng lái sù, zhào yǔ xí. yǒng lè sì nián, zhèn yuǎn hóu gù chéng zhāo yù hé jiāng zhōu shí wǔ zhài lái guī.
都勻,元曰都雲。洪武十九年置都勻安撫司。二十九年改為軍民指揮使司,屬四川。永樂十一年改隸貴州。弘治七年置府,領州二,曰麻哈,曰獨山,即合江洲陳蒙爛土長官司地。領縣一,曰清平,即清平長官司地也。領長官司八:屬府者曰都勻,曰平浪,曰邦水,曰平州六洞;屬獨山者曰九名九姓,曰豐寧;屬麻哈者曰樂平,曰平定。洪武二十二年,都督何福奏討都勻叛苗,斬四千七百餘級,擒獲六千三百九十餘人,收降寨洞一百五十二處。二十三年城都勻衛,命指揮同知董庸守之。二十五年,九名九姓蠻亂,命何福平之。二十八年,豐寧三藍等寨亂,命顧成平之。二十九年,平浪蠻殺土官王應名,都指揮程暹平之。應名妻吳攜九歲子阿童來訴,詔予襲。永樂四年,鎮遠侯顧成招諭合江州十五寨來歸。
xuān dé yuán nián, píng làng zéi jì nà ā lǔ děng zhàn fù zhǎng guān dì, shā lüè yè guǒ zhū zhài, zhāo yù bù tīng. zhào xiāo shòu píng zhī. qī nián, chén méng làn tǔ fù zhǎng guān zhāng miǎn zòu, suǒ sī qù wèi yuǎn, dì lián gǔ zhōu shēng miáo, yǔ guǎng xī liáo dòng jìn, huà cóng zhài zhǎng wéi wēng tóng děng shān luàn, qǐ lì bǎo, bìng qǐng diào sì chéng zhōu tǔ bīng yī qiān zhèn shǒu, cóng zhī. jiǔ nián, wēng tóng jiū xià gāo tài dāo mán hé guǎng xī zéi wéi wàn liáng děng zì shā lüè. zhǐ huī chén yuán tǎo qín wàn liáng děng sān rén, wēng tóng suì tīng fǔ, ér luò chāng cài láng děng sì shí zhài réng jù zhòng jù dí. zǒng bīng xiāo shòu qiǎn zhǐ huī gù yǒng jìn tǎo, píng zhī.
宣德元年,平浪賊紀那、阿魯等占副長官地,殺掠葉果諸寨,招諭不聽。詔蕭授平之。七年,陳蒙爛土副長官張勉奏,所司去衛遠,地連古州生苗,與廣西僚洞近,化從寨長韋翁同等煽亂,乞立堡,並請調泗城州土兵一千鎮守,從之。九年,翁同糾下高太刀蠻合廣西賊韋萬良等恣殺掠。指揮陳原討擒萬良等三人,翁同遂聽撫,而落昌、蔡郎等四十寨仍聚眾拒敵。總兵蕭授遣指揮顧勇進討,平之。
chéng huà shí sì nián, chén méng làn tǔ zhǎng guān sī zhāng yōng zòu: yāo bà gàn zéi shǒu jī guǒ qīn lüè, qǐng yú suǒ qīn dà chén dà bù děng zhài shè yī sī, lì ān níng xuān fǔ. ér fēng níng zhǎng guān sī yáng tài yì zòu fēng dòng lù guāng wēng děng jù làn tǔ wèi luàn. xiān shì, xuān wèi yáng huī píng yāo bà gàn hòu, jí wān xī lì ān níng xuān fǔ sī. làn tǔ zhū miáo è qí bī jǐ, zhì shì guǒ děng jì gōng xiàn yāo piào, suì wéi fēng níng. shí huī yǐ zhì shì, zi ài chéng xí, lì fú zhī, qiú yuán yú chuān guì èr zhèn. gè zòu wén, mìng réng qǐ huī, huì bīng tǎo zhī. shí liù nián, yōng fù zòu jī guǒ jiū hé jiǔ xìng fēng níng bìng lì bō zéi wàn rén, gōng piāo yù jí. dì zé zhū shǒu chén wán kòu. yú shì xún fǔ xiè gǎo yán: zì tiān shùn sì nián yǐ lái, zhū miáo gōng jié zhōu xī děng chù, bù jìng zhì jīn. nǎi mìng zhèn shǒu tài jiān zhāng chéng zǒng bīng wú jīng xiāng jī jiǎo fǔ. èr shí nián, làn tǔ miáo zéi lóng luò dào qián hào chēng wáng, shēng yán fàn dōu yún qīng píng zhū wèi. fēng níng zhǎng guān yáng tài yǔ tǔ mù yáng hé yǒu xì, yòu guǎng xī sì chéng zhōu nóng mín jiǔ qiān, yú tiě kēng děng yī bǎi yú zhài shā lüè, yú shì miáo huàn yù shèng. hóng zhì èr nián, miáo zéi qī qiān rén gōng wéi yáng ān bǎo, dōu zhǐ huī liú yīng tǒng bīng chān zhī, wèi suǒ kùn. mìng zhèn xún guān wǎng yuán, nǎi dé chū. wǔ nián mìng zhèn yuǎn hóu gù pǔ lǜ guān bīng bā wàn rén, xún fǔ dèng tíng zàn tí dū jūn wù, tài jiān jiāng dé jiān zhū jūn, wǎng zhēng zhī. qī nián, zhū jūn fēn dào jìn jiǎo, lìng shú miáo zhà jiàng yú zéi, yòu lìng rù kòu, fú bīng qín zhī, zhí dǎo qí cháo, fán pò yī bǎi shí yú zhài, yǐ jié wén. yú shì kāi zhì dōu yún fǔ jí dú shān má hā èr zhōu.
成化十四年,陳蒙爛土長官司張鏞奏:「夭壩干賊首齎果侵掠,請於所侵大陳、大步等寨設一司,隸安寧宣撫。」而豐寧長官司楊泰亦奏峰峒陸光翁等聚爛土為亂。先是,宣慰楊輝平夭壩干後,即灣溪立安寧宣撫司。爛土諸苗惡其逼己,至是果等既攻陷夭漂,遂圍豐寧。時輝已致仕,子愛承襲,力弗支,求援於川、貴二鎮。各奏聞,命仍起輝,會兵討之。十六年,鏞復奏齎果糾合九姓、豐寧並荔波賊萬人,攻剽愈亟。帝責諸守臣玩寇。於是巡撫謝杲言:「自天順四年以來,諸苗攻劫舟溪等處,不靖至今。」乃命鎮守太監張成、總兵吳經相機剿撫。二十年,爛土苗賊龍洛道潛號稱王,聲言犯都勻、清平諸衛。豐寧長官楊泰與土目楊和有隙,誘廣西泗城州農民九千,於銕坑等一百餘寨殺掠,於是苗患愈盛。弘治二年,苗賊七千人攻圍楊安堡,都指揮劉英統兵覘之,為所困。命鎮巡官往援,乃得出。五年命鎮遠侯顧溥率官兵八萬人,巡撫鄧廷瓚提督軍務,太監江德監諸軍,往征之。七年,諸軍分道進剿,令熟苗詐降於賊,誘令入寇,伏兵擒之,直搗其巢,凡破一百十餘寨,以捷聞。於是開置都勻府及獨山、麻哈二州。
zhèng dé sān nián, dōu yún zhǎng guān sī wú qīn yǔ qí zú wú mǐn zhēng xí chóu shā, zhèn xún yǐ wén, yán: qīn zhī zǔ lài hóng wǔ jiān lì gōng wèi zhǎng guān, zhèn wáng. zi cóng yòu, dì guì shǔ zhī. jí cóng zhǎng, réng xí, chuán zhì qīn sān shì. mǐn bù dé yǐ guì gù wàng zhēng. zhào kě zhī.
正德三年,都勻長官司吳欽與其族吳敏爭襲仇殺,鎮巡以聞,言:「欽之祖賴洪武間立功為長官,陣亡。子琮幼,弟貴署之。及琮長,仍襲,傳至欽三世。敏不得以貴故妄爭。」詔可之。
jiā jìng shí wǔ nián, píng làng pàn miáo wáng cōng gōng duó kǎi kǒu tún, zhí cān jiāng lǐ yòu děng. chū, wáng ā xiàng xiān shì wèi tǔ guān, wèi wáng zhòng wǔ xiān rén suǒ duó, zhì ā xiàng, yǔ zhòng wǔ zhēng yìn shān luàn. zǒng bīng yáng rén xún fǔ chén kè zhái píng zhī, zhǎn ā xiàng děng, jǐn zhú qí dǎng, yǐ dì shǔ dōu yún fǔ, gǎi míng miè miáo zhèn. zhòng wǔ yīn zhū miáo shī yè, yīn wèi zhāo fù, xuán kē suǒ zhī. zhū miáo bù shèng yuàn, suì tuī ā xiàng yú niè wáng cōng wáng yòu wèi zhǔ. xún àn yáng chūn fāng qiǎn lǐ yòu děng fǔ yù zhī, zéi zhì yòu děng, qǐ hái tǔ tián guān yìn, nǎi shì zhī sān yuè bù kè, fù diào xuān wèi ān wàn quán bīng hé jiǎo. wàn quán lì zhàn pò zéi, cōng děng jiē fú zhū, qián hòu zhǎn shǒu èr bǎi liù shí yú jí, jiàng miáo zhài yī bǎi wǔ shí yú, nán fù èr wàn yú kǒu. jié wén, xù gōng shǎng lài yǒu chà. yòu yǒu hēi miáo yuē yāo piào zhě, zài hú guì chuān guǎng jiè, yǔ zhě yà dǐng zú jū. wàn lì liù nián, yāo piào qǐng nèi fù. dōu yù shǐ qiǎn zhǐ huī guō huái ēn jí zhǎng guān jīn zhuàn wǎng wèn zhuàng, ér zǔ yú zhě yà, nǎi yuǎn cóng dān zhāng jiān dào tōng yāo piào. huì miáo píng dǎng yín děng yì yǐ gé yú zhě yà bù dé tōng, dōu yù shǐ wáng jī qiǎn shǐ zé zhě yà bù zhǎng ā dǒu. dòu yuàn guī fù píng dìng, jī wèi dòu gù yǎng shàn pái bù, hé gù yù shǔ píng dìng, bì yǒu tā móu. xià lì àn yàn, guǒ dé shí, gài yù wǎng píng dìng jiè zhū méng bīng xí yǎng shàn, jiē nèi dì jiān rén yāo jīn guì děng dǎo zhī. suì zhì jīn guì zuì, yǐ zhě yà réng shǔ yǎng shàn, lù suì tōng. yú shì miáo píng yāo piào jiē qǐng fèng gòng fù, bǐ biān máng, míng qí dì yuē guī huà, lì dōu yún fǔ. fán shǐ mìng wǎng lái, zì shēng chǐ yǐ shàng, xī guì bài yíng sòng, jiā zōu cóng xíng, qián chuī lú shēng, chàng mán gē, hū dǎo ér chí. shì wén, dì jiā zhī. qī nián, zhě yà ā dǒu yǐ fǎn zhū, nǎi bà lè píng lì mù, zēng shè má hā zhōu zhōu pàn yī yuán, lìng jū lè píng sī, yǐ yǎng é zhě yà yáng cháng zhū miáo shǔ zhī.
嘉靖十五年,平浪叛苗王聰攻奪凱口屯,執參將李佑等。初,王阿向先世為土官,為王仲武先人所奪,至阿向,與仲武爭印煽亂。總兵楊仁、巡撫陳克宅平之,斬阿向等,盡逐其黨,以地屬都勻府,改名滅苗鎮。仲武因諸苗失業,陰為招復,旋科索之。諸苗不勝怨,遂推阿向餘孽王聰、王佑為主。巡按楊春芳遣李佑等撫諭之,賊質佑等,乞還土田官印,乃釋之三月不克,復調宣慰安萬銓兵合剿。萬銓力戰破賊,聰等皆伏誅,前後斬首二百六十餘級,降苗寨一百五十餘,男婦二萬餘口。捷聞,敘功賞賚有差。又有黑苗曰夭漂者,在湖、貴、川、廣界,與者亞鼎足居。萬曆六年,夭漂請內附。都御史遣指揮郭懷恩及長官金篆往問狀,而阻於者亞,乃遠從丹彰間道通夭漂。會苗坪、黨銀等亦以格於者亞不得通,都御史王緝遣使責者亞部長阿斗。斗願歸附平定,緝謂斗故養善牌部,何故欲屬平定,必有他謀。下吏按驗,果得實,蓋欲往平定借諸蒙兵襲養善,皆內地奸人夭金貴等導之。遂治金貴罪,以者亞仍屬養善,路遂通。於是苗坪、夭漂皆請奉貢賦,比編氓,名其地曰歸化,隸都勻府。凡使命往來,自生齒以上,悉跪拜迎送,夾騶從行,前吹蘆笙,唱蠻歌,呼導而馳。事聞,帝嘉之。七年,者亞、阿斗以反誅,乃罷樂平吏目,增設麻哈州州判一員,令居樂平司,以養鵝、者亞、羊腸諸苗屬之。
chū, zhě yà ā dǒu fǎn, dá gàn zhài ā qí yīng zhī. dòu zhū, ā qí lǚ fàn shùn. shí sì nián, tǔ shě wú nán wáng guó pìn lǜ ā qí pǒ cè huò jí jǐ, qǐng yǐ dá gàn jī jiǎ jiǎ duō zhū zhài shǔ méng zhào, lì xuān wēi yíng, suì shū fù. dú ā qí bù fú, yǐn zhě yà cán miáo wéi xuān wēi yíng dà zào, yuē: cǐ wǒ dì, shuí lìng ěr yíng cǐ? méng zhào cháng zhēng qiū shuì, ā qí dù shǐ zhì, yǐ xuè xìn mén, lìng wù tōng. jū cháng zhāng sǎn gǔ jiǎo, huì lóng fèng qì, suì yǔ jī jiǎ jiǎ duō yǎng kū zhū miáo jī niú jiǔ wèi shì, jié guī huà, guān bīng bù gǎn jìn. dú shān tǔ lì méng tiān juàn yuàn yǐ bīng jìn jiǎo, nǎi shǐ rén yáng yán, hàn yǐ chù méng zhào, lìng yǐ xuān wēi yíng dì hái ā qí, dàn mù chè bīng qù yǐ. ā qí nǎi qīn chí lè bāng niú chǎng xiòng shì, yán rén rén tóng, suì chí bèi. tiān juàn zhòu rù, zhǎn ā qí, jī jiǎ jiǎ duō jiē jiàng. qí shǔ méng zhào zhě, zì dá gàn jī jiǎ jiǎ duō wài, yǒu táng wā dāng jǐng dòu pō děng shí qī zhài. xiǎo qiáo shú miáo lóng mù qià shì zhài shì, nián lǎo, zi fèng xí, bān liáng zhě suì bù jí qià, qià zhé duó fèng zhī yǒu yǐ wèi yǎng. fèng sù yú guān, guān dǎi wèn qià, fēi zuì zhī yě. qià zhé suǒ hàn shǐ, yǐ ér zhú zhī yuē: sù qù, cǐ wǒ jiā shì, zài lái wǒ dāng yǐ wū jī zhū zhài jiàn hàn biān yǐ. guān yǐ jì qín zhī, sǐ yù zhōng. wú hé, lóng huà lóng yáng shān miáo yǐn chuān miáo zuò luàn, yuē: hàn wú gù shā miáo, miáo qǐng bào zhī. guān jūn zhàn bù lì. jì ér dū sī cài zhào jí zhāo yù lìng jiàng, dài yǐ bù sǐ, yú shì zhū miáo jiē sàn, fèng shì shì rú gù.
初,者亞、阿斗反,答干寨阿其應之。斗誅,阿其屢犯順。十四年,土舍吳楠、王國聘慮阿其叵測禍及己,請以答干、雞賈、甲多諸寨屬蒙詔,立宣威營,歲輸賦。獨阿其不服,引者亞殘苗圍宣威營大噪,曰:「此我地,誰令爾營此?」蒙詔常征秋稅,阿其度使至,以血釁門,令勿通。居常張傘鼓角,繪龍鳳器,遂與雞賈、甲多、仰枯諸苗擊牛酒為誓,劫歸化,官兵不敢近。獨山土吏蒙天眷願以兵進剿,乃使人佯言,漢已黜蒙詔,令以宣威營地還阿其,旦暮撤兵去矣。阿其乃親馳樂邦牛場詗視,言人人同,遂弛備。天眷驟入,斬阿其,雞賈、甲多皆降。其屬蒙詔者,自答干、雞賈、甲多外,有塘蛙、當井、斗坡等十七寨。小橋熟苗龍木恰視寨事,年老,子俸襲,頒糧者遂不及恰,恰輒奪俸之有以為養。俸訴於官,官逮問恰,非罪之也。恰輒鎖漢使,已而逐之曰:「速去,此我家事,再來我當以烏雞諸寨踐漢邊矣。」官以計擒之,死獄中。無何,龍化龍羊山苗引川苗作亂,曰:「漢無故殺苗,苗請報之。」官軍戰不利。既而都司蔡兆吉招諭令降,待以不死,於是諸苗皆散,俸視事如故。
sì shí sān nián, píng zhōu zhǎng guān yáng jìn xióng xiōng è, tǔ rén kǔ zhī. xióng wú zi, yǐ xiōng jì lù zi kē wèi hòu, jì shēng zǐ zhì ān, ér shū kē. kē yuàn xióng, xióng nǎi duó kē cái chǎn, bìng qí fù zhú zhī. kē pō dé mín xīn, suì wèi luàn, jù táng sù tún, gōng xióng. xióng bài zǒu, tú qí jiā. gè shàng shū jié zòu, zhào tuī wèn. dōu yù shǐ zhào yì yǐ xióng bù fǎ, dǎi zhī yù, xí dú shān tǔ qiú méng jì wǔ yù kē guī mìng, xǔ gǎi tǔ wèi liú yǐ ān zhī. zhì ān jì bù biàn, nǎi yīn xǔ yǐ liù dòng lù jì wǔ jiè bīng. jì wǔ nǎi fā bīng gōng kē, fù píng zhōu, kē zǒu guǎng xī zhī sì chéng. jì wǔ suì tún gēng liù dòng dì, liù dòng mín bù fú, fù zhù kē, yǔ jì wǔ xiāng gōng. kē fù jù píng zhōu. xún fǔ wú yuè zhāo xiáng qí fù jì lù, liù dòng nǎi ān.
四十三年,平州長官楊進雄兇惡,土人苦之。雄無子,以兄繼祿子珂為後,既生子治安,而疏珂。珂怨雄,雄乃奪珂財產,並其父逐之。珂頗得民心,遂為亂,據唐宿坉,攻雄。雄敗走,屠其家。各上疏訐奏,詔推問。都御史趙釴以雄不法,逮之獄,檄獨山土酋蒙繼武諭珂歸命,許改土為流以安之。治安計不便,乃陰許以六洞賂繼武借兵。繼武乃發兵攻珂,復平州,珂走廣西之泗城。繼武遂屯耕六洞地,六洞民不服,復助珂,與繼武相攻。珂復據平州。巡撫吳岳招降其父繼祿,六洞乃安。
píng yuè, gǔ lí é lǐ. yuán wèi píng yuè zhǎng guān sī. hóng wǔ shí sì nián zhì wèi. shí qī nián gǎi wèi jūn mín zhǐ huī shǐ sī, shǔ sì chuān. wàn lì zhōng, shǐ zhì fǔ, zhì guì zhōu. lǐng zhōu yī, yuē huáng píng, jí huáng píng ān fǔ sī dì. lǐng xiàn sì: yuē píng yuè, yuē méi tán, yuē wèng ān, jí wèng shuǐ cǎo táng èr zhǎng guān sī dì yuē yú qìng, jí bái ní yú qìng èr zhǎng guān sī dì. lǐng zhǎng guān sī yī, yuē yáng yì. chū, hóng wǔ bā nián, guì zhōu jiāng lì jiāng sōng lá huí sì shí yú zhài miáo bǎ jù bō gòng tǒng děng lián jié miáo liáo èr qiān zuò luàn, píng yuè ān fǔ sī qǐ bīng yuán, mìng zhǐ huī tóng zhī hú rǔ tǎo zhī. jiǔ nián, huáng píng mán liáo dōu má yàn luàn, xuān fǔ sī bǔ zhī, bù kè, qiān hù suǒ yǐ bīng tǎo zhī, yì bài. nǎi mìng zhòng qìng zhū wèi hé jī, dà pò zhī, píng qí dì. shí jiǔ nián, píng yuè wèi má hā miáo yáng mèng děng zuò luàn, mìng fù yǒu dé píng zhī. shí má hā zhǎng guān sòng chéng zhèn mò, mìng qí zi xí. èr shí èr nián, chá lǒng niú chǎng gān xī miáo luàn, fù yǒu dé píng zhī. èr shí sān nián mìng yán ān hóu táng shèng zōng wǎng huáng píng píng yuè zhèn yuǎn guì zhōu zhū chù xùn liàn jūn shì, tí dū tún tián, xiāng jī jiǎo kòu.
平越,古黎峨里。元為平月長官司。洪武十四年置衛。十七年改為軍民指揮使司,屬四川。萬曆中,始置府,置貴州。領州一,曰黃平,即黃平安撫司地。領縣四:曰平越,曰湄潭,曰甕安,即瓮水、草塘二長官司地;曰餘慶,即白泥、餘慶二長官司地。領長官司一,曰揚義。初,洪武八年,貴州江力、江松、剌回四十餘寨苗把具、播共桶等連結苗、僚二千作亂,平越安撫司乞兵援,命指揮同知胡汝討之。九年,黃平蠻僚都麻堰亂,宣撫司捕之,不克,千戶所以兵討之,亦敗。乃命重慶諸衛合擊,大破之,平其地。十九年,平越衛麻哈苗楊孟等作亂,命傅友德平之。時麻哈長官宋成陣歿,命其子襲。二十二年,察隴、牛場、乾溪苗亂,傅友德平之。二十三年命延安侯唐勝宗往黃平、平越、鎮遠、貴州諸處訓練軍士,提督屯田,相機剿寇。
zhèng tǒng mò, zhèn yuǎn mán miáo jīn tái wěi chēng shùn tiān wáng, yǔ bō zhōu miáo xiāng shān luàn, suì wéi píng yuè xīn tiān děng wèi. bàn nián chéng zhōng liáng jǐn, guān bīng táo zhě jiǔ qiān yú rén, guì zhōu dōng lù bì. shí wáng jì zhēng lù chuān, bān shī guò qí dì, bù zhī gù. jǐng tài yuán nián mìng bǎo dìng bó liáng bǎo pèi píng mán jiāng jūn yìn dū shī jìn jiǎo, dà pò zhī, píng bā shí yú zhài, qín zéi shǒu wáng ā tóng děng, píng yuè zhū wèi wéi nǎi jiě. èr nián, dōu yù shǐ wáng lái zòu, guì zhōu miáo wéi tóng liè jù zhòng yú xìng lóng zhī jié dòng, fù gōng píng yuè qīng píng děng wèi. liáng bǎo zì yuán zhōu fā bīng yóu dōng lù, dū du fāng yīng yóu xī lù, hé bīng xìng lóng, jī pò zhī, tóng liè tuì bǎo xiāng lú shān. yīng yóu lóng chǎng, dū du chén yǒu yóu wàn cháo shān, dū du máo fú shòu yóu zhòng ān jiāng, gōng pò lí shù wēng mǎn děng sān bǎi yú zhài, zhǎn sān qiān yú jí, zhāo fǔ gǔn shuǐ děng èr bǎi yú zhài, hé bīng xiāng lú shān xià. zhòng fù tóng liè jiàng, xiè zhì jīng. wǔ nián, fù zǒng bīng lǐ guì zòu, lí cóng děng zhài zéi shǒu ā ná wáng ā bàng miáo jīn hǔ děng wěi hào miáo wáng, yǔ tóng gǔ zhū zéi xiāng yīng, qǐ jiā bīng. qī nián, xún fǔ jiǎng lín zòu, jiǎo miáo zéi yú píng yuè, zhǎn sì bǎi yú jí. qí ā bàng děng jù chē wǎn zhài, réng wèi luàn yú qīng píng píng yuè dì fāng, shā zhǐ huī wáng qǐ, jù xiāng lú shān, lüè piān qiáo.
正統末,鎮遠蠻苗金台偽稱順天王,與播州苗相煽亂,遂圍平越、新添等衛。半年城中糧盡,官兵逃者九千餘人,貴州東路閉。時王驥征麓川,班師過其地,不之顧。景泰元年命保定伯梁珤佩平蠻將軍印督師進剿,大破之,平八十餘寨,擒賊首王阿同等,平越諸衛圍乃解。二年,都御史王來奏,貴州苗韋同烈聚眾於興隆之截洞,復攻平越、清平等衛。梁珤自沅州發兵由東路,都督方瑛由西路,合兵興隆,擊破之,同烈退保香爐山。瑛由龍場,都督陳友由萬潮山,都督毛福壽由重安江,攻破黎樹、翁滿等三百餘寨,斬三千餘級,招撫袞水等二百餘寨,合兵香爐山下。眾縛同烈降,械至京。五年,副總兵李貴奏,黎從等寨賊首阿拿、王阿傍、苗金虎等偽號苗王,與銅鼓諸賊相應,乞加兵。七年,巡撫蔣琳奏,剿苗賊於平越,斬四百餘級。其阿傍等據車碗寨,仍為亂於清平、平越地方,殺指揮王杞,據香爐山,掠偏橋。
zhèng dé shí yī nián mìng xún fǔ qín jīn jiǎo zhī. chū, qián chǔ zhī jiāo, qún miáo xiào jù, lián zhài xiāng wàng. ér xiāng lú shān zhōu huí sì shí lǐ, gāo shù bǎi xún, sì miàn tú jué, qí shàng píng yǎn, xiàng wèi pàn miáo cháo xué. ā bàng děng jù zhī, jiū zhū zhài miáo zuò luàn. xún fǔ zōu wén shèng zǒng bīng guān lǐ áng děng fēn hàn tǔ bīng wèi wǔ, kè qí qián shān. mì qiǎn rén yuán yá xiān dēng, shā zéi shǒu lù zhě, zhòng yǐ fù ér shàng, fén zéi cháo, qín ā bàng, yú zéi yóu jiān shǒu bù xià. cān jiāng luò zhōng děng guǐ yán zhāo fǔ, zì shān hòu jī zhī, jiān yān. suì yí shī lóng tóu lí lán děng zhài, xī pò zhī, zéi suì píng.
正德十一年命巡撫秦金剿之。初,黔、楚之交,群苗嘯聚,連寨相望。而香爐山周回四十里,高數百尋,四面徒絕,其上平衍,向為叛苗巢穴。阿傍等據之,糾諸寨苗作亂。巡撫鄒文盛、總兵官李昂等分漢、土兵為五,克其前柵。密遣人援崖先登,殺賊守路者,眾蟻附而上,焚賊巢,擒阿傍,余賊猶堅守不下。參將洛忠等詭言招撫,自山後擊之,殲焉。遂移師龍頭、黎、蘭等寨,悉破之,賊遂平。
tiān qǐ sì nián, kǎi lǐ tǔ sī yáng shì wèi pàn, hé ān bāng yàn bīng yǔ píng chá qún miáo lái xiū yuàn, fù kuī xiāng lú shān, yáo dòng sì wèi, gěng sè liáng yùn. zǒng dū yáng shù zhōng xí zǒng bīng lǔ qīn chí zhì qīng píng, xiāng jī jìn jiǎo, diào fù shǐ yán yù zhāng děng wèi hòu yuán. qīn dū jiāng lǐng gōng pò yán tóu, fēn qiǎn lǎng xī sī tián jǐng xiáng jié píng chá zéi yuán. yòng yào nǔ jí pào shā shāng zéi zhòng, zéi chéng yè yuǎn dùn. zì shì bù gǎn zài kuī lú shān, sì wèi dé ān.
天啟四年,凱里土司楊世慰叛,合安邦彥兵與平茶群苗來修怨,復窺香爐山,搖動四衛,梗塞糧運。總督楊述中檄總兵魯欽馳至清平,相機進剿,調副使顏欲章等為後援。欽督將領攻破岩頭,分遣朗溪司田景祥截平茶賊援。用藥弩及炮殺傷賊眾,賊乘夜遠遁。自是不敢再窺爐山,四衛得安。
shí qiān, běn sī zhōu dì. yǒng lè shí yī nián zhì fǔ, lì guì zhōu, lǐng zhǎng guān sī sì: yuē shí qiān, yuē miáo mín, yuē gé zhāng gé shāng, yuē lóng quán píng. xuān dé liù nián, gé zhāng gé shāng zhǎng guān ān mín zòu: qián yǐ guān chāo dí liáng chǔ bèi, lìng mán mín shǒu shì. xī dòng xiǎn pì, wú suǒ zhī yòng, kǒng suì wài fǔ làn, péi nà shí nán, qǐng yǐ chōng yǒu sī jì sì guò shǐ lǐn gěi zhī yòng. zòng zhī. wàn lì zhōng, gǎi lóng quán píng wèi xiàn.
石阡,本思州地。永樂十一年置府,隸貴州,領長官司四:曰石阡,曰苗民,曰葛彰葛商,曰龍泉坪。宣德六年,葛彰葛商長官安民奏:「前以官鈔糴糧儲備,令蠻民守視。溪洞險僻,無所支用,恐歲外腐爛,賠納實難,請以充有司祭祀過使廩給之用。」縱之。萬曆中,改龍泉坪為縣。
xīn tiān wèi, gù mài xīn dì yě. sòng shí kè mài xīn dì, nǎi gǎi wèi xīn tiān. yuán zhì xīn tiān gé mán ān fǔ sī. hóng wǔ sì nián zhì zhǎng guān sī. èr shí sān nián gǎi wèi wèi. èr shí jiǔ nián zhì xīn tiān wèi jūn mín zhǐ huī shǐ sī, lǐng zhǎng guān sī wǔ: yuē xīn tiān, yuē xiǎo píng fá, yuē bǎ píng zhài, yuē dān píng, yuē dān xíng. hóng wǔ wǔ nián chūn, xīn tiān ān fǔ sòng yì lián zhēn zǐ rén lái cháo. qí qiū, píng fá lú shān shān mù děng zhài zhǎng lái jiàng. qī nián, píng fá gǔ xiá gǔ làng děng miáo gōng jié de áo zhū zhài, zhǐ huī qiān shì zhāng dài tǎo zhī. dài gōng gǔ xiá lá xiàng guān pò zhī, zhuī zhì de áo, dà pò zhī, qín de lìng de ruò ér hái, mán dà zhé.
新添衛,故麥新地也。宋時克麥新地,乃改為新添。元置新添葛蠻安撫司。洪武四年置長官司。二十三年改為衛。二十九年置新添衛軍民指揮使司,領長官司五:曰新添,曰小平伐,曰把平寨,曰丹平,曰丹行。洪武五年春,新添安撫宋亦憐真子仁來朝。其秋,平伐、蘆山、山木等砦長來降。七年,平伐、谷霞、谷浪等苗攻劫的敖諸寨,指揮僉事張岱討之。岱攻谷峽、剌向關破之,追至的敖,大破之,擒的令、的若而還,蠻大讋。
yǒng lè èr nián zhì dān xíng dān píng èr zhǎng guān. xuān dé yuán nián, xīn tiān tǔ shě sòng zhì dào jiū dòng mán sì lüě, xiāo shòu tǎo qín zhī. jiǔ nián, dān xíng tǔ shě luó cháo shān yòu zhài zhǎng bo zhǎng táo mín luó ā jì děng qīn zhàn wò lóng fān zhǎng guān lóng bǎo dì, yòu gōng náo píng zhài fén jié. shí miáo mín sù dàn zhǐ huī lǐ zhèng, shàng shū wáng jì yīn zòu qiǎn zhèng wǎng fǔ yù. jǐng tài èr nián, miáo zéi yǒu zài xīn tiān xíng jié, jù yú xī lú zhě, guān jūn pò zhī yǐ wén. chéng huà jiǔ nián, yǐ hàn zāi miǎn xīn tiān wèi liáng.
永樂二年置丹行、丹平二長官。宣德元年,新添土舍宋志道糾洞蠻肆掠,蕭授討擒之。九年,丹行土舍羅朝煽誘寨長卜長、逃民羅阿記等侵占臥龍番長官龍保地,又攻猱平寨焚劫。時苗民素憚指揮李政,尚書王驥因奏遣政往撫諭。景泰二年,苗賊有在新添行劫,聚於西廬者,官軍破之以聞。成化九年,以旱災免新添衛糧。
wàn lì sān shí sì nián, guì zhōu xún fǔ guō zi zhāng tǎo píng guì zhōu miáo, zhǎn huò miáo zhǎng wú lǎo qiáo ā lún ā jiē děng shí èr rén, zhāo xiáng nán fù shén zhòng. xiān shì, dōng xī èr lù miáo míng yuē zhòng jiā zhě, pán jù guì lóng píng xīn zhī jiān, wèi zhū miáo qú shuài. qí zài shuǐ xiàn shān jiè yú tóng rén sī shí zhě, yuē shān miáo, hóng miáo zhī yǔ yì yě, kuī qián zì píng bō hòu cái lì dān jié, yǒu qīng hàn xīn, jīng nián piāo lüè wú xū rì. zi zhāng zòu tǎo zhī, mìng xiāng jī jìn bīng. zi zhāng nǎi mìng zǒng bīng chén lín cān zhèng hóng chéng yuán lǜ guān jūn wǔ qiān, yì yǐ tǔ bīng wǔ qiān, gōng shuǐ xiàn shān. jiān jūn bù zhèng zhào jiàn lǜ xuān wèi tǔ bīng wàn rén, shǐ yóu jī liú yuè děng dū zhī. jí liǎng lù huì shī, jiē jiǔ shí yú rì ér kè. èr kòu jì píng, zhuān mìng zǒng bīng chén lín lǜ hàn tǔ bīng wǔ qiān yí yíng xīn tiān, jìn gōng dōng lù miáo, bù yī yuè fù kè qí liù qìng, zhū miáo jǐn píng.
萬曆三十四年,貴州巡撫郭子章討平貴州苗,斬獲苗長吳老喬、阿倫、阿皆等十二人,招降男婦甚眾。先是,東西二路苗名曰仲家者,盤踞貴龍、平新之間,為諸苗渠帥。其在水硍山介於銅仁、思、石者,曰山苗,紅苗之羽翼也,窺黔自平播後財力殫竭,有輕漢心,經年剽掠無虛日。子章奏討之,命相機進兵。子章乃命總兵陳璘、參政洪澄源率官軍五千,益以土兵五千,攻水硍山。監軍布政趙健率宣慰土兵萬人,使游擊劉岳等督之。及兩路會師,皆九十餘日而克。二寇既平,專命總兵陳璘率漢、土兵五千移營新添,進攻東路苗,不一月復克其六箐,諸苗盡平。
jīn zhú ān fǔ sī, hóng wǔ sì nián, gù yuán ān fǔ mì dìng lái cháo gòng mǎ, zhào cì wén qǐ sān pǐ, zhì jīn zhú zhǎng guān sī, zhì zhèng liù pǐn, lì sì chuān xíng shěng, yǐ mì dìng wèi zhǎng guān, shì xí. shí sì nián chì láo mì dìng yuē: xī nán zhū bù suī guī fù, rán zàn rù gòng ér yǐ. ěr mì dìng shǒu xiàn mǎ wǔ bǎi pǐ, yǐ zhù zhēng tǎo, qí chéng kě jiā, gù qiǎn tè shǐ wǎng yù, qí bān shī zhī rì, zhòng láo ěr gōng. shēng jīn zhú zhǎng guān sī wèi ān fǔ sī, réng yǐ mì dìng wèi ān fǔ shǐ, yǔ shì xí. shí liù nián, mì dìng qiǎn shǐ gòng fāng wù. shí bā nián, mì dìng qiǎn dì bǎo zhū lái gòng. èr shí jiǔ nián yǐ jīn zhú ān fǔ sī lì guì zhōu jūn mín zhǐ huī shǐ sī. yǒng lè chū nián, jīn zhú ān fǔ dé duǒ lái cháo, cì róng jǐn wén qǐ. hóng xī xuān dé gǎi yuán, jiē gòng mǎ. shí nián, zhí lì guì zhōu bù zhèng sī. zhèng tǒng wǔ nián, ān fǔ jīn yōng gòng mǎ. chéng huà hóng zhì lóng qìng shí lì cháo gòng. wàn lì sì shí nián, lì bù fù xún fǔ hú guì fāng zòu: jīn zhú ān fǔ tǔ shě jīn dà zhāng qǐ gǎi tǔ wèi liú, shè guān jiàn zhì, qīn dìng zhōu míng, zhù gěi yìn xìn, gǎi zhōu pàn wèi liú guān. shòu dà zhāng tǔ zhī zhōu, yǔ sì pǐn fú sè, bù xǔ guǎn shì. zi sūn chéng xí, lì zhōu yú guì yáng fǔ. suì gǎi jīn zhú ān fǔ sī wèi guǎng shùn zhōu.
金築安撫司,洪武四年,故元安撫密定來朝貢馬,詔賜文綺三匹,置金築長官司,秩正六品,隸四川行省,以密定為長官,世襲。十四年敕勞密定曰:「西南諸部雖歸附,然暫入貢而已。爾密定首獻馬五百匹,以助征討,其誠可嘉,故遣特使往諭,俟班師之日,重勞爾功。」升金築長官司為安撫司,仍以密定為安撫使,予世襲。十六年,密定遣使貢方物。十八年,密定遣弟保珠來貢。二十九年以金築安撫司隸貴州軍民指揮使司。永樂初年,金築安撫得垛來朝,賜絨錦文綺。洪熙、宣德改元,皆貢馬。十年,直隸貴州布政司。正統五年,安撫金鏞貢馬。成化、弘治、隆慶時歷朝貢。萬曆四十年,吏部覆巡撫胡桂芳奏:「金築安撫土舍金大章乞改土為流,設官建治,欽定州名,鑄給印信,改州判為流官。授大章土知州,予四品服色,不許管事。子孫承襲,隸州於貴陽府。」遂改金築安撫司為廣順州。