xī yù èr xī fān zhū wèi xī níng hé zhōu táo zhōu mín zhōu děng fān zú zhū wèi
◎西域二西番諸衛(西寧河州洮州岷州等番族諸衛)
ān dìng wèi ā duān wèi qū xiān wèi chì jīn méng gǔ wèi shā zhōu wèi hǎn dōng wèi hǎn dōng zuǒ wèi hā méi lǐ
○安定衛 阿端衛 曲先衛赤斤蒙古衛 沙州衛 罕東衛 罕東左衛 哈梅里
xī fān, jí xī qiāng, zú zhǒng zuì duō, zì shǎn xī lì sì chuān yún nán xī jiǎo wài jiē shì. qí sàn chù hé huáng táo mín jiān zhě, wèi zhōng guó huàn yóu jù. hàn zhào chōng guó zhāng huàn duàn jiǒng, táng gē shū hàn, sòng wáng sháo zhī suǒ jīng yíng, jiē cǐ dì yě. yuán fēng fù mǎ zhāng gǔ wèi níng pú jùn wáng, zhèn xī níng, yú hé zhōu shè tǔ fān xuān wèi sī, yǐ táo mín lí yǎ zhū zhōu lì zhī, tǒng zhì fān zhòng.
西番,即西羌,族種最多,自陝西曆四川、雲南西徼外皆是。其散處河、湟、洮、岷間者,為中國患尤劇。漢趙充國、張奐、段熲,唐哥舒翰,宋王韶之所經營,皆此地也。元封駙馬章古為寧濮郡王,鎮西寧,於河州設吐番宣慰司,以洮、岷、黎、雅諸州隸之,統治番眾。
hóng wǔ èr nián, tài zǔ dìng shǎn xī, jí qiǎn guān jī zhào zhāo yù, qí qiú zhǎng jiē guān wàng. fù qiǎn yuán wài láng xǔ yǔn dé zhāo zhī, nǎi duō tīng mìng. míng nián wǔ yuè, tǔ bō xuān wèi shǐ hé suǒ nán pǔ děng yǐ yuán suǒ shòu jīn yín pái yìn xuān chì lái shàng, huì dèng yù kè hé zhōu, suì yì jūn qián jiàng. qí zhèn xī wǔ jìng wáng bo nà lá yì yǐ tǔ bō zhū bù lái nà kuǎn. dōng, hé suǒ nán pǔ děng rù cháo gòng mǎ jí fāng wù. dì xǐ, cì xí yī. sì nián zhēng yuè shè hé zhōu wèi, mìng wèi zhǐ huī tóng zhī, yǔ shì xí, zhī yuàn duǒ ér zhǐ wāng jiā nú bìng wèi zhǐ huī qiān shì. shè qiān hù suǒ bā, bǎi hù suǒ qī, jiē mìng qí qiú zhǎng wèi zhī. bo nà lá děng yì zhì jīng shī, wèi jìng nán wèi zhǐ huī tóng zhī, qí chái sāng jiā duǒ ér zhǐ wèi gāo chāng wèi zhǐ huī tóng zhī, jiē dài dāo shì wèi. zì shì, fān qiú rì zhì. xún yǐ jiàng rén mǎ méi wāng wǎ ér bìng wèi hé zhōu wèi zhǐ huī qiān shì. yòu qiǎn xī níng zhōu tóng zhī lǐ nán gē děng zhāo fǔ qí qiú zhǎng, zhì zhě yì xī shòu guān. nǎi gǎi xī níng zhōu wèi wèi, yǐ nán gē wèi zhǐ huī.
洪武二年,太祖定陝西,即遣官齎詔招諭,其酋長皆觀望。復遣員外郎許允德招之,乃多聽命。明年五月,吐蕃宣慰使何鎖南普等以元所授金銀牌印宣敕來上,會鄧愈克河州,遂詣軍前降。其鎮西武靖王卜納剌亦以吐蕃諸部來納款。冬,何鎖南普等入朝貢馬及方物。帝喜,賜襲衣。四年正月設河州衛,命為指揮同知,予世襲,知院朵兒只、汪家奴並為指揮僉事。設千戶所八,百戶所七,皆命其酋長為之。卜納剌等亦至京師,為靖南衛指揮同知,其儕桑加朵兒只為高昌衛指揮同知,皆帶刀侍衛。自是,番酋日至。尋以降人馬梅、汪瓦兒並為河州衛指揮僉事。又遣西寧州同知李喃哥等招撫其酋長,至者亦悉授官。乃改西寧州為衛,以喃哥為指揮。
dì yǐ xī fān chǎn mǎ, yǔ zhī hù shì, mǎ zhì jiàn duō. ér qí suǒ yòng zhī huò yǔ zhōng guó yì, zì gèng chāo fǎ hòu, mǎ zhì zhě shǎo, huàn zhī. bā nián wǔ yuè mìng zhòng guān zhào chéng jī luó qǐ líng juàn bìng bā chá wǎng hé zhōu shì zhī, mǎ shāo jí, lǜ hòu qí zhí yǐ cháng. chéng yòu xuān yù dé yì, fān rén gǎn yuè, xiāng shuài yì què xiè ēn. shān hòu guī dé děng zhōu xī fān zhū bù luò jiē yǐ mǎ lái shì.
帝以西番產馬,與之互市,馬至漸多。而其所用之貨與中國異,自更鈔法後,馬至者少,患之。八年五月命中官趙成齎羅綺、綾絹並巴茶往河州市之,馬稍集,率厚其值以償。成又宣諭德意,番人感悅,相率詣闕謝恩。山後歸德等州西番諸部落皆以馬來市。
shí èr nián, táo zhōu shí bā zú fān qiú sān fù shǐ děng pàn, jù nà lín qī zhàn zhī dì. mìng zhēng xī jiāng jūn mù yīng děng tǎo zhī, yòu mìng lǐ wén zhōng wǎng chóu jūn shì. yīng děng zhì táo zhōu jiù chéng, kòu dùn qù, zhuī zhǎn qí kuí shù rén, jǐn huò chù chǎn. suì yú dōng lóng shān nán chuān dù dì zhú chéng zhì shù, qiǎn shǐ lái zòu. dì bào yuē: táo zhōu, xī fān mén hù, zhú chéng shù shǒu, è qí yān hóu. suì zhì táo zhōu wèi, yǐ zhǐ huī niè wěi chén huī děng liù rén shǒu zhī. yǐ, wén zhōng děng yán guān jūn shǒu táo zhōu, xiǎng jiān mín láo. dì jiàng chì yù zhī yuē: táo zhōu xī kòng fān róng, dōng bì huáng lǒng, hàn táng yǐ lái bèi biān yào dì. jīn fān kòu jì chì, qì zhī bù shǒu, shù nián hòu fān rén jiāng fù wèi huàn. lǜ xiǎo fèi ér wàng dà yú, qǐ liáng cè zāi. suǒ huò niú yáng, fēn gěi jiāng shì, yì zú qì liǎng nián jūn shí. qí rú chì xíng zhī. wén zhōng děng nǎi bù gǎn wéi.
十二年,洮州十八族番酋三副使等叛,據納麟七站之地。命征西將軍沐英等討之,又命李文忠往籌軍事。英等至洮州舊城,寇遁去,追斬其魁數人,盡獲畜產。遂於東籠山南川度地築城置戍,遣使來奏。帝報曰:「洮州,西番門戶,築城戍守,扼其咽喉。」遂置洮州衛,以指揮聶緯、陳暉等六人守之。已,文忠等言官軍守洮州,餉艱民勞。帝降敕諭之曰:「洮州西控番戎,東蔽湟、隴,漢、唐以來備邊要地。今番寇既斥,棄之不守,數年後番人將復為患。慮小費而忘大虞,豈良策哉。所獲牛羊,分給將士,亦足棄兩年軍食。其如敕行之。」文忠等乃不敢違。
qiū, hé suǒ nán pǔ jí zhèn fǔ liú wēn gè xié jiā shǔ lái cháo. yù zhōng shū shěng chén yuē: hé suǒ nán pǔ zì guī fù yǐ lái, xìn yì shén jiān. qián qiǎn shǐ wū sī cáng, yuǎn shè wàn lǐ, jí guī, suǒ yán jiē chēng zhèn yì. jīn yǐ jiā shǔ lái cháo, yí jiā lǐ dài. nǎi cì mǐ mài gè sān shí shí, liú wēn sān zhī yī.
秋,何鎖南普及鎮撫劉溫各攜家屬來朝。諭中書省臣曰:「何鎖南普自歸附以來,信義甚堅。前遣使烏斯藏,遠涉萬里,及歸,所言皆稱朕意。今以家屬來朝,宜加禮待。」乃賜米、麥各三十石,劉溫三之一。
yīng děng jìn jī fān kòu, dà pò zhī, jǐn qín qí kuí, fú zhǎn shù wàn rén, huò mǎ niú yáng shù shí wàn. zì shì, qún fān zhèn shè, bù gǎn wèi kòu.
英等進擊番寇,大破之,盡擒其魁,俘斬數萬人,獲馬牛羊數十萬。自是,群番震懾,不敢為寇。
shí liù nián, qīng hǎi qiú zhǎng shǐ lá bā děng qī rén lái guī, cì wén qǐ bǎo chāo. shí mín zhōu yì shè wèi, fān rén suì yǐ mǎ yì chá, mǎ rì fān xī. èr shí wǔ nián yòu mìng zhòng guān ér niè zhì hé zhōu, zhào bì lǐ zhū fān zú, yǐ chì yù zhī. zhēng chū mǎ yǐ xiàn, dé wàn sān bǎi yú pǐ, gěi chá sān shí yú wàn jīn. mìng yǐ mǎ bì hé nán shān dōng shǎn xī qí shì. dì yǐ zhū wèi jiāng shì yǒu shàn suǒ fān rén mǎ zhě, qiǎn guān jī jīn tóng xìn fú chì yù, wǎng cì liáng zhōu gān zhōu sù zhōu yǒng chāng shān dān lín táo gǒng chāng xī níng táo zhōu hé zhōu mín zhōu zhū fān zú. yù zhī yuē: wǎng zhě cháo tíng yǒu suǒ xū, bì chóu yǐ chá huò, wèi xǔ sī zhēng. jìn wén biān jiāng wú zhuàng, duō jiǎ cháo mìng rǎo hài, bǐ ěr děng bù huò níng jū. jīn tè zhì jīn tóng xìn fú bān gěi, yù yǒu zhēng fā, bì bǐ duì xiāng fú shǐ xíng, fǒu zé wěi, xiè zhì jīng, zuì zhī. zì shì, xū qiú suì jué.
十六年,青海酋長史剌巴等七人來歸,賜文綺、寶鈔。時岷州亦設衛,番人歲以馬易茶,馬日蕃息。二十五年又命中官而聶至河州,召必里諸番族,以敕諭之。爭出馬以獻,得萬三百餘匹,給茶三十餘萬觔。命以馬畀河南、山東、陝西騎士。帝以諸衛將士有擅索番人馬者,遣官齎金、銅信符敕諭,往賜涼州、甘州、肅州、永昌、山丹、臨洮、鞏昌、西寧、洮州、河州、岷州諸番族。諭之曰:「往者朝廷有所需,必酬以茶貨,未許私徵。近聞邊將無狀,多假朝命擾害,俾爾等不獲寧居。今特製金、銅信符頒給,遇有徵發,必比對相符始行,否則偽,械至京,罪之。」自是,需求遂絕。
chū, xī níng fān sēng sān lá wèi shū zhāo xiáng hǎn dōng zhū bù, yòu jiàn fú shā yú niǎn bái nán chuān, yǐ jū qí zhòng, zhì shì lái cháo gòng mǎ, qǐng chì hù chí, cì sì é. dì cóng suǒ qǐng, cì é yuē qú tán sì. lì xī níng sēng gāng sī, yǐ sān lá wèi dōu gāng sī. yòu lì hé zhōu fān hàn èr sēng gāng sī, bìng yǐ fān sēng wèi zhī, jì yǐ fú qì. zì shì qí tú zhēng jiàn sì, dì zhé xī yǐ jiā míng, qiě cì chì hù chí. fān sēng lái zhě rì zhòng.
初,西寧番僧三剌為書招降罕東諸部,又建佛剎於碾白南川,以居其眾,至是來朝貢馬,請敕護持,賜寺額。帝從所請,賜額曰瞿曇寺。立西寧僧綱司,以三剌為都綱司。又立河州番、漢二僧綱司,並以番僧為之,紀以符契。自是其徒爭建寺,帝輒錫以嘉名,且賜敕護持。番僧來者日眾。
yǒng lè shí, zhū wèi sēng jiè xíng jīng qín zhě, duō shòu lá má chán shī guàn dǐng guó shī zhī hào, yǒu jiā zhì dà guó shī xī tiān fó zǐ zhě, xī gěi yǐ yìn gào, xǔ zhī shì xí, qiě lìng suì yī zhāo gòng, yóu shì zhū sēng jí zhū wèi shì guān fú còu jīng shī. qí tā zú zhǒng, rú xī níng shí sān zú mín zhōu shí bā zú táo zhōu shí bā zú zhī shǔ, dà zhě shù qiān rén, shǎo zhě shù bǎi, yì xǔ suì yī fèng gòng, yōu yǐ yàn lài. xī fān zhī shì yì fēn, qí lì yì ruò, xī chuí zhī huàn yì yì guǎ.
永樂時,諸衛僧戒行精勤者,多授剌麻、禪師、灌頂國師之號,有加至大國師、西天佛子者,悉給以印誥,許之世襲,且令歲一朝貢,由是諸僧及諸衛士官輻輳京師。其他族種,如西寧十三族、岷州十八族、洮州十八族之屬,大者數千人,少者數百,亦許歲一奉貢,優以宴賚。西番之勢益分,其力益弱,西陲之患亦益寡。
xuān dé yuán nián, yǐ xié tǎo ān dìng qū xiān gōng, jiā guó shī zhā sī bā lǐng zhàn děng wǔ rén wèi dà guó shī, gěi gào mìng yín yìn, zhì zhèng sì pǐn, jiā lá má zhe xīng děng liù rén wèi chán shī, gěi chì mìng yín yìn, zhì zhèng liù pǐn.
宣德元年,以協討安定、曲先功,加國師吒思巴領占等五人為大國師,給誥命、銀印,秩正四品,加剌麻著星等六人為禪師,給敕命、銀印,秩正六品。
zhèng tǒng wǔ nián chì shǎn xī zhèn shǒu dū du zhèng míng dōu yù shǐ chén yì yuē: dé zòu, yán hé zhōu fān mín lǐng zhàn děng xiān yīn bì zuì, táo jū jié hé lǐ, zhāo jí tú dǎng, zhàn gēng tǔ tián, bù zhù jí nà fù, yòu cáng nì táo wáng, piāo jié xíng lǚ, yù fā bīng tǎo zhī. zhèn niàn fān xìng wán gěng, qiě suǒ fàn zài shè qián, ruò jù jiā shī lǚ, kǒng lěi jí wú gū. yí shǐ rén fǔ yù, lìng sàn qiǎn tú dǎng, hái suǒ lüè niú yáng, bīng jí wù jìn, fǒu zé jiā bīng wèi wǎn. ěr děng qí shěn zhī. fān rén guǒ shū fú. qī nián zài chì míng jí dōu yù shǐ wáng áo děng yuē: dé zhèn shǒu hé zhōu dōu zhǐ huī liú yǒng zòu: wǎng suì ā ěr guān děng liù zú sān qiān yú rén, liè yíng guī dé chéng xià, shēng yán jiāo yì, hòu nǎi chāo lüè tún jūn, dà sì fén lù ér zhe yì zā zú fān rén lǚ yú nuǎn quán tíng zhū chù, qián wèi kòu dào. zhǐ huī zhāng yǔ qín huò èr rén, zhǐ zé cháng suǒ dào mǎ, zòng zhī shǐ qù. lùn fǎ, yǔ jí yǒng jiē dāng jiū zhì, jīn gū lìng dài zuì. ěr děng jí qiǎn guān xié sān sī táng shàng qīn yì qí zhài, xiǎo yǐ lì hài, lìng hái guī suǒ lüè, xǔ qí zì xīn, bù quān, zé jìn tǎo. gài yù róng zhī dào, fǔ suī wèi xiān, fǔ zhī bù cóng, rán hòu yòng bīng. ěr děng yí tǐ cǐ yì. fān rén yì shū fú.
正統五年敕陝西鎮守都督鄭銘、都御史陳鎰曰:「得奏,言河州番民領占等先因避罪,逃居結河裡,招集徒黨,占耕土田,不注籍納賦,又藏匿逃亡,剽劫行旅,欲發兵討之。朕念番性頑梗,且所犯在赦前,若遽加師旅,恐累及無辜。宜使人撫諭,令散遣徒黨,還所掠牛羊,兵即勿進,否則加兵未晚。爾等其審之。」番人果輸服。七年再敕銘及都御史王翱等曰:「得鎮守河州都指揮劉永奏:往歲阿爾官等六族三千餘人,列營歸德城下,聲言交易,後乃鈔掠屯軍,大肆焚戮;而著亦匝族番人屢於暖泉亭諸處,潛為寇盜。指揮張瑀擒獲二人,止責償所盜馬,縱之使去。論法,瑀及永皆當究治,今姑令戴罪。爾等即遣官偕三司堂上親詣其寨,曉以利害,令還歸所掠,許其自新,不悛,則進討。蓋馭戎之道,撫綏為先,撫之不從,然後用兵。爾等宜體此意。」番人亦輸服。
chéng huà sān nián, shǎn xī fù shǐ zhèng ān yán: jìn gòng fān sēng, zì wū sī cáng lái zhě bù guò sān zhī yī, yú jiē táo mín sì sēng guǐ míng mào gòng. jìn yī léi mǎ, zhé huò hòu zhí, dé suǒ cì bì bó, zhì wèi zhàn páo, yǐ jù guān jūn. běn yǐ jī mí zhī, ér yì zhì kòu lüè, shì xū guó tǎng ér jī dào liáng yě. zhāng xià lǐ bù, huì tíng chén yì, qǐng xíng shǎn xī wén wǔ zhū chén, jì dìng gòng qī rén shù jí cún liú qǐ sòng zhī é yǐ wén, bào kě. yǐ ér zòu shàng, zhū zì wū sī cáng lái zhě jiē yóu sì chuān rù, bù dé jìng fù táo mín, suì zhe wèi lì. míng nián dōng, táo zhōu fān kòu yōng zhòng lüè tiě chéng hòu chuān èr zhài, zhǐ huī zhāng hàn děng lǜ bīng yù zhī, bài qù, huò suǒ lüè rén kǒu yǐ guī.
成化三年,陝西副使鄭安言:「進貢番僧,自烏斯藏來者不過三之一,余皆洮、岷寺僧詭名冒貢。進一羸馬,輒獲厚直,得所賜幣帛,制為戰袍,以拒官軍。本以羈縻之,而益致寇掠,是虛國帑而齎盜糧也。」章下禮部,會廷臣議,請行陝西文武諸臣,計定貢期、人數及存留、起送之額以聞,報可。已而奏上,諸自烏斯藏來者皆由四川入,不得徑赴洮、岷,遂著為例。明年冬,洮州番寇擁眾掠鐵城、後川二寨,指揮張翰等率兵御之,敗去,獲所掠人口以歸。
wǔ nián, xún àn jiāng mèng lún yán: mín zhōu fān kòu zòng héng, cūn bǎo wèi xū. qǐng lìng zhǐ huī hòu tài yǔ qí dì tōng fǎn fù kāi shì, shēng fān rěn cáng zhàn cáng děng sān shí yú zú qiú zhǎng bǎi liù shí yú rén, shú fān lì lín děng èr shí sì zú qiú zhǎng jiǔ shí yī rén, zhuǎn xiāng gào yǔ, huǐ guò lái guī, qiě hái bèi lüè rén chù, yuàn gōng yáo fù. shā niú gào tiān, shì bù zài fàn. yǐ lìng fù shǐ lǐ qǐ cóng yí shǎng láo, xuān shì cháo tíng ēn wēi, jiē huān yuè ér qù. wéi shú fān lǜ yuán yī zú hù è bù fú. bīng bù yán: fān xìng wú cháng, cháo fǔ xī pàn, wèi kě chí bèi. qǐng yù biān chén, xiàng huà zhě jiā yì fǔ suī, fàn shùn zhě kè qī jiǎo miè. dì nà qí yán.
五年,巡按江孟綸言:「岷州番寇縱橫,村堡為虛。頃令指揮後泰與其弟通反覆開示,生番忍藏、占藏等三十餘族酋長百六十餘人,熟番栗林等二十四族酋長九十一人,轉相告語,悔過來歸,且還被掠人畜,願供徭賦。殺牛告天,誓不再犯。已令副使李玘從宜賞勞,宣示朝廷恩威,皆歡躍而去。惟熟番綠園一族怙惡不服。」兵部言:「番性無常,朝撫夕叛,未可弛備。請諭邊臣,向化者加意撫綏,犯順者剋期剿滅。」帝納其言。
bā nián, lǐ guān yán: táo mín zhū wèi sòng gè zú fān rén fù jīng, duō zhì sì qiān èr bǎi yú rén, yīng shǎng cǎi bì rén èr biǎo lǐ, bó rú zhī, chāo èr shí jiǔ wàn bā qiān yǒu qí, mǎ zhí shàng zài qí wài. kǎo zhèng tǒng tiān shùn jiān, gè fān gòng shǐ bù guò sān wǔ bǎi rén. chéng huà chū, yīn táo mín zhū chù làn yǐ shú fān zuò shēng fān mào sòng, yǐ dìng lì, shēng fān sān nián yī gòng, dà zú sì wǔ rén, xiǎo zú yī èr rén fù jīng, yú xī qiǎn hái. chéng huà liù nián, fù shǐ dèng běn ruì wàng zì zhāo lái, yòu fù mào sòng, chén bù yǐ chóng shēn yuē shù. jīn fù shǐ wú qǐ děng bù néng yán chì wǔ bèi, zhuān shì tōng fān, yǐ shū jìn huàn. qǐ xiáng chì qiè zé, wù zūn qián lìng. dì yì rú qí yán.
八年,禮官言:「洮、岷諸衛送各族番人赴京,多至四千二百餘人,應賞彩幣人二表里,帛如之,鈔二十九萬八千有奇,馬直尚在其外。考正統、天順間,各番貢使不過三五百人。成化初,因洮、岷諸處濫以熟番作生番冒送,已定例,生番三年一貢,大族四五人,小族一二人赴京,余悉遣還。成化六年,副使鄧本瑞妄自招徠,又復冒送,臣部已重申約束。今副使吳玘等不能嚴飭武備,專事通番,以紓近患。乞降敕切責,務遵前令。」帝亦如其言。
xī níng jí gǔ huáng zhōng, qí xī sì bǎi lǐ yǒu qīng hǎi, yòu yuē xī hǎi, bù cǎo fēng měi. fān rén huán jū zhī, zhuān wù xù mù, rì yì fán zī, sù hào lè tǔ. zhèng dé sì nián, méng gǔ bù qiú yì bù cì ā ěr tū sī huò zuì qí zhǔ, yōng zhòng xī bēn. kàn zhī qīng hǎi ráo fù, xí ér jù zhī, dà sì fén lüè. fān rén shī qí dì, duō yuǎn xǐ. qí liú zhě bù néng zì cún, fǎn wèi suǒ yì shǔ. zì shì gān sù xī níng shǐ yǒu hǎi kòu zhī huàn. jiǔ nián, zǒng zhì péng zé jí zhū dào jūn, jiāng dǎo qí cháo. kòu xiòng zhī zhī, yóu hé zhōu dù huáng hé, bēn sì chuān, chū sōng pān mào zhōu jìng, zhí zǒu wū sī cáng. jí dà jūn yǐn hái, zé réng fǎn hǎi shàng, wéi ā ěr tū sī dùn qù.
西寧即古湟中,其西四百里有青海,又曰西海,不草豐美。番人環居之,專務畜牧,日益繁滋,素號樂土。正德四年,蒙古部酋亦不刺、阿爾禿廝獲罪其主,擁眾西奔。瞰知青海饒富,襲而據之,大肆焚掠。番人失其地,多遠徙。其留者不能自存,反為所役屬。自是甘肅、西寧始有海寇之患。九年,總制彭澤集諸道軍,將搗其巢。寇詗知之,由河州渡黃河,奔四川,出松潘、茂州境,直走烏斯藏。及大軍引還,則仍返海上,惟阿爾禿廝遁去。
jiā jìng èr nián, shàng shū jīn xiàn mín xī zhēng, yì qiǎn guān zhāo fǔ, xǔ wèi fān chén, rú xiān cháo shè ān dìng qū xiān zhū wèi gù shì. bīng bù xíng zǒng zhì yáng yī qīng jì dù, yī qīng yì zài zhēng tǎo, yán kòu jīng qí bù guò èr sān qiān, yú jiē xié cóng fān rén, rán yuàn zhī rù gǔ, shí yù bào chóu, kě yòng wèi jiān dié, dà jǔ jiǎo jué. yì mò dìng, wáng xiàn wáng qióng xiāng jì lái dài, jiē yǐ bīng guǎ xiǎng qū, yì jìng bù xíng.
嘉靖二年,尚書金獻民西征,議遣官招撫,許為藩臣,如先朝設安定、曲先諸衛故事。兵部行總制楊一清計度,一清意在征討,言寇精騎不過二三千,余皆脅從番人,然怨之入骨,時欲報仇,可用為間諜,大舉剿絕。議末定,王憲、王瓊相繼來代,皆以兵寡餉詘,議竟不行。
bā nián, táo mín zhū fān shù fàn lín táo gǒng chāng, nèi dì sāo dòng. shū chén lǐ chéng xūn yán: fān wèi hǎi kòu suǒ qīn, rì yì nèi xǐ. tǎng èr kòu jiāo tōng, hé yǐ shàn hòu. xī zhào chōng guó bù zhàn ér fú qiāng, duàn yǐng shā qiāng bǎi wàn ér nèi dì xū hào, liǎng zhě xiāng qù yuǎn yǐ. qǐ guǎng xiān dì zhī míng, zhuān chōng guó zhī rèn, zhì zhì fāng lüè, xī tīng qióng pián yí cóng shì. qióng nǎi jí zhòng yì, qiě jiǎo qiě fǔ. xiān qiǎn zǒng bīng guān liú wén yóu jī péng jiān fēn bù shì mǎ. míng nián èr yuè zì gù yuán jìn zhì táo mín, qiǎn rén kāi shì huò fú. táo zhōu dōng lù mù shě děng sān shí yī zú, xī lù dá lù shī děng shí sān zú, mín zhōu xī níng gōu děng shí wǔ zú, jiē tīng fǔ, gěi bái qí kào cì qiǎn guī. wéi mín zhōu dōng lù ruò lóng zú xī lù bǎn ěr děng shí wǔ zú jí mín zhōu lá jí děng wǔ zú, shì xiǎn bù fú. nǎi fēn bīng xiān gōng ruò lóng bǎn ěr èr zú, fù qí cháo, lá jí zhū zú zhèn shè qǐ xiáng. fán zhǎn shǒu sān bǎi liù shí yú jí, fǔ dìng qī shí yú zú, nǎi bān shī. zì shì, táo mín huò níng, ér xī níng réng kǔ kòu huàn.
八年,洮、岷諸番數犯臨洮、鞏昌,內地騷動。樞臣李承勛言:「番為海寇所侵,日益內徙。倘二寇交通,何以善後。昔趙充國不戰而服羌,段穎殺羌百萬而內地虛耗,兩者相去遠矣。乞廣先帝之明,專充國之任,制置方略,悉聽瓊便宜從事。」瓊乃集眾議,且剿且撫。先遣總兵官劉文、游擊彭椷分布士馬。明年二月自固原進至洮、岷,遣人開示禍福。洮州東路木舍等三十一族,西路答祿失等十三族,岷州西寧溝等十五族,皆聽撫,給白旂犒賜遣歸。惟岷州東路若籠族、西路板爾等十五族及岷州剌即等五族,恃險不服。乃分兵先攻若籠、板爾二族,覆其巢,剌即諸族震慴乞降。凡斬首三百六十餘級,撫定七十餘族,乃班師。自是,洮、岷獲寧,而西寧仍苦寇患。
shí yī nián, gān sù xún fǔ zhào zài děng yán: yì bù lá jù hǎi shàng yǐ èr shí yú nián, qí dǎng bo ér hái dú qīng xīn xiàng huà, qiú tiē mù gē děng shǔ fān lái nà kuǎn. yí yīn ér fǔ zhī, huò bǐ zhī nà mǎ, huò lìng qí qiǎn zhì, huò shòu guān gěi yìn, jiàn lì wèi suǒ, wèi wǒ fān lí, yú jì wèi biàn. shū fǔ shàng, huì hé tào qiú jí náng yǐn zhòng xī lüè, dà pò yì bù lá yíng, shōu qí bù luò dà bàn ér qù, wéi bo ér hái yī zhī liǎn zhòng zì bǎo. yóu shì xī níng yì huò xiū xī, ér nà kuǎn zhī yì jìng qǐn. jí táng lóng wèi zǒng zhì, kòu nán lüè sōng pān. lóng lǜ qí huí cháo yǔ zhū fān jí tā bù gōu jié wèi huàn, zòu xíng gān sù shǒu chén, shàn bīng jī sù, wèi tiǎn miè jì. jí lóng qù, shì yì bù xíng.
十一年,甘肅巡撫趙載等言:「亦不剌據海上已二十餘年,其黨卜兒孩獨傾心向化,求帖木哥等屬番來納款。宜因而撫之,或俾之納馬,或令其遣質,或授官給印,建立衛所,為我藩籬,於計為便。」疏甫上,會河套酋吉囊引眾西掠,大破亦不剌營,收其部落大半而去,惟卜兒孩一枝斂眾自保。由是西寧亦獲休息,而納款之議竟寢。及唐龍為總制,寇南掠松潘。龍慮其回巢與諸番及他部勾結為患,奏行甘肅守臣,繕兵積粟,為殄滅計。及龍去,事亦不行。
èr shí nián zhēng yuè, bo ér hái xiàn jīn pái liáng mǎ qiú kuǎn. bīng bù yán: kòu guǒ shū chéng tōng gòng, chéng xī chuí dà lì. nǎi zhǐ xiàn mǎ jí jīn pái, wèi yǒu rú wǎng suì qiǎn zi rù shì qiú zhǎng rù cháo zhī qǐng, wèi kě jù xǔ. yí lìng dū fǔ chén zhēn chá qíng shí, bìng tiáo zhì yù zhī cè yǐ wén. bào kě. huì kòu shì jiàn shuāi, fān rén yì jiàn fù yè, qí yì fù qǐn.
二十年正月,卜兒孩獻金牌、良馬求款。兵部言:「寇果輸誠通貢,誠西陲大利。乃止獻馬及金牌,未有如往歲遣子入侍、酋長入朝之請,未可遽許。宜令督撫臣偵察情實,並條制馭之策以聞。」報可。會寇勢漸衰,番人亦漸復業,其議復寢。
èr shí sì nián shè mín zhōu, lì gǒng chāng fǔ. mín xī lín jí biān, fān hàn zá chù. hóng wǔ shí, gǎi tǔ fān shí liù zú wèi shí liù lǐ, shè wèi zhì zhī, bǐ shāo gōng yáo yì. zì shè zhōu zhī hòu, zhēng fā fán zhòng, rén rì kùn bì. qiě fān rén liàn shì guān, ér liú guān yòu bù lè jū, yáo jì zhì tā suǒ. yuè shí yú nián, dū fǔ hé shū yán bù biàn, nǎi shè wèi rú gù.
二十四年設岷州,隸鞏昌府。岷西臨極邊,番漢雜處。洪武時,改土番十六族為十六里,設衛治之,俾稍供徭役。自設州之後,徵發繁重,人日困敝。且番人戀世官,而流官又不樂居,遙寄治他所。越十餘年,督撫合疏言不便,乃設衛如故。
shí běi bù ǎn dá chāng jué, suì lüè xuān dà zhū zhèn. yòu xiàn qīng hǎi fù ráo, sān shí bā nián xié zi bīn tù bǐng tù děng shù wàn zhòng, xí jù qí dì. bo ér hái cuàn zǒu, suì zòng lüè zhū fān. yǐ, yǐn qù, liú bīn tù jù sōng shān, bǐng tù jù qīng hǎi, xī níng yì bèi qí huàn. lóng qìng zhōng, ǎn dá shòu fēng shùn yì wáng, xiū gòng wéi jǐn, èr zi yì liǎn jí.
時北部俺答猖獗,歲掠宣、大諸鎮。又羨青海富饒,三十八年攜子賓兔、丙兔等數萬眾,襲據其地。卜兒孩竄走,遂縱掠諸番。已,引去,留賓兔據松山,丙兔據青海,西寧亦被其患。隆慶中,俺答受封順義王,修貢惟謹,二子亦斂戢。
shí wū sī cáng sēng yǒu chēng huó fó zhě, zhū bù duō fèng qí jiào. bǐng tù nǎi yǐ fén xiū wèi míng, qǐng jiàn sì qīng hǎi jí jiā yù guān wài, wèi jiǔ jū jì. tíng chén duō yán bù kě xǔ, lǐ guān yán: bǐ yǐ cǎi mù xìng gōng, ér lìng gǎi jiàn yú tā suǒ, shì suǒ bù néng, mò ruò yīn ér xǔ zhī, yǐ gǔ qí shàn xīn, ér dù qí guān wài zhī qǐng. kuàng zhōng guó zhī yù róng, wéi zài biān guān zhī yǒu bèi. róng zhī shùn nì, yì bù zài yī sì zhī yuǎn jìn. dì xǔ zhī. bǐng tù jì dé qǐng, yòu jìn xié fān rén, shǐ tōng dào sōng pān yǐ yíng huó fó. sì chuān shǒu chén jù bī, qǐ lìng ǎn dá yuē shù qí zi, wú rǎo lín jìng. ǎn dá yán, bǐng tù zhǐ yīn gān sù bù xǔ kāi shì, níng xià yòu dào yuǎn jiān nán, suī yǒu jìn lìng, bù néng jǐn zhì. xuān dà zǒng dū fāng féng shí yì yán kāi shì wèi biàn. dì yǐ zé shǎn xī dū fǔ, dū fǔ bù gǎn wéi. wàn lì èr nián dōng, xǔ bǐng tù shì yú gān sù, bīn tù shì yú zhuāng làng, suì yī cì. jì ér sì chéng, cì é yǎng huá.
時烏斯藏僧有稱活佛者,諸部多奉其教。丙兔乃以焚修為名,請建寺青海及嘉峪關外,為久居計。廷臣多言不可許,禮官言:「彼已采木興工,而令改建於他所,勢所不能,莫若因而許之,以鼓其善心,而杜其關外之請。況中國之御戎,惟在邊關之有備。戎之順逆,亦不在一寺之遠近。」帝許之。丙兔既得請,又近脅番人,使通道松潘以迎活佛。四川守臣懼逼,乞令俺答約束其子,毋擾鄰境。俺答言,丙兔止因甘肅不許開市,寧夏又道遠艱難,雖有禁令,不能盡制。宣大總督方逢時亦言開市為便。帝以責陝西督撫,督撫不敢違。萬曆二年冬,許丙兔市於甘肅,賓兔市於莊浪,歲一次。既而寺成,賜額仰華。
xiān shì, yì bù lá zhī jù qīng hǎi, biān chén yóu yǐ wài kòu shì zhī. zhì shì yǐ ǎn dá gù, jìng shì ruò shǔ fān. zhū qiú yì yǐ fù shòu wáng fēng, bù gǎn dà wèi biān huàn, ér táo zhōu zhī biàn nǎi qǐ. chū, táo zhōu fān rén yǐ hé zhōu jiān mín fù qí wù huò, rù lüè nèi dì, tā zú yì chéng jī wèi luàn. jiān mín yǐ gào hé zhōu cān jiāng chén táng, táng yuē: cǐ táo zhōu fān yě, hé yǔ wǒ shì. táo zhōu cān jiāng liú shì yīng yuē: bǐ fàn hé zhōu, fēi wǒ shī shì. yóu shì èr jiāng yǒu xì. zǒng dū shí mào huá wén zhī, lìng èr rén jí lán zhōu cān jiāng xú xūn mín zhōu shǒu bèi zhū xiàn jiù táo zhōu shǒu bèi shǐ jīng gè yǐn bīng yā qí jìng, xiǎo yǐ lì hài. fān rén jù, jí hái suǒ lüè rén chù. shì yīng wèi shǒu è wèi qín, bù kě jù yǐ, suì jiǎo pò zhī, shā shāng jí fén sǐ zhě wú suàn. jūn lǜ, chuī tóng jiǎo nǎi tuì bīng. táng xié qián hàn, bù dài jiǎo shēng ér qù, zhū bù yì duō yǐn qù. xiàn jīng fāng shēn rù sōu bǔ, lín fān jiàn qí shì gū, wéi ér shā zhī. shì wén, dì zhèn nù, chǐ táng shì yīng zhí, qiè zé mào huá děng. mào huá nǎi jí zhū jūn fēn dào jìn tǎo, zhǎn shǒu bǎi sì shí yú jí, fén sǐ zhě jiǔ bǎi yú rén, huò zī chù shù shí qún. zhū fān zhèn kǒng yuǎn xǐ, lái jiàng zhě qī shí yī zú, zhǎn sòng shǒu è sì rén, shēng fù yǐ xiàn zhě èr rén, shū mǎ niú yáng èr bǎi liù shí. qǐ shǒu xiè zuì, shì bù zài fàn, shī nǎi hái.
先是,亦不剌之據青海,邊臣猶以外寇視之。至是以俺答故,竟視若屬番。諸酋亦以父受王封,不敢大為邊患,而洮州之變乃起。初,洮州番人以河州奸民負其物貨,入掠內地,他族亦乘機為亂。奸民以告河州參將陳堂,堂曰:「此洮州番也,何與我事。」洮州參將劉世英曰:「彼犯河州,非我失事。」由是二將有隙。總督石茂華聞之,令二人及蘭州參將徐勛、岷州守備朱憲、舊洮州守備史經各引兵壓其境,曉以利害。番人懼,即還所掠人畜。世英謂首惡未擒,不可遽已,遂剿破之,殺傷及焚死者無算。軍律,吹銅角乃退兵。堂挾前憾,不待角聲而去,諸部亦多引去。憲、經方深入搜捕,鄰番見其勢孤,圍而殺之。事聞,帝震怒,褫堂、世英職,切責茂華等。茂華乃集諸軍分道進討,斬首百四十餘級,焚死者九百餘人,獲孳畜數十群。諸番震恐遠徙,來降者七十一族,斬送首惡四人,生縛以獻者二人,輸馬牛羊二百六十。稽首謝罪,誓不再犯,師乃還。
zì bǐng tù jù qīng hǎi, yǒu qiè jǐn tái jí zhě, hé tào qiú jí néng cóng zi, ǎn dá cóng sūn yě, cóng zhī ér xī. lǚ lüè fān rén bù dé zhì, yāo ǎn dá wǎng zhù. ǎn dá yǎ yù qīn wǎ là, nǎi jiǎ yíng huó fó míng, yōng zhòng xī xíng. shū qǐng shòu bǐng tù dū du, cì jīn yìn, qiě kāi chá shì. bù yì bù xǔ, dàn shāo gěi yǐ chá. ǎn dá jì dǐ wǎ là, zhàn bài ér hái. nǎi yí shū gān sù shǒu chén, qǐ jiǎ dào fù wū sī cáng. shǒu chén bù néng jù, suì yuè gān sù ér nán, huì zhū qiú yú hǎi shàng. fān rén yì zāo róu lìn, duō cuàn xǐ. bā nián chūn, shǐ yǐ huó fó yán dōng hái, ér qiè jǐn dì huǒ luò chì jí ǎn dá shù xiōng zi yǒng shào bo suì liú jū qīng hǎi bù qù. bā yuè, bǐng tù lǜ zhòng lüè fān bìng nèi dì rén chù, zhào jué qí shì shǎng. ǎn dá wén zhī, chí shū qiè zé. nǎi jǐn hái suǒ lüè, zhí xiàn wèi è zhě liù rén, zì fá niú yáng qī bǎi. dì jiā qí fù gōng shùn, lài zhī yín bì, jí yǐ niú yáng cì qí bù rén, wèi è zhě fù zhī zì zhì, réng xǔ gòng shì, ǎn dá yì gǎn dé. ér huǒ luò chì qīn lüè fān zú bù xiū, shǒu chén xí qiè jǐn tái jí yuē shù zhī, yì yǐn zuì shū fú. jí ǎn dá zú, chuán zhì sūn chě lì kè, shì qīng, bù néng zhì zhū qiú.
自丙兔據青海,有切盡台吉者,河套酋吉能從子,俺答從孫也,從之而西。屢掠番人不得志,邀俺答往助。俺答雅欲侵瓦剌,乃假迎活佛名,擁眾西行。疏請授丙兔都督,賜金印,且開茶市。部議不許,但稍給以茶。俺答既抵瓦剌,戰敗而還。乃移書甘肅守臣,乞假道赴烏斯藏。守臣不能拒,遂越甘肅而南,會諸酋於海上。番人益遭蹂躪,多竄徙。八年春,始以活佛言東還,而切盡弟火落赤及俺答庶兄子永邵卜遂留居青海不去。八月,丙兔率眾掠番並內地人畜,詔絕其市賞。俺答聞之,馳書切責。乃盡還所掠,執獻為惡者六人,自罰牛羊七百。帝嘉其父恭順,賚之銀幣,即以牛羊賜其部人,為惡者付之自治,仍許貢市,俺答益感德。而火落赤侵掠番族不休,守臣檄切盡台吉約束之,亦引罪輸服。及俺答卒,傳至孫扯力克,勢輕,不能制諸酋。
shí liù nián jiǔ yuè, yǒng shào bo bù zhòng yǒu lán rù xī níng zhě, fù zǒng bīng lǐ kuí fāng bèi jiǔ, yuè mǎ ér qián. bù zhòng kòng ān yù sù, kuí bá dāo zhuó zhī, zhòng suì shè kuí sǐ. bù zú chí jiù zhī, yì duō sǐ. shǒu chén bù néng tǎo, qiǎn shǐ jié zé, dàn xiàn shǒu è, hái rén chù ér zhǐ. yǐ gù wú suǒ dàn, yù sì qīn dào. shí bǐng tù jí qiè jǐn tái jí yì jiē sǐ, bǐng tù zǐ zhēn xiāng yí zhù mǎng lá chuān, huǒ luò chì yí zhù niē gōng chuān, bī jìn xī níng, rì cán shí fān zú. fān bù néng zhī, zé zhé ér wèi kòu yòng. chě lì kè yòu xī xíng zhù zhī, shì yì chì. shí bā nián liù yuè rù jiù táo zhōu, fù zǒng bīng lǐ lián fāng lǜ sān qiān rén yù zhī, jǐn fù. qī yuè fù shēn rù, dà lüè hé zhōu lín táo wèi yuán. zǒng bīng guān liú chéng sì yǔ yóu jī mèng xiào chén gè jiāng yī jūn yù zhī, jiē bài jī, yóu jī lǐ fāng děng sǐ yān, xī chuí dà zhèn. shì wén, mìng shàng shū zhèng luò chū jīng lüè. luò qián dū xuān dà jūn, fǔ shùn yì wáng jí zhōng shùn fū rén yǒu ēn. qiǎn shǐ qù chě lì kè dōng guī, ér dà bù zhāo fān zhī lìng, lái zhě lǜ shàn yù zhī, zì shì guī fù zhě bù jué. huǒ zhēn èr qiú zì zhī zuì zhòng, yòu wén tào qiú bo shī tù lái zhù, dà bài yú shuǐ quán kǒu, chě lì kè fù jiāng hái cháo, shǐ jù. xǐ zhàng qù, liú qí dǎng kě bo tù děng yú mǎng lá chuān. míng nián, zǒng bīng guān yóu jì xiān pò zǒu zhī. luò gèng jìn bīng qīng hǎi, fén yǎng huá sì, zhú qí yú zhòng ér hái. fān rén fù yè zhě zhì bā wàn yú rén, xī chuí zàn huò xiū xī. yǐ, fù jù yú qīng hǎi.
十六年九月,永邵卜部眾有闌入西寧者,副總兵李奎方被酒,躍馬而前。部眾控鞍欲訴,奎拔刀斫之,眾遂射奎死。部卒馳救之,亦多死。守臣不能討,遣使詰責,但獻首惡,還人畜而止。以故無所憚,愈肆侵盜。時丙兔及切盡台吉亦皆死,丙兔子真相移駐莽剌川,火落赤移駐捏工川,逼近西寧,日蠶食番族。番不能支,則折而為寇用。扯力克又西行助之,勢益熾。十八年六月入舊洮州,副總兵李聯芳率三千人御之,盡覆。七月復深入,大掠河州、臨洮、渭源。總兵官劉承嗣與游擊孟孝臣各將一軍御之,皆敗績,游擊李芳等死焉,西陲大震。事聞,命尚書鄭洛出經略。洛前督宣大軍,撫順義王及忠順夫人有恩。遣使趣扯力克東歸,而大布招番之令,來者率善遇之,自是歸附者不絕。火、真二酋自知罪重,又聞套酋卜失兔來助,大敗於水泉口,扯力克復將還巢,始懼。徙帳去,留其黨可卜兔等於莽剌川。明年,總兵官尤繼先破走之。洛更進兵青海,焚仰華寺,逐其餘眾而還。番人復業者至八萬餘人,西陲暫獲休息。已,復聚於青海。
èr shí sān nián zēng shè lín táo zǒng bīng guān, yǐ liú tīng rèn zhī. wèi jǐ, yǒng shào bo zhū bù fàn nán chuān, cān jiāng dá yún dà pò zhī. yǐ, lián huǒ zhēn èr qiú fàn xī chuān, yún yòu jī pò zhī. míng nián, zhū qiú fù lüè fān zú, jiāng kuī nèi dì. tīng bù jiāng zhōu guó zhù yù zhī mǎng lá chuān, yòu dà pò zhī. èr shí qī nián jiū pàn miáo fàn táo mín, zǒng bīng guān xiāo rú xūn děng bài zhī, zhǎn fān rén èr bǎi wǔ shí yú jí, kòu bā shí èr jí, fǔ jiàng fān zú wǔ qiān yú rén. sān shí sì nián fù rù zhèn fān hēi gǔ chéng, wèi zǒng bīng guān chái guó zhù suǒ bài. zì shì lǚ rù chāo lüè, bù néng dà dé zhì.
二十三年增設臨洮總兵官,以劉綎任之。未幾,永邵卜諸部犯南川,參將達雲大破之。已,連火、真二酋犯西川,雲又擊破之。明年,諸酋復掠番族,將窺內地。綎部將周國柱御之莽剌川,又大破之。二十七年糾叛苗犯洮、岷,總兵官蕭如薰等敗之,斬番人二百五十餘級,寇八十二級,撫降番族五千餘人。三十四年復入鎮番黑古城,為總兵官柴國柱所敗。自是屢入鈔掠,不能大得志。
shí wèi shǎn xī huàn zhě, yǒu sān dà kòu: yī hé tào, yī sōng shān, yī qīng hǎi. qīng hǎi tǔ zuì wò, qiě yǒu fān rén píng bì, gù huàn yóu bù shèn jù. chóng zhēn shí yī nián, lǐ zì chéng lǚ wèi guān jūn jī bài, zì táo zhōu yì chū fān dì. zhū jiāng qióng zhuī, fù bēn rù sāi nèi, fān zú yì zāo róu lìn. shí wǔ nián, xī níng fān zú zuò luàn, zǒng mǒ guān mǎ kuàng dū zhū jiāng wǔ dào jìn jiǎo, zhǎn shǒu qī bǎi yǒu qí, fǔ jiàng sān shí bā zú ér hái. míng nián dōng, lǐ zì chéng qiǎn jiāng xiàn gān zhōu, dú xī níng bù xià. zéi jiāng xīn ēn zhōng gōng pò zhī, suì jìn lüè qīng hǎi. zhū qiú duō jiàng fù, ér míng shì yì wáng.
時為陝西患者,有三大寇:一河套,一松山,一青海。青海土最沃,且有番人屏蔽,故患猶不甚劇。崇禎十一年,李自成屢為官軍擊敗,自洮州軼出番地。諸將窮追,復奔入塞內,番族亦遭蹂躪。十五年,西寧番族作亂,總抹官馬爌督諸將五道進剿,斬首七百有奇,撫降三十八族而還。明年冬,李自成遣將陷甘州,獨西寧不下。賊將辛恩忠攻破之,遂進掠青海。諸酋多降附,而明室亦亡。
fān yǒu shēng shú èr zhǒng. shēng fān guǎng hàn nán zhì. shú fān nà mǎ zhōng chá, pō róu fú, hòu jìn tōng shēng fān wèi nèi dì huàn. zì qīng hǎi wèi kòu suǒ jù, fān bù kān piāo duó, sī kuì pí bì yuē shǒu xìn, suì shí jiā kuì yuē tiān bā, huò fǎn wèi xiàng dǎo, jiāo tōng wú jì. ér zhōng guó shì mǎ yì xiān zhì, gài yǐ shī hàn wài wèi nèi zhī chū yì yǐ.
番有生熟二種。生番獷悍難制。熟番納馬中茶,頗柔服,後浸通生番為內地患。自青海為寇所據,番不堪剽奪,私饋皮幣曰手信,歲時加饋曰添巴,或反為嚮導,交通無忌。而中國市馬亦鮮至,蓋已失捍外衛內之初意矣。
yuán fū tài zǔ fǔ dìng guān zhōng, jí fǎ hàn wǔ chuàng hé xī sì jùn gé jué qiāng hú zhī yì, jiàn zhòng zhèn yú gān sù, yǐ běi jù méng gǔ, nán hàn zhū fān, bǐ bù dé xiāng hé. yòu qiǎn xī níng děng xī wèi tǔ guān yǔ hàn guān cān zhì, lìng zhī shì shǒu. qiě duō zhì chá kè sī, fān rén dé yǐ mǎ yì chá. ér bù zú zhī zhǎng, yì xǔ qí suì shí cháo gòng, zì tōng míng hào yú tiān zǐ. bǐ shì jì fēn, yòu dòng yú lì, bù gǎn wèi è. jí xiǎo yǒu chǔn dòng, biān jiāng yǐ piān shī zhì zhī, mí bù yīng shí dǐ dìng. zì biān chén shī fáng, běi kòu dé yuè jìng lán rù, yǔ fān zú jiāo tōng, xī chuí suì duō shì. rán jiū qí shí zhī suǒ huàn, zhōng zài kòu ér bù zài fān, gù yì zhě yǐ tài zǔ zhì yù wèi shàn.
原夫太祖甫定關中,即法漢武創河西四郡隔絕羌、胡之意,建重鎮於甘肅,以北拒蒙古,南捍諸番,俾不得相合。又遣西寧等西衛土官與漢官參治,令之世守。且多置茶課司,番人得以馬易茶。而部族之長,亦許其歲時朝貢,自通名號於天子。彼勢既分,又動於利,不敢為惡。即小有蠢動,邊將以偏師制之,靡不應時底定。自邊臣失防,北寇得越境闌入,與番族交通,西陲遂多事。然究其時之所患,終在寇而不在番,故議者以太祖制馭為善。
ān dìng wèi, jù gān zhōu xī nán yī qiān wǔ bǎi lǐ. hàn wèi chuò qiāng, táng wèi tǔ bō dì, yuán fēng zōng shì bo yān tiē mù ér wèi níng wáng zhèn zhī. qí dì běn míng sā lǐ wèi wù ér, guǎng mào qiān lǐ, dōng jìn hǎn dōng, běi ěr shā zhōu, nán jiē xī fān. jū wú chéng guō, yǐ zhān zhàng wèi lú shě. chǎn duō tuó mǎ niú yáng.
安定衛,距甘州西南一千五百里。漢為婼羌,唐為吐蕃地,元封宗室卜煙帖木兒為寧王鎮之。其地本名撒里畏兀兒,廣袤千里,東近罕東,北邇沙州,南接西番。居無城郭,以氈帳為廬舍。產多駝馬牛羊。
hóng wǔ sān nián qiǎn shǐ chí zhào zhāo yù. qī nián liù yuè, bo yān tiē mù ér shǐ qí fǔ wèi má dá ér děng lái cháo, gòng kǎi jiǎ dāo jiàn zhū wù. tài zǔ xǐ, yàn lài qí shǐ zhě, qiǎn guān hòu lài qí wáng, ér fēn qí dì wèi ā duān ā zhēn kǔ xiān tiē lǐ sì bù, gè xī yǐ yìn. míng nián zhēng yuè, qí wáng qiǎn fù bo yán bù huā lái gòng, shàng yuán suǒ shòu jīn yín zì pái, qǐng zhì ān dìng ā duān èr wèi, cóng zhī. nǎi fēng bo yān tiē mù ér wèi ān dìng wáng, yǐ qí bù rén shā cì děng wèi zhǐ huī.
洪武三年遣使持詔招諭。七年六月,卜煙帖木兒使其府尉麻答兒等來朝,貢鎧甲刀劍諸物。太祖喜,宴賚其使者,遣官厚賚其王,而分其地為阿端、阿真、苦先、貼里四部,各錫以印。明年正月,其王遣傅卜顏不花來貢,上元所授金、銀字牌,請置安定、阿端二衛,從之。乃封卜煙帖木兒為安定王,以其部人沙刺等為指揮。
jiǔ nián mìng qián guǎng dōng cān zhèng zhèng jiǔ chéng děng shǐ qí dì, lài wáng jí qí bù rén yī bì. míng nián, wáng wèi shā lá suǒ shì, wáng zǐ bǎn zán shī lǐ fù chóu, zhū shā lá. shā lá bù jiāng fù shā wáng zǐ, bù nèi dà luàn. fān jiāng duǒ ér zhǐ bā pàn zǒu shā mò, jīng ān dìng, dà sì shā lüè, duó qí yìn qù, qí zhòng yì shuāi. èr shí wǔ nián, lán yù xī zhēng, xùn ā zhēn chuān. tǔ qiú sī tú hā zǎn děng jù, táo nì shān gǔ bù gǎn chū. jí sù wáng zhī guó gān zhōu, qiǎn sēng yè wáng, qǐ shòu guān yǐ ān bù zhòng. wáng wèi zòu qǐng, dì xǔ zhī. èr shí jiǔ nián mìng xíng rén chén chéng zhì qí dì, fù lì ān dìng wèi. qí qiú zhǎng hā hái hǔ dōu lǔ děng wǔ shí bā rén xī shòu zhǐ huī qiān bǎi hù děng guān. chéng hái, qiú zhǎng suí zhī rù cháo, gòng mǎ xiè ēn. dì hòu lài zhī, fù mìng zhòng guān jī yín bì wǎng cì.
九年命前廣東參政鄭九成等使其地,賚王及其部人衣幣。明年,王為沙剌所弒,王子板咱失里復仇,誅沙剌。沙剌部將復殺王子,部內大亂。番將朵兒只巴叛走沙漠,經安定,大肆殺掠,奪其印去,其眾益衰。二十五年,藍玉西征,徇阿真川。土酋司徒哈昝等懼,逃匿山谷不敢出。及肅王之國甘州,遣僧謁王,乞授官以安部眾。王為奏請,帝許之。二十九年命行人陳誠至其地,復立安定衛。其酋長哈孩虎都魯等五十八人悉授指揮、千百戶等官。誠還,酋長隨之入朝,貢馬謝恩。帝厚賚之,復命中官齎銀幣往賜。
yǒng lè yuán nián qiǎn guān jī chì fǔ yù sā lǐ zhū bù. míng nián, ān dìng tóu mù duō lái cháo, zhuó qiān hù sān jí děng sān rén wèi zhǐ huī qiān shì, yú shòu guān yǒu chà, bìng cì běn wèi zhǐ huī tóng zhī hā sān děng yín bì. wèi jǐ, zhǐ huī duǒ ér zhǐ shù lái cháo, yuàn nà chà fā mǎ wǔ bǎi pǐ, mìng hé zhōu wèi zhǐ huī kāng shòu wǎng shòu zhī. shòu yán: hǎn dōng bì lǐ zhū wèi nà mǎ, qí zhí jiē hé zhōu jūn mín yùn chá yǔ zhī. jīn ān dìng liáo yuǎn, yùn chá shén nán, qǐ gěi yǐ bù bó. dì yuē: zhū fān shì mǎ yòng chá, yǐ zhe wèi lì. jīn gū cóng suǒ qǐng, hòu réng gěi chá. yú shì dìng zhì, shàng mǎ gěi bù bó gè èr pǐ, yǐ xià dì jiǎn. sān nián, hā sān děng qiǎn shǐ lái gòng, zòu jǔ tóu mù chè lì jiā cáng bo děng wèi zhǐ huī děng guān, qiě qǐng suì nà zī chù shén yī, bìng cóng zhī. sì nián xǐ zhù kǔ ér dīng zhī dì.
永樂元年遣官齎敕撫諭撒里諸部。明年,安定頭目多來朝,擢千戶三即等三人為指揮僉事,余授官有差,並賜本衛指揮同知哈三等銀幣。未幾,指揮朵兒只束來朝,願納差發馬五百匹,命河州衛指揮康壽往受之。壽言:「罕東、必里諸衛納馬,其直皆河州軍民運茶與之。今安定遼遠,運茶甚難,乞給以布帛。」帝曰:「諸番市馬用茶,已著為例。今姑從所請,後仍給茶。」於是定製,上馬給布帛各二匹,以下遞減。三年,哈三等遣使來貢,奏舉頭目撤力加藏卜等為指揮等官,且請歲納孳畜什一,並從之。四年徙駐苦兒丁之地。
chū, ān dìng wáng zhī bèi shā yě, qí zi sā ér zhǐ shī jiā wèi qí xiōng suǒ shā, bù zhòng kuì sàn, zi yì pān dān liú yù líng cáng. shí yī nián wǔ yuè lǜ zhòng rù cháo, zì chén jiā nán, qǐ shòu zhí. dì niàn qí zǔ shuài xiān guī fù, lìng xí fēng ān dìng wáng, cì yìn gào. zì shì cháo gòng bù chuò.
初,安定王之被殺也,其子撒兒只失加為其兄所殺,部眾潰散,子亦攀丹流寓靈藏。十一年五月率眾入朝,自陳家難,乞授職。帝念其祖率先歸附,令襲封安定王,賜印誥。自是朝貢不輟。
èr shí èr nián, zhōng guān qiáo lái xǐ dèng chéng shǐ wū sī cáng, cì bì lì shù jiāng huáng yáng chuān. ān dìng zhǐ huī hā sān sūn sàn gē jí qū xiān zhǐ huī sàn jí sī děng lǜ zhòng yāo jié zhī, shā cháo shǐ, jǐn duó tuó mǎ bì wù ér qù. rén zōng dà nù, chì dōu zhǐ huī lǐ yīng xié kāng shòu děng tǎo zhī. yīng děng lǜ xī níng zhū wèi jūn jí lóng bēn guó shī jiǎ shī ér jiān cáng děng shí èr fān zú zhī zhòng, shēn rù zhuī zéi, zéi yuǎn dùn. yīng děng yú kūn lún shān xī xíng shù bǎi lǐ, dǐ yǎ lìng kuò zhī dì, yù ān dìng zéi, jī bài zhī, zhǎn shǒu sì bǎi bā shí yú jí, shēng qín qī shí yú rén, huò tuó mǎ niú shí sì wàn yǒu qí. qū xiān wén fēng yuǎn cuàn, zhuī zhī bù jí ér hái. yīng yǐ cǐ fēng huì níng bó, shòu děng jiē jìn zhì. dà jūn jì xuán, zhǐ huī hā sān děng jù zuì, bù gǎn hái gù dì.
二十二年,中官喬來喜、鄧誠使烏斯藏,次畢力術江黃羊川。安定指揮哈三孫散哥及曲先指揮散即思等率眾邀劫之,殺朝使,盡奪駝馬幣物而去。仁宗大怒,敕都指揮李英偕康壽等討之。英等率西寧諸衛軍及隆奔國師賈失兒監藏等十二番族之眾,深入追賊,賊遠遁。英等逾崑崙山西行數百里,抵雅令闊之地,遇安定賊,擊敗之,斬首四百八十餘級,生擒七十餘人,獲駝馬牛十四萬有奇。曲先聞風遠竄,追之不及而還。英以此封會寧伯,壽等皆進秩。大軍既旋,指揮哈三等懼罪,不敢還故地。
xuān dé yuán nián, dì qiǎn guān zhāo yù zhī, fù yè zhě qī bǎi yú rén. dì bìng cì cǎi bì biǎo lǐ, yǐ ān qí fǎn cè. sān nián chūn, cì ān dìng jí qū xiān wèi zhǐ huī děng guān wǔ shí sān rén gào mìng.
宣德元年,帝遣官招諭之,復業者七百餘人。帝並賜彩幣表里,以安其反側。三年春,賜安定及曲先衛指揮等官五十三人誥命。
chū, dà jūn zhī tǎo zéi yě, ān dìng zhǐ huī sāng gē yǔ hǎn dōng wèi jūn tóng fèng diào cóng zhēng. hǎn dōng wéi lìng bù zhì, qí suǒ xiá bǎn nà zú kàn sāng gē jūn yuǎn chū, jǐn lüè qí bù nèi lú zhàng chù chǎn. shì wén, jiàng chì qiè zé, lìng sù guī suǒ lüè, wéi mìng zé fā bīng jìn tǎo. yǐ, jìn sāng gē dōu zhǐ huī qiān shì.
初,大軍之討賊也,安定指揮桑哥與罕東衛軍同奉調從征。罕東違令不至,其所轄板納族瞰桑哥軍遠出,盡掠其部內廬帳畜產。事聞,降敕切責,令速歸所掠,違命則發兵進討。已,進桑哥都指揮僉事。
zhèng tǒng yuán nián qiǎn guān jī chì yù ān dìng wáng jí sāng gē yuē: wǒ zǔ zōng shí, ěr děng shùn tiān mìng, zūn cháo tíng, shū chéng xiào lì, shǐ zhōng bù tì, cháo tíng ēn lài yì jiǔ ér fú yú. sì zhèn sì wèi, ěr děng fù zūn cháo mìng, yuē shù bù xià, liáng yòng ěr jiā. zī tè qiǎn guān wǎng yù zhèn yì, cì yǐ bì bó. yí yì shùn tiān xīn, dǔ zhōng chéng, bǎo jìng mù lín, yǒng xiǎng tài píng zhī fú. sān nián, sāng gē zú, qí zi nà nán bēn sì zhí. jiǔ nián, nà nán bēn lǜ zhòng lüè qū xiān rén chù. cháo tíng qiǎn guān yù hái zhī, bù fèng mìng, fǎn jié qí xíng lǐ. dì nù, chì zé ān dìng wáng zhuī lǐ. wáng jì fèng mìng, yòu chén cí qǐ lián. dì nǎi yòu zhī, yù yǐ bǎo guó mù lín zhī yì. shí yī nián dōng, yì pān dān zú, zi lǐng zhàn gàn xiē ér xí. shí wáng nián yòu, shū fù zhǐ huī tóng zhī chuò sī tài bā zuǒ lǐ guó shì, qí tóng chái duō bù xiāng xià. wáng qiǎn zhī rù cháo, zòu qǐng liàng jiā yī zhì, nǎi zhuó dōu zhǐ huī qiān shì. lì jǐng tài tiān shùn chéng huà sān cháo, pín rù gòng.
正統元年遣官齎敕諭安定王及桑哥曰:「我祖宗時,爾等順天命,尊朝廷,輸誠效力,始終不替,朝廷恩賚亦久而弗渝。肆朕嗣位,爾等復遵朝命,約束部下,良用爾嘉。茲特遣官往諭朕意,賜以幣帛。宜益順天心,篤忠誠,保境睦鄰,永享太平之福。」三年,桑哥卒,其子那南奔嗣職。九年,那南奔率眾掠曲先人畜。朝廷遣官諭還之,不奉命,反劫其行李。帝怒,敕責安定王追理。王既奉命,又陳詞乞憐。帝乃宥之,諭以保國睦鄰之義。十一年冬,亦攀丹卒,子領占幹些兒襲。時王年幼,叔父指揮同知輟思泰巴佐理國事,其同儕多不相下。王遣之入朝,奏請量加一秩,乃擢都指揮僉事。歷景泰、天順、成化三朝,頻入貢。
hóng zhì sān nián, lǐng zhàn gàn xiē ér zú, zi qiān bēn xí. cì zhāi liáng má bù, yù jì qí fù. xiān shì, hā mì zhōng shùn wáng zú, wú zi. tíng yì ān dìng wáng yǔ zhī tóng zǔ, qiǎn guān zé yī rén wèi qí hòu, ān dìng wáng bù xǔ. zhì shì, fǎng qiú shǎn bā yú ān dìng, cè wèi zhōng shùn wáng, mìng qiān bēn qiǎn sòng qí jiā shǔ. qiān bēn nù yuē: shǎn bā bù yīng sì wáng jué, jué yīng guī chuò ěr jiā. chuò ěr jiā zhě, qiān bēn dì yě. qiě yāo hòu shǎng. bīng bù yán: shǎn bā shí zhōng shùn wáng zhī sūn, sù wèi guó rén suǒ fú. qián hā mì wú zhǔ, qiǎn shǐ qǔ yīng lì zhě, chuò ěr jiā zì zhī lì ruò bù kěn wǎng. jīn shì dìng zhī hòu, nǎi ěr fǎn fù, suǒ yán bù kě cóng. shǎn bā qì dé lì. rán qiān bēn yǐ lì fēi jǐ yì, hòu hā mì shù bèi kòu, jìng bù yīng yuán. shí qī nián lǜ zhòng qīn shā zhōu, dà lüè ér qù. zhèng dé shí, méng gǔ dà qiú yì bù lá ā ěr tū sī qīn jù qīng hǎi, zòng lüè lín jìng. ān dìng suì cán pò, bù zhòng sàn wáng.
弘治三年,領占幹些兒卒,子千奔襲。賜齋糧、麻布,諭祭其父。先是,哈密忠順王卒,無子。廷議安定王與之同祖,遣官擇一人為其後,安定王不許。至是,訪求陝巴於安定,冊為忠順王,命千奔遣送其家屬。千奔怒曰:「陝巴不應嗣王爵,爵應歸綽爾加。」綽爾加者,千奔弟也。且邀厚賞。兵部言:「陝巴實忠順王之孫,素為國人所服。前哈密無主,遣使取應立者,綽爾加自知力弱不肯往。今事定之後,乃爾反覆,所言不可從。」陝巴迄得立。然千奔以立非己意,後哈密數被寇,竟不應援。十七年率眾侵沙州,大掠而去。正德時,蒙古大酋亦不剌、阿爾禿廝侵據青海,縱掠鄰境。安定遂殘破,部眾散亡。
ā duān wèi, zài sā lǐ wèi wù ér zhī dì, hóng wǔ bā nián zhì. hòu wèi duǒ ér zhǐ bā cán pò, qí wèi suì fèi. yǒng lè sì nián dōng, qiú zhǎng xiǎo xuē hū lǔ zhá děng lái cháo, gòng fāng wù, qǐng fù zhì wèi shè guān, cóng zhī, jí shòu xiǎo xuē děng wèi zhǐ huī qiān shì.
阿端衛,在撒里畏兀兒之地,洪武八年置。後為朵兒只巴殘破,其衛遂廢。永樂四年冬,酋長小薛忽魯札等來朝,貢方物,請復置衛設官,從之,即授小薛等為指揮僉事。
hóng xī shí, qū xiān qiú sàn jí sī yāo jié cháo shǐ, xié ā duān zhǐ huī suǒ lǔ dān xié xíng. yǐ, dà jūn chū zhēng, suǒ lǔ dān jù, lǜ bù zhòng yuǎn cuàn, shī qí yìn. xuān dé chū qiǎn shǐ zhāo fǔ, suǒ lǔ dān yóu bù gǎn guī, yī qū xiān zá chù. liù nián chūn, xī níng dū du shǐ zhāo yán: qū xiān wèi zhēn zhǐ hǎn děng běn bié yī bù, yīn qí fù zhù sàn jí sī wèi nì, cuàn chù bì lì shù jiāng. qí dì dāng wū sī cáng kǒng dào, kǒng fù wèi luàn, yí tǎo zhī. dì chì zhāo yuē: cán kòu qióng pò, wú dì zì róng, yí qiǎn rén yòu qí zuì, mìng fù gù yè. yú shì zhēn zhǐ hǎn lǜ suǒ bù hái jū tiē ér gǔ jiù dì. míng nián zhēng yuè rù cháo, tiān zǐ xǐ, shòu zhǐ huī tóng zhī, lìng zhǎng wèi shì, yǐ zhǐ huī qiān shì bo dá wù fù zhī. zhēn zhǐ hǎn yīn yán: ā duān gù chéng zài huí huí jìng, qù tiē ér gǔ shàng yī yuè chéng, cháo gòng jiān, qǐ yí běn tǔ wèi biàn. tiān zǐ cóng qí qǐng, réng gěi yǐ yìn, cì xǐ shū fǔ wèi zhī. qì zhèng tǒng cháo, shù rù gòng, hòu bù zhī suǒ zhōng.
洪熙時,曲先酋散即思邀劫朝使,脅阿端指揮鎖魯丹偕行。已,大軍出征,鎖魯丹懼,率部眾遠竄,失其印。宣德初遣使招撫,鎖魯丹猶不敢歸,依曲先雜處。六年春,西寧都督史昭言:「曲先衛真只罕等本別一部,因其父助散即思為逆,竄處畢力術江。其地當烏斯藏孔道,恐復為亂,宜討之。」帝敕昭曰:「殘寇窮迫,無地自容,宜遣人宥其罪,命復故業。」於是真只罕率所部還居帖兒谷舊地。明年正月入朝,天子喜,授指揮同知,令掌衛事,以指揮僉事卜答兀副之。真只罕因言:「阿端故城在回回境,去帖兒谷尚一月程,朝貢艱,乞移本土為便。」天子從其請,仍給以印,賜璽書撫慰之。迄正統朝,數入貢,後不知所終。
qí shí xī yù dì yì yǒu míng ā duān zhě, gòng dào cóng hā mì rù, yǔ cǐ wèi liǎng dì yún.
其時西域地亦有名阿端者,貢道從哈密入,與此為兩地雲。
qū xiān wèi, dōng jiē ān dìng, zài sù zhōu xī nán. gǔ xī róng, hàn xī qiāng, táng tǔ bō, yuán shè qū xiān dá lín yuán shuài fǔ.
曲先衛,東接安定,在肅州西南。古西戎,漢西羌,唐吐蕃,元設曲先答林元帥府。
hóng wǔ shí, qiú zhǎng rù gòng. mìng shè qū xiān wèi, guān qí rén wèi zhǐ huī. hòu zāo duǒ ér zhǐ bā zhī luàn, bù zhòng cuàn wáng, bìng rù ān dìng wèi, jū ā zhēn zhī dì. yǒng lè sì nián, ān dìng zhǐ huī hā sān sàn jí sī sān jí děng zòu: ān dìng qū xiān běn èr wèi, hòu hé wèi yī. bǐ zāo tǔ fān bǎ tū qīn rǎo, bù huò níng jū. qǐ réng fēn wèi èr, fù xiān cháo jiù zhì. cóng zhī. jí lìng sān jí wèi zhǐ huī shǐ, zhǎng wèi shì, sàn jí sī fù zhī. yòu cóng qí qǐng, xǐ zhì yào wáng huái zhī dì. zì shì lǚ rù gòng.
洪武時,酋長入貢。命設曲先衛,官其人為指揮。後遭朵兒只巴之亂,部眾竄亡,併入安定衛,居阿真之地。永樂四年,安定指揮哈三、散即思、三即等奏:「安定、曲先本二衛,後合為一。比遭吐番把禿侵擾,不獲寧居。乞仍分為二,復先朝舊制。」從之。即令三即為指揮使,掌衛事,散即思副之。又從其請,徙治藥王淮之地。自是屢入貢。
hóng xī shí, sàn jí sī xié ān dìng bù qiú jié shā cháo shǐ. yǐ, dà jūn wǎng tǎo, sàn jí sī lǜ zhòng yuǎn dùn, bù gǎn hái gù tǔ. xuān dé chū, tiān zǐ shè qí zuì, qiǎn dōu zhǐ huī chén tōng děng wǎng zhāo fǔ, fù yè zhě sì wàn èr qiān yú zhàng. nǎi qiǎn zhǐ huī shī cì hǎn děng rù cháo xiè zuì, gòng tuó mǎ, dài zhī rú chū. xún zhuó sàn jí sī dōu zhǐ huī tóng zhī, qí liáo shǔ xī jìn guān, gěi yǐ gào mìng.
洪熙時,散即思偕安定部酋劫殺朝使。已,大軍往討,散即思率眾遠遁,不敢還故土。宣德初,天子赦其罪,遣都指揮陳通等往招撫,復業者四萬二千餘帳。乃遣指揮失刺罕等入朝謝罪,貢駝馬,待之如初。尋擢散即思都指揮同知,其僚屬悉進官,給以誥命。
wǔ nián liù yuè, cháo shǐ zì xī yù hái, yán sàn jí sī shù lǜ bù zhòng yāo jié wǎng lái gòng shǐ, gěng sè dào tú. tiān zǐ nù, mìng dū du shǐ zhāo wèi dà jiāng, lǜ zuǒ yòu cān jiāng zhào ān wáng yù jí zhōng guān wáng ān wáng jǐn, dū xī níng zhū wèi jūn jí ān dìng hǎn dōng zhī zhòng wǎng zhēng zhī. zhāo děng bīng zhì qí dì, sàn jí sī xiān dùn, qí dǎng tuō tuō bù huā děng yíng dí. zhū jiāng zòng bīng jī zhī, shā shāng shén zhòng, shēng qín tuō tuō bù huā jí nán fù sān bǎi sì shí yú rén, huò tuó mǎ niú yáng sān shí sì wàn yǒu qí. zì shì xī fān zhèn shè. sàn jí sī sù jiǎo hàn, tiān zǐ yòu qí zuì, réng hù è bù quān. zhì shì rén chù duō sǔn shī, nǎi huǐ jù. míng nián sì yuè qiǎn qí dì fù qiān hù jiān dōu děng sì rén gòng mǎ qǐng zuì. fù dài zhī rú chū, lìng hái jū gù dì bìng guī qí fú.
五年六月,朝使自西域還,言散即思數率部眾邀劫往來貢使,梗塞道途。天子怒,命都督史昭為大將,率左右參將趙安、王彧及中官王安、王瑾,督西寧諸衛軍及安定、罕東之眾往征之。昭等兵至其地,散即思先遁,其黨脫脫不花等迎敵。諸將縱兵擊之,殺傷甚眾,生擒脫脫不花及男婦三百四十餘人,獲駝馬牛羊三十四萬有奇。自是西番震慴。散即思素狡悍,天子宥其罪,仍怙惡不悛。至是人畜多損失,乃悔懼。明年四月遣其弟副千戶堅都等四人貢馬請罪。復待之如初,令還居故地並歸其俘。
qī nián, qí zhǐ huī nà nà hǎn yán: wǎng zhě ān dìng zhī bīng cóng tǎo qū xiān, chén èr nǚ sì dì jí zhǐ huī sāng gē děng jiā shǔ bèi lüè zhě wǔ bǎi rén. jīn sàn jí sī yǐ méng shè yòu, ér chén děng qīn shǔ yóu wèi hái, wàng shèng míng chuí lián. tiān zǐ dé zòu cè rán, yǔ dà chén yuē: zhèn cháng yǐ yòng bīng wèi jiè, zhèng kǒng làn jí wú gū. bǐ bù zì yán, hé yóu zhī zhī. jí chì ān dìng wáng yì pān dān děng xī guī suǒ lüè. qí nián, sàn jí sī zú, mìng qí zǐ dōu lì sì zhí, cì chì miǎn zhī. shí nián zhuó nà nà hǎn dōu zhǐ huī qiān shì, qí liáo shǔ jìn zhí zhě bā shí jiǔ rén. zhèng tǒng qī nián qiǎn shǐ gòng yù shí. chéng huà shí, tǔ lǔ fān qiáng, bèi qí qīn lüè.
七年,其指揮那那罕言:「往者安定之兵從討曲先,臣二女、四弟及指揮桑哥等家屬被掠者五百人。今散即思已蒙赦宥,而臣等親屬猶未還,望聖明垂憐。」天子得奏惻然,語大臣曰:「朕常以用兵為戒,正恐濫及無辜。彼不自言,何由知之。」即敕安定王亦攀丹等悉歸所掠。其年,散即思卒,命其子都立嗣職,賜敕勉之。十年擢那那罕都指揮僉事,其僚屬進職者八十九人。正統七年遣使貢玉石。成化時,土魯番強,被其侵掠。
hóng zhì zhōng, ān dìng wáng zǐ shǎn bā jū qū xiān. tíng yì hā mì wú zhǔ, yíng wèi zhōng shùn wáng. zhèng dé qī nián, méng gǔ qiú ā ěr tū sī yì bù lá cuàn jū qīng hǎi, qū xiān wèi suǒ róu lìn, bù zú cuàn xǐ, qí wèi suì wáng.
弘治中,安定王子陝巴居曲先。廷議哈密無主,迎為忠順王。正德七年,蒙古酋阿爾禿廝亦不剌竄居青海,曲先為所蹂躪,部族竄徙,其衛遂亡。
míng chū shè ān dìng ā duān qū xiān hǎn dōng chì jīn shā zhōu zhū wèi, gěi zhī jīn pái, lìng suì yǐ mǎ yì chá, wèi zhī chà fā. shā zhōu chì jīn lì sù zhōu, yú xī lì xī níng. shí gān zhōu xī nán jǐn jiē fān zú, shòu biān chén jī luò, wéi běi miàn fáng kòu. hòu zhū wèi jǐn wáng, yì bù lá jù qīng hǎi, tǔ lǔ fān fù jù hā mì, bī chù guān wài. zhū wèi qiān xǐ zhī zhòng yòu huán liè gān sù zhǒu yè, guǎng hàn nán xún. yú shì hé xī wài fáng dà kòu, nèi fáng zhū fān, bīng shì rì jí.
明初設安定、阿端、曲先、罕東、赤斤、沙州諸衛,給之金牌,令歲以馬易茶,謂之差發。沙州、赤斤隸肅州,余悉隸西寧。時甘州西南盡皆番族,受邊臣羈絡,惟北面防寇。後諸衛盡亡,亦不剌據青海,土魯番復據哈密,逼處關外。諸衛遷徙之眾又環列甘肅肘腋,獷悍難馴。於是河西外防大寇,內防諸番,兵事日亟。
chì jīn méng gǔ wèi. chū jiā yù guān xī xíng èr shí lǐ yuē dà cǎo tān, yòu sān shí lǐ yuē hēi shān ér, yòu qī shí lǐ yuē huí huí mù, mù xī sì shí lǐ yuē shàn mǎ chéng, bìng shè dūn tái, zhì liǎo zú. chéng xī bā shí lǐ jí chì jīn méng gǔ. hàn dūn huáng jùn dì, jìn shǔ jìn chāng jùn, táng shǔ guā zhōu, yuán rú zhī, shǔ shā zhōu lù.
赤斤蒙古衛。出嘉峪關西行二十里曰大草灘,又三十里曰黑山兒,又七十里曰回回墓,墓西四十里曰騸馬城,並設墩台,置瞭卒。城西八十里即赤斤蒙古。漢敦煌郡地,晉屬晉昌郡,唐屬瓜州,元如之,屬沙州路。
hóng wǔ shí sān nián, dū du pú yīng xī tǎo, cì bái chéng, huò méng gǔ píng zhāng hū dōu tiē mù ér. jìn zhì chì jīn zhàn, huò bīn wáng yì lián zhēn jí qí bù qǔ qiān sì bǎi rén, jīn yìn yī. shī hái, fù wèi méng gǔ bù rén suǒ jù.
洪武十三年,都督濮英西討,次白城,獲蒙古平章忽都帖木兒。進至赤斤站,獲豳王亦憐真及其部曲千四百人,金印一。師還,復為蒙古部人所據。
yǒng lè èr nián jiǔ yuè, yǒu tǎ lì ní zhě, zì chēng chéng xiàng kǔ shù zi. lǜ suǒ bù nán fù wǔ bǎi yú rén, zì hā lá tuō zhī dì lái guī. zhào shè chì jīn méng gǔ suǒ, yǐ tǎ lì ní wèi qiān hù, cì gào yìn cǎi bì xí yī. bā nián, huí huí hā lá mǎ yá pàn yú sù zhōu, yuē tǎ lì ní wèi yuán. jù bù yīng, ér lǜ bù xià qín zéi liù rén yǐ xiàn. tiān zǐ wén zhī xǐ, zhào gǎi qiān hù suǒ wèi wèi, zhuó tǎ lì ní zhǐ huī qiān shì, qí bù xià shòu guān zhě sān rén. míng nián qiǎn shǐ gòng mǎ. yòu míng nián yǐ nì pàn zéi lǎo de hǎn, jiāng tǎo zhī. yòng shì jiǎng yáng róng yán, zhǐ bīng wù jìn, ér cì chì jié zé, tǎ lì ní jí qín lǎo de hǎn lái xiàn. tiān zǐ jiā zhī, jìn zhì zhǐ huī tóng zhī, cì lài shén hòu. jiǔ zhī zú, zi qiě wàng shī jiā xí, xiū gòng rú zhì, jìn zhǐ huī shǐ. xuān dé èr nián zài jìn dōu zhǐ huī tóng zhī, qí liáo shǔ yì duō jìn zhì.
永樂二年九月,有塔力尼者,自稱丞相苦術子。率所部男婦五百餘人,自哈剌脫之地來歸。詔設赤斤蒙古所,以塔力尼為千戶,賜誥印、彩幣、襲衣。八年,回回哈剌馬牙叛於肅州,約塔力尼為援。拒不應,而率部下擒賊六人以獻。天子聞之喜,詔改千戶所為衛,擢塔力尼指揮僉事,其部下授官者三人。明年遣使貢馬。又明年以匿叛賊老的罕,將討之。用侍講楊榮言,止兵勿進,而賜敕詰責,塔力尼即擒老的罕來獻。天子嘉之,進秩指揮同知,賜賚甚厚。久之卒,子且旺失加襲,修貢如制,進指揮使。宣德二年再進都指揮同知,其僚屬亦多進秩。
zhèng tǒng yuán nián, qí bù xià zhǐ huī kě ér jí lüè xī yù ā duān gòng wù, shā shǐ chén èr shí yī rén. cì chì qiè zé, lìng hái suǒ lüè. xún yǔ méng gǔ tuō huān tiē mù ér měng gē bù huā zhàn, shèng zhī, shǐ lái xiàn jié, jìn dōu zhǐ huī shǐ. wǔ nián, cháo shǐ wǎng lái hā mì zhě, qiě wàng shī jiā jù hóu liáng luó mǎ hù sòng, zhuó dū du qiān shì. míng nián, tiān zǐ wén qí bù xià shí wǎng shā zhōu kòu lüè, huò mào shā zhōu míng, yāo jié xī yù gòng shǐ, qiǎn chì qiè zé.
正統元年,其部下指揮可兒即掠西域阿端貢物,殺使臣二十一人。賜敕切責,令還所掠。尋與蒙古脫歡帖木兒、猛哥不花戰,勝之,使來獻捷,進都指揮使。五年,朝使往來哈密者,且旺失加具餱糧、騾馬護送,擢都督僉事。明年,天子聞其部下時往沙州寇掠,或冒沙州名,邀劫西域貢使,遣敕切責。
shí wǎ là bīng qiáng, shù qīn lüè lín jìng. qiě wàng shī jiā jù, yù xǐ jū sù zhōu. tiān zǐ wén ér yù zhǐ zhī, lìng yǒu jǐng chí bào biān jiāng. bā nián, wǎ là qiú yě xiān qiǎn shǐ sòng mǎ jí jiǔ, yù qǔ qiě wàng shī jiā nǚ wèi zi fù, qǔ shā zhōu kùn jí lái nǚ wèi dì fù. èr rén bù yù, bìng zòu zūn fèng cháo mìng, bù gǎn shàn hūn. tiān zǐ yǐ wǎ là fāng qiáng, qí lǐ yì bù kě què, yù lìng gè cóng qí yuàn, bìng yǐ cǐ yì yù yě xiān, ér èr rén zhōng bù yù. míng nián, qiě wàng shī jiā chēng lǎo bù zhì shì. zhào shòu qí zi ā sù dū du qiān shì, dài zhī. yě xiān fù qiǎn shǐ qiú hūn, qiě qǐng qīn rén wǎng shòu qí bì wù. ā sù yú qí zhà, jù bù cóng, ér qiǎn rén qǐ xǐ shàn dì. tiān zǐ yù yǐ tǔ dì bù kě qì, lìng jiǎng lǜ tóu mù tú zì qiáng. yòu yǐ qí jī kùn, lìng biān chén gěi zhī sù, suǒ yǐ fǔ xù zhě shèn zhì.
時瓦剌兵強,數侵掠鄰境。且旺失加懼,欲徙居肅州。天子聞而諭止之,令有警馳報邊將。八年,瓦剌酋也先遣使送馬及酒,欲娶且旺失加女為子婦,娶沙州困即來女為弟婦。二人不欲,並奏遵奉朝命,不敢擅婚。天子以瓦剌方強,其禮意不可卻,諭令各從其願,並以此意諭也先,而二人終不欲。明年,且旺失加稱老不治事。詔授其子阿速都督僉事,代之。也先復遣使求婚,且請親人往受其幣物。阿速虞其詐,拒不從,而遣人乞徙善地。天子諭以土地不可棄,令獎率頭目圖自強。又以其飢困,令邊臣給之粟,所以撫恤者甚至。
xiān shì, kǔ shù qǔ xī fān nǚ, shēng tǎ lì ní yòu qǔ méng gǔ nǚ, shēng dōu zhǐ huī suǒ hé zhě gé gǔ zhě èr rén. gè fēn suǒ bù wèi sān, fán xī fān rén jū zuǒ zhàng, shǔ tǎ lì ní, měng gǔ rén jū yòu zhàng, shǔ suǒ hé zhě, ér zì lǐng zhōng zhàng. hòu kǔ shù zú, zhū zi lái guī, bìng shòu guān. zhì shì ā sù shì shèng, yù jiān bìng yòu zhàng, lǚ xiāng chóu shā. suǒ hé zhě bù néng zhī, yùn yú biān jiāng, yù yǐ suǒ bù nèi shǔ. biān jiāng rèn lǐ qiǎn fù jīng, qǐng fā bīng shōu qí bù luò. dì lǜ qí bù rén bù yuàn nèi xǐ, réng qiǎn suǒ hé zhě hái gān sù, ér lìng lǐ wǎng qǔ qí nú. shí sān nián, biān jiāng hù hā mì shǐ chén zhì kǔ yù. chì jīn dōu zhǐ huī zǒng ér jiā lù děng lǜ zhòng wéi qí chéng, shēng yán bào yuàn. guān jūn chū jī zhī, huò zǒng ér jiā lù, yǐ ér táo qù. shì wén, chì zé ā sù, lìng fù xiàn fàn zhě.
先是,苦術娶西番女,生塔力尼;又娶蒙古女,生都指揮瑣合者、革古者二人。各分所部為三,凡西番人居左帳,屬塔力尼,蒙古人居右帳,屬瑣合者,而自領中帳。後苦術卒,諸子來歸,並授官。至是阿速勢盛,欲兼併右帳,屢相仇殺。瑣合者不能支,醖於邊將,欲以所部內屬。邊將任禮遣赴京,請發兵收其部落。帝慮其部人不願內徙,仍遣瑣合者還甘肅,而令禮往取其孥。十三年,邊將護哈密使臣至苦峪。赤斤都指揮總兒加陸等率眾圍其城,聲言報怨。官軍出擊之,獲總兒加陸,已而逃去。事聞,敕責阿速,令縛獻犯者。
jǐng tài èr nián, yě xiān fù qiǎn shǐ chí shū qiú hūn. huì ā sù tā wǎng, qí liáo shǔ yǐ qí shū lái shàng. bīng bù shàng shū yú qiān yán: chì jīn zhū wèi jiǔ wèi wǒ fān lí, yě xiān wú gù zhāo xiáng jié qīn, yì zài chè wǒ píng bì. yí lìng biān chén zhěng bīng shèn fáng, bìng chì ā sù xī lì hàn yù, yǒu jǐng chí bào, fā bīng yīng yuán. cóng zhī. wǔ nián, yě xiān yì tú jiān bìng, qiǎn shǐ jī yìn shòu ā sù, xié lìng chén fú. ā sù bù cóng, bào zhī biān chén. huì yě xiān bèi shā, huò yǐ.
景泰二年,也先復遣使持書求婚。會阿速他往,其僚屬以其書來上。兵部尚書于謙言:「赤斤諸衛久為我藩籬,也先無故招降結親,意在撤我屏蔽。宜令邊臣整兵慎防,並敕阿速悉力捍禦,有警馳報,發兵應援。」從之。五年,也先益圖兼併,遣使齎印授阿速,脅令臣服。阿速不從,報之邊臣。會也先被殺,獲已。
tiān shùn yuán nián, dōu zhǐ huī mǎ yún shǐ xī yù, mìng cì ā sù cǎi bì, bǐ hù sòng wǎng hái. xún jìn zhì zuǒ dū du. chéng huà èr nián zú, zi wǎ sā tǎ ér qǐng xí, jí yǐ fù guān shòu zhī. qí bù xià zhǐ huī gǎn bān shù qīn dào biān jìng, biān jiāng yòu zhì zhī, sòng jīng shī. tiān zǐ shù qí zuì, cì lài qiǎn hái. liù nián, qí bù rén yǐ wǎ sā tǎ ér yòu ruò, qí shū fù qǐ bā děng èr rén wèi bù zú xìn fú, qǐ mìng wèi dū du, lǐ wèi shì. wǎ sā tǎ ér yì shàng shū, qǐ yǔ yī zhí, xié shǒu biān fāng. dì cóng qí qǐng, bìng shòu zhǐ huī qiān shì. míng nián, wǎ sā tǎ ér zú, zi shǎng bo tǎ ér sì wèi zuǒ dū du.
天順元年,都指揮馬雲使西域,命賜阿速彩幣,俾護送往還。尋進秩左都督。成化二年卒,子瓦撒塔兒請襲,即以父官授之。其部下指揮敢班數侵盜邊境,邊將誘致之,送京師。天子數其罪,賜賚遣還。六年,其部人以瓦撒塔兒幼弱,其叔父乞巴等二人為部族信服,乞命為都督,理衛事。瓦撒塔兒亦上書,乞予一職,協守邊方。帝從其請,並授指揮僉事。明年,瓦撒塔兒卒,子賞卜塔兒嗣為左都督。
jiǔ nián, tǔ lǔ fān xiàn hā mì, qiǎn shǐ sān rén, yǐ shū zhāo dū du qiān shì kūn cáng tóng pàn. kūn cáng bù cóng, shā qí shǐ, yǐ qí shū lái xiàn. tiān zǐ jiā zhī, qiǎn shǐ cì lài, qiě lìng fā bīng gōng tǎo. kūn cáng yǐ lì bù zú, qǐng fā guān jūn shù qiān wèi zhù. cháo yì wěi dū du lǐ wén děng jì dù. yǐ, wén děng jìn zhēng, kūn cáng guǒ yǐ bīng lái huì. huì wén děng dùn jūn bù jìn, qí bīng yì hái.
九年,土魯番陷哈密,遣使三人,以書招都督僉事昆藏同叛。昆藏不從,殺其使,以其書來獻。天子嘉之,遣使賜賚,且令發兵攻討。昆藏以力不足,請發官軍數千為助。朝議委都督李文等計度。已,文等進征,昆藏果以兵來會。會文等頓軍不進,其兵亦還。
shí nián, shǎng bo tǎ ér yǐ qiān qí rù sù zhōu jìng, jiāng yǔ ā nián zú fān rén chóu shā. biān chén jì yù què zhī, bīng bù qǐng qiǎn rén zé yǐ dà yì, yǒu chóu zé fù sù biān lì, bù dé shàn xiāng qīn lüè, cóng zhī. shí sì nián, qí bù rén yán shǎng bo tǎ ér yòu bù gēng shì, zhǐ huī qiān shì jiā dìng dé zhòng xīn, qǐ qiān yī zhì, bǐ zǒng wèi shì. shǎng bo tǎ ér yì shǔ míng tuī ràng. ér hǎn dōng qiú zhǎng fù hé cí zòu jǔ, qiě yún liǎng wèi fān rén, dài cǐ yǐ jìng. dì nà qí yán, zhuó jiā dìng dū zhǐ huī qiān shì, zàn zhǎng yìn wù. shí tǔ lǔ fān yóu jù hā mì. hā mì dū du hǎn shèn jié chì jīn wèi yuán, fù qí chéng, yǒu zhào bāo shǎng.
十年,賞卜塔兒以千騎入肅州境,將與阿年族番人仇殺。邊臣既諭卻之,兵部請遣人責以大義,有仇則赴訴邊吏,不得擅相侵掠,從之。十四年,其部人言賞卜塔兒幼不更事,指揮僉事加定得眾心,乞遷一秩,俾總衛事。賞卜塔兒亦署名推讓。而罕東酋長複合詞奏舉,且雲兩衛番人,待此以靖。帝納其言,擢加定都指揮僉事,暫掌印務。時土魯番猶據哈密。哈密都督罕慎結赤斤為援,復其城,有詔褒賞。
shí jiǔ nián, lín fān yě miē kè lì lái qīn, dà sì shā lüè, chì jīn suì cán pò. qí qiú zhǎng sù yú biān chén, gěi zhī lì. yòu mìng shàn zhì qí chéng, lìng liú yí zhě fù yè, chì jīn zì shì bù zhèn. rán hóng zhì zhōng, ā mù láng pò hā mì, yóu yòng qí bīng. hòu xǔ jìn xī zhēng, yì yǐ bīng lái zhù. zhèng dé bā nián, tǔ lǔ fān qiǎn jiāng jù hā mì, suì dà lüè chì jīn, duó qí yìn ér qù. jí péng zé jīng lüè, shǐ yǐ yìn lái guī. yǐ, fān zéi fàn sù zhōu yǔ zhōng guó wèi nán. chì jīn dāng qí chōng, yì zāo róu lìn. bù zhòng bù néng zì cún, jǐn nèi xǐ sù zhōu zhī nán shān, qí chéng suì kōng.
十九年,鄰番野乜克力來侵,大肆殺掠,赤斤遂殘破。其酋長訴於邊臣,給之栗。又命繕治其城,令流移者復業,赤斤自是不振。然弘治中,阿木郎破哈密,猶用其兵。後許進西征,亦以兵來助。正德八年,土魯番遣將據哈密,遂大掠赤斤,奪其印而去。及彭澤經略,始以印來歸。已,番賊犯肅州與中國為難。赤斤當其沖,益遭蹂躪。部眾不能自存,盡內徙肅州之南山,其城遂空。
jiā jìng qī nián, zǒng dū wáng qióng fǔ ān zhū jùn, hé chì jīn zhī zhòng jǐn qiān yú rén. nǎi shòu shǎng bo tǎ ér zi suǒ nán shù wèi dū du, tǒng qí bù zhàng.
嘉靖七年,總督王瓊撫安諸郡,核赤斤之眾僅千餘人。乃授賞卜塔兒子鎖南束為都督,統其部帳。
shā zhōu wèi. zì chì jīn méng gǔ xī xíng èr bǎi lǐ yuē kǔ yù, zì kǔ yù nán zhé ér xī bǎi jiǔ shí lǐ yuē guā zhōu, zì guā zhōu ér xī sì bǎi sì shí lǐ shǐ dá shā zhōu. hàn dūn huáng jùn xī yù zhī jìng, yù mén yáng guān bìng xiāng jù bù yuǎn. hòu wèi shǐ zhì shā zhōu, táng yīn zhī, hòu méi yú tǔ bō. xuān zōng shí, zhāng yì cháo yǐ zhōu nèi fù, zhì guī yì jūn, shòu jié dù shǐ. sòng rù yú xī xià, yuán wèi shā zhōu lù.
沙州衛。自赤斤蒙古西行二百里曰苦峪,自苦峪南折而西百九十里曰瓜州,自瓜州而西四百四十里始達沙州。漢敦煌郡西域之境,玉門、陽關並相距不遠。後魏始置沙州,唐因之,後沒於吐蕃。宣宗時,張義潮以州內附,置歸義軍,授節度使。宋入於西夏,元為沙州路。
hóng wǔ èr shí sì nián, méng gǔ wáng zǐ ā lǔ gē shī lǐ qiǎn guó gōng mǒ tái a bā chì sī tú kǔ ér lán děng lái cháo, gòng mǎ jí pú yù. yǒng lè èr nián, qiú zhǎng kùn jí lái mǎi zhù lǜ zhòng lái guī. mìng zhì shā zhōu wèi, shòu èr rén zhǐ huī shǐ, cì yìn gào guān dài xí yī. yǐ ér qí bù xià chì nà lái fù, shòu dōu zhǐ huī qiān shì. wǔ nián xià, chì gān sù zǒng bīng guān sòng chéng yuē: wén chì nà běn mǎi zhù bù qǔ, jīn guān jū qí shàng, gāo xià shī lún, yǐ zhuó mǎi zhù wèi dōu zhǐ huī tóng zhī. zì jīn yí xiáng wèi shěn dìng, wú huò shī xù. bā nián zhuó kùn jí lái dōu zhǐ huī qiān shì, qí liáo shǔ jìn zhì zhě èr shí rén. mǎi zhù zú, kùn jí lái zhǎng wèi shì, cháo gòng bù jué. èr shí èr nián, wǎ là xián yì wáng tài píng bù xià lái gòng, zhōng dào wèi zéi suǒ gěng, kùn jí lái qiǎn rén wèi sòng zhì jīng. dì jiā zhī, lài yǐ cǎi bì, xún jìn zhì dū du qiān shì.
洪武二十四年,蒙古王子阿魯哥失里遣國公抹台阿巴赤、司徒苦兒蘭等來朝,貢馬及璞玉。永樂二年,酋長困即來、買住率眾來歸。命置沙州衛,授二人指揮使,賜印誥、冠帶、襲衣。已而其部下赤納來附,授都指揮僉事。五年夏,敕甘肅總兵官宋晟曰:「聞赤納本買住部曲,今官居其上,高下失倫,已擢買住為都指揮同知。自今宜詳為審定,毋或失序。」八年擢困即來都指揮僉事,其僚屬進秩者二十人。買住卒,困即來掌衛事,朝貢不絕。二十二年,瓦剌賢義王太平部下來貢,中道為賊所梗,困即來遣人衛送至京。帝嘉之,賚以彩幣,尋進秩都督僉事。
hóng xī yuán nián, yì lì bǎ lǐ jí sā mǎ ér hǎn xiān hòu rù gòng, dào jīng hā mì dì, bìng wèi shā zhōu zéi yāo jié. xuān zōng nù, mìng sù zhōu shǒu jiāng fèi huán jiǎo zhī. xuān dé yuán nián, kùn jí lái yǐ suì huāng rén kùn, qiǎn shǐ dài gǔ zhǒng bǎi shí, qiū chéng hái guān. dì yuē: fān rén jí wú rén, hé dài wèi? mìng jí yǔ zhī. xún qiǎn zhōng guān zhāng fú shǐ qí dì, lài cǎi bì. qī nián yòu zòu hàn zāi, chì yú sù zhōu shòu liáng wǔ bǎi shí. yǐ ér hā liè gòng shǐ yán dào jīng shā zhōu, wèi chì jīn zhǐ huī gé gǔ zhě děng piāo lüè. bù yì chì jīn zhī rén yuǎn zhì shā zhōu wèi dào, zuì bù kě dài. dì lìng kùn jí lái chá zhī, chì yuē: bǐ jì wèi dào, bù kě fù róng, yí qū hái běn tǔ, zài fàn bù yòu. jiǔ nián qiǎn shǐ zòu hǎn dōng jí xī fān shù sì qīn wǔ, lüè qǔ rén chù, bù huò ān jū, qǐ xǐ chá hǎn jiù chéng gēng mù. dì qiǎn chì zhǐ zhī yuē: ěr jū shā zhōu sān shí yú nián, hù kǒu zī xī, xù mù fù ráo, jiē cháo tíng zhī lì. wǎng nián hā mì cháng zòu ěr qīn rǎo, jīn wài wǔ yì zì qǔ. dàn dāng xún fèn shǒu zhí, bǎo jìng mù lín, zì wú wài huàn. hé bì dōng qiān xī xǐ, tú qǔ láo cuì. yòu chì hǎn dōng xī fān, guǒ qīn duó rén chù, sù hái zhī. míng nián yòu wèi hā mì suǒ qīn, qiě jù wǎ là jiàn bī, bù néng zì lì. nǎi lǜ bù zhòng èr bǎi yú rén zǒu fù sāi xià, chén jī jiǒng zhuàng. zhào biān chén fā sù jì zhī, qiě lìng yì suǒ chù zhì. biān chén qǐng yí zhī kǔ yù, cóng zhī. zì shì bù fù hái shā zhōu, dàn yáo lǐng qí zhòng ér yǐ.
洪熙元年,亦力把里及撒馬兒罕先後入貢,道經哈密地,並為沙州賊邀劫。宣宗怒,命肅州守將費瓛剿之。宣德元年,困即來以歲荒人困,遣使貸谷種百石,秋成還官。帝曰:「番人即吾人,何貸為?」命即予之。尋遣中官張福使其地,賚彩幣。七年又奏旱災,敕於肅州授糧五百石。已而哈烈貢使言道經沙州,為赤斤指揮革古者等剽掠。部議赤斤之人遠至沙州為盜,罪不可貸。帝令困即來察之,敕曰:「彼既為盜,不可復容,宜驅還本土,再犯不宥。」九年遣使奏罕東及西番數肆侵侮,掠取人畜,不獲安居,乞徙察罕舊城耕牧。帝遣敕止之曰:「爾居沙州三十餘年,戶口滋息,畜牧富饒,皆朝廷之力。往年哈密嘗奏爾侵擾,今外侮亦自取。但當循分守職,保境睦鄰,自無外患。何必東遷西徙,徒取勞瘁。」又敕罕東、西番,果侵奪人畜,速還之。明年又為哈密所侵,且懼瓦剌見逼,不能自立。乃率部眾二百餘人走附塞下,陳飢窘狀。詔邊臣發粟濟之,且令議所處置。邊臣請移之苦峪,從之。自是不復還沙州,但遙領其眾而已。
zhèng tǒng yuán nián, xī yù ā duān qiǎn shǐ lái gòng, wèi hǎn dōng tóu mù kě ér jí jí xī fān yě rén piāo duó. kùn jí lái fèng mìng wǎng zhuī hái qí gòng wù, dì jiā zhī, zhuó dū du tóng zhī. sì nián, qí bù xià dū zhǐ huī ā chì bù huā děng yī bǎi sān shí yú jiā wáng rù hā mì. kùn jí lái fèng zhào suǒ zhī, bù yǔ. cháo mìng zhōng shùn wáng hái zhī, yòu bù yǔ. huì qiǎn shǐ cè fēng qí xīn wáng, jí lìng shǐ rén suǒ hái suǒ táo zhī hù. ér hā mì jǐn hái dōu zhǐ huī sāng gē shī lì děng bā shí sì jiā, yú réng bù qiǎn. shì hǎn dōng dōu zhǐ huī bān má sī jié jiǔ zhù mù shā zhōu bù qù, chì jīn dōu zhǐ huī gé gǔ zhě yì nà qí pàn wáng. kùn jí lái lǚ sù yú cháo, cháo tíng yì shù qiǎn chì jié zé, zhū bù duō bù fèng mìng. sì nián bā yuè lìng rén zhēn wǎ là hā mì shì, jù dé qí shí yǐ wén. dì xǐ, jiàng chì jiǎng lì, hòu cì zhī. míng nián qiǎn shǐ rù gòng, yòu bào yí běi biān shì, jìn qí shǐ chén èr rén guān. chū, kùn jí lái zhī qù shā zhōu yě, cháo tíng mìng biān jiāng shàn zhì kǔ yù chéng, lǜ shù zú zhù zhī. liù nián dōng, chéng chéng, rù cháo xiè ēn, gòng tuó mǎ, yàn cì qiǎn hái. qī nián lǜ zhòng qīn hā mì, huò qí rén chù yǐ guī.
正統元年,西域阿端遣使來貢,為罕東頭目可兒即及西番野人剽奪。困即來奉命往追還其貢物,帝嘉之,擢都督同知。四年,其部下都指揮阿赤不花等一百三十餘家亡入哈密。困即來奉詔索之,不予。朝命忠順王還之,又不予。會遣使冊封其新王,即令使人索還所逃之戶。而哈密僅還都指揮桑哥失力等八十四家,余仍不遣。是罕東都指揮班麻思結久駐牧沙州不去,赤斤都指揮革古者亦納其叛亡。困即來屢訴於朝,朝廷亦數遣敕詰責,諸部多不奉命。四年八月令人偵瓦剌、哈密事,具得其實以聞。帝喜,降敕獎勵,厚賜之。明年遣使入貢,又報迤北邊事,進其使臣二人官。初,困即來之去沙州也,朝廷命邊將繕治苦峪城,率戍卒助之。六年冬,城成,入朝謝恩,貢駝馬,宴賜遣還。七年率眾侵哈密,獲其人畜以歸。
jiǔ nián, kùn jí lái zú, zhǎng zi nán gē lǜ qí dì kè é luó lǐng zhàn lái cháo. shòu nán gē dū du qiān shì, qí dì dōu zhǐ huī shǐ, cì chì jiè yù. jì hái, qí xiōng dì guāi zhēng, bù zhòng xié èr. gān sù zhèn jiāng rèn lǐ děng yù chéng qí jiǒng fá, qiān zhī sāi nèi. ér nán gē yì lái yán, yù jū sù zhōu zhī xiǎo bō hé sì. lǐ děng suì yǐ shí yī nián qiū lìng dōu zhǐ huī máo hā lá děng xié nán gē xiān fù shā zhōu, fǔ yù qí zhòng, ér qīn lǜ bīng suí qí hòu. bǐ zhì, nán gē yì zhōng biàn, yīn chí liǎng duān, qí bù xià duō yù bēn wǎ là. lǐ děng jìn bīng pò zhī, suì shōu qí quán bù rù sāi, jū zhī gān zhōu, fán èr bǎi yú hù, qiān èr bǎi sān shí yú rén, shā zhōu suì kōng. dì yǐ qí pò zhī ér lái, qíng bù kě cè, lìng lǐ shú jì qí biàn. rán zì shì ān jū nèi dì, qì wú hòu huàn. ér shā zhōu wèi hǎn dōng qiú bān má sī jié suǒ yǒu. dú nán gē dì suǒ nán bēn bù cóng xǐ, cuàn rù wǎ là, yě xiān fēng zhī wèi qí wáng. lǐ zhēn zhī qí zài hǎn dōng, yǎn xí huò zhī. tíng chén qǐng zhèng fǎ, dì niàn qí fù xiōng gōng shùn, miǎn sǐ, xǐ dōng chāng.
九年,困即來卒,長子喃哥率其弟克俄羅領占來朝。授喃哥都督僉事,其弟都指揮使,賜敕戒諭。既還,其兄弟乖爭,部眾攜貳。甘肅鎮將任禮等欲乘其窘乏,遷之塞內。而喃哥亦來言,欲居肅州之小缽和寺。禮等遂以十一年秋令都指揮毛哈剌等偕喃哥先赴沙州,撫諭其眾,而親率兵隨其後。比至,喃哥意中變,陰持兩端,其部下多欲奔瓦剌。禮等進兵迫之,遂收其全部入塞,居之甘州,凡二百餘戶,千二百三十餘人,沙州遂空。帝以其迫之而來,情不可測,令禮熟計其便。然自是安居內地,迄無後患。而沙州為罕東酋班麻思結所有。獨喃哥弟鎖南奔不從徙,竄入瓦剌,也先封之為祁王。禮偵知其在罕東,掩襲獲之。廷臣請正法,帝念其父兄恭順,免死,徙東昌。
xiān shì, tài zōng zhì hā mì shā zhōu chì jīn hǎn dōng sì wèi yú jiā yù guān wài, píng bì xī chuí. zhì shì, shā zhōu xiān fèi, ér zhū wèi yì jiàn bù néng zì lì, sù zhōu suì duō shì.
先是,太宗置哈密、沙州、赤斤、罕東四衛於嘉峪關外,屏蔽西陲。至是,沙州先廢,而諸衛亦漸不能自立,肅州遂多事。
hǎn dōng wèi, zài chì jīn méng gǔ nán, jiā yù guān xī nán, hàn dūn huáng jùn dì yě. hóng wǔ èr shí wǔ nián, liáng guó gōng lán yù zhuī táo kòu qí zhě sūn zhì hǎn dōng dì, qí bù zhòng duō cuàn xǐ. xī níng sān lá wèi shū zhāo zhī, suì xiāng jì lái guī. sān shí nián, qiú suǒ nán jí lá sī qiǎn shǐ rù gòng, zhào zhì hǎn dōng wèi, shòu zhǐ huī qiān shì.
罕東衛,在赤斤蒙古南,嘉峪關西南,漢敦煌郡地也。洪武二十五年,涼國公藍玉追逃寇祁者孫至罕東地,其部眾多竄徙。西寧三剌為書招之,遂相繼來歸。三十年,酋鎖南吉剌思遣使入貢,詔置罕東衛,授指揮僉事。
yǒng lè yuán nián xié qí xiōng dá lì xí rù cháo, jìn zhǐ huī shǐ. shòu dá lì xí zhǐ huī tóng zhī, bìng cì guān dài chāo bì. zì shì shù rù gòng. shí nián, ān dìng wèi zòu hǎn dōng shù wèi dào, lüè qù mín hù sān bǎi, fù jiū xī fān zǔ jié guān ài. dì jiàng chì qiè zé, lìng hái suǒ lüè. shí liù nián mìng zhòng guān dèng chéng shǐ qí dì.
永樂元年偕其兄答力襲入朝,進指揮使。授答力襲指揮同知,並賜冠帶、鈔幣。自是數入貢。十年,安定衛奏罕東數為盜,掠去民戶三百,復糾西番阻截關隘。帝降敕切責,令還所掠。十六年命中官鄧誠使其地。
hóng xī yuán nián qiǎn shǐ yǐ jí wèi yù qí zhǐ huī tóng zhī chuò ér jiā, cì bái jīn wén qǐ. shí guān jūn zhēng qū xiān zéi, hǎn dōng zhǐ huī shǐ què lǐ jiā cóng zhēng yǒu gōng, zhuó dōu zhǐ huī qiān shì, cì gào shì xí. qí zhǐ huī nà nà zòu suǒ shǔ fān mín qiān wǔ bǎi, lì nà chà fā mǎ èr bǎi wǔ shí pǐ, qí rén duō táo jū chì jīn, qǐ zhāo fǔ fù yè. dì jí mìng zhāo zhī, bìng miǎn suǒ fù zhī mǎ. xuān dé yuán nián lùn cóng zhēng qū xiān gōng, zhuó chuò ér jiā dōu zhǐ huī tóng zhī. chū, dà jūn zhī tǎo qū xiān yě, ān dìng bù nèi jí hǎn dōng mì luó zú rén xī jīng cuàn. shì dìng, zhào zhǐ huī chén tōng děng wǎng zhāo. yú shì hǎn dōng fù yè zhě èr qiān sì bǎi yú zhàng, nán fù wàn qī qiān sān bǎi yú rén, ān dìng bù rén yì hái wèi.
洪熙元年遣使以即位諭其指揮同知綽兒加,賜白金、文綺。時官軍征曲先賊,罕東指揮使卻里加從征有功,擢都指揮僉事,賜誥世襲。其指揮那那奏所屬番民千五百,例納差發馬二百五十匹,其人多逃居赤斤,乞招撫復業。帝即命招之,並免所負之馬。宣德元年論從征曲先功,擢綽兒加都指揮同知。初,大軍之討曲先也,安定部內及罕東密羅族人悉驚竄。事定,詔指揮陳通等往招。於是罕東復業者二千四百餘帳,男婦萬七千三百餘人,安定部人亦還衛。
zhèng tǒng sì nián, hǎn dōng ān dìng hé zhòng qīn xī fān shēn zàng zú, lüè qí mǎ niú zá chù yǐ wàn jì. qí sēng sù yú biān jiāng, yán chù chǎn yī kōng, suì bàn chà fā mǎ wú cóng chū. dì qiè zé èr wèi, shù qí cán rěn bào héng wéi guó fǎ dú lín jìng zhī zuì, lìng xī guī suǒ lüè. yòu yù sēng bù xiàn jiù zhì, suí suǒ yǒu rù gòng. míng nián dōng, chuò ér jiā xié bān má sī jié gòng qīn hā mì, huò lǎo zhì bǎi rén mǎ bǎi pǐ, niú yáng wú suàn. zhōng shùn wáng qiǎn shǐ suǒ zhī, bù yǔ. dì wén, fù cì chì jiè yù. rán fān rén yǐ piāo lüè wèi xìng, tiān zǐ jí yǒu yán, yì bù néng jǐn cóng yě. liù nián xià, chuò ér jiā lái gòng mǎ, yàn lài hái. jiǔ nián zú, zi shǎng bo ér jiā sì zhí, zòu qǐ zhāi liáng chá bù, mìng xī yǔ zhī. shí yī nián jìn dōu zhǐ huī shǐ.
正統四年,罕東、安定合眾侵西番申藏族,掠其馬牛雜畜以萬計。其僧訴於邊將,言畜產一空,歲辦差發馬無從出。帝切責二衛,數其殘忍暴橫、違國法、毒鄰境之罪,令悉歸所掠。又諭僧不限舊制,隨所有入貢。明年冬,綽兒加偕班麻思結共侵哈密,獲老稚百人、馬百匹,牛羊無算。忠順王遣使索之,不予。帝聞,復賜敕戒諭。然番人以剽掠為性,天子即有言,亦不能盡從也。六年夏,綽兒加來貢馬,宴賚還。九年卒,子賞卜兒加嗣職,奏乞齋糧、茶布,命悉予之。十一年進都指揮使。
chéng huà jiǔ nián, tǔ lǔ fān xiàn hā mì. dū du lǐ wén xī zhēng, hǎn dōng yǐ bīng lái zhù. hòu dū du hǎn shèn fù hā mì, yì jí qí bīng, cì chì jiǎng lài. shí bā nián, qí bù xià lüè fān zú, yǒu qīn rù hé qīng bǎo zhě. dōu zhǐ huī méi chēn lè bīng zhuī zhī, duó hái nán fù wǔ shí yú rén, mǎ niú zá chù sì qiān wǔ bǎi yǒu qí. biān chén qǐng tǎo qí zuì, bù chén nán zhī. dì yuē: hǎn dōng fāng tīng diào xié qǔ hā mì, wèi yǒu xié èr zhī xíng, nài hé yīn xiǎo gù jù jiā yǐ bīng. yí yù lìng huǐ guò, bù fú, zé yào bīng wēi zhī. èr shí èr nián, biān chén yán: bǐ qiǎn guān wǎng hā mì, yǔ tǔ lǔ fān shǐ chén jiā shǔ sì bǎi rén xié xíng. dào jīng hǎn dōng, wèi dū du bǎ má bēn děng lüè qù, cháo shǐ jǐn miǎn, qǐ tǎo zhī. dì mìng qiǎn rén wǎng yù, rú fān rén lì yì hé, hái suǒ lüè wù, bù cóng zé jìn bīng.
成化九年,土魯番陷哈密。都督李文西征,罕東以兵來助。後都督罕慎復哈密,亦藉其兵,賜敕獎賚。十八年,其部下掠番族,有侵入河清堡者。都指揮梅琛勒兵追之,奪還男婦五十餘人,馬牛雜畜四千五百有奇。邊臣請討其罪,部臣難之。帝曰:「罕東方聽調協取哈密,未有攜貳之形,奈何因小故遽加以兵。宜諭令悔過,不服,則耀兵威之。」二十二年,邊臣言:「比遣官往哈密,與土魯番使臣家屬四百人偕行。道經罕東,為都督把麻奔等掠去,朝使僅免,乞討之。」帝命遣人往諭,如番人例議和,還所掠物,不從則進兵。
hóng zhì zhōng, tǔ lǔ fān fù jù hā mì. bīng bù mǎ wén shēng yì zhí dǎo qí chéng, zhào zhǐ huī yáng zhù jì zhī. zhù yán hǎn dōng yǒu jiān dào, bù xún rì kě dá hā mì, yí chū zéi bù yì, cóng cǐ jìn bīng. wén shēng yuē: rú ruò yán, fā hǎn dōng bīng sān qiān qián xíng, wǒ shī sān qiān hòu jì, gè chí shù rì gān liáng, jiān chéng xí zhī, ruò hé? zhù chēng shàn. wén shēng yǐ shǔ xún fǔ xǔ jìn, jìn qiǎn rén yù hǎn dōng rú qián cè. huì hǎn dōng shī qī bù zhì, guān jūn réng yóu dà lù jìn, zéi dé dùn qù. shí èr nián, qí bù rén qīn xī níng lóng bēn zú, lüè qù yìn gào jí rén chù. bīng bù qǐng chì dū du, xuān yù qí xià, wú nì suǒ lüè wù, jǐn guī qí zhǔ, wéi mìng zé dū du zì tǎo, cóng zhī.
弘治中,土魯番復據哈密。兵部馬文升議直搗其城,召指揮楊翥計之。翥言罕東有間道,不旬日可達哈密,宜出賊不意,從此進兵。文升曰:「如若言,發罕東兵三千前行,我師三千後繼,各持數日乾糧,兼程襲之,若何?」翥稱善。文升以屬巡撫許進,進遣人諭罕東如前策。會罕東失期不至,官軍仍由大路進,賊得遁去。十二年,其部人侵西寧隆奔族,掠去印誥及人畜。兵部請敕都督,宣諭其下,毋匿所掠物,盡歸其主,違命則都督自討,從之。
shí tǔ lǔ fān rì qiáng, shù qīn lüè lín jìng, zhū bù jiē bù néng zhī. zhèng dé zhōng, méng gǔ dà qiú rù qīng hǎi, hǎn dōng yì zāo róu lìn, qí zhòng yì shuāi. hòu tǔ lǔ fān fù xiàn hā mì, zhí fàn sù zhōu. hǎn dōng fù cán pò, xiāng shuài qiú nèi xǐ, qí chéng suì qì bù shǒu. jiā jìng shí, zǒng dū wáng qióng ān jí zhū bù, yí hǎn dōng dōu zhǐ huī zhī dān bù luò yú gān zhōu.
時土魯番日強,數侵掠鄰境,諸部皆不能支。正德中,蒙古大酋入青海,罕東亦遭蹂躪,其眾益衰。后土魯番復陷哈密,直犯肅州。罕東復殘破,相率求內徙,其城遂棄不守。嘉靖時,總督王瓊安輯諸部,移罕東都指揮枝丹部落於甘州。
hǎn dōng zuǒ wèi, zài shā zhōu wèi gù chéng, xiàn zōng shí shǐ jiàn. chū, hǎn dōng bù rén yǎn zhāng yǔ zhǒng zú bù xiāng néng, shù chóu shā, nǎi lǜ qí zhòng táo jū shā zhōu jìng. cháo tíng jí xǔ qí gēng mù, suì nà mǎ yú sù zhōu. hòu bù luò rì fān, yì bù shòu hǎn dōng tǒng shǔ. zhì qí zi bān má sī jié, hóng xī shí cóng tǎo qū xiān yǒu gōng, shǎng wèi zhī jí. xuān dé qī nián zì chén yú cháo, jí mìng wèi hǎn dōng wèi zhǐ huī shǐ, cì chì jiǎng lài. rán yóu jū shā zhōu, bù hái běn wèi. shí nián jìn dōu zhǐ huī shǐ qiān shì.
罕東左衛,在沙州衛故城,憲宗時始建。初,罕東部人奄章與種族不相能,數仇殺,乃率其眾逃居沙州境。朝廷即許其耕牧,歲納馬於肅州。後部落日蕃,益不受罕東統屬。至其子班麻思結,洪熙時從討曲先有功,賞未之及。宣德七年自陳於朝,即命為罕東衛指揮使,賜敕獎賚。然猶居沙州,不還本衛。十年進都指揮使僉事。
zhèng tǒng sì nián, shā zhōu wèi dū du kùn jí lái yǐ bān má sī jié qīn jū qí dì, qǐ qiǎn hái. tiān zǐ rú qí yán, cì chì xuān yù, bān má sī jié bù fèng mìng. shí chì jīn wèi zhǐ huī suǒ hé zhě yīn shā rén dùn rù shā zhōu dì, bān má sī jié nà zhī. suǒ hé zhě yòu lìng qí zi wǎng wū sī cáng qǔ dú yào, jiāng hái gōng chì jīn. chì jīn dū du qiě wàng shī jiā yǐ wèi yán, tiān zǐ jí chì yù bān má sī jié mù lín bǎo jìng, wú qǐ xìn duān. jiǔ zhī, shā zhōu quán bù xī nèi xǐ, sī jié suì jǐn yǒu qí dì. shí sì nián, gān sù zhèn chén rèn lǐ děng zòu, bān má sī jié qián yǔ wǎ là yě xiān tōng hǎo, jìn yòu yǔ hā mì gòu bīng, yí lìng hái jū běn wèi. tiān zǐ zài cì chì xuān yù, yì bù fèng mìng. xún jìn zhì dōu zhǐ huī shǐ. lì jǐng tài tiān shùn cháo, cháo gòng bù fèi.
正統四年,沙州衛都督困即來以班麻思結侵居其地,乞遣還。天子如其言,賜敕宣諭,班麻思結不奉命。時赤斤衛指揮鎖合者因殺人遁入沙州地,班麻思結納之。鎖合者又令其子往烏斯藏取毒藥,將還攻赤斤。赤斤都督且旺失加以為言,天子即敕諭班麻思結睦鄰保境,無啟釁端。久之,沙州全部悉內徙,思結遂盡有其地。十四年,甘肅鎮臣任禮等奏,班麻思結潛與瓦剌也先通好,近又與哈密構兵,宜令還居本衛。天子再賜敕宣諭,亦不奉命。尋進秩都指揮使。歷景泰、天順朝,朝貢不廢。
chéng huà zhōng, bān má sī jié zú, sūn zhǐ kè sì zhí, bù zhòng yì shèng. qí shí, tǔ lǔ fān qiáng, qīn jù hā mì. zhǐ kè yǔ zhī jiē jìng, huàn qí bī jǐ, yù zì wèi yī wèi. shí wǔ nián jiǔ yuè zòu qǐng rú hǎn dōng chì jīn lì, lì wèi cì yìn, hàn yù xī chuí. bīng bù yán: jìn tǔ lǔ fān tūn shì hā mì, hǎn dōng zhū wèi gè bù zì bǎo, xī bǐ wèi zhī bù níng. ér chì jīn hǎn dōng kǔ yù yòu gè huái xián xì, bù xiāng jiù yuán. tǎng shā zhōu gèng wú rén tǒng lǐ, shì bì wèi qiáng dí suǒ bìng, biān fāng yù duō shì. yí rú suǒ qǐng, jí yú shā zhōu gù chéng zhì hǎn dōng zuǒ wèi, lìng zhǐ kè réng yǐ dōu zhǐ huī shǐ tǒng zhì. cóng zhī. èr shí yī nián, gān sù shǒu chén yán: běi kòu lǚ fàn shā zhōu, shā lüè rén chù. yòu zhí suì jī, rén sī liú cuàn. yǐ fā sù wǔ bǎi shí, lìng bù zhǒng, réng qǐ rén gěi yuè liáng zhèn zhī. qí qiú zhǐ kè yǒu zhǎn jí gōng, yì qǐ bìng xù. nǎi zhuó zhǐ kè dū du qiān shì, yú bào kě.
成化中,班麻思結卒,孫只克嗣職,部眾益盛。其時,土魯番強,侵據哈密。只克與之接境,患其逼己,欲自為一衛。十五年九月奏請如罕東、赤斤例,立衛賜印,捍禦西陲。兵部言:「近土魯番吞噬哈密,罕東諸衛各不自保,西鄙為之不寧。而赤斤、罕東、苦峪又各懷嫌隙,不相救援。倘沙州更無人統理,勢必為強敵所並,邊方愈多事。宜如所請,即於沙州故城置罕東左衛,令只克仍以都指揮使統治。」從之。二十一年,甘肅守臣言:「北寇屢犯沙州,殺掠人畜。又值歲飢,人思流竄。已發粟五百石,令布種,仍乞人給月糧振之。其酋只克有斬級功,亦乞並敘。」乃擢只克都督僉事,余報可。
hóng zhì qī nián, zhǐ huī wáng yǒng yán: xiān cháo jiàn hā mì wèi, dāng xī yù yào chōng. zhū fān rù gòng zhì cǐ, bì lìng shǎo qì yǐ guǎn gǔ zhī, huò zāo tā kòu piāo lüè, zé rén mǎ kě yǐ jiē hù, róu yuǎn zhī dào kě wèi zhì yǐ. jīn tǔ lǔ fān qiè jù qí dì, jiǔ ér bù tuì. wén hǎn dōng zuǒ wèi jū hā mì zhī nán, jǐn sān rì chéng, yě miē kè lì jū hā mì dōng běi, jǐn èr rì chéng, shì jiē chún chǐ zhī dì, lì hài gòng zhī. qù suì qiū, tǔ lǔ fān qiǎn rén zhì zhǐ kè suǒ, xié lìng guī fù, zhǐ kè bù cóng. yòu shā yě miē kè lì tóu mù, qí bù rén xián sī bào yuàn. yí jīng láo èr bù, lìng bìng lì hé gōng, yǒng chú jué huàn, yì yǐ kòu gōng kòu yī cè yě. zhāng xià bīng bù, bù néng yòng. shí qī nián, wǎ là jí ān dìng bù rén dà lüè shā zhōu rén chù. zhǐ kè bù néng zì cún, kòu jiā yù guān qiú jì. tiān zǐ jì zhèn gěi zhī, fù yù èr bù jiě chóu xī zhēng, bù dé gòu bīng zhào xìn.
弘治七年,指揮王永言:「先朝建哈密衛,當西域要衝。諸番入貢至此,必令少憩以館穀之,或遭他寇剽掠,則人馬可以接護,柔遠之道可謂至矣。今土魯番竊據其地,久而不退。聞罕東左衛居哈密之南,僅三日程,野乜克力居哈密東北,僅二日程,是皆唇齒之地,利害共之。去歲秋,土魯番遣人至只克所,脅令歸附,只克不從。又殺野乜克力頭目,其部人咸思報怨。宜旌勞二部,令併力合攻,永除厥患,亦以寇攻寇一策也。」章下兵部,不能用。十七年,瓦剌及安定部人大掠沙州人畜。只克不能自存,叩嘉峪關求濟。天子既振給之,復諭二部解仇息爭,不得構兵召釁。
zhèng dé sì nián, zhǐ kè bù nèi fān zú yǒu jié lüè lín jìng zhě, shǒu chén jiāng jiǎo zhī. bīng bù yán: xī róng qiáng hàn, hàn táng yǐ lái bù néng zhì. wǒ cháo jiàn hā mì chì jīn hǎn dōng zhū wèi, shòu guān cì chì, quǎn yá xiāng zhì, bù wéi duàn xiōng nú yòu bì, yì yǐ zhuàng xī tǔ fān lí. jīn fān rén xiāng gōng, yú wǒ hé yù, ér jù yù bīng zhī. yí chì dū du zhǐ kè, xiǎo yù zhū zú, huǐ guò xī bīng. bào kě.
正德四年,只克部內番族有劫掠鄰境者,守臣將剿之。兵部言:「西戎強悍,漢、唐以來不能制。我朝建哈密、赤斤、罕東諸衛,授官賜敕,犬牙相制,不惟斷匈奴右臂,亦以壯西土藩籬。今番人相攻,於我何預,而遽欲兵之。宜敕都督只克,曉諭諸族,悔過息兵。」報可。
zhǐ kè zú, zi qǐ tái sì. shí yī nián, tǔ lǔ fān fù jù hā mì, yǐ bīng xié qǐ tái jiàng fù, suì fàn sù zhōu. zuǒ wèi bù kè zì lì, xiāng shuài xǐ sù zhōu sāi nèi. shǒu chén bù néng jù, yīn fǔ nà zhī.
只克卒,子乞台嗣。十一年,土魯番復據哈密,以兵脅乞台降附,遂犯肅州。左衛不克自立,相率徙肅州塞內。守臣不能拒,因撫納之。
qǐ tái zú, zi rì gāo sì. shí liù nián qiū rù cháo, qǐ shǎng lài. lǐ guān hé qí yuè lì, qiě tóu shū bù yóu tōng zhèng sī, qǐng zhì guǎn bàn zhě zuì, cóng zhī.
乞台卒,子日羔嗣。十六年秋入朝,乞賞賚。禮官劾其越例,且投疏不由通政司,請治館伴者罪,從之。
qǐ tái jì nèi xǐ, qí bù xià tiě mù gē tǔ bā èr rén réng jū shā zhōu, fú shǔ tǔ lǔ fān, suì shū fù nǚ niú mǎ. huì fān qiú zhēng qiú kē jí, èr rén yuàn. jiā jìng qī nián xià, lǜ bù zú wǔ qiān sì bǎi rén lái guī, shā zhōu suì wèi tǔ lǔ fān suǒ yǒu.
乞台既內徙,其部下帖木哥、土巴二人仍居沙州,服屬土魯番,歲輸婦女、牛馬。會番酋徵求苛急,二人怨。嘉靖七年夏,率部族五千四百人來歸,沙州遂為土魯番所有。
hā méi lǐ, dì jìn gān sù, yuán zhū wáng wù nà shī lǐ jū zhī. hóng wǔ shí sān nián, dū du pú yīng liàn bīng xī liáng, qǐng chū shī lüè dì, kāi hā méi lǐ zhī lù yǐ tōng shāng lǚ. tài zǔ cì xǐ shū yuē: lüè dì zhī qǐng, tīng ěr pián yí. rán jiāng yǐ móu wèi běn, ěr shèn wú hū. yīng suì jìn bīng. wù nà shī lǐ jù, qiǎn shǐ nà kuǎn. míng nián wǔ yuè qiǎn huí huí ā lǎo dīng lái cháo gòng mǎ. zhào cì wén qǐ, qiǎn wǎng wèi wú ér zhī dì, zhāo yù zhū fān. èr shí sān nián, dì wén wù nà shī lǐ yǔ bié bù chóu shā, yù gān sù dū du sòng chéng děng yán bīng bèi zhī. míng nián qiǎn shǐ qǐng yú yán ān suī dé píng liáng níng xià yǐ mǎ hù shì. dì yuē: fān rén xiá ér duō zhà. hù shì zhī qiú, ān zhī fēi chān wǒ. zhōng guó lì qí mǎ ér bù yú qí hài, suǒ sàng bì duō. yí wù tīng. zì jīn zhì zhě, xī sòng jīng shī. shí xī yù huí hé lái gòng zhě, duō wèi hā méi lǐ suǒ è. yǒu cóng tā dào lái zhě, yòu qiǎn bīng yāo shā zhī. dì wén zhī nù. bā yuè mìng dū du qiān shì liú zhēn xié sòng chéng dū bīng tǎo zhī. zhēn děng yóu liáng zhōu xī chū, chéng yè zhí dǐ chéng xià, sì miàn wéi zhī. qí zhī yuàn yuè shān yè zhuì chéng jiàng. lí míng, wù nà shī lǐ qū mǎ sān bǎi yú pǐ, tū wéi ér chū. guān jūn zhēng qǔ qí mǎ, wù nà shī lǐ lǜ jiā shǔ suí mǎ hòu dùn qù. zhēn děng gōng pò qí chéng, zhǎn bīn wáng bié ér qiè tiē mù ér guó gōng shěng ā duǒ ěr zhǐ děng yī qiān sì bǎi rén, huò wáng zǐ bié liè qiè bù shǔ qiān qī bǎi sān shí rén, jīn yín yìn gè yī, mǎ liù bǎi sān shí pǐ. èr shí wǔ nián qiǎn shǐ gòng mǎ luó qǐng zuì. dì nà zhī, cì bái jīn wén qǐ.
哈梅里,地近甘肅,元諸王兀納失里居之。洪武十三年,都督濮英練兵西涼,請出師略地,開哈梅里之路以通商旅。太祖賜璽書曰:「略地之請,聽爾便宜。然將以謀為本,爾慎毋忽。」英遂進兵。兀納失里懼,遣使納款。明年五月遣回回阿老丁來朝貢馬。詔賜文綺,遣往畏吾兒之地,招諭諸番。二十三年,帝聞兀納失里與別部仇殺,諭甘肅都督宋晟等嚴兵備之。明年遣使請於延安、綏德、平涼、寧夏以馬互市。帝曰:「番人黠而多詐。互市之求,安知非覘我。中國利其馬而不虞其害,所喪必多。宜勿聽。自今至者,悉送京師。」時西域回紇來貢者,多為哈梅里所遏。有從他道來者,又遣兵邀殺之。帝聞之怒。八月命都督僉事劉真偕宋晟督兵討之。真等由涼州西出,乘夜直抵城下,四面圍之。其知院岳山夜縋城降。黎明,兀納失里驅馬三百餘匹,突圍而出。官軍爭取其馬,兀納失里率家屬隨馬後遁去。真等攻破其城,斬豳王別兒怯帖木兒、國公省阿朵爾只等一千四百人,獲王子別列怯部屬千七百三十人,金銀印各一,馬六百三十匹。二十五年遣使貢馬騾請罪。帝納之,賜白金、文綺。