wài guó sì
◎外國四
liú qiú lǚ sòng hé māo lǐ měi luò jū shā yáo nà bì chǎn jī lóng pó luó má yè wèng gǔ má cì lǎng féng jiā shī lán wén láng mǎ shén
○琉球 呂宋 合貓里 美洛居 沙瑤吶嗶嘽 雞籠 婆羅 麻葉瓮 古麻刺朗 馮嘉施蘭 文郎馬神
liú qiú jū dōng nán dà hǎi zhōng, zì gǔ bù tōng zhōng guó. yuán shì zǔ qiǎn guān zhāo yù zhī, bù néng dá. hóng wǔ chū, qí guó yǒu sān wáng, yuē zhōng shān, yuē shān nán, yuē shān běi, jiē yǐ shàng wèi xìng, ér zhōng shān zuì qiáng. wǔ nián zhēng yuè mìng xíng rén yáng zài yǐ jí wèi jiàn yuán zhào gào qí guó, qí zhōng shān wáng chá dù qiǎn dì tài qī děng suí zài rù cháo, gòng fāng wù. dì xǐ, cì dà tǒng lì jí wén qǐ shā luó yǒu chà. qī nián dōng, tài qī fù lái gòng, bìng shàng huáng tài zǐ jiān. mìng xíng bù shì láng lǐ hào jī cì wén qǐ táo tiě qì, qiě yǐ táo qì qī wàn tiě qì qiān, jiù qí guó shì mǎ. jiǔ nián xià, tài qī suí hào rù gòng, dé mǎ sì shí pǐ. hào yán qí guó bù guì wán qǐ, wéi guì cí qì tiě fǔ, zì shì shǎng lài duō yòng zhū wù. míng nián qiǎn shǐ hè zhēng dàn, gòng mǎ shí liù pǐ liú huáng qiān jīn. yòu míng nián fù gòng. shān nán wáng chéng chá dù yì qiǎn shǐ cháo gòng, lǐ cì rú zhōng shān. shí wǔ nián chūn, zhōng shān lái gòng, qiǎn nèi guān sòng qí shǐ hái guó. míng nián yǔ shān nán wáng bìng lái gòng, zhào cì èr wáng dù jīn yín yìn. shí èr wáng yǔ shān běi wáng zhēng xióng, hù xiāng gōng fá. mìng nèi shǐ jiān chéng liáng mín cì zhī chì, lìng bà bīng xī mín, sān wáng bìng fèng mìng. shān běi wáng pà ní zhī jí qiǎn shǐ xié èr wáng shǐ cháo gòng. shí bā nián yòu gòng, cì shān běi wáng dù jīn yín yìn rú èr wáng, ér cì èr wáng hǎi zhōu gè yī. zì shì, sān wáng lǚ qiǎn shǐ fèng gòng, zhōng shān wáng yóu shù. èr shí sān nián, zhōng shān lái gòng, qí tōng shì sī xié rǔ xiāng shí jīn hú jiāo sān bǎi jīn rù dōu, wèi mén zhě suǒ huò, dāng rù guān. zhào hái zhī, réng cì yǐ chāo.
琉球居東南大海中,自古不通中國。元世祖遣官招諭之,不能達。洪武初,其國有三王,曰中山,曰山南,曰山北,皆以尚為姓,而中山最強。五年正月命行人楊載以即位建元詔告其國,其中山王察度遣弟泰期等隨載入朝,貢方物。帝喜,賜《大統歷》及文綺、紗羅有差。七年冬,泰期復來貢,並上皇太子箋。命刑部侍郎李浩齎賜文綺、陶鐵器,且以陶器七萬、鐵器千,就其國市馬。九年夏,泰期隨浩入貢,得馬四十匹。浩言其國不貴紈綺,惟貴磁器、鐵釜,自是賞賚多用諸物。明年遣使賀正旦,貢馬十六匹、硫黃千斤。又明年復貢。山南王承察度亦遣使朝貢,禮賜如中山。十五年春,中山來貢,遣內官送其使還國。明年與山南王並來貢,詔賜二王鍍金銀印。時二王與山北王爭雄,互相攻伐。命內史監丞梁民賜之敕,令罷兵息民,三王並奉命。山北王怕尼芝即遣使偕二王使朝貢。十八年又貢,賜山北王鍍金銀印如二王,而賜二王海舟各一。自是,三王屢遣使奉貢,中山王尤數。二十三年,中山來貢,其通事私攜乳香十斤、胡椒三百斤入都,為門者所獲,當入官。詔還之,仍賜以鈔。
èr shí wǔ nián xià, zhōng shān gòng shǐ yǐ qí wáng cóng zi jí zhài guān zǐ xié lái, qǐng yì yè guó xué. cóng zhī, cì yī jīn xuē wà bìng xià yī yī xí. qí dōng, shān nán wáng yì qiǎn cóng zi jí zhài guān zǐ rù guó xué, cì lài rú zhī. zì shì, suì cì dōng xià yī yǐ wèi cháng. míng nián, zhōng shān liǎng rù gòng, yòu qiǎn zhài guān zǐ yì yè guó xué. shì shí, guó fǎ yán, zhōng shān shēng yǔ shān nán shēng yǒu fēi yì zhào shū zhě. dì wén, zhì zhī sǐ, ér dài qí guó rú gù. shān běi wáng pà ní zhī yǐ zú, qí sì wáng pān ān zhī èr shí jiǔ nián chūn qiǎn shǐ lái gòng. lìng shān nán shēng yì guó xué zhě guī shěng, qí dōng fù lái. zhōng shān yì qiǎn zhài guān zǐ èr rén jí nǚ guān shēng gū lǔ mèi èr rén, xiān hòu lái yì yè, qí gǎn mù huá fēng rú cǐ. zhōng shān yòu qiǎn shǐ qǐng cì guān dài, mìng lǐ bù huì tú, lìng zì zhì. qí wáng gù yǐ qǐng, nǎi cì zhī, bìng cì qí chén xià guān fú. yòu jiā qí xiū zhí qín, cì mǐn zhōng zhōu gōng sān shí liù hù, yǐ biàn gòng shǐ wǎng lái. jí huì dì sì wèi, qiǎn guān yǐ dēng jí zhào yù qí guó, sān wáng yì fèng gòng bù jué.
二十五年夏,中山貢使以其王從子及寨官子偕來,請肄業國學。從之,賜衣巾靴襪並夏衣一襲。其冬,山南王亦遣從子及寨官子入國學,賜賚如之。自是,歲賜冬夏衣以為常。明年,中山兩入貢,又遣寨官子肄業國學。是時,國法嚴,中山生與山南生有非議詔書者。帝聞,置之死,而待其國如故。山北王怕尼芝已卒,其嗣王攀安知二十九年春遣使來貢。令山南生肄國學者歸省,其冬復來。中山亦遣寨官子二人及女官生姑、魯妹二人,先後來肄業,其感慕華風如此。中山又遣使請賜冠帶,命禮部繪圖,令自製。其王固以請,乃賜之,並賜其臣下冠服。又嘉其修職勤,賜閩中舟工三十六戶,以便貢使往來。及惠帝嗣位,遣官以登極詔諭其國,三王亦奉貢不絕。
chéng zǔ chéng dà tǒng, zhào yù rú qián. yǒng lè yuán nián chūn, sān wáng bìng lái gòng. shān běi wáng qǐng cì guān dài, zhào gěi cì rú zhōng shān. mìng xíng rén biān xìn liú kàng jī chì shǐ sān guó, cì yǐ róng jǐn wén qǐ shā luó. míng nián èr yuè, zhōng shān wáng shì zǐ wǔ níng qiǎn shǐ gào fù sàng, mìng lǐ bù qiǎn guān yù jì, fù yǐ bù bó, suì mìng wǔ níng xí wèi. sì yuè, shān nán wáng cóng dì wāng yīng zǔ yì qiǎn shǐ gào chéng chá dù zhī sàng, wèi qián wáng wú zi, chuán wèi yīng zǔ, qǐ jiā cháo mìng, qiě cì guān dài. dì bìng cóng zhī, suì qiǎn guān cè fēng. shí shān nán shǐ chén sī jī bái jīn yì chù zhōu shì cí qì, shì fā, dāng yù zuì. dì yuē: yuǎn fāng zhī rén, zhī qiú lì ér yǐ, ān zhī jìn lìng. xī shì zhī. sān nián, shān nán qiǎn zhài guān zǐ rù guó xué. míng nián, zhōng shān yì qiǎn zhài guān zǐ liù rén rù guó xué, bìng xiàn yǎn shù shù rén. dì yuē: bǐ yì rén zǐ, wú zuì xíng zhī, hé rěn? mìng lǐ bù hái zhī. bù chén yán: hái zhī, lǜ zǔ guī huà zhī xīn, qǐng dàn cì chì, zhǐ qí zài jìn. dì yuē: yù yǐ kōng yán, bù ruò shì yǐ shí shì. jīn bù qiǎn hái, bǐ yù xiàn mèi, bì jiāng jì jìn. tiān dì yǐ shēng wù wèi xīn, dì wáng nǎi kě jué rén lèi hū? jìng hái zhī. wǔ nián sì yuè, zhōng shān wáng shì zǐ sī shào qiǎn shǐ gào fù sàng, yù jì, cì fù cè fēng rú qián yí.
成祖承大統,詔諭如前。永樂元年春,三王並來貢。山北王請賜冠帶,詔給賜如中山。命行人邊信、劉亢齎敕使三國,賜以絨錦、文綺、紗羅。明年二月,中山王世子武寧遣使告父喪,命禮部遣官諭祭,賻以布帛,遂命武寧襲位。四月,山南王從弟汪應祖亦遣使告承察度之喪,謂前王無子,傳位應祖,乞加朝命,且賜冠帶。帝並從之,遂遣官冊封。時山南使臣私齎白金詣處州市磁器,事發,當諭罪。帝曰:「遠方之人,知求利而已,安知禁令。」悉貰之。三年,山南遣寨官子入國學。明年,中山亦遣寨官子六人入國學,並獻奄豎數人。帝曰:「彼亦人子,無罪刑之,何忍?」命禮部還之。部臣言:「還之,慮阻歸化之心,請但賜敕,止其再進。」帝曰:「諭以空言,不若示以實事。今不遣還,彼欲獻媚,必將繼進。天地以生物為心,帝王乃可絕人類乎?」竟還之。五年四月,中山王世子思紹遣使告父喪,諭祭,賜賻冊封如前儀。
bā nián, shān nán qiǎn guān shēng sān rén rù guó xué, cì jīn fú xuē tāo qīn rù wéi zhàng, yǐ fù pín yǒu suǒ cì. yī rì, dì yǔ qún chén yǔ jí zhī. lǐ bù shàng shū lǚ zhèn yuē: xī táng tài zōng xìng xiáng xù, xīn luó bǎi jì bìng qiǎn zi lái xué. ěr shí jǐn gěi lǐn xì, wèi ruò jīn rì cì yǔ zhī zhōu yě. dì yuē: mán yí zǐ dì mù yì ér lái, bì yī shí cháng chōng, rán hòu xiàng xué. cǐ wǒ tài zǔ měi yì, zhèn ān dé wéi zhī. míng nián, zhōng shān qiǎn guó xiāng zi jí zhài guān zǐ rù guó xué, yīn yán: yòu zhǎng shǐ wáng mào fǔ yì yǒu nián, qǐng zhuó wèi guó xiāng. zuǒ zhǎng shǐ zhū fù, běn jiāng xī ráo zhōu rén, fǔ chén zǔ chá dù sì shí yú nián bù xiè. jīn nián yú bā shí, qǐng lìng zhì shì hái xiāng. cóng zhī, nǎi mìng fù mào bìng wèi guó xiāng, fù jiān zuǒ zhǎng shǐ zhì shì, mào jiān yòu zhǎng shǐ rèn qí guó shì. shí yī nián, zhōng shān qiǎn zhài guān zǐ shí sān rén rù guó xué. shí shān nán wáng yīng zǔ wèi qí xiōng dá bó qī suǒ shì, zhū zhài guān tǎo zhū zhī, tuī yīng zǔ zi tā lǔ měi wèi zhǔ, yǐ shí sān nián sān yuè qǐng fēng. mìng xíng rén chén jì ruò děng fēng wèi shān nán wáng, cì gào mìng guān fú jí bǎo chāo wàn wǔ qiān dìng.
八年,山南遣官生三人入國學,賜巾服靴絛、衾褥帷帳,已復頻有所賜。一日,帝與群臣語及之。禮部尚書呂震曰:「昔唐太宗興庠序,新羅、百濟並遣子來學。爾時僅給廩餼,未若今日賜予之周也。」帝曰:「蠻夷子弟慕義而來,必衣食常充,然後向學。此我太祖美意,朕安得違之。」明年,中山遣國相子及寨官子入國學,因言:「右長史王茂輔翼有年,請擢為國相。左長史朱復,本江西饒州人,輔臣祖察度四十餘年不懈。今年逾八十,請令致仕還鄉。」從之,乃命復、茂並為國相,復兼左長史致仕,茂兼右長史任其國事。十一年,中山遣寨官子十三人入國學。時山南王應祖為其兄達勃期所弒,諸寨官討誅之,推應祖子他魯每為主,以十三年三月請封。命行人陳季若等封為山南王,賜誥命冠服及寶鈔萬五千錠。
liú qiú zhī fēn sān wáng yě, wéi shān běi zuì ruò, gù qí cháo gòng yì zuì xī. zì yǒng lè sān nián rù gòng hòu, zhì shì nián sì yuè shǐ rù gòng. qí hòu, jìng wèi èr wáng suǒ bìng, ér zhōng shān yì qiáng, yǐ qí guó fù, yī suì cháng zài gòng sān gòng. tiān cháo suī yàn qí fán, bù néng què yě. qí dōng, gòng shǐ hái, zhì fú jiàn, shàn duó hǎi bó, shā guān jūn, qiě ōu shāng zhōng guān, lüè qí yī wù. shì wén, lù qí wèi shǒu zhě, yú liù shí qī rén fù qí zhǔ zì zhì. míng nián qiǎn shǐ xiè zuì, dì dài zhī rú chū, qí xiū gòng yì jǐn. èr shí èr nián chūn, zhōng shān wáng shì zǐ shàng bā zhì lái gào fù sàng, yù jì cì fù rú cháng yí.
琉球之分三王也,惟山北最弱,故其朝貢亦最稀。自永樂三年入貢後,至是年四月始入貢。其後,竟為二王所並,而中山益強,以其國富,一歲常再貢三貢。天朝雖厭其繁,不能卻也。其冬,貢使還,至福建,擅奪海舶,殺官軍,且毆傷中官,掠其衣物。事聞,戮其為首者,餘六十七人付其主自治。明年遣使謝罪,帝待之如初,其修貢益謹。二十二年春,中山王世子尚巴志來告父喪,諭祭賜賻如常儀。
rén zōng sì wèi, mìng xíng rén fāng yí zhào gào qí guó. hóng xī yuán nián mìng zhòng guān jī chì fēng bā zhì wèi zhōng shān wáng. xuān dé yuán nián, qí wáng yǐ guān fú wèi gěi, qiǎn shǐ lái qǐng, mìng zhì pí biàn fú cì zhī. sān nián bā yuè, dì yǐ zhōng shān wáng cháo gòng mí jǐn, qiǎn guān jī chì wǎng láo, cì luó jǐn zhū wù.
仁宗嗣位,命行人方彝詔告其國。洪熙元年命中官齎敕封巴志為中山王。宣德元年,其王以冠服未給,遣使來請,命制皮弁服賜之。三年八月,帝以中山王朝貢彌謹,遣官齎敕往勞,賜羅錦諸物。
shān nán zì sì nián liǎng gòng, zhōng dì shì bù fù zhì, yì wèi zhōng shān suǒ bìng yǐ. zì shì, wéi zhōng shān yī guó cháo gòng bù jué.
山南自四年兩貢,終帝世不復至,亦為中山所並矣。自是,惟中山一國朝貢不絕。
zhèng tǒng yuán nián, qí shǐ zhě yán: chū rù mǐn shí, zhǐ jù gòng wù bào wén. xià rén suǒ jī hǎi bèi bā luó ké, shī yú kāi bào, xī wèi guān sī suǒ méi rù, zhì lái wǎng fá zī, qǐ cì chuí mǐn. mìng gěi zhí rú lì. míng nián, gòng shǐ zhì zhè jiāng, diǎn shì bó zhě fù qǐng jí qí suǒ jī, dì yuē: fān rén yǐ mào yì wèi lì, cǐ èr wù qǔ zhī hé yòng, qí xī hái zhī, zhe wèi lìng. shǐ zhě zòu: běn guó péi chén guān fú, jiē guó chū suǒ cì, suì jiǔ bì huài, qǐ zài gěi. yòu yán: xiǎo bāng zūn fèng zhēng shuò, hǎi dào xiǎn yuǎn, shòu lì zhī shǐ, huò bàn suì yī suì shǐ fǎn, cháng jù hòu shí. dì yuē: guān fú lìng běn bāng zì zhì. dà tǒng lì, fú jiàn bù zhèng sī gěi yǔ zhī. qī nián zhēng yuè, zhōng shān shì zǐ shàng zhōng lái gào fù sàng, mìng gěi shì zhōng yú biàn xíng rén liú xùn fēng zhōng wèi zhōng shān wáng. chì shǐ zhī yòng gěi shì zhōng, zì zī shǐ yě. biàn děng hái, shòu qí huáng jīn chén xiāng wō shàn zhī zèng, wèi zhēn shì zhě suǒ jué, bìng xià lì, zhàng ér shì zhī. shí èr nián èr yuè, shì zǐ shàng sī dá lái gào fù sàng, mìng gěi shì zhōng chén fù xíng rén wàn xiáng wǎng fēng.
正統元年,其使者言:「初入閩時,止具貢物報聞。下人所齎海〈貝巴〉、螺殼,失於開報,悉為官司所沒入,致來往乏資,乞賜垂憫。」命給直如例。明年,貢使至浙江,典市舶者復請籍其所齎,帝曰:「番人以貿易為利,此二物取之何用,其悉還之,著為令。」使者奏:「本國陪臣冠服,皆國初所賜,歲久敝壞,乞再給。」又言:「小邦遵奉正朔,海道險遠,受歷之使,或半歲一歲始返,常懼後時。」帝曰:「冠服令本邦自製。《大統歷》,福建布政司給予之。」七年正月,中山世子尚忠來告父喪,命給事中余忭、行人劉遜封忠為中山王。敕使之用給事中,自茲始也。忭等還,受其黃金、沉香、倭扇之贈,為偵事者所覺,並下吏,杖而釋之。十二年二月,世子尚思達來告父喪,命給事中陳傅、行人萬祥往封。
jǐng tài èr nián, sī dá zú, wú zi, qí shū fù jīn fú shè guó shì, qiǎn shǐ gào sàng. mìng gěi shì zhōng qiáo yì xíng rén tóng shǒu hóng fēng jīn fú wèi wáng. wǔ nián èr yuè, jīn fú dì tài jiǔ zòu: zhǎng xiōng jīn fú cú, cì xiōng bù lǐ yǔ xiōng zi zhì lǔ zhēng lì, liǎng shāng jù yǔn, suǒ cì yìn yì huǐ huài. guó zhōng chén mín tuī chén quán shè guó shì, qǐ zài cì yìn zhèn fǔ yuǎn fān. cóng zhī. míng nián sì yuè mìng gěi shì zhōng yán chéng xíng rén liú jiǎn fēng tài jiǔ wèi wáng. tiān shùn liù nián sān yuè, shì zǐ shàng dé lái gào fù sàng, mìng gěi shì zhōng pān róng xíng rén cài zhé fēng wèi wáng.
景泰二年,思達卒,無子,其叔父金福攝國事,遣使告喪。命給事中喬毅、行人童守宏封金福為王。五年二月,金福弟泰久奏:「長兄金福殂,次兄布里與兄子志魯爭立,兩傷俱殞,所賜印亦毀壞。國中臣民推臣權攝國事,乞再賜印鎮撫遠藩。」從之。明年四月命給事中嚴誠、行人劉儉封泰久為王。天順六年三月,世子尚德來告父喪,命給事中潘榮、行人蔡哲封為王。
chéng huà wǔ nián, qí gòng shǐ cài jǐng yán: zǔ fù běn fú jiàn nán ān rén, wèi liú qiú tōng shì, chuán zhì jǐng, zhuó zhǎng shǐ. qǐ rú zhì cì gào zèng fēng qí fù mǔ. zhāng xià lǐ guān, yǐ wú lì ér zhǐ. míng nián, fú jiàn àn chá sī yán: gòng shǐ chéng péng zhì fú zhōu, yǔ zhǐ huī liú yù sī tōng huò huì, bìng yí jiū zhì. mìng zhì yù ér yòu péng. qī nián sān yuè, shì zǐ shàng yuán lái gào fù sàng, mìng gěi shì zhōng qiū hóng xíng rén hán wén fēng wèi wáng. hóng zhì shān dōng bìng zú, mìng gěi shì zhōng guān róng dài zhī. shí nián, gòng shǐ zhì fú jiàn, shā huái ān mín fū fù èr rén, fén wū jié cái, bǔ zhī bù huò. míng nián fù gòng, lǐ guān yīn qǐng dìng lìng èr nián yī gòng, wú guò bǎi rén, bù dé fù xié sī wù, sāo rǎo dào tú. dì cóng zhī, cì chì jiè wáng. qí shǐ zhě qǐng rú zǔ zhì, bǐ nián yī gòng, bù xǔ. yòu míng nián, gòng shǐ zhì, huì cè lì dōng gōng, qǐng rú cháo xiān ān nán, cì zhào jī huí. lǐ guān yì: liú qiú yǔ rì běn zhàn chéng bìng jū hǎi wài, lì bù bān zhào, nǎi jiàng chì yǐ wén jǐn cǎi bì cì qí wáng jí fēi. shí sān nián, shǐ chén lái, fù qǐng bǐ nián yī gòng, bù xǔ. míng nián sì yuè, wáng zú, shì zǐ shàng zhēn lái gào sàng, qǐ sì jué, fù qǐng bǐ nián yī gòng. lǐ guān yán, qí guó lián zhāng zòu qǐng, bù guò yù tú shì yì. jìn nián suǒ qiǎn zhī shǐ, duō xì mǐn zhōng bū táo zuì rén, shā rén zòng huǒ, jiān jiǎo bǎi duān, zhuān mào zhōng guó zhī huò, yǐ shàn wài fān zhī lì, suǒ qǐng bù kě xǔ. nǎi mìng gěi shì zhōng dǒng mín xíng rén zhāng xiáng wǎng fēng, ér bù cóng qí qǐng. shí liù nián, shǐ lái, fù yǐn zǔ xùn tiáo zhāng qǐng bǐ nián yī gòng, dì cì chì jiè yuē zhī. shí bā nián, shǐ zhě zhì, fù yǐ wèi yán, cì chì rú chū. shǐ zhě xié péi chén zǐ wǔ rén lái shòu xué, mìng lì nán jīng guó zi jiān. èr shí èr nián, gòng shǐ lái, qí wáng yí zī lǐ bù, qǐng qiǎn wǔ rén guī shěng, cóng zhī.
成化五年,其貢使蔡璟言:「祖父本福建南安人,為琉球通事,傳至璟,擢長史。乞如制賜誥贈封其父母。」章下禮官,以無例而止。明年,福建按察司言:「貢使程鵬至福州,與指揮劉玉私通貨賄,並宜究治。」命治玉而宥鵬。七年三月,世子尚圓來告父喪,命給事中丘弘、行人韓文封為王。弘至山東病卒,命給事中官榮代之。十年,貢使至福建,殺懷安民夫婦二人,焚屋劫財,捕之不獲。明年復貢,禮官因請定令二年一貢,毋過百人,不得附攜私物,騷擾道途。帝從之,賜敕戒王。其使者請如祖制,比年一貢,不許。又明年,貢使至,會冊立東宮,請如朝鮮、安南,賜詔齎回。禮官議:琉球與日本、占城並居海外,例不頒詔,乃降敕以文錦、彩幣賜其王及妃。十三年,使臣來,復請比年一貢,不許。明年四月,王卒,世子尚真來告喪,乞嗣爵,復請比年一貢。禮官言,其國連章奏請,不過欲圖市易。近年所遣之使,多系閩中逋逃罪人,殺人縱火,奸狡百端,專貿中國之貨,以擅外蕃之利,所請不可許。乃命給事中董旻、行人張祥往封,而不從其請。十六年,使來,復引《祖訓》條章請比年一貢,帝賜敕戒約之。十八年,使者至,復以為言,賜敕如初。使者攜陪臣子五人來受學,命隸南京國子監。二十二年,貢使來,其王移咨禮部,請遣五人歸省,從之。
hóng zhì yuán nián qī yuè, qí gòng shǐ zì zhè jiāng lái. lǐ guān yán gòng dào xiàng yóu fú jiàn, jīn jì fēi zhèng dào, yòu fēi gòng qī, yí què zhī, zhào kě. qí shǐ chén fù yǐ guó wáng yí lǐ bù wén lái, shàng yán jiù suì zhī dōng gōng cè fēi, gù qiǎn shǐ lái hè, fēi gǎn wéi zhì. lǐ guān nǎi qǐng nà zhī, ér shāo jiǎn qiàn cóng cì lài, yǐ shì cái yì zhī yì. sān nián, shǐ zhě zhì, yán jìn suì gòng shǐ zhǐ xǔ èr shí wǔ rén rù dōu, wù duō rén shǎo, lǜ zhì shū yú. zhào xǔ zēng wǔ rén, qí qiàn cóng zài mǐn zhě, bìng zēng gěi èr shí rén lǐn shí, wèi yī bǎi qī shí rén. shí gòng shǐ suǒ xié tǔ wù, yǔ mǐn rén hù shì zhě, wèi jiān shāng yì lēi, yǒu sī yòu cóng ér qīn xuē zhī. shǐ zhě sù yú cháo, yǒu zhào jìn zhǐ. shí qī nián qiǎn shǐ bǔ gòng, wèi xiǎo bāng gòng wù cháng shì zhī mǎn lá jiā, yīn zāo fēng zhì shī qī, mìng yàn lài rú zhì. zhèng dé èr nián, shǐ zhě lái, qǐng bǐ nián yī gòng. lǐ guān yán bù kě xǔ, shì shí liú jǐn luàn zhèng, tè xǔ zhī. wǔ nián qiǎn guān shēng cài jìn děng wǔ rén rù nán jīng guó xué.
弘治元年七月,其貢使自浙江來。禮官言貢道向由福建,今既非正道,又非貢期,宜卻之,詔可。其使臣復以國王移禮部文來,上言舊歲知東宮冊妃,故遣使來賀,非敢違制。禮官乃請納之,而稍減傔從賜賚,以示裁抑之意。三年,使者至,言近歲貢使止許二十五人入都,物多人少,慮致疏虞。詔許增五人,其傔從在閩者,並增給二十人廩食,為一百七十人。時貢使所攜土物,與閩人互市者,為奸商抑勒,有司又從而侵削之。使者訴於朝,有詔禁止。十七年遣使補貢,謂小邦貢物常市之滿剌加,因遭風致失期,命宴賚如制。正德二年,使者來,請比年一貢。禮官言不可許,是時劉瑾亂政,特許之。五年遣官生蔡進等五人入南京國學。
jiā jìng èr nián cóng lǐ guān yì, chì liú qiú èr nián yī gòng rú jiù zhì, bù dé guò bǎi wǔ shí rén. wǔ nián, shàng zhēn zú, qí shì zǐ shàng qīng yǐ liù nián lái gòng, yīn bào fù, shǐ zhě hái zhì hǎi, nì sǐ. jiǔ nián qiǎn tā shǐ lái gòng, bìng qǐng fēng. mìng fú jiàn shǒu chén kān bào. shí yī nián, shì zǐ yǐ guó zhōng chén mín zhuàng lái shàng, nǎi mìng gěi shì zhōng chén kǎn xíng rén gāo chéng chí jié wǎng fēng. jí hái, què qí zèng. shí sì nián, gòng shǐ zhì, réng yǐ suǒ zèng huáng jīn sì shí liǎng jìn yú cháo, nǎi chì kǎn děng shòu zhī. èr shí jiǔ nián lái gòng, xié péi chén zǐ wǔ rén rù guó xué.
嘉靖二年從禮官議,敕琉球二年一貢如舊制,不得過百五十人。五年,尚真卒,其世子尚清以六年來貢,因報訃,使者還至海,溺死。九年遣他使來貢,並請封。命福建守臣勘報。十一年,世子以國中臣民狀來上,乃命給事中陳侃、行人高澄持節往封。及還,卻其贈。十四年,貢使至,仍以所贈黃金四十兩進於朝,乃敕侃等受之。二十九年來貢,攜陪臣子五人入國學。
sān shí liù nián, gòng shǐ lái, gào wáng shàng qīng zhī sàng. xiān shì, wō kòu zì zhè jiāng bài hái, dǐ liú qiú jìng. shì zǐ shàng yuán qiǎn bīng yāo jī, dà jiān zhī, huò zhōng guó bèi lüè zhě liù rén, zhì shì sòng hái. dì jiā qí zhōng shùn, cì lài yǒu jiā, jí mìng gěi shì zhōng guō rǔ lín xíng rén lǐ jì chūn fēng shàng yuán wèi wáng. zhì fú jiàn, zǔ fēng wèi xíng. sān shí jiǔ nián, qí gòng shǐ yì zhì fú jiàn, chēng shòu shì zǐ mìng, yǐ hǎi zhōng fēng tāo pǒ cè, wō kòu yòu chū méi wú shí, kǒng tiān shǐ yǒu tā lǜ, qǐng rú zhèng dé zhōng fēng zhàn chéng gù shì, qiǎn rén dài jìn biǎo wén fāng wù, ér shēn xié běn guó zhǎng shǐ jī huí fēng cè, bù fán tiān shǐ yuǎn lín. xún àn yù shǐ fán xiàn kē yǐ wén, lǐ guān yán: qiǎn shǐ cè fēng, zǔ zhì yě. jīn shǐ zhě yù yáo shòu cè mìng, shì wěi jūn kuàng yú cǎo mǎng, bù kě yī. shǐ zhě běn fèng biǎo cháo gòng, nǎi qiú qiǎn guān dài jìn, shì qì shì zǐ zhuān qiǎn zhī mìng, bù kě èr. xī zhèng dé zhōng, zhàn chéng wáng wèi ān nán suǒ qīn, cuàn jū tā suǒ, gù shǐ zhě jī huí chì mìng, chū yī shí quán yí. jīn yuán shī guó zhī shì, yǐ nǐ qí jūn, bù kě sān. tī háng tōng dào, róu fú zhī cháng. bǐ suǒ jiè kǒu zhě wō kòu zhī jǐng fēng tāo zhī xiǎn ěr, bù zhī chēn cóng zhī shū nà shǐ chén zhī wǎng lái, guǒ hé yóu ér dé wú huàn hū? bù kě sì. nǎng zhàn chéng suī lǐng fēng, qí wáng yóu kěn qǐng qiǎn shǐ. jīn shǐ zhě fēi shì zǐ miàn mìng, yòu wú yìn xìn wén yí. ruò qīng xìn qí yán, tǎng shì zǐ yǐ qiǎn shǐ wèi zhì róng, yáo bài wèi fēi lǐ, bù kěn shòu fēng, fù shàng shū qǐng shǐ, jiāng shuí zhí qí jiù? bù kě wǔ. qǐ mìng fú jiàn shǒu chén réng yǐ qián zhào cóng shì. zhì wèi shòu fēng ér xiān xiè ēn, yì fēi gù shì. yí zhǐ tīng qí rù gòng, qí xiè ēn biǎo wén, qí shì zǐ shòu fēng hòu qiǎn shǐ shàng jìn, shù zhōng guó zhī dà tǐ yǐ quán. dì rú qí yán. sì shí yī nián xià, qiǎn shǐ rù gòng xiè ēn. míng nián jí sì shí sì nián bìng rù gòng. lóng qìng zhōng, fán sān gòng, jiē sòng hái zhōng guó piāo liú rén kǒu. tiān zǐ jiā qí zhōng chéng, cì chì jiǎng lì, jiā lài yín bì.
三十六年,貢使來,告王尚清之喪。先是,倭寇自浙江敗還,抵琉球境。世子尚元遣兵邀擊,大殲之,獲中國被掠者六人,至是送還。帝嘉其忠順,賜賚有加,即命給事中郭汝霖、行人李際春封尚元為王。至福建,阻風未行。三十九年,其貢使亦至福建,稱受世子命,以海中風濤叵測,倭寇又出沒無時,恐天使有他慮,請如正德中封占城故事,遣人代進表文方物,而身偕本國長史齎回封冊,不煩天使遠臨。巡按御史樊獻科以聞,禮官言:「遣使冊封,祖制也。今使者欲遙受冊命,是委君貺於草莽,不可一。使者本奉表朝貢,乃求遣官代進,是棄世子專遣之命,不可二。昔正德中,占城王為安南所侵,竄居他所,故使者齎回敕命,出一時權宜。今援失國之事,以儗其君,不可三。梯航通道,柔服之常。彼所藉口者倭寇之警、風濤之險爾,不知琛賨之輸納、使臣之往來,果何由而得無患乎?不可四。曩占城雖領封,其王猶懇請遣使。今使者非世子面命,又無印信文移。若輕信其言,倘世子以遣使為至榮,遙拜為非禮,不肯受封,復上書請使,將誰執其咎?不可五。乞命福建守臣仍以前詔從事。至未受封而先謝恩,亦非故事。宜止聽其入貢,其謝恩表文,俟世子受封后遣使上進,庶中國之大體以全。」帝如其言。四十一年夏,遣使入貢謝恩。明年及四十四年併入貢。隆慶中,凡三貢,皆送還中國飄流人口。天子嘉其忠誠,賜敕獎勵,加賚銀幣。
wàn lì yuán nián dōng, qí guó shì zǐ shàng yǒng qiǎn shǐ gào fù sàng, qǐng xí jué. zhāng xià lǐ bù, xíng fú jiàn shǒu chén hé zòu. míng nián qiǎn shǐ hè dēng jí. sān nián rù gòng. sì nián chūn, zài gòng. qī yuè mìng hù kē gěi shì zhōng xiāo chóng yè xíng rén xiè jié jī chì jí pí biàn guān fú yù guī, fēng shàng yǒng wèi zhōng shān wáng. míng nián dōng, chóng yè děng wèi zhì, shì zǐ fù qiǎn shǐ rù gòng, qí hòu, xiū gòng rú cháng yí. bā nián dōng, qiǎn péi chén zǐ sān rén rù nán jīng guó xué. shí jiǔ nián qiǎn shǐ lái gòng, ér shàng yǒng suí zú. lǐ guān yǐ rì běn fāng qīn shì lín jìng, liú qiú bù kě wú wáng, qǐ lìng shì zǐ sù qǐng xí fēng, yòng zī zhèn yā. cóng zhī.
萬曆元年冬,其國世子尚永遣使告父喪,請襲爵。章下禮部,行福建守臣核奏。明年遣使賀登極。三年入貢。四年春,再貢。七月命戶科給事中蕭崇業、行人謝杰齎敕及皮弁冠服、玉珪,封尚永為中山王。明年冬,崇業等未至,世子復遣使入貢,其後,修貢如常儀。八年冬,遣陪臣子三人入南京國學。十九年遣使來貢,而尚永隨卒。禮官以日本方侵噬鄰境,琉球不可無王,乞令世子速請襲封,用資鎮壓。從之。
èr shí sān nián, shì zǐ shàng níng qiǎn rén qǐng xí. fú jiàn xún fǔ xǔ fú yuǎn yǐ wō fēn wèi xī, jù xiān chén zhèng xiǎo lǐng fēng zhī yì, qǐng qiǎn guān yī yuán jī chì zhì fú jiàn, tīng qí péi chén miàn lǐng guī guó, huò qiǎn xí hǎi wǔ chén yī rén, xié péi chén tóng wǎng. lǐ guān fàn qiān yì rú qí yán, qiě qǐng dài shì zǐ biǎo zhì nǎi xǔ. èr shí bā nián, shì zǐ yǐ biǎo zhì, qí péi chén qǐng rú zǔ zhì qiǎn guān. lǐ guān yú jì dēng yán: lèi cháo cè fēng liú qiú, fá mù zào zhōu, dòng jīng shù suì. shǐ zhě dǎo fēng tāo zhī xiǎn, xiǎo guó kǔ gōng yì zhī fán. yí yī rú qián yì cóng shì. dì kě zhī, mìng jīn hòu cè fēng, zhǐ qiǎn lián yǒng wǔ chén yī rén xié qǐng fēng péi chén qián wǎng, qí jì qián wáng, fēng xīn wáng, lǐ yí yī rú jiù zhāng, réng mìng qí bǐ guó dà chén jié zhuàng zhì nǎi xíng. míng nián qiū, gòng shǐ yǐ zhuàng zhì, réng qǐng qiǎn wén chén. nǎi mìng gěi shì zhōng hóng zhān zǔ xíng rén wáng shì zhēn wǎng, qiě mìng dài hǎi kòu xī jǐng, nǎi dù hǎi xíng shì. yǐ ér zhān zǔ yǐ yōu qù, gǎi mìng gěi shì zhōng xià zǐ yáng, yǐ sān shí yī nián èr yuè dǐ fú jiàn. àn chén fāng yuán yàn fù yǐ hǎi shàng duō shì, jǐng bào pín réng, huì xún fǔ xú xué jù shū qǐng réng qiǎn wǔ chén. zi yáng shì zhēn zé yǐ shǔ guó yán bù kě shuǎng, shǐ chén yì dāng yǒu zhōng, qǐ jiān chéng mìng wèi yuǎn rén. zhāng jù wèi bào, lǐ bù shì láng lǐ tíng jī yán: yí xíng lǐng fēng chū zhǐ, bìng wǔ chén bù bì qiǎn. yú shì yù shǐ qián huán gěi shì zhōng xiāo jìn gāo jiāo zhāng zhēng qí bù kě, wèi: cǐ shì dāng zài qīn mìng wèi dìng zhī qián, bù dāng zài cè shǐ jì qiǎn zhī hòu, yí chì suǒ sī sù chéng hǎi sōu, wù wù jīn suì dù hǎi zhī qī. qí jùn shì fù mìng, rán hòu dìng wèi huà yī zhī guī, xiān zhī yǐ wén gào, lìng qí lǐng fēng hǎi shàng, yǒng wèi zūn shǒu. dì nà zhī. sān shí sān nián qī yuè, nǎi mìng zi yáng děng sù dù hǎi jùn shì.
二十三年,世子尚寧遣人請襲。福建巡撫許孚遠以倭氛未息,據先臣鄭曉領封之議,請遣官一員齎敕至福建,聽其陪臣面領歸國,或遣習海武臣一人,偕陪臣同往。禮官范謙議如其言,且請待世子表至乃許。二十八年,世子以表至,其陪臣請如祖制遣官。禮官余繼登言:「累朝冊封琉球,伐木造舟,動經數歲。使者蹈風濤之險,小國苦供億之煩。宜一如前議從事。」帝可之,命今後冊封,止遣廉勇武臣一人偕請封陪臣前往,其祭前王,封新王,禮儀一如舊章,仍命俟彼國大臣結狀至乃行。明年秋,貢使以狀至,仍請遣文臣。乃命給事中洪瞻祖、行人王士禎往,且命待海寇息警,乃渡海行事。已而瞻祖以憂去,改命給事中夏子陽,以三十一年二月抵福建。按臣方元彥復以海上多事,警報頻仍,會巡撫徐學聚疏請仍遣武臣。子陽、士禎則以屬國言不可爽,使臣義當有終,乞堅成命慰遠人。章俱未報,禮部侍郎李廷機言:「宜行領封初旨,並武臣不必遣。」於是御史錢桓、給事中蕭近高交章爭其不可,謂:「此事當在欽命未定之前,不當在冊使既遣之後,宜敕所司速成海艘,勿誤今歲渡海之期。俟竣事復命,然後定為畫一之規,先之以文告,令其領封海上,永為遵守。」帝納之。三十三年七月,乃命子陽等速渡海竣事。
dāng shì shí, rì běn fāng qiáng, yǒu tūn miè zhī yì. liú qiú wài yù qiáng lín, nèi xiū gòng bù jué. sì shí nián, rì běn guǒ yǐ jìn bīng sān qiān rù qí guó, lǔ qí wáng, qiān qí zōng qì, dà lüè ér qù. zhè jiāng zǒng bīng guān yáng zōng yè yǐ wén, qǐ yán chì hǎi shàng bīng bèi, cóng zhī. yǐ ér qí wáng shì guī, fù qiǎn shǐ xiū gòng, rán qí guó cán pò yǐ shèn, lǐ guān nǎi dìng shí nián yī gòng zhī lì. míng nián xiū gòng rú gù. yòu míng nián zài gòng, fú jiàn shǒu chén zūn cháo mìng què hái zhī, qí shǐ zhě yàng yàng ér qù. sì shí sì nián, rì běn yǒu qǔ jī lóng shān zhī móu, qí dì míng tái wān, mì ěr fú jiàn, shàng níng qiǎn shǐ yǐ wén, zhào hǎi shàng jǐng bèi.
當是時,日本方強,有吞滅之意。琉球外御強鄰,內修貢不絕。四十年,日本果以勁兵三千入其國,擄其王,遷其宗器,大掠而去。浙江總兵官楊宗業以聞,乞嚴飭海上兵備,從之。已而其王釋歸,復遣使修貢,然其國殘破已甚,禮官乃定十年一貢之例。明年修貢如故。又明年再貢,福建守臣遵朝命卻還之,其使者怏怏而去。四十四年,日本有取雞籠山之謀,其地名台灣,密邇福建,尚寧遣使以聞,詔海上警備。
tiān qǐ sān nián, shàng níng yǐ zú, qí shì zǐ shàng fēng qiǎn shǐ qǐng gòng qǐng fēng. lǐ guān yán: jiù zhì, liú qiú èr nián yī gòng, hòu wèi wō kòu suǒ pò, gǎi qī shí nián. jīn qí guó xiū yǎng wèi jiǔ, zàn nǐ wǔ nián yī gòng, qí xīn wáng cè fēng gèng yì. cóng zhī. wǔ nián qiǎn shǐ rù gòng qǐng fēng. liù nián zài gòng. shì shí zhōng guó duō shì, ér kē chén yīng shǐ zhě yì dàn xíng, gù fēng diǎn jiǔ jī.
天啟三年,尚寧已卒,其世子尚豐遣使請貢請封。禮官言:「舊制,琉球二年一貢,後為倭寇所破,改期十年。今其國休養未久,暫擬五年一貢,俟新王冊封更議。」從之。五年遣使入貢請封。六年再貢。是時中國多事,而科臣應使者亦憚行,故封典久稽。
chóng zhēn èr nián, gòng shǐ yòu zhì qǐng fēng, mìng qiǎn guān rú gù shì. lǐ guān hé rú chǒng fù yǐ lǚ xiǎn mí fèi, qǐng lìng péi chén lǐng fēng. dì bù cóng, nǎi mìng hù kē gěi shì zhōng dù sān cè xíng rén yáng lūn wǎng, chéng lǐ ér hái. sì nián qiū, qiǎn shǐ hè dōng gōng cè lì. zì shì, qì chóng zhēn mò, bìng xiū gòng rú yí. hòu liǎng jīng jì méi, táng wáng lì yú fú jiàn, yóu qiǎn shǐ fèng gòng. qí qián shì tiān cháo, wèi wài fān zuì yún.
崇禎二年,貢使又至請封,命遣官如故事。禮官何如寵復以履險糜費,請令陪臣領封。帝不從,乃命戶科給事中杜三策、行人楊掄往,成禮而還。四年秋,遣使賀東宮冊立。自是,迄崇禎末,並修貢如儀。後兩京繼沒,唐王立於福建,猶遣使奉貢。其虔事天朝,為外藩最雲。
lǚ sòng jū nán hǎi zhōng, qù zhāng zhōu shén jìn. hóng wǔ wǔ nián zhēng yuè qiǎn shǐ xié suǒ lǐ zhū guó lái gòng. yǒng lè sān nián shí yuè qiǎn guān jī zhào, fǔ yù qí guó. bā nián yǔ féng jiā shī lán rù gòng, zì hòu jiǔ bù zhì. wàn lì sì nián, guān jūn zhuī hǎi kòu lín dào gān zhì qí guó, guó rén zhù tǎo yǒu gōng, fù cháo gòng. shí fú láng jī qiáng, yǔ lǚ sòng hù shì, jiǔ zhī jiàn qí guó ruò kě qǔ, nǎi fèng hòu huì yí wáng, qǐ dì rú niú pí dà, jiàn wū yǐ jū. wáng bù yú qí zhà ér xǔ zhī, qí rén nǎi liè niú pí, lián shǔ zhì shù qiān zhàng, wéi lǚ sòng dì, qǐ rú yuē. wáng dà hài, rán yè yǐ xǔ nuò, wú kě nài hé, suì tīng zhī, ér shāo zhēng qí shuì rú guó fǎ. qí rén jì de dì, jí yíng shì zhú chéng, liè huǒ qì, shè shǒu yù jù, wèi kuī cì jì. yǐ, jìng chéng qí wú bèi, xí shā qí wáng, zhú qí rén mín, ér jù qí guó, míng réng lǚ sòng, shí fú láng jī yě. xiān shì, mǐn rén yǐ qí dì jìn qiě ráo fù, shāng fàn zhě zhì shù wàn rén, wǎng wǎng jiǔ jū bù fǎn, zhì zhǎng zi sūn. fú láng jī jì duó qí guó, qí wáng qiǎn yī qiú lái zhèn, lǜ huá rén wèi biàn, duō zhú zhī guī, liú zhě xī bèi qí qīn rǔ.
呂宋居南海中,去漳州甚近。洪武五年正月遣使偕瑣里諸國來貢。永樂三年十月遣官齎詔,撫諭其國。八年與馮嘉施蘭入貢,自後久不至。萬曆四年,官軍追海寇林道乾至其國,國人助討有功,復朝貢。時佛郎機強,與呂宋互市,久之見其國弱可取,乃奉厚賄遺王,乞地如牛皮大,建屋以居。王不虞其詐而許之,其人乃裂牛皮,聯屬至數千丈,圍呂宋地,乞如約。王大駭,然業已許諾,無可奈何,遂聽之,而稍徵其稅如國法。其人既得地,即營室築城,列火器,設守御具,為窺伺計。已,竟乘其無備,襲殺其王,逐其人民,而據其國,名仍呂宋,實佛郎機也。先是,閩人以其地近且饒富,商販者至數萬人,往往久居不返,至長子孫。佛郎機既奪其國,其王遣一酋來鎮,慮華人為變,多逐之歸,留者悉被其侵辱。
èr shí yī nián bā yuè, qiú láng léi bì lǐ xì lao qīn měi luò jū, yì huá rén èr bǎi wǔ shí zhù zhàn. yǒu pān hé wǔ zhě wèi qí shào guān. mán rén rì hān wò, ér lìng huá rén cāo zhōu, shāo dài, zhé biān tà, yǒu zhì sǐ zhě. hé wǔ yuē: pàn sǐ, chuí sǐ, děng sǐ ěr, fǒu yì qiě zhàn sǐ, hé ruò cì shā cǐ qiú yǐ jiù sǐ. shèng zé yáng fān guī, bù shèng ér jiàn fù, sǐ wèi wǎn yě. zhòng rán zhī, nǎi yè cì shā qí qiú, chí qiú shǒu dà hū. zhū mán jīng qǐ, bù zhī suǒ wèi, xī bèi rèn, huò luò shuǐ sǐ. hé wǔ děng jǐn shōu qí jīn bǎo jiǎ zhàng, jià zhōu yǐ guī. shī lù zhī ān nán, wèi qí guó rén suǒ lüè, wéi guō wéi tài děng sān shí èr rén fù tā zhōu huò fǎn. shí qiú zi láng léi māo lìn zhù shuò wù, wén zhī, lǜ zhòng chí zhì, qiǎn sēng chén fù yuān, qǐ hái qí zhàn jiàn jīn bǎo, lù chóu rén yǐ cháng fù mìng. xún fǔ xǔ fú yuǎn wén yú cháo, xí liǎng guǎng dū fǔ yǐ lǐ qiǎn sēng, zhì wéi tài yú lǐ, hé wǔ jìng liú ān nán bù gǎn fǎn.
二十一年八月,酋郎雷敝里系朥侵美洛居,役華人二百五十助戰。有潘和五者為其哨官。蠻人日酣臥,而令華人操舟,稍怠,輒鞭撻,有至死者。和五曰:「叛死,箠死,等死耳,否亦且戰死,曷若刺殺此酋以救死。勝則揚帆歸,不勝而見縛,死未晚也。」眾然之,乃夜刺殺其酋,持酋首大呼。諸蠻驚起,不知所為,悉被刃,或落水死。和五等盡收其金寶、甲仗,駕舟以歸。失路之安南,為其國人所掠,惟郭惟太等三十二人附他舟獲返。時酋子郎雷貓吝駐朔霧,聞之,率眾馳至,遣僧陳父冤,乞還其戰艦、金寶,戮仇人以償父命。巡撫許孚遠聞於朝,檄兩廣督撫以禮遣僧,置惟太於理,和五竟留安南不敢返。
chū, qiú zhī bèi lù yě, qí bù xià jū lǚ sòng zhě, jǐn zhú huá rén yú chéng wài, huǐ qí lú. jí māo lìn guī, lìng chéng wài zhú shì yǐ jū. huì yǒu chuán rì běn lái kòu zhě, māo lìn jù jiāo tōng wèi huàn, fù yì qū zhú. ér fú yuǎn shì qiǎn rén zhāo hái, mán nǎi gěi xíng liáng qiǎn zhī. rán huá shāng shì lì, qū sǐ bù gù, jiǔ zhī fù chéng jù.
初,酋之被戮也,其部下居呂宋者,盡逐華人於城外,毀其廬。及貓吝歸,令城外築室以居。會有傳日本來寇者,貓吝懼交通為患,複議驅逐。而孚遠適遣人招還,蠻乃給行糧遣之。然華商嗜利,趨死不顧,久之復成聚。
qí shí kuàng shuì shǐ zhě sì chū, jiān guǐ fēng qǐ yán lì, yǒu yán yīng lóng zhāng yí zhě, yán lǚ sòng jī yì shān sù chǎn jīn yín, cǎi zhī, suì kě dé jīn shí wàn liǎng yín sān shí wàn liǎng, yǐ sān shí nián qī yuè yì què zòu wén, dì jí nà zhī. mìng xià, jǔ cháo hài yì. dōu yù shǐ wēn chún shū yán: jìn zhōng wài zhū chén zhēng yán kuàng shuì zhī hài, tiān tīng mí gāo. jīn guǎng dōng lǐ fèng zhì wū rǔ fù nǚ liù shí liù rén, sī yùn cái huì zhì sān shí jù zhōu sān bǎi dà káng, shì bì jiàn lù yú jī nù zhī zhòng. hé rú jí jīn chè zhī, yóu bù shī wēi fú cāo zòng zhī bǐng. miǎn qiú yǐ bǎo jǐng gù, tí bīng shí wàn jiāng fàn nèi dì, xī nán zhī mán, jí jí kě yōu. ér mǐn zhōng jiān tú yòu yǐ jī yì shān shì jiàn gào. cǐ qí wàng yán, zhēn rú xì jù, bù yì huáng shàng zhī cōng míng ér wù tīng zhī. chén děng jīng hún yáo yè, qǐn shí bù níng. yì shí biàn xìng huò qǐ, fèi guó jiā zhī cái bù zhī jǐ bǎi wàn, tǎng huò jiǎn miè bù zǎo, qí huàn yòu bù zhǐ fèi cái yǐ.
其時礦稅使者四出,奸宄蜂起言利,有閻應龍、張嶷者,言呂宋機易山素產金銀,采之,歲可得金十萬兩、銀三十萬兩,以三十年七月詣闕奏聞,帝即納之。命下,舉朝駭異。都御史溫純疏言:「近中外諸臣爭言礦稅之害,天聽彌高。今廣東李鳳至污辱婦女六十六人,私運財賄至三十巨舟、三百大扛,勢必見戮於積怒之眾。何如及今撤之,猶不失威福操縱之柄。緬酋以寶井故,提兵十萬將犯內地,西南之蠻,岌岌可憂。而閩中奸徒又以機易山事見告。此其妄言,真如戲劇,不意皇上之聰明而誤聽之。臣等驚魂搖曳,寢食不寧。異時變興禍起,費國家之財不知幾百萬,倘或剪滅不早,其患又不止費財矣。
chén wén hǎi chéng shì bó gāo cǎi yǐ suì zhēng sān wàn jīn, jué bù yí yú lì ér ràng lì. jí jī yì yuè zài hǎi wài, yì jué wú biàn dì jīn yín, rèn rén cǎi qǔ zhī lǐ, ān suǒ de jīn shí wàn yín sān shí wàn, yǐ shí qí yán. bù guò jiǎ jiè cháo mìng, lán chū jìn wù, gōu yǐn zhū fān, yǐ chěng bù guǐ zhī móu, qǐ zhǐ fán rǎo gōng sī, yí hài hǎi chéng yī yì ér yǐ zāi.
臣聞海澄市舶高寀已歲徵三萬金,決不遺餘力而讓利。即機易越在海外,亦決無遍地金銀,任人採取之理,安所得金十萬、銀三十萬,以實其言。不過假借朝命,闌出禁物,勾引諸番,以逞不軌之謀,豈止煩擾公私,貽害海澄一邑而已哉。
xī nián wō huàn, zhèng yuán jiān mín xià hǎi, sī tōng dà xìng, shè jì lēi jià, zhì wō zéi fèn hèn, chēng bīng fàn shùn. jīn yǐ cháo mìng xíng zhī, hài dāng mí dà. jí hū bīng lián huò jié, zhū jiān qiě xiào wāng zhí céng yī běn bèi gù zhì, fù hǎi chēng wáng, yōng bīng liè zhài, jìn kě yǐ guī zhòng lì, yuǎn bù shī wèi wèi tuó. yú zhū wáng mìng zhī jì dé yǐ, rú guó jiā dà huàn hé! qǐ jí zhì yú lǐ, yòng xiāo huò běn.
昔年倭患,正緣奸民下海,私通大姓,設計勒價,致倭賊憤恨,稱兵犯順。今以朝命行之,害當彌大。及乎兵連禍結,諸奸且效汪直、曾一本輩故智,負海稱王,擁兵列寨,近可以規重利,遠不失為尉佗。於諸亡命之計得矣,如國家大患何!乞急置於理,用消禍本。」
yán guān jīn zhōng shì cáo yú biàn zhū wú bì děng yì lián zhāng lì zhēng, jiē bù tīng.
言官金忠士、曹於汴、朱吾弼等亦連章力爭,皆不聽。
shì xià fú jiàn shǒu chén, chí bù yù xíng, ér pò yú cháo mìng, nǎi qiǎn hǎi chéng chéng wáng shí hé bǎi hù gàn yī chéng xié yí wǎng kān. lǚ sòng rén wén zhī dà hài. huá rén liú yù zhě wèi zhī yuē: tiān cháo wú tā yì, tè shì jiān tú héng shēng shì duān. jīn qiǎn shǐ zhě àn yàn, bǐ jiān tú zì qióng, biàn yú hái bào ěr. qí qiú yì shāo jiě, mìng zhū sēng sàn huā dào páng, ruò jìng cháo shǐ, ér shèng chén bīng wèi yà zhī. shí hé děng rù, qiú wèi zhì yàn, wèn yuē: tiān cháo yù qiǎn rén kāi shān. shān gè yǒu zhǔ, ān dé kāi? pì zhōng huá yǒu shān, kě róng wǒ guó kāi yé? qiě yán: shù shēng jīn dòu, shì hé shù suǒ shēng? shí hé bù néng duì, shù shì yí, yí yuē: cǐ dì jiē jīn, hé bì wèn dòu suǒ zì? shàng xià jiē dà xiào, liú yí, yù shā zhī. zhū huá rén gòng jiě, nǎi huò shì guī. shí hé hái rèn, jí bìng jì sǐ. shǒu chén yǐ wén, qǐng zhì yí wàng yán zuì. shì yǐ zhǐ yǐ, ér lǚ sòng rén zhōng zì yí, wèi tiān cháo jiāng xí qǔ qí guó, zhū liú yù zhě wèi nèi yīng, qián móu shā zhī.
事下福建守臣,持不欲行,而迫於朝命,乃遣海澄丞王時和、百戶干一成偕嶷往勘。呂宋人聞之大駭。華人流寓者謂之曰:「天朝無他意,特是奸徒橫生事端。今遣使者按驗,俾奸徒自窮,便於還報耳。」其酋意稍解,命諸僧散花道旁,若敬朝使,而盛陳兵衛迓之。時和等入,酋為置宴,問曰:「天朝欲遣人開山。山各有主,安得開?譬中華有山,可容我國開耶?」且言:「樹生金豆,是何樹所生?」時和不能對,數視嶷,嶷曰:「此地皆金,何必問豆所自?」上下皆大笑,留嶷,欲殺之。諸華人共解,乃獲釋歸。時和還任,即病悸死。守臣以聞,請治嶷妄言罪。事已止矣,而呂宋人終自疑,謂天朝將襲取其國,諸流寓者為內應,潛謀殺之。
míng nián, shēng yán fā bīng qīn páng guó, hòu jià shì tiě qì. huá rén tān lì jǐn yù zhī, yú shì jiā wú cùn tiě. qiú nǎi xià lìng lù huá rén xìng míng, fēn sān bǎi rén wèi yī yuàn, rù jí jiān zhī. shì shāo lù, huá rén qún zǒu cài yuán. qiú fā bīng gōng, zhòng wú bīng zhàng, sǐ wú suàn, bēn dà lún shān. mán rén fù lái gōng, zhòng shū sǐ dòu, mán bīng shǎo cuò. qiú xuán huǐ, qiǎn shǐ yì hé. zhòng yí qí wěi, pū shā zhī. qiú dà nù, liǎn zhòng rù chéng, shè fú chéng páng. zhòng jī shén, xī xià shān gōng chéng. fú fā, zhòng dà bài, xiān hòu sǐ zhě èr wàn wǔ qiān rén. qiú xún chū lìng, zhū suǒ lüè huá rén zī, xī fēng shí zhù kù. yí shū mǐn zhōng shǒu chén, yán huá rén jiāng móu luàn, bù dé yǐ xiān zhī, qǐng lìng sǐ zhě jiā shǔ wǎng qǔ qí nú yǔ tǎng. xún fǔ xú xué jù děng jí gào biàn yú cháo, dì jīng dào, xià fǎ sī yì jiān tú zuì. sān shí èr nián shí èr yuè yì shàng, dì yuē: yí děng qī kuáng cháo tíng, shēng xìn hǎi wài, zhì èr wàn shāng mín jǐn gāo fēng rèn, sǔn wēi rǔ guó, sǐ yǒu yú gū, jí xiāo shǒu chuán shì hǎi shàng. lǚ sòng qiú shàn shā shāng mín, fǔ àn guān yì zuì yǐ wén. xué jù děng nǎi yí xí lǚ sòng, shù yǐ shàn shā zuì, lìng sòng sǐ zhě qī zǐ guī, jìng bù néng tǎo yě. qí hòu, huá rén fù shāo shāo wǎng, ér mán rén lì zhōng guó hù shì, yì bù jù, jiǔ zhī fù chéng jù.
明年,聲言發兵侵旁國,厚價市鐵器。華人貪利盡鬻之,於是家無寸鐵。酋乃下令錄華人姓名,分三百人為一院,入即殲之。事稍露,華人群走菜園。酋發兵攻,眾無兵仗,死無算,奔大侖山。蠻人復來攻,眾殊死斗,蠻兵少挫。酋旋悔,遣使議和。眾疑其偽,撲殺之。酋大怒,斂眾入城,設伏城旁。眾飢甚,悉下山攻城。伏發,眾大敗,先後死者二萬五千人。酋尋出令,諸所掠華人貲,悉封識貯庫。移書閩中守臣,言華人將謀亂,不得已先之,請令死者家屬往取其孥與帑。巡撫徐學聚等亟告變於朝,帝驚悼,下法司議奸徒罪。三十二年十二月議上,帝曰:「嶷等欺誑朝廷,生釁海外,致二萬商民盡膏鋒刃,損威辱國,死有餘辜,即梟首傳示海上。呂宋酋擅殺商民,撫按官議罪以聞。」學聚等乃移檄呂宋,數以擅殺罪,令送死者妻子歸,竟不能討也。其後,華人復稍稍往,而蠻人利中國互市,亦不拒,久之復成聚。
shí fú láng jī yǐ bìng mǎn lá jiā, yì yǐ lǚ sòng, shì yù qiáng, héng xíng hǎi wài, suì jù guǎng dōng xiāng shān ào, zhú chéng yǐ jū, yǔ mín hù shì, ér huàn fù zhōng yú yuè yǐ.
時佛郎機已並滿剌加,益以呂宋,勢愈強,橫行海外,遂據廣東香山澳,築城以居,與民互市,而患復中於粵矣。
hé māo lǐ, hǎi zhōng xiǎo guó yě. tǔ jí duō shān, shān wài dà hǎi, ráo yú chóng, rén zhī gēng jià. yǒng lè sān nián jiǔ yuè qiǎn shǐ fù zhǎo wā shǐ chén cháo gòng. qí guó yòu míng māo lǐ wù, jìn lǚ sòng, shāng bó wǎng lái, jiàn chéng fù rǎng. huá rén rù qí guó, bù gǎn qī líng, shì fǎ zuì píng, gù huá rén wèi zhī yǔ yuē: ruò yào fù, xū wǎng māo lǐ wù. yǒu wǎng jīn jiāo lǎo zhě, zuì xiōng hàn, hǎi shàng xíng jié, zhōu ruò piāo fēng, yù zhī wú miǎn zhě. rán tè è shāng bó bù zhì qí dì, ǒu yǒu zhì zhě, dài zhī shén shàn. māo lǐ wù hòu zāo kòu lüè, rén duō sǐ shāng, dì yì pín kùn. shāng rén lǜ wèi jiāo lǎo suǒ jié, xiān yǒu fù zhě.
合貓里,海中小國也。土瘠多山,山外大海,饒魚蟲,人知耕稼。永樂三年九月遣使附爪哇使臣朝貢。其國又名貓里務,近呂宋,商舶往來,漸成富壤。華人入其國,不敢欺陵,市法最平,故華人為之語曰:「若要富,須往貓里務。」有網巾礁老者,最兇悍,海上行劫,舟若飄風,遇之無免者。然特惡商舶不至其地,偶有至者,待之甚善。貓里務後遭寇掠,人多死傷,地亦貧困。商人慮為礁老所劫,鮮有赴者。
měi luò jū, sú é wèi mǐ liù hé, jū dōng hǎi zhōng, pō chēng ráo fù. qiú chū, wēi yí shén bèi, suǒ bù hé zhǎng fú dào páng. nán zǐ xuē fà, nǚ chuí jié. dì yǒu xiāng shān, yǔ hòu xiāng duò, yán liú mǎn dì, jū mín shí qǔ bù jié. qí qiú wěi jī chōng dòng, yǐ dài shāng bó zhī shòu. dōng yáng bù chǎn dīng xiāng, dú cǐ dì yǒu zhī, kě yǐ bì xié, gù huá rén duō shì yì.
美洛居,俗訛為米六合,居東海中,頗稱饒富。酋出,威儀甚備,所部合掌伏道旁。男子削髮,女椎結。地有香山,雨後香墮,沿流滿地,居民拾取不竭。其酋委積充棟,以待商舶之售。東洋不產丁香,獨此地有之,可以辟邪,故華人多市易。
wàn lì shí, fú láng jī lái gōng, qí qiú zhàn bài qǐng jiàng, nǎi yòu lìng fù wèi, suì yǐ dīng xiāng chōng gòng, bù shè shù bīng ér qù. yǐ, hóng máo fān héng hǎi shàng, zhī fú láng jī bīng yǐ tuì, chéng xū zhí dǐ chéng xià, zhí qí qiú, yǔ zhī yuē: ruò shàn shì wǒ, wǒ wèi ruò zhǔ, shū shèng fú láng jī yě. qiú bù dé yǐ tīng mìng, fù wèi rú gù. fú láng jī qiú wén zhī dà nù, lǜ bīng lái gōng, dào wèi huá rén suǒ shā, yǔ jù lǚ sòng chuán.
萬曆時,佛郎機來攻,其酋戰敗請降,乃宥令復位,歲以丁香充貢,不設戍兵而去。已,紅毛番橫海上,知佛郎機兵已退,乘虛直抵城下,執其酋,語之曰:「若善事我,我為若主,殊勝佛郎機也。」酋不得已聽命,復位如故。佛郎機酋聞之大怒,率兵來攻,道為華人所殺,語具《呂宋傳》。
shí hóng máo fān suī jù měi luò jū, lǜ yī èr suì lǜ zhòng fǎn guó, jì fǎn fù lái. fú láng jī qiú zi jì xí wèi, yù jìng fù zhì, dà jǔ bīng lái xí, zhí hóng máo fān yǐ qù, suì pò měi luò jū, shā qí qiú, lì jǐ suǒ qīn xìn zhǔ zhī. wú hé, hóng máo fān zhì, yòu pò qí chéng, zhú fú láng jī suǒ lì qiú, ér lì měi luò jū gù wáng zhī zǐ. zì shì, suì gòu bīng, rén bù kān mìng. huá rén liú yù zhě, yóu shuō liǎng guó, lìng gè bà bīng, fēn guó zhōng wàn lǎo gāo shān wèi jiè, shān yǐ běi shǔ hóng máo fān, nán shǔ fú láng jī, shǐ shāo xiū xī, ér měi luò jū jìng wèi liǎng guó suǒ fēn.
時紅毛番雖據美洛居,率一二歲率眾返國,既返復來。佛郎機酋子既襲位,欲竟父志,大舉兵來襲,值紅毛番已去,遂破美洛居,殺其酋,立己所親信主之。無何,紅毛番至,又破其城,逐佛郎機所立酋,而立美洛居故王之子。自是,歲構兵,人不堪命。華人流寓者,遊說兩國,令各罷兵,分國中萬老高山為界,山以北屬紅毛番,南屬佛郎機,始稍休息,而美洛居竟為兩國所分。
shā yáo, yǔ nà bì chǎn lián huài. nà bì chǎn zài hǎi pàn, shā yáo shāo yū rù shān wēi, jiē yǔ lǚ sòng jìn. nán nǚ xù fà chuí jié, nán zǐ yòng lǚ, fù nǚ xiǎn zú. yǐ bǎn wèi chéng, shù mù fù máo wèi shì. chóng shì jiào, duō jiàn lǐ bài sì. nán nǚ zhī jìn shén yán, fū xíng zài qián, qí fù yǔ rén cháo xiào, fū jí rèn qí fù, suǒ cháo xiào zhī rén bù gǎn táo, rèn qí cì gē. dào bù wèn dà xiǎo, zhé lùn sǐ. yùn fù jiāng chǎn, yǐ shuǐ guàn zhī, qiě yǐ shuǐ dí qí zi, zhì shuǐ zhōng, shēng ér yǔ shuǐ xí yǐ. wù chǎn shén báo, huá rén shāng qí dì, suǒ xié jǐn cí qì guō fǔ zhī lèi, zhòng zhě zhì bù ér zhǐ. hòu fú láng jī jù lǚ sòng, duō qīn duó lín jìng, wéi èr guó hào lìng bù néng jí.
沙瑤,與吶嗶嘽連壞。吶嗶嘽在海畔,沙瑤稍紆入山隈,皆與呂宋近。男女蓄髮椎結,男子用履,婦女跣足。以板為城,豎木覆茅為室。崇釋教,多建禮拜寺。男女之禁甚嚴,夫行在前,其婦與人嘲笑,夫即刃其婦,所嘲笑之人不敢逃,任其刺割。盜不問大小,輒論死。孕婦將產,以水灌之,且以水滌其子,置水中,生而與水習矣。物產甚薄,華人商其地,所攜僅磁器、鍋釜之類,重者至布而止。後佛郎機據呂宋,多侵奪鄰境,惟二國號令不能及。
jī lóng shān zài péng hú yǔ dōng běi, gù míng běi gǎng, yòu míng dōng fān, qù quán zhōu shén ěr. dì duō shēn shān dà zé, jù luò xīng sàn. wú jūn zhǎng, yǒu shí wǔ shè, shè duō zhě qiān rén, shǎo huò wǔ liù bǎi rén. wú yáo fù, yǐ zǐ nǚ duō zhě wèi xióng, tīng qí hào lìng. suī jū hǎi zhōng, kù wèi hǎi, bù shàn cāo zhōu, lǎo sǐ bù yǔ lǐng guó wǎng lái.
雞籠山在彭湖嶼東北,故名北港,又名東番,去泉州甚邇。地多深山大澤,聚落星散。無君長,有十五社,社多者千人,少或五六百人。無徭賦,以子女多者為雄,聽其號令。雖居海中,酷畏海,不善操舟,老死不與領國往來。
yǒng lè shí, zhèng hé biàn lì dōng xī yáng, mí bù xiàn chēn kǒng hòu, dú dōng fān yuǎn bì bù zhì. hé è zhī, jiā yí yī tóng líng, bǐ guà zhū xiàng, gài nǐ zhī gǒu guó yě. qí hòu, rén fǎn bǎo zhī, fù zhě zhì duō shù méi, yuē: cǐ zǔ zōng suǒ yí. sú shàng yǒng, xiá jí xí zǒu, rì kě shù bǎi lǐ, bù ràng bēn mǎ. zú pí hòu shù fēn, lǚ jīng jí rú píng dì. nán nǚ chuí jié, luǒ zhú wú suǒ bì. nǚ huò jié cǎo qún bì tǐ, yù zhǎng lǎo zé bèi shēn ér lì, qí guò nǎi xíng. nán zǐ chuān ěr. nǚ zǐ nián shí wǔ, duàn chún páng chǐ yǐ wèi shì, shǒu zú jiē cì wén, zhòng shè bì hè, fèi bù zī. pín zhě bù rèn shòu hè, zé bù gǎn cì. sì xù, yǐ cǎo qīng wèi suì shǒu. tǔ yí wǔ gǔ, ér bù shàn shuǐ tián. gǔ zhǒng luò dì, zé zhǐ shā, wèi xíng hǎo shì, zhù tiān gōng, qǐ fàn shí. jì shōu huò, jí biāo zhú gān yú dào, wèi zhī chā qīng, cǐ shí féng wài rén biàn shā yǐ. cūn luò xiāng chóu, kè qī ér hòu zhàn, yǒng zhě shù rén qián tiào, bèi shā zé lì sàn. qí shèng zhě, zhòng hè zhī, yuē: zhuàng shì néng shā rén yě. qí fù zhě, jiā zhòng yì hè zhī, yuē: zhuàng shì bù wèi sǐ yě. cì rì, jí hé hǎo rú chū. dì duō zhú, dà zhì shù gǒng, zhǎng shí zhàng, yǐ zhú gòu wū, fù zhī yǐ máo, guǎng qiě zhǎng, jù zú ér jū. wú lì rì wén zì, yǒu dà shì jí zhòng yì zhī. shàn yòng biāo qiāng, zhú bǐng tiě zú, xiān shén, shì lù lù bì, shì hǔ hǔ yì bì. xìng jì wèi hǎi, bǔ yú zé yú xī jiàn. dōng yuè jù zhòng bǔ lù, biāo fā zhé zhōng, jī rú qiū shān. dú bù shí jī zhì, dàn qǔ qí máo yǐ wèi shì. zhōng duō dà xī, liú rù hǎi, shuǐ dàn, gù qí wài míng dàn shuǐ yáng.
永樂時,鄭和遍歷東西洋,靡不獻琛恐後,獨東番遠避不至。和惡之,家貽一銅鈴,俾掛諸項,蓋擬之狗國也。其後,人反寶之,富者至掇數枚,曰:「此祖宗所遺。」俗尚勇,暇即習走,日可數百里,不讓奔馬。足皮厚數分,履荊棘如平地。男女椎結,裸逐無所避。女或結草裙蔽體,遇長老則背身而立,俟過乃行。男子穿耳。女子年十五,斷唇旁齒以為飾,手足皆刺文,眾社畢賀,費不貲。貧者不任受賀,則不敢刺。四序,以草青為歲首。土宜五穀,而不善水田。谷種落地,則止殺,謂行好事,助天公,乞飯食。既收穫,即標竹竿於道,謂之插青,此時逢外人便殺矣。村落相仇,刻期而後戰,勇者數人前跳,被殺則立散。其勝者,眾賀之,曰:「壯士能殺人也。」其負者,家眾亦賀之,曰:「壯士不畏死也。次日,即和好如初。地多竹,大至數拱,長十丈,以竹構屋,覆之以茅,廣且長,聚族而居。無曆日、文字,有大事集眾議之。善用鏢槍,竹柄鐵鏃,銛甚,試鹿鹿斃,試虎虎亦斃。性既畏海,捕魚則於溪澗。冬月聚眾捕鹿,鏢發輒中,積如丘山。獨不食雞雉,但取其毛以為飾。中多大溪,流入海,水澹,故其外名淡水洋。
jiā jìng mò, wō kòu rǎo mǐn, dà jiāng qī jì guāng bài zhī. wō dùn jū yú cǐ, qí dǎng lín dào gān cóng zhī. yǐ, dào gān jù wèi wō suǒ bìng, yòu jù guān jūn zhuī jī, yáng fān zhí dǐ bó ní, rǎng qí biān dì yǐ jū, hào dào gān gǎng. ér jī lóng zāo wō fén lüè, guó suì cán pò. chū xī jū hǎi bīn, jì zāo wō nán, shāo shāo bì jū shān hòu. hū zhōng guó yú zhōu cóng wǎng gǎng piāo zhì, suì wǎng lái tōng fàn, yǐ wèi cháng. zhì wàn lì mò, hóng máo fān pō zhōu yú cǐ, yīn shì gēng záo, shè huán huì, chēng tái wān yān.
嘉靖末,倭寇擾閩,大將戚繼光敗之。倭遁居於此,其黨林道乾從之。已,道乾懼為倭所並,又懼官軍追擊,揚帆直抵浡泥,攘其邊地以居,號道乾港。而雞籠遭倭焚掠,國遂殘破。初悉居海濱,既遭倭難,稍稍避居山後。忽中國漁舟從魍港飄至,遂往來通販,以為常。至萬曆末,紅毛番泊舟於此,因事耕鑿,設闤闠,稱台灣焉。
chóng zhēn bā nián, gěi shì zhōng hé kǎi chén jìng hǎi zhī cè, yán: zì yuán jìn lǐ zhōng yáng lù yáng cè zhèng zhī lóng lǐ kuí qí zhōng bīn liú xiāng xiāng jì wèi luàn, hǎi shàng suì wú níng xī. jīn yù jìng kòu fēn, fēi xū qí kū bù kě. qí kū wéi hé? tái wān shì yě. tái wān zài péng hú dǎo wài, jù zhāng quán zhǐ liǎng rì yè chéng, dì guǎng ér yú. chū, pín mín shí zhì qí dì, guī yú yán zhī lì, hòu jiàn bīng wēi bù jí, wǎng wǎng jù ér wèi dào. jìn zé hóng máo zhú chéng qí zhōng, yǔ jiān mín hù shì, yì rán yī dà bù luò. xū zhī zhī jì, fēi kě gān gē cóng shì, bì yán tōng hǎi zhī jìn, bǐ hóng máo wú cóng móu lì, jiān mín wú cóng dé shí, chū bīng sì fàn, wǒ shī chéng qí xū ér jī zhī, kě dà dé zhì. hóng máo shě cǐ ér qù, rán hòu hǎi fēn kě jìng yě. shí bù néng yòng.
崇禎八年,給事中何楷陳靖海之策,言:「自袁進、李忠、楊祿、楊策、鄭芝龍、李魁奇、鍾斌、劉香相繼為亂,海上歲無寧息。今欲靖寇氛,非墟其窟不可。其窟維何?台灣是也。台灣在彭湖島外,距漳、泉止兩日夜程,地廣而腴。初,貧民時至其地,規魚鹽之利,後見兵威不及,往往聚而為盜。近則紅毛築城其中,與奸民互市,屹然一大部落。墟之之計,非可干戈從事,必嚴通海之禁,俾紅毛無從謀利,奸民無從得食,出兵四犯,我師乘其虛而擊之,可大得志。紅毛舍此而去,然後海氛可靖也。」時不能用。
qí dì, běi zì jī lóng, nán zhì làng jiào, kě yī qiān yú lǐ. dōng zì duō luó mǎn, xī zhì wáng chéng, kě jiǔ bǎi yú lǐ. shuǐ dào, shùn fēng, zì jī lóng dàn shuǐ zhì fú zhōu gǎng kǒu. wǔ gēng kě dá. zì tái wān gǎng zhì péng hú yǔ, sì gēng kě dá. zì péng hú zhì jīn mén, qī gèng kě dá. dōng běi zhì rì běn, qī shí gèng kě dá. nán zhì lǚ sòng, liù shí gèng kě dá. gài hǎi dào bù kě yǐ lǐ jì, zhōu rén fēn yī zhòu yè wèi shí gèng, gù yǐ gèng jì dào lǐ yún.
其地,北自雞籠,南至浪嶠,可一千餘里。東自多羅滿,西至王城,可九百餘里。水道,順風,自雞籠淡水至福州港口。五更可達。自台灣港至彭湖嶼,四更可達。自彭湖至金門,七更可達。東北至日本,七十更可達。南至呂宋,六十更可達。蓋海道不可以里計,舟人分一晝夜為十更,故以更計道里雲。
pó luó, yòu míng wén lái, dōng yáng jǐn chù, xī yáng suǒ zì qǐ yě. táng shí yǒu pó luó guó, gāo zōng shí cháng rù gòng. yǒng lè sān nián shí yuè qiǎn shǐ zhě jī xǐ shū cǎi bì fǔ yù qí wáng. sì nián shí èr yuè, qí guó dōng xī èr wáng bìng qiǎn shǐ fèng biǎo cháo gòng. míng nián yòu gòng.
婆羅,又名文萊,東洋盡處,西洋所自起也。唐時有婆羅國,高宗時常入貢。永樂三年十月遣使者齎璽書、彩幣撫諭其王。四年十二月,其國東、西二王並遣使奉表朝貢。明年又貢。
qí dì fù shān miàn hǎi, chóng shì jiào, è shā xǐ shī. jìn shí shǐ ròu, fàn zhě zuì sǐ. wáng tì fà, guǒ jīn xiù jīn, pèi shuāng jiàn, chū rù tú bù, cóng zhě èr bǎi yú rén. yǒu lǐ bài sì, měi jì yòng xī. jué gòng dài mào mǎ nǎo chē qú zhū bái jiāo bù huā jiāo bù jiàng zhēn xiāng huáng là hēi xiǎo sī.
其地負山面海,崇釋教,惡殺喜施。禁食豕肉,犯者罪死。王薙髮,裹金繡巾,佩雙劍,出入徒步,從者二百餘人。有禮拜寺,每祭用犧。厥貢玳瑁、瑪瑙、硨磲、珠、白焦布、花焦布、降真香、黃蠟、黑小廝。
wàn lì shí, wèi wáng zhě mǐn rén yě. huò yán zhèng hé shǐ pó luó, yǒu mǐn rén cóng zhī, yīn liú jū qí dì, qí hòu rén jìng jù qí guó ér wáng zhī. dǐ páng yǒu zhōng guó bēi. wáng yǒu jīn yìn yī, zhuàn wén, shàng zuò shòu xíng, yán yǒng lè cháo suǒ cì. mín jiān jià qǔ, bì qǐng cǐ yìn yìn bèi shàng, yǐ wèi róng. hòu fú láng jī héng, jǔ bīng lái jī. wáng lǜ guó rén zǒu rù shān gǔ zhōng, fàng yào shuǐ, liú chū, dú shā qí rén wú suàn, wáng dé fǎn guó. fú láng jī suì fàn lǚ sòng.
萬曆時,為王者閩人也。或言鄭和使婆羅,有閩人從之,因留居其地,其後人竟據其國而王之。邸旁有中國碑。王有金印一,篆文,上作獸形,言永樂朝所賜。民間嫁娶,必請此印印背上,以為榮。後佛郎機橫,舉兵來擊。王率國人走入山谷中,放藥水,流出,毒殺其人無算,王得返國。佛郎機遂犯呂宋。
má yè wèng, zài xī nán hǎi zhōng. yǒng lè sān nián shí yuè qiǎn shǐ jī xǐ shū cì wù, zhāo yù qí guó, qì bù cháo gòng. zì zhàn chéng líng shān fàng zhōu, shùn fēng shí zhòu yè zhì jiāo lán shān, qí xī nán jí má yè wèng. shān jùn dì píng, tián gāo yú, shōu huò bèi tā guó. zhǔ hǎi wèi yán, niàng zhè wèi jiǔ. nán nǚ chuí jié, yī zhǎng shān, wéi zhī yǐ bù. sú shàng jié yì, fù sàng fū, lí miàn tì fà, jué lì qī rì, yǔ shī tóng qǐn, duō sǐ. qī rì bù sǐ, zé qīn qī quàn yǐ yǐn shí, zhōng shēn bù zài jià. huò yú fén shī rì, yì fù huǒ zì fén. chǎn dài mào mù mián huáng là bīn láng huā bù zhī shǔ.
麻葉瓮,在西南海中。永樂三年十月遣使齎璽書賜物,招諭其國,迄不朝貢。自占城靈山放舟,順風十晝夜至交欄山,其西南即麻葉瓮。山峻地平,田膏腴,收穫倍他國。煮海為鹽,釀蔗為酒。男女椎結,衣長衫,圍之以布。俗尚節義,婦喪夫,剺面剃髮,絕粒七日,與屍同寢,多死。七日不死,則親戚勸以飲食,終身不再嫁。或於焚屍日,亦赴火自焚。產玳瑁、木棉、黃蠟、檳榔、花布之屬。
jiāo lán shān shén gāo guǎng, ráo zhú mù. yuán shǐ bì gāo xìng fá zhǎo wā, zāo fēng zhì cǐ shān xià, zhōu duō huài, nǎi dēng shān fá mù chóng zào, suì pò zhǎo wā. qí bìng zú bǎi yú, liú yǎng bù guī, hòu yì fán yǎn, gù qí dì duō huá rén.
交欄山甚高廣,饒竹木。元史弼、高興伐爪哇,遭風至此山下,舟多壞,乃登山伐木重造,遂破爪哇。其病卒百餘,留養不歸,後益蕃衍,故其地多華人。
yòu yǒu gé bo jí sù ér mǐ náng èr guó, yì yǒng lè sān nián qiǎn shǐ chí xǐ shū cì wù zhāo yù, jìng bù zhì.
又有葛卜及速兒米囊二國,亦永樂三年遣使持璽書賜物招諭,竟不至。
gǔ má lá lǎng, dōng nán hǎi zhōng xiǎo guó yě. yǒng lè shí wǔ nián jiǔ yuè qiǎn zhōng guān zhāng qiān jī chì fǔ yù qí wáng gàn lá yì yì bēn dūn, cì zhī róng jǐn zhù sī shā luó. shí bā nián bā yuè, wáng lǜ qī zǐ péi chén suí qiān lái cháo, gòng fāng wù, lǐ zhī rú sū lù guó wáng. wáng yán: chén yú wú zhī, suī wèi guó rén suǒ tuī, rán wèi shòu cháo mìng, xìng cì fēng gào, réng qí guó hào. cóng zhī, nǎi cì yǐ yìn gào guān dài yí zhàng ān mǎ jí wén qǐ jīn zhī xí yī, fēi yǐ xià bìng yǒu cì. míng nián zhēng yuè cí hái, fù cì jīn yín qián wén qǐ shā luó cǎi bó jīn zhī xí yī qí lín yī, fēi yǐ xià cì yǒu chà. wáng hái zhì fú jiàn, gòu jí zú. qiǎn lǐ bù zhǔ shì yáng shàn yù jì, shì yuē kāng jìng, yǒu sī zhì fén, zàng yǐ wáng lǐ. mìng qí zi lá bì sì wèi wáng, lǜ zhòng guī, cì chāo bì.
古麻剌朗,東南海中小國也。永樂十五年九月遣中官張謙齎敕撫諭其王干剌義亦奔敦,賜之絨錦、紵絲、紗羅。十八年八月,王率妻子、陪臣隨謙來朝,貢方物,禮之如蘇祿國王。王言:「臣愚無知,雖為國人所推,然未受朝命,幸賜封誥,仍其國號。」從之,乃賜以印誥、冠帶、儀仗、鞍馬及文綺、金織襲衣,妃以下並有賜。明年正月辭還,復賜金銀錢、文綺、紗羅、彩帛、金織襲衣、麒麟衣,妃以下賜有差。王還至福建,遘疾卒。遣禮部主事楊善諭祭,諡曰康靖,有司治墳,葬以王禮。命其子剌苾嗣為王,率眾歸,賜鈔幣。
féng jiā shī lán, yì dōng yáng zhōng xiǎo guó. yǒng lè sì nián bā yuè, qí qiú jiā mǎ yín děng lái cháo, gòng fāng wù, cì chāo bì yǒu chà. liù nián sì yuè, qí qiú dài mào lǐ yù èr rén, gè lǜ qí shǔ cháo gòng, cì èr rén chāo gè bǎi dìng wén qǐ liù biǎo lǐ, qí cóng zhě yì yǒu cì. bā nián fù lái gòng.
馮嘉施蘭,亦東洋中小國。永樂四年八月,其酋嘉馬銀等來朝,貢方物,賜鈔幣有差。六年四月,其酋玳瑁、里欲二人,各率其屬朝貢,賜二人鈔各百錠、文綺六表里,其從者亦有賜。八年復來貢。
wén láng mǎ shén, yǐ mù wèi chéng, qí bàn yǐ shān. qiú xù xiù nǚ shù bǎi rén. chū chéng xiàng, zé xiù nǚ zhí yī lǚ dāo jiàn jí bīn láng pán yǐ cóng. huò fàn zhōu, zé qiú fū zuò chuáng shàng, xiù nǚ liè zuò qí xià, yǔ xiāng xiàng, huò yòng yǐ cì zhōu, wēi yí shén dōu. mín duō fù mù shuǐ shàng, zhú shì yǐ jū, rú sān fú qí. nán nǚ yòng wǔ sè bù chán tóu, fù bèi duō tǎn, huò zhe xiǎo xiù yī, méng tóu ér rù, xià tǐ wéi yǐ màn. chū yòng jiāo yè wèi shí qì, hòu yǔ huá rén shì, jiàn yòng cí qì. yóu hǎo cí wèng, huà lóng qí wài, sǐ zé zhù wèng zhōng yǐ zàng. qí sú è yín, jiān zhě lùn sǐ. huá rén yǔ nǚ tōng, zhé xuē qí fā, yǐ nǚ pèi zhī, yǒng bù tīng guī. nǚ kǔ fā duǎn, wèn huá rén hé yǐ zhì zhǎng, dài zhī yuē: wǒ yòng huá shuǐ mù zhī, gù zhǎng ěr. qí nǚ xìn zhī, jìng shì chuán zhōng shuǐ yǐ mù. huá rén gù jìn zhī, yǐ wèi xiào duān. nǚ huò yuè huá rén, chí xiāng jiāo gān zhè mò lì xiāng zèng yí, duō yǔ zhī diào xiào. rán dàn qí fǎ yán, wú gǎn sī tōng zhě.
文郎馬神,以木為城,其半倚山。酋蓄繡女數百人。出乘象,則繡女執衣履、刀劍及檳榔盤以從。或泛舟,則酋趺坐床上,繡女列坐其下,與相向,或用以刺舟,威儀甚都。民多縛木水上,築室以居,如三佛齊。男女用五色布纏頭,腹背多袒,或著小袖衣,蒙頭而入,下體圍以幔。初用蕉葉為食器,後與華人市,漸用磁器。尤好磁瓮,畫龍其外,死則貯瓮中以葬。其俗惡淫,奸者論死。華人與女通,輒削其發,以女配之,永不聽歸。女苦發短,問華人何以致長,紿之曰:「我用華水沐之,故長耳。」其女信之,競市船中水以沐。華人故靳之,以為笑端。女或悅華人,持香蕉、甘蔗、茉莉相贈遺,多與之調笑。然憚其法嚴,無敢私通者。
qí shēn shān zhōng yǒu cūn míng wū lóng lǐ dàn, qí rén jǐn shēng wěi, jiàn rén zhé yǎn miàn zǒu bì. rán dì ráo shā jīn, shāng rén chí huò wǎng shì zhě, jī xiǎo tóng gǔ wèi hào, zhì huò dì shàng, jí yǐn tuì zhàng xǔ. qí rén nǎi qián shì, dāng yì zhě, zhì jīn yú páng. zhǔ zhě yáo yǔ yù shòu, zé chí huò qù, fǒu zé huái jīn yǐ guī, bù jiāo yán yě. suǒ chǎn yǒu xī niú kǒng què yīng wǔ shā jīn hè dǐng jiàng xiāng là téng xí qióng téng bì bō xuè jié ròu dòu kòu zhāng pí zhū wù.
其深山中有村名烏籠里憚,其人盡生尾,見人輒掩面走避。然地饒沙金,商人持貨往市者,擊小銅鼓為號,置貨地上,即引退丈許。其人乃前視,當意者,置金於旁。主者遙語欲售,則持貨去,否則懷金以歸,不交言也。所產有犀牛、孔雀、鸚鵡、沙金、鶴頂、降香、蠟、藤蓆、惸藤、蓽撥、血竭、肉豆蔻、獐皮諸物。
lín jìng yǒu mǎi wa róu zhě, xìng xiōng hěn, měi yè bàn dào zhǎn rén tóu yǐ qù, zhuāng zhī yǐ jīn. gù shāng rén wèi zhī, yè bì yán gèng yǐ dài.
鄰境有買哇柔者,性兇狠,每夜半盜斬人頭以去,裝之以金。故商人畏之,夜必嚴更以待。
shǐ, wén láng mǎ shén qiú yǒu xián dé, dài shāng rén yǐ ēn xìn. zi sān shí yī rén, kǒng rǎo shāng bó, bù lìng wài chū. qí qī nǎi mǎi wa róu qiú zhǎng zhī mèi, shēng zǐ xí fù wèi, tīng qí mǔ zú zhī yán, wù wèi qī zhà, duō fù shāng rén jià zhí, zì shì fù zhě yì xī.
始,文郎馬神酋有賢德,待商人以恩信。子三十一人,恐擾商舶,不令外出。其妻乃買哇柔酋長之妹,生子襲父位,聽其母族之言,務為欺詐,多負商人價直,自是赴者亦稀。