strong gōng bīng zhōu fēn qiǎn bīng róng xìng luò yáng dà xìng tǔ mù strong
攻并州分遣兵戎 幸洛陽大興土木
què shuō xuān huá fū rén, yǐ jīng bèi zhēng shī jié, chí míng qǐ chuáng, zì sī yè jiān qíng shì, wèi miǎn yíng xiū, dàn mù yǐ chéng zhōu, wú fǎ wǎn huí, bù rú jiāng cuò biàn cuò, zài bó xīn huáng ēn chǒng. zhǔ yì yǐ dìng, suì fù zhòng shī fěn zé, zài huà méi shān, dǎ bàn dé jiāo jiāo dī dī, zhǔn bèi nà xīn zhǔ tuì cháo, hǎo qù yè hè. zhuǎn niàn yī xiǎng, zhōng gòu chǒu shì, rú hé duì rén? tǎng huò chū yíng yù jià, yuè jué rě rén jī xiào. nǎi jìng zhuāng dài zhe, qí zhì bàng wǎn, fāng yóu gōng rén bào chēng jià dào. xuān huá biàn hán xiū xiāng yíng, fǔ fú mén qián, kǒu chēng: bì xià wàn suì, chén qiè chén shì cháo hè! xīn huáng dì dāng rán dà xǐ, qīn shǒu chān fú, tóng rù qǐn gōng, biàn lìng zuǒ yòu pái shàng yàn lái. kàn guān jì zhe! zhè wèi shì fù zhēng mǔ de yáng guǎng, shí yǔ chù lèi xiāng tóng, dàn hòu rén yán xí jiù shǐ, tǒng chēng tā wèi suí yáng dì, xiǎo zi biān shù lì shǐ yǎn yì, fán tǒng yī zhōng yuán de zhǔ zi, dà dū yǐ miào shì xiāng hū, suí zhǔ jiān miào shì wèi wén, dú bù chēng wèi suí wén dì, wú fēi yīn tā qiǎo xíng cuàn duó, míng wèi tǒng yī, réng yǔ sòng qí liáng chén, yì zhé tóng tú, suǒ yǐ yán lì shùn xù. zhǐ suí yáng dì shì gǔ jīn xiāng chuán, rú chū yī kǒu, yáng zì běn bú shì shén me měi shì, xiǎo zi wèi kàn guān biàn lǎn qǐ jiàn, yě zhǐ hǎo chēng wèi yáng dì, kàn guān bú yào yí wǒ biàn lì ne. yī sú dào sú, yīng gāi rú cǐ.
卻說宣華夫人,已經被烝失節,遲明起床,自思夜間情事,未免縈羞,但木已成舟,無法挽回,不如將錯便錯,再博新皇恩寵。主意已定,遂復重施粉澤,再畫眉山,打扮得嬌嬌滴滴,準備那新主退朝,好去謁賀。轉念一想,中冓醜事,如何對人?倘或出迎御駕,越覺惹人譏笑。乃靚妝待着,俟至傍晚,方由宮人報稱駕到。宣華便含羞相迎,俯伏門前,口稱:「陛下萬歲,臣妾陳氏朝賀!」新皇帝當然大喜,親手攙扶,同入寢宮,便令左右排上宴來。看官記着!這位弒父烝母的楊廣,實與畜類相同,但後人沿襲舊史,統稱他為隋煬帝,小子編述歷史演義,凡統一中原的主子,大都以廟諡相呼,隋主堅廟諡為文,獨不稱為隋文帝,無非因他巧行篡奪,名為統一,仍與宋、齊、梁、陳,異轍同途,所以沿例順敘。只隋煬帝是古今相傳,如出一口,煬字本不是甚麼美諡,小子為看官便覽起見,也只好稱為煬帝,看官不要疑我變例呢。依俗道俗,應該如此。
yáng dì jì yǔ xuān huá fū rén yàn xù, bǎ jiǔ yán huān, bèi jí wēn cún. xuān huá yì fàng kāi qíng huái, qiǎn tiāo wēi dòu, gèng jué yǐ nǐ kě rén. kuàng yáng dì lì yú zhuàng nián, chūn qiū dǐng shèng, ruò yǔ nǎi fù xiāng bǐ, fēng liú tì tǎng, shèng guò shí bèi, liǎng xià lǐ wǒ qiáo nǐ qù, fēng qíng bì lù, qiě bìng yǒu zhè hóng yǒu ér zhù zhe yǎ xìng, yì jué qíng bù zì jīn, gèng shàng wèi qǐ, jiǔ jí chè huí, liǎng rén xié shǒu rù chuáng, zài yǎn nà gāo táng gù shì, zhēn gè shì nán tān nǚ ài, bǐ zuó xiāo de kuài lè, yòu zì bù tóng. piān chén jī fù lái cuī bī, xīn tiān zǐ yòu yào shì cháo, miǎn bù dé gū fù xiāng qīn, chū lǐ guó shì. kě qiǎo yáng yuē yǐ lái fù mìng, yóu yáng dì bāo láo shù yǔ, yuē jí bài xiè ér tuì. yáng dì yì tuì rù hòu tíng, zhào yǔ yáng sù dào: lìng dì guǒ kān dà rèn, wǒ hǎo cóng cǐ shì yōu le. kàn guān dào shì hé shì? yuán lái shǐ yuē rù dōu, biàn shì jiǎo zhào yì shā gù tài zǐ yǒng, qiě shùn biàn zhé xǐ liǔ shù yuán yán, bù dàn jiāng guān zhí jǐn xíng xuē qù, hái yào jiāng liǎng rén chōng shù lǐng nán. yáng sù qǐng fēng yǒng wèi wáng, yǎn shì rén mù, yáng dì yī le sù yì, zhuī fēng yǒng wèi fáng líng wáng, dàn réng bù wèi zhì sì.
煬帝既與宣華夫人宴敘,把酒言歡,備極溫存。宣華亦放開情懷,淺挑微逗,更覺旖旎可人。況煬帝力逾壯年,春秋鼎盛,若與乃父相比,風流倜儻,勝過十倍,兩下里我瞧你覷,風情畢露,且並有這紅友兒助着雅興,益覺情不自禁,更尚未起,酒即撤回,兩人攜手入床,再演那高唐故事,真箇是男貪女愛,比昨宵的快樂,又自不同。偏晨雞復來催逼,新天子又要視朝,免不得辜負香衾,出理國事。可巧楊約已來復命,由煬帝褒勞數語,約即拜謝而退。煬帝亦退入後庭,召語楊素道:「令弟果堪大任,我好從此釋憂了。」看官道是何事?原來使約入都,便是矯詔縊殺故太子勇,且順便謫徙柳述、元岩,不但將官職盡行削去,還要將兩人充戍嶺南。楊素請封勇為王,掩飾人目,煬帝依了素議,追封勇為房陵王,但仍不為置嗣。
hū yóu wài miàn chéng rù biǎo zhāng, biàn jí qǔ yuè biǎo wén, nǎi shì lán líng gōng zhǔ shǔ míng, qǐng chè miǎn gōng zhǔ míng chēng, yuàn yǔ běn fū liǔ shù tóng xǐ. yáng dì lěng xiào dào: shì shàng yǒu zhè děng dāi nǚ ér, qiě yǔ wǒ xuān jìn lái! wǒ dāng miàn wèi yòu dǎo. yǔ fǔ shuō chū, jí yǒu nèi shì yīng shēng wǎng zhào, bú dào bàn rì, lán líng gōng zhǔ yǐ zhì, xíng guò le lǐ, yáng dì biàn quàn tā gǎi jià, gōng zhǔ dǐ sǐ bù cóng. yáng dì dà nù dào: tiān xià qǐ wú hǎo nán zǐ? nán dào bì yǔ shù tóng xǐ me? wǒ piān bù lìng rǔ suí shù. gōng zhǔ qì dá dào: xiān dì qiǎn qiè shì liǔ jiā, jīn shù yǒu zuì, qiè dāng cóng zuò, bù yuàn bì xià qū fǎ shēn ēn. gōng zhǔ qián céng gǎi jiào, cǐ shí hé bì yù shǒu jié, dàn lùn rén yì dāng jié qǔ, yáng jiā yǒu cǐ lìng nǚ, zú kuì ā àn. yáng dì shǐ zhōng bù yǔn, chì lìng tuì qù. lán líng gōng zhǔ hào tòng ér chū, zì yǔ liǔ shù jué bié. zhǐ chǐ tiān yá, liǎng bù xiāng jiàn, gōng zhǔ jìng yōu yù chéng zhài, xuán jí gào zhōng. lín mò shí fù shàng yí biǎo dào: xī gòng jiāng zì shì, zhe měi qián shī, xī guī bù yán, chuán fāng wǎng gào. cǐ yǔ yì miù. qiè suī fù zuì, qiè mù gǔ rén, shēng jì bù dé cóng fū, sǐ qǐ zàng zhū liǔ shì. yáng dì lǎn biǎo yì nù, dàn shǐ yì zhū hóng dú chuān. liǔ shù yì bù dé shè hái, liú sǐ lǐng biǎo. zhè shì hòu huà bù tí.
忽由外面呈入表章,便即取閱表文,乃是蘭陵公主署名,請撤免公主名稱,願與本夫柳述同徙。煬帝冷笑道:「世上有這等呆女兒,且與我宣進來!我當面為誘導。」語甫說出,即有內侍應聲往召,不到半日,蘭陵公主已至,行過了禮,煬帝便勸她改嫁,公主抵死不從。煬帝大怒道:「天下豈無好男子?難道必與述同徙麼?我偏不令汝隨述。」公主泣答道:「先帝遣妾適柳家,今述有罪,妾當從坐,不願陛下屈法申恩。」公主前曾改醮,此時何必欲守節,但論人亦當節取,楊家有此令女,足愧阿闇。煬帝始終不允,叱令退去。蘭陵公主號慟而出,自與柳述訣別。咫尺天涯,兩不相見,公主竟憂鬱成瘵,旋即告終。臨歿時復上遺表道:「昔共姜自誓,著美前詩,息媯不言,傳芳往誥。此語亦謬。妾雖負罪,竊慕古人,生既不得從夫,死乞葬諸柳氏。」煬帝覽表益怒,但使瘞諸洪瀆川。柳述亦不得赦還,流死嶺表。這是後話不題。
qiě shuō yáng dì chì tuì gōng zhǔ, tiān sè yǐ wǎn, yòu jì qǐ nà xuān huá fū rén, piān yòu lái le yī gè měi mào gōng pín, qiě qì qiě bài, zì chēng wèi ní. yáng dì níng shén yī qiáo, nǎi shì róng huá fū rén cài shì, pín méi lèi yǎn, fǎng fú shì dài yǔ hǎi táng, suī bǐ xuān huá shāo xùn yī chóu, yě jué dé shì jiān shǎo yǒu, zī sè guò rén. tiān xià hào sè de nán zǐ, wǎng wǎng dé lǒng wàng shǔ, jì yǐ wū le xuān huá, hé bù kě zài wū róng huá? dāng xià hǎo yán quàn wèi, réng jiào tā ān jū hòu gōng, jué bù kuī dài. róng huá shǐ shōu lèi tuì rù. nǎ zhī yáng dì dào le wǎn jiān, jìng duó rù róng huá gōng zhōng, yě yǔ xuān huá chù tóng yī zuò yòng. róng huá dǎn zi gèng xiǎo, qiě zhī xuān huá yǐ wèi xiān dǎo, hé fáng miǎn bù hòu chén, zàn tú mù qián kuài lè, yú shì qū cóng yì zhǐ, yě yǔ yáng dì zuò zhǎng yè huān. yī jiàn shuāng diāo, zhēn dà kuài shì. róng huá bèi zhēng, jiàn suí shū hòu fēi liè chuán, bìng fēi wú duān wū miè. yòu guò le liù qī xiāo, shǐ fèng zǐ gōng hái jīng shī, shì suí zhǔ jiān wèi wén huáng dì, miào hào gāo zǔ. zài yuè liǎng yuè, fèng zàng tài líng. tài shǐ lìng yuán chōng yòu lái xiàn yú, wèi: xīn huáng jí wèi, yǔ dì yáo shòu mìng, nián yuè shì hé, yīng dà kāi qìng hè. dú lǐ bù shì láng xǔ shàn xīn, yǐ wèi guó āi wèi liǎo, bù yí chēng hè. yǔ wén shù sù jí shàn xīn, jìng fěng lìng yù shǐ jiāo shàng dàn zhāng. shàn xīn jiàng jí èr děng, biǎn wèi gěi shì zhōng.
且說煬帝叱退公主,天色已晚,又記起那宣華夫人,偏又來了一個美貌宮嬪,且泣且拜,自稱為尼。煬帝凝神一瞧,乃是容華夫人蔡氏,顰眉淚眼,仿佛似帶雨海棠,雖比宣華稍遜一籌,也覺得世間少有,姿色過人。天下好色的男子,往往得隴望蜀,既已污了宣華,何不可再污容華?當下好言勸慰,仍叫她安居後宮,決不虧待。容華始收淚退入。哪知煬帝到了晚間,竟踱入容華宮中,也與宣華處同一作用。容華膽子更小,且知宣華已為先導,何妨勉步後塵,暫圖目前快樂,於是曲從意旨,也與煬帝作長夜歡。一箭雙鵰,真大快事。容華被烝,見《隋書》后妃列傳,並非無端污衊。又過了六七宵,始奉梓宮還京師,諡隋主堅為文皇帝,廟號高祖。再閱兩月,奉葬泰陵。太史令袁充又來獻諛,謂:「新皇即位,與帝堯受命,年月適合,應大開慶賀。」獨禮部侍郎許善心,以為國哀未了,不宜稱賀。宇文述素嫉善心,竟諷令御史交上彈章。善心降級二等,貶為給事中。
yáng dì yòu kǒng hàn wáng liàng zuò luàn, lǚ zhēng rù cháo, dì yī dào chì zhǐ, hái shì zài yáng dì jí wèi qián, wěi tuō nǎi fù xǐ shū, shǐ chē qí jiāng jūn qū tū tōng jī qù. dì èr dào chì zhǐ, shǐ yóu yáng dì zì jǐ chū míng, nǎ zhī hàn wáng liàng shǐ zhōng jù jué, fǎn fā chū dà bīng, rě qǐ yī chǎng gǔ ròu zhàn zhēng. xiān shì liàng chū zhèn bīng zhōu, nǎi fù céng mì yù dào: ruò yǒu xǐ shū zhào rǔ, chì zì páng dāng lìng jiā yī diǎn. yòu yǔ yù lín fú xiāng hé, fāng kě qián lái. yù lín fú xì kè yù wèi fú, shàng zuò lín xíng. jí qū tū tōng jī shū qián qù, shū zhōng yǔ qián yán bù fú, liàng zhī yǒu tā biàn, yī zài jié tōng. tōng zhōng bù tǔ shí, fāng dé qiǎn hái. zhì èr cì chuán chì, liàng yì bù kěn jiù zhēng, jí diào bīng fā nán. tā shàng wèi shí shì nì yīn móu, zhǐ tuō yán yáng sù móu fǎn, dāng rù qīng jūn cè. zǒng guǎn sī mǎ huáng fǔ dàn qì jiàn bù cóng, wèi liàng suǒ qiú, suì qiǎn suǒ shǔ dà jiāng jūn yú gōng lǐ chū tài gǔ, jìn qū hé yáng. dà jiāng jūn qí liáng chū fǔ kǒu, jìn bī lí yáng, dà jiāng jūn liú jiàn chū jǐng xíng, jìn lüè yàn zhào. zhù guó qiáo zhōng kuí chū yàn mén, bìng shǔ fǔ bīng cáo péi wén ān wèi zhù guó, shǐ yǔ zhù guó hé dān guì wáng dān děng, zhí zhǐ jīng shī. liàng zì jiǎn jīng ruì shù bǎi qí, gè dài mì, xì fù rén wéi mào. zhà chēng gōng rén hái zhǎng ān, jìng rù pú zhōu. chéng zhōng zhòu luàn, pú zhōu cì shǐ qiū hé, yú chéng táo qù. liàng jì dé pú zhōu, hū biàn yì qián cè, zhào hái péi wén ān. wén ān běn quàn liàng zhí dǎo zhǎng ān, zhōng tú wén zhào, zhǐ hǎo chí hái, rù yǔ liàng yǔ dào: bīng yí cóng sù, běn yù chū qí bù yì, yī gǔ rù jīng, jīn wáng jì bù xíng, wén ān yòu fǎn, shǐ bǐ de zháo zhe fáng bèi, dà shì qù le. liàng jìng bù dá yán, dàn lìng wén ān wèi jìn zhōu cì shǐ, wáng dān wèi pú zhōu cì shǐ, bìng shǐ hé dān guì dǔ zhù hé qiáo, è shǒu pú zhōu. dài zhōu zǒng guǎn lǐ jǐng, qǐ bīng jù liàng, liàng qiǎn bù jiāng liú gǎo xí jǐng, wèi jǐng suǒ jué, yāo zhǎn gǎo shǒu, xuán shì chéng mén. liàng wén bào dà fèn, zài qiǎn qiáo zhōng kuí lǜ bīng sān wàn, wǎng gōng dài zhōu. dài zhōu zhàn shì, bù guò shù qiān, gèng qiě chéng yuán bù gù, bēng xiàn xiāng jì. jǐng qiě zhàn qiě zhú, huī bīng sǐ dòu, fǎn dé lǚ cuò zhōng kuí, yì rán zì gù.
煬帝又恐漢王諒作亂,屢征入朝,第一道敕旨,還是在煬帝即位前,偽托乃父璽書,使車騎將軍屈突通齎去。第二道敕旨,始由煬帝自己出名,哪知漢王諒始終拒絕,反發出大兵,惹起一場骨肉戰爭。先是諒出鎮并州,乃父曾密諭道:「若有璽書召汝,敕字旁當另加一點。又與玉麟符相合,方可前來。」玉麟符系刻玉為符,上作麟形。及屈突通齎書前去,書中與前言不符,諒知有他變,一再詰通。通終不吐實,方得遣還。至二次傳敕,諒益不肯就征,即調兵發難。他尚未識弒逆陰謀,只託言楊素謀反,當入清君側。總管司馬皇甫誕泣諫不從,為諒所囚,遂遣所署大將軍余公理出太谷,進趨河陽。大將軍綦良出滏口,進逼黎陽,大將軍劉建出井陘,進略燕趙。柱國喬鍾葵出雁門,並署府兵曹裴文安為柱國,使與柱國紇單貴王聃等,直指京師。諒自簡精銳數百騎,各戴羃,系婦人帷帽。詐稱宮人還長安,徑入蒲州。城中驟亂,蒲州刺史邱和,逾城逃去。諒既得蒲州,忽變易前策,召還裴文安。文安本勸諒直搗長安,中途聞召,只好馳還,入與諒語道:「兵宜從速,本欲出其不意,一鼓入京,今王既不行,文安又返,使彼得着着防備,大事去了。」諒竟不答言,但令文安為晉州刺史,王聃為蒲州刺史,並使紇單貴堵住河橋,扼守蒲州。代州總管李景,起兵拒諒,諒遣部將劉暠襲景,為景所覺,邀斬暠首,懸示城門。諒聞報大憤,再遣喬鍾葵率兵三萬,往攻代州。代州戰士,不過數千,更且城垣不固,崩陷相繼。景且戰且築,麾兵死斗,反得屢挫鍾葵,屹然自固。
zhè xiāo xī chuán dá suí tíng, yáng dì shāng zhū yáng sù. sù cóng róng dìng jì, zì qǐng yī xíng. guǒ rán lǎo jiāng shàn móu, fèng mìng jiù dào, dàn lǜ qīng qí wǔ qiān, yè zhì hé bīn, shōu de shāng jiǎ chuán shù bǎi sōu, xí cǎo zài bīng, qiāo qiāo de dù wǎng pú zhōu. hé dān guì wèi zēng yù bèi, tiān míng fāng qǐ, yǐ bèi yáng sù bīng dēng àn shā rù, cāng cù yù dí, rú hé jiāo fēng? bù yóu de yī hòng ér sàn. hé dān guì pǐ mǎ táo guī. sù jìn pú zhōu chéng xià, wáng dān liào zhī nán shǒu, biàn jí chū jiàng. zhēn shì yì dé yì shī. sù rù chéng ān mín, shàng shū bào jié, yǒu zhào zhào sù hái cháo, shòu sù wèi bīng zhōu dào héng jūn zǒng guǎn, jiān hé běi dào ān fǔ dà shǐ, tǒng zhe dà jūn, zài chū tǎo liàng. liàng wén suí jūn dà jǔ, nǎi zì wǎng jiè zhōu dǔ yù, lìng fǔ zhǔ bù dòu lú yù, jí zǒng guǎn zhū tāo liú shǒu. yù wèi liàng fēi xiōng, cháng zǔ liàng qǐ bīng, liàng bù néng yòng, yù sī yǔ dì yì dào: wǒ pǐ mǎ guī cháo, yì dé miǎn huò, dàn zhǐ wèi shēn jì, fēi wèi guó jì, bù ruò qiě jìng shǒu dài biàn. jí liú shǒu bīng zhōu, zhào tāo yǔ yǔ dào: hàn wáng gòu nì, bài bù xuán zhǒng, wǒ bèi qǐ kě zuò shòu yí miè, gū fù guó jiā? dāng yǔ jūn chū bīng jù jué, bù lìng pàn wáng rù chéng. tāo dà jīng dào: wáng yǐ dà shì fù wǒ èr rén, zěn de yǒu cǐ yì yǔ? yīn fú yī jìng qù. yù jiàn tāo bù kěn xiāng cóng, jìng rě dòng shā xīn, lì lǜ zuǒ yòu zhuī tāo, bǎ tā shā sǐ. yòu cóng yù zhōng shì chū huáng fǔ dàn, xié shāng jūn shì, qiě yǔ kāi fǔ yí tóng sān sī sù qín wǔ děng, bì chéng jù liàng. yù shì yǒu dà yì miè qīn zhī zhì, dàn gān zhù xiāo jìng, yì bù zú qǔ. bù shǔ wèi dìng, yǐ yǒu rén jí wǎng bào liàng, liàng huāng máng yǐn hái, xī mén shǒu zú, nà liàng rù chéng, yù yǔ dàn jù bèi shā sǐ.
這消息傳達隋廷,煬帝商諸楊素。素從容定計,自請一行。果然老將善謀,奉命就道,但率輕騎五千,夜至河濱,收得商賈船數百艘,席草載兵,悄悄的渡往蒲州。紇單貴未曾預備,天明方起,已被楊素兵登岸殺入,倉猝遇敵,如何交鋒?不由的一鬨而散。紇單貴匹馬逃歸。素進蒲州城下,王聃料知難守,便即出降。真是易得易失。素入城安民,上書報捷,有詔召素還朝,授素為并州道行軍總管,兼河北道安撫大使,統着大軍,再出討諒。諒聞隋軍大舉,乃自往介州堵御,令府主簿豆盧毓,及總管朱濤留守。毓為諒妃兄,嘗阻諒起兵,諒不能用,毓私語弟懿道:「我匹馬歸朝,亦得免禍,但只為身計,非為國計,不若且靜守待變。」及留守并州,召濤與語道:「漢王構逆,敗不旋踵,我輩豈可坐受夷滅,辜負國家?當與君出兵拒絕,不令叛王入城。」濤大驚道:「王以大事付我二人,怎得有此異語?」因拂衣徑去。毓見濤不肯相從,竟惹動殺心,立率左右追濤,把他殺死。又從獄中釋出皇甫誕,協商軍事,且與開府儀同三司宿勤武等,閉城拒諒。毓似有大義滅親之志,但甘助梟獍,亦不足取。部署未定,已有人急往報諒,諒慌忙引還,西門守卒,納諒入城,毓與誕俱被殺死。
liàng jiāng yú gōng lǐ, zì tài xíng xià hé nèi, zhèng zhí suí xíng jūn zǒng guǎn shǐ xiáng, chū shǒu hé yīn. xiáng yǔ jūn lì dào: yú gōng lǐ qīng lǜ wú móu, qiě shì zhòng shēng jiāo, ruò néng zhì qǔ, yī zhàn jiù kě pò miè ne. yīn jù zhōu nán àn, yáng yù dù bīng, zì lǜ jīng ruì qián chū xià liú, chéng yè dù hé. gōng lǐ zhǐ fáng nán àn dù bīng, jù zhòng dǐ yù, nǎ zhī xiáng cóng páng miàn shā dào, yī shí cuò shǒu bù jí, jí bèi dǎo luàn duì wǔ, zài jiā duì miàn suí jūn, chéng jī jí dù, yě lái jiā gōng gōng lǐ. gōng lǐ táo mìng yào jǐn, dāng jí fǎn bēn, yú zhòng sǐ le yī bàn, táo qù yī bàn. xiáng dōng xiàng lí yáng, liàng jiāng qí liáng, fāng cóng fǔ kǒu gōng lí zhōu, tún bīng bái mǎ jīn, yī wén gōng lǐ bài hái, xiáng jūn yǎn zhì, biàn xià dé hún dǎn fēi yáng, bù zhàn zì kuì. wéi dài zhōu chéng shàng zài wéi zhōng, lǐ jǐng yǔ qiáo zhōng kuí, xiāng chí yuē yī yuè yǒu yú. shuò zhōu cì shǐ yáng yì chén, fèng chì wǎng yuán, dào chū xī xíng, wén zhōng kuí yí bīng nì jī, zì gù huī xià bīng guǎ, kǒng bù néng dí, nǎi xiǎng chū yī fǎ, xī qǔ jūn zhōng niú lǘ, dé shù qiān tóu, fù lìng shù bǎi rén gè chí yī gǔ, qián nì jiàn gǔ jiān, rán hòu jìn jī qiáo zhōng kuí. shí yǐ tiān wǎn, liǎng jūn chū jiāo, yì chén mìng gǔ zhōng fú bīng, qū zhe niú lǘ, míng gǔ jí jìn, dùn shí chén āi bì tiān, xuān shēng dòng dì. zhōng kuí jūn yí shì fú bīng, yòu jiān tiān sè jiāng hūn, wú cóng xì biàn, bù yóu de fēn fēn dào tuì. yì chén fù zòng bīng fèn jī, dà pò zhōng kuí, zhōng kuí luò huāng cuàn qù, dài zhōu jiě wéi. yáng sù yǐn bīng sì wàn, yán tú zhāo xiáng. jìn jiàng lǚ sān zhōu, jù xiàng jūn qián tóu chéng. liàng qiǎn bù jiāng zhào zi kāi, yōng zhòng shí wàn, shān duàn jìng lù, tún jù gāo bì, liè yíng yán wǔ shí lǐ. sù lìng zhū jiāng gōng shān, zì yǐn qí bīng qián rù huò shān, pān téng yuán gé, chuān chū qián gǔ, dé rào zhì zhào zi kāi jūn hòu miàn, jī gǔ zòng huǒ, zhí dǎo zi kāi gè yíng. zi kāi bù zhī suǒ wèi, huī zhòng jí dùn, zì xiāng róu tà, shā shāng zhì shù wàn rén.
諒將余公理,自太行下河內,正值隋行軍總管史祥,出守河陰。祥語軍吏道:「余公理輕率無謀,且恃眾生驕,若能智取,一戰就可破滅呢。」因具舟南岸,佯欲渡兵,自率精銳潛出下流,乘夜渡河。公理只防南岸渡兵,聚眾抵禦,哪知祥從旁面殺到,一時措手不及,即被搗亂隊伍,再加對面隋軍,乘機急渡,也來夾攻公理。公理逃命要緊,當即返奔,餘眾死了一半,逃去一半。祥東向黎陽,諒將綦良,方從滏口攻黎州,屯兵白馬津,一聞公理敗還,祥軍掩至,便嚇得魂膽飛揚,不戰自潰。惟代州城尚在圍中,李景與喬鍾葵,相持約一月有餘。朔州刺史楊義臣,奉敕往援,道出西陘,聞鍾葵移兵逆擊,自顧麾下兵寡,恐不能敵,乃想出一法,悉取軍中牛驢,得數千頭,復令數百人各持一鼓,潛匿澗谷間,然後進擊喬鍾葵。時已天晚,兩軍初交,義臣命谷中伏兵,驅着牛驢,鳴鼓疾進,頓時塵埃蔽天,喧聲動地。鍾葵軍疑是伏兵,又兼天色將昏,無從細辨,不由的紛紛倒退。義臣復縱兵奮擊,大破鍾葵,鍾葵落荒竄去,代州解圍。楊素引兵四萬,沿途招降。晉、絳、呂三州,俱向軍前投誠。諒遣部將趙子開,擁眾十萬,柵斷徑路,屯踞高壁,列營延五十里。素令諸將攻柵,自引奇兵潛入霍山,攀藤援葛,穿出前谷,得繞至趙子開軍後面,擊鼓縱火,直搗子開各營。子開不知所為,麾眾亟遁,自相蹂踏,殺傷至數萬人。
liàng dé zi kāi bài bào, hěn shì jīng huáng, sōu kuò bù xià bīng shì, shàng yǒu shí wàn rén, nǎi xī zhòng chū chéng, wǎng dǔ sōng zé. huì qiū yǔ lián mián, bù biàn xíng jūn, liàng yù yǐn jūn tuì hái, zī yì cān jūn wáng kuǐ dào: yáng sù xuán jūn shēn rù, shì mǎ pí bì, wáng lǜ ruì qí wǎng jī, dìng kě dé shèng. jīn wèi zhàn xiān qiè, náo dòng zhòng xīn, dài sù jūn zhǎng qū dào lái, hé rén zài wèi wáng xiào lì ne? liàng bù néng yòng, jìng tuì bǎo qīng yuán. jì bù cóng péi wén ān, yòu bù cóng wáng kuǐ, zěn de bù bài? wáng kuǐ wèi liáng cháo wáng sēng biàn zi, pō yǒu zhì lüè, yīn jiàn liàng bù kěn yī yì, tuì huí jiè zǐ dào: hàn wáng bì bài, rǔ yí suí wǒ, miǎn wèi suǒ qín. suì mì zhěng xíng zhuāng, cì jī qián dùn. hái yǒu chén shì jiù jiāng xiāo mó hē, yì suí liàng huī xià, nián yǐ qī shí yǒu sān, liàng yǐ ruò zhǎng chéng, jí sù jūn jìn bī, mó hē lǜ zhòng chū zhàn, jiāng shì jù wú dòu zhì, dān kào yī gè lǎo mó hē, yǒu hé yòng chù, fǎn bèi sù jūn qín qù. liàng qì le qīng yuán, zǒu bǎo jìn yáng. tā běn lái zhàng zhe wáng kuǐ xiāo mó hē liǎng rén, piān piān yī dùn yī qín, hài de liǎng bì jù shī, bù yóu de jiāo zhuó yì cháng. sù jūn yòu chéng shèng gōng chéng, wéi dé tiě tǒng xiāng sì, yǎn jiàn dé zhāo bù bǎo mù, zhǐ de dēng chéng qǐng jiàng. sù yǔn tā miǎn sǐ, liàng jí kāi chéng yíng sù, sù xì liàng sòng zhǎng ān, zài fēn bīng sōu bǔ yú dǎng, huò jiàng huò zhū, xī shù dàng píng. wáng kuǐ yù chū bēn tū jué, lù gěng dào jué, zì zhī bù miǎn, yīn jí zì wěn wéi zhǔ zi wù wǎng gù rén jiā. kuǐ zi jiù shí kū zhōng, yì mái fù shī, zì zài shān gǔ nèi duǒ bì shù rì, wú cóng dé shí, bù dé yǐ wéi le fù xùn, chū fǎng gù rén. guǒ rán bèi gù rén qín xiàn jūn qián, bìng yīn cǐ huò dé kuǐ shī, yī bìng zài jìn yáng xiāo shǒu. xiāo mó hē yì jí fú zhū, qī zǐ jí méi. bù zhī tā jì qī róng sè, yòu réng yī jiù fǒu? bīng zhōu lì mín, zuò liàng sǐ xǐ, gòng èr shí yú wàn jiā. liàng suī dé miǎn xíng, zhōng fèi wèi shù rén, yōu gù bié shì, jìng zhì yǔ sǐ. suí wén wǔ zǐ, chú yáng dì guǎng wài, yǐ sǐ sān rén, wéi shǔ wáng xiù fèi gù rú chū, shàng wèi zāo hài, qí hòu zài biǎo.
諒得子開敗報,很是驚惶,搜括部下兵士,尚有十萬人,乃悉眾出城,往堵嵩澤。會秋雨連綿,不便行軍,諒欲引軍退還,諮議參軍王頍道:「楊素懸軍深入,士馬疲敝,王率銳騎往擊,定可得勝。今未戰先怯,撓動眾心,待素軍長驅到來,何人再為王效力呢?」諒不能用,竟退保清源。既不從裴文安,又不從王頍,怎得不敗?王頍為梁朝王僧辯子,頗有智略,因見諒不肯依議,退回誡子道:「漢王必敗,汝宜隨我,免為所擒。」遂密整行裝,伺機潛遁。還有陳氏舊將蕭摩訶,亦隨諒麾下,年已七十有三,諒倚若長城,及素軍進逼,摩訶率眾出戰,將士俱無鬥志,單靠一個老摩訶,有何用處,反被素軍擒去。諒棄了清源,走保晉陽。他本來仗着王頍、蕭摩訶兩人,偏偏一遁一擒,害得兩臂俱失,不由的焦灼異常。素軍又乘勝攻城,圍得鐵桶相似,眼見得朝不保暮,只得登城請降。素允他免死,諒即開城迎素,素系諒送長安,再分兵搜捕餘黨,或降或誅,悉數蕩平。王頍欲出奔突厥,路梗道絕,自知不免,因即自刎;惟囑子勿往故人家。頍子就石窟中,瘞埋父屍,自在山谷內躲避數日,無從得食,不得已違了父訓,出訪故人。果然被故人擒獻軍前,並因此獲得頍屍,一併在晉陽梟首。蕭摩訶亦即伏誅,妻子籍沒。不知他繼妻容色,又仍依舊否?并州吏民,坐諒死徙,共二十餘萬家。諒雖得免刑,終廢為庶人,幽錮別室,竟致瘐死。隋文五子,除煬帝廣外,已死三人,惟蜀王秀廢錮如初,尚未遭害,俟後再表。
qiě shuō yáng dì jì dé píng bīng zhōu, yòu hǎo zì yì yín lè, zuò xiǎng tài píng. wéi xuān huá róng huá liǎng fū rén, jiū bù biàn míng mù zhāng dǎn, shōu wèi pín yù, zhǐ hǎo lìng zhī chū jū bié gōng, yǒu shí sī wǎng xù huān, què bèi xiāo fēi qiáo tòu jī guān, lěng jī rè fěng, shuō dé tiān liáng fā xiàn, yě jué huái cán. zì sī mèn zuò shēn gōng, tài wú xìng wèi, yīn yù chū wài xún yóu, kě qiǎo shù shì zhāng chóu tài yì, cì zhǐ xī chǒng, shàng yán: yōng zhōu dì jū yǒu wèi, yǒu shì shǔ jīn, yǔ bì xià mù mìng xiāng chōng, bù yí jiǔ jū. qiě chèn wén yǒu yún: xiū zhì luò yáng hái jìn jiā, bì xià hé bù yíng luò yīng chèn. yáng dì dà xǐ, jí liú zhǎng zi jìn wáng zhāo jū shǒu zhǎng ān, zì lǜ fēi pín wáng gōng děng, wǎng xìng luò yáng, yī miàn fā dīng fū shù shí wàn, jué qiàn wèi fáng, zì lóng mén zhí dá shàng luò, zé yào zhì guān, jí zī shǒu yù. yòu gǎi luò yáng wèi dōng jīng, yíng jiàn gōng què. dāng shí shàng yǒu yǔ shē níng jiǎn de chì wén, qī rén ěr mù, yī bān qū yì féng yíng de guān lì, fèng mìng jiān gōng, zhòu yè gǎn zhú, xiān chuàng zào le jǐ zuò dà shà, zuò wèi xíng gōng, yǐ biàn zhù bì. yáng dì jiù cǐ jū zhù, guò le cán dōng.
且說煬帝既得平并州,又好恣意淫樂,坐享太平。惟宣華、容華兩夫人,究不便明目張胆,收為嬪御,只好令之出居別宮,有時私往續歡,卻被蕭妃瞧透機關,冷譏熱諷,說得天良發現,也覺懷慚。自思悶坐深宮,太無興味,因欲出外巡遊,可巧術士章仇太翼,伺旨希寵,上言:「雍州地居酉位,酉是屬金,與陛下木命相衝,不宜久居。且讖文有云:『修治洛陽還晉家,』陛下何不營洛應讖。」煬帝大喜,即留長子晉王昭居守長安,自率妃嬪王公等,往幸洛陽,一面發丁夫數十萬,掘塹為防,自龍門直達上洛,擇要置關,藉資守御。又改洛陽為東京,營建宮闕。當時尚有與奢寧儉的敕文,欺人耳目,一班曲意逢迎的官吏,奉命監工,晝夜趕築,先創造了幾座大廈,作為行宮,以便駐蹕。煬帝就此居住,過了殘冬。
cì nián yuán dàn, biàn zài háng gōng shòu cháo, gǎi yuán dà yè, dà shè tiān xià, lì xiāo fēi wèi huáng hòu, bìng shǐ shì chén jī chì zhì zhǎng ān, lì jìn wáng zhāo wèi huáng tài zǐ, shòu yǔ wén shù wèi zuǒ wèi dà jiāng jūn, guō yǎn wèi zuǒ wǔ wèi dà jiāng jūn, yú zhòng wén wèi yòu wèi dà jiāng jūn, gǎi yù zhōu wèi qín zhōu, luò zhōu wèi yù zhōu, fèi zhū zhōu zǒng guǎn fǔ. guò le liǎng sān xún, yáng sù zì bīng zhōu hái cháo, jìn yè xíng zài, yīn chì yǒu sī dà chén jīn bǎo qì wán, jǐn cǎi chē mǎ, yǐn sù jí cóng jūn yǒu gōng zhū jiāng shì, bān liè diàn qián, lìng qí zhāng gōng niú hóng xuān zhào, jìn sù wèi shàng shū lìng, tè gěi shàng shǎng. zhū jiāng yī cì jìn zhì, shǎng lài yǒu chà. cái yuè piàn shí, yǐ jiāng suǒ chén gè wù, fēn gěi wú yí, dà zhòng tǒng kòu shǒu xiè ēn, huān hū wàn suì. yáng dì yì xīn rán dà yuè, nǎi mìng sù wèi dōng jīng zǒng jiān gōng, shèng zào gōng shì, sì chù zhào mù gōng yì, duō zhì èr bǎi wàn rén, bǎi dǔ jiē xìng, zhòng qíng yì jǔ, yuē yuè yuè yú, biàn yǐ zào chéng xǔ duō wū yǔ, tǒng shì guī mó hóng chǎng, zhì dù yù huáng. yáng dì yīn dōng jīng rén shǎo, wèi miǎn xiāo tiáo, nǎi xǐ luò zhōu guō nèi jū mín, jí zhū zhōu fù shāng dà jiǎ, fán shù wàn hù, jǐn zhì gōng páng jū zhù, wèi chéng yī gè fán huá shèng dì, fù shù míng qū. yòu xián yáng sù suǒ zhú gōng shì, suī rán kuān zhǎn, wèi jǐn měi lì, fù mìng jiāng dà jiàng yǔ wén kǎi, yǔ nèi shǐ shè rén fēng dé yí, lìng zào lí gōng, zài qiú jīng měi. kǎi yǔ dé yí, shì suí cháo zhù míng de nìng chén, yī fèng mìng lìng, biàn zhì luò shuǐ nán bīn, xiāng dù xíng shì, pì dì shù shí lǐ, yí nán zhí zhì zào zhāng, zào qǐ dì pán, dà xìng tǔ mù, yī miàn chāi rén fēn wǎng dōng nán, xuǎn bàn qí cái yì shí, lù lù yòng fū, shuǐ lù yòng zhōu, suǒ yǒu jiāng lǐng yǐ nán, shuǐ lù shū yùn, luò yì bù jué. hái yào mì qǔ qí huā jiā mù, zhēn qín yì shòu, bù lùn hǎi nèi hǎi wài, dàn jiào guǎ èr shǎo shuāng, zǒng yào cǎi xuǎn lái zuò wèi diǎn zhuì. kàn guān! shì xiǎng wèi le yī zuò lí gōng, xū fèi cái lì duō shǎo, bú yào shuō jǐ shí wéi de dà shù, sān wǔ zhàng de dà shí, bān yùn jiān nán, jiù shì yī cǎo yī mù, yī qín yī shòu, yě bù zhī mí fèi ruò gān qián liáng, lèi sǐ ruò gān xìng mìng, fāng cái dé dào luò yáng. yǔ wén kǎi fēng dé yí liǎng rén, zhǐ gù yáng dì kuài yì, bù guǎn nà mín jiān sǐ huó, fǔ cáng kōng xū, hǎo róng yì zào jiù yī zuò gōng shì, shàng biǎo gào jùn, qǐng yù jià qīn xìng luò chéng. yáng dì jí rì wǎng yuè, yóu kǎi yǔ dé yí yíng rù, dōng tiào xī zhǔ, duān dì shì jīn huī yù yìng, cuì rào zhū wéi, dāng xià xiào yǔ èr rén dào: cóng qián jiāng nán de lín chūn jié qǐ, nǎ yǒu zhè bān fù lì! shì cǐ huá shà, fāng qiè zhèn xīn. èr qīng gōng láo, chéng bù xiǎo le. kǎi yǔ dé yí, máng jí bài xiè. yáng dì liú gōng shù rì, yī yī yóu shǎng, wú bù hé yì, suì dìng míng wèi xiǎn rén gōng, qiě mìng huáng hòu fēi pín děng, gài xíng qiān rù, suǒ xìng jiù cǐ ān jū.
次年元旦,便在行宮受朝,改元大業,大赦天下,立蕭妃為皇后,並使侍臣齎敕至長安,立晉王昭為皇太子,授宇文述為左衛大將軍,郭衍為左武衛大將軍,于仲文為右衛大將軍,改豫州為溱州,洛州為豫州,廢諸州總管府。過了兩三旬,楊素自并州還朝,進謁行在,因敕有司大陳金寶器玩,錦彩車馬,引素及從軍有功諸將士,班列殿前,令奇章公牛弘宣詔,進素為尚書令,特給上賞。諸將依次進秩,賞賚有差。才閱片時,已將所陳各物,分給無遺,大眾統叩首謝恩,歡呼萬歲。煬帝亦欣然大悅,乃命素為東京總監工,盛造宮室,四處召募工役,多至二百萬人,百堵皆興,眾擎易舉,約閱月余,便已造成許多屋宇,統是規模閎敞,制度矞皇。煬帝因東京人少,未免蕭條,乃徙洛州郭內居民,及諸州富商大賈,凡數萬戶,盡至宮旁居住,蔚成一個繁華勝地,富庶名區。又嫌楊素所築宮室,雖然寬展,未盡美麗,復命將大匠宇文愷,與內史舍人封德彝,另造離宮,再求精美。愷與德彝,是隋朝著名的佞臣,一奉命令,便至洛水南濱,相度形勢,闢地數十里,迤南直至皂漳,造起地盤,大興土木,一面差人分往東南,選辦奇材異石,陸路用夫,水路用舟,所有江嶺以南,水陸輸運,絡繹不絕。還要覓取奇花佳木,珍禽異獸,不論海內海外,但教寡二少雙,總要採選來作為點綴。看官!試想為了一座離宮,須費財力多少,不要說幾十圍的大術,三五丈的大石,搬運艱難,就是一草一木,一禽一獸,也不知糜費若干錢糧,累死若干性命,方才得到洛陽。宇文愷、封德彝兩人,只顧煬帝快意,不管那民間死活,府藏空虛,好容易造就一座宮室,上表告竣,請御駕親幸落成。煬帝即日往閱,由愷與德彝迎入,東眺西矚,端的是金輝玉映,翠繞珠圍,當下笑語二人道:「從前江南的臨春結綺,哪有這般富麗!似此華廈,方愜朕心。二卿功勞,誠不小了。」愷與德彝,忙即拜謝。煬帝留宮數日,一一游賞,無不合意,遂定名為顯仁宮,且命皇后妃嬪等,概行遷入,索性就此安居。
xiāo hòu běn hòu liáng zhǔ xiāo kuī nǚ ér, cái sè jiān yōu, yě shì gè gōng wéi qiào chǔ, shì nǚ bān tóu, píng shí yǔ yáng dì hěn shì ēn ài, cóng wèi fǎn mù, cǐ wài yǒu jǐ gè fēi pín, tǒng shēng de chuò yuē duō zī, yáng dì dé le zhè bān qī qiè, yě hǎo suàn shì rén shēng yàn fú. tā hū rán jì qǐ xuān huá fū rén, bù jué yì xǐ wèi chóu, zhěng rì lǐ méi tóu bù zhǎn, hǎo sì yǒu yī zhuāng jué dà xīn shì, guà zài miàn shàng. xiāo hòu sù lái wǎn shùn, duō fāng yíng hé, zǒng wèi dé yáng dì huān xīn, zhì zài sān yán jié, fāng yóu yáng dì tǔ chū shí qíng. xiāo hòu wēi xiào dào: qiè hái dào shì shèn me dà shì, yuán lái wèi cǐ. bì xià jì bù rěn gē shě, qiè ruò zài lái zǔ náo, biàn biàn yī gè dù fù le. hǎo zài cǐ chù bú shì zhǎng ān, qǐng qiǎn shǐ mì zhào rù gōng, liáo wèi shèng huái. yáng dì dà xǐ chēng xiè, jí zhe nèi shǐ fēi mǎ rù dōu, wǎng yíng xuān huá. xuān huá zhèng jū xiān dōu gōng, suī jué jì mò guǎ huān, què hái qīng xián zì zài, piān yóu nèi shǐ dào lái, cù tā yīng zhào, tā zhǐ de zhòng jiā zhuāng shì, chū chéng qīng yú, jiān chéng zhì luò yáng xiǎn rén gōng. yáng dì zhèng yǔ xiāo hòu wǎn yàn, dé wén xuān huá dào lái, dāng jí qǐ zuò xiāng jiàn, bù dài xuān huá bài xià, zǎo yǐ jiāng tā chān zhù, wò shǒu wèi wèn. xuān huá jiàn xiāo hòu zài páng, biàn yòng mù shì yì, qǐng yáng dì fàng shǒu, rán hòu zhì xiāo hòu miàn qián, qū xī yè hè. kuī tā hòu liǎn. xiāo hòu suī bù qiè yì, dàn jì xǔ yáng dì xuān zhào, bù rú mài gè rén qíng, qǐ shēn hái le bàn lǐ, bìng lìng shì nǚ fú qǐ xuān huá, yī tóng shì yǐn. xí jiān yǒu tán yǒu xiào, dùn lìng yáng dì xīn huā nù kāi, kuān yǐn le hǎo jǐ gōng, lián xuān huá yě guàn gè bàn hān. xiāo hòu lè dé zuò měi, dài zhì jiǔ lán xí chè, biàn lìng gōng nǚ zhǎng dēng, jiāng yáng dì xuān huá liǎng rén, sòng rù bié gōng. jiǔ hàn féng gān, lè bù shèng yán. zì shì jīn rì shǎng huā, míng rì wán yuè, yǐn jiǔ fù shī, bèi jí yú kuài.
蕭後本後梁主蕭巋女兒,才色兼優,也是個宮闈翹楚,士女班頭,平時與煬帝很是恩愛,從未反目,此外有幾個妃嬪,統生得綽約多姿,煬帝得了這般妻妾,也好算是人生艷福。他忽然記起宣華夫人,不覺易喜為愁,整日裡眉頭不展,好似有一樁絕大心事,掛在面上。蕭後素來婉順,多方迎合,總未得煬帝歡心,至再三研詰,方由煬帝吐出實情。蕭後微笑道:「妾還道是甚麼大事,原來為此。陛下既不忍割捨,妾若再來阻撓,便變一個妒婦了。好在此處不是長安,請遣使密召入宮,聊慰聖懷。」煬帝大喜稱謝,即着內使飛馬入都,往迎宣華。宣華正居仙都宮,雖覺寂寞寡歡,卻還清閒自在,偏由內使到來,促她應召,她只得重加妝飾,出乘輕輿,兼程至洛陽顯仁宮。煬帝正與蕭後晚宴,得聞宣華到來,當即起座相見,不待宣華拜下,早已將她攙住,握手慰問。宣華見蕭後在旁,便用目示意,請煬帝放手,然後至蕭後面前,屈膝謁賀。虧她厚臉。蕭後雖不愜意,但既許煬帝宣召,不如賣個人情,起身還了半禮,並令侍女扶起宣華,一同侍飲。席間有談有笑,頓令煬帝心花怒開,寬飲了好幾觥,連宣華也灌個半酣。蕭後樂得做美,待至酒闌席撤,便令宮女掌燈,將煬帝、宣華兩人,送入別宮。久旱逢甘,樂不勝言。自是今日賞花,明日玩月,飲酒賦詩,備極愉快。
wéi xiǎn rén gōng zhōng de huā mù, duō bàn cóng jiāng nán cǎi lái, yáng dì shì gè tān dé wú yàn de zhǔ zi, yǒu le zhè zhǒng, hái xiǎng nà zhǒng, zì sī jiāng nán shān shuǐ, bǐ luò yáng hái yào xiù lì, kuàng qiě liù cháo jīn fěn, chuán bō yī shí, cóng qián píng chén shí hòu, hái xiǎng zuò xiē míng yù, bù biàn liú liàn jiāng nán, cǐ shí guì wèi tiān zǐ, dòng zuò rèn qíng, hé fáng jiè míng xún shòu, yī yóu jiāng huái. dàn yào qù xún xìng, yě xū pù pái yī fān jú miàn, fāng xiǎn dé huáng dì wēi fēng. dāng xià chuán chū zhào zhǐ, wèi jiāng xún lì huái hǎi, guān fēng wèn sú. cǐ zhào yī xià, nà yǔ wén kǎi fēng dé yí děng biàn zhēng lái xiàn yán, huò shuō shì rú hé tōng dào, huò shuō shì rú hé dēng chéng. dú yǒu shàng shū yòu chéng huáng fǔ yì wèi: lù xíng bù biàn, xū yóu shuǐ lù nán xià, fāng kě yán tú guān lǎn, bù zhì láo kǔ. wéi jiāng hé jù xiàng dōng liú, yù yào nán běi tōng dào, bì xū kāi tōng jì qú, yǐn gǔ luò shuǐ dá hé, zài yǐn hé shuǐ rù biàn, yǐn biàn rù sì, cái dé yǔ huái shuǐ xiàng tōng. kàn guān! nǐ xiǎng rú yì suǒ yán, zhè yàng de kāi záo gōng chéng, suǒ xū jǐ hé? yáng dì yě bù guǎn cái lì, dàn jiào yǒu shuǐ kě tōng, biàn jí zhào bàn. huáng fǔ yì dāng rán jiān gōng, fā dīng bǎi wàn, yī zhào zì jǐ de tiáo chén, zhú duàn kāi jué hái yào gōu tōng jiāng huái, fā mín shí wàn, shū záo hán gōu, zhí dá jiāng dū, gōu guǎng sì shí bù, páng zhú yù dào, biàn zhí yáng liǔ, qiě zì zhǎng ān zhì jiāng dū, měi gé bǎi lǐ, zhú yī xíng gōng, zǒng jì dé sì shí yú suǒ. gèng yóu huáng mén shì láng wáng hóng děng, fèng qiǎn nán xià, tè wǎng jiāng nán dū zào lóng zhōu, jí zá chuán shù shí sōu. jùn xiàn dāng chà, rén mín zhí yì, yǐ shì tòng kǔ de hěn zài jiā zhè bān jù gōng, xū xiàn rì gào jùn, cháo yè dū cù, bù dé shǎo yán, kě lián zhè bān gōng yì, bù shèng láo kǔ, wǎng wǎng jiāng bì dào páng, zuò le xǔ duō wú gào yuān hún. xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
惟顯仁宮中的花木,多半從江南采來,煬帝是個貪得無厭的主子,有了這種,還想那種,自思江南山水,比洛陽還要秀麗,況且六朝金粉,傳播一時,從前平陳時候,還想做些名譽,不便留戀江南,此時貴為天子,動作任情,何妨借名巡狩,一游江淮。但要去巡幸,也須鋪排一番局面,方顯得皇帝威風。當下傳出詔旨,謂將巡歷淮海,觀風問俗。此詔一下,那宇文愷、封德彝等便爭來獻言,或說是如何通道,或說是如何登程。獨有尚書右丞皇甫議謂:「陸行不便,須由水路南下,方可沿途觀覽,不致勞苦。惟江河俱向東流,欲要南北通道,必須開通濟渠,引谷洛水達河,再引河水入汴,引汴入泗,才得與淮水相通。」看官!你想如議所言,這樣的開鑿工程,所需幾何?煬帝也不管財力,但教有水可通,便即照辦。皇甫議當然監工,發丁百萬,依照自己的條陳,逐段開掘;還要溝通江淮,發民十萬,疏鑿邗溝,直達江都,溝廣四十步,旁築御道,遍植楊柳,且自長安至江都,每隔百里,築一行宮,總計得四十餘所。更由黃門侍郎王弘等,奉遣南下,特往江南督造龍舟,及雜船數十艘。郡縣當差,人民執役,已是痛苦得很;再加這般巨工,須限日告竣,朝夜督促,不得少延,可憐這班工役,不勝勞苦,往往僵斃道旁,做了許多無告冤魂。小子有詩嘆道:
shuāi cháo zhèng lìng bàn fán kē, bù shì suí jiā yì gèng duō
衰朝政令半煩苛,不似隋家役更多;
zhú shì kāi qú chéng guàn shì, kě lián mín xuè yǐ chéng hé!
築室開渠成慣事,可憐民血已成河!
yáng dì rú cǐ láo mín, què yǒu yī wèi lǎo nián zǎi xiàng, bù shèn zàn chéng, yì yù rù gōng jiàn zǔ, kě qiǎo yáng dì zhào tā rù yàn, wèi zhī néng fǒu zhí yán, qiě zhì xià huí zài xiáng.
煬帝如此勞民,卻有一位老年宰相,不甚贊成,意欲入宮諫阻,可巧煬帝召他入宴,未知能否直言,且至下回再詳。
hàn wáng liàng qǐ bīng jìn yáng, bù tǎo yáng guǎng, dú tǎo yáng sù, shǐ móu yǐ wù. huò zhě wèi liàng wèi shí shì nì qíng shì, bù néng wú duān zuì guǎng, shì yǐ, rán chì shū bù fú, qí yóu yú yáng zhī jiǎo shàn, yǐ kě gài jiàn. kuàng tài zǐ bèi fèi, shǔ wáng zāo chù, huò jiē qǐ zì yáng guǎng yī rén, yù jiā zhī zuì, qǐ yóu huàn wú cí hū? péi wén ān quàn liàng zhí dǎo jīng shī, míng yǐ bù zhèng, yǐ fēi shèng suàn, zhì wáng kuǐ zhī qǐng wèi gū zhù, gèng bù zú dào, wú guài qí yī bài tú dì yě. yáng dì wèi zēng gǎi yuán, biàn jí xìng luò, mìng yǐ luò yáng wèi dōng jīng. fū chéng zhōu dìng dǐng, céng shè péi dū, yóu hòu zhuī qián, fēi bù zú fǎ, dàn jī ruò xiāng tóng, xīn zé dà yì, yáng dì wèi yín chǐ jì, qǐ yǒu zhái zhōng ér zhì zhī sī? zhú gōng bù zú, yòu fù kāi qú, jí tiān xià zhī cái lì mín lì, yǐ gōng yī rén zhī ěr mù, shì sī mín dān cái jǐn, shàng néng dú xiǎng fán huá yé? gù hòu shì zhī lùn yáng guǎng zhě, huò lì qí jiǎo, huò bìng qí yín, huò chì qí shē, ér wú zé bì yǐ yī yán yuē: yú ér yǐ yǐ.
漢王諒起兵晉陽,不討楊廣,獨討楊素,始謀已誤。或者謂諒未識弒逆情事,不能無端罪廣,似矣,然敕書不符,其由於楊之矯擅,已可概見。況太子被廢,蜀王遭黜,禍皆起自楊廣一人,欲加之罪,豈猶患無辭乎?裴文安勸諒直搗京師,名已不正,已非勝算,至王頍之請為孤注,更不足道,無怪其一敗塗地也。煬帝未曾改元,便即幸洛,命以洛陽為東京。夫成周定鼎,曾設陪都,由後追前,非不足法,但跡若相同,心則大異,煬帝為淫侈計,豈有宅中而治之思?築宮不足,又復開渠,極天下之財力民力,以供一人之耳目,試思民殫財盡,尚能獨享繁華耶?故後世之論楊廣者,或詈其狡,或病其淫,或斥其奢,而吾則蔽以一言曰:「愚而已矣。」