strong chén xiāng strong
沉香
jiào nán huǒ dì, tài yáng zhī jīng yè suǒ fā, qí cǎo mù duō xiāng. yǒu lì zhě jiē jiàng jiē jié. ér xiāng mù dé tài yáng liè qì zhī quán, zhī gàn gēn zhū, jiē néng zì wèi yī xiāng. gù yǔ yuē: hǎi nán duō yáng, yī mù wǔ xiāng.
嶠南火地,太陽之精液所發,其草木多香。有力者皆降皆結。而香木得太陽烈氣之全,枝幹根株,皆能自為一香。故語曰:「海南多陽,一木五香。」
hǎi nán yǐ wàn ān lí mǔ dōng dòng xiāng wèi shèng. qí dì jū qióng dǎo zhèng dōng, dé cháo yáng zhī qì yòu zǎo, xiāng yóu qīng shū, duō rú lián è méi yīng é lí mì pí zhī lèi, fén zhī shǎo xǔ, fēn yì mí shì, suī méi jìn ér qì bù jiāo, duō yùn jí ér yǒu yú fēn. yáng bó suǒ fān chén yào chén, wǎng wǎng xīng liè, jí jiā zhě yì wèi yì duǎn, mù xìng duō wěi yān bì jiāo. qí chū hǎi běi zhě, shēng yú jiāo zhǐ, jù yú qīn, wèi zhī qīn xiāng. zhì zhòng shí ér duō dà kuài, qì yì kù liè, wú fù hǎi nán fēng wèi. yuè rén jiàn zhī.
海南以萬安黎母東峒香為勝。其地居瓊島正東,得朝陽之氣又早,香尤清淑,多如蓮萼梅英鵝黎蜜脾之類,焚之少許,氛翳彌室,雖煤燼而氣不焦,多醞藉而有餘芬。洋舶所番沉藥沉,往往腥烈,即佳者意味亦短,木性多尾煙必焦。其出海北者,生於交趾,聚於欽,謂之欽香。質重實而多大塊,氣亦酷烈,無復海南風味。粵人賤之。
hǎi nán xiāng gù yǒu sān pǐn: yuē chén yuē jiān yuē huáng shú. chén jiān yǒu èr pǐn: yuē shēng jié yuē sǐ jié. huáng shú yǒu sān pǐn: yuē jiǎo chén. yuē huáng chén. ruò bài chén zhě, mù zhì jì jǐn, xīn jié dú cún, jīng huá níng gù, jiǔ ér yǒu lì. shēng zé sè rú mò, shú zé zhòng rú jīn. chún wèi yáng gāng, gù yú shuǐ zé chén, yú tǔ yì chén, cǐ huáng shú zhī zuì yě. qí huò xuē zhī zé juǎn, jué zhī zé róu, shì wèi là chén, jiē zi zhān suǒ wèi jì jīn jiān ér yù rùn, yì hè gǔ yǐ lóng jīn. wéi gāo yè zhī nèi zú, gù bǎ wò ér jiān jīn. wú yī wǎng zhī fā liè, yǒu wú qióng zhī yīn yūn zhě yě.
海南香故有三品:曰沉、曰箋、曰黃熟。沉箋有二品:曰生結、曰死結。黃熟有三品:曰角沉。曰黃沉。若敗沉者,木質既盡,心節獨存,精華凝固,久而有力。生則色如墨,熟則重如金。純為陽剛,故於水則沉,於土亦沉,此黃熟之最也。其或削之則卷,嚼之則柔,是謂蠟沉,皆子瞻所謂「既金堅而玉潤,亦鶴骨以龍筋。惟膏液之內足,故把握而兼斤。無一往之發烈,有無窮之氤氳」者也。
fán cǎi xiāng bì yú shēn shān cóng yì zhī zhōng, qún shù shí rén yǐ wǎng, huò yī èr rì jí dé, huò bàn yuè tú shǒu ér guī, gài yǒu shén yān. dāng fū gāo qiū qíng shuǎng, shì shān mù dà xiǎo jiē diāo cuì, zhōng bì yǒu xiāng. chéng yuè tàn xún, yǒu xiāng qì tòu lín ér qǐ, yǐ cǎo jì zhī, qí dì yì jí yǒu yǐ, fēng gāo èr sān chǐ. suí wā zhī, bì děi yóu sù jiā nán zhī shù, ér chén xiāng wèi duō. qí mù jié jiǔ zhé tǔ zhōng, zī yè xià liú, jì jié, zé xiāng miàn xī zài xià, qí bèi dài mù xìng zhě, nǎi chū tǔ, gù wǎng wǎng dé zhī.
凡采香必於深山叢翳之中,群數十人以往,或一二日即得,或半月徒手而歸,蓋有神焉。當夫高秋晴爽,視山木大小皆凋瘁,中必有香。乘月探尋,有香氣透林而起,以草記之,其地亦即有蟻,封高二三尺。隨挖之,必得油速伽南之數,而沉香為多。其木節久蟄土中,滋液下流,既結,則香面悉在下,其背帶木性者,乃出土,故往往得之。
chén xiāng yǒu shí wǔ zhǒng, qí yī yuē huáng chén, yì yuē tiě gǔ chén, wū jiǎo chén. cóng tǔ zhōng qǔ chū, dài ní ér hēi, xīn shí ér chén shuǐ, qí jià sān huàn zuì shàng. qí èr, shēng jié chén, qí shù shàng yǒu qīng yè wèi sǐ, xiāng zài shù fù, rú sōng zhī yè, yǒu bái mù jiān zhī, shì yuē shēng xiāng, yì chén shuǐ. qí sān, sì liù chén xiāng, sì fēn chén shuǐ, liù fēn bù chén shuǐ. qí bù chén shuǐ zhě, yì nǎi chén xiāng, fēi sù. qí sì, zhōng sì liù chén xiāng. qí wǔ, xià sì liù chén xiāng. qí liù, yóu sù, yī míng shì jiā nán. qí qī, mó liào chén sù. qí bā, shāo liào chén sù. qí jiǔ, hóng méng huā chǎn. méng zhě, bèi xiāng ér fù ní. hóng zhě, ní sè hóng yě. huā zhě, mù yǔ xiāng xiāng zá, bù chún chǎn mù ér cún xiāng yě. qí shí, huáng méng huā chǎn. qí shí yī, xuè méng huā chǎn. qí shí èr, xīn shān huā chǎn. qí shí sān rì tiě pí sù, wài yóu hēi ér nèi bái mù, qí shù shén dà, xiāng jié zài pí, bù zài ròu, gù yuē tiě pí. cǐ zé sù xiāng zhī zú. yòu yǒu yě zhū jiàn, yì yuē xiāng jiàn. yǒu xiāng jiǎo xiāng piàn xiāng yǐng. xiāng yǐng zhě, jù kāi rú yǐng mù rán. yǒu yuān yāng bèi, bàn chén bàn sù, jǐn bāo má, má bāo jǐn. qí yuē jiāng jūn dōu líng ké yǔ lín tóu zéi yú piàn jiā mù hán ní děng, shì jiē xiāng zhī bìng yě. qí shí sì lǎo shān yá xiāng, qí shí wǔ xīn shān yá xiāng. xiāng dà kuài, pōu kāi rú mǎ yá, sī wèi zuì xià. rán hǎi nán xiāng suī zuì xià, jiē qì wèi qīng tián, bié yǒu yùn jí. ruò bó ní xiān luó zhēn là zhàn chéng rì běn suǒ chǎn, shì shuǐ jù chén, ér sè huáng wèi suān xiāng wěi jiāo liè. ruò zhì jī gǔ xiāng, nǎi zá shù zhī jiān jié, xíng sè shì xiāng, chún shì mù qì. běn cǎo gāng mù yǐ wèi chén xiāng zhī zhōng pǐn, wù yǐ.
沉香有十五種,其一曰黃沉,亦曰鐵骨沉,烏角沉。從土中取出,帶泥而黑,心實而沉水,其價三換最上。其二,生結沉,其樹尚有青葉未死,香在樹腹,如松脂液,有白木間之,是曰生香,亦沉水。其三,四六沉香,四分沉水,六分不沉水。其不沉水者,亦乃沉香,非速。其四,中四六沉香。其五,下四六沉香。其六,油速,一名士伽楠。其七,磨料沉速。其八,燒料沉速。其九,紅蒙花鏟。蒙者,背香而腹泥。紅者,泥色紅也。花者,木與香相雜,不純鏟木而存香也。其十,黃蒙花鏟。其十一,血蒙花鏟。其十二,新山花鏟。其十三日鐵皮速,外油黑而內白木,其樹甚大,香結在皮,不在肉,故曰鐵皮。此則速香之族。又有野豬箭,亦曰香箭。有香角、香片、香影。香影者,鋸開如影木然。有鴛鴦背,半沉半速,錦包麻,麻包錦。其曰將軍兜、菱殼、雨淋頭、鯽魚片、夾木含泥等,是皆香之病也。其十四老山牙香,其十五新山牙香。香大塊,剖開如馬牙,斯為最下。然海南香雖最下,皆氣味清甜,別有醞藉。若渤泥、暹羅、真蠟、占城、日本所產,試水俱沉,而色黃、味酸、香尾焦烈。若至雞骨香,乃雜樹之堅節,形色似香,純是木氣。《本草綱目》以為沉香之中品,誤矣。
strong jiā nán strong
伽楠
jiā nán zá chū yú hǎi shàng zhū shān. fán xiāng mù zhī zhī kē qiào lù zhě mù lì sǐ, ér běn cún zhě, qì xìng jiē wēn, gù wèi dà yǐ suǒ xué. dà yǐ suǒ shí shí mì, yí zì xiāng zhōng, suì jiǔ jiàn jìn, mù shòu shí mì qì, duō níng ér jiān rùn, zé jiā nán chéng. qí xiāng běn wèi sǐ, mì qì wèi lǎo zhě, wèi zhī shēng jié, shàng yě. mù sǐ běn cún, mì qì gāo yú kū gēn, rùn ruò táng piàn zhě, wèi zhī táng jié, cì yě. suì yuè jì qiǎn, mù mì zhī qì wèi róng, mù xìng duō ér xiāng wèi shǎo, wèi zhī hǔ bān jīn sī jié, yòu cì yě. qí sè rú yā tóu lǜ zhě, míng lǜ jié. qiā zhī hén shēng, shì zhī hén hé, ruá zhī kě yuán, fàng zhī réng fāng, jù zé xì xiè chéng tuán, yòu míng yóu jié, shàng zhī shàng yě.
伽楠雜出於海上諸山。凡香木之枝柯竅露者木立死,而本存者,氣性皆溫,故為大蟻所穴。大蟻所食石蜜,遺漬香中,歲久漸浸,木受石蜜氣,多凝而堅潤,則伽楠成。其香本未死,蜜氣未老者,謂之生結,上也。木死本存,蜜氣膏於枯根,潤若餳片者,謂之糖結,次也。歲月既淺,木蜜之氣未融,木性多而香味少,謂之虎斑金絲結,又次也。其色如鴨頭綠者,名綠結。掐之痕生,釋之痕合,挼之可圓,放之仍方,鋸則細屑成團,又名油結,上之上也。
jiā nán mù yǔ chén xiāng tóng lèi ér fēn yīn yáng. huò wèi chén, pìn yě, wèi kǔ ér xìng lì, qí xiāng hán cáng, shāo nǎi fāng liè, yīn tǐ yáng yòng yě. jiā nán, mǔ yě, wèi xīn ér qì tián, qí xiāng bó fā, ér xìng néng bì èr biàn, yáng tǐ yīn yòng yě. rán yǐ yáng jiā nán wèi shàng. chǎn zhàn chéng zhě, pōu zhī xiāng shén qīng wēi, rán jiǔ ér bù jiǎn. chǎn qióng zhě míng shì jiā nán, zhuàng rú yóu sù, pōu zhī xiāng tè kù liè, rán shǒu hàn zhān rú, shù yuè jí jiǎn. bì xū zhuó yǐ qīng quán, gāo yǐ sū hé yóu, huò yǐ gān zhè xīn cáng zhī, yǐ bái è yè jū zhī, yì tǔ shù yuè, rì zhōng shāo bào zhī, ér hòu xiāng hún nǎi fù yě. zhàn chéng zhě jìng ér cháng cún, qióng zhě dòng ér yì sàn. jìng zhě xiāng yǐ shén xíng, dòng zhě xiāng yǐ qì shǐ yě. cáng zhě yǐ xī wèi xiá, zhōng wèi yī gé ér duō qiào, mì qí xià, jiā nán qí shàng, shǐ xūn zhì yǐ wèi zī rùn. yòu yǐ jiā nán mò yǎng zhī, tā xiāng mò zé fú xiāng. yǐ qí běn zhě fǎn qí hún, suī wēi chén xǔ, ér qí yuán kě fù, qí jīng duō ér qì hòu gù yě. xún cháng shí wù shǐ jiàn shuǐ, wù shǐ jiàn zào fēng méi shī, chū zé cáng zhī, fǒu zé xiāng qì hào sàn.
伽楠木與沉香同類而分陰陽。或謂沉,牝也,味苦而性利,其香含藏,燒乃芳烈,陰體陽用也。伽楠,牡也,味辛而氣甜,其香勃發,而性能閉二便,陽體陰用也。然以洋伽楠為上。產占城者,剖之香甚輕微,然久而不減。產瓊者名士伽楠,狀如油速,剖之香特酷烈,然手汗沾濡,數月即減。必須濯以清泉,膏以蘇合油,或以甘蔗心藏之,以白萼葉苴之,瘞土數月,日中稍暴之,而後香魂乃復也。占城者靜而常存,瓊者動而易散。靜者香以神行,動者香以氣使也。藏者以錫為匣,中為一隔而多竅,蜜其下,伽楠其上,使熏炙以為滋潤。又以伽楠末養之,他香末則弗香。以其本者返其魂,雖微塵許,而其元可復,其精多而氣厚故也。尋常時勿使見水,勿使見燥風霉濕,出則藏之,否則香氣耗散。
strong dōng guǎn xiāng strong
東莞香
dōng guǎn xiāng yǐ jīn chāi nǎo suǒ chǎn wèi liáng. dì shén xiá, jǐn shí yú mǔ. qí xiāng zhǒng zhì shí nián yǐ jué jiā, suī bái mù yǔ shēng jié tóng. tā suǒ chǎn zhě, zài xī yǐ mǎ tí gāng, jīn zé yǐ jīn jú lǐng wèi dì yī, cì zé jìn nán xiān cūn jī chì lǐng bái shí lǐng mò lín bǎi huā dòng niú mián shí xiāng zhū chù, zhì liè zhě wū ní kēng. rán jīn jú lǐng suì chū jīng xiāng jǐn shù jīn, mǒu jiā yǒu jīng xiāng duō guǎ, rén jiē zhī zhī. mǎ tí gāng jiǔ yǐ wǔ xiāng, qí xiāng jiē xīn zhǒng, wú jiān lǎo zhě. fán xiāng, xiān biàn qí suǒ chū zhī dì. xiāng zài dì ér bù zài zhǒng, fēi qí dì zé xiāng zhǒng biàn. qí tǔ rú jī zi huáng zhě, qí xiāng sōng ér duō shuǐ shú shā hēi ér duō tǔ zhě, qí xiāng jiān ér duō shēng jié, néng nài shuāng xuě. yòu yǐ ní hóng míng zhū shā guǎn zhě, huò hóng rú qū fěn zhě, qiāo què ér duō yáng zhě wèi liáng. tǔ guǎn rén duō zhǒng xiāng, zǔ fù zhī suǒ yí, shì xiǎng qí lì. dì yī mǔ kě zhǒng sān bǎi yú zhū, wèi xiāng tián zhī nóng, shén shèng yú yì shǔ jì yě. rán kě zhǒng zhī dì jǐn bǎi yú lǐ, tā chù fú mào qiě fú xiāng. fán zhǒng xiāng, xiān zé shān tǔ, kāi zhì shù chǐ. qí tǔ huáng shā shí xiāng zá, jiān shí ér jí, nǎi kě zhǒng. qí rǎng chún huáng chún hēi, wú shā, zhì yǔ shuǐ bù shèn, cháo xī rùn jí, qí xiāng wén huò rú yí táng, tián ér bù qīng, huò duō hēi sī lǚ, wèi là ér zhuó, jiē è tǔ yě, bù yí zhǒng xiāng. mù rú shù lán ér cóng mì, xíng rén měi zhé zhī dài sǎn, wèi zhī xiāng yīn. qí yè shì huáng yáng, líng hán bù là, zhǒng wǔ liù nián jí jié zi. zi rú lián qiào ér hēi, luò dì jí shēng, jīng rén shǒu zhāi zé fǒu. xià yuè zǐ shú, zhǒng zhī, miáo zhǎng chǐ xǔ, nǎi bá ér shí. shí yí shū, shǐ gēn jiàn rì. shū zé xiāng tóu dà, jiàn rì zé yáng qì duō. suì yī lí tǔ, shǐ tǔ sōng, cǎo màn bù shēng. zhì sì wǔ suì, nǎi zhǎn qí zhèng gàn yù zhī, shì wèi bái mù xiāng. xiāng zài gēn ér bù zài gàn, gàn chún mù ér sè bái, gù yuē bái mù xiāng. fēi xiāng, gù yuē bái mù, ér bù lí xiāng, gù yuē bái mù xiāng. cǐ qí bié yě. zhèng gàn yǐ zhǎn, liú qí zhī, shǐ yì páng chōu. yòu èr sān suì, nǎi yú zhèng gàn zhī yú, chū tǔ chǐ xǔ, míng yuē xiāng tóu zhě záo zhī. chū záo yī èr piàn, yuē kāi xiāng mén yì yuē kāi xiāng kǒu. pín zhě bā jiǔ suì zé kāi xiāng mén, fù zhě shí yú suì nǎi kāi xiāng kǒu, rán dà shuài suì zhōng liǎng záo. chūn yǐ sān yuè, qiū yǐ jiǔ yuè. záo yī piàn rú mǎ yá xíng, jí yǐ huáng tǔ jiān shā yōng zhī. míng suì fù záo, yì rú zhī. zì shǎo ér duō, jīn suì yī piàn, míng suì jí dé èr sān piàn yǐ. rán pín zhě záo yú sān yuè, fù záo yú jiǔ yuè ěr. fù zhě bì qí shí yuè yuè nǎi zài záo, gài yǐ shí yuè xiāng tāi qì zú, xiāng nǎi dà liáng yě. jì záo yǐ, qí wèi yǔ lù suǒ zì ér jīng yè xià jié zhě, zé qí gēn měi. qí yǔ lù bù néng zì, shuǐ bù néng fǔ zhě, qí jīng yè shèn chéng yī lǚ, wài huáng nèi hēi, shì míng huáng wén hēi shèn, yǐ cǐ wèi shàng. gài xiāng yǐ suì jiǔ yù jiā, mù qì jǐn xiāng, qì nǎi chún. chún zé jiān lǎo rú shí, zhì dì yǒu shēng, hūn hēi zhōng kě yǐ shǒu zé. qí huò zōng wén jiāo niǔ, chuān xiōng ér tòu dǐ zhě, huò bù bì tòu dǐ ér miàn shèn yī hēi xiàn zhě, huò hēi quān bān bó rú zhè gū bān zhě, huò zuò mǎ wěi shèn zhě, huò chún huáng zhě, tiě ké zhě, jiē wèi shēng xiāng. shēng yuē shēng jié, yì yuē xuè gé, yuē hēi gé. shú yuē huáng shú, yì yuē shuǐ shú. huáng shú zhě, xiāng mù guò shèng ér jīng yè sǎn màn, wèi jí níng chéng hēi xiàn zhě. yòu tǔ yōng bù shēn, ér wèi yǔ shuǐ suǒ lín zhě, shì wèi huáng shú. shēng jié zhě, xiāng tóu zhī xià, jiān yǒu xì xué, wèi rì yuè zhī guāng suǒ shè, shuāng lù zhī huá suǒ zì, rì jiǔ jié chéng tāi kuài, qí shí bù xiǔ, ér yǔ tǔ shēng qì xiāng jiē zhě, shì wèi shēng jié. yǐ duō zhī gāo rùn zé, qià yú biǎo lǐ, yòu míng xuè gé. pù zhī rì zhōng, qí xiāng mǎn shì, bù bì fén ruò ér sì yīn yūn yǒu yú yǐ.
東莞香以金釵腦所產為良。地甚狹,僅十餘畝。其香種至十年已絕佳,雖白木與生結同。他所產者,在昔以馬蹄岡,今則以金桔嶺為第一,次則近南仙村、雞翅嶺、白石嶺、默林、百花洞牛眠石鄉諸處,至劣者烏泥坑。然金桔嶺歲出精香僅數斤,某家有精香多寡,人皆知之。馬蹄岡久已五香,其香皆新種,無堅老者。凡香,先辨其所出之地。香在地而不在種,非其地則香種變。其土如雞子黃者,其香松而多水;熟沙黑而多土者,其香堅而多生結,能耐霜雪。又以泥紅名硃砂管者,或紅如曲粉者,磽确而多陽者為良。土莞人多種香,祖父之所遺,世享其利。地一畝可種三百餘株,為香田之農,甚勝於藝黍稷也。然可種之地僅百餘里,他處弗茂且弗香。凡種香,先擇山土,開至數尺。其土黃砂石相雜,堅實而瘠,乃可種。其壤純黃純黑,無砂,至雨水不滲,潮汐潤及,其香紋或如飴糖,甜而不清,或多黑絲縷,味辣而濁,皆惡土也,不宜種香。木如樹蘭而叢密,行人每折枝代傘,謂之香陰。其葉似黃楊,凌寒不落,種五六年即結子。子如連翹而黑,落地即生,經人手摘則否。夏月子熟,種之,苗長尺許,乃拔而蒔。蒔宜疏,使根見日。疏則香頭大,見日則陽氣多。歲一犁土,使土松,草蔓不生。至四五歲,乃斬其正干鬻之,是為白木香。香在根而不在干,干純木而色白,故曰白木香。非香,故曰白木,而不離香,故曰白木香。此其別也。正干已斬,留其支,使益旁抽。又二三歲,乃於正干之餘,出土尺許,名曰香頭者鑿之。初鑿一二片,曰開香門亦曰開香口。貧者八九歲則開香門,富者十餘歲乃開香口,然大率歲中兩鑿。春以三月,秋以九月。鑿一片如馬牙形,即以黃土兼砂壅之。明歲復鑿,亦如之。自少而多,今歲一片,明歲即得二三片矣。然貧者鑿於三月,復鑿於九月耳。富者必俟十閱月乃再鑿,蓋以十月香胎氣足,香乃大良也。既鑿矣,其為雨露所漬而精液下結者,則其根美。其雨露不能漬,水不能腐者,其精液滲成一縷,外黃內黑,是名黃紋黑滲,以此為上。蓋香以歲久愈佳,木氣盡香,氣乃純。純則堅老如石,擲地有聲,昏黑中可以手擇。其或鬃紋交紐,穿胸而透底者,或不必透底而面滲一黑線者,或黑圈斑駁如鷓鴣斑者,或作馬尾滲者,或純黃者,鐵殼者,皆為生香。生曰生結,亦曰血格,曰黑格。熟曰黃熟,亦曰水熟。黃熟者,香木過盛而精液散漫,未及凝成黑線者。又土壅不深,而為雨水所淋者,是為黃熟。生結者,香頭之下,間有隙穴,為日月之光所射,霜露之華所漬,日久結成胎塊,其實不朽,而與土生氣相接者,是為生結。以多脂膏潤澤,洽於表里,又名血格。曝之日中,其香滿室,不必焚爇而巳氤氳有餘矣。
strong hè dǐng xiāng strong
鶴頂香
hè dǐng xiāng zài gǔ róng zhī fù. cháng yǒu niǎo xián xiāng zi duò luò qí zhōng, suì jiǔ xiāng mù zhǎng chéng, qí zhī yè wēi chū róng miǎo, bái hè zhī suǒ pán xuán, zhāo xī bù sàn. jiǔ zhī, xiāng mù zuò jié, jiān rùn rú zhī. rén qǔ ér ruò zhī, xiāng yān xiáng wǔ, xī chéng bái hè zhī xíng. bái hè dà xiǎo, zé shì xiāng yān zhī nóng báo. shì míng hè dǐng xiāng. dōng guǎn huò shí yǒu zhī. huò yuē, shì dùn xiāng yě. shēn zài róng zhōng ér qì yǔ hè xiāng gǎn, gài yǐ róng wèi tǐ, yǐ hè wèi yòng zhě yě.
鶴頂香在古榕之腹。常有鳥銜香子墮落其中,歲久香木長成,其枝葉微出榕杪,白鶴之所盤旋,朝夕不散。久之,香木作結,堅潤如脂。人取而爇之,香煙翔舞,悉成白鶴之形。白鶴大小,則視香煙之穠薄。是名鶴頂香。東莞或時有之。或曰,是遁香也。身在榕中而氣與鶴相感,蓋以榕為體,以鶴為用者也。
strong zhū xiāng strong
諸香
zhū xiāng, yǒu yuē jī dí xiāng, zhī tiáo shì jī jù, gù míng. yī yuē jī xiāng, yī yuē jī téng xiāng, yī yuē jī gǔ xiāng. yǒu lěng shēng xiāng, shì jiàng xiāng ér xiǎo. jiàng xiāng yī yuē jiàng zhēn xiāng, zá zhū xiāng fén zhī, qí yān zhí shàng, zhé yǒu bái hè xià jiàng. yǒu mǎ yǎn xiāng, qí téng dà rú bì, suì jiǔ xīn xiǔ pí jiān shén xiāng, zhōu zāo yǒu xiǎo yǎn rú diāo kè xiāng tǒng zhuàng, yuè rén duō yǐ gōng shén, wèi zhī bǐ jiàng. jiàng zhī zhēn zhě, cóng hǎi bó ér lái, yuē fān jiàng. gēn jí jiān shí, sè zǐ rùn shì sū fāng mù. shāo zhī chū bù shèn xiāng, dé zhū xiāng hé zhī tè měi. qí xiè kě zhì dāo shāng. yǒu shuǐ téng xiāng, yǒu fēng xiāng, jí fēng jiāo yě, yī yuē bái jiāo xiāng. yǒu zuǒ niǔ xiāng, shí tán xiāng yǒu hǎi qī xiāng, chǎn wén chāng hǎi gǎng, sè shén hēi, fén zhī yóu chū rú qī. yǒu lóng gǔ xiāng, qí shù cóng shēng, yǒu cì, zhī shén dú, zhī lǎo ér gēn jié zhě měi. yǒu yún xiāng, shān zhōng shù yè suǒ jié, zá zhū xiāng fén zhī, néng chú shī qì. yǒu sī láo xiāng, zhuàng rǔ xiāng ér qīng huáng hè sè, qì shì fēng jiāo. yǒu gǎn lǎn xiāng, gǎn lǎn zhī zhī yě, rú hēi yí zhuàng, yǐ huáng lián mù jí fēng jiāo hé zhī, yǒu qīng liè chū chén zhī yì. yǒu xūn lù xiāng, yī míng mǎ wěi xiāng, shān jì luó fú yǒu yuè wáng dǎo xūn lù xiāng. qí yuē bái mù xiāng, zé dōng guǎn xiāng mù zhī zhī gàn yě. jīng zhuó shāng zé chéng huáng shú, fǒu zé suì jiǔ yì zhǐ bái mù, gù yuē bái mù xiāng. guǎng zhōng xiāng zú shén duō, qí wèi zhī míng zhě, wèi jiē kù liè. guǎng rén shēng zhǎng xiāng guó, bù guì chén tán, gù yǐ shān yě zhī xiāng wèi zhòng yě.
諸香,有曰雞蹢香,枝條似雞距,故名。一曰雞香,一曰雞藤香,一曰雞骨香。有冷生香,似降香而小。降香一曰降真香,雜諸香焚之,其煙直上,輒有白鶴下降。有馬眼香,其藤大如臂,歲久心朽皮堅甚香,周遭有小眼如雕刻香筒狀,粵人多以供神,謂之比降。降之真者,從海舶而來,曰番降。根極堅實,色紫潤似蘇方木。燒之初不甚香,得諸香和之特美。其屑可治刀傷。有水藤香,有楓香,即楓膠也,一曰白膠香。有左紐香,石檀香有海漆香,產文昌海港,色甚黑,焚之油出如漆。有龍骨香,其樹叢生,有刺,汁甚毒,枝老而根結者美。有芸香,山中樹液所結,雜諸香焚之,能除濕氣。有思勞香,狀乳香而青黃褐色,氣似楓膠。有橄欖香,橄欖之脂也,如黑飴狀,以黃連木及楓膠和之,有清烈出塵之意。有熏陸香,一名馬尾香,《山記》羅浮有越王搗熏陸香。其曰白木香,則東莞香木之枝幹也。經斫傷則成黃熟,否則歲久亦止白木,故曰白木香。廣中香族甚多,其未知名者,味皆酷烈。廣人生長香國,不貴沉檀,顧以山野之香為重也。
strong tán xiāng strong
檀香
lǐng nán yì chǎn tán xiāng, pí jiān ér huáng zhě, huáng tán. bái zhě, bái tán. pí fǔ ér sè zǐ zhě, zǐ tán. jiē yǒu xiāng, ér bái tán wèi shèng, yǔ zǐ tán jiē lái zì hǎi bó. rán luó fú yì yǒu bái tán, zhú fǎ zhēn wèi yuán jiā mò yǒu rén yú luó shān jiàn yī shù, dà sān zhàng yú wéi, xīn fāng kù liè, qí jiān kū tiáo shù chǐ, yuán ér rèn zhī, nǎi bái méi tán yě. bǐ nián sān shuǐ xiàn xī běi bǎi yú lǐ yǒu xiāng shù yī zhū, dà qī bā zhàng wéi. qí gàn zhì sì zhàng nǎi fā zhī, chuí yīn èr mǔ, tōng tǐ chún bái, tǔ rén chēng bái zhān xiāng, gài bái tán yě. mǒu shuài shǐ shù bǎi rén fá zhī, jǐn yú shù gēn yī qiào wèi yǔ shuǐ suǒ jìn zì zhě, dé xiāng èr shí yú jīn, wèi rú chén shuǐ, qí yú zhī tiáo jiē bù xiāng. yòu, xīn ān huáng sōng gāng yǒu xiāng shù sān zhū, yè xì rú dòu, lèi jiǔ lǐ xiāng. rán bù jiàng bù jié, yǐ bù jīng zhǎn fá, gù jīng yè bù níng, ér jiē sàn wèi zhī yè yě.
嶺南亦產檀香,皮堅而黃者,黃檀。白者,白檀。皮腐而色紫者,紫檀。皆有香,而白檀為勝,與紫檀皆來自海舶。然羅浮亦有白檀,竺法真謂元嘉末有人於羅山見一樹,大三丈余圍,辛芳酷烈,其間枯條數尺,援而刃之,乃白梅檀也。比年三水縣西北百餘里有香樹一株,大七八丈圍。其干至四丈乃發枝,垂陰二畝,通體純白,土人稱白旃香,蓋白檀也。某帥使數百人伐之,僅於樹根一竅為雨水所浸漬者,得香二十餘斤,味如沉水,其餘枝條皆不香。又,新安黃松岡有香樹三株,葉細如豆,類九里香。然不降不結,以不經斬伐,故精液不凝,而皆散為枝葉也。
strong nán fāng huā jiē kě hé xiāng strong
南方花皆可合香
nán fāng huā jiē kě hé xiāng, rú sù xīn mò lì dū tí fú sāng qú nà dà xiǎo hán xiào zhī lèi. yòu yǒu shè xiāng huā, xià kāi, yǔ shè xiāng mù jiē lèi zhēn shè xiāng. huò chuán měi jiā xiāng, yòng cǐ zhū huā hé zhī.
南方花皆可合香,如素馨、茉莉、闍提、佛桑、渠那、大小含笑之類。又有麝香花,夏開,與麝香木皆類真麝香。或傳美家香,用此諸花合之。
strong qí cǎo strong
奇草
lǐng nán qí cǎo, dà dǐ duō jiāo zhú lèi, yè duō rú bā jiāo, gàn duō rú zhú. ruò bīn láng guāng láng yē pú kuí, jiē mù zhī yě. mù zhī zhú yǐ yè, ér shī qí mù, zhú zhī mù yǐ gàn, ér shī qí zhú zhě yě. luó fú yǒu bā jiāo zhú, yǒu bīn láng zhú, xìn yí zhī dōng shān yǒu mù zhú. jiē yǐ yè ér míng zhī wèi zhú, gù lǐng nán zhú lèi fán.
嶺南奇草,大抵多蕉竹類,葉多如芭蕉,干多如竹。若檳榔、桄榔、椰、蒲葵,皆木之也。木之竹以葉,而失其木,竹之木以干,而失其竹者也。羅浮有芭蕉竹,有檳榔竹,信宜之東山有木竹。皆以葉而名之為竹,故嶺南竹類繁。
strong bā jiāo strong
芭蕉
cǎo zhī dà zhě yuē bā jiāo, suī fù fú shū ruò shù zhū, ér jīng gàn xū ruǎn. bāo guǒ zhòng pí, pí zhī zhōng wú suǒ wèi fū yě. jí yǒu wēi xīn, yì róu cuì bù jiān, gài cǎo zhī zhì wèi duō, gù wú yǐ shǔ yú cǎo. qí dà zhě jiān wéi, gāo èr zhàng yú, yè zhǎng zhàng, guǎng chǐ zhì èr sān chǐ, zhōng fēn rú fú bó, yǒu shuāng jiǎo. qí yè bì sān, sān kāi zé sān luò, luò bù zhì dì, dàn xuán guà jīng jiān, gàn zhī kě yǐ zuò shū. lù diàn yún jiāo bù là yè yī yè shū, zé yī yè jiāo bā shì yě. huā chū yú xīn, měi yī xīn zhé chōu yī jīng zuò huā, wén léi ér chāi. chāi zhě rú dǎo chuí hàn dàn, céng céng zuò juǎn bàn, bàn zhōng wú ruǐ, xī shì bàn, jiàn dà zé huā chū bàn zhōng. měi yī huā kāi, bì sān sì yuè nǎi hé. yī huā hé chéng shí yú zi, shí huā zé chéng bǎi yú zi, dà xiǎo gè wèi fáng, suí huā ér zhǎng. zhǎng zhì wǔ liù cùn xǔ, xiān hòu xiāng cì, liǎng liǎng xiāng bào. qí zi bù jù shēng, huā bù jù luò, zhōng nián huā shí xiāng dài xiè, suī lì suì hán bù diāo, cǐ qí wèi yì yě. zi yǐ xiāng yá jiāo wèi měi, yī míng lóng nǎi. nǎi, rǔ yě. měi ruò lóng zhī rǔ, bù kě duō de. rán shí zhī hán qì qìn xīn, pō yǒu xié tián zhī mù. qí yè yǒu zhū shā bān diǎn. zhí bì yǐ mù jiā zhī, fǒu zé jié shí shí fēng bì chuī zhé, gù yī míng zhé yāo niáng. yuē niú rǔ jiāo, yuē gǔ chuí jiāo, yuē bǎn jiāo, jiē dà ér wèi dàn. gǔ chuí jiāo yǒu hé rú wú zi dà, ér sān léng. yuē fó shǒu jiāo zhě, zi zhǎng liù qī cùn, xiǎo ér pí báo wèi tián, shì jiē gān jiāo zhī zhī míng zhě.
草之大者曰芭蕉,雖復扶疏若樹株,而莖幹虛軟。苞裹重皮,皮之中無所謂膚也。即有微心,亦柔脆不堅,蓋草之質為多,故吾以屬於草。其大者兼圍,高二丈余,葉長丈,廣尺至二三尺,中分如幅帛,有雙角。其葉必三,三開則三落,落不至地,但懸掛莖間,干之可以作書。陸佃雲「蕉不落葉一葉舒」,則一葉蕉巴是也。花出於心,每一心輒抽一莖作花,聞雷而拆。拆者如倒垂菡萏,層層作捲瓣,瓣中無蕊,悉是瓣,漸大則花出瓣中。每一花開,必三四月乃闔。一花闔成十餘子,十花則成百餘子,大小各為房,隨花而長。長至五六寸許,先後相次,兩兩相抱。其子不俱生,花不俱落,終年花實相代謝,雖歷歲寒不凋,此其為異也。子以香牙蕉為美,一名龍奶。奶,乳也。美若龍之乳,不可多得。然食之寒氣沁心,頗有邪甜之目。其葉有硃砂斑點。植必以木夾之,否則結實時風必吹折,故一名折腰娘。曰牛乳蕉,曰鼓槌蕉,曰板蕉,皆大而味淡。鼓槌蕉有核如梧子大,而三棱。曰佛手蕉者,子長六七寸,小而皮薄味甜,是皆甘蕉之知名者。
jiāo zhī kě ài zài yè, shèng xià shí, gāo shū chuí yīn, fēng dòng zé xiǎo shàn dà qí, dàng yàng fān kōng, qīng liáng shī shǔ, qí sè yìng kōng jiē lǜ. qí gāo wǔ liù chǐ zhě, yè zhǎng gàn xiǎo, xiāo shū rú zhú, yuē shuǐ jiāo. qí huā rú lián, yì yuē lián huā jiāo. yī zhǒng shòu yè, huā ruò huì lán ér sè hóng, rì chāi yī liǎng bàn, qí duān yǒu yī diǎn xiān lǜ. chūn kāi, zhì qiū jǐn yóu fāng, míng lán jiāo, yì míng měi rén jiāo. yí zhǒng shuǐ zhōng, qí zuì xiǎo kě chā píng zhōng zhě yuē dǎn píng jiāo. cǐ sān zhǒng jiē huā ér bù shí, dàn kě míng bā jiāo, bù kě yán gān jiāo. yán gān jiāo zhě, yǐ qí shí yán bā jiāo zhě, yǐ qí kāi huā jí wēi, gù míng bā jiāo. bā zhě, huā yě, suǒ wèi luó yùn jiāo huā, huā shí wú bù wēi ěr.
蕉之可愛在葉,盛夏時,高舒垂蔭,風動則小扇大旗,蕩漾翻空,清涼失暑,其色映空皆綠。其高五六尺者,葉長干小,蕭疏如竹,曰水蕉。其花如蓮,亦曰蓮花蕉。一種瘦葉,花若蕙蘭而色紅,日拆一兩瓣,其端有一點鮮綠。春開,至秋盡猶芳,名蘭蕉,亦名美人蕉。宜種水中,其最小可插瓶中者曰膽瓶蕉。此三種皆花而不實,但可名芭蕉,不可言甘蕉。言甘蕉者,以其實;言芭蕉者,以其開花即萎,故名芭蕉。芭者,花也,所謂騾孕蕉花,花時無不萎耳。
yuè gù bā jiāo zhī guó, tǔ rén duō zhǒng yǐ wèi yè. qí gēn yǐ shū, shí yǐ hóu liáng bǐng ěr, sī yǐ bù. qí chī xì yǔ quán gé tóng, ér róu rèn xùn zhī, míng bù jiāo. bù jiāo duō zhǒng shān jiān, qí tǔ jí shí duō, zé sī jiān rèn. tǔ féi zé duō shí ér sī cuì, bù kān wèi bù. yàn yuē: yī jiāo yí jí, shí jiāo yí féi. féi yí jiāo zi, jí yí jiāo sī. zi shú shí, dà xiǎo pái bǐ, huò yǐ shí yú èr shí yú wèi yī shū, bǐ cǐ xiāng xiǎng. zi zhān shī: xī lín jiāo xiàng shú, shí zhì yī shū huáng. qí xíng xiāng shū zi zhǎng, duǎn zhě rú shū chǐ. huáng shí shēng gē zhī, zhì dào gǔ zhōng shù rì jí shú, shú nǎi dà xiāng kě shí.
粵故芭蕉之國,土人多種以為業。其根以蔬,實以餱糧餅餌,絲以布。其絺綌與荃葛同,而柔韌遜之,名布蕉。布蕉多種山間,其土瘠石多,則絲堅韌。土肥則多實而絲脆,不堪為布。諺曰:「衣蕉宜瘠,食蕉宜肥。肥宜蕉子,瘠宜蕉絲。」子熟時,大小排比,或以十餘二十餘為一梳,彼此相餉。子瞻詩:「西鄰蕉向熟,時致一梳黃。」其形相梳子長,短者如梳齒。黃時生割之,置稻穀中數日即熟,熟乃大香可食。
zēng chéng zhī xī zhōu, rén duō zhǒng jiāo, zhǒng zhì sān sì nián, jí jǐn fá yǐ zhǒng bái zhè, bái zhè dé zhǒng jiāo dì, yì fán shèng tián měi. ér bái zhè zhǒng zhì èr nián, yòu fù zhǒng jiāo. jiāo zhōng jiān zhí xiāng yá yǔ xiǎo gān jú yù yù děng, jiē dé fāng hǎo. qí jiāo yǔ zhè, xiāng dài ér shēng, qì wèi xiāng rù, gù shèng yú tā chù suǒ chǎn.
增城之西洲,人多種蕉,種至三四年,即盡伐以種白蔗,白蔗得種蕉地,益繁盛甜美。而白蔗種至二年,又複種蕉。蕉中間植香牙與小柑橘、芋蕷等,皆得芳好。其蕉與蔗,相代而生,氣味相入,故勝於他處所產。
strong zhū jiāo strong
朱蕉
zhū jiāo, yè bā jiāo ér gàn zōng zhú, yì míng zhū zhú. yǐ zhī róu bù shèn zhí tǐng, gù yǐ wèi jiāo. yè gàn sè, shēng yú yú shàng. gàn yǒu jié, zì gēn zhì miǎo, yī cùn sān sì jié huò liù qī jié, shén mì. rán duō yī gān dú chū, wú bàng zhī zhě, tōng tǐ tiě sè wēi zhū. yǐ qí nán zhǎng, gù yòu míng tiě shù.
朱蕉,葉芭蕉而干棕竹,亦名朱竹。以枝柔不甚直挺,故以為蕉。葉紺色,生于于上。干有節,自根至杪,一寸三四節或六七節,甚密。然多一干獨出,無傍枝者,通體鐵色微朱。以其難長,故又名鐵樹。
strong zhè strong
蔗
zhè zhī zhēn zhě yuē xuě zhè, dà jìng èr cùn, zhǎng zhàng. zhì shén cuì, bì fú yǐ mù, fǒu zé cuī shé. shì shuō yún fú nán zhè yī zhàng sān jié, jiàn rì jí xiāo, fēng chuī jí zhé shì yě. qí jié shū ér duō zhī, wèi tè chún hǎo, shí zhī rùn zé, rén bù kě duō de. jīn cháng yòng zhě yuē bái zhè, shí zhì shí tǐng, gé rè jǐn chú. qí zǐ zhě yuē kūn lún zhè, yǐ jiā zhé gōng, gǔ kě fù jiē, yī míng yào zhè. qí xiǎo ér zào zhě yuē zhú zhè, yuē dí zhè, lián gāng jiē fù, yī wàng cóng ruò lú wěi rán, pí jiān jié cù, bù kě shí, wéi yǐ zhà táng.
蔗之珍者曰雪蔗,大徑二寸,長丈。質甚脆,必扶以木,否則摧折。《世說》雲「扶南蔗一丈三節,見日即消,風吹即折」是也。其節疏而多汁,味特醇好,食之潤澤,人不可多得。今常用者曰白蔗,食至十挺,膈熱盡除。其紫者曰崑崙蔗,以夾折肱,骨可復接,一名藥蔗。其小而燥者曰竹蔗,曰荻蔗,連岡接阜,一望叢若蘆葦然,皮堅節促,不可食,惟以榨糖。
táng zhī lì shén pǔ, yuè rén kāi táng fáng zhě duō yǐ zhì fù. gài pān yú dōng guǎn zēng chéng táng jū shí zhī sì, yáng chūn táng jū shí zhī liù, ér zhè tián jǐ yǔ hé tián děng yǐ. fán zhè suì èr yuè, bì xié qí gēn zhǒng zhī, gēn xié ér hòu zhè duō. zhè chū gēn, jiù zhě yǐ tǔ péi yōng, xīn zhě yǐ shuǐ jiǔ jìn zhī, qí chū méng yá, nǎi zhǒng. zhǒng zhì yī yuè, fèn yǐ má yóu zhī fū, sì chéng gàn, zé rì xī kāi shì qí cì, bō qí màn jiá, ér zhè nǎi chàng mào.
糖之利甚溥,粵人開糖房者多以致富。蓋番禺東莞增城糖居十之四,陽春糖居十之六,而蔗田幾與禾田等矣。凡蔗歲二月,必斜其根種之,根斜而後蔗多。蔗出根,舊者以土培壅,新者以水久浸之,俟出萌牙,乃種。種至一月,糞以麻油之麩,巳成干,則日夕揩拭其螆,剝其蔓莢,而蔗乃暢茂。
zhè zhī míng bù yī, yī zuò gān gàn gān shù. zhè zhī gān, zài gàn zài shù yě, qí shǒu tián ér jiān shí, nán shí, wěi dàn bù kě shí, gù guì zài gàn yě. zhè zhèng běn shǎo, shù běn duō, gù zhè yòu yuē zhū zhè. zhū zhòng yě, shù chū zhī wèi yě. shù chū zhě yóu gān, gù guì qí shù yě. yuē dōu zhè zhě, zhèng chū zhě yě. cáo zi jiàn yǒu dōu zhè shī, zhāng xié yǒu dōu zhè fù, zhī qí dōu zhī měi, ér bù zhī qí zhū zhī měi yě.
蔗之名不一,一作(甘干)(甘庶)。蔗之甘,在干在庶也,其首甜而堅實,難食,尾淡不可食,故貴在干也。蔗正本少,庶本多,故蔗又曰諸蔗。諸眾也,庶出之謂也。庶出者尤甘,故貴其庶也。曰都蔗者,正出者也。曹子建有《都蔗詩》,張協有《都蔗賦》,知其都之美,而不知其諸之美也。
zēng chéng bái zhè yóu měi. dōng zhì ér zhà, zhà zhì qīng míng ér bì. qí zhè wú sù gēn, xī shì dāng nián, gù měi. zhà shí, shàng nóng yī rén yī liáo, zhōng nóng wǔ zhī, xià nóng bā zhī shí zhī. yǐ lì zhī mù wèi liǎng lù, lù lù xiāng bǐ ruò mó rán. zhǎng dà gè sān sì chǐ, lù zhōng yú yī kòng xì, tóu zhè qí zhōng, jià yǐ sān niú zhī gǔ, lù xuán zhuǎn zé zhè zhī yáng yì. lù zài pán shàng, zhī liú cáo zhōng, rán hòu zhǔ liàn chéng yí. qí zhuó ér hēi zhě yuē hēi piàn táng, qīng ér huáng zhě yuē huáng piàn táng, yī qīng zhě yuē chì shā táng, shuāng qīng zhě yuē bái shā táng, cì qīng ér jìn hēi zhě yuē fèn wěi. zuì bái zhě yǐ rì pù zhī, xì ruò fěn xuě, shòu yú dōng xī èr yáng, yuē yáng táng. cì bái zhě shòu yú tiān xià. qí níng jié chéng dà kuài zhě, jiān ér yíng, huáng bái xiàng jiān, yuē bīng táng, yì yuē táng shuāng. yú cháng zhōu zhì luó dìng zhōu zhī jiè pái táng, jiàn àn shàng zào yān chōng tū, tíng zhōu shàng àn fǎng zhī, shǐ jiàn zuò táng zhī fǎ, yī yī bù shuǎng rú cǐ.
增城白蔗尤美。冬至而榨,榨至清明而畢。其蔗無宿根,悉是當年,故美。榨時,上農一人一寮,中農五之,下農八之、十之。以荔支木為兩轆,轆轆相比若磨然。長大各三四尺,轆中餘一空隙,投蔗其中,駕以三牛之牯,轆旋轉則蔗汁洋溢。轆在盤上,汁流槽中,然後煮煉成飴。其濁而黑者曰黑片糖,清而黃者曰黃片糖,一清者曰赤沙糖,雙清者曰白沙糖,次清而近黑者曰糞尾。最白者以日曝之,細若粉雪,售於東西二洋,曰洋糖。次白者售於天下。其凝結成大塊者,堅而瑩,黃白相間,曰冰糖,亦曰糖霜。余嘗舟至羅定州之界牌塘,見岸上灶煙衝突,停舟上岸訪之,始見作糖之法,一一不爽如此。
strong gāo zhōu duō zhǒng gé strong
高州多種葛
gāo zhōu duō zhǒng gé, léi zhōu rén shì zhī wèi chī xì. qiū shuāng shí, yǒu gé huā lái, jí gé rǔ yǒng shēng dì shàng, rú zhī rú jūn. sè chì, wèi gān cuì, wēi kǔ. qí xìng liáng, nǎi gé zhī jīng huá yě. yì yuē gé xùn.
高州多種葛,雷州人市之為絺綌。秋霜時,有葛花萊,即葛乳涌生地上,如芝如菌。色赤,味甘脆,微苦。其性涼,乃葛之精華也。亦曰葛蕈。
strong jué strong
蕨
cóng huà shān zhōng duō jué, yǐ léi míng chū tǔ, gù jué wéi léi míng nǎi kě shí. jué, jué yě. chéng nù qì jué rán ér shēng, gù yuē jué. qí yá wēi yě. chū shēng méng shèn wēi, gù yuē wēi.
從化山中多蕨,以雷鳴出土,故蕨惟雷鳴乃可食。蕨,決也。乘怒氣決然而生,故曰蕨。其芽微也。初生萌甚微,故曰薇。
strong lí bái strong
藜白
lí bái zhě, yè xīn yǒu fěn rú huī, míng huī diào, yì yuē yán cài. hóng xīn zhě yuē yān zhī cài, nèn shí kě shí, jīng lǎo yǐ zuò zhàng, wèi zhī lái.
藜白者,葉心有粉如灰,名灰藋,亦曰鹽菜。紅心者曰胭脂菜,嫩時可食,莖老以作杖,謂之萊。
strong shǔ liáng strong
薯莨
shǔ liáng chǎn běi jiāng zhě liáng, qí bái zhě bù zhōng yòng. yòng bì yǐ hóng, hóng zhě duō jiāo yè. yú rén yǐ rǎn gū zēng, shǐ yù má shuǎng jìn, jì lì shuǐ, yòu nài xián cháo, bù yì fǔ. shǔ liáng jiāo yè běn hóng, jiàn shuǐ zé hēi, zhū yú shǔ huǒ ér xǐ shuǐ, shuǐ zhī sè hēi, gù yǔ yú xìng xiāng de. rǎn gū zēng shǐ hēi, zé zhū yú wàng zhī ér jù yún.
薯莨產北江者良,其白者不中用。用必以紅,紅者多膠液。漁人以染罛罾,使芋麻爽勁,既利水,又耐咸潮,不易腐。薯莨膠液本紅,見水則黑,諸魚屬火而喜水,水之色黑,故與魚性相得。染罛罾使黑,則諸魚望之而聚雲。
strong shuì cài tuò lián strong
睡菜唾蓮
shuì cài yī míng míng cài. yè lèi cí gū, gēn rú ǒu. cǎi gēn wèi yán zǔ. shí zhī, shǐ rén hǎo shuì. yǔ wǔ wèi cǎo shí zhī bù shuì, míng què shuì cǎo xiāng bèi. shuì lián, bù yè shù zhòng, yè rú xìng ér dà. huā yǒu wǔ sè, dāng xià zhòu kāi, yè suō rù shuǐ dǐ, zhòu fù chū yě. yǔ mèng cǎo zhòu rén dì, yè jí fù chū xiāng bèi. guǎng zhōu duō yǒu zhī.
睡菜一名瞑菜。葉類茨菰,根如藕。采根為鹽俎。食之,使人好睡。與「五味草」食之不睡,名「卻睡草」相背。睡蓮,布葉數重,葉如荇而大。花有五色,當夏晝開,夜縮入水底,晝復出也。與「夢草」晝人地,夜即復出相背。廣州多有之。
strong shí huā cài strong
石花菜
shí huā yī míng hǎi cài, chǎn qióng zhī huì tóng. suì sān yuè, cài chǎng zhǔ rén zhì jiǔ, guǎng jí lái dīng, shǐ chuān yī cao dié rù hǎi cǎi qǔ. hǎi yǒu yán shí, guǎng shù lǐ, héng gèn hǎi dǐ, hǎi cài qí méi tái yě. bái zhě wèi qióng zhī, hóng zhě wèi cǎo shān hú. pào yǐ fèi tāng, wò yǐ jiāng jiāo jiǔ cù, wèi shén cuì měi. yǐ zuò hǎi zǎo jiǔ, zhì yǐng qì yǐ zuò hǔ pò táng, qù shàng jiāo fú rè.
石花一名海菜,產瓊之會同。歲三月,菜廠主人置酒,廣集萊丁,使穿衣(艹蹀)入海採取。海有研石,廣數里,橫亘海底,海菜其莓苔也。白者為瓊枝,紅者為草珊瑚。泡以沸湯,沃以姜椒酒醋,味甚脆美。以作海藻酒,治癭氣;以作琥珀糖,去上焦浮熱。
strong tái shù shí bǎi strong
菭樹石柏
nán hǎi yǒu tái shù, fù shí ér shēng. yǒu zhī wú yè, cè lèi shí bǎi, qì shì tái. suì jiǔ jiān níng, fēng rì yǔ lù bù néng yì sǔn. sè yǒu yǐ cāng, dà zhě zhǐ chǐ, xiǎo shù cùn. gēn gàn wèi jué míng há lì suǒ yīn yī, bō tāo suǒ pēn niè, shā shí suǒ yà cù. hān xiā kū dòu, jìn qiào qū jié, dà lèi xiù sè gǔ tiě, yì wèi zhī tiě shù. qí hóng zhě zhī nì yíng huá, màn yǎn róu cuì, yòu ruò shān hú rán. yǐ huǒ róu zhī zhì zhī, suí qí xíng zhuàng wèi sōng guā méi liǔ zhū shù, kě gōng jī àn zhī wán. shí bǎi shēng yáng jiāng diàn bái hǎi shàng, sè jié bái ér zhì jiān cuì, kòu zhī kēng rán. nǎi fú mò suǒ jī, hǎi tái suǒ huà, rù shuǐ bù fàn, huǒ bù jiāo. zhī yè lǐ zhì yú cè bǎi, yì wú bù xiào, jiē shí shù zhī zhēn yě.
南海有菭樹,附石而生。有枝無葉,側類石柏,氣似菭。歲久堅凝,風日雨露不能浥損。色黝以蒼,大者咫尺,小數寸。根干為決明、蛤蠣所因依,波濤所噴齧,沙石所軋蹙。谽谺窟竇,勁峭曲詰,大類繡澀古鐵,亦謂之鐵樹。其紅者脂膩瑩滑,曼衍柔脆,又若珊瑚然。以火揉之炙之,隨其形狀為松、栝、梅、柳諸樹,可供几案之玩。石柏生陽江、電白海上,色潔白而質堅脆,扣之鏗然。乃浮沫所積,海苔所化,入水不泛,火不焦。枝葉理致於側柏,亦無不肖,皆石樹之珍也。
strong xiān rén zhǎng strong
仙人掌
xiān rén zhǎng, duō yī shí bì ér shēng. qí yè jìn ér zhǎng, ruò jǔ yǔ zhuàng. qí huā xíng rú fèng, zi shēng huā xià, yuē fèng lì. yè zé yuē fèng wěi. lè fā bāo wài lèi yù qú, nèi zǎn bàn rú qiú, gè qíng zi zhū yú chēng, yī zhī yī chēng, zì xià ér shàng. zi zì qīng chì ér huáng, yǒu zhòng ké, wài hòu nèi báo. shú qí rén shí zhī, wèi jiān qiàn lì, kě yǐ qīng shēn yán nián. yī míng qiān suì zi.
仙人掌,多依石壁而生。其葉勁而長,若齟齬狀。其花形如鳳,子生花下,曰鳳栗。葉則曰鳳尾。竻發苞外類芋渠,內攢瓣如球,各擎子珠於撐,一枝一撐,自下而上。子自青赤而黃,有重殼,外厚內薄。熟其仁食之,味兼芡栗,可以輕身延年。一名千歲子。
strong zhū yì cǎo strong
諸異草
yuè duō yì cǎo. yǒu yuē wàn nián sōng, fēi sōng yě, tái chéng shù ér zhī yè lèi sōng zhě yě. gāo shù cùn, jīng duān bù yè, yè shàng yǒu máo, gàn zhī shù suì bù sǐ. zì yǐ quán shuǐ, èr sān rì bì lǜ rú gù. yǐ tā shuǐ jí huì shǒu chù zhī, jiē sǐ. dé tiān yù, réng shēng. luó fú shān zhōng suǒ chǎn, yī míng juàn bǎi, yì yuē tái sōng, yǒu yuē qiān suì zhú. qí yè lèi zhú ér wú zhī, zhǎng shù cùn huò chǐ. gàn zhī, bù sǐ. yǒu yuē zhū cǎo, zhuàng rú xiǎo sāng, zāi zhǎng sān sì chǐ, zhī yè jiē dān, shuò wàng shēng luò rú míng jiá, zhōu ér fù shǐ. yǒu zhī rú xuè, yǐ rǎn jiàng, chéng fǔ fú wén zhāng. yǐ jīn yín tóu qí zhī, zhé chéng yuán ní, chéng shuǐ wèi jīn jiāng yù lǐ, yǐn zhī zhǎng shēng. yǒu yuē guà lán guà zhú, jiē shēng yú kōng zhōng, yǔ lù zhān rú, jiǔ ér mí xiù. yǒu yuē zhǎng mìng cǎo, duō chǎn cháo yáng. yǒng zhě yún: cháo yáng nǚ ér shū lüè hǎo, bìn biān xié chā zhǎng mìng cǎo. qióng zhōu yǒu zhǎng shēng cǎo, yì shēng lèi. yǒu hái hún cǎo. yī míng dì dǎn. yè rú jiè, huā rú dì chá. yǐ há shì zhī, néng qǐ sǐ huí shēng, chǎn yáng jiāng shān zhōng. yǒu jiē gǔ cǎo. cóng shēng, gāo èr sān chǐ, yè dà rú liǔ ér hòu, jīng yǒu jié, sè lǜ ér yuán, huā bái, wǔ kāi, zì sān yuè zhì jiǔ yuè bù jué, zhé shāng zhě guǒ zhī jí yù. shǐ xìng líng lóng yán yǒu liú lí cǎo, jīng rú qín, shí kě yǐ fēng, yǔ zhào qìng qī xīng yán fēng yào xiāng lèi. fēng yào cóng shēng shí xì, qí yè yuán hòu, hé jiǔ jué zhī, zhì fēng jí. yī yuē fēng cǎo, yì yuē fēng cài. yàn yuē: fēng bìng xū fēng cài. cǐ jiē bù sǐ zhī cǎo yě.
粵多異草。有曰萬年松,非松也,苔成樹而枝葉類松者也。高數寸,莖端布葉,葉上有毛,干之數歲不死。漬以泉水,二三日碧綠如故。以他水及穢手觸之,皆死。得天雨,仍生。羅浮山中所產,一名卷柏,亦曰苔松,有曰千歲竹。其葉類竹而無枝,長數寸或尺。干之,不死。有曰朱草,狀如小桑,栽長三四尺,枝葉皆丹,朔望生落如蓂莢,周而復始。有汁如血,以染絳,成黼黻文章。以金銀投其汁,輒成圓泥,成水為金漿玉醴,飲之長生。有曰掛蘭、掛竹,皆生於空中,雨露沾濡,久而彌秀。有曰長命草,多產潮陽。詠者云:「潮陽女兒梳掠好,鬢邊斜插長命草。」瓊州有長生草,亦生類。有還魂草。一名地膽。葉如芥,花如地茶。以蛤試之,能起死回生,產陽江山中。有接骨草。叢生,高二三尺,葉大如柳而厚,莖有節,色綠而圓,花白,午開,自三月至九月不絕,折傷者裹之即愈。始興玲瓏岩有琉璃草,莖如芹,食可已風,與肇慶七星岩風藥相類。風藥叢生石隙,其葉圓厚,和酒嚼之,治風疾。一曰風草,亦曰風菜。諺曰:「風病須風菜。」此皆不死之草也。
qí kě wèi ěr zhě yuē shí chāng pú, yǐ xiǎo zhě wèi guì. yǒu yī cùn shí èr jié zhě, yǐ jiǎ zǐ rì cǎi, yīn gān zhì bǎi rì wèi mò, měi rì fú sān sì qián, néng yì zhì, cōng ěr míng mù. luó fú dōng jiàn shí shàng suǒ chǎn, zhì shén jiān, qì wèi qīng fēn, tā chǎn zé xīn. yǒu yuē bái chāng pú, xī sūn yě. gēn féi bái, jié shū zuò zǔ shí shā chóng. yǒu yuē liáng fěn cǎo, jīng yè xiù lì, xiāng yóu huò tán, yǐ zhī hé mǐ fěn zhǔ zhī, zhǐ jī, míng xiān rén dòng. shān rén zhǒng zhī lián mǔ, dāng shǔ shòu zhī. yǒu yuē xiāng rú, shēng shí shàng, yè shì bái sū, shén xiāng róu. jiān shuǐ jí wèi bǐng, xiāo shǔ sàn zhǒng. yī míng shí xiāng róu, yì yuē xiāng rōng. yǒu shí chún, shì zǐ cài, sè qīng, wèi gān píng. cǐ jiē cǎo zhī kě zī fú shí zhě yě.
其可為餌者曰石菖蒲,以小者為貴。有一寸十二節者,以甲子日采,陰乾至百日為末,每日服三四錢,能益智,聰耳明目。羅浮東澗石上所產,質甚堅,氣味清芬,他產則辛。有曰白菖蒲,溪蓀也。根肥白,節疏作俎食殺蟲。有曰涼粉草,莖葉秀麗,香猶藿檀,以汁和米粉煮之,止飢,名仙人凍。山人種之連畝,當暑售之。有曰香薷,生石上,葉似白蘇,甚香柔。煎水及為餅,消暑散腫。一名石香葇,亦曰香茸。有石蓴,似紫菜,色青,味甘平。此皆草之可資服食者也。
qí kě pèi zhě yuē pái cǎo, zhuàng rú bái máo, duì jié shēng yè, yè liǎng liǎng xiāng lián. zhǎng wǔ liù cùn, ér gàn zhōng chuān, yǐ xì nèn zhě wèi guì. pān yú rén zhǒng zhī, dòng zhì shù mǔ. yǐ qí yè shòu yú hǎi wài zhū fān, zhū fān suì yǒu chuāng wěi, jiān qí yè wèi tāng, huàn zhī jí yù. qí gēn jīng yǐ hé zhū xiāng wèi náng, néng shǐ zhòng wèi jiǔ ér bù miè. gù yī míng liú xiāng cǎo, yì yuē yǎng xiāng. yī zhǒng xià kāi xì fěn zǐ huā, rú shí luó, gàn zhī xiāng. yì yuē pái cǎo, yǒu yuē qiān bù cǎo. xiāng wén shí lǐ, rán bù kě duō de. huò wèi qiān bù cǎo jí pái cǎo. guǎng rén zhǒng zhī chéng qí, zhǎng zhì qiān bù, gù shí lǐ wén xiāng. yǒu yuē yáo cǎo, shēng luó fú shān zhōng, rú bái máo ér xiǎo, jīng yuán ér xiāng. yǒu yuē jīn lǚ cǎo, sè chì rú jīn, yún má gū jīn tián suǒ huà, luó fú má gū fēng yǒu zhī. qí kě yòng zhě yuē lóng chú, yǔ guǎn yǔ xiān yǔ lóng xiū, jiē yǐ chōng xí diàn jí zuò tuán. yuē kuì zhě, zhǒng zhī liú shā zé chéng tián, yǒu fāng yuán èr zhǒng. yuē xián cǎo, duō yǐ shù wù, wèi bó xí.
其可佩者曰排草,狀如白茅,對節生葉,葉兩兩相連。長五六寸,而干中穿,以細嫩者為貴。番禺人種之,動至數畝。以其葉售於海外諸番,諸番歲有瘡痏,煎其葉為湯,浣之即愈。其根莖以合諸香為囊,能使眾味久而不滅。故一名留香草,亦曰養香。一種夏開細粉紫花,如蒔蘿,干之香。亦曰排草,有曰千步草。香聞十里,然不可多得。或謂千步草即排草。廣人種之成畦,長至千步,故十里聞香。有曰瑤草,生羅浮山中,如白茅而小,莖圓而香。有曰金縷草,色赤如金,雲麻姑金鈿所化,羅浮麻姑峰有之。其可用者曰龍芻,與莞與苮與龍修,皆以充席簟及坐團。曰蕢者,種之流沙則成田,有方圓二種。曰咸草,多以束物,為箔席。
qí wú suǒ kě yòng zhě, yuē bái cǎo. cóng shēng, sān sì cùn xǔ, jīng yè yǔ zhòng cǎo wú yì. měi tiān yù, xiān yī yuē biàn bái, qíng zé rú cháng. chǎn rén huà fú xī dōu. yǒu yuē zhī xiū cǎo, yè shì dòu bàn xiāng xiàng. rén yǐ kǒu chuī zhī, qí yè zì hé, míng rú xiū cǎo. yǒu yuē hè cǎo. yè shì hè, zuǐ chì wěi zú jiē jù. qū chén sè, zǐ dì, yǐ qí yè rú liǔ ér duǎn, yì yuē é méi cǎo.
其無所可用者,曰白草。叢生,三四寸許,莖葉與眾草無異。每天雨,先一曰變白,晴則如常。產仁化扶溪都。有曰知羞草,葉似豆瓣相向。人以口吹之,其葉自合,名如羞草。有曰鶴草。葉似鶴,嘴翅尾足皆具。麴塵色,紫蒂,以其葉如柳而短,亦曰蛾眉草。
strong duàn cháng cǎo strong
斷腸草
duàn cháng cǎo yī míng kǔ wěn, yì yuē kǔ yào, yuē kǔ màn gōng. rán jiē yǐ wèi hú màn huā, rú chá huā huáng ér xiǎo, yòu míng dà yè chá. yè àn yuè shù duō guǎ, yī yè rù kǒu, xuè zì bǎi qiào, cháng duàn ér sǐ. qí sǐ zhī huǎn jí, zé shì suǒ xià zhī shuǐ huǎn jí. jí shuǐ zhě, tuān jī zhī shuǐ yě. gāo léi jiān, rén yǒu chóu yuàn zhě, zhé rú zhī, huò zhì shí wù zhōng, yǐ bì qí qīn, huò zì hán kǒu zhōng, lēi rén cái wù, jí zé yàn xià sòng yú guān, yǐ rén tóu qián cháng, zé bù zhōng sòng. rén tóu qián zhě, bèi wū zhī rén yǐ qián dǐ mìng yě. gāo léi rén hào wèi yāo cǎo. jìn zhī yè zhé rú dòng, jiāng qǔ dú rén, zé zhāo yáo ruò xǐ wǔ zhuàng, gài yǐ shā wèi xìng, suǒ wèi dú yě. táo zhēn bái yún, duàn cháng cǎo, qí huā měi hǎo, míng fú róng huā. gù tài bái yún: xī zuò fú róng huā, jīn wèi duàn cháng cǎo.
斷腸草一名苦吻,亦曰苦藥,曰苦蔓公。然皆以為胡蔓花,如茶花黃而小,又名大葉茶。葉按月數多寡,一葉入口,血漬百竅,腸斷而死。其死之緩急,則視所下之水緩急。急水者,湍激之水也。高雷間,人有仇怨者,輒茹之,或置食物中,以斃其親,或自含口中,勒人財物,急則咽下訟於官,以人頭錢償,則不終訟。人頭錢者,被誣之人以錢抵命也。高雷人號為妖草。近之葉輒蠕動,將取毒人,則招搖若喜舞狀,蓋以殺為性,所謂毒也。陶貞白雲,斷腸草,其花美好,名芙蓉花。故太白云:「昔作芙蓉花,今為斷腸草。」
strong lǐng nán téng lèi bù yī strong
嶺南藤類不一
lǐng nán téng yǒu shù bǎi zhǒng. qí kě shí zhě yuē gān lù téng. màn rú zhù, huā rú zhǐ jia huā, xìng gān yǐ wēn, jiǔ fú lìng rén féi jiàn, yī míng féi téng. yǒu liáng kǒu téng, zhuàng ruò gé, yè rú gǒu qǐ. qù dì zhàng yú, jué zhī gēng shēng. zhōng hán qīng shuǐ, kě zhě duàn qǔ yǐn zhī, shén měi. mù fā lìng zhǎng. yī míng duàn xù téng, cháng fēi yuè shù shù yǐ xiāng rào. yī míng dōng fēng lái, xiān chūn ér shēng, dōng fēng nǎi zhì, nóng fū yǐ yàn tǔ gāo zhī dòng. dōng fēng yī zuò dōng fēng, yòu míng lǜ ěr, kě wèi shū. yǒu bái huā téng, wèi rú gān zhè, yǐ měi jiǔ diào fú, néng bǔ shuāi lǎo. yǒu fú chén téng lán zi téng, zi jiē rú lí, sè chì rú jī guān, shēng shí tián cù. yǒu hóng téng, kě dài bīn láng shí. yǒu xiǎo téng, chǎn yú dōng guǎn, wēi xì rú fà, zhí qǐ shù zhàng wú yī jié, cháng fēi yuè shù shù, rú bǎi qiān yóu sī qiān zhuì. hóng zhě míng hóng lóng xū, zǐ zhě zǐ lóng xū, fán yǒu wǔ sè. rán shēng wú gēn dì, yǐ huì wù tóu zhī, jí xiāo shì bù zhī suǒ qù. tǔ rén yǐ qí yè hé xì tǔ shí huī tú xìn táng fǔ, qí jiān rú tiě, suī měng huǒ bù liè. qí huā jí zi jìn jiǔ, kě bǔ gǔ jīn. yǒu hé téng, qí jiá yǒu bái zǐ shù méi, ké biǎn zhuàng rú hé zi. shuǐ jìn shù rì chǎo shí zhī, wèi jiā. yǒu rǔ téng, màn rú xuán gōu dào guà, yè jiān ér zhǎng, duàn zhī yǒu bái zhī rú rǔ. fù rén chǎn hòu, yǐ téng dǎo zhī hé mǐ zuò zhōu shí zhī, rǔ dòng zì tōng. cǐ jiē shí téng yě. zhū téng chū shēng nèn tiáo, wèi huò wèi sǔn. ér yǐ qí dà shí yuē dōng róng zi zhě, dà rú yòu zi, zhōng yǒu ráng, bàn bàn xiāng dié, bái rú zhū zhī, zhì shí jiē gān měi. shēn huái shù rì, xiāng bù miè. qiū mò dōng chū jiān, cǎi yǐ xiāng xiǎng, jīn wèi fú shí zhī zhēn yún.
嶺南藤有數百種。其可食者曰甘露藤。蔓如箸,花如指甲花,性甘以溫,久服令人肥健,一名肥藤。有涼口藤,狀若葛,葉如枸杞。去地丈余,絕之更生。中含清水,渴者斷取飲之,甚美。沐發令長。一名斷續藤,常飛越數樹以相繞。一名東風萊,先春而生,東風乃至,農夫以驗土膏之動。東風一作東風,又名綠耳,可為蔬。有白花藤,味如甘蔗,以美酒調服,能補衰老。有浮沉藤、蘭子藤,子皆如梨,色赤如雞冠,生食甜酢。有紅藤,可代檳榔食。有小藤,產於東莞,微細如髮,直起數丈無一節,常飛越數樹,如百千遊絲牽綴。紅者名紅龍鬚,紫者紫龍鬚,凡有五色。然生無根蒂,以穢物投之,即消釋不知所去。土人以其液和細土石灰塗釁糖釜,其堅如鐵,雖猛火不裂。其花及子浸酒,可補骨筋。有盒藤,其莢有白子數枚,殼扁狀如盒子。水浸數日炒食之,味佳。有乳藤,蔓如懸鈎倒掛,葉尖而長,斷之有白汁如乳。婦人產後,以藤搗汁和米作粥食之,乳湩自通。此皆食藤也。諸藤初生嫩條,為藿為筍。而以其大實曰冬榮子者,大如柚子,中有瓤,瓣瓣相迭,白如豬脂,炙食皆甘美。身懷數日,香不滅。秋末冬初間,采以相餉,矜為服食之珍雲。
qí kě wèi yào zhě yuē huáng téng. áo qí zhī, zé téng huáng yě. xìng zuì hán, yǐ qīng yú dǎn hé zhī, zhì yǎn jí. jiān yǒu bái zhě, yè rú tǔ fú líng, shēn xiǎo ér zhǎng, wài yǒu tuò bāo. yǐ jīng jìn shuǐ xǐ mù, bìng chú zhǒng tòng. yǒu dīng gōng téng, màn shēng, zháo dì gāo chǐ xǔ. yè zhǎng èr cùn, miàn lǜ, bèi wēi bái. shāng fēng zhě yǐ yī èr yè zhǔ jiǔ fú zhī, hàn xià rú yǔ, jí yù. yǒu jiē zhì téng, màn yán qiáng bì yě shù jiān, zhǎng zhàng yú, yè shì ní téng. zhòng shǔ zhě yǐ gēn yè zuò fěn shí zhī, xū sǔn zhě zá zhū wèi zhǔ fú. yǒu mǎi má téng, qí jīng duō shuǐ, kě zhě duàn ér yǐn zhī, mǎn fù yǐ, yú shuǐ shàng lín lí bàn rì. kě jiě shé dú, gàn zhī yì rán. xìng róu yì zhì, yǐ zhì lǚ, jiān rèn rú má, gù míng, yán mǎi téng dé má yě. téng míng ér má shí, rén zhēng mǎi qǔ. yòu yǐ tā téng duō ér jiàn, tīng rén zì qǔ, shì téng shì zhōng pō guì, bì xū mǎi zhī, ér qí zi wèi wēi kǔ kě shí, yīn yuē mǎi zi yě. yǒu qīng téng, zǐ yè zhǎng sān sì cùn, duō máng cì. jīng dà rú zhǐ ér jiān rèn, rén rì yòng zhī, bǐ běi dì zhī yòng liǔ tiáo. huā míng jiǎ sù xīn, jiān tāng yǐ xǐ chuāng jiè shén liáng. yǒu rěn dōng téng, míng zuǒ niǔ. yǒu qū téng. qióng zhōu jiǔ wú qū niè, shì cǐ téng yè xīn xiāng, zá mǐ fěn wèi bǐng yǐ niàng, yì yuē jiǔ téng. yǒu yuē jīn téng, yǐ wèi zhù, yù dú, zé yān qì bèng chū. cǐ jiē yào zhī téng yě.
其可為藥者曰黃藤。熬其汁,則藤黃也。性最寒,以青魚膽和之,治眼疾。間有白者,葉如土茯苓,身小而長,外有籜包。以莖浸水洗目,並除腫痛。有丁公藤,蔓生,着地高尺許。葉長二寸,面綠,背微白。傷風者以一二葉煮酒服之,汗下如雨,即愈。有皆治藤,蔓延牆壁野樹間,長丈余,葉似泥藤。中暑者以根葉作粉食之,虛損者雜豬胃煮服。有買麻藤,其莖多水,渴者斷而飲之,滿腹已,余水尚淋漓半日。可解蛇毒,干之亦然。性柔易治,以制履,堅韌如麻,故名,言買藤得麻也。藤名而麻實,人爭買取。又以他藤多而賤,聽人自取,是藤適中頗貴,必須買之,而其子味微苦可食,因曰買子也。有青藤,仔葉長三四寸,多芒刺。莖大如指而堅韌,人日用之,比北地之用柳條。花名假素馨,煎湯以洗瘡疥甚良。有忍冬藤,名左紐。有曲藤。瓊州酒無麴櫱,似此藤葉辛香,雜米粉為餅以釀,亦曰酒藤。有曰金藤,以為箸,遇毒,則煙氣迸出。此皆藥之藤也。
qí wèi qì wù zhě, yuē bái téng. zi bān bó kě wèi sù zhū, chū wén chāng shān zhōng. yuē wǔ sè téng. yǐ hóng zhě wèi diàn, yuē táo shēng, sè rú tiān táo, shén yíng huá. bái zhě míng qióng zhī, yǐ hóng zǐ jiān zhī, wèi xí wèi pán jí píng fēng kuī jiǎ mǎ biān zhī shǔ, qí yòng shén shē. qí kě yǐ wèi wū héng jué zhě yuē ní téng, kě yǐ jià niú qí dà rú guì zhú zhě yuē kǔ téng, shāo xiǎo ér xìng róu kě wèi niú shéng chuán lǎn yuē kuò téng, yǐ mó lì qì wù néng fā guāng nì yuē shī pí téng. qí yè ráo yǒu máng cì yuē cuò yè, kě wèi xiāng zhě yuē jī xiāng téng. jiān ér kù liè, néng pì shuǐ wù zhī qì, shān zhōng duō yòng zhī. dà dǐ lǐng nán téng lèi bù yī, duō huò yú tiān xià. qí zhī zuò téng qì zhě, shí jiā ér èr wǔ. qiān fén shuǐ zhī sì, yī shí yú téng, gài duō yú guǒ bù yě.
其為器物者,曰白藤。子斑駁可為素珠,出文昌山中。曰五色藤。以紅者為簟,曰桃笙,色如天桃,甚瑩滑。白者名瓊枝,以紅紫間之,為席為盤及屏風、盔甲、馬鞭之屬,其用甚奢。其可以為屋桁桷者曰泥藤,可以駕牛其大如筀竹者曰苦藤,稍小而性柔可為牛繩船纜曰括藤,以磨礪器物能發光膩曰濕皮藤。其葉饒有芒刺曰剉葉,可為香者曰雞香藤。堅而酷烈,能辟水霧之氣,山中多用之。大抵嶺南藤類不一,多貨於天下。其織作藤器者,十家而二五。芊汾水之肆,衣食於藤,蓋多於果布也。
strong yóu cǎo strong
油草
yóu cǎo, yǒng ān xiàn shuǐ jì duō chǎn zhī. měi kāi huā jié mǐ, kě zhàn yǒu nián. yuè rén duō zhí zhī.
油草,永安縣水際多產之。每開花結米,可占有年。粵人多植之。
strong jué fěn strong
蕨粉
jué, yǒng ān zuì duō. fán yǒu èr zhǒng: yī yǐ qí yá zhě, míng lóng tóu cài yī yǐ qí gēn wèi fěn zhě, míng fěn jué. xìng hán, duō shí huàn huáng zhǒng. nóng jiā dāng zǎo wǎn dào wèi shōu, duō yǐ jué fěn wèi shí. guǎng zhōu chūn jiān, zhēng yǐ xiǎng kè.
蕨,永安最多。凡有二種:一以其芽者,名龍頭菜;一以其根為粉者,名粉蕨。性寒,多食患黃腫。農家當早晚稻未收,多以蕨粉為食。廣州春間,爭以餉客。
strong shuǐ là zhú strong
水蠟燭
shuǐ là zhú, cǎo běn, shēng yě táng jiān. qiū miǎo jié shí, wǎn yǔ là zhú xiāng sì. yǒu yǒng zhě yún: fēng yáo wú nòng yǐng, méi jù bù rán yān.
水蠟燭,草本,生野塘間。秋杪結實,宛與蠟燭相似。有詠者云:「風搖無弄影,煤具不燃煙。」
strong dōng sǔn strong
冬筍
tōng zhì yún: shī yì shū wèi sǔn jiē sì yuè shēng, bā zhú sǔn bā yuè shēng, mèi zhú sǔn dōng xià shēng. yǒng jiā jì: hán duò zhú sǔn liù yuè shēng. jīn dōng sǔn zhǔn zhè zhōng zhě xíng yuǎn, lǐng nán zé sì shí cháng yǒu zhī, dì nuǎn fā shēng gù yě. àn zá jì yòu chēng yuè dōng zhī sǔn shí jiǔ jiē kǔ, xū yǐ huáng dòu tóng zhǔ, xiān qù kǔ wèi.
《通志》云:《詩·義疏》謂筍皆四月生,巴竹筍八月生,篃竹筍冬夏生。《永嘉記》:含墮竹筍六月生。今冬筍准浙中者行遠,嶺南則四時常有之,地暖發生故也。按《雜記》又稱粵東之筍十九皆苦,須以黃豆同煮,先去苦味。
strong yóu cōng strong
油蔥
lǐng nán zá jì: yóu cōng xíng rú shuǐ xiān huā, yè hòu yī zhǐ, ér biān yǒu cì. bù kāi huā, jié zi cóng gēn fā shēng. zhǎng zhě chǐ yú, pò qí yè, zhōng yǒu yī gāo, fù rén tú zhǎng yǐ zé fā dài yóu. pín jiā fù duō zhǒng zhī wū tóu, wèn zhī zé nù, yǐ wèi xiào qí pín yě.
《嶺南雜記》:油蔥形如水仙花,葉厚一指,而邊有刺。不開花,結子從根發生。長者尺余,破其葉,中有一膏,婦人塗掌以澤發代油。貧家婦多種之屋頭,問之則怒,以為笑其貧也。
strong sū hé xiāng strong
蘇合香
tōng zhì: àn shén nóng běn cǎo yún, sū hé xiāng shēng zhōng tái chuān. jīn cóng xī yù lái, sè rú zǐ tán, zhòng rú shí, shāo zhī huī bái zhě jiā. dà qín rén cǎi sū hé, xiān zé qí zhī yǐ wèi xiāng, gāo yuē sū hé yóu, nǎi mài qí zǐ yǔ rén. zhǎn zhuǎn dá zhōng guó, bù dà xiāng yě.
《通志》:按《神農本草》雲,蘇合香生中台川。今從西域來,色如紫檀,重如石,燒之灰白者佳。大秦人采蘇合,先笮其汁以為香,膏曰蘇合油,乃賣其滓與人。展轉達中國,不大香也。
strong qiáng wēi lù strong
薔薇露
xiāng pǔ yún: qiáng wēi lòu chū dà xī yáng guó. huā rú mǔ dān, huā lù jīng yíng, fēn fāng xí rén. yǐ zé tǐ fā, xiāng nì jīng nián bù miè. guó rén zhù yǐ qiān fǒu, xíng fàn tā chù.
《香譜》云:薔微露出大西洋國。花如牡丹,花露晶瑩,芬芳襲人。以澤體發,香膩經年不滅。國人貯以鉛缶,行販他處。
strong yáng ài strong
洋艾
yáng ài běn bù shèn gāo, yí zhǒng pén àng. lǜ yè róng róng rú chē gài, kě liáo jí, jiān què huǒ zāi. àn xiān jiā cì yào, yǒu líng cóng ài zhāng bō zhī ài. zàn yún: lùn ǎi líng cóng, wèi bǐ xiū bǎn.
洋艾本不甚高,宜種盆盎。綠葉茸茸如車蓋,可療疾,兼卻火災。按仙家次藥,有靈叢艾、張播之艾。贊云:「論藹靈叢,蔚彼修阪。」
strong shān bō luó strong
山波羅
yuè zhōng fán cūn jū, lù páng duō zhǒng shān bō luó. héng gěng rú quán, yè duō cì, zú wèi héng yǔ.
粵中凡村居,路旁多種山波羅。橫梗如拳,葉多刺,足衛衡宇。