strong chén xiāng strong
沉香
jiào nán huǒ dì, tài yáng zhī jīng yè suǒ fā, qí cǎo mù duō xiāng. yǒu lì zhě jiē jiàng jiē jié. ér xiāng mù dé tài yáng liè qì zhī quán, zhī gàn gēn zhū, jiē néng zì wèi yī xiāng. gù yǔ yuē:" hǎi nán duō yáng, yī mù wǔ xiāng."
峤南火地,太阳之精液所发,其草木多香。有力者皆降皆结。而香木得太阳烈气之全,枝干根株,皆能自为一香。故语曰:“海南多阳,一木五香。”
hǎi nán yǐ wàn ān lí mǔ dōng dòng xiāng wèi shèng. qí dì jū qióng dǎo zhèng dōng, dé zhāo yáng zhī qì yòu zǎo, xiāng yóu qīng shū, duō rú lián è méi yīng é lí mì pí zhī lèi, fén zhī shǎo xǔ, fēn yì mí shì, suī méi jìn ér qì bù jiāo, duō yùn jí ér yǒu yú fēn. yáng bó suǒ fān chén yào chén, wǎng wǎng xīng liè, jí jiā zhě yì wèi yì duǎn, mù xìng duō wěi yān bì jiāo. qí chū hǎi běi zhě, shēng yú jiāo zhǐ, jù yú qīn, wèi zhī qīn xiāng. zhì zhòng shí ér duō dà kuài, qì yì kù liè, wú fù hǎi nán fēng wèi. yuè rén jiàn zhī.
海南以万安黎母东峒香为胜。其地居琼岛正东,得朝阳之气又早,香尤清淑,多如莲萼梅英鹅黎蜜脾之类,焚之少许,氛翳弥室,虽煤烬而气不焦,多酝藉而有余芬。洋舶所番沉药沉,往往腥烈,即佳者意味亦短,木性多尾烟必焦。其出海北者,生于交趾,聚于钦,谓之钦香。质重实而多大块,气亦酷烈,无复海南风味。粤人贱之。
hǎi nán xiāng gù yǒu sān pǐn: yuē chén yuē jiān yuē huáng shú. chén jiān yǒu èr pǐn: yuē shēng jié yuē sǐ jié. huáng shú yǒu sān pǐn: yuē jiǎo chén. yuē huáng chén. ruò bài chén zhě, mù zhì jì jǐn, xīn jié dú cún, jīng huá níng gù, jiǔ ér yǒu lì. shēng zé sè rú mò, shú zé zhòng rú jīn. chún wèi yáng gāng, gù yú shuǐ zé chén, yú tǔ yì chén, cǐ huáng shú zhī zuì yě. qí huò xuē zhī zé juǎn, jué zhī zé róu, shì wèi là chén, jiē zi zhān suǒ wèi" jì jīn jiān ér yù rùn, yì hè gǔ yǐ lóng jīn. wéi gāo yè zhī nèi zú, gù bǎ wò ér jiān jīn. wú yī wǎng zhī fā liè, yǒu wú qióng zhī yīn yūn" zhě yě.
海南香故有三品:曰沉、曰笺、曰黄熟。沉笺有二品:曰生结、曰死结。黄熟有三品:曰角沉。曰黄沉。若败沉者,木质既尽,心节独存,精华凝固,久而有力。生则色如墨,熟则重如金。纯为阳刚,故于水则沉,于土亦沉,此黄熟之最也。其或削之则卷,嚼之则柔,是谓蜡沉,皆子瞻所谓“既金坚而玉润,亦鹤骨以龙筋。惟膏液之内足,故把握而兼斤。无一往之发烈,有无穷之氤氲”者也。
fán cǎi xiāng bì yú shēn shān cóng yì zhī zhōng, qún shù shí rén yǐ wǎng, huò yī èr rì jí dé, huò bàn yuè tú shǒu ér guī, gài yǒu shén yān. dāng fū gāo qiū qíng shuǎng, shì shān mù dà xiǎo jiē diāo cuì, zhōng bì yǒu xiāng. chéng yuè tàn xún, yǒu xiāng qì tòu lín ér qǐ, yǐ cǎo jì zhī, qí dì yì jí yǒu yǐ, fēng gāo èr sān chǐ. suí wā zhī, bì děi yóu sù jiā nán zhī shù, ér chén xiāng wèi duō. qí mù jié jiǔ zhé tǔ zhōng, zī yè xià liú, jì jié, zé xiāng miàn xī zài xià, qí bēi dài mù xìng zhě, nǎi chū tǔ, gù wǎng wǎng dé zhī.
凡采香必于深山丛翳之中,群数十人以往,或一二日即得,或半月徒手而归,盖有神焉。当夫高秋晴爽,视山木大小皆凋瘁,中必有香。乘月探寻,有香气透林而起,以草记之,其地亦即有蚁,封高二三尺。随挖之,必得油速伽南之数,而沉香为多。其木节久蛰土中,滋液下流,既结,则香面悉在下,其背带木性者,乃出土,故往往得之。
chén xiāng yǒu shí wǔ zhǒng, qí yī yuē huáng chén, yì yuē tiě gǔ chén, wū jiǎo chén. cóng tǔ zhōng qǔ chū, dài ní ér hēi, xīn shí ér chén shuǐ, qí jià sān huàn zuì shàng. qí èr, shēng jié chén, qí shù shàng yǒu qīng yè wèi sǐ, xiāng zài shù fù, rú sōng zhī yè, yǒu bái mù jiān zhī, shì yuē shēng xiāng, yì chén shuǐ. qí sān, sì liù chén xiāng, sì fēn chén shuǐ, liù fēn bù chén shuǐ. qí bù chén shuǐ zhě, yì nǎi chén xiāng, fēi sù. qí sì, zhōng sì liù chén xiāng. qí wǔ, xià sì liù chén xiāng. qí liù, yóu sù, yī míng shì jiā nán. qí qī, mó liào chén sù. qí bā, shāo liào chén sù. qí jiǔ, hóng méng huā chǎn. méng zhě, bèi xiāng ér fù ní. hóng zhě, ní sè hóng yě. huā zhě, mù yǔ xiāng xiāng zá, bù chún chǎn mù ér cún xiāng yě. qí shí, huáng méng huā chǎn. qí shí yī, xuè méng huā chǎn. qí shí èr, xīn shān huā chǎn. qí shí sān rì tiě pí sù, wài yóu hēi ér nèi bái mù, qí shù shén dà, xiāng jié zài pí, bù zài ròu, gù yuē tiě pí. cǐ zé sù xiāng zhī zú. yòu yǒu yě zhū jiàn, yì yuē xiāng jiàn. yǒu xiāng jiǎo xiāng piàn xiāng yǐng. xiāng yǐng zhě, jù kāi rú yǐng mù rán. yǒu yuān yāng bèi, bàn chén bàn sù, jǐn bāo má, má bāo jǐn. qí yuē jiāng jūn dōu líng ké yǔ lín tóu jì yú piàn jiā mù hán ní děng, shì jiē xiāng zhī bìng yě. qí shí sì lǎo shān yá xiāng, qí shí wǔ xīn shān yá xiāng. xiāng dà kuài, pōu kāi rú mǎ yá, sī wèi zuì xià. rán hǎi nán xiāng suī zuì xià, jiē qì wèi qīng tián, bié yǒu yùn jí. ruò bó ní xiān luó zhēn là zhàn chéng rì běn suǒ chǎn, shì shuǐ jù chén, ér sè huáng wèi suān xiāng wěi jiāo liè. ruò zhì jī gǔ xiāng, nǎi zá shù zhī jiān jié, xíng sè shì xiāng, chún shì mù qì. běn cǎo gāng mù yǐ wéi chén xiāng zhī zhōng pǐn, wù yǐ.
沉香有十五种,其一曰黄沉,亦曰铁骨沉,乌角沉。从土中取出,带泥而黑,心实而沉水,其价三换最上。其二,生结沉,其树尚有青叶未死,香在树腹,如松脂液,有白木间之,是曰生香,亦沉水。其三,四六沉香,四分沉水,六分不沉水。其不沉水者,亦乃沉香,非速。其四,中四六沉香。其五,下四六沉香。其六,油速,一名士伽楠。其七,磨料沉速。其八,烧料沉速。其九,红蒙花铲。蒙者,背香而腹泥。红者,泥色红也。花者,木与香相杂,不纯铲木而存香也。其十,黄蒙花铲。其十一,血蒙花铲。其十二,新山花铲。其十三日铁皮速,外油黑而内白木,其树甚大,香结在皮,不在肉,故曰铁皮。此则速香之族。又有野猪箭,亦曰香箭。有香角、香片、香影。香影者,锯开如影木然。有鸳鸯背,半沉半速,锦包麻,麻包锦。其曰将军兜、菱壳、雨淋头、鲫鱼片、夹木含泥等,是皆香之病也。其十四老山牙香,其十五新山牙香。香大块,剖开如马牙,斯为最下。然海南香虽最下,皆气味清甜,别有酝藉。若渤泥、暹罗、真蜡、占城、日本所产,试水俱沉,而色黄、味酸、香尾焦烈。若至鸡骨香,乃杂树之坚节,形色似香,纯是木气。《本草纲目》以为沉香之中品,误矣。
strong jiā nán strong
伽楠
jiā nán zá chū yú hǎi shàng zhū shān. fán xiāng mù zhī zhī kē qiào lù zhě mù lì sǐ, ér běn cún zhě, qì xìng jiē wēn, gù wèi dà yǐ suǒ xué. dà yǐ suǒ shí shí mì, yí zì xiāng zhōng, suì jiǔ jiàn jìn, mù shòu shí mì qì, duō níng ér jiān rùn, zé jiā nán chéng. qí xiāng běn wèi sǐ, mì qì wèi lǎo zhě, wèi zhī shēng jié, shàng yě. mù sǐ běn cún, mì qì gāo yú kū gēn, rùn ruò táng piàn zhě, wèi zhī táng jié, cì yě. suì yuè jì qiǎn, mù mì zhī qì wèi róng, mù xìng duō ér xiāng wèi shǎo, wèi zhī hǔ bān jīn sī jié, yòu cì yě. qí sè rú yā tóu lǜ zhě, míng lǜ jié. qiā zhī hén shēng, shì zhī hén hé, ruá zhī kě yuán, fàng zhī réng fāng, jù zé xì xiè chéng tuán, yòu míng yóu jié, shàng zhī shàng yě.
伽楠杂出于海上诸山。凡香木之枝柯窍露者木立死,而本存者,气性皆温,故为大蚁所穴。大蚁所食石蜜,遗渍香中,岁久渐浸,木受石蜜气,多凝而坚润,则伽楠成。其香本未死,蜜气未老者,谓之生结,上也。木死本存,蜜气膏于枯根,润若饧片者,谓之糖结,次也。岁月既浅,木蜜之气未融,木性多而香味少,谓之虎斑金丝结,又次也。其色如鸭头绿者,名绿结。掐之痕生,释之痕合,挼之可圆,放之仍方,锯则细屑成团,又名油结,上之上也。
jiā nán mù yǔ chén xiāng tóng lèi ér fēn yīn yáng. huò wèi chén, pìn yě, wèi kǔ ér xìng lì, qí xiāng hán cáng, shāo nǎi fāng liè, yīn tǐ yáng yòng yě. jiā nán, mǔ yě, wèi xīn ér qì tián, qí xiāng bó fā, ér xìng néng bì èr biàn, yáng tǐ yīn yòng yě. rán yǐ yáng jiā nán wèi shàng. chǎn zhàn chéng zhě, pōu zhī xiāng shén qīng wēi, rán jiǔ ér bù jiǎn. chǎn qióng zhě míng shì jiā nán, zhuàng rú yóu sù, pōu zhī xiāng tè kù liè, rán shǒu hàn zhān rú, shù yuè jí jiǎn. bì xū zhuó yǐ qīng quán, gāo yǐ sū hé yóu, huò yǐ gān zhè xīn cáng zhī, yǐ bái è yè jū zhī, yì tǔ shù yuè, rì zhōng shāo bào zhī, ér hòu xiāng hún nǎi fù yě. zhàn chéng zhě jìng ér cháng cún, qióng zhě dòng ér yì sàn. jìng zhě xiāng yǐ shén xíng, dòng zhě xiāng yǐ qì shǐ yě. cáng zhě yǐ xī wèi xiá, zhōng wèi yī gé ér duō qiào, mì qí xià, jiā nán qí shàng, shǐ xūn zhì yǐ wéi zī rùn. yòu yǐ jiā nán mò yǎng zhī, tā xiāng mò zé fú xiāng. yǐ qí běn zhě fǎn qí hún, suī wēi chén xǔ, ér qí yuán kě fù, qí jīng duō ér qì hòu gù yě. xún cháng shí wù shǐ jiàn shuǐ, wù shǐ jiàn zào fēng méi shī, chū zé cáng zhī, fǒu zé xiāng qì hào sàn.
伽楠木与沉香同类而分阴阳。或谓沉,牝也,味苦而性利,其香含藏,烧乃芳烈,阴体阳用也。伽楠,牡也,味辛而气甜,其香勃发,而性能闭二便,阳体阴用也。然以洋伽楠为上。产占城者,剖之香甚轻微,然久而不减。产琼者名士伽楠,状如油速,剖之香特酷烈,然手汗沾濡,数月即减。必须濯以清泉,膏以苏合油,或以甘蔗心藏之,以白萼叶苴之,瘗土数月,日中稍暴之,而后香魂乃复也。占城者静而常存,琼者动而易散。静者香以神行,动者香以气使也。藏者以锡为匣,中为一隔而多窍,蜜其下,伽楠其上,使熏炙以为滋润。又以伽楠末养之,他香末则弗香。以其本者返其魂,虽微尘许,而其元可复,其精多而气厚故也。寻常时勿使见水,勿使见燥风霉湿,出则藏之,否则香气耗散。
strong dōng guǎn xiāng strong
东莞香
dōng guǎn xiāng yǐ jīn chāi nǎo suǒ chǎn wèi liáng. dì shén xiá, jǐn shí yú mǔ. qí xiāng zhǒng zhì shí nián yǐ jué jiā, suī bái mù yǔ shēng jié tóng. tā suǒ chǎn zhě, zài xī yǐ mǎ tí gāng, jīn zé yǐ jīn jú lǐng wèi dì yī, cì zé jìn nán xiān cūn jī chì lǐng bái shí lǐng mò lín bǎi huā dòng niú mián shí xiāng zhū chù, zhì liè zhě wū ní kēng. rán jīn jú lǐng suì chū jīng xiāng jǐn shù jīn, mǒu jiā yǒu jīng xiāng duō guǎ, rén jiē zhī zhī. mǎ tí gāng jiǔ yǐ wǔ xiāng, qí xiāng jiē xīn zhǒng, wú jiān lǎo zhě. fán xiāng, xiān biàn qí suǒ chū zhī dì. xiāng zài dì ér bù zài zhǒng, fēi qí dì zé xiāng zhǒng biàn. qí tǔ rú jī zǐ huáng zhě, qí xiāng sōng ér duō shuǐ shú shā hēi ér duō tǔ zhě, qí xiāng jiān ér duō shēng jié, néng nài shuāng xuě. yòu yǐ ní hóng míng zhū shā guǎn zhě, huò hóng rú qū fěn zhě, qiāo què ér duō yáng zhě wèi liáng. tǔ guǎn rén duō zhǒng xiāng, zǔ fù zhī suǒ yí, shì xiǎng qí lì. dì yī mǔ kě zhǒng sān bǎi yú zhū, wèi xiāng tián zhī nóng, shén shèng yú yì shǔ jì yě. rán kě zhǒng zhī dì jǐn bǎi yú lǐ, tā chǔ fú mào qiě fú xiāng. fán zhǒng xiāng, xiān zé shān tǔ, kāi zhì shù chǐ. qí tǔ huáng shā shí xiāng zá, jiān shí ér jí, nǎi kě zhǒng. qí rǎng chún huáng chún hēi, wú shā, zhì yǔ shuǐ bù shèn, cháo xī rùn jí, qí xiāng wén huò rú yí táng, tián ér bù qīng, huò duō hēi sī lǚ, wèi là ér zhuó, jiē è tǔ yě, bù yí zhǒng xiāng. mù rú shù lán ér cóng mì, xíng rén měi zhé zhī dài sǎn, wèi zhī xiāng yīn. qí yè shì huáng yáng, líng hán bù là, zhǒng wǔ liù nián jí jié zǐ. zi rú lián qiáo ér hēi, luò dì jí shēng, jīng rén shǒu zhāi zé fǒu. xià yuè zǐ shú, zhǒng zhī, miáo zhǎng chǐ xǔ, nǎi bá ér shí. shí yí shū, shǐ gēn jiàn rì. shū zé xiāng tóu dà, jiàn rì zé yáng qì duō. suì yī lí tǔ, shǐ tǔ sōng, cǎo màn bù shēng. zhì sì wǔ suì, nǎi zhǎn qí zhèng gàn yù zhī, shì wèi bái mù xiāng. xiāng zài gēn ér bù zài gàn, gàn chún mù ér sè bái, gù yuē bái mù xiāng. fēi xiāng, gù yuē bái mù, ér bù lí xiāng, gù yuē bái mù xiāng. cǐ qí bié yě. zhèng gàn yǐ zhǎn, liú qí zhī, shǐ yì páng chōu. yòu èr sān suì, nǎi yú zhèng gàn zhī yú, chū tǔ chǐ xǔ, míng yuē xiāng tóu zhě záo zhī. chū záo yī èr piàn, yuē kāi xiāng mén yì yuē kāi xiāng kǒu. pín zhě bā jiǔ suì zé kāi xiāng mén, fù zhě shí yú suì nǎi kāi xiāng kǒu, rán dà shuài suì zhōng liǎng záo. chūn yǐ sān yuè, qiū yǐ jiǔ yuè. záo yī piàn rú mǎ yá xíng, jí yǐ huáng tǔ jiān shā yōng zhī. míng suì fù záo, yì rú zhī. zì shǎo ér duō, jīn suì yī piàn, míng suì jí dé èr sān piàn yǐ. rán pín zhě záo yú sān yuè, fù záo yú jiǔ yuè ěr. fù zhě bì qí shí yuè yuè nǎi zài záo, gài yǐ shí yuè xiāng tāi qì zú, xiāng nǎi dà liáng yě. jì záo yǐ, qí wèi yǔ lù suǒ zì ér jīng yè xià jié zhě, zé qí gēn měi. qí yǔ lù bù néng zì, shuǐ bù néng fǔ zhě, qí jīng yè shèn chéng yī lǚ, wài huáng nèi hēi, shì míng huáng wén hēi shèn, yǐ cǐ wéi shàng. gài xiāng yǐ suì jiǔ yù jiā, mù qì jǐn xiāng, qì nǎi chún. chún zé jiān lǎo rú shí, zhì dì yǒu shēng, hūn hēi zhōng kě yǐ shǒu zé. qí huò zōng wén jiāo niǔ, chuān xiōng ér tòu dǐ zhě, huò bù bì tòu dǐ ér miàn shèn yī hēi xiàn zhě, huò hēi quān bān bó rú zhè gū bān zhě, huò zuò mǎ yǐ shèn zhě, huò chún huáng zhě, tiě ké zhě, jiē wéi shēng xiāng. shēng yuē shēng jié, yì yuē xuè gé, yuē hēi gé. shú yuē huáng shú, yì yuē shuǐ shú. huáng shú zhě, xiāng mù guò shèng ér jīng yè sǎn màn, wèi jí níng chéng hēi xiàn zhě. yòu tǔ yōng bù shēn, ér wèi yǔ shuǐ suǒ lín zhě, shì wèi huáng shú. shēng jié zhě, xiāng tóu zhī xià, jiān yǒu xì xué, wèi rì yuè zhī guāng suǒ shè, shuāng lù zhī huá suǒ zì, rì jiǔ jié chéng tāi kuài, qí shí bù xiǔ, ér yǔ tǔ shēng qì xiāng jiē zhě, shì wéi shēng jié. yǐ duō zhī gāo rùn zé, qià yú biǎo lǐ, yòu míng xuè gé. pù zhī rì zhōng, qí xiāng mǎn shì, bù bì fén ruò ér sì yīn yūn yǒu yú yǐ.
东莞香以金钗脑所产为良。地甚狭,仅十余亩。其香种至十年已绝佳,虽白木与生结同。他所产者,在昔以马蹄冈,今则以金桔岭为第一,次则近南仙村、鸡翅岭、白石岭、默林、百花洞牛眠石乡诸处,至劣者乌泥坑。然金桔岭岁出精香仅数斤,某家有精香多寡,人皆知之。马蹄冈久已五香,其香皆新种,无坚老者。凡香,先辨其所出之地。香在地而不在种,非其地则香种变。其土如鸡子黄者,其香松而多水;熟沙黑而多土者,其香坚而多生结,能耐霜雪。又以泥红名朱砂管者,或红如曲粉者,硗确而多阳者为良。土莞人多种香,祖父之所遗,世享其利。地一亩可种三百余株,为香田之农,甚胜于艺黍稷也。然可种之地仅百余里,他处弗茂且弗香。凡种香,先择山土,开至数尺。其土黄砂石相杂,坚实而瘠,乃可种。其壤纯黄纯黑,无砂,至雨水不渗,潮汐润及,其香纹或如饴糖,甜而不清,或多黑丝缕,味辣而浊,皆恶土也,不宜种香。木如树兰而丛密,行人每折枝代伞,谓之香阴。其叶似黄杨,凌寒不落,种五六年即结子。子如连翘而黑,落地即生,经人手摘则否。夏月子熟,种之,苗长尺许,乃拔而莳。莳宜疏,使根见日。疏则香头大,见日则阳气多。岁一犁土,使土松,草蔓不生。至四五岁,乃斩其正干鬻之,是为白木香。香在根而不在干,干纯木而色白,故曰白木香。非香,故曰白木,而不离香,故曰白木香。此其别也。正干已斩,留其支,使益旁抽。又二三岁,乃于正干之余,出土尺许,名曰香头者凿之。初凿一二片,曰开香门亦曰开香口。贫者八九岁则开香门,富者十余岁乃开香口,然大率岁中两凿。春以三月,秋以九月。凿一片如马牙形,即以黄土兼砂壅之。明岁复凿,亦如之。自少而多,今岁一片,明岁即得二三片矣。然贫者凿于三月,复凿于九月耳。富者必俟十阅月乃再凿,盖以十月香胎气足,香乃大良也。既凿矣,其为雨露所渍而精液下结者,则其根美。其雨露不能渍,水不能腐者,其精液渗成一缕,外黄内黑,是名黄纹黑渗,以此为上。盖香以岁久愈佳,木气尽香,气乃纯。纯则坚老如石,掷地有声,昏黑中可以手择。其或鬃纹交纽,穿胸而透底者,或不必透底而面渗一黑线者,或黑圈斑驳如鹧鸪斑者,或作马尾渗者,或纯黄者,铁壳者,皆为生香。生曰生结,亦曰血格,曰黑格。熟曰黄熟,亦曰水熟。黄熟者,香木过盛而精液散漫,未及凝成黑线者。又土壅不深,而为雨水所淋者,是为黄熟。生结者,香头之下,间有隙穴,为日月之光所射,霜露之华所渍,日久结成胎块,其实不朽,而与土生气相接者,是为生结。以多脂膏润泽,洽于表里,又名血格。曝之日中,其香满室,不必焚爇而巳氤氲有余矣。
strong hè dǐng xiāng strong
鹤顶香
hè dǐng xiāng zài gǔ róng zhī fù. cháng yǒu niǎo xián xiāng zi duò luò qí zhōng, suì jiǔ xiāng mù cháng chéng, qí zhī yè wēi chū róng miǎo, bái hè zhī suǒ pán xuán, zhāo xī bù sàn. jiǔ zhī, xiāng mù zuò jié, jiān rùn rú zhī. rén qǔ ér ruò zhī, xiāng yān xiáng wǔ, xī chéng bái hè zhī xíng. bái hè dà xiǎo, zé shì xiāng yān zhī nóng báo. shì míng hè dǐng xiāng. dōng guǎn huò shí yǒu zhī. huò yuē, shì dùn xiāng yě. shēn zài róng zhōng ér qì yǔ hè xiāng gǎn, gài yǐ róng wèi tǐ, yǐ hè wèi yòng zhě yě.
鹤顶香在古榕之腹。常有鸟衔香子堕落其中,岁久香木长成,其枝叶微出榕杪,白鹤之所盘旋,朝夕不散。久之,香木作结,坚润如脂。人取而爇之,香烟翔舞,悉成白鹤之形。白鹤大小,则视香烟之秾薄。是名鹤顶香。东莞或时有之。或曰,是遁香也。身在榕中而气与鹤相感,盖以榕为体,以鹤为用者也。
strong zhū xiāng strong
诸香
zhū xiāng, yǒu yuē jī dí xiāng, zhī tiáo shì jī jù, gù míng. yī yuē jī xiāng, yī yuē jī téng xiāng, yī yuē jī gǔ xiāng. yǒu lěng shēng xiāng, shì jiàng xiāng ér xiǎo. jiàng xiāng yī yuē jiàng zhēn xiāng, zá zhū xiāng fén zhī, qí yān zhí shàng, zhé yǒu bái hè xià jiàng. yǒu mǎ yǎn xiāng, qí téng dà rú bì, suì jiǔ xīn xiǔ pí jiān shén xiāng, zhōu zāo yǒu xiǎo yǎn rú diāo kè xiāng tǒng zhuàng, yuè rén duō yǐ gōng shén, wèi zhī bǐ jiàng. jiàng zhī zhēn zhě, cóng hǎi bó ér lái, yuē fān jiàng. gēn jí jiān shí, sè zǐ rùn shì sū fāng mù. shāo zhī chū bù shèn xiāng, dé zhū xiāng hé zhī tè měi. qí xiè kě zhì dāo shāng. yǒu shuǐ téng xiāng, yǒu fēng xiāng, jí fēng jiāo yě, yī yuē bái jiāo xiāng. yǒu zuǒ niǔ xiāng, shí tán xiāng yǒu hǎi qī xiāng, chǎn wén chāng hǎi gǎng, sè shén hēi, fén zhī yóu chū rú qī. yǒu lóng gǔ xiāng, qí shù cóng shēng, yǒu cì, zhī shén dú, zhī lǎo ér gēn jié zhě měi. yǒu yún xiāng, shān zhōng shù yè suǒ jié, zá zhū xiāng fén zhī, néng chú shī qì. yǒu sī láo xiāng, zhuàng rǔ xiāng ér qīng huáng hè sè, qì shì fēng jiāo. yǒu gǎn lǎn xiāng, gǎn lǎn zhī zhī yě, rú hēi yí zhuàng, yǐ huáng lián mù jí fēng jiāo hé zhī, yǒu qīng liè chū chén zhī yì. yǒu xūn lù xiāng, yī míng mǎ yǐ xiāng, shān jì luó fú yǒu yuè wáng dǎo xūn lù xiāng. qí yuē bái mù xiāng, zé dōng guǎn xiāng mù zhī zhī gàn yě. jīng zhuó shāng zé chéng huáng shú, fǒu zé suì jiǔ yì zhǐ bái mù, gù yuē bái mù xiāng. guǎng zhōng xiāng zú shén duō, qí wèi zhī míng zhě, wèi jiē kù liè. guǎng rén shēng zhǎng xiāng guó, bù guì chén tán, gù yǐ shān yě zhī xiāng wéi zhòng yě.
诸香,有曰鸡蹢香,枝条似鸡距,故名。一曰鸡香,一曰鸡藤香,一曰鸡骨香。有冷生香,似降香而小。降香一曰降真香,杂诸香焚之,其烟直上,辄有白鹤下降。有马眼香,其藤大如臂,岁久心朽皮坚甚香,周遭有小眼如雕刻香筒状,粤人多以供神,谓之比降。降之真者,从海舶而来,曰番降。根极坚实,色紫润似苏方木。烧之初不甚香,得诸香和之特美。其屑可治刀伤。有水藤香,有枫香,即枫胶也,一曰白胶香。有左纽香,石檀香有海漆香,产文昌海港,色甚黑,焚之油出如漆。有龙骨香,其树丛生,有刺,汁甚毒,枝老而根结者美。有芸香,山中树液所结,杂诸香焚之,能除湿气。有思劳香,状乳香而青黄褐色,气似枫胶。有橄榄香,橄榄之脂也,如黑饴状,以黄连木及枫胶和之,有清烈出尘之意。有熏陆香,一名马尾香,《山记》罗浮有越王捣熏陆香。其曰白木香,则东莞香木之枝干也。经斫伤则成黄熟,否则岁久亦止白木,故曰白木香。广中香族甚多,其未知名者,味皆酷烈。广人生长香国,不贵沉檀,顾以山野之香为重也。
strong tán xiāng strong
檀香
lǐng nán yì chǎn tán xiāng, pí jiān ér huáng zhě, huáng tán. bái zhě, bái tán. pí fǔ ér sè zǐ zhě, zǐ tán. jiē yǒu xiāng, ér bái tán wèi shèng, yǔ zǐ tán jiē lái zì hǎi bó. rán luó fú yì yǒu bái tán, zhú fǎ zhēn wèi yuán jiā mò yǒu rén yú luó shān jiàn yī shù, dà sān zhàng yú wéi, xīn fāng kù liè, qí jiān kū tiáo shù chǐ, yuán ér rèn zhī, nǎi bái méi tán yě. bǐ nián sān shuǐ xiàn xī běi bǎi yú lǐ yǒu xiāng shù yī zhū, dà qī bā zhàng wéi. qí gàn zhì sì zhàng nǎi fā zhī, chuí yīn èr mǔ, tōng tǐ chún bái, tǔ rén chēng bái zhān xiāng, gài bái tán yě. mǒu shuài shǐ shù bǎi rén fá zhī, jǐn yú shù gēn yī qiào wèi yǔ shuǐ suǒ jìn zì zhě, dé xiāng èr shí yú jīn, wèi rú chén shuǐ, qí yú zhī tiáo jiē bù xiāng. yòu, xīn ān huáng sōng gāng yǒu xiāng shù sān zhū, yè xì rú dòu, lèi jiǔ lǐ xiāng. rán bù jiàng bù jié, yǐ bù jīng zhǎn fá, gù jīng yè bù níng, ér jiē sàn wèi zhī yè yě.
岭南亦产檀香,皮坚而黄者,黄檀。白者,白檀。皮腐而色紫者,紫檀。皆有香,而白檀为胜,与紫檀皆来自海舶。然罗浮亦有白檀,竺法真谓元嘉末有人于罗山见一树,大三丈余围,辛芳酷烈,其间枯条数尺,援而刃之,乃白梅檀也。比年三水县西北百余里有香树一株,大七八丈围。其干至四丈乃发枝,垂阴二亩,通体纯白,土人称白旃香,盖白檀也。某帅使数百人伐之,仅于树根一窍为雨水所浸渍者,得香二十余斤,味如沉水,其余枝条皆不香。又,新安黄松冈有香树三株,叶细如豆,类九里香。然不降不结,以不经斩伐,故精液不凝,而皆散为枝叶也。
strong nán fāng huā jiē kě hé xiāng strong
南方花皆可合香
nán fāng huā jiē kě hé xiāng, rú sù xīn mò lì dū tí fú sāng qú nà dà xiǎo hán xiào zhī lèi. yòu yǒu shè xiāng huā, xià kāi, yǔ shè xiāng mù jiē lèi zhēn shè xiāng. huò chuán měi jiā xiāng, yòng cǐ zhū huā hé zhī.
南方花皆可合香,如素馨、茉莉、阇提、佛桑、渠那、大小含笑之类。又有麝香花,夏开,与麝香木皆类真麝香。或传美家香,用此诸花合之。
strong qí cǎo strong
奇草
lǐng nán qí cǎo, dà dǐ duō jiāo zhú lèi, yè duō rú bā jiāo, gàn duō rú zhú. ruò bīng láng guāng láng yē pú kuí, jiē mù zhī yě. mù zhī zhú yǐ yè, ér shī qí mù, zhú zhī mù yǐ gàn, ér shī qí zhú zhě yě. luó fú yǒu bā jiāo zhú, yǒu bīng láng zhú, xìn yí zhī dōng shān yǒu mù zhú. jiē yǐ yè ér míng zhī wèi zhú, gù lǐng nán zhú lèi fán.
岭南奇草,大抵多蕉竹类,叶多如芭蕉,干多如竹。若槟榔、桄榔、椰、蒲葵,皆木之也。木之竹以叶,而失其木,竹之木以干,而失其竹者也。罗浮有芭蕉竹,有槟榔竹,信宜之东山有木竹。皆以叶而名之为竹,故岭南竹类繁。
strong bā jiāo strong
芭蕉
cǎo zhī dà zhě yuē bā jiāo, suī fù fú shū ruò shù zhū, ér jīng gàn xū ruǎn. bāo guǒ zhòng pí, pí zhī zhōng wú suǒ wèi fū yě. jí yǒu wēi xīn, yì róu cuì bù jiān, gài cǎo zhī zhì wèi duō, gù wú yǐ shǔ yú cǎo. qí dà zhě jiān wéi, gāo èr zhàng yú, yè zhǎng zhàng, guǎng chǐ zhì èr sān chǐ, zhōng fēn rú fú bó, yǒu shuāng jiǎo. qí yè bì sān, sān kāi zé sān luò, luò bù zhì dì, dàn xuán guà jīng jiān, gàn zhī kě yǐ zuò shū. lù diàn yún" jiāo bù là yè yī yè shū", zé yī yè jiāo bā shì yě. huā chū yú xīn, měi yī xīn zhé chōu yī jīng zuò huā, wén léi ér chāi. chāi zhě rú dǎo chuí hàn dàn, céng céng zuò juǎn bàn, bàn zhōng wú ruǐ, xī shì bàn, jiàn dà zé huā chū bàn zhōng. měi yī huā kāi, bì sān sì yuè nǎi hé. yī huā hé chéng shí yú zi, shí huā zé chéng bǎi yú zi, dà xiǎo gè wèi fáng, suí huā ér zhǎng. cháng zhì wǔ liù cùn xǔ, xiān hòu xiāng cì, liǎng liǎng xiāng bào. qí zi bù jù shēng, huā bù jù luò, zhōng nián huā shí xiàng dài xiè, suī lì suì hán bù diāo, cǐ qí wèi yì yě. zi yǐ xiāng yá jiāo wèi měi, yī míng lóng nǎi. nǎi, rǔ yě. měi ruò lóng zhī rǔ, bù kě duō de. rán shí zhī hán qì qìn xīn, pō yǒu xié tián zhī mù. qí yè yǒu zhū shā bān diǎn. zhí bì yǐ mù jiā zhī, fǒu zé jiē shi shí fēng bì chuī zhé, gù yī míng zhé yāo niáng. yuē niú rǔ jiāo, yuē gǔ chuí jiāo, yuē bǎn jiāo, jiē dà ér wèi dàn. gǔ chuí jiāo yǒu hé rú wú zi dà, ér sān léng. yuē fó shǒu jiāo zhě, zǐ cháng liù qī cùn, xiǎo ér pí báo wèi tián, shì jiē gān jiāo zhī zhī míng zhě.
草之大者曰芭蕉,虽复扶疏若树株,而茎干虚软。苞裹重皮,皮之中无所谓肤也。即有微心,亦柔脆不坚,盖草之质为多,故吾以属于草。其大者兼围,高二丈余,叶长丈,广尺至二三尺,中分如幅帛,有双角。其叶必三,三开则三落,落不至地,但悬挂茎间,干之可以作书。陆佃云“蕉不落叶一叶舒”,则一叶蕉巴是也。花出于心,每一心辄抽一茎作花,闻雷而拆。拆者如倒垂菡萏,层层作卷瓣,瓣中无蕊,悉是瓣,渐大则花出瓣中。每一花开,必三四月乃阖。一花阖成十余子,十花则成百余子,大小各为房,随花而长。长至五六寸许,先后相次,两两相抱。其子不俱生,花不俱落,终年花实相代谢,虽历岁寒不凋,此其为异也。子以香牙蕉为美,一名龙奶。奶,乳也。美若龙之乳,不可多得。然食之寒气沁心,颇有邪甜之目。其叶有朱砂斑点。植必以木夹之,否则结实时风必吹折,故一名折腰娘。曰牛乳蕉,曰鼓槌蕉,曰板蕉,皆大而味淡。鼓槌蕉有核如梧子大,而三棱。曰佛手蕉者,子长六七寸,小而皮薄味甜,是皆甘蕉之知名者。
jiāo zhī kě ài zài yè, shèng xià shí, gāo shū chuí yīn, fēng dòng zé xiǎo shàn dà qí, dàng yàng fān kōng, qīng liáng shī shǔ, qí sè yìng kōng jiē lǜ. qí gāo wǔ liù chǐ zhě, yè cháng gàn xiǎo, xiāo shū rú zhú, yuē shuǐ jiāo. qí huā rú lián, yì yuē lián huā jiāo. yī zhǒng shòu yè, huā ruò huì lán ér sè hóng, rì chāi yī liǎng bàn, qí duān yǒu yì diǎn xiān lǜ. chūn kāi, zhì qiū jǐn yóu fāng, míng lán jiāo, yì míng měi rén jiāo. yí zhǒng shuǐ zhōng, qí zuì xiǎo kě chā píng zhōng zhě yuē dǎn píng jiāo. cǐ sān zhǒng jiē huā ér bù shí, dàn kě míng bā jiāo, bù kě yán gān jiāo. yán gān jiāo zhě, yǐ qí shí yán bā jiāo zhě, yǐ qí kāi huā jí wēi, gù míng bā jiāo. bā zhě, huā yě, suǒ wèi luó yùn jiāo huā, huā shí wú bù wēi ěr.
蕉之可爱在叶,盛夏时,高舒垂荫,风动则小扇大旗,荡漾翻空,清凉失暑,其色映空皆绿。其高五六尺者,叶长干小,萧疏如竹,曰水蕉。其花如莲,亦曰莲花蕉。一种瘦叶,花若蕙兰而色红,日拆一两瓣,其端有一点鲜绿。春开,至秋尽犹芳,名兰蕉,亦名美人蕉。宜种水中,其最小可插瓶中者曰胆瓶蕉。此三种皆花而不实,但可名芭蕉,不可言甘蕉。言甘蕉者,以其实;言芭蕉者,以其开花即萎,故名芭蕉。芭者,花也,所谓骡孕蕉花,花时无不萎耳。
yuè gù bā jiāo zhī guó, tǔ rén duō zhǒng yǐ wéi yè. qí gēn yǐ shū, shí yǐ hóu liáng bǐng ěr, sī yǐ bù. qí chī xì yǔ quán gé tóng, ér róu rèn xùn zhī, míng bù jiāo. bù jiāo duō zhǒng shān jiān, qí tǔ jí shí duō, zé sī jiān rèn. tǔ féi zé duō shí ér sī cuì, bù kān wèi bù. yàn yuē:" yī jiāo yí jí, shí jiāo yí féi. féi yí jiāo zi, jí yí jiāo sī." zi shú shí, dà xiǎo pái bǐ, huò yǐ shí yú èr shí yú wèi yī shū, bǐ cǐ xiāng xiǎng. zi zhān shī:" xī lín jiāo xiàng shú, shí zhì yī shū huáng." qí xíng xiāng shū zǐ cháng, duǎn zhě rú shū chǐ. huáng shí shēng gē zhī, zhì dào gǔ zhōng shù rì jí shú, shú nǎi dà xiāng kě shí.
粤故芭蕉之国,土人多种以为业。其根以蔬,实以糇粮饼饵,丝以布。其絺绤与荃葛同,而柔韧逊之,名布蕉。布蕉多种山间,其土瘠石多,则丝坚韧。土肥则多实而丝脆,不堪为布。谚曰:“衣蕉宜瘠,食蕉宜肥。肥宜蕉子,瘠宜蕉丝。”子熟时,大小排比,或以十余二十余为一梳,彼此相饷。子瞻诗:“西邻蕉向熟,时致一梳黄。”其形相梳子长,短者如梳齿。黄时生割之,置稻谷中数日即熟,熟乃大香可食。
zēng chéng zhī xī zhōu, rén duō zhǒng jiāo, zhǒng zhì sān sì nián, jí jǐn fá yǐ zhǒng bái zhè, bái zhè dé zhǒng jiāo dì, yì fán shèng tián měi. ér bái zhè zhǒng zhì èr nián, yòu fù zhǒng jiāo. jiāo zhōng jiān zhí xiāng yá yǔ xiǎo gān jú yù yù děng, jiē dé fāng hǎo. qí jiāo yǔ zhè, xiāng dài ér shēng, qì wèi xiāng rù, gù shèng yú tā chǔ suǒ chǎn.
增城之西洲,人多种蕉,种至三四年,即尽伐以种白蔗,白蔗得种蕉地,益繁盛甜美。而白蔗种至二年,又复种蕉。蕉中间植香牙与小柑橘、芋蓣等,皆得芳好。其蕉与蔗,相代而生,气味相入,故胜于他处所产。
strong zhū jiāo strong
朱蕉
zhū jiāo, yè bā jiāo ér gàn zōng zhú, yì míng zhū zhú. yǐ zhī róu bù shèn zhí tǐng, gù yǐ wéi jiāo. yè gàn sè, shēng yú yú shàng. gàn yǒu jié, zì gēn zhì miǎo, yī cùn sān sì jié huò liù qī jié, shén mì. rán duō yī gān dú chū, wú bàng zhī zhě, tōng tǐ tiě sè wēi zhū. yǐ qí nán zhǎng, gù yòu míng tiě shù.
朱蕉,叶芭蕉而干棕竹,亦名朱竹。以枝柔不甚直挺,故以为蕉。叶绀色,生于于上。干有节,自根至杪,一寸三四节或六七节,甚密。然多一干独出,无傍枝者,通体铁色微朱。以其难长,故又名铁树。
strong zhè strong
蔗
zhè zhī zhēn zhě yuē xuě zhè, dà jìng èr cùn, zhǎng zhàng. zhì shén cuì, bì fú yǐ mù, fǒu zé cuī shé. shì shuō yún" fú nán zhè yī zhàng sān jié, jiàn rì jí xiāo, fēng chuī jí zhé" shì yě. qí jié shū ér duō zhī, wèi tè chún hǎo, shí zhī rùn zé, rén bù kě duō de. jīn cháng yòng zhě yuē bái zhè, shí zhì shí tǐng, gé rè jǐn chú. qí zǐ zhě yuē kūn lún zhè, yǐ jiā zhé gōng, gǔ kě fù jiē, yī míng yào zhè. qí xiǎo ér zào zhě yuē zhú zhè, yuē dí zhè, lián gāng jiē fù, yī wàng cóng ruò lú wěi rán, pí jiān jié cù, bù kě shí, wéi yǐ zhà táng.
蔗之珍者曰雪蔗,大径二寸,长丈。质甚脆,必扶以木,否则摧折。《世说》云“扶南蔗一丈三节,见日即消,风吹即折”是也。其节疏而多汁,味特醇好,食之润泽,人不可多得。今常用者曰白蔗,食至十挺,膈热尽除。其紫者曰昆仑蔗,以夹折肱,骨可复接,一名药蔗。其小而燥者曰竹蔗,曰荻蔗,连冈接阜,一望丛若芦苇然,皮坚节促,不可食,惟以榨糖。
táng zhī lì shén pǔ, yuè rén kāi táng fáng zhě duō yǐ zhì fù. gài pān yú dōng guǎn zēng chéng táng jū shí zhī sì, yáng chūn táng jū shí zhī liù, ér zhè tián jǐ yǔ hé tián děng yǐ. fán zhè suì èr yuè, bì xié qí gēn zhǒng zhī, gēn xié ér hòu zhè duō. zhè chū gēn, jiù zhě yǐ tǔ péi yōng, xīn zhě yǐ shuǐ jiǔ jìn zhī, qí chū méng yá, nǎi zhǒng. zhǒng zhì yī yuè, fèn yǐ má yóu zhī fū, sì chéng gàn, zé rì xī kāi shì qí cì, bō qí màn jiá, ér zhè nǎi chàng mào.
糖之利甚溥,粤人开糖房者多以致富。盖番禺东莞增城糖居十之四,阳春糖居十之六,而蔗田几与禾田等矣。凡蔗岁二月,必斜其根种之,根斜而后蔗多。蔗出根,旧者以土培壅,新者以水久浸之,俟出萌牙,乃种。种至一月,粪以麻油之麸,巳成干,则日夕揩拭其螆,剥其蔓荚,而蔗乃畅茂。
zhè zhī míng bù yī, yī zuò gān gàn gān shù. zhè zhī gān, zài gàn zài shù yě, qí shǒu tián ér jiān shí, nán shí, wěi dàn bù kě shí, gù guì zài gàn yě. zhè zhèng běn shǎo, shù běn duō, gù zhè yòu yuē zhū zhè. zhū zhòng yě, shù chū zhī wèi yě. shù chū zhě yóu gān, gù guì qí shù yě. yuē dōu zhè zhě, zhèng chū zhě yě. cáo zi jiàn yǒu dōu zhè shī, zhāng xié yǒu dōu zhè fù, zhī qí dōu zhī měi, ér bù zhī qí zhū zhī měi yě.
蔗之名不一,一作(甘干)(甘庶)。蔗之甘,在干在庶也,其首甜而坚实,难食,尾淡不可食,故贵在干也。蔗正本少,庶本多,故蔗又曰诸蔗。诸众也,庶出之谓也。庶出者尤甘,故贵其庶也。曰都蔗者,正出者也。曹子建有《都蔗诗》,张协有《都蔗赋》,知其都之美,而不知其诸之美也。
zēng chéng bái zhè yóu měi. dōng zhì ér zhà, zhà zhì qīng míng ér bì. qí zhè wú sù gēn, xī shì dāng nián, gù měi. zhà shí, shàng nóng yī rén yī liáo, zhōng nóng wǔ zhī, xià nóng bā zhī shí zhī. yǐ lì zhī mù wèi liǎng lù, lù lù xiāng bǐ ruò mó rán. zhǎng dà gè sān sì chǐ, lù zhōng yú yī kòng xì, tóu zhè qí zhōng, jià yǐ sān niú zhī gǔ, lù xuán zhuǎn zé zhè zhī yáng yì. lù zài pán shàng, zhī liú cáo zhōng, rán hòu zhǔ liàn chéng yí. qí zhuó ér hēi zhě yuē hēi piàn táng, qīng ér huáng zhě yuē huáng piàn táng, yī qīng zhě yuē chì shā táng, shuāng qīng zhě yuē bái shā táng, cì qīng ér jìn hēi zhě yuē fèn wěi. zuì bái zhě yǐ rì pù zhī, xì ruò fěn xuě, shòu yú dōng xī èr yáng, yuē yáng táng. cì bái zhě shòu yú tiān xià. qí níng jié chéng dà kuài zhě, jiān ér yíng, huáng bái xiàng jiān, yuē bīng táng, yì yuē táng shuāng. yú cháng zhōu zhì luó dìng zhōu zhī jiè pái táng, jiàn àn shàng zào yān chōng tū, tíng zhōu shàng àn fǎng zhī, shǐ jiàn zuò táng zhī fǎ, yī yī bù shuǎng rú cǐ.
增城白蔗尤美。冬至而榨,榨至清明而毕。其蔗无宿根,悉是当年,故美。榨时,上农一人一寮,中农五之,下农八之、十之。以荔支木为两辘,辘辘相比若磨然。长大各三四尺,辘中余一空隙,投蔗其中,驾以三牛之牯,辘旋转则蔗汁洋溢。辘在盘上,汁流槽中,然后煮炼成饴。其浊而黑者曰黑片糖,清而黄者曰黄片糖,一清者曰赤沙糖,双清者曰白沙糖,次清而近黑者曰粪尾。最白者以日曝之,细若粉雪,售于东西二洋,曰洋糖。次白者售于天下。其凝结成大块者,坚而莹,黄白相间,曰冰糖,亦曰糖霜。余尝舟至罗定州之界牌塘,见岸上灶烟冲突,停舟上岸访之,始见作糖之法,一一不爽如此。
strong gāo zhōu duō zhǒng gé strong
高州多种葛
gāo zhōu duō zhǒng gé, léi zhōu rén shì zhī wèi chī xì. qiū shuāng shí, yǒu gé huā lái, jí gé rǔ yǒng shēng dì shàng, rú zhī rú jūn. sè chì, wèi gān cuì, wēi kǔ. qí xìng liáng, nǎi gé zhī jīng huá yě. yì yuē gé xùn.
高州多种葛,雷州人市之为絺绤。秋霜时,有葛花莱,即葛乳涌生地上,如芝如菌。色赤,味甘脆,微苦。其性凉,乃葛之精华也。亦曰葛蕈。
strong jué strong
蕨
cóng huà shān zhōng duō jué, yǐ léi míng chū tǔ, gù jué wéi léi míng nǎi kě shí. jué, jué yě. chéng nù qì jué rán ér shēng, gù yuē jué. qí yá wēi yě. chū shēng méng shèn wēi, gù yuē wēi.
从化山中多蕨,以雷鸣出土,故蕨惟雷鸣乃可食。蕨,决也。乘怒气决然而生,故曰蕨。其芽微也。初生萌甚微,故曰薇。
strong lí bái strong
藜白
lí bái zhě, xié xīn yǒu fěn rú huī, míng huī diào, yì yuē yán cài. hóng xīn zhě yuē yān zhī cài, nèn shí kě shí, jīng lǎo yǐ zuò zhàng, wèi zhī lái.
藜白者,叶心有粉如灰,名灰藋,亦曰盐菜。红心者曰胭脂菜,嫩时可食,茎老以作杖,谓之莱。
strong shǔ liáng strong
薯莨
shǔ liáng chǎn běi jiāng zhě liáng, qí bái zhě bù zhōng yòng. yòng bì yǐ hóng, hóng zhě duō jiāo yè. yú rén yǐ rǎn gū zēng, shǐ yù má shuǎng jìn, jì lì shuǐ, yòu nài xián cháo, bù yì fǔ. shǔ liáng jiāo yè běn hóng, jiàn shuǐ zé hēi, zhū yú shǔ huǒ ér xǐ shuǐ, shuǐ zhī sè hēi, gù yǔ yú xìng xiāng de. rǎn gū zēng shǐ hēi, zé zhū yú wàng zhī ér jù yún.
薯莨产北江者良,其白者不中用。用必以红,红者多胶液。渔人以染罛罾,使芋麻爽劲,既利水,又耐咸潮,不易腐。薯莨胶液本红,见水则黑,诸鱼属火而喜水,水之色黑,故与鱼性相得。染罛罾使黑,则诸鱼望之而聚云。
strong shuì cài tuò lián strong
睡菜唾莲
shuì cài yī míng míng cài. yè lèi cí gū, gēn rú ǒu. cǎi gēn wèi yán zǔ. shí zhī, shǐ rén hǎo shuì. yǔ" wǔ wèi cǎo" shí zhī bù shuì, míng" què shuì cǎo" xiāng bèi. shuì lián, bù yè shù zhòng, yè rú xìng ér dà. huā yǒu wǔ sè, dāng xià zhòu kāi, yè suō rù shuǐ dǐ, zhòu fù chū yě. yǔ" mèng cǎo" zhòu rén dì, yè jí fù chū xiāng bèi. guǎng zhōu duō yǒu zhī.
睡菜一名瞑菜。叶类茨菰,根如藕。采根为盐俎。食之,使人好睡。与“五味草”食之不睡,名“却睡草”相背。睡莲,布叶数重,叶如荇而大。花有五色,当夏昼开,夜缩入水底,昼复出也。与“梦草”昼人地,夜即复出相背。广州多有之。
strong shí huā cài strong
石花菜
shí huā yī míng hǎi cài, chǎn qióng zhī huì tóng. suì sān yuè, cài chǎng zhǔ rén zhì jiǔ, guǎng jí lái dīng, shǐ chuān yī cao dié rù hǎi cǎi qǔ. hǎi yǒu yán shí, guǎng shù lǐ, héng gèn hǎi dǐ, hǎi cài qí méi tái yě. bái zhě wèi qióng zhī, hóng zhě wèi cǎo shān hú. pào yǐ fèi tāng, wò yǐ jiāng jiāo jiǔ cù, wèi shén cuì měi. yǐ zuò hǎi zǎo jiǔ, zhì yǐng qì yǐ zuò hǔ pò táng, qù shàng jiāo fú rè.
石花一名海菜,产琼之会同。岁三月,菜厂主人置酒,广集莱丁,使穿衣(艹蹀)入海采取。海有研石,广数里,横亘海底,海菜其莓苔也。白者为琼枝,红者为草珊瑚。泡以沸汤,沃以姜椒酒醋,味甚脆美。以作海藻酒,治瘿气;以作琥珀糖,去上焦浮热。
strong tái shù shí bǎi strong
菭树石柏
nán hǎi yǒu tái shù, fù shí ér shēng. yǒu zhī wú yè, cè lèi shí bǎi, qì shì tái. suì jiǔ jiān níng, fēng rì yǔ lù bù néng yì sǔn. sè yǒu yǐ cāng, dà zhě zhǐ chǐ, xiǎo shù cùn. gēn gàn wèi jué míng gé lì suǒ yīn yī, bō tāo suǒ pēn niè, shā shí suǒ yà cù. hān xiā kū dòu, jìng qiào qū jí, dà lèi xiù sè gǔ tiě, yì wèi zhī tiě shù. qí hóng zhě zhī nì yíng huá, màn yǎn róu cuì, yòu ruò shān hú rán. yǐ huǒ róu zhī zhì zhī, suí qí xíng zhuàng wèi sōng guā méi liǔ zhū shù, kě gōng jī àn zhī wán. shí bǎi shēng yáng jiāng diàn bái hǎi shàng, sè jié bái ér zhì jiān cuì, kòu zhī kēng rán. nǎi fú mò suǒ jī, hǎi tái suǒ huà, rù shuǐ bù fàn, huǒ bù jiāo. zhī yè lǐ zhì yú cè bǎi, yì wú bù xiào, jiē shí shù zhī zhēn yě.
南海有菭树,附石而生。有枝无叶,侧类石柏,气似菭。岁久坚凝,风日雨露不能浥损。色黝以苍,大者咫尺,小数寸。根干为决明、蛤蛎所因依,波涛所喷啮,沙石所轧蹙。谽谺窟窦,劲峭曲诘,大类绣涩古铁,亦谓之铁树。其红者脂腻莹滑,曼衍柔脆,又若珊瑚然。以火揉之炙之,随其形状为松、栝、梅、柳诸树,可供几案之玩。石柏生阳江、电白海上,色洁白而质坚脆,扣之铿然。乃浮沫所积,海苔所化,入水不泛,火不焦。枝叶理致于侧柏,亦无不肖,皆石树之珍也。
strong xiān rén zhǎng strong
仙人掌
xiān rén zhǎng, duō yī shí bì ér shēng. qí yè jìn ér zhǎng, ruò jǔ yǔ zhuàng. qí huā xíng rú fèng, zi shēng huā xià, yuē fèng lì. yè zé yuē fèng wěi. lè fā bāo wài lèi yù qú, nèi zǎn bàn rú qiú, gè qíng zi zhū yú chēng, yī zhī yī chēng, zì xià ér shàng. zi zì qīng chì ér huáng, yǒu zhòng ké, wài hòu nèi báo. shú qí rén shí zhī, wèi jiān qiàn lì, kě yǐ qīng shēn yán nián. yī míng qiān suì zi.
仙人掌,多依石壁而生。其叶劲而长,若龃龉状。其花形如凤,子生花下,曰凤栗。叶则曰凤尾。竻发苞外类芋渠,内攒瓣如球,各擎子珠于撑,一枝一撑,自下而上。子自青赤而黄,有重壳,外厚内薄。熟其仁食之,味兼芡栗,可以轻身延年。一名千岁子。
strong zhū yì cǎo strong
诸异草
yuè duō yì cǎo. yǒu yuē wàn nián sōng, fēi sōng yě, tái chéng shù ér zhī yè lèi sōng zhě yě. gāo shù cùn, jīng duān bù yè, yè shàng yǒu máo, gàn zhī shù suì bù sǐ. zì yǐ quán shuǐ, èr sān rì bì lǜ rú gù. yǐ tā shuǐ jí huì shǒu chù zhī, jiē sǐ. dé tiān yù, réng shēng. luó fú shān zhōng suǒ chǎn, yī míng juàn bǎi, yì yuē tái sōng, yǒu yuē qiān suì zhú. qí yè lèi zhú ér wú zhī, zhǎng shù cùn huò chǐ. gàn zhī, bù sǐ. yǒu yuē zhū cǎo, zhuàng rú xiǎo sāng, zāi zhǎng sān sì chǐ, zhī yè jiē dān, shuò wàng shēng luò rú míng jiá, zhōu ér fù shǐ. yǒu zhī rú xuè, yǐ rǎn jiàng, chéng fǔ fú wén zhāng. yǐ jīn yín tóu qí zhī, zhé chéng yuán ní, chéng shuǐ wèi jīn jiāng yù lǐ, yǐn zhī cháng shēng. yǒu yuē guà lán guà zhú, jiē shēng yú kōng zhōng, yǔ lù zhān rú, jiǔ ér mí xiù. yǒu yuē cháng mìng cǎo, duō chǎn cháo yáng. yǒng zhě yún:" cháo yáng nǚ ér shū lüè hǎo, bìn biān xié chā cháng mìng cǎo." qióng zhōu yǒu cháng shēng cǎo, yì shēng lèi. yǒu huán hún cǎo. yī míng dì dǎn. yè rú jiè, huā rú dì chá. yǐ há shì zhī, néng qǐ sǐ huí shēng, chǎn yáng jiāng shān zhōng. yǒu jiē gǔ cǎo. cóng shēng, gāo èr sān chǐ, yè dà rú liǔ ér hòu, jīng yǒu jié, sè lǜ ér yuán, huā bái, wǔ kāi, zì sān yuè zhì jiǔ yuè bù jué, zhé shāng zhě guǒ zhī jí yù. shǐ xīng líng lóng yán yǒu liú lí cǎo, jīng rú qín, shí kě yǐ fēng, yǔ zhào qìng qī xīng yán fēng yào xiāng lèi. fēng yào cóng shēng shí xì, qí yè yuán hòu, hé jiǔ jué zhī, zhì fēng jí. yī yuē fēng cǎo, yì yuē fēng cài. yàn yuē:" fēng bìng xū fēng cài." cǐ jiē bù sǐ zhī cǎo yě.
粤多异草。有曰万年松,非松也,苔成树而枝叶类松者也。高数寸,茎端布叶,叶上有毛,干之数岁不死。渍以泉水,二三日碧绿如故。以他水及秽手触之,皆死。得天雨,仍生。罗浮山中所产,一名卷柏,亦曰苔松,有曰千岁竹。其叶类竹而无枝,长数寸或尺。干之,不死。有曰朱草,状如小桑,栽长三四尺,枝叶皆丹,朔望生落如蓂荚,周而复始。有汁如血,以染绛,成黼黻文章。以金银投其汁,辄成圆泥,成水为金浆玉醴,饮之长生。有曰挂兰、挂竹,皆生于空中,雨露沾濡,久而弥秀。有曰长命草,多产潮阳。咏者云:“潮阳女儿梳掠好,鬓边斜插长命草。”琼州有长生草,亦生类。有还魂草。一名地胆。叶如芥,花如地茶。以蛤试之,能起死回生,产阳江山中。有接骨草。丛生,高二三尺,叶大如柳而厚,茎有节,色绿而圆,花白,午开,自三月至九月不绝,折伤者裹之即愈。始兴玲珑岩有琉璃草,茎如芹,食可已风,与肇庆七星岩风药相类。风药丛生石隙,其叶圆厚,和酒嚼之,治风疾。一曰风草,亦曰风菜。谚曰:“风病须风菜。”此皆不死之草也。
qí kě wèi ěr zhě yuē shí chāng pú, yǐ xiǎo zhě wèi guì. yǒu yī cùn shí èr jié zhě, yǐ jiǎ zǐ rì cǎi, yīn gàn zhì bǎi rì wèi mò, měi rì fú sān sì qián, néng yì zhì, cōng ěr míng mù. luó fú dōng jiàn shí shàng suǒ chǎn, zhì shén jiān, qì wèi qīng fēn, tā chǎn zé xīn. yǒu yuē bái chāng pú, xī sūn yě. gēn féi bái, jié shū zuò zǔ shí shā chóng. yǒu yuē liáng fěn cǎo, jīng yè xiù lì, xiāng yóu huò tán, yǐ zhī hé mǐ fěn zhǔ zhī, zhǐ jī, míng xiān rén dòng. shān rén zhǒng zhī lián mǔ, dāng shǔ shòu zhī. yǒu yuē xiāng rú, shēng shí shàng, yè shì bái sū, shén xiāng róu. jiān shuǐ jí wèi bǐng, xiāo shǔ sàn zhǒng. yī míng shí xiāng róu, yì yuē xiāng rōng. yǒu shí chún, shì zǐ cài, sè qīng, wèi gān píng. cǐ jiē cǎo zhī kě zī fú shí zhě yě.
其可为饵者曰石菖蒲,以小者为贵。有一寸十二节者,以甲子日采,阴干至百日为末,每日服三四钱,能益智,聪耳明目。罗浮东涧石上所产,质甚坚,气味清芬,他产则辛。有曰白菖蒲,溪荪也。根肥白,节疏作俎食杀虫。有曰凉粉草,茎叶秀丽,香犹藿檀,以汁和米粉煮之,止饥,名仙人冻。山人种之连亩,当暑售之。有曰香薷,生石上,叶似白苏,甚香柔。煎水及为饼,消暑散肿。一名石香葇,亦曰香茸。有石莼,似紫菜,色青,味甘平。此皆草之可资服食者也。
qí kě pèi zhě yuē pái cǎo, zhuàng rú bái máo, duì jié shēng yè, yè liǎng liǎng xiāng lián. zhǎng wǔ liù cùn, ér gàn zhōng chuān, yǐ xì nèn zhě wèi guì. pān yú rén zhǒng zhī, dòng zhì shù mǔ. yǐ qí yè shòu yú hǎi wài zhū fān, zhū fān suì yǒu chuāng wěi, jiān qí yè wèi tāng, huàn zhī jí yù. qí gēn jīng yǐ hé zhū xiāng wèi náng, néng shǐ zhòng wèi jiǔ ér bù miè. gù yī míng liú xiāng cǎo, yì yuē yǎng xiāng. yī zhǒng xià kāi xì fěn zǐ huā, rú shí luó, gàn zhī xiāng. yì yuē pái cǎo, yǒu yuē qiān bù cǎo. xiāng wén shí lǐ, rán bù kě duō de. huò wèi qiān bù cǎo jí pái cǎo. guǎng rén zhǒng zhī chéng qí, cháng zhì qiān bù, gù shí lǐ wén xiāng. yǒu yuē yáo cǎo, shēng luó fú shān zhōng, rú bái máo ér xiǎo, jīng yuán ér xiāng. yǒu yuē jīn lǚ cǎo, sè chì rú jīn, yún má gū jīn diàn suǒ huà, luó fú má gū fēng yǒu zhī. qí kě yòng zhě yuē lóng chú, yǔ guǎn yǔ xiān yǔ lóng xiū, jiē yǐ chōng xí diàn jí zuò tuán. yuē kuì zhě, zhǒng zhī liú shā zé chéng tián, yǒu fāng yuán èr zhǒng. yuē xián cǎo, duō yǐ shù wù, wèi bó xí.
其可佩者曰排草,状如白茅,对节生叶,叶两两相连。长五六寸,而干中穿,以细嫩者为贵。番禺人种之,动至数亩。以其叶售于海外诸番,诸番岁有疮痏,煎其叶为汤,浣之即愈。其根茎以合诸香为囊,能使众味久而不灭。故一名留香草,亦曰养香。一种夏开细粉紫花,如莳萝,干之香。亦曰排草,有曰千步草。香闻十里,然不可多得。或谓千步草即排草。广人种之成畦,长至千步,故十里闻香。有曰瑶草,生罗浮山中,如白茅而小,茎圆而香。有曰金缕草,色赤如金,云麻姑金钿所化,罗浮麻姑峰有之。其可用者曰龙刍,与莞与苮与龙修,皆以充席簟及坐团。曰蒉者,种之流沙则成田,有方圆二种。曰咸草,多以束物,为箔席。
qí wú suǒ kě yòng zhě, yuē bái cǎo. cóng shēng, sān sì cùn xǔ, jīng yè yǔ zhòng cǎo wú yì. měi tiān yù, xiān yī yuē biàn bái, qíng zé rú cháng. chǎn rén huà fú xī dōu. yǒu yuē zhī xiū cǎo, yè shì dòu bàn xiāng xiàng. rén yǐ kǒu chuī zhī, qí yè zì hé, míng rú xiū cǎo. yǒu yuē hè cǎo. yè shì hè, zuǐ chì wěi zú jiē jù. qū chén sè, zǐ dì, yǐ qí yè rú liǔ ér duǎn, yì yuē é méi cǎo.
其无所可用者,曰白草。丛生,三四寸许,茎叶与众草无异。每天雨,先一曰变白,晴则如常。产仁化扶溪都。有曰知羞草,叶似豆瓣相向。人以口吹之,其叶自合,名如羞草。有曰鹤草。叶似鹤,嘴翅尾足皆具。曲尘色,紫蒂,以其叶如柳而短,亦曰蛾眉草。
strong duàn cháng cǎo strong
断肠草
duàn cháng cǎo yī míng kǔ wěn, yì yuē kǔ yào, yuē kǔ màn gōng. rán jiē yǐ wéi hú màn huā, rú chá huā huáng ér xiǎo, yòu míng dà yè chá. yè àn yuè shù duō guǎ, yī yè rù kǒu, xuè zì bǎi qiào, cháng duàn ér sǐ. qí sǐ zhī huǎn jí, zé shì suǒ xià zhī shuǐ huǎn jí. jí shuǐ zhě, tuān jī zhī shuǐ yě. gāo léi jiān, rén yǒu chóu yuàn zhě, zhé rú zhī, huò zhì shí wù zhōng, yǐ bì qí qīn, huò zì hán kǒu zhōng, lēi rén cái wù, jí zé yàn xià sòng yú guān, yǐ rén tóu qián cháng, zé bù zhōng sòng. rén tóu qián zhě, bèi wū zhī rén yǐ qián dǐ mìng yě. gāo léi rén hào wèi yāo cǎo. jìn zhī yè zhé rú dòng, jiāng qǔ dú rén, zé zhāo yáo ruò xǐ wǔ zhuàng, gài yǐ shā wéi xìng, suǒ wèi dú yě. táo zhēn bái yún, duàn cháng cǎo, qí huā měi hǎo, míng fú róng huā. gù tài bái yún:" xī zuò fú róng huā, jīn wèi duàn cháng cǎo."
断肠草一名苦吻,亦曰苦药,曰苦蔓公。然皆以为胡蔓花,如茶花黄而小,又名大叶茶。叶按月数多寡,一叶入口,血渍百窍,肠断而死。其死之缓急,则视所下之水缓急。急水者,湍激之水也。高雷间,人有仇怨者,辄茹之,或置食物中,以毙其亲,或自含口中,勒人财物,急则咽下讼于官,以人头钱偿,则不终讼。人头钱者,被诬之人以钱抵命也。高雷人号为妖草。近之叶辄蠕动,将取毒人,则招摇若喜舞状,盖以杀为性,所谓毒也。陶贞白云,断肠草,其花美好,名芙蓉花。故太白云:“昔作芙蓉花,今为断肠草。”
strong lǐng nán téng lèi bù yī strong
岭南藤类不一
lǐng nán téng yǒu shù bǎi zhǒng. qí kě shí zhě yuē gān lù téng. màn rú zhù, huā rú zhǐ jia huā, xìng gān yǐ wēn, jiǔ fú lìng rén féi jiàn, yī míng féi téng. yǒu liáng kǒu téng, zhuàng ruò gé, yè rú gǒu qǐ. qù dì zhàng yú, jué zhī gēng shēng. zhōng hán qīng shuǐ, kě zhě duàn qǔ yǐn zhī, shén měi. mù fā lìng zhǎng. yī míng duàn xù téng, cháng fēi yuè shù shù yǐ xiāng rào. yī míng dōng fēng lái, xiān chūn ér shēng, dōng fēng nǎi zhì, nóng fū yǐ yàn tǔ gāo zhī dòng. dōng fēng yī zuò dōng fēng, yòu míng lǜ ěr, kě wèi shū. yǒu bái huā téng, wèi rú gān zhè, yǐ měi jiǔ diào fú, néng bǔ shuāi lǎo. yǒu fú chén téng lán zi téng, zi jiē rú lí, sè chì rú jī guān, shēng shí tián cù. yǒu hóng téng, kě dài bīng láng shí. yǒu xiǎo téng, chǎn yú dōng guǎn, wēi xì rú fā, zhí qǐ shù zhàng wú yī jié, cháng fēi yuè shù shù, rú bǎi qiān yóu sī qiān zhuì. hóng zhě míng hóng lóng xū, zǐ zhě zǐ lóng xū, fán yǒu wǔ sè. rán shēng wú gēn dì, yǐ huì wù tóu zhī, jí xiāo shì bù zhī suǒ qù. tǔ rén yǐ qí yè hé xì tǔ shí huī tú xìn táng fǔ, qí jiān rú tiě, suī měng huǒ bù liè. qí huā jí zi jìn jiǔ, kě bǔ gǔ jīn. yǒu hé téng, qí jiá yǒu bái zǐ shù méi, ké biǎn zhuàng rú hé zi. shuǐ jìn shù rì chǎo shí zhī, wèi jiā. yǒu rǔ téng, màn rú xuán gōu dào guà, yè jiān ér zhǎng, duàn zhī yǒu bái zhī rú rǔ. fù rén chǎn hòu, yǐ téng dǎo zhī hé mǐ zuò zhōu shí zhī, rǔ dòng zì tōng. cǐ jiē shí téng yě. zhū téng chū shēng nèn tiáo, wèi huò wèi sǔn. ér yǐ qí dà shí yuē dōng róng zi zhě, dà rú yòu zi, zhōng yǒu ráng, bàn bàn xiāng dié, bái rú zhū zhī, zhì shí jiē gān měi. shēn huái shù rì, xiāng bù miè. qiū mò dōng chū jiān, cǎi yǐ xiāng xiǎng, jīn wèi fú shí zhī zhēn yún.
岭南藤有数百种。其可食者曰甘露藤。蔓如箸,花如指甲花,性甘以温,久服令人肥健,一名肥藤。有凉口藤,状若葛,叶如枸杞。去地丈余,绝之更生。中含清水,渴者断取饮之,甚美。沐发令长。一名断续藤,常飞越数树以相绕。一名东风莱,先春而生,东风乃至,农夫以验土膏之动。东风一作东风,又名绿耳,可为蔬。有白花藤,味如甘蔗,以美酒调服,能补衰老。有浮沉藤、兰子藤,子皆如梨,色赤如鸡冠,生食甜酢。有红藤,可代槟榔食。有小藤,产于东莞,微细如发,直起数丈无一节,常飞越数树,如百千游丝牵缀。红者名红龙须,紫者紫龙须,凡有五色。然生无根蒂,以秽物投之,即消释不知所去。土人以其液和细土石灰涂衅糖釜,其坚如铁,虽猛火不裂。其花及子浸酒,可补骨筋。有盒藤,其荚有白子数枚,壳扁状如盒子。水浸数日炒食之,味佳。有乳藤,蔓如悬钩倒挂,叶尖而长,断之有白汁如乳。妇人产后,以藤捣汁和米作粥食之,乳湩自通。此皆食藤也。诸藤初生嫩条,为藿为笋。而以其大实曰冬荣子者,大如柚子,中有瓤,瓣瓣相迭,白如猪脂,炙食皆甘美。身怀数日,香不灭。秋末冬初间,采以相饷,矜为服食之珍云。
qí kě wèi yào zhě yuē huáng téng. áo qí zhī, zé téng huáng yě. xìng zuì hán, yǐ qīng yú dǎn hé zhī, zhì yǎn jí. jiān yǒu bái zhě, yè rú tǔ fú líng, shēn xiǎo ér zhǎng, wài yǒu tuò bāo. yǐ jīng jìn shuǐ xǐ mù, bìng chú zhǒng tòng. yǒu dīng gōng téng, màn shēng, zháo dì gāo chǐ xǔ. yè zhǎng èr cùn, miàn lǜ, bèi wēi bái. shāng fēng zhě yǐ yī èr yè zhǔ jiǔ fú zhī, hàn xià rú yǔ, jí yù. yǒu jiē zhì téng, màn yán qiáng bì yě shù jiān, zhǎng zhàng yú, yè shì ní téng. zhòng shǔ zhě yǐ gēn yè zuò fěn shí zhī, xū sǔn zhě zá zhū wèi zhǔ fú. yǒu mǎi má téng, qí jīng duō shuǐ, kě zhě duàn ér yǐn zhī, mǎn fù yǐ, yú shuǐ shàng lín lí bàn rì. kě jiě shé dú, gàn zhī yì rán. xìng róu yì zhì, yǐ zhì lǚ, jiān rèn rú má, gù míng, yán mǎi téng dé má yě. téng míng ér má shí, rén zhēng mǎi qǔ. yòu yǐ tā téng duō ér jiàn, tīng rén zì qǔ, shì téng shì zhōng pō guì, bì xū mǎi zhī, ér qí zi wèi wēi kǔ kě shí, yīn yuē mǎi zi yě. yǒu qīng téng, zǐ yè zhǎng sān sì cùn, duō máng cì. jīng dà rú zhǐ ér jiān rèn, rén rì yòng zhī, bǐ běi dì zhī yòng liǔ tiáo. huā míng jiǎ sù xīn, jiān tāng yǐ xǐ chuāng jiè shén liáng. yǒu rěn dōng téng, míng zuǒ niǔ. yǒu qū téng. qióng zhōu jiǔ wú qū niè, shì cǐ téng yè xīn xiāng, zá mǐ fěn wèi bǐng yǐ niàng, yì yuē jiǔ téng. yǒu yuē jīn téng, yǐ wéi zhù, yù dú, zé yān qì bèng chū. cǐ jiē yào zhī téng yě.
其可为药者曰黄藤。熬其汁,则藤黄也。性最寒,以青鱼胆和之,治眼疾。间有白者,叶如土茯苓,身小而长,外有箨包。以茎浸水洗目,并除肿痛。有丁公藤,蔓生,着地高尺许。叶长二寸,面绿,背微白。伤风者以一二叶煮酒服之,汗下如雨,即愈。有皆治藤,蔓延墙壁野树间,长丈余,叶似泥藤。中暑者以根叶作粉食之,虚损者杂猪胃煮服。有买麻藤,其茎多水,渴者断而饮之,满腹已,余水尚淋漓半日。可解蛇毒,干之亦然。性柔易治,以制履,坚韧如麻,故名,言买藤得麻也。藤名而麻实,人争买取。又以他藤多而贱,听人自取,是藤适中颇贵,必须买之,而其子味微苦可食,因曰买子也。有青藤,仔叶长三四寸,多芒刺。茎大如指而坚韧,人日用之,比北地之用柳条。花名假素馨,煎汤以洗疮疥甚良。有忍冬藤,名左纽。有曲藤。琼州酒无曲櫱,似此藤叶辛香,杂米粉为饼以酿,亦曰酒藤。有曰金藤,以为箸,遇毒,则烟气迸出。此皆药之藤也。
qí wèi qì wù zhě, yuē bái téng. zi bān bó kě wèi sù zhū, chū wén chāng shān zhōng. yuē wǔ sè téng. yǐ hóng zhě wèi diàn, yuē táo shēng, sè rú tiān táo, shén yíng huá. bái zhě míng qióng zhī, yǐ hóng zǐ jiān zhī, wèi xí wèi pán jí píng fēng kuī jiǎ mǎ biān zhī shǔ, qí yòng shén shē. qí kě yǐ wéi wū héng jué zhě yuē ní téng, kě yǐ jià niú qí dà rú guì zhú zhě yuē kǔ téng, shāo xiǎo ér xìng róu kě wèi niú shéng chuán lǎn yuē kuò téng, yǐ mó lì qì wù néng fā guāng nì yuē shī pí téng. qí yè ráo yǒu máng cì yuē cuò yè, kě wèi xiāng zhě yuē jī xiāng téng. jiān ér kù liè, néng pì shuǐ wù zhī qì, shān zhōng duō yòng zhī. dà dǐ lǐng nán téng lèi bù yī, duō huò yú tiān xià. qí zhī zuò téng qì zhě, shí jiā ér èr wǔ. qiān fén shuǐ zhī sì, yī shí yú téng, gài duō yú guǒ bù yě.
其为器物者,曰白藤。子斑驳可为素珠,出文昌山中。曰五色藤。以红者为簟,曰桃笙,色如天桃,甚莹滑。白者名琼枝,以红紫间之,为席为盘及屏风、盔甲、马鞭之属,其用甚奢。其可以为屋桁桷者曰泥藤,可以驾牛其大如筀竹者曰苦藤,稍小而性柔可为牛绳船缆曰括藤,以磨砺器物能发光腻曰湿皮藤。其叶饶有芒刺曰剉叶,可为香者曰鸡香藤。坚而酷烈,能辟水雾之气,山中多用之。大抵岭南藤类不一,多货于天下。其织作藤器者,十家而二五。芊汾水之肆,衣食于藤,盖多于果布也。
strong yóu cǎo strong
油草
yóu cǎo, yǒng ān xiàn shuǐ jì duō chǎn zhī. měi kāi huā jié mǐ, kě zhàn yǒu nián. yuè rén duō zhí zhī.
油草,永安县水际多产之。每开花结米,可占有年。粤人多植之。
strong jué fěn strong
蕨粉
jué, yǒng ān zuì duō. fán yǒu èr zhǒng: yī yǐ qí yá zhě, míng lóng tóu cài yī yǐ qí gēn wèi fěn zhě, míng fěn jué. xìng hán, duō shí huàn huáng zhǒng. nóng jiā dàng zǎo wǎn dào wèi shōu, duō yǐ jué fěn wèi shí. guǎng zhōu chūn jiān, zhēng yǐ xiǎng kè.
蕨,永安最多。凡有二种:一以其芽者,名龙头菜;一以其根为粉者,名粉蕨。性寒,多食患黄肿。农家当早晚稻未收,多以蕨粉为食。广州春间,争以饷客。
strong shuǐ là zhú strong
水蜡烛
shuǐ là zhú, cǎo běn, shēng yě táng jiān. qiū miǎo jiē shi, wǎn yǔ là zhú xiāng sì. yǒu yǒng zhě yún:" fēng yáo wú nòng yǐng, méi jù bù rán yān."
水蜡烛,草本,生野塘间。秋杪结实,宛与蜡烛相似。有咏者云:“风摇无弄影,煤具不燃烟。”
strong dōng sǔn strong
冬笋
tōng zhì yún: shī yì shū wèi sǔn jiē sì yuè shēng, bā zhú sǔn bā yuè shēng, mèi zhú sǔn dōng xià shēng. yǒng jiā jì: hán duò zhú sǔn liù yuè shēng. jīn dōng sǔn zhǔn zhè zhōng zhě xíng yuǎn, lǐng nán zé sì shí cháng yǒu zhī, dì nuǎn fā shēng gù yě. àn zá jì yòu chēng yuè dōng zhī sǔn shí jiǔ jiē kǔ, xū yǐ huáng dòu tóng zhǔ, xiān qù kǔ wèi.
《通志》云:《诗·义疏》谓笋皆四月生,巴竹笋八月生,篃竹笋冬夏生。《永嘉记》:含堕竹笋六月生。今冬笋准浙中者行远,岭南则四时常有之,地暖发生故也。按《杂记》又称粤东之笋十九皆苦,须以黄豆同煮,先去苦味。
strong yóu cōng strong
油葱
lǐng nán zá jì: yóu cōng xíng rú shuǐ xiān huā, yè hòu yī zhǐ, ér biān yǒu cì. bù kāi huā, jié zǐ cóng gēn fā shēng. zhǎng zhě chǐ yú, pò qí yè, zhōng yǒu yī gāo, fù rén tú zhǎng yǐ zé fā dài yóu. pín jiā fù duō zhǒng zhī wū tóu, wèn zhī zé nù, yǐ wéi xiào qí pín yě.
《岭南杂记》:油葱形如水仙花,叶厚一指,而边有刺。不开花,结子从根发生。长者尺余,破其叶,中有一膏,妇人涂掌以泽发代油。贫家妇多种之屋头,问之则怒,以为笑其贫也。
strong sū hé xiāng strong
苏合香
tōng zhì: àn shén nóng běn cǎo yún, sū hé xiāng shēng zhōng tái chuān. jīn cóng xī yù lái, sè rú zǐ tán, zhòng rú shí, shāo zhī huī bái zhě jiā. dà qín rén cǎi sū hé, xiān zé qí zhī yǐ wéi xiāng, gāo yuē sū hé yóu, nǎi mài qí zǐ yú rén. zhǎn zhuǎn dá zhōng guó, bù dà xiāng yě.
《通志》:按《神农本草》云,苏合香生中台川。今从西域来,色如紫檀,重如石,烧之灰白者佳。大秦人采苏合,先笮其汁以为香,膏曰苏合油,乃卖其滓与人。展转达中国,不大香也。
strong qiáng wēi lù strong
蔷薇露
xiāng pǔ yún: qiáng wēi lòu chū dà xī yáng guó. huā rú mǔ dān, huā lù jīng yíng, fēn fāng xí rén. yǐ zé tǐ fā, xiāng nì jīng nián bù miè. guó rén zhù yǐ qiān fǒu, xíng fàn tā chǔ.
《香谱》云:蔷微露出大西洋国。花如牡丹,花露晶莹,芬芳袭人。以泽体发,香腻经年不灭。国人贮以铅缶,行贩他处。
strong yáng ài strong
洋艾
yáng ài běn bù shèn gāo, yí zhǒng pén àng. lǜ yè róng róng rú chē gài, kě liáo jí, jiān què huǒ zāi. àn xiān jiā cì yào, yǒu líng cóng ài zhāng bō zhī ài. zàn yún:" lùn ǎi líng cóng, wèi bǐ xiū bǎn."
洋艾本不甚高,宜种盆盎。绿叶茸茸如车盖,可疗疾,兼却火灾。按仙家次药,有灵丛艾、张播之艾。赞云:“论蔼灵丛,蔚彼修阪。”
strong shān bō luó strong
山波罗
yuè zhōng fán cūn jū, lù páng duō zhǒng shān bō luó. héng gěng rú quán, yè duō cì, zú wèi héng yǔ.
粤中凡村居,路旁多种山波罗。横梗如拳,叶多刺,足卫衡宇。