strong zhū lán strong
諸蘭
lán wèi xiāng zǔ, lán wú ǒu nǎi dì yī. xiāng yǐ yā lán wèi shàng, yā zhě jīng duō yě. cì gōng sūn bī, měi yī dà jīng fǔ yǐ èr xiǎo jīng, ruò gōng lǐng sūn. qí huā cóng shàng kāi xià. cì yuē chū jià bái, huā gāo chū yè shàng, shén jié bái, cóng xià kāi shàng. cì zé qīng lán, yè zhǎng èr chǐ, xiǎo ér zhí. qí huā qīng bì, yǐ bái gàn zhě wèi shàng, qīng gàn róu gàn cì zhī. cì huáng lán, yè zhǎng ér shāo dà, huā dàn huáng, yǒu xiǎo hóng chéng wén. cì cǎo lán, yǐ duǎn yè bái gàn zhě wèi shàng, qí huā féi, xǐ shí shuāng xuě, bù zī guàn huì, yǒu shuāng huā dān huā zhī bié. wài yǒu fēng lán, huā rú shuǐ xiān huáng sè, cóng yè xīn chōu chū zuò shuāng duǒ, xì zhì yán jiān, wú shuǐ tǔ zì rán fán mào. yòu yǒu huā rú qiū hǎi táng, ruǐ zé lán huā zǐ ruǐ huáng, shén yōu mèi, míng lù jiǎo lán, yè xì rú lù jiǎo hǎi zǎo. yǒu shí lán, shēng yú shí shàng, yǔ xiāng lèi. yè zhǎng sì wǔ cùn, xiǎo ér róu rèn. huā sè dàn bái. yǒu xiǎo yù lán, huā yì zuò dàn bái sè, shén qīng xiāng. yǒu dào lán huā, dǎo chuí, zǐ sè. yǒu bào xǐ lán, rú là méi ér sè hóng zǐ, xiāng wèi yì tóng. měi jīng zuò qī bā zhī xuán shù jiān, wù qīn dì qì, yù jí shì zé kāi. wù shēng zhě, yǐ huā gēn xuán hù shàng jí shēng, yì yuē cuī shēng lán. shì jiē yǐ kōng wèi gēn, yǐ lù wèi mìng, nǎi fēng lán zhī zú. yǒu hè zhèng lán, měi dāng lì chūn jí yuán rì kāi. yǒu yè lán, xún zhī bù jiàn, yè nǎi wén xiāng, luó fú duō yǒu zhī. fán lán shēng shēn lín zhōng, wēi fēng guò zhī, qí xiāng ǎi rán dá yú wài, gù yuē yōu lán. lín yù shēn zé jīng yù zǐ, xiāng gèng yǒu yú. ér yè lán kāi yú yè, yóu wèi yōu jué, sī yòu lán zhī yǐn zhě yě. yǒu fěi cuì lán, liù bàn èr ruǐ, sè rú fěi cuì. yǒu hè dǐng lán fèng lán lóng lán, jiē yǐ huā xíng sì míng, rán bù xiāng. hè dǐng lán, huā dà miàn qīng lǜ, bèi bái ruǐ hóng zǐ. juǎn chéng tǒng, xíng wēi shì hè dǐng. yī jīng zhí shàng zuò èr shí yú huā, yè shén dà. yǒu zhū lán, huā xiǎo sè lì, kāi zhǐ yī duǒ, duǒ liù chū, yè rú bǎi hé. yǒu qiú lán, kāi zhì wǔ shí yú duǒ, tuán yuán rú qiú. yǒu zhú yè lán, yè shì zhú shì xuān, huā zé lán yě. shēn zǐ, cóng shēng, yǒu wēi xiāng. yǒu wén shū lán, yè zhǎng sì wǔ chǐ, dà èr sān cùn ér hòu, huā rú yù zān, rú bǎi hé ér zhǎng dà, sè bái shén xiāng, xià jiān shǐ kāi. shì jiē lán zhī shǔ.
蘭為香祖,蘭無偶乃第一。香以椏蘭為上,椏者莖多也。次公孫逼,每一大莖輔以二小莖,若公領孫。其花從上開下。次曰出架白,花高出葉上,甚潔白,從下開上。次則青蘭,葉長二尺,小兒直。其花青碧,以白干者為上,青干柔干次之。次黃蘭,葉長而稍大,花淡黃,有小紅成紋。次草蘭,以短葉白干者為上,其花肥,喜食霜雪,不資灌穢,有雙花單花之別。外有風蘭,花如水仙黃色,從葉心抽出作雙朵,系置檐間,無水土自然繁茂。又有花如秋海棠,蕊則蘭花、紫蕊黃,甚幽媚,名鹿角蘭,葉細如鹿角海藻。有石蘭,生於石上,與相類。葉長四五寸,小而柔韌。花色淡白。有小玉蘭,花亦作淡白色,甚清香。有倒蘭花,倒垂,紫色。有報喜蘭,如蠟梅而色紅紫,香味亦同。每莖作七八枝懸樹間,勿侵地氣,遇吉事則開。寤生者,以花根懸戶上即生,亦曰催生蘭。是皆以空為根,以露為命,乃風蘭之族。有賀正蘭,每當立春及元日開。有夜蘭,尋之不見,夜乃聞香,羅浮多有之。凡蘭生深林中,微風過之,其香靄然達於外,故曰幽蘭。林愈深則莖愈紫,香更有餘。而夜蘭開於夜,尤為幽絕,斯又蘭之隱者也。有翡翠蘭,六瓣二蕊,色如翡翠。有鶴頂蘭、鳳蘭、龍蘭,皆以花形似名,然不香。鶴頂蘭,花大面青綠,背白蕊紅紫。捲成筒,形微似鶴頂。一莖直上作二十餘花,葉甚大。有朱蘭,花小色麗,開只一朵,朵六出,葉如百合。有球蘭,開至五十餘朵,團圓如球。有竹葉蘭,葉似竹似萱,花則蘭也。深紫,叢生,有微香。有文殊蘭,葉長四五尺,大二三寸而厚,花如玉簪,如百合而長大,色白甚香,夏間始開。是皆蘭之屬。
huò wèi lán yǔ huì nán biàn. fán shēng xià shī, fāng jīng chì huā zhě wèi huì, suǒ wèi xūn yě. fán duō huā zhě jiē huì, fēi zhēn lán. zhēn lán zhě, yè duǎn ér róu, yī jīng yī huā, sè rú yù, bàn zhōng wú hēi mài zǐ wén, lěi wèi chū tǔ, xiāng yǐ pēn rén. yōu gǔ zhōng yì bù kě duō de, shì wèi zhēn lán. rán dà dǐ chūn fāng zhě wèi chūn lán, sè shēn qiū fāng zhě wèi qiū lán, sè qiǎn. ér yā lán sì shí yǒu huā, chūn qiū yóu shèng, gù wèi lán zhī bó zhǎng. jiù shuō wèi chǔ rén jiàn huì ér guì lán, gù qí shì xī yǎng huì ér dōng yǎng lán, nán yuè yì rán.
或謂蘭與蕙難辯。凡生下濕,方莖赤花者為蕙,所謂熏也。凡多花者皆蕙,非真蘭。真蘭者,葉短而柔,一莖一花,色如玉,瓣中無黑脈紫紋,蕾未出土,香已噴人。幽谷中亦不可多得,是為真蘭。然大抵春芳者為春蘭,色深;秋芳者為秋蘭,色淺。而椏蘭四時有花,春秋尤盛,故為蘭之伯長。舊說謂楚人賤蕙而貴蘭,故其室西養蕙而東養蘭,南粵亦然。
strong yì yǐ strong
薏苡
yì yǐ yī yuē cao gàn mǐ, yì yuē yì zhū zi. jiāo zhǐ rén hū wèi gǎn zhū, shí yǐ dài mǐ, huò zá mǐ zhōng shú zhī. yàn yuē: shí mǐ dé yì, yì yī mǐ èr. zòng láng èr mǐ, nóng zhǐ yī yì.
薏苡一曰(艹贛)米,亦曰薏珠子。交趾人呼為簳珠,食以代米,或雜米中熟之。諺曰:「食米得薏,薏一米二。縱郎二米,儂只一薏。」
strong xiān máo strong
仙茅
xiān máo chǎn dà yǔ lǐng. zì lǐng zhī diān zhé ér dōng, shāo xià wèi cháng é zhàng. xiāng chuán gé zhì chuān qì qí dān, shēng xiān máo. yè shì lán huì, huā liù chū. qí gēn dú jīng ér zhí, bàng yǒu duǎn xì gēn xiāng fù. bā yuè cǎi zhī, zhuó yǐ zhàng xià liú quán, sè bái rú yù, yǐ jiǔ zhēng shài, cháng fú bǔ yì zhēn qì, tǔ rén duō yǐ xiǎng kè. luó fú xiān máo gāo jǐn yī èr cùn, bā yuè shēng. huáng huā, gēn rú zhǐ dà, zhǎng cùn xǔ. wài yǒu bái máo shēng shān gǔ zhōng, zhuàng rú pái cǎo, yǐ zuò yù tāng, hé zhū xiāng shén liáng. yòu yǒu xiāng máo míng là cǎo, jiē yáo cǎo zhī zú.
仙茅產大庾嶺。自嶺之顛折而東,稍下為嫦娥嶂。相傳葛稚川棄其丹,生仙茅。葉似蘭蕙,花六出。其根獨莖而直,傍有短細根相附。八月采之,濯以嶂下流泉,色白如玉,以酒蒸曬,嘗服補益真氣,土人多以餉客。羅浮仙茅高僅一二寸,八月生。黃花,根如指大,長寸許。外有白茅生山谷中,狀如排草,以作浴湯,合諸香甚良。又有香茅名辣草,皆瑤草之族。
strong sù xīn strong
素馨
sù xīn běn míng rǎn fù xī míng, zhū jiāng nán àn yǒu cūn yuē zhuāng tóu, zhōu lǐ xǔ, xī zhǒng sù xīn, yì yuē huā tián. fù nǚ lǜ yǐ mèi shuǎng wǎng zhāi, yǐ tiān wèi míng, jiàn huā ér bù jiàn yè, qí shāo bái zhě, zé shì qí rì dāng kāi zhě yě. jì zhāi, fù yǐ shī bù, wú shǐ jiàn rì. qí yǐ kāi zhě, zé zhì zhī. huā kè shè jiāng mǎi yǐ guī, liè yú jiǔ mén. yī shí chuān dēng zhě zuò chuàn yǔ yīng luò zhě shù bǎi rén, chéng nèi wài mǎi zhě wàn jiā. fù zhě yǐ dòu hú, pín zhě yǐ shēng. qí liàng huā ruò liàng zhū rán. huā yí yè, chéng yè nǎi kāi, shàng rén tóu jì nǎi kāi, jiàn yuè ér yì guāng yàn, dé rén qì ér yì fù. jìng xī yīn yūn, zhì xiǎo wēi, yóu yǒu yú xiāng. huái zhī pì shǔ, xī zhī qīng fèi qì. huā yòu yí zuò dēng, diāo yù lòu bīng, líng lóng sì zhào, yóu yě zhě yǐ dǎo chē mǎ. yáng yòng xiū chēng yuè zhōng sù xīn dēng wèi tiān xià zhī zhì yàn, xìn rán. ér nǚ yǐ huā zhēng yóu, qǔ yè wèi miàn zhī tóu zé, wèi néng zhǎng fā rùn jī. huò qǔ bèi lěi, zá jiā míng zhù zhī. huò dài lù zhì yú píng zhōng, jīng yī xiǔ, yǐ qí shuǐ diǎn míng. huò zuò gé xuán xì wèng kǒu, lí jiǔ yī zhǐ xǔ, yǐ zhǐ fēng zhī, xún rì ér jiǔ xiāng chè. qí wèi lóng xián xiāng bǐng xiāng chuàn zhě, zhì yǐ sù xīn, zé yùn wèi yù yuǎn. lóng dōng huā shǎo, yuē xuě huā. zhāi jīng shù rì réng kāi. xià yuè huā duō, qióng yīng láng jí. rù yè, mǎn chéng rú xuě, chù chù jiē xiāng. xìn yuè zhōng zhī qīng lì wù yě.
素馨本名冉阝悉茗,珠江南岸有村曰莊頭,周里許,悉種素馨,亦曰花田。婦女率以昧爽往摘,以天未明,見花而不見葉,其稍白者,則是其日當開者也。既摘,覆以濕布,毋使見日。其已開者,則置之。花客涉江買以歸,列於九門。一時穿燈者、作串與瓔珞者數百人,城內外買者萬家。富者以斗斛,貧者以升。其量花若量珠然。花宜夜,乘夜乃開,上人頭髻乃開,見月而益光艷,得人氣而益馥。竟夕氤氳,至曉萎,猶有餘香。懷之辟暑,吸之清肺氣。花又宜作燈,雕玉鏤冰,玲瓏四照,遊冶者以導車馬。楊用修稱粵中素馨燈為天下之至艷,信然。兒女以花蒸油,取液為面脂頭澤,謂能長發潤肌。或取蓓蕾,雜佳茗貯之。或帶露置於瓶中,經一宿,以其水點茗。或作格懸系瓮口,離酒一指許,以紙封之,旬日而酒香徹。其為龍涎香餅、香串者,治以素馨,則韻味愈遠。隆冬花少,曰雪花。摘經數日仍開。夏月花多,瓊英狼藉。入夜,滿城如雪,觸處皆香。信粵中之清麗物也。
strong guǎng zhōu yǒu huā dù strong
廣州有花渡
guǎng zhōu yǒu huā dù tóu, zài wǔ yáng mén nán àn. guǎng zhōu huā fàn měi rì fēn zài sù xīn zhì chéng, cóng cǐ shàng zhōu, gù míng huā dù tóu. huā wèi sù xīn yě. huā tián yì zhǐ yǐ sù xīn míng yě.
廣州有花渡頭,在五羊門南岸。廣州花販每日分載素馨至城,從此上舟,故名花渡頭。花謂素馨也。花田亦止以素馨名也。
strong lóu strong
蔞
lóu yǐ dōng ān fù lín suǒ chǎn wèi shàng. qí gēn xiāng, qí yè jiān ér róu, wèi gān, duō zhī, míng yuē huò fú liú. tā chǎn zhě, sè qīng wèi là, míng nán fú liú, shū bù jí. rán pān yú dà táng kāng lè lù gāng fèng gāng tóu zhū cūn, jí xīn xìng yáng chūn suǒ chǎn yì měi. dōng jiān yǐ chú cǎo fù zhī, shāo zhān shuāng xuě lì wēi yǐ. fán shí bīn láng, bì yǐ lóu yè wèi zuǒ, yǒu fū fù xiāng xū zhī yì. gù yuè rén yǐ wèi pìn guǒ.
蔞以東安富霖所產為上。其根香,其葉尖而柔,味甘,多汁,名曰獲扶留。他產者,色青味辣,名南扶留,殊不及。然番禺大塘、康樂、鷺岡、鳳岡頭諸村,及新興陽春所產亦美。冬間以芻草覆之,稍沾霜雪立萎矣。凡食檳榔,必以蔞葉為佐,有夫婦相須之義。故粵人以為聘果。
strong xī yáng lián strong
西洋蓮
xī yáng lián, qí zhǒng lái zì xī yáng. màn xì rú sī, zhū sè, liáo rào lí jiān. huā chū kāi rú huáng bái lián shí yú chū, jiǔ zhī shí yú chū zhě jiē luò, qí ruǐ fù biàn ér wèi jú. bàn wèi lián ér ruǐ wèi jú, yǐ lián shǐ ér yǐ jú zhōng, gù yòu míng xī yáng jú.
西洋蓮,其種來自西洋。蔓細如絲,朱色,繚繞籬間。花初開如黃白蓮十餘出,久之十餘出者皆落,其蕊復變而為菊。瓣為蓮而蕊為菊,以蓮始而以菊終,故又名西洋菊。
strong lù tóu huā strong
露頭花
lù tóu huā, chǎn pān yú liǎo yǒng. qí yè rú jiàn, jí biān jiē yǒu máng cì. huā chōu yè zhōng, yǔ yè fǎng fú xiāng sì. sè bái ér róu, huā zhōng yǒu ruǐ, rú zhēn zhū sù xíng. cháng hán qīng lù juān dī, gù míng lù huā. yǐ huǒ fán qí gēn, biàn chéng dà tóu chū tǔ shàng, huā nǎi mào shèng, gù yòu míng lù tóu huā. xià yuè dà kāi. yǐ huā zhì yóu shàng shài zhī, xiāng luò yóu zhōng, fēn fù gé suì bù miè. yǐ gāo fā, zhào dú shū, fāng yíng yī shì, guǎng rén shén zhēn zhī.
露頭花,產番禺蓼涌。其葉如劍,脊邊皆有芒刺。花抽葉中,與葉彷佛相似。色白而柔,花中有蕊,如珍珠粟形。常含清露涓滴,故名露花。以火燔其根,便成大頭出土上,花乃茂盛,故又名露頭花。夏月大開。以花置油上曬之,香落油中,芬馥隔歲不滅。以膏發,照讀書,芳盈一室,廣人甚珍之。
strong shèn huǒ strong
慎火
shèn huǒ zhě, kě yǐ yù huǒ. guǎng rén duō zhǒng wū shàng yǐ fáng huǒ, yī míng jiè huǒ. qí xíng rú huǒ shǐ rán, yòu míng huǒ yāng. biǎn zhě bù zhī bù yè, yuán zhě duō zhī yè, cóng shēng chéng shù. sì léng yǒu máng cì, pí zhōng yǒu bái jiāng, néng máng rén. guǎng rén yǐ zuò lí luò cūn xū jiān, lēi zhú wèi wéi, huǒ yāng lù tóu huā wèi jiè, zài zài jiē rán. yàn yuē: ěr yǒu yuán qiáng, wǒ yǒu huǒ yāng.
慎火者,可以御火。廣人多種屋上以防火,一名戒火。其形如火始然,又名火秧。扁者不枝不葉,圓者多枝葉,叢生成樹。四棱有芒刺,皮中有白漿,能盲人。廣人以作籬落村墟間,勒竹為圍,火秧、露頭花為界,在在皆然。諺曰:「爾有垣牆,我有火秧。」
strong huàn jǐn huā strong
換錦花
huàn jǐn zhě, tuō hóng huàn jǐn, tuō lǜ huàn jǐn yě. yè shì shuǐ xiān, dōng shēng zhì xià ér luò, dú chōu yī jīng èr chǐ xǔ, zuò shí yú huā. huā bǐ lù cōng ér dà, huò hóng huò lǜ, yè luò ér huā, gù yuē tuō hóng tuō lǜ, huā luò ér yè, gù yuē huàn jǐn, huā yǔ yè liǎng bù xiāng jiàn yě.
換錦者,脫紅換錦,脫綠換錦也。葉似水仙,冬生至夏而落,獨抽一莖二尺許,作十餘花。花比鹿蔥而大,或紅或綠,葉落而花,故曰「脫紅脫綠」,花落而葉,故曰「換錦」,花與葉兩不相見也。
strong hú dié shù strong
胡蝶樹
hú dié shù gāo sān wǔ chǐ, yè zhòu ér yǒu léng, bèi lěi cóng shēng, zhì èr sān shí xǔ. huā jiē sì duǒ xiāng duì, xū yǎn wēi jù. yī huā xiè, yī huā fù kāi, xiāng xù bù duàn. xīn huì bái shuǐ wèi shèng.
胡蝶樹高三五尺,葉皺而有棱,蓓蕾叢生,至二三十許。花皆四朵相對,須眼微具。一花謝,一花復開,相續不斷。新會白水為盛。
strong wèng strong
蕹
guǎng zhōu xī jiāo, wèi nán hàn fāng huá yuàn dì, gù míng xī yuán. tǔ wò měi, yí shū. duō chí táng zhī lì, měi chí táng shí qū, zhǒng yú sān zhī, zhǒng líng lián cí gū sān zhī. qí sì wèi wèng tián. wèng wú tián, yǐ miè wèi zhī, suí shuǐ shàng xià, shì yuē fú tián.
廣州西郊,為南漢芳華苑地,故名西園。土沃美,宜蔬。多池塘之利,每池塘十區,種魚三之,種菱蓮、茨菰三之。其四為蕹田。蕹無田,以蔑為之,隨水上下,是曰浮田。
strong téng cài strong
藤菜
téng cài, yī míng luò kuí. màn yè róu huá kě shí, wèi wēi suān, yí yǐ gēng yú. qí zi yǒu yè zǐ hóng, kě zuò kǒu zhī. chū huì zhōu fēng hú zhě yóu měi. zi zhān shī: fēng hú yǒu téng cài, shì kě dí chún gēng.
藤菜,一名落葵。蔓葉柔滑可食,味微酸,宜以羹魚。其子有液紫紅,可作口脂。出惠州豐湖者尤美。子瞻詩:「豐湖有藤菜,似可敵蓴羹。」
strong gāo liáng jiāng strong
高涼姜
gāo liáng jiāng, chū yú gāo liáng, gù míng. qí gēn wèi jiāng, qí zi wèi hóng dòu kòu. zi rù zhuàn, wèi chāi kāi zhě, yuē hán tāi. yǐ yán yān rù tián zāo zhōng, zhōng dōng rú hǔ pò, wèi xiāng xīn kě kuài. qí gēn bù kān shí, ér yào zhōng duō yòng zhī. rén bù yǐ qí zi ér yǎn qí gēn, suǒ zhòng zài gēn, gù bù yuē hóng dòu kòu, ér yuē gāo liáng jiāng yě. kòu zhě hé? yáng xióng fāng yán yún: fán wù shèng duō wèi zhī kòu. shì zi xíng rú hóng dòu ér cóng shēng, gù yuē hóng dòu kòu.
高良姜,出於高涼,故名。其根為姜,其子為紅豆蔻。子入饌,未拆開者,曰含胎。以鹽醃入甜糟中,終冬如琥珀,味香辛可膾。其根不堪食,而藥中多用之。人不以其子而掩其根,所重在根,故不曰紅豆蔻,而曰高良姜也。蔻者何?揚雄《方言》云:「凡物盛多謂之蔻。」是子形如紅豆而叢生,故曰紅豆蔻。
strong hóu jiāng strong
猴姜
hóu jiāng, màn shēng shí bì rú téng wàn, jí jiāng yě. wèi shén là, hóu yǐ wèi jiāng, gù yuē hóu jiāng. yī míng shù jī. yè shēng màn shàng, bù zuò zhī, cǎi zhī wèi lì, shén qīng. xī níng duō yǒu zhī.
猴姜,蔓生石壁如藤蔓,即姜也。味甚辣,猴以為姜,故曰猴姜。一名樹雞。葉生蔓上,不作枝,采之為笠,甚輕。西寧多有之。
strong sān sù strong
三蔌
sān sù gēn shì jiāng ér ruǎn cuì, xìng rè, xiāo shí, yí jiān bīn láng jué zhī, yǐ dāng jǔ zi. huò yǐ diào gēng tāng, wēi là ér xiāng. pìn fù zhě yǐ sān sù diāo lòu huā niǎo hú dié zhū zhuàng, báo jīn pǔ zhī, zuǒ bīn láng yē ròu guì jiāng huā děng yǐ shí kuāng. sān sù yī míng shān nài, yì yuē lián jiāng, kě wèi jī.
三蔌根似姜而軟脆,性熱,消食,宜兼檳榔嚼之,以當蒟子。或以調羹湯,微辣而香。聘婦者以三蔌雕鏤花鳥胡蝶諸狀,薄金溥之,佐檳榔、椰、肉桂、姜花等以實筐。三蔌一名山柰,亦曰廉姜,可為齏。
strong jiě cǎo guǒ strong
解草果
jiě cǎo guǒ, rén duō zhǒng yǐ wèi xiāng liào, gài jí dù ruò, fēi yào zhōng zhī cǎo guǒ yě. qí miáo shì suō shā, sān yuè kāi huā, zuò suì sè bái wēi hóng, wǔ liù yuè zǐ jié qí gēn, shèng yú yè, wèi xīn yǐ wēn, néng chú zhàng qì, jiǔ fú yì jīng míng rì, lìng rén bù wàng.
解草果,人多種以為香料,蓋即杜若,非藥中之草果也。其苗似縮砂,三月開花,作穗色白微紅,五六月子結其根,勝於葉,味辛以溫,能除瘴氣,久服益精、明日,令人不忘。
strong xiāng huā cài strong
香花菜
xiāng huā lái, cóng shēng. jīng yè huā zǐ jiē xīn xiāng. huā jué xiǎo, zǐ sè. fù rén duō yǐ xiāng máo bìng zhí zhī, yǐ xiāng shǒu zhǎo qù gòu huì, gàn zhī, xiāng qì bù jiǎn, chí yǐ xiāng yí.
香花萊,叢生。莖、葉、花、子皆辛香。花絕小,紫色。婦人多以香茅並植之,以香手爪去垢穢,干之,香氣不減,持以相貽。
strong yáng chūn shā rén strong
陽春砂仁
yáng chūn shā rén, yī míng suō shā lěi. xīn xìng yì chǎn zhī, ér shēng yáng jiāng nán hé zhě dà ér yǒu lì. qí zhǒng zhī suǒ yuē guǒ shān. yuē suō shā zhě yán qí ké, yuē lěi zhě yán qí rén. xiān zhě yuē suō shā lěi, gàn zhě yuē shā rén. bā yuè cǎi zhī, yǐ nèn zhě mì zì wèi huò. shòu yú lǐng wài zuì zhēn, qí shuì pō zhòng.
陽春砂仁,一名縮砂蕾。新興亦產之,而生陽江南河者大而有力。其種之所曰果山。曰縮砂者言其殼,曰蕾者言其仁。鮮者曰縮砂蕾,干者曰砂仁。八月采之,以嫩者蜜漬為貨。售於嶺外最珍,其稅頗重。
strong wēi ruí strong
葳蕤
wēi ruí, chǎn luó fú tiě qiáo zhū fēng. jīng gàn qiáng zhí shì zhú jiàn, jié jié yǒu xū. yè xiá zhǎng, biǎo bái lǐ qīng, qí jiān chù yǒu xiǎo huáng diǎn. sān yuè kāi qīng huā jié shí, gēn dà rú zhǐ xǔ, zhǎng yī èr chǐ, bǔ yì zhī gōng yú huáng jīng. fāng jiā chēng huáng zhī, yì yuē qīng nián. yǐ qī yè tóng wèi sàn, kě yǐ yán shòu.
葳蕤,產羅浮鐵橋諸峰。莖幹強直似竹箭,節節有須。葉狹長,表白里青,其尖處有小黃點。三月開青花結實,根大如指許,長一二尺,補益之功逾黃精。方家稱黃芝,亦曰青黏。以漆葉同為散,可以延壽。
strong fàng zhàng zhú strong
放杖竹
fàng zhàng zhú zhě, shì zhú fēi zhú. jiǔ jìn fú zhī, lǐ yāo jiǎo, lǎo rén yī yuè kě fàng zhàng, gù míng. chū luó fú dì shí sì lǐng.
放杖竹者,似竹非竹。酒浸服之,理腰腳,老人一月可放杖,故名。出羅浮第十四嶺。
strong shǔ strong
薯
dōng yuè duō shǔ. qí shēng shān zhōng, xiān xì ér jiān shí zhě, yuē bái jiū shí. shì shān yào ér xiǎo, yì yuē tǔ shān yào. zuì bǔ yì rén. dà xiǎo rú é yā luǎn, huā jué xiāng, shēn shàng yǒu lì zhě, yuē lì shǔ. xíng rú zhū gān, dà zhě zhòng shù shí jīn, fū sè wēi zǐ, yuē zhū gān shǔ, yì yuē lí dòng shǔ. qí pí huò hóng huò bái dà rú ér bì ér quán qū zhě, yuē fān shǔ. jiē tián měi, kě yǐ fàn kè, chēng shǔ fàn. wèi gǔ mǐ zhī zuǒ, fán guǎng yù shí yǒu sì zhǒng, hào dà mǐ. zhū shǔ yì rán. fān shǔ jìn zì lǚ sòng lái, zhí zuì yì shēng. yè kě féi zhū, gēn kě niàng jiǔ. qiè wèi lì, zhēng pù zhù zhī, shì yuē shǔ liáng. zi zhān chēng hǎi zhōng rén duō shòu bǎi suì, yáo bù shí wǔ gǔ ér shí gān shǔ. fān shǔ wèi yóu gān, xī zi zhān wèi zhī jiàn yě. yù zé sū guò cháng yǐ zuò yù sǎn gēng yún.
東粵多薯。其生山中,纖細而堅實者,曰白鳩蒔。似山藥而小,亦曰土山藥。最補益人。大小如鵝鴨卵,花絕香,身上有力者,曰力薯。形如豬肝,大者重數十斤,膚色微紫,曰豬肝薯,亦曰黎峒薯。其皮或紅或白、大如兒臂而拳曲者,曰蕃薯。皆甜美,可以飯客,稱薯飯。為穀米之佐,凡廣芋十有四種,號「大米」。諸薯亦然。蕃薯近自呂宋來,植最易生。葉可肥豬,根可釀酒。切為粒,蒸曝貯之,是曰薯糧。子瞻稱海中人多壽百歲,繇不食五穀而食甘薯。蕃薯味尤甘,惜子瞻未之見也。芋則蘇過嘗以作玉糝羹雲。
strong yù strong
芋
guǎng yù zhī měi zhě shǒu huáng yù, cì bái yù, cì hóng yù. yù jiē xiǎo, wéi nán yù dà. nán yù sè zǐ shēng shā, shén kě shí, ér bái zhě yóu liáng. fán yǐ chūn zhǒng yǐ xià shōu zhě, yuē zǎo yù. yǐ xià zhǒng yǐ qiū shōu zhě, yuē wǎn yù. yǔ hóng shǔ bìng dēng rú dào, gù yǒu dà mǐ zhī chēng. yù dà zhě kuí, xiǎo zhě nǎi. nǎi zhuì kuí shàng xià sì páng, dà xiǎo rú rǔ nǎi zhě, rǔ yě. kuí yì yuē nǎ. sú yǐ fù rén duō zǐ wèi nán yù nǎ, yóu yǐ cí gū yī rǔ shí èr zi wèi cí gū yě. yòu yù nǎi yīng yuè shēng zǐ, chēng shí èr nǎi. yù nǎi yí wèi shū gēng, qí xìng yǔ fú líng jiē shǔ tǔ. xìng zhòng hòu, gù jiē yǎng pí. hé zéi lǐ yú shí zhī, diào zhōng bǔ xū. yǒu yín yù, miáo jīng yíng bái, yǔ yè jiē kě shēng shí. guǎng yù duō zhǒng, rán miáo jīng bì shú nǎi kě shí, yín yù bù rán, gù duō yǐ wèi jī.
廣芋之美者首黃芋,次白芋,次紅芋。芋皆小,惟南芋大。南芋色紫生沙,甚可食,而白者尤良。凡以春種以夏收者,曰早芋。以夏種以秋收者,曰晚芋。與紅薯並登如稻,故有「大米」之稱。芋大者魁,小者奶。奶贅魁上下四旁,大小如乳奶者,乳也。魁亦曰乸。俗以婦人多子為南芋乸,猶以茨菰一乳十二子為慈姑也。又芋奶應月生子,稱十二奶。芋奶宜為蔬羹,其性與茯苓皆屬土。性重厚,故皆養脾。和鯽鯉魚食之,調中補虛。有銀芋,苗莖瑩白,與葉皆可生食。廣芋多種,然苗莖必熟乃可食,銀芋不然,故多以為齏。
strong dì shèn strong
地腎
luó fú duō dì shèn. gài sōng zhī gāo yè, yīn yù zhēng zhī qì ér chéng, huò sōng huā luò dì ér chéng. yī míng sōng huáng. qí wèi zhuàng xiǎo ruò dàn wán, dà ruò jī luǎn. hóng huáng xiāng cuò, yī yī jīng yíng. shú zhī, wèi gān yǐ xiāng. ān sēng cháng yǐ tián shǔ bǎi hé lóng kōng zhú tāi yǒng shēng gé rǔ zá zhī wèi sù zhuàn. qí shēng wú gēn dì, sàn bù sōng xià. tǔ sōng shí jiān rùn chù, zhé yǒu zhī. fán wù chū yú sōng zhě, wú bù kě ài. ér dì shèn wú suǒ fù lì, qì yǔ sōng hé, ér xíng yǔ sōng lí, zé yóu yì. gài yì fú líng zhī lèi.
羅浮多地腎。蓋松之膏液,因鬱蒸之氣而成,或松花落地而成。一名松黃。其為狀小若彈丸,大若雞卵。紅黃相錯,一一晶瑩。熟之,味甘以香。庵僧嘗以甜薯、百合、籠箜、竹胎、涌生、葛乳雜之為素饌。其生無根蒂,散布松下。土松石瀸潤處,輒有之。凡物出於松者,無不可愛。而地腎無所附麗,氣與松合,而形與松離,則尤異。蓋亦茯苓之類。
strong mào míng mù ěr strong
茂名木耳
mào míng duō yǐ mù ěr wèi huò, yáng chūn yì yǒu zhī. qí shān shēn, gù duō xiǔ mù. ér mù huǒ zhī jīng huá wèi jǐn, dé shuǐ qì fù zhēng wèi ěr. yǐ sāng huái yú liǔ róng shù shàng shēng zhě liáng, zhè mù cì zhī, shēng yú sāng zhě zhì lì, shēng mù xiāng zhě zhì xiè, shēng yú méi zhě zhì fù tòng. fēng mù shēng zhě lìng rén xiào bù zhǐ, yì yì shì yě.
茂名多以木耳為貨,陽春亦有之。其山深,故多朽木。而木火之精華未盡,得水氣復蒸為耳。以桑、槐、榆、柳、榕樹上生者良,柘木次之,生於桑者治痢,生木香者治瀉,生於梅者治腹痛。楓木生者令人笑不止,亦異事也。
strong cóng huà duō xiāng jūn strong
從化多香菌
cóng huà duō xiāng jūn, dōng cǎi zhě liáng. qí mù yuē yáng shǐ, shē rén fá zhì shān jiān. zhì dōng, yǔ xuě zī dòng, fǔ ér shēng jūn. wú shé huī zhī dú, wèi zhī xuě jūn. sè bái ér xiāng, yì yuē xuě xùn. huò yǐ xiǔ sāng zhāng nán sān zhě chǐ duàn, dāng là shí yú féi yīn chù mái zhī wèi shēn qí, rú zhǒng cài fǎ, chūn yuè yǐ mǐ gān shuǐ jiāo guàn, bù shí jūn chū, rì guàn zhī sān, jí dà rú quán xǔ, shì wèi jiā xùn. tā xùn chǎn yú mù zhī gēn tǔ chù, jīng huá yù jié. yǒu bái zhě yǒu dàn hēi zhě, qí jīng jiē bái, jiē gān měi, bù xià mó gū. xìng wēn bǔ yì yáng. rán shī qì xūn zhēng, wèi miǎn yǒu dú. ruò xià jiān zhàng yǔ suǒ chéng yǔ zuì dà zhě, zhǔ shí tóu yǐ jiāng piàn fàn lì, qí sè bù hēi, nǎi kě shí.
從化多香菌,冬采者良。其木曰羊矢,畬人伐置山間。至冬,雨雪滋凍,腐而生菌。無蛇虺之毒,謂之雪菌。色白而香,亦曰雪蕈。或以朽桑、樟、楠三者尺斷,當臘時於肥陰處埋之為深畦,如種菜法,春月以米泔水澆灌,不時菌出,日灌之三,即大如拳許,是謂家蕈。他蕈產於木之根土處,精華鬱結。有白者、有淡黑者,其莖皆白,皆甘美,不下磨菰。性溫補益陽。然濕氣熏蒸,未免有毒。若夏間瘴雨所成與最大者,煮時投以薑片飯粒,其色不黑,乃可食。
strong luò huā shēng strong
落花生
luò huā shēng, cǎo běn màn shēng. zhǒng zhě yǐ shā yā héng zhī, zé màn shàng kāi huā. huā tǔ chéng sī, ér bù néng chéng jiá, qí jiá nǎi bié shēng gēn jīng jiān. jué shā qǔ zhī, ké zhǎng cùn xǔ. zhòu wén zhōng yǒu shí sān sì, zhuàng cán dòu, wèi gān yǐ qīng, wēi yǒu cān qì, yì míng luò huā cān. fán cǎo mù zhī shí, jiē chéng yú huā. cǐ dú huā bái huā, ér jiá zì jiá, huā bù shēng jiá, jiá bù dì huā, yì yì shén.
落花生,草本蔓生。種者以沙壓橫枝,則蔓上開花。花吐成絲,而不能成莢,其莢乃別生根莖間。掘沙取之,殼長寸許。皺紋中有實三四,狀蠶豆,味甘以清,微有參氣,亦名落花參。凡草木之實,皆成於花。此獨花白花,而莢自莢,花不生莢,莢不蒂花,亦異甚。
strong liú qiú zi strong
留求子
liú qiú zi, yī míng shǐ jūn zǐ, guǎng zhōu duō yǒu zhī. zhuàng rú zhī zi, yǒu wǔ liù léng bàn, ér liǎng duān ruì. bàn huáng yǐ shú. ké cuì báo, zhōng yǒu bái ròu, wēi gān. xiǎo ér huàn shí jī zhě, wēi shú yǔ zhī shí, yǐ dāng gān guǒ. shí zhé xià chóng ér jí yù. yǔ yuē: yù de xiǎo ér xǐ, duō shí shǐ jūn zǐ.
留求子,一名使君子,廣州多有之。狀如梔子,有五六棱瓣,而兩端銳。半黃已熟。殼脆薄,中有白肉,微甘。小兒患食積者,煨熟與之食,以當乾果。食輒下蟲而疾愈。語曰:「欲得小兒喜,多食使君子。」
strong táo jīn niáng strong
桃金娘
cǎo huā zhī yǐ niáng míng zhě, yǒu táo jīn niáng. cóng shēng yě jiān, shì méi ér mò wēi ruì, shì táo ér sè bèi zhě. zhōng jīng chún zǐ, sī zhuì shēn huáng rú jīn sù, míng yuē táo jīn niáng. bā jiǔ yuè shí shú, qīng gàn ruò niú rǔ zhuàng, wèi gān kě yǎng xuè, huā zé xíng xuè. huò wèi chǎn zì guì lín, jīn guǎng zhōu yì duō yǒu zhī.
草花之以娘名者,有桃金娘。叢生野間,似梅而末微銳,似桃而色倍赭。中莖純紫,絲綴深黃如金粟,名曰桃金娘。八九月實熟,青紺若牛乳狀,味甘可養血,花則行血。或謂產自桂林,今廣州亦多有之。
strong èr lán cài strong
二蘭菜
èr lán cài, yī yuē mǎ lán. qí yè shì lán ér dà. mǎ zhě, dà yě. gù yuē mǎ lán. huā shì jú ér zǐ. wèi xīn, xìng wēi wēn, yǐ zuò rú shén liáng, néng yǎng xīn xuè. yī yuē jiè lán. yè rú jiè ér lǜ, huā huáng. huā bǐ yè yóu gān. yè yǒu qiān, bù yí duō shí. yǐ wēi lán, gù yòu míng jiè lán. yàn yuē: duō shí mǎ lán, shǎo shí jiè lán.
二蘭菜,一曰馬蘭。其葉似蘭而大。馬者,大也。故曰馬蘭。花似菊而紫。味辛,性微溫,以作茹甚良,能養新血。一曰芥蘭。葉如芥而綠,花黃。花比葉尤甘。葉有鉛,不宜多食。以微藍,故又名芥藍。諺曰:「多食馬蘭,少食芥藍。」
strong luó fú bǎi hé strong
羅浮百合
luó fú bǎi hé, zuì shèng. gēn rú hú suàn ér dà, chóng dié èr sān shí jīn, xiāng hé rú lián bàn, gù míng bǎi hé. sè bái, hé ròu zhǔ zhī, huò zuò fěn, yì rén. wǔ liù yuè yī běn yī huā, huā hóng bái rú wén shū lán. zhòng cháng qīng cè, míng tiān xiāng. zhōng yǒu tán xīn, sè huáng, wèi gān, yí mì zhēng shí zhī, rén chēng wèi shān zhōng zhī xiān shū yún.
羅浮百合,最盛。根如葫蒜而大,重迭二三十斤,相合如蓮瓣,故名百合。色白,和肉煮之,或作粉,益人。五六月一本一花,花紅白如文殊蘭。重常傾側,名天香。中有檀心,色黃,味甘,宜蜜蒸食之,人稱為山中之仙蔬雲。
strong má qiū strong
麻蓲
má duō jiù gēn, yī nián fán sì yì. wǔ yuè yì zhě yuē shǒu níng, xìng róu. wèi yì zhě cuì, qí miáo zhī zhì zhě kě mào, shì yuē má qiū. guǎng rén duō yǐ cù chǎo shí zhī. guǎng zhōu duō qīng má, gāo zhōu duō huáng má, qīng má qiū zuì měi.
麻多舊根,一年凡四刈。五月刈者曰首苧,性柔。未刈者脆,其苗之稚者可芼,是曰麻蓲。廣人多以醋炒食之。廣州多青麻,高州多黃麻,青麻蓲最美。
strong xuē guā strong
薛瓜
guǎng zhōu xī guā, zhǒng yǒu jué jiā zhě, chuán zì xuē jiāng jūn xié zhǒng zhí zhī, sú hū wèi xuē guā.
廣州西瓜,種有絕佳者,傳自薛將軍攜種植之,俗呼為薛瓜。
strong yè lái xiāng zhēn zhū lán èr huā zuì xiāng strong
夜來香珍珠蘭二花最香
yè lái xiāng, téng běn, huā wēi huáng, fēn jiān bàn, rù yè shǐ kāi, xiāng tè qí yù. yòu zhēn zhū lán, téng běn, huā ruǐ lěi lěi rú guàn zhū, pián fù yú gěng, sè wēi huáng, xiāng tè nóng yù. yòu rú yú zi zhuàng, yì míng yú zi lán. èr huā, huā zhī zuì xiāng zhě.
夜來香,藤本,花微黃,分尖瓣,入夜始開,香特奇郁。又珍珠蘭,藤本,花蕊累累如貫珠,駢附於梗,色微黃,香特濃郁。又如魚子狀,亦名魚子蘭。二花,花之最香者。
strong tiě shù strong
鐵樹
lǐng nán zá jì: tiě shù gāo shù chǐ, yè rú lǎo shào nián, kāi huā rú guì ér bù xiāng. huò yún, cǐ shù zhōu jiǎ zǐ yī kāi, kāi bì dīng mǎo nián. rán shén wú yì zhì. wáng jì rì xún shǒu jìng yún, wú zhè jiān yǒu sú yàn, jiàn shì nán chéng, zé yún xū tiě shù kāi huā. xǔ jì chá yún, yú zài guǎng xī yīn zhǐ huī jiā jiàn yī shù, gāo kě sān sì chǐ, gàn yè jiē zǐ hēi sè, yè xiǎo lèi shí liú, zhì lǐ shén hòu. wèn zhī. yuē: tiě shù yě. měi yù dīng mǎo nián nǎi huā. huā sì bàn, zǐ bái sè, rú ruì xiāng bàn, jiào shǎo yuán. yī kāi lěi yuè bù diāo, xiù zhī yǒu cǎo qì, nǎi zhī tiě shù huā kāi zhī shuō yǒu zì lái yǐ.
《嶺南雜記》:鐵樹高數尺,葉如老少年,開花如桂而不香。或雲,此樹周甲子一開,開必丁卯年。然甚無異致。王濟《日詢手鏡》雲,吳浙間有俗諺,見事難成,則雲鬚鐵樹開花。許寄槎雲,余在廣西殷指揮家見一樹,高可三四尺,干葉皆紫黑色,葉小類石榴,質理甚厚。問之。曰:鐵樹也。每遇丁卯年乃花。花四瓣,紫白色,如瑞香瓣,較少圓。一開累月不凋,嗅之有草氣,乃知鐵樹花開之說有自來矣。
jīn yuè dì duō jiàn pén fǒu zhōng, wèi zhī zhí zhě hé qǔ.
今粵地多見盆缶中,未知植者何取。
strong lù cōng yí nán zhī fēn strong
鹿蔥宜男之分
nán fāng cǎo mù zhuàng: shuǐ cōng huā, yè jiē rú lù cōng, huā sè yǒu hóng huáng zǐ sān zhǒng. chū shǐ xìng. fù rén huái yùn pèi qí huā shēng nán zhě, jí cǐ, fēi lù cōng yě. jiāo guǎng rén pèi zhī, jí yǒu yàn. rán qí tǔ duō nán, bù yàn nǚ zǐ, gù bù cháng pèi yě. qián què lèi shū: shuǐ cōng shēng shuǐ zhōng, rú cōng ér zhōng kōng. yòu míng cuì jiān. wáng wéi shī shuǐ jīng bō xī cuì jiān mí shì yě. cǐ cǎo yì kě wèi xí. àn fēng tǔ jì yún: yí nán cǎo, huā rú lián, fù rén pèi zhī zé shēng nán. liáng xú miǎn xuān cǎo huā fù yún: qí huā sì chuí, qí fū liù chū. yì yuē yí nán, jiā míng sī jí. zé lù cōng yǔ xuān cǎo wèi èr zhǒng yǐ.
《南方草木狀》:水蔥花,葉皆如鹿蔥,花色有紅、黃、紫三種。出始興。婦人懷孕佩其花生男者,即此,非鹿蔥也。交、廣人佩之,極有驗。然其土多男,不厭女子,故不常佩也。《潛確類書》:水蔥生水中,如蔥而中空。又名翠菅。王維詩「水驚波兮翠菅靡」是也。此草亦可為席。按《風土記》云:「宜男草,花如蓮,婦人佩之則生男」。梁徐勉《萱草花賦》云:「其花四垂,其跗六出。亦曰宜男,嘉名斯吉。」則鹿蔥與萱草為二種矣。