strong zhū lán strong
诸兰
lán wèi xiāng zǔ, lán wú ǒu nǎi dì yī. xiāng yǐ yā lán wèi shàng, yā zhě jīng duō yě. cì gōng sūn bī, měi yī dà jīng fǔ yǐ èr xiǎo jīng, ruò gōng lǐng sūn. qí huā cóng shàng kāi xià. cì yuē chū jià bái, huā gāo chū yè shàng, shén jié bái, cóng xià kāi shàng. cì zé qīng lán, yè zhǎng èr chǐ, xiǎo ér zhí. qí huā qīng bì, yǐ bái gàn zhě wèi shàng, qīng gàn róu gàn cì zhī. cì huáng lán, yè zhǎng ér shāo dà, huā dàn huáng, yǒu xiǎo hóng chéng wén. cì cǎo lán, yǐ duǎn yè bái gàn zhě wèi shàng, qí huā féi, xǐ shí shuāng xuě, bù zī guàn huì, yǒu shuāng huā dān huā zhī bié. wài yǒu fēng lán, huā rú shuǐ xiān huáng sè, cóng xié xīn chōu chū zuò shuāng duǒ, xì zhì yán jiān, wú shuǐ tǔ zì rán fán mào. yòu yǒu huā rú qiū hǎi táng, ruǐ zé lán huā zǐ ruǐ huáng, shén yōu mèi, míng lù jiǎo lán, yè xì rú lù jiǎo hǎi zǎo. yǒu shí lán, shēng yú shí shàng, yǔ xiāng lèi. yè zhǎng sì wǔ cùn, xiǎo ér róu rèn. huā sè dàn bái. yǒu xiǎo yù lán, huā yì zuò dàn bái sè, shén qīng xiāng. yǒu dào lán huā, dǎo chuí, zǐ sè. yǒu bào xǐ lán, rú là méi ér sè hóng zǐ, xiāng wèi yì tóng. měi jīng zuò qī bā zhī xuán shù jiān, wù qīn dì qì, yù jí shì zé kāi. wù shēng zhě, yǐ huā gēn xuán hù shàng jí shēng, yì yuē cuī shēng lán. shì jiē yǐ kōng wèi gēn, yǐ lù wéi mìng, nǎi fēng lán zhī zú. yǒu hè zhèng lán, měi dāng lì chūn jí yuán rì kāi. yǒu yè lán, xún zhī bú jiàn, yè nǎi wén xiāng, luó fú duō yǒu zhī. fán lán shēng shēn lín zhōng, wēi fēng guò zhī, qí xiāng ǎi rán dá yú wài, gù yuē yōu lán. lín yù shēn zé jīng yù zǐ, xiāng gèng yǒu yú. ér yè lán kāi yú yè, yóu wéi yōu jué, sī yòu lán zhī yǐn zhě yě. yǒu fěi cuì lán, liù bàn èr ruǐ, sè rú fěi cuì. yǒu hè dǐng lán fèng lán lóng lán, jiē yǐ huā xíng sì míng, rán bù xiāng. hè dǐng lán, huā dà miàn qīng lǜ, bèi bái ruǐ hóng zǐ. juǎn chéng tǒng, xíng wēi shì hè dǐng. yī jīng zhí shàng zuò èr shí yú huā, yè shén dà. yǒu zhū lán, huā xiǎo sè lì, kāi zhǐ yī duǒ, duǒ liù chū, yè rú bǎi hé. yǒu qiú lán, kāi zhì wǔ shí yú duǒ, tuán yuán rú qiú. yǒu zhú yè lán, yè shì zhú shì xuān, huā zé lán yě. shēn zǐ, cóng shēng, yǒu wēi xiāng. yǒu wén shū lán, yè zhǎng sì wǔ chǐ, dà èr sān cùn ér hòu, huā rú yù zān, rú bǎi hé ér zhǎng dà, sè bái shén xiāng, xià jiān shǐ kāi. shì jiē lán zhī shǔ.
兰为香祖,兰无偶乃第一。香以桠兰为上,桠者茎多也。次公孙逼,每一大茎辅以二小茎,若公领孙。其花从上开下。次曰出架白,花高出叶上,甚洁白,从下开上。次则青兰,叶长二尺,小儿直。其花青碧,以白干者为上,青干柔干次之。次黄兰,叶长而稍大,花淡黄,有小红成纹。次草兰,以短叶白干者为上,其花肥,喜食霜雪,不资灌秽,有双花单花之别。外有风兰,花如水仙黄色,从叶心抽出作双朵,系置檐间,无水土自然繁茂。又有花如秋海棠,蕊则兰花、紫蕊黄,甚幽媚,名鹿角兰,叶细如鹿角海藻。有石兰,生于石上,与相类。叶长四五寸,小而柔韧。花色淡白。有小玉兰,花亦作淡白色,甚清香。有倒兰花,倒垂,紫色。有报喜兰,如蜡梅而色红紫,香味亦同。每茎作七八枝悬树间,勿侵地气,遇吉事则开。寤生者,以花根悬户上即生,亦曰催生兰。是皆以空为根,以露为命,乃风兰之族。有贺正兰,每当立春及元日开。有夜兰,寻之不见,夜乃闻香,罗浮多有之。凡兰生深林中,微风过之,其香霭然达于外,故曰幽兰。林愈深则茎愈紫,香更有余。而夜兰开于夜,尤为幽绝,斯又兰之隐者也。有翡翠兰,六瓣二蕊,色如翡翠。有鹤顶兰、凤兰、龙兰,皆以花形似名,然不香。鹤顶兰,花大面青绿,背白蕊红紫。卷成筒,形微似鹤顶。一茎直上作二十余花,叶甚大。有朱兰,花小色丽,开只一朵,朵六出,叶如百合。有球兰,开至五十余朵,团圆如球。有竹叶兰,叶似竹似萱,花则兰也。深紫,丛生,有微香。有文殊兰,叶长四五尺,大二三寸而厚,花如玉簪,如百合而长大,色白甚香,夏间始开。是皆兰之属。
huò wèi lán yǔ huì nán biàn. fán shēng xià shī, fāng jīng chì huā zhě wèi huì, suǒ wèi xūn yě. fán duō huā zhě jiē huì, fēi zhēn lán. zhēn lán zhě, yè duǎn ér róu, yī jīng yī huā, sè rú yù, bàn zhōng wú hēi mài zǐ wén, lěi wèi chū tǔ, xiāng yǐ pēn rén. yōu gǔ zhōng yì bù kě duō de, shì wéi zhēn lán. rán dà dǐ chūn fāng zhě wèi chūn lán, sè shēn qiū fāng zhě wèi qiū lán, sè qiǎn. ér yā lán sì shí yǒu huā, chūn qiū yóu shèng, gù wèi lán zhī bó zhǎng. jiù shuō wèi chǔ rén jiàn huì ér guì lán, gù qí shì xī yǎng huì ér dōng yǎng lán, nán yuè yì rán.
或谓兰与蕙难辩。凡生下湿,方茎赤花者为蕙,所谓熏也。凡多花者皆蕙,非真兰。真兰者,叶短而柔,一茎一花,色如玉,瓣中无黑脉紫纹,蕾未出土,香已喷人。幽谷中亦不可多得,是为真兰。然大抵春芳者为春兰,色深;秋芳者为秋兰,色浅。而桠兰四时有花,春秋尤盛,故为兰之伯长。旧说谓楚人贱蕙而贵兰,故其室西养蕙而东养兰,南粤亦然。
strong yì yǐ strong
薏苡
yì yǐ yī yuē cao gàn mǐ, yì yuē yì zhū zi. jiāo zhǐ rén hū wèi gǎn zhū, shí yǐ dài mǐ, huò zá mǐ zhōng shú zhī. yàn yuē:" shí mǐ dé yì, yì yī mǐ èr. zòng láng èr mǐ, nóng zhǐ yī yì."
薏苡一曰(艹赣)米,亦曰薏珠子。交趾人呼为簳珠,食以代米,或杂米中熟之。谚曰:“食米得薏,薏一米二。纵郎二米,侬只一薏。”
strong xiān máo strong
仙茅
xiān máo chǎn dà yǔ lǐng. zì lǐng zhī diān zhé ér dōng, shāo xià wèi cháng é zhàng. xiāng chuán gé zhì chuān qì qí dān, shēng xiān máo. yè shì lán huì, huā liù chū. qí gēn dú jīng ér zhí, bàng yǒu duǎn xì gēn xiāng fù. bā yuè cǎi zhī, zhuó yǐ zhàng xià liú quán, sè bái rú yù, yǐ jiǔ zhēng shài, cháng fú bǔ yì zhēn qì, tǔ rén duō yǐ xiǎng kè. luó fú xiān máo gāo jǐn yī èr cùn, bā yuè shēng. huáng huā, gēn rú zhǐ dà, zhǎng cùn xǔ. wài yǒu bái máo shēng shān gǔ zhōng, zhuàng rú pái cǎo, yǐ zuò yù tāng, hé zhū xiāng shén liáng. yòu yǒu xiāng máo míng là cǎo, jiē yáo cǎo zhī zú.
仙茅产大庾岭。自岭之颠折而东,稍下为嫦娥嶂。相传葛稚川弃其丹,生仙茅。叶似兰蕙,花六出。其根独茎而直,傍有短细根相附。八月采之,濯以嶂下流泉,色白如玉,以酒蒸晒,尝服补益真气,土人多以饷客。罗浮仙茅高仅一二寸,八月生。黄花,根如指大,长寸许。外有白茅生山谷中,状如排草,以作浴汤,合诸香甚良。又有香茅名辣草,皆瑶草之族。
strong sù xīn strong
素馨
sù xīn běn míng rǎn fù xī míng, zhū jiāng nán àn yǒu cūn yuē zhuāng tóu, zhōu lǐ xǔ, xī zhǒng sù xīn, yì yuē huā tián. fù nǚ lǜ yǐ mèi shuǎng wǎng zhāi, yǐ tiān wèi míng, jiàn huā ér bú jiàn yè, qí shāo bái zhě, zé shì qí rì dāng kāi zhě yě. jì zhāi, fù yǐ shī bù, wú shǐ jiàn rì. qí yǐ kāi zhě, zé zhì zhī. huā kè shè jiāng mǎi yǐ guī, liè yú jiǔ mén. yī shí chuān dēng zhě zuò chuàn yǔ yīng luò zhě shù bǎi rén, chéng nèi wài mǎi zhě wàn jiā. fù zhě yǐ dòu hú, pín zhě yǐ shēng. qí liàng huā ruò liàng zhū rán. huā yí yè, chéng yè nǎi kāi, shàng rén tóu jì nǎi kāi, jiàn yuè ér yì guāng yàn, dé rén qì ér yì fù. jìng xī yīn yūn, zhì xiǎo wēi, yóu yǒu yú xiāng. huái zhī pì shǔ, xī zhī qīng fèi qì. huā yòu yí zuò dēng, diāo yù lòu bīng, líng lóng sì zhào, yóu yě zhě yǐ dǎo chē mǎ. yáng yòng xiū chēng yuè zhōng sù xīn dēng wèi tiān xià zhī zhì yàn, xìn rán. ér nǚ yǐ huā zhēng yóu, qǔ yè wèi miàn zhī tóu zé, wèi néng cháng fà rùn jī. huò qǔ bèi lěi, zá jiā míng zhù zhī. huò dài lù zhì yú píng zhōng, jīng yī xiǔ, yǐ qí shuǐ diǎn míng. huò zuò gé xuán xì wèng kǒu, lí jiǔ yī zhǐ xǔ, yǐ zhǐ fēng zhī, xún rì ér jiǔ xiāng chè. qí wèi lóng xián xiāng bǐng xiāng chuàn zhě, zhì yǐ sù xīn, zé yùn wèi yù yuǎn. lóng dōng huā shǎo, yuē xuě huā. zhāi jīng shù rì réng kāi. xià yuè huā duō, qióng yīng láng jí. rù yè, mǎn chéng rú xuě, chù chù jiē xiāng. xìn yuè zhōng zhī qīng lì wù yě.
素馨本名冉阝悉茗,珠江南岸有村曰庄头,周里许,悉种素馨,亦曰花田。妇女率以昧爽往摘,以天未明,见花而不见叶,其稍白者,则是其日当开者也。既摘,覆以湿布,毋使见日。其已开者,则置之。花客涉江买以归,列于九门。一时穿灯者、作串与璎珞者数百人,城内外买者万家。富者以斗斛,贫者以升。其量花若量珠然。花宜夜,乘夜乃开,上人头髻乃开,见月而益光艳,得人气而益馥。竟夕氤氲,至晓萎,犹有余香。怀之辟暑,吸之清肺气。花又宜作灯,雕玉镂冰,玲珑四照,游冶者以导车马。杨用修称粤中素馨灯为天下之至艳,信然。儿女以花蒸油,取液为面脂头泽,谓能长发润肌。或取蓓蕾,杂佳茗贮之。或带露置于瓶中,经一宿,以其水点茗。或作格悬系瓮口,离酒一指许,以纸封之,旬日而酒香彻。其为龙涎香饼、香串者,治以素馨,则韵味愈远。隆冬花少,曰雪花。摘经数日仍开。夏月花多,琼英狼藉。入夜,满城如雪,触处皆香。信粤中之清丽物也。
strong guǎng zhōu yǒu huā dù strong
广州有花渡
guǎng zhōu yǒu huā dù tóu, zài wǔ yáng mén nán àn. guǎng zhōu huā fàn měi rì fēn zài sù xīn zhì chéng, cóng cǐ shàng zhōu, gù míng huā dù tóu. huā wèi sù xīn yě. huā tián yì zhǐ yǐ sù xīn míng yě.
广州有花渡头,在五羊门南岸。广州花贩每日分载素馨至城,从此上舟,故名花渡头。花谓素馨也。花田亦止以素馨名也。
strong lóu strong
蒌
lóu yǐ dōng ān fù lín suǒ chǎn wèi shàng. qí gēn xiāng, qí yè jiān ér róu, wèi gān, duō zhī, míng yuē huò fú liú. tā chǎn zhě, sè qīng wèi là, míng nán fú liú, shū bù jí. rán pān yú dà táng kāng lè lù gāng fèng gāng tóu zhū cūn, jí xīn xīng yáng chūn suǒ chǎn yì měi. dōng jiān yǐ chú cǎo fù zhī, shāo zhān shuāng xuě lì wēi yǐ. fán shí bīng láng, bì yǐ lóu yè wèi zuǒ, yǒu fū fù xiāng xū zhī yì. gù yuè rén yǐ wéi pìn guǒ.
蒌以东安富霖所产为上。其根香,其叶尖而柔,味甘,多汁,名曰获扶留。他产者,色青味辣,名南扶留,殊不及。然番禺大塘、康乐、鹭冈、凤冈头诸村,及新兴阳春所产亦美。冬间以刍草覆之,稍沾霜雪立萎矣。凡食槟榔,必以蒌叶为佐,有夫妇相须之义。故粤人以为聘果。
strong xī yáng lián strong
西洋莲
xī yáng lián, qí zhǒng lái zì xī yáng. màn xì rú sī, zhū sè, liáo rào lí jiān. huā chū kāi rú huáng bái lián shí yú chū, jiǔ zhī shí yú chū zhě jiē luò, qí ruǐ fù biàn ér wèi jú. bàn wèi lián ér ruǐ wèi jú, yǐ lián shǐ ér yǐ jú zhōng, gù yòu míng xī yáng jú.
西洋莲,其种来自西洋。蔓细如丝,朱色,缭绕篱间。花初开如黄白莲十余出,久之十余出者皆落,其蕊复变而为菊。瓣为莲而蕊为菊,以莲始而以菊终,故又名西洋菊。
strong lù tóu huā strong
露头花
lù tóu huā, chǎn pān yú liǎo yǒng. qí yè rú jiàn, jí biān jiē yǒu máng cì. huā chōu yè zhōng, yǔ yè fǎng fú xiāng sì. sè bái ér róu, huā zhōng yǒu ruǐ, rú zhēn zhū sù xíng. cháng hán qīng lù juān dī, gù míng lù huā. yǐ huǒ fán qí gēn, biàn chéng dà tóu chū tǔ shàng, huā nǎi mào shèng, gù yòu míng lù tóu huā. xià yuè dà kāi. yǐ huā zhì yóu shàng shài zhī, xiāng luò yóu zhōng, fēn fù gé suì bù miè. yǐ gāo fā, zhào dú shū, fāng yíng yī shì, guǎng rén shén zhēn zhī.
露头花,产番禺蓼涌。其叶如剑,脊边皆有芒刺。花抽叶中,与叶彷佛相似。色白而柔,花中有蕊,如珍珠粟形。常含清露涓滴,故名露花。以火燔其根,便成大头出土上,花乃茂盛,故又名露头花。夏月大开。以花置油上晒之,香落油中,芬馥隔岁不灭。以膏发,照读书,芳盈一室,广人甚珍之。
strong shèn huǒ strong
慎火
shèn huǒ zhě, kě yǐ yù huǒ. guǎng rén duō zhǒng wū shàng yǐ fáng huǒ, yī míng jiè huǒ. qí xíng rú huǒ shǐ rán, yòu míng huǒ yāng. biǎn zhě bù zhī bù yè, yuán zhě duō zhī yè, cóng shēng chéng shù. sì léng yǒu máng cì, pí zhōng yǒu bái jiāng, néng máng rén. guǎng rén yǐ zuò lí luò cūn xū jiān, lēi zhú wèi wéi, huǒ yāng lù tóu huā wèi jiè, zài zài jiē rán. yàn yuē:" ěr yǒu yuán qiáng, wǒ yǒu huǒ yāng."
慎火者,可以御火。广人多种屋上以防火,一名戒火。其形如火始然,又名火秧。扁者不枝不叶,圆者多枝叶,丛生成树。四棱有芒刺,皮中有白浆,能盲人。广人以作篱落村墟间,勒竹为围,火秧、露头花为界,在在皆然。谚曰:“尔有垣墙,我有火秧。”
strong huàn jǐn huā strong
换锦花
huàn jǐn zhě, tuō hóng huàn jǐn, tuō lǜ huàn jǐn yě. yè shì shuǐ xiān, dōng shēng zhì xià ér luò, dú chōu yī jīng èr chǐ xǔ, zuò shí yú huā. huā bǐ lù cōng ér dà, huò hóng huò lǜ, yè luò ér huā, gù yuē" tuō hóng tuō lǜ", huā luò ér yè, gù yuē" huàn jǐn", huā yǔ yè liǎng bù xiāng jiàn yě.
换锦者,脱红换锦,脱绿换锦也。叶似水仙,冬生至夏而落,独抽一茎二尺许,作十余花。花比鹿葱而大,或红或绿,叶落而花,故曰“脱红脱绿”,花落而叶,故曰“换锦”,花与叶两不相见也。
strong hú dié shù strong
胡蝶树
hú dié shù gāo sān wǔ chǐ, yè zhòu ér yǒu léng, bèi lěi cóng shēng, zhì èr sān shí xǔ. huā jiē sì duǒ xiāng duì, xū yǎn wēi jù. yī huā xiè, yī huā fù kāi, xiāng xù bù duàn. xīn huì bái shuǐ wèi shèng.
胡蝶树高三五尺,叶皱而有棱,蓓蕾丛生,至二三十许。花皆四朵相对,须眼微具。一花谢,一花复开,相续不断。新会白水为盛。
strong wèng strong
蕹
guǎng zhōu xī jiāo, wèi nán hàn fāng huá yuàn dì, gù míng xī yuán. tǔ wò měi, yí shū. duō chí táng zhī lì, měi chí táng shí qū, zhǒng yú sān zhī, zhǒng líng lián cí gū sān zhī. qí sì wèi wèng tián. wèng wú tián, yǐ miè wèi zhī, suí shuǐ shàng xià, shì yuē fú tián.
广州西郊,为南汉芳华苑地,故名西园。土沃美,宜蔬。多池塘之利,每池塘十区,种鱼三之,种菱莲、茨菰三之。其四为蕹田。蕹无田,以蔑为之,随水上下,是曰浮田。
strong téng cài strong
藤菜
téng cài, yī míng luò kuí. màn yè róu huá kě shí, wèi wēi suān, yí yǐ gēng yú. qí zi yǒu yè zǐ hóng, kě zuò kǒu zhī. chū huì zhōu fēng hú zhě yóu měi. zi zhān shī:" fēng hú yǒu téng cài, shì kě dí chún gēng."
藤菜,一名落葵。蔓叶柔滑可食,味微酸,宜以羹鱼。其子有液紫红,可作口脂。出惠州丰湖者尤美。子瞻诗:“丰湖有藤菜,似可敌莼羹。”
strong gāo liáng jiāng strong
高凉姜
gāo liáng jiāng, chū yú gāo liáng, gù míng. qí gēn wèi jiāng, qí zi wèi hóng dòu kòu. zi rù zhuàn, wèi chāi kāi zhě, yuē hán tāi. yǐ yán yān rù tián zāo zhōng, zhōng dōng rú hǔ pò, wèi xiāng xīn kě kuài. qí gēn bù kān shí, ér yào zhōng duō yòng zhī. rén bù yǐ qí zi ér yǎn qí gēn, suǒ zhòng zài gēn, gù bù yuē hóng dòu kòu, ér yuē gāo liáng jiāng yě. kòu zhě hé? yáng xióng fāng yán yún:" fán wù shèng duō wèi zhī kòu." shì zi xíng rú hóng dòu ér cóng shēng, gù yuē hóng dòu kòu.
高良姜,出于高凉,故名。其根为姜,其子为红豆蔻。子入馔,未拆开者,曰含胎。以盐腌入甜糟中,终冬如琥珀,味香辛可脍。其根不堪食,而药中多用之。人不以其子而掩其根,所重在根,故不曰红豆蔻,而曰高良姜也。蔻者何?扬雄《方言》云:“凡物盛多谓之蔻。”是子形如红豆而丛生,故曰红豆蔻。
strong hóu jiāng strong
猴姜
hóu jiāng, màn shēng shí bì rú téng wàn, jí jiāng yě. wèi shén là, hóu yǐ wéi jiāng, gù yuē hóu jiāng. yī míng shù jī. yè shēng màn shàng, bù zuò zhī, cǎi zhī wèi lì, shén qīng. xī níng duō yǒu zhī.
猴姜,蔓生石壁如藤蔓,即姜也。味甚辣,猴以为姜,故曰猴姜。一名树鸡。叶生蔓上,不作枝,采之为笠,甚轻。西宁多有之。
strong sān sù strong
三蔌
sān sù gēn shì jiāng ér ruǎn cuì, xìng rè, xiāo shí, yí jiān bīng láng jué zhī, yǐ dāng jǔ zi. huò yǐ tiáo gēng tāng, wēi là ér xiāng. pìn fù zhě yǐ sān sù diāo lòu huā niǎo hú dié zhū zhuàng, báo jīn pǔ zhī, zuǒ bīng láng yē ròu guì jiāng huā děng yǐ shí kuāng. sān sù yī míng shān nài, yì yuē lián jiāng, kě wèi jī.
三蔌根似姜而软脆,性热,消食,宜兼槟榔嚼之,以当蒟子。或以调羹汤,微辣而香。聘妇者以三蔌雕镂花鸟胡蝶诸状,薄金溥之,佐槟榔、椰、肉桂、姜花等以实筐。三蔌一名山柰,亦曰廉姜,可为齑。
strong jiě cǎo guǒ strong
解草果
jiě cǎo guǒ, rén duō zhǒng yǐ wéi xiāng liào, gài jí dù ruò, fēi yào zhōng zhī cǎo guǒ yě. qí miáo shì suō shā, sān yuè kāi huā, zuò suì sè bái wēi hóng, wǔ liù yuè zǐ jié qí gēn, shèng yú yè, wèi xīn yǐ wēn, néng chú zhàng qì, jiǔ fú yì jīng míng rì, lìng rén bù wàng.
解草果,人多种以为香料,盖即杜若,非药中之草果也。其苗似缩砂,三月开花,作穗色白微红,五六月子结其根,胜于叶,味辛以温,能除瘴气,久服益精、明日,令人不忘。
strong xiāng huā cài strong
香花菜
xiāng huā lái, cóng shēng. jīng yè huā zǐ jiē xīn xiāng. huā jué xiǎo, zǐ sè. fù rén duō yǐ xiāng máo bìng zhí zhī, yǐ xiāng shǒu zhǎo qù gòu huì, gàn zhī, xiāng qì bù jiǎn, chí yǐ xiāng yí.
香花莱,丛生。茎、叶、花、子皆辛香。花绝小,紫色。妇人多以香茅并植之,以香手爪去垢秽,干之,香气不减,持以相贻。
strong yáng chūn shā rén strong
阳春砂仁
yáng chūn shā rén, yī míng suō shā lěi. xīn xīng yì chǎn zhī, ér shēng yáng jiāng nán hé zhě dà ér yǒu lì. qí zhǒng zhī suǒ yuē guǒ shān. yuē suō shā zhě yán qí ké, yuē lěi zhě yán qí rén. xiān zhě yuē suō shā lěi, gàn zhě yuē shā rén. bā yuè cǎi zhī, yǐ nèn zhě mì zì wèi huò. shòu yú lǐng wài zuì zhēn, qí shuì pō zhòng.
阳春砂仁,一名缩砂蕾。新兴亦产之,而生阳江南河者大而有力。其种之所曰果山。曰缩砂者言其壳,曰蕾者言其仁。鲜者曰缩砂蕾,干者曰砂仁。八月采之,以嫩者蜜渍为货。售于岭外最珍,其税颇重。
strong wēi ruí strong
葳蕤
wēi ruí, chǎn luó fú tiě qiáo zhū fēng. jīng gàn qiáng zhí shì zhú jiàn, jié jié yǒu xū. yè xiá cháng, biǎo bái lǐ qīng, qí jiān chù yǒu xiǎo huáng diǎn. sān yuè kāi qīng huā jiē shi, gēn dà rú zhǐ xǔ, zhǎng yī èr chǐ, bǔ yì zhī gōng yú huáng jīng. fāng jiā chēng huáng zhī, yì yuē qīng nián. yǐ qī yè tóng wèi sàn, kě yǐ yán shòu.
葳蕤,产罗浮铁桥诸峰。茎干强直似竹箭,节节有须。叶狭长,表白里青,其尖处有小黄点。三月开青花结实,根大如指许,长一二尺,补益之功逾黄精。方家称黄芝,亦曰青黏。以漆叶同为散,可以延寿。
strong fàng zhàng zhú strong
放杖竹
fàng zhàng zhú zhě, shì zhú fēi zhú. jiǔ jìn fú zhī, lǐ yāo jiǎo, lǎo rén yī yuè kě fàng zhàng, gù míng. chū luó fú dì shí sì lǐng.
放杖竹者,似竹非竹。酒浸服之,理腰脚,老人一月可放杖,故名。出罗浮第十四岭。
strong shǔ strong
薯
dōng yuè duō shǔ. qí shēng shān zhōng, xiān xì ér jiān shí zhě, yuē bái jiū shí. shì shān yào ér xiǎo, yì yuē tǔ shān yào. zuì bǔ yì rén. dà xiǎo rú é yā luǎn, huā jué xiāng, shēn shàng yǒu lì zhě, yuē lì shǔ. xíng rú zhū gān, dà zhě chóng shù shí jīn, fū sè wēi zǐ, yuē zhū gān shǔ, yì yuē lí dòng shǔ. qí pí huò hóng huò bái dà rú ér bì ér quán qū zhě, yuē fān shǔ. jiē tián měi, kě yǐ fàn kè, chēng shǔ fàn. wèi gǔ mǐ zhī zuǒ, fán guǎng yù shí yǒu sì zhǒng, hào" dà mǐ". zhū shǔ yì rán. fān shǔ jìn zì lǚ sòng lái, zhí zuì yì shēng. yè kě féi zhū, gēn kě niàng jiǔ. qiè wèi lì, zhēng pù zhù zhī, shì yuē shǔ liáng. zi zhān chēng hǎi zhōng rén duō shòu bǎi suì, yáo bù shí wǔ gǔ ér shí gān shǔ. fān shǔ wèi yóu gān, xī zi zhān wèi zhī jiàn yě. yù zé sū guò cháng yǐ zuò yù sǎn gēng yún.
东粤多薯。其生山中,纤细而坚实者,曰白鸠莳。似山药而小,亦曰土山药。最补益人。大小如鹅鸭卵,花绝香,身上有力者,曰力薯。形如猪肝,大者重数十斤,肤色微紫,曰猪肝薯,亦曰黎峒薯。其皮或红或白、大如儿臂而拳曲者,曰蕃薯。皆甜美,可以饭客,称薯饭。为谷米之佐,凡广芋十有四种,号“大米”。诸薯亦然。蕃薯近自吕宋来,植最易生。叶可肥猪,根可酿酒。切为粒,蒸曝贮之,是曰薯粮。子瞻称海中人多寿百岁,繇不食五谷而食甘薯。蕃薯味尤甘,惜子瞻未之见也。芋则苏过尝以作玉糁羹云。
strong yù strong
芋
guǎng yù zhī měi zhě shǒu huáng yù, cì bái yù, cì hóng yù. yù jiē xiǎo, wéi nán yù dà. nán yù sè zǐ shēng shā, shén kě shí, ér bái zhě yóu liáng. fán yǐ chūn zhòng yǐ xià shōu zhě, yuē zǎo yù. yǐ xià zhòng yǐ qiū shōu zhě, yuē wǎn yù. yǔ hóng shǔ bìng dēng rú dào, gù yǒu" dà mǐ" zhī chēng. yù dà zhě kuí, xiǎo zhě nǎi. nǎi zhuì kuí shàng xià sì páng, dà xiǎo rú rǔ nǎi zhě, rǔ yě. kuí yì yuē nǎ. sú yǐ fù rén duō zǐ wèi nán yù nǎ, yóu yǐ cí gū yī rǔ shí èr zi wèi cí gū yě. yòu yù nǎi yīng yuè shēng zǐ, chēng shí èr nǎi. yù nǎi yí wèi shū gēng, qí xìng yǔ fú líng jiē shǔ tǔ. xìng zhòng hòu, gù jiē yǎng pí. hé jì lǐ yú shí zhī, diào zhōng bǔ xū. yǒu yín yù, miáo jīng yíng bái, yǔ yè jiē kě shēng shí. guǎng yù duō zhǒng, rán miáo jīng bì shú nǎi kě shí, yín yù bù rán, gù duō yǐ wéi jī.
广芋之美者首黄芋,次白芋,次红芋。芋皆小,惟南芋大。南芋色紫生沙,甚可食,而白者尤良。凡以春种以夏收者,曰早芋。以夏种以秋收者,曰晚芋。与红薯并登如稻,故有“大米”之称。芋大者魁,小者奶。奶赘魁上下四旁,大小如乳奶者,乳也。魁亦曰乸。俗以妇人多子为南芋乸,犹以茨菰一乳十二子为慈姑也。又芋奶应月生子,称十二奶。芋奶宜为蔬羹,其性与茯苓皆属土。性重厚,故皆养脾。和鲫鲤鱼食之,调中补虚。有银芋,苗茎莹白,与叶皆可生食。广芋多种,然苗茎必熟乃可食,银芋不然,故多以为齑。
strong dì shèn strong
地肾
luó fú duō dì shèn. gài sōng zhī gāo yè, yīn yù zhēng zhī qì ér chéng, huò sōng huā luò dì ér chéng. yī míng sōng huáng. qí wèi zhuàng xiǎo ruò dàn wán, dà ruò jī luǎn. hóng huáng xiāng cuò, yī yī jīng yíng. shú zhī, wèi gān yǐ xiāng. ān sēng cháng yǐ tián shǔ bǎi hé lóng kōng zhú tāi yǒng shēng gé rǔ zá zhī wèi sù zhuàn. qí shēng wú gēn dì, sàn bù sōng xià. tǔ sōng shí jiān rùn chù, zhé yǒu zhī. fán wù chū yú sōng zhě, wú bù kě ài. ér dì shèn wú suǒ fù lì, qì yǔ sōng hé, ér xíng yǔ sōng lí, zé yóu yì. gài yì fú líng zhī lèi.
罗浮多地肾。盖松之膏液,因郁蒸之气而成,或松花落地而成。一名松黄。其为状小若弹丸,大若鸡卵。红黄相错,一一晶莹。熟之,味甘以香。庵僧尝以甜薯、百合、笼箜、竹胎、涌生、葛乳杂之为素馔。其生无根蒂,散布松下。土松石瀸润处,辄有之。凡物出于松者,无不可爱。而地肾无所附丽,气与松合,而形与松离,则尤异。盖亦茯苓之类。
strong mào míng mù ěr strong
茂名木耳
mào míng duō yǐ mù ěr wèi huò, yáng chūn yì yǒu zhī. qí shān shēn, gù duō xiǔ mù. ér mù huǒ zhī jīng huá wèi jǐn, dé shuǐ qì fù zhēng wèi ěr. yǐ sāng huái yú liǔ róng shù shàng shēng zhě liáng, zhè mù cì zhī, shēng yú sāng zhě zhì lì, shēng mù xiāng zhě zhì xiè, shēng yú méi zhě zhì fù tòng. fēng mù shēng zhě lìng rén xiào bù zhǐ, yì yì shì yě.
茂名多以木耳为货,阳春亦有之。其山深,故多朽木。而木火之精华未尽,得水气复蒸为耳。以桑、槐、榆、柳、榕树上生者良,柘木次之,生于桑者治痢,生木香者治泻,生于梅者治腹痛。枫木生者令人笑不止,亦异事也。
strong cóng huà duō xiāng jūn strong
从化多香菌
cóng huà duō xiāng jūn, dōng cǎi zhě liáng. qí mù yuē yáng shǐ, shē rén fá zhì shān jiān. zhì dōng, yǔ xuě zī dòng, fǔ ér shēng jūn. wú shé huī zhī dú, wèi zhī xuě jūn. sè bái ér xiāng, yì yuē xuě xùn. huò yǐ xiǔ sāng zhāng nán sān zhě chǐ duàn, dāng là shí yú féi yīn chǔ mái zhī wèi shēn qí, rú zhòng cài fǎ, chūn yuè yǐ mǐ gān shuǐ jiāo guàn, bù shí jūn chū, rì guàn zhī sān, jí dà rú quán xǔ, shì wèi jiā xùn. tā xùn chǎn yú mù zhī gēn tǔ chù, jīng huá yù jié. yǒu bái zhě yǒu dàn hēi zhě, qí jīng jiē bái, jiē gān měi, bù xià mó gū. xìng wēn bǔ yì yáng. rán shī qì xūn zhēng, wèi miǎn yǒu dú. ruò xià jiān zhàng yǔ suǒ chéng yǔ zuì dà zhě, zhǔ shí tóu yǐ jiāng piàn fàn lì, qí sè bù hēi, nǎi kě shí.
从化多香菌,冬采者良。其木曰羊矢,畬人伐置山间。至冬,雨雪滋冻,腐而生菌。无蛇虺之毒,谓之雪菌。色白而香,亦曰雪蕈。或以朽桑、樟、楠三者尺断,当腊时于肥阴处埋之为深畦,如种菜法,春月以米泔水浇灌,不时菌出,日灌之三,即大如拳许,是谓家蕈。他蕈产于木之根土处,精华郁结。有白者、有淡黑者,其茎皆白,皆甘美,不下磨菰。性温补益阳。然湿气熏蒸,未免有毒。若夏间瘴雨所成与最大者,煮时投以姜片饭粒,其色不黑,乃可食。
strong luò huā shēng strong
落花生
luò huā shēng, cǎo běn màn shēng. zhǒng zhě yǐ shā yā héng zhī, zé màn shàng kāi huā. huā tǔ chéng sī, ér bù néng chéng jiá, qí jiá nǎi bié shēng gēn jīng jiān. jué shā qǔ zhī, ké zhǎng cùn xǔ. zhòu wén zhōng yǒu shí sān sì, zhuàng cán dòu, wèi gān yǐ qīng, wēi yǒu cān qì, yì míng luò huā cān. fán cǎo mù zhī shí, jiē chéng yú huā. cǐ dú huā bái huā, ér jiá zì jiá, huā bù shēng jiá, jiá bù dì huā, yì yì shén.
落花生,草本蔓生。种者以沙压横枝,则蔓上开花。花吐成丝,而不能成荚,其荚乃别生根茎间。掘沙取之,壳长寸许。皱纹中有实三四,状蚕豆,味甘以清,微有参气,亦名落花参。凡草木之实,皆成于花。此独花白花,而荚自荚,花不生荚,荚不蒂花,亦异甚。
strong liú qiú zi strong
留求子
liú qiú zi, yī míng shǐ jūn zǐ, guǎng zhōu duō yǒu zhī. zhuàng rú zhī zǐ, yǒu wǔ liù léng bàn, ér liǎng duān ruì. bàn huáng yǐ shú. ké cuì báo, zhōng yǒu bái ròu, wēi gān. xiǎo ér huàn shí jī zhě, wēi shú yǔ zhī shí, yǐ dāng gān guǒ. shí zhé xià chóng ér jí yù. yǔ yuē:" yù de xiǎo ér xǐ, duō shí shǐ jūn zǐ."
留求子,一名使君子,广州多有之。状如栀子,有五六棱瓣,而两端锐。半黄已熟。壳脆薄,中有白肉,微甘。小儿患食积者,煨熟与之食,以当干果。食辄下虫而疾愈。语曰:“欲得小儿喜,多食使君子。”
strong táo jīn niáng strong
桃金娘
cǎo huā zhī yǐ niáng míng zhě, yǒu táo jīn niáng. cóng shēng yě jiān, shì méi ér mò wēi ruì, shì táo ér sè bèi zhě. zhōng jīng chún zǐ, sī zhuì shēn huáng rú jīn sù, míng yuē táo jīn niáng. bā jiǔ yuè shí shú, qīng gàn ruò niú rǔ zhuàng, wèi gān kě yǎng xuè, huā zé xíng xuè. huò wèi chǎn zì guì lín, jīn guǎng zhōu yì duō yǒu zhī.
草花之以娘名者,有桃金娘。丛生野间,似梅而末微锐,似桃而色倍赭。中茎纯紫,丝缀深黄如金粟,名曰桃金娘。八九月实熟,青绀若牛乳状,味甘可养血,花则行血。或谓产自桂林,今广州亦多有之。
strong èr lán cài strong
二兰菜
èr lán cài, yī yuē mǎ lán. qí yè shì lán ér dà. mǎ zhě, dà yě. gù yuē mǎ lán. huā shì jú ér zǐ. wèi xīn, xìng wēi wēn, yǐ zuò rú shén liáng, néng yǎng xīn xuè. yī yuē gài lán. yè rú jiè ér lǜ, huā huáng. huā bǐ yè yóu gān. yè yǒu qiān, bù yí duō shí. yǐ wēi lán, gù yòu míng gài lán. yàn yuē:" duō shí mǎ lán, shǎo shí gài lán."
二兰菜,一曰马兰。其叶似兰而大。马者,大也。故曰马兰。花似菊而紫。味辛,性微温,以作茹甚良,能养新血。一曰芥兰。叶如芥而绿,花黄。花比叶尤甘。叶有铅,不宜多食。以微蓝,故又名芥蓝。谚曰:“多食马兰,少食芥蓝。”
strong luó fú bǎi hé strong
罗浮百合
luó fú bǎi hé, zuì shèng. gēn rú hú suàn ér dà, chóng dié èr sān shí jīn, xiāng hé rú lián bàn, gù míng bǎi hé. sè bái, hé ròu zhǔ zhī, huò zuò fěn, yì rén. wǔ liù yuè yī běn yī huā, huā hóng bái rú wén shū lán. zhòng cháng qīng cè, míng tiān xiāng. zhōng yǒu tán xīn, sè huáng, wèi gān, yí mì zhēng shí zhī, rén chēng wéi shān zhōng zhī xiān shū yún.
罗浮百合,最盛。根如葫蒜而大,重迭二三十斤,相合如莲瓣,故名百合。色白,和肉煮之,或作粉,益人。五六月一本一花,花红白如文殊兰。重常倾侧,名天香。中有檀心,色黄,味甘,宜蜜蒸食之,人称为山中之仙蔬云。
strong má qiū strong
麻蓲
má duō jiù gēn, yī nián fán sì yì. wǔ yuè yì zhě yuē shǒu zhù, xìng róu. wèi yì zhě cuì, qí miáo zhī zhì zhě kě mào, shì yuē má qiū. guǎng rén duō yǐ cù chǎo shí zhī. guǎng zhōu duō qīng má, gāo zhōu duō huáng má, qīng má qiū zuì měi.
麻多旧根,一年凡四刈。五月刈者曰首苎,性柔。未刈者脆,其苗之稚者可芼,是曰麻蓲。广人多以醋炒食之。广州多青麻,高州多黄麻,青麻蓲最美。
strong xuē guā strong
薛瓜
guǎng zhōu xī guā, zhǒng yǒu jué jiā zhě, chuán zì xuē jiāng jūn xié zhòng zhí zhī, sú hū wèi xuē guā.
广州西瓜,种有绝佳者,传自薛将军携种植之,俗呼为薛瓜。
strong yè lái xiāng zhēn zhū lán èr huā zuì xiāng strong
夜来香珍珠兰二花最香
yè lái xiāng, téng běn, huā wēi huáng, fēn jiān bàn, rù yè shǐ kāi, xiāng tè qí yù. yòu zhēn zhū lán, téng běn, huā ruǐ lěi lěi rú guàn zhū, pián fù yú gěng, sè wēi huáng, xiāng tè nóng yù. yòu rú yú zǐ zhuàng, yì míng yú zǐ lán. èr huā, huā zhī zuì xiāng zhě.
夜来香,藤本,花微黄,分尖瓣,入夜始开,香特奇郁。又珍珠兰,藤本,花蕊累累如贯珠,骈附于梗,色微黄,香特浓郁。又如鱼子状,亦名鱼子兰。二花,花之最香者。
strong tiě shù strong
铁树
lǐng nán zá jì: tiě shù gāo shù chǐ, yè rú lǎo shào nián, kāi huā rú guì ér bù xiāng. huò yún, cǐ shù zhōu jiǎ zǐ yī kāi, kāi bì dīng mǎo nián. rán shén wú yì zhì. wáng jì rì xún shǒu jìng yún, wú zhè jiān yǒu sú yàn, jiàn shì nán chéng, zé yún xū tiě shù kāi huā. xǔ jì chá yún, yú zài guǎng xī yīn zhǐ huī jiā jiàn yī shù, gāo kě sān sì chǐ, gàn yè jiē zǐ hēi sè, yè xiǎo lèi shí liú, zhì lǐ shén hòu. wèn zhī. yuē: tiě shù yě. měi yù dīng mǎo nián nǎi huā. huā sì bàn, zǐ bái sè, rú ruì xiāng bàn, jiào shǎo yuán. yī kāi lěi yuè bù diāo, xiù zhī yǒu cǎo qì, nǎi zhī tiě shù huā kāi zhī shuō yǒu zì lái yǐ.
《岭南杂记》:铁树高数尺,叶如老少年,开花如桂而不香。或云,此树周甲子一开,开必丁卯年。然甚无异致。王济《日询手镜》云,吴浙间有俗谚,见事难成,则云须铁树开花。许寄槎云,余在广西殷指挥家见一树,高可三四尺,干叶皆紫黑色,叶小类石榴,质理甚厚。问之。曰:铁树也。每遇丁卯年乃花。花四瓣,紫白色,如瑞香瓣,较少圆。一开累月不凋,嗅之有草气,乃知铁树花开之说有自来矣。
jīn yuè dì duō jiàn pén fǒu zhōng, wèi zhī zhí zhě hé qǔ.
今粤地多见盆缶中,未知植者何取。
strong lù cōng yí nán zhī fēn strong
鹿葱宜男之分
nán fāng cǎo mù zhuàng: shuǐ cōng huā, yè jiē rú lù cōng, huā sè yǒu hóng huáng zǐ sān zhǒng. chū shǐ xīng. fù rén huái yùn pèi qí huā shēng nán zhě, jí cǐ, fēi lù cōng yě. jiāo guǎng rén pèi zhī, jí yǒu yàn. rán qí tǔ duō nán, bù yàn nǚ zǐ, gù bù cháng pèi yě. qián què lèi shū: shuǐ cōng shēng shuǐ zhōng, rú cōng ér zhōng kōng. yòu míng cuì jiān. wáng wéi shī" shuǐ jīng bō xī cuì jiān mí" shì yě. cǐ cǎo yì kě wèi xí. àn fēng tǔ jì yún:" yí nán cǎo, huā rú lián, fù rén pèi zhī zé shēng nán". liáng xú miǎn xuān cǎo huā fù yún:" qí huā sì chuí, qí fū liù chū. yì yuē yí nán, jiā míng sī jí." zé lù cōng yǔ xuān cǎo wèi èr zhǒng yǐ.
《南方草木状》:水葱花,叶皆如鹿葱,花色有红、黄、紫三种。出始兴。妇人怀孕佩其花生男者,即此,非鹿葱也。交、广人佩之,极有验。然其土多男,不厌女子,故不常佩也。《潜确类书》:水葱生水中,如葱而中空。又名翠菅。王维诗“水惊波兮翠菅靡”是也。此草亦可为席。按《风土记》云:“宜男草,花如莲,妇人佩之则生男”。梁徐勉《萱草花赋》云:“其花四垂,其跗六出。亦曰宜男,嘉名斯吉。”则鹿葱与萱草为二种矣。