zhì jūn zhī zhèng, wèi zhì biān jìng zhī shì, kuāng jiù dà luàn zhī dào, yǐ wēi wǔ wéi zhèng, zhū bào tǎo nì, suǒ yǐ cún guó jiā ān shè jì zhī jì. shì yǐ yǒu wén shì, bì yǒu wǔ bèi, gù hán xuè zhī dù, bì yǒu zhǎo yá zhī yòng, xǐ zé gòng xì, nù zé xiāng hài rén wú zhuǎ yá, gù shè bīng gé zhī qì, yǐ zì fǔ wèi. gù guó yǐ jūn wèi fǔ, jūn yǐ chén wèi zuǒ fǔ qiáng zé guó ān, fǔ ruò zé guó wēi, zài yú suǒ rèn zhī jiāng yě. fēi mín zhī jiāng, fēi guó zhī fǔ, fēi jūn zhī zhǔ. gù zhì guó yǐ wén wéi zhèng, zhì jūn yǐ wǔ wèi jì zhì guó bù kě yǐ bù cóng wài, zhì jūn bù kě yǐ bù cóng nèi. nèi wèi zhū xià, wài wèi róng dí. róng dí zhī rén, nán yǐ lǐ huà, yì yǐ wēi fú. lǐ yǒu suǒ rèn, wēi yǒu suǒ shī. shì yǐ huáng dì zhàn yú zhuō lù zhī yě, táng yáo zhàn yú dān pǔ zhī shuǐ shùn fá yǒu miáo, yǔ tǎo yǒu hù, zì wǔ dì sān wáng zhì shèng zhī zhǔ, dé huà rú sī, shàng jiā zhī yǐ wēi wǔ, gù bīng zhě xiōng qì, bù dé yǐ ér yòng zhī. fū yòng bīng zhī dào, xiān dìng qí móu, rán hòu nǎi shī qí shì. shěn tiān dì zhī dào, chá zhòng rén zhī xīn, xí bīng gé zhī qì, míng shǎng fá zhī lǐ, guān dí zhòng zhī móu, shì dào lù zhī xiǎn, bié ān wēi zhī chù, zhàn zhǔ kè zhī qíng, zhī jìn tuì zhī yí, shùn jī huì zhī shí, shè shǒu yù zhī bèi, qiǎng zhēng fá zhī shì, yáng shì zú zhī néng, tú chéng bài zhī jì, lǜ shēng sǐ zhī shì, rán hòu nǎi kě chū jūn rèn jiāng, zhāng qín dí zhī shì, cǐ wèi jūn zhī dà lüè yě. fū jiāng zhě, rén zhī sī mìng, guó zhī lì qì, xiān dìng qí jì, rán hòu nǎi xíng. qí lìng ruò piào shuǐ bào liú, qí huò ruò yīng sǔn zhī jī wù jìng ruò gōng nǔ zhī zhāng, dòng rú jī guān zhī fā, suǒ xiàng zhě pò, ér qíng dí zì miè. jiāng wú sī lǜ, shì wú qì shì, bù qí qí xīn, ér zhuān qí móu, suī yǒu bǎi wàn zhī zhòng, ér dí bù jù yǐ. fēi chóu bù yuàn, fēi dí bù zhàn. gōng fēi lǔ bān zhī mù, wú yǐ jiàn qí gōng qiǎo zhàn fēi sūn wǔ zhī móu, wú yǐ chū qí jì yùn. fū jì móu yù mì, gōng dí yù jí, huò ruò yīng jī, zhàn rú hé jué, zé bīng wèi láo ér dí zì sàn, cǐ yòng bīng zhī shì yě. gù shàn zhàn zhě bù nù, shàn shèng zhě bù jù. shì yǐ zhì zhě xiān shèng ér hòu qiú zhàn, àn zhě xiān zhàn ér hòu qiú shèng shèng zhě suí dào ér xiū tú, bài zhě xié xíng ér shī lù, cǐ shùn nì zhī jì yě. jiāng fú qí wēi, shì zhuān qí lì, shì bù xū dòng, yùn rú yuán shí, cóng gāo zhuì xià, suǒ xiàng zhě suì, bù kě jiù zhǐ. shì yǐ, wú dí yú qián, wú dí yú hòu, cǐ yòng bīng zhī shì yě. gù jūn yǐ qí jì wèi móu, yǐ jué zhì wéi zhǔ néng róu néng gāng, néng ruò néng qiáng, néng cún néng wáng jí rú fēng yǔ, shū rú jiāng hǎi bù dòng rú tài shān, nán cè rú yīn yáng wú qióng rú dì, chōng shí rú tiān bù jié rú jiāng hé, zhōng shǐ rú sān guāng, shēng sǐ rú sì shí, shuāi wàng rú wǔ xíng qí zhèng xiāng shēng, ér bù kě qióng. gù jūn yǐ liáng shí wèi běn, bīng yǐ qí zhèng wèi shǐ, qì xiè wèi yòng, wěi jī wèi bèi. gù guó kùn yú guì mǎi, pín yú yuǎn shū. gōng bù kě zài, zhàn bù kě sān, liàng lì ér yòng, yòng duō zé fèi. bà qù wú yì, zé guó kě níng yě bà qù wú néng, zé guó kě lì yě. fū shàn gōng zhě, dí bù zhī qí suǒ shǒu shàn shǒu zhě, dí bù zhī qí suǒ gōng. gù shàn gōng zhě bù yǐ bīng gé, shàn shǒu zhě bù yǐ chéng guō. shì yǐ, gāo chéng shēn chí, bù zú yǐ wéi gù jiān jiǎ ruì bīng, bù zú yǐ wéi qiáng. dí yù gù shǒu, gōng qí wú bèi dí yù xìng zhèn, chū qí bù yì. wǒ wǎng dí lái, jǐn shè suǒ jū wǒ qǐ dí zhǐ, gōng qí zuǒ yòu. liàng qí hé dí, xiān jī qí shí. bù zhī shǒu dì, bù zhī zhàn rì, kě bèi zhě zhòng, zé zhuān bèi zhě guǎ. yǐ lǜ xiāng bèi, qiáng ruò xiāng gōng, yǒng qiè xiāng zhù, qián hòu xiāng fù, zuǒ yòu xiāng qū, rú cháng shān zhī shé, shǒu wěi jù dào, cǐ jiù bīng zhī dào yě. gù shèng zhě quán wēi, móu zhī yú shēn, zhī dì xíng shì, bù kě yù yán. yì zhī zhī qí dé shī, zhà zhī zhī qí ān wēi, jì zhī zhī qí duō guǎ, xíng zhī zhī qí shēng sǐ, lǜ zhī zhī qí kǔ lè, móu zhī zhī qí shàn bèi. gù bīng cóng shēng jī sǐ, bì shí jī xū. shān líng zhī zhàn, bù yǎng qí gāo shuǐ shàng zhī zhàn, bù nì qí liú cǎo shàng zhī zhàn, bù shè qí shēn píng dì zhī zhàn, bù nì qí xū dào shàng zhī zhàn, bù nì qí gū. cǐ wǔ zhě, bīng zhī lì, dì zhī suǒ zhù yě. fū jūn chéng yú yòng shì, bài yú móu lòu jī yú yuǎn shū, kě yú gōng jǐng láo yú fán rǎo, yì yú ān jìng yí yú bù zhàn, huò yú jiàn lì tuì yú xíng fá, jìn yú shǎng cì ruò yú jiàn bī, qiáng yú yòng shì kùn yú jiàn wéi, jù yú xiān zhì jīng yú yè hū, luàn yú àn mèi mí yú shī dào, qióng yú jué dì shī yú bào zú, dé yú yù jì. gù lì jīng qí yǐ shì qí mù, jī jīn gǔ yǐ míng qí ěr, shè fǔ yuè yǐ qí qí xīn, chén jiào lìng yǐ tóng qí dào, xìng shǎng cì yǐ quàn qí gōng, xíng zhū fá yǐ fáng qí wěi. zhòu zhàn bù xiāng wén, jīng qí wèi zhī jǔ yè zhàn bù xiāng jiàn, huǒ gǔ wèi zhī qǐ jiào lìng yǒu bù cóng, fǔ yuè wèi zhī shǐ. bù zhī jiǔ dì zhī biàn, zé bù zhī jiǔ biàn zhī dào. tiān zhī yīn yáng, dì zhī xíng míng, rén zhī fù xīn, zhī cǐ sān zhě, huò chù qí gōng. zhī qí shì nǎi zhī qí dí bù zhī qí shì, zé bù zhī qí dí bù zhī qí dí, měi zhàn bì dài. gù jūn zhī suǒ jī, bì xiān zhī qí zuǒ yòu shì zú zhī xīn. wǔ jiān zhī dào, jūn zhī suǒ qīn, jiāng zhī suǒ hòu fēi shèng zhì bù néng yòng, fēi rén xián bù néng shǐ. wǔ jiān dé qí qíng, zé mín kě yòng, guó kě zhǎng bǎo. gù bīng qiú shēng zé bèi, bù dé yǐ zé dòu jìng yǐ lǐ ān, dòng yǐ lǐ wēi wú shì dí zhī bù zhì, shì wú zhī bù kě jī. yǐ jìn dài yuǎn, yǐ yì dài láo, yǐ bǎo dài jī, yǐ shí dài xū, yǐ shēng dài sǐ, yǐ zhòng dài guǎ, yǐ wàng dài shuāi, yǐ fú dài lái. zhěng zhěng zhī jīng, táng táng zhī gǔ, dāng shùn qí qián, ér fù qí hòu gù qí xiǎn zǔ, ér yíng qí biǎo, wěi zhī yǐ lì, róu zhī yǐ hài, cǐ zhì jūn zhī dào quán yǐ.
治军之政,谓治边境之事,匡救大乱之道,以威武为政,诛暴讨逆,所以存国家、安 社稷之计。是以有文事,必有武备,故含血之蠹,必有爪牙之用,喜则共戏,怒则相害;人无爪牙,故设兵革之器,以自辅卫。故国以军为辅,君以臣为佐;辅强则国安,辅弱则国危,在於所任之将也。非民之将,非国之辅,非军之主。故治国以文为政,治军以武为计;治国不可以不从外,治军不可以不从内。内谓诸夏,外谓戎狄。戎狄之人,难以理化,易以威服。礼有所任,威有所施。是以黄帝战於涿鹿之野,唐尧战於丹浦之水;舜伐有苗,禹讨有扈,自五帝三王至圣之主,德化如斯,尚加之以威武,故兵者凶器,不得已而用之。夫用兵之道,先定其谋,然後乃施其事。审天地之道,察众人之心,习兵革之器,明赏罚之理,观敌众之谋,视道路之险,别安危之处,占主客之情,知进退之宜,顺机会之时,设守御之备,强征伐之势,扬士卒之能,图成败之计,虑生死之事,然後乃可出军任将,张擒敌之势,此为军之大略也。夫将者,人之司命,国之利器,先定其计,然後乃行。其令若漂水暴流,其获若鹰隼之击物;静若弓弩之张,动如机关之发,所向者破,而勍敌自灭。将无思虑,士无气势,不齐其心,而专其谋,虽有百万之众,而敌不惧矣。非雠不怨,非敌不战。工非鲁般之目,无以见其工巧;战非孙武之谋,无以出其计运。夫计谋欲密,攻敌欲疾,获若鹰击,战如河决,则兵未劳而敌自散,此用兵之势也。故善战者不怒,善胜者不惧。是以智者先胜而後求战,闇者先战而後求胜;胜者随道而修途,败者斜行而失路,此顺逆之计也。将服其威,士专其力,势不虚动,运如圆石,从高坠下,所向者碎,不可救止。是以,无敌於前,无敌於後,此用兵之势也。故军以奇计为谋,以绝智为主;能柔能刚,能弱能强,能存能亡;疾如风雨,舒如江海;不动如泰山,难测如阴阳;无穷如地,充实如天;不竭如江河,终始如三光,生死如四时,衰旺如五行;奇正相生,而不可穷。故军以粮食为本,兵以奇正为始,器械为用,委积为备。故国困於贵买,贫於远输。攻不可再,战不可三,量力而用,用多则费。罢去无益,则国可宁也;罢去无能,则国可利也。夫善攻者,敌不知其所守;善守者,敌不知其所攻。故善攻者不以兵革,善守者不以城郭。是以,高城深池,不足以为固;坚甲锐兵,不足以为强。敌欲固守,攻其无备;敌欲兴阵,出其不意。我往敌来,谨设所居;我起敌止,攻其左右。量其合敌,先击其实。不知守地,不知战日,可备者众,则专备者寡。以虑相备,强弱相攻,勇怯相助,前後相赴,左右相趋,如常山之蛇,首尾俱到,此救兵之道也。故胜者全威,谋之於身,知地形势,不可豫言。议之知其得失,诈之知其安危,计之知其多寡,形之知其生死,虑之知其苦乐,谋之知其善备。故兵从生击死,避实击虚。山陵之战,不仰其高;水上之战,不逆其流;草上之战,不涉其深;平地之战,不逆其虚;道上之战,不逆其孤。此五者,兵之利,地之所助也。夫军成於用势,败於谋漏;饥於远输,渴於躬井;劳於烦扰,佚於安静;疑於不战,惑於见利;退於刑罚,进於赏赐;弱於见逼,强於用势;困於见围,惧於先至;惊於夜呼,乱於闇昧;迷於失道,穷於绝地;失於暴卒,得於豫计。故立旌旗以视其目,击金鼓以鸣其耳,设斧钺以齐其心,陈教令以同其道,兴赏赐以劝其功,行诛伐以防其伪。昼战不相闻,旌旗为之举;夜战不相见,火鼓为之起;教令有不从,斧钺为之使。不知九地之便,则不知九变之道。天之阴阳,地之形名,人之腹心,知此三者,获处其功。知其士乃知其敌;不知其士,则不知其敌;不知其敌,每战必殆。故军之所击,必先知其左右士卒之心。五间之道,军之所亲,将之所厚;非圣智不能用,非仁贤不能使。五间得其情,则民可用,国可长保。故兵求生则备,不得已则斗;静以理安,动以理威;无恃敌之不至,恃吾之不可击。以近待远,以逸待劳,以饱待饥,以实待虚,以生待死,以众待寡,以旺待衰,以伏待来。整整之旌,堂堂之鼓,当顺其前,而覆其後;固其险阻,而营其表,委之以利,柔之以害,此治军之道全矣。