huáng dé rùn xiān jiàn
○黄德润先见
huáng qià dé rùn shì fù líng wèi tái jiàn, zhí zhèng wèi cháng yǒu dà jiàn míng, huò jī qí xún mò. chún xī mò, shàng jiàng nèi chán. yī rì, cháo tuì, liú èr fǔ cì zuò, cóng róng yù jí juàn qín zhī yì, zhū gōng jiāo zàn, gōng dú wú yǔ. shàng gù yuē:" qīng yǐ wéi hé rú?" duì yuē:" huáng tài zǐ shèng dé, chéng kè fù hè. gù lǐ shì bù zú mǔ tiān xià, yí liú shèng lǜ." shàng è rán sè biàn. gōng xú zòu:" bì xià wèn chén, chén bù gǎn zì mò. rán chén jì chū cǐ yǔ, zì jīn bù dé fù jìn qīng guāng, bì xià yì rì sī chén zhī yǔ, yù fù jiàn chén, yì bù kě dé yǐ." tuì jí qiú qù shén lì, yǐ dà zī zhèng zhī tán zhōu.
黄洽德润事阜陵为台谏,执政未尝有大建明,或讥其循默。淳熙末,上将内禅。一日,朝退,留二府赐坐,从容谕及倦勤之意,诸公交赞,公独无语。上顾曰:"卿以为何如?"对曰:"皇太子圣德,诚克负荷。顾李氏不足母天下,宜留圣虑。"上愕然色变。公徐奏:"陛下问臣,臣不敢自默。然臣既出此语,自今不得复觐清光,陛下异日思臣之语,欲复见臣,亦不可得矣。"退即求去甚力,以大资政知潭州。
hòu shòu huáng zài zhòng huá gōng, měi fǔ jǐ tàn yuē:" huǐ bù yòng huáng qià zhī yán." huò zhì lèi xià.
后寿皇在重华宫,每抚几叹曰:"悔不用黄洽之言。"或至泪下。
pǔ dié nán kǎo
○谱牒难考
ōu gōng zhe zú pǔ, hào wèi jīng mì. qí yán xún shēng tōng, zì tōng sān shì shēng cóng, wèi jí zhōu cì shǐ, dāng táng mò, huáng cháo xiàn zhōu xiàn, lǜ zhōu mín hàn zéi, xiāng lǐ lài yǐ bǎo quán, cóng yǐ xià pǔ wáng. zì cóng bā shì shēng wàn, wèi ān fú lìng, gōng wèi ān fú jiǔ shì sūn.
欧公著族谱,号为精密。其言询生通,自通三世生琮,为吉州刺史,当唐末,黄巢陷州县,率州民捍贼,乡里赖以保全,琮以下谱亡。自琮八世生万,为安福令,公为安福九世孙。
yǐ shì kǎo zhī, xún zài táng chū, zhì huáng cháo shí, jǐ sān bǎi nián, jǐn dé wǔ shì. cóng zài táng mò, zhì sòng rén zōng cái bǎi sì shí wǔ nián, nǎi wèi shí liù shì, kǒng wú shì lǐ. hòu shì pǔ dié sàn wáng, qí nán kǎo rú cǐ. ōu yáng shì wú tā zú, qí yuán liú shén míng, shàng ěr, shěn tā xìng xié?
以是考之,询在唐初,至黄巢时,几三百年,仅得五世。琮在唐末,至宋仁宗才百四十五年,乃为十六世,恐无是理。后世谱牒散亡,其难考如此。欧阳氏无他族,其源流甚明,尚尔,矧他姓邪?
téng mào shí
○滕茂实
téng mào shí zì xiù yǐng, wú rén guó shǐ zuò háng zhōu rén. chū míng luǒ, dēng zhèng hé dì, huī zōng gǎi cì jīn míng. jìng kāng chū, yǐ tài xué zhèng jiān míng táng sī lìng, yǔ lù yǔn dí sòng yàn tōng fèng shǐ jīn guó, gē sān zhèn. tài yuán xún fèng mì zhào, jù chéng bù xià, jīn rén nù zhī, qiú yú yún zhōng. yuān shèng běi qiān, mào shí guān shang yíng yè, bài fú hào qì, qǐng shì jiù zhǔ jù xíng. bù cóng, qiě yòu zhī yuē:" guó pò zhǔ qiān, suǒ yǐ liú gōng zhě, gài jiāng dà yòng." suì liú zhī yàn mén.
滕茂实字秀颖,吴人(国史作杭州人)。初名裸,登政和第,徽宗改赐今名。靖康初,以太学正兼明堂司令,与路允迪、宋彦通奉使金国,割三镇。太原寻奉密诏,据城不下,金人怒之,囚于云中。渊圣北迁,茂实冠裳迎谒,拜伏号泣,请侍旧主俱行。不从,且诱之曰:"国破主迁,所以留公者,盖将大用。"遂留之雁门。
xiān shì, zì fēn bì sǐ, suì zhǔ yǒu rén dǒng shēn yǐ fèng shǐ huáng fān guǒ shī ér zàng, qiě dà shū jiǔ zhuàn zì yún:" sòng shǐ zhě dōng yáng téng mào shí mù." fù zuò shī, zì xù yún:" mào shí fèng shǐ wú zhuàng, bù fù fǎn fù mǔ zhī bāng, suǒ dāng cóng qí zhǔ yǐ quán chén jié. huò nù ér yǔ zhī sǐ, xìng yǐ suǒ zhàng fān guǒ qí shī, jí yǐ suǒ zhuàn jiǔ zì kān zhī shí, mái zhī tái shān sì xià, bù bì fēng shù. gài xī nián bìng zhōng, cháng mèng yóu qīng liáng jìng jiè, jué ér bìng yù, kǒng yì qián yuán. jīn yù zuò āi cí, jǐ yú bù dá, fāng zhī yuān míng zé bù kě, ruò sū shǔ guó mù yáng hǎi shàng, ér wǔ yán zhī zuò, shǐ gǎn yuán cǐ lì yún." shī yuē:" jī yán lǎo shū shēng, móu liè wáng dōu guān, suǒ mǐ liǎo wú bǔ, cóng shì gǎn cí nán. shū lián fù méng hǎo, zhàng jié lái yú guān, chéng shǒu jiǔ bù xià, chuān tú wàng màn màn. jiǎn bèi guǒ bù xī, yī wǎng hé dāng hái. mù yáng kùn sū wǔ, jiǎ dào jū zhāng qiān. liú lí niàn jiǒng shù, zuò yuè sì xù qiān, tóng lái xī yǐ guī, wǒ dú liú sāi yuán. xíng yǐng zì xiāng diào, guó pò jiā yì cán, hū tiān jìng bù wén, tòng shén shāng fèi gān. xiāng féng lǎo xiōng dì, dào tàn ān dé huān, bō lán juǎn dà shà, yī mù nán qiú ān. jiù bù wéi wǒ xīn, qú bù hàn wǒ yán. xī yàn pò qí tǔ, qún chén wàng fēng bēn, wáng dú shǒu jié, qí rén yǒu gān yán. jīng shǒu zì jué, gǎn kǎi jīn xī wén, wèi cháng shí qí lù, tú yǐ lǎo wèi mín. kuàng wǒ lù shù shì, yī sǐ hé zú lùn, yuǎn huò méi jiāng hǎi, jìn huò sǐ cháo hūn. liǎn wǒ bù xū yī, guǒ shī yǐ huáng fān, tí zuò sòng chén mù, zhuàn zì dāng shēn kān. wǒ shì nián shàng shǎo, ér nǚ jiē tóng wán, sì hǎi wú zhì zhuī, piāo liú bèi bēi suān. shuí dāng gěi yī shí, shǐ bù è jī hán. suì shí yī lèi wǒ, yóu zú wèi wǒ hún, wǒ hún yì yōu yōu, yì xiāng jì chén yuān. tā shí fēng yǔ yè, cǎo mù hào kōng shān."
先是,自分必死,遂嘱友人董诜以奉使黄幡裹尸而葬,且大书九篆字云:"宋使者东阳滕茂实墓。"复作诗,自叙云:"茂实奉使无状,不复返父母之邦,所当从其主以全臣节。或怒而与之死,幸以所杖幡裹其尸,及以所篆九字刊之石,埋之台山寺下,不必封树。盖昔年病中,尝梦游清凉境界,觉而病愈,恐亦前缘。今预作哀辞,几于不达,方之渊明则不可,若苏属国牧羊海上,而五言之作,始敢援此例云。"诗曰:"齑盐老书生,缪列王都官,索米了无补,从事敢辞难。殊怜复盟好,仗节来榆关,城守久不下,川途望漫漫。俭辈果不惜,一往何当还。牧羊困苏武,假道拘张骞。流离念窘束,坐阅四序迁,同来悉已归,我独留塞垣。形影自相吊,国破家亦残,呼天竟不闻,痛甚伤肺肝。相逢老兄弟,悼叹安得欢,波澜卷大厦,一木难求安。就不违我心,渠不汗我颜。昔燕破齐土,群臣望风奔,王独守节,齐人有甘言。经首自绝ㄕ,感慨今昔闻,未尝食齐禄,徒以老为民。况我禄数世,一死何足论,远或没江海,近或死朝昏。敛我不须衣,裹尸以黄幡,题作宋臣墓,篆字当深刊。我室年尚少,儿女皆童顽,四海无置锥,飘流倍悲酸。谁当给衣食,使不厄饥寒。岁时一酹我,犹足慰我魂,我魂亦悠悠,异乡寄沉冤。他时风雨夜,草木号空山。"
hòu jìng yǐ yōu fèn chéng jí cú. běi rén āi qí zhōng, wèi zhī qǐ mù yàn mén shān, suì shí zhì jì yān.
后竟以忧愤成疾殂。北人哀其忠,为之起墓雁门山,岁时致祭焉。
suǒ jì zhāng fú xiū zhī dì què, cháng wèi wū yán shuài mù, dú bù tíng yè. tóng guàn jí huī zōng běn yǐ wǔ yuè wǔ rì shēng, yǐ sú jì yí zhī shí yuè shí rì, jiē kě yǐ bǔ shǐ quē.
所记张浮休之弟确,尝为乌延帅幕,独不庭谒。童贯及徽宗本以五月五日生,以俗忌移之十月十日,皆可以补史阙。
hòu dǒng shēn zì bá guī nán, shàng suǒ wéi shī, zèng zhí lóng tú gé. guó shǐ suī yǒu běn chuán, shén lüè, qiě wú qí shī bìng xù, yǔ cǐ yì shǎo yì. yú fǎng zhī běi fāng jì lù, dé qí shí yān.
后董诜自拔归南,上所为诗,赠直龙图阁。国史虽有本传,甚略,且无其诗并叙,与此亦少异。余访之北方记录,得其实焉。
hé hóng zhōng
○何宏中
hé hóng zhōng zì tíng yuǎn, xiān shì jū yàn mén. fù zǐ jì, shǒu wǔ zhōu xuān níng wèi, mò wáng shì. hóng zhōng, xuān hé yuán nián wǔ jǔ, tíng duì dì èr míng, diào huá zhōu wéi chéng wèi. biàn jīng bèi wéi, dú wéi chéng bù xià. hòu wèi hé dōng hé běi liǎng lù tǒng zhì. jiē yìng fù shǐ wǔ hàn yīng shǒu yín yě lù, lì shān zhài qī shí sì suǒ. hàn yīng zhàn sǐ, hóng zhōng jiān shǒu, yǐ liáng jǐn bèi qín. jīn rén lián qí zhōng, shòu yǐ guān, tíng yuǎn tóu dié yú dì yuē:" wǒ cháng yǐ cǐ wù yòu rén chū sǐ lì, ruò bèi nǎi yù yǐ cǐ xià wǒ xié?" qiú xī jīng yù. jiǔ zhī, miǎn wèi huáng guān, zì hào tōng lǐ xiān shēng. qǐ zǐ wēi diàn, qiān huī zōng dōng huá jūn yù róng yǐ shì zhī. suǒ zhe yǒu chéng zhēn tōng lǐ èr jí. zhèng lóng sì nián bìng mò, lín zhōng yǒu shī yún:" mǎ gé shèng shī měi hèn chí, xī shān è sǐ yì hé cí, xìng míng bú dào zhōng xīng lì, zì yǒu huáng tiān hòu tǔ zhī." qí zhì yì kě āi yǐ! guó shǐ nǎi shī qí chuán yān.
何宏中字廷远,先世居雁门。父子寄,守武州宣宁尉,殁王事。宏中,宣和元年武举,廷对第二名,调滑州韦城尉。汴京被围,独韦城不下。后为河东、河北两路统制。接应副使武汉英守银冶路,立山寨七十四所。汉英战死,宏中坚守,以粮尽被擒。金人怜其忠,授以官,廷远投牒于地曰:"我尝以此物诱人出死力,若辈乃欲以此吓我邪?"囚西京狱。久之,免为黄冠,自号通理先生。起紫微殿,迁徽宗、东华君御容以事之。所著有《成真》、《通理》二集。正隆四年病殁,临终有诗云:"马革盛尸每恨迟,西山饿死亦何辞,姓名不到中兴历,自有皇天后土知。"其志亦可哀矣!国史乃失其传焉。
yáo xiào xī
○姚孝锡
yáo xiào xī zì zhòng chún, fēng xiàn rén, dēng xuān hé liù nián dì, diào dài zhōu bīng cáo. jīn rén kòu yàn mén, zhōu jiāng xin kuāng qiè yì jiàng, xiào xī jìng tóu chuáng dà hān, bù yǔ qí yì. jì dé tuō qù, suì wǎng wǔ tái báo yí jí bù shì, yīn jiā yān, shí nián sān shí jiǔ. zhì shēng jī sù zhì shù wàn dàn, yù jī suì, jǐn chū yǐ zhèn pín fá, xiāng rén dé zhī. suǒ jū zhèng jù wǔ tái zhī shèng, tíng xiè shù shí zuò, huā zhú bǎi mǔ. zhōng suì, jǐn yǐ jiā shì fù zhū zǐ, rì yǔ bīn péng fàng làng shān shuǐ shī jiǔ jiān, zì hào zuì xuān. zhì bā shí sān nǎi zhōng, yǒu jí hào jī lèi. yǒu tí téng mào shí cí yún:" běn qī sū zhèng gòng yáng biāo, bù yì zhī lán shī hòu diāo, yí lǎo dī jīn yóu tì lèi, hòu shēng wú fù shí fēng biāo. xī xíng yàn dù shuāng qián sāi, hū shuǐ qiáo zhēng rì mù qiáo, zhuī xiǎng píng shēng yīng wěi pò, líng yún yī xiào qǐ néng zhāo." qī yán rú" jié wù hòu xiān nán běi yì, rén qíng lěng nuǎn gǔ jīn tóng"" jiǔ kè jiāo qíng ān lěng nuǎn, shuāi nián bìng gǔ shí yīn qíng"" xuán yàn mù nián cháng bào bìng, zi shān zhōng rì kǔ sī guī"" shēn lín yǒu shòu niǎo xiān zào, fèi pǔ wú rén quán zì liú"" shí pín qǐ fù gān qín zhì, kè bìng kōng huái zòu chǔ yīn" wǔ yán rú" àn zhǎng yú chuī mò, shān kōng shí zhuǎn léi"" gǔ xū shēng dì lài, jìng jì sàn tiān xiāng". jiē jiā jù yě.
姚孝锡字仲纯,丰县人,登宣和六年第,调代州兵曹。金人寇雁门,州将忄匡怯议降,孝锡竟投床大鼾,不与其议。既得脱去,遂往五台薄移疾不仕,因家焉,时年三十九。治生积粟至数万石,遇饥岁,尽出以赈贫乏,乡人德之。所居正据五台之胜,亭榭数十座,花竹百亩。中岁,尽以家事付诸子,日与宾朋放浪山水诗酒间,自号醉轩。至八十三乃终,有集号《鸡肋》。《有题滕茂实祠》云:"本期苏、郑共扬镳,不意芝兰失后凋,遗老氐今犹涕泪,后生无复识风标。西陉雁度霜前塞,滹水樵争日暮桥,追想平生英伟魄,凌云一笑岂能招。"七言如"节物后先南北异,人情冷暖古今同";"久客交情谙冷暖,衰年病骨识阴晴";"玄晏暮年常抱病,子山终日苦思归";"深林有兽鸟先噪,废圃无人泉自流";"食贫岂复甘秦炙,客病空怀奏楚音";五言如"岸涨鱼吹沫,山空石转雷";"谷虚生地籁,境寂散天香"。皆佳句也。
shǔ chāng cí
○蜀娼词
shǔ chāng lèi néng wén, gài xuē tāo zhī yí fēng yě. fàng wēng kè zì shǔ xié yī jì guī, xù zhī bié shì, lǜ shù rì yī wǎng. ǒu yǐ bìng shǎo shū, jì pō yí zhī. kè zuò cí zì jiě, jì jí yùn dá zhī yún:" shuō méng shuō shì, shuō qíng shuō yì, dòng biàn chūn chóu mǎn zhǐ. duō yīng niàn dé tuō kōng jīng, shì nà gè xiān shēng jiào dǐ? bù chá bù fàn, bù yán bù yǔ, yī wèi gōng tā qiáo cuì. xiāng sī yǐ shì bù céng xián, yòu nà de gōng fū zhòu nǐ?" huò bàng wēng cháng xié shǔ ní yǐ guī, jí cǐ jì yě.
蜀娼类能文,盖薛涛之遗风也。放翁客自蜀挟一妓归,蓄之别室,率数日一往。偶以病少疏,妓颇疑之。客作词自解,妓即韵答之云:"说盟说誓,说情说意,动便春愁满纸。多应念得脱空经,是那个先生教底?不茶不饭,不言不语,一味供他憔悴。相思已是不曾闲,又那得工夫咒你?"或谤翁尝挟蜀尼以归,即此妓也。
yòu chuán yī shǔ jì shù sòng xíng cí yún:" yù jì yì, hún wú suǒ yǒu, zhé jǐn shì qiáo guān liǔ. kàn jūn zhe shàng zhēng shān, yòu xiāng jiāng fàng chuán chǔ jiāng kǒu. hòu huì bù zhī hé rì yòu, shì nán ér, xiū yào zhèn cháng xiāng shǒu. gǒu fù guì wú xiāng wàng, ruò xiāng wàng yǒu rú cǐ jiǔ." yì kě xǐ yě.
又传一蜀妓述送行词云:"欲寄意,浑无所有,折尽市桥官柳。看君著上征衫,又相将放船楚江口。后会不知何日又,是男儿,休要镇长相守。苟富贵无相忘,若相忘有如此酒。"亦可喜也。
qī mù
○桤木
dù shī qǐ qī mù shī wú yīn, huò dú zuò qǐ, ér yùn shū yì wú cǐ zì. jí zhōng yòu yǒu" qī lín ài rì yín fēng yè", zhèng shì zhù yuē:" wǔ lái fǎn." ruò rán, dàng zuò dāi zì.
杜诗《乞桤木》诗无音,或读作岂,而韵书亦无此字。集中又有"桤林碍日吟风叶",郑氏注曰:"五来反。"若然,当作呆字。
yú cháng jiàn chén tǐ rén duān míng yún:" jiàn qián bèi dú ruò yī yùn." pō yǐ wéi yí, hòu jiàn jiàn nán shī yǒu:" zhù shū zēng mù pǐn, sōu jù mì qī zāi." yòu jīng gōng shī yún:" zhuó jǐn jiāng biān mù yǒu qī, xiǎo yuán fēng zhí zhù huá zī." yì xìn yī yīn wéi rán.
余尝见陈体仁端明云:"见前辈读若欹韵。"颇以为疑,后见《剑南》诗有:"著书增木品,搜句觅桤栽。"又荆公诗云:"濯锦江边木有桤,小园封植伫华滋。"益信欹音为然。
qī, wéi shǔ yǒu zhī, bù cái mù yě, huò wèi jí róng yún.
桤,惟蜀有之,不才木也,或谓即榕云。
bàn zhāng
○办章
máo shī cǎi shū:" píng píng zuǒ yòu." máo shì chuán yuē:" píng píng, bàn zhì yě." zhèng yì yún:" yáo diǎn' píng zhāng bǎi xìng', shū chuán zuò' bàn zhāng', zé píng bàn yì tōng." dú shī jì yǐn xún zǐ yún:" fēn bù luàn yú shàng, néng bù qióng yú xià, zhì bàn zhī jí yě. shī yún:' píng píng zuǒ yòu.'"
《毛诗·采菽》:"平平左右。"《毛氏传》曰:"平平,办治也。"《正义》云:"《尧典》'平章百姓',《书传》作'办章',则平、办义通。"《读诗记》引《荀子》云:"分不乱于上,能不穷于下,治办之极也。《诗》云:'平平左右。'"
jīn kǎo shū chuán, bú jiàn bàn zhāng shì. shǐ jì zuò biàn zhāng. xú guǎng yún:" xià yún biàn chéng, zé xùn píng wèi biàn yě." àn:" shàng shū bìng zuò píng zì." suǒ yǐn yún:" gǔ wén shàng shū zuò píng zì. cǐ wén gài dú píng wèi pǔ gēng qiè. píng jí xùn bàn, suì wèi bàn zhāng. zōu dàn shēng běn yì tóng." hàn yǐ fú shēng shū wèi jīn wén, ān guó shū wèi gǔ wén. yáo diǎn jīn gǔ wén jiē yǒu zhī, ér zuò bàn zhāng zhě, jīn wén yě. tè wèi zhī shī shū suǒ shòu shū chuán wèi shuí zuò ěr? chāng lí yuán shì xiān miào bēi yì yún:" zàn bàn zhāng."
今考书传,不见办章事。《史记》作便章。徐广云:"下云便程,则训平为便也。"る按:"《尚书》并作平字。"《索隐》云:"古文《尚书》作平字。此文盖读平为浦庚切。平即训办,遂为办章。邹诞生本亦同。"汉以伏生书为今文,安国书为古文。《尧典》今、古文皆有之,而作办章者,今文也。特未知《诗疏》所授书传为谁作耳?昌黎《袁氏先庙碑》亦云:"赞办章。"
cáo yǒng
○曹泳
shào xīng yǐ hài shí yuè èr shí èr rì qín huì wáng. yì rì, cáo yǒng lēi tíng, ān zhì xīn zhōu. xiān shì, èr shí yī rì chē jià xìng guì dì shì jí, shí yǐ bù néng yán, huái zhōng chū yī zhá, qǐ yǐ xǐ dài fǔ zhèng, shàng shì zhī wú yǔ. jì chū, hū gàn bàn fǔ wèn hé rén wéi cǐ, zé dá yǐ cáo yǒng, suì yǒu shì mìng. yǒng chū cuàn míng jūn zhōng, bìng yuán gōng shǎng liè dé bān xíng. cháng jiān huáng yán jiǔ shuì, zhì mǎn dào bù, zhù mǒu quē chāo shàng shěng. guì yā chì, gù jiàn yǒng xìng míng, wèn hé chǔ rén? shěng lì duì:" cǐ lì bù nǐ zhù, bù zhī yě." mìng yú shì yòu shū pù wù sè zhào jiàn zhī, shú shì yuē:" gōng, guì ēn jiā yě." yǒng huǎng rán bù zhī suǒ dá. zé yòu yuē:" wàng zhī xié?" yǒng yuē:" hūn wàng, shí bù xǐng yú hé chǔ zāo yù tài shī?" guì rù shì, yǒu qǐng, qǔ xiǎo cè shì yǒng shǐ guān zhī. shǒu wěi bù jì tā shì, dàn yǒu zì yī xíng yuē:" mǒu nián yuè rì, mǒu rén qián wǔ qiān, cáo yǒng xiù cái juàn èr pǐ." gài wēi shí, suǒ yóu fù rén jiā dé wǔ qiān, qiú yì bù kě, yǒng shí wéi guǎn kè, tàn náng zhōng de èr jiān yuē:" cǐ wú shù xiū zhī yú yě, jīn jǔ yǐ yí zi." jì bié, bù xiāng wén. suī zhī guì guì zhèn tiān xià, bù wèi qí jí qín xiù cái yě. yǒng yuē:" bù yì tài shī nǎi néng jì yì wēi jiàn rú cǐ." guì yuē:" gōng zhēn zhǎng zhě." mìng qí zǐ sūn chū bài zhī. bǐ yǐ shàng shū yì wén zī, zhòu yòng zhī zhì hù bù shì láng, zhī lín ān fǔ, yǔ xiè cháng yǒu xì, tái zhōu zhī yù, yǒng yǒu lì yān.
绍兴乙亥十月二十二日秦桧亡。翼日,曹泳勒停,安置新州。先是,二十一日车驾幸桧第视疾,时已不能言,怀中出一札,乞以喜代辅政,上视之无语。既出,呼干办府问何人为此,则答以曹泳,遂有是命。泳初窜名军中,并缘功赏列得班行。尝监黄岩酒税,秩满到部,注某阙钞上省。桧押敕,顾见泳姓名,问何处人?省吏对:"此吏部拟注,不知也。"命于侍右书铺物色召见之,熟视曰:"公,桧恩家也。"泳恍然不知所答。则又曰:"忘之邪?"泳曰:"昏忘,实不省于何处遭遇太师?"桧入室,有顷,取小册示泳使观之。首尾不记他事,但有字一行曰:"某年月日,某人钱五千,曹泳秀才绢二匹。"盖微时,索游富人家得五千,求益不可,泳时为馆客,探囊中得二缣曰:"此吾束修之余也,今举以遗子。"既别,不相闻。虽知桧贵震天下,不谓其即秦秀才也。泳曰:"不意太师乃能记忆微贱如此。"桧曰:"公真长者。"命其子孙出拜之。俾以上书易文资,骤用之至户部侍郎,知临安府,与谢尝有隙,台州之狱,泳有力焉。
guì mù nián pō yǒu yì zhì, yǒng shí yù qí mì móu. róng běn guì qī dǎng wáng shì zi, chǔn jùn. cháng yàn qīn bīn, yōu zhě jìn jì, róng yú zuò zhōng dà xiào jué dǎo, guì shū bù yì. guì sù wèi nèi, qiè cháng yùn, zhú zhī, shēng zǐ wèi xiān yóu lín shì zi, yuē yī fēi, yǐ guì gù, shì zhì shì láng jiān jǐ shì zhōng. qí xiōng yī míng, dì yī è, jiē wèi cháo liè. yǒng cháng quàn guì hái yī fēi yǐ bǔ xǐ chù, wèi guǒ ér guì sǐ yún.
桧暮年颇有异志,泳实预其密谋。熔本桧妻党王氏子,蠢骏。尝燕亲宾,优者进妓,熔于座中大笑绝倒,桧殊不怿。桧素畏内,妾尝孕,逐之,生子为仙游林氏子,曰一飞,以桧故,仕至侍郎兼给事中。其兄一鸣,弟一鹗,皆位朝列。泳尝劝桧还一飞以补喜处,未果而桧死云。
cǐ shì wén zhī xiè zhī sūn zhí. zhōng xīng yí shǐ suǒ zài zé cáo yún yě, yǔ cǐ pō yǒu yì tóng, gù xiáng zài zhī.
此事闻之谢之孙直。《中兴遗史》所载则曹筠也,与此颇有异同,故详载之。
zhū hàn zhāng běn mò
○朱汉章本末
shào xīng sān shí èr nián liù yuè shí yī rì nèi chán, qián yī rì zǎi xiàng zhū zhuō bà. zhuō zì hàn zhāng, sān shān rén, dēng xuān hé dì. huò wèi zhāng jùn míng tuó jiàn zhī, fēi yě, qí shí yīn liú guì fēi yǐ jìn.
绍兴三十二年六月十一日内禅,前一日宰相朱倬罢。倬字汉章,三山人,登宣和第。或谓张浚明橐荐之,非也,其实因刘贵妃以进。
fēi, běi rén, liú yù mǐn zhōng, yǒu shū sè. zhōng guì rén zhǎng shén yù zhě tú shàng qí mào, jiǔ zhī bù xǐng, shǐ guī xī wài zhī zōng jiā. tā rì, shàng jiàn tú yuè zhī, mìng zhào rù, suì yǒu chǒng. qí fù mào, hòu zhì jié dù shǐ. zhuō jū xiāng lǐ shí zhī, yín yuán dì jiāo. hòu wéi xué guān, qǐng wài, dé shū zhōu. jiāng bì cí, cì zhī shàng yàn xián suǒ guān shǐ chuán, yú zòu shū zhōng dào zhī, dà chēng zhǐ, liú wèi láng. bù shù nián, wèi zhōng sī, suì zhì zǎi xiàng.
妃,北人,流寓闽中,有殊色。中贵人掌神御者图上其貌,久之不省,始归西外之宗家。它日,上见图悦之,命召入,遂有宠。其父懋,后至节度使。倬居乡里识之,夤缘缔交。后为学官,请外,得舒州。将陛辞,刺知上燕闲所观史传,于奏疏中道之,大称旨,留为郎。不数年,为中司,遂至宰相。
zuì è wáng shí péng, qí zài tái, cháng fēng chén chéng xiàng kāng bó qù zhī. chén yǐ gào wāng shèng xī, wāng yuē:" bǐ wèi zhōng sī, hú bù zì jī zhī?" chén yuē:" wèi gōng yì yě." wāng yuē:" bǐ qiě wèi gōng yì, xiàng gōng dú bù wèi gōng yì hū?" jì ér shí péng bù zì ān, qǐng wài, jiāng yǔ jùn, zhuō yòu yuē:" diān rén rú hé zuò jùn?" nǎi dé wài dà zōng chéng. gōng lùn dà xuān, rán shàng juàn shū hòu.
最恶王十朋,其在台,尝风陈丞相康伯去之。陈以告汪圣锡,汪曰:"彼为中司,胡不自击之?"陈曰:"畏公议也。"汪曰:"彼且畏公议,相公独不畏公议乎?"既而十朋不自安,请外,将予郡,倬又曰:"颠人如何作郡?"乃得外大宗丞。公论大喧,然上眷殊厚。
xīn sì, shì shī huí zhì píng jiāng, hóng zūn jǐng yán wèi shǒu. shí zhuō yǔ kāng bó bìng xiāng, zūn yǐ qiú rù wèi dǎo, zhuō wěi wěi, kāng bó yuē:" jìn tuì jìn chén, dāng yóu shàng yì, fēi mǒu suǒ gǎn zhī yě." jí jiāng nèi chán, kāng bó zòu:" shū zhǎo fāng rǒng, hàn yuàn dú yuán hóng zūn zài jìn." yù zhào zhī, zhuō è qí fēi chū jǐ, jí yuē:" bù kě. qí dì mài xīn wèi yòu shǐ, jīn fù zhào zūn, cǐ sū shì yǔ zhé suǒ yǐ biàn luàn yuán yòu yě." shàng zú zhào zūn fù duān. zhāng zhèn zhēn fù wèi tóng liè yán:" shàng fāng xíng yáo shùn zhī shì, cǐ rén qǐ kě fǔ chū zhèng? bù qù zhī, bì wèi tiān xià huàn." suì lì gōng zhī. shàng chū bù tīng. shí jìng chuán tán pèi zài xué shēng yuán jiē miǎn jiě, zhuō zi duān hòu cháng yì yè, jì yīn bǔ yǐ, pō yù bìng yuán zài xué rén lì, cuàn míng qí jiān. zhēn fù lián dé qí shì, shū zhōng yán zhī, shàng shǐ nù, suì bà xiāng. jǐng yán shì dàng zhì, yǒu yún:" wèi jūn zǐ bāng jiā zhī jī, céng wèi wén yú chéng xiào. yǒu yuán liáng tiān xià zhī běn, nǎi yù jì yú chóu yōng. shí zhēn fù shū bù fù chū, nèi wài qì mò zhī suǒ zuò, suī zhuō yì zì yí jù, zhuì zhuì lěi nián.
辛巳,视师回至平江,洪遵景严为守。时倬与康伯并相,遵以求入为祷,倬唯唯,康伯曰:"进退近臣,当由上意,非某所敢知也。"及将内禅,康伯奏:"书沼方冗,翰苑独员洪遵在近。"欲召之,倬恶其非出己,即曰:"不可。其弟迈新为右史,今复召遵,此苏轼与辙所以变乱元祐也。"上卒召遵副端。张震真父为同列言:"上方行尧舜之事,此人岂可辅初政?不去之,必为天下患。"遂力攻之。上初不听。时竞传覃霈在学生员皆免解,倬子端厚尝肄业,既荫补矣,颇欲并缘在学人例,窜名其间。真父廉得其事,疏中言之,上始怒,遂罢相。景岩适当制,有云:"为君子邦家之基,曾未闻于成效。有元良天下之本,乃欲冀于畴庸。时真父疏不付出,内外迄莫知所坐,虽倬亦自疑惧,惴惴累年。
wāng gōng shuài mǐn, zhì jùn, fāng yù yè zhī, yī xī bào xià zú. guó shǐ běn chuán nǎi wèi gāo zōng yǒu nèi chán yì, zhuō qǐng xú zhī, jí xiào zōng jí wèi, jiàn chén yǐ wéi yán, yǐ yōu jù zú. huò yǐ wéi fú yào ér cú, jiē bù rán yě.
汪公帅闽,至郡,方欲谒之,一夕暴下卒。国史本传乃谓高宗有内禅意,倬请徐之,及孝宗即位,谏臣以为言,以忧惧卒。或以为服药而殂,皆不然也。
lù wù guān dé zuì
○陆务观得罪
lù wù guān yǐ shǐ shī yuán jiàn, cì dì. xiào zōng yī rì nèi yàn, shǐ yǔ céng dí jiē yù yān. jiǔ hān, yī nèi rén yǐ pà zǐ cóng céng qǐ cí. shí dé shòu gōng yǒu nèi rén yǔ zhǎng guǒ zǐ zhě jiāo shè, fāng fù yǒu sī zhì zhī. dí yīn xiè bù gǎn yuē:" dú bù wén dé shòu gōng yǒu gōng shì hū?" suì yǐ.
陆务观以史师垣荐,赐第。孝宗一日内宴,史与曾觌皆预焉。酒酣,一内人以帕子从曾乞词。时德寿宫有内人与掌果子者交涉,方付有司治之。觌因谢不敢曰:"独不闻德寿宫有公事乎?"遂已。
tā rì, shǐ ǒu wèi wù guān dào zhī, wù guān yǐ gào zhāng dào zǐ gōng. zhāng shí zài zhèng fǔ, yì rì zòu:" bì xià xīn sì fú, qǐ yí yǔ chén xià yàn xiá rú cǐ?" shàng kuì wèn yuē:" qīng dé zhī shuí?" yuē:" chén dé zhī lù yóu, yóu dé zhī shǐ hào." shàng yóu shì è yóu, wèi jǐ qù guó.
它日,史偶为务观道之,务观以告张焘子宫。张时在政府,翼日奏:"陛下新嗣服,岂宜与臣下燕狎如此?"上愧问曰:"卿得之谁?"曰:"臣得之陆游,游得之史浩。"上由是恶游,未几去国。
sū shī dàn má
○苏师旦麻
sū shī dàn jiāng jiàn jié, xué shì yán huò mò zi chún jiē mò kěn dāng zhì. yì fú yàn zhāng wèi shū mì yuàn jiǎn xiáng wén zì, shī dàn wèi dōu chéng zhǐ, fú yǔ zhī nì, xīn rán yuàn rèn zé. suì yǐ guó zǐ sī yè jiān liǎng zhì, jìng wèi shī dàn cǎo má, jí qí yú nìng. zhì yòng qián rén jiù fēng suǒ wéi yǒu wén shì, yǒu wǔ bèi, wú zhì míng, wú yǒng gōng zhě, gài yǐ kǒng zǐ bǐ zhī, zǐ fáng bù zú dào yě. jì xuān bù, wù lùn huá rán, jí zhuó fú zuǒ sī jiàn. zhū shēng wèi zhī yǔ yuē:" yáng chéng huǐ péi yán líng zhī má, yóu jiàn guān ér xià qiān yú sī yè yì fú cǎo sū shī dàn zhī zhì, yóu sī yè ér shàng zhuó yú jiàn guān." jì ér hán zhū, sū dé zuì, fú suì yuǎn biǎn.
苏师旦将建节,学士颜或、莫子纯皆莫肯当制。易祓彦章为枢密院检详文字,师旦为都承旨,祓与之昵,欣然愿任责。遂以国子司业兼两制,竟为师旦草麻,极其谀佞。至用前人旧封所为有文事,有武备,无智名,无勇功者,盖以孔子比之,子房不足道也。既宣布,物论哗然,亟擢祓左司谏。诸生为之语曰:"阳城毁裴延龄之麻,由谏官而下迁于司业;易祓草苏师旦之制,由司业而上擢于谏官。"既而韩诛,苏得罪,祓遂远贬。
léi biàn miǎn xiāng
○雷变免相
qián dào dīng hài shí yī yuè èr rì dōng zhì, jiāo sì yǒu fēng léi zhī biàn, zǎi xiàng yè wèi qǐ, jiē cè miǎn. xiān shì, huì qìng jié, jīn guó shǐ zài tíng shí shòu shì jiè yǐ. yì zhě yù quán miǎn shàng shòu, jiù guǎn xī yàn, miào táng gū xī, bù néng zhǔ qí yì, yàn jí yīng rú cháng, tiān biàn qǐ ǒu rán zāi! hóng mài dāng zhì, yǒu yuē:" lǐ yīn yáng ér suì wàn wù, suǒ jiē lùn dào zhī fēi yīn zāi yì ér cè sān gōng, shí fù zài tiān zhī kuì." gài yǒu suǒ fēng yě.
乾道丁亥十一月二日冬至,郊祀有风雷之变,宰相叶、魏杞,皆策免。先是,会庆节,金国使在庭时受誓戒矣。议者欲权免上寿,就馆锡宴,庙堂姑息,不能主其议,宴集英如常,天变岂偶然哉!洪迈当制,有曰:"理阴阳而遂万物,所嗟论道之非;因灾异而策三公,实负在天之愧。"盖有所风也。
gāo zōng lì chǔ
○高宗立储
xiào zōng yǔ ēn píng jùn wáng qú, tóng yǎng yú gōng zhōng. xiào zōng yīng ruì sù chéng, qín huì dàn zhī, xiàn shèng hòu yì zhǔ qú. gāo zōng shèng yì suī yǒu suǒ xiàng, yóu wèi jiān jué. cháng gè cì gōng nǚ shí rén. shǐ chéng xiàng hào shí wéi pǔ ān fǔ jiào shòu, jí wéi wáng yán, shàng yǐ shì wáng, dāng jǐn fèng zhī, wáng yì yǐ wéi rán. yuè shù rì, guǒ jiē zhào rù. ēn píng shí rén jiē fàn zhī yǐ, pǔ ān zhě, wán bì yě. yǐ ér jiē jìng cì yān. shàng yì suì dìng.
孝宗与恩平郡王璩,同养于宫中。孝宗英睿夙成,秦桧惮之,宪圣后亦主璩。高宗圣意虽有所向,犹未坚决。尝各赐宫女十人。史丞相浩时为普安府教授,即为王言,上以试王,当谨奉之,王亦以为然。阅数日,果皆召入。恩平十人皆犯之矣,普安者,完璧也。已而皆竟赐焉。上意遂定。
cí yì lǐ hòu
○慈懿李后
cí yì lǐ huáng hòu, ān yáng rén, fù dào běn, qī fāng zhū jiàng, gù qún dào yě. hòu tiān zī hàn dù, jì zhèng jiāo fáng, shāo zì zì. shǐ, chéng sù xiè hòu shì gāo zōng jí xiàn yì shèng shén jǐn, zhì hòu pō yǎn jiǎn. huò chéng jiān yú zhí zhì nèi diàn, chéng sù yǐ wéi yán, hòu huì yuē:" wǒ shì guān jiā jié fà fū qī." gài wèi chéng sù zì pín yù cè lì yě. yǔ wén, chéng sù jí shòu huáng jiē dà nù, yǒu yì fèi zhī. shǐ tài shī yǐ lǎo, cháng zhào rù jiàn běi gōng, mì yǔ zhī móu, hào yǐ wéi bù kě, suì yǐ. gōng shěng shì mì, mò de xiáng yě. qí hòu yì wú jì dàn. guì fēi huáng shì yǒu chǒng, hòu dù, měi yù shā zhī. shào xī èr nián, guāng zōng chū jiāo, sù qīng chéng zhāi gōng, hòu chéng biàn, suì zhì zhī sǐ dì. huò yǐ wén, shàng hài qiě fèn nù, yú shì suì dé xīn jí. jí shàng bù yù, liǎng gōng yǒu jiàn yán, tiān xià hán xīn, jiē guī guò yú hòu. hòu yǐ qìng yuán gēng shēn shàng xiān, quán bìn chì shān. fǔ bì, léi zhèn shān bēng, jí fù xiū zhì zhī.
慈懿李皇后,安阳人,父道本,戚方诸将,故群盗也。后天姿悍妒,既正椒房,稍自恣。始,成肃谢后事高宗及宪懿圣甚谨,至后颇偃蹇。或乘肩舆直至内殿,成肃以为言,后恚曰:"我是官家结发夫妻。"盖谓成肃自嫔御册立也。语闻,成肃及寿皇皆大怒,有意废之。史太师已老,尝诏入见北宫,密与之谋,浩以为不可,遂已。宫省事秘,莫得详也。其后益无忌惮。贵妃黄氏有宠,后妒,每欲杀之。绍熙二年,光宗初郊,宿青城斋宫,后乘便,遂置之死地。或以闻,上骇且忿怒,于是遂得心疾。及上不豫,两宫有间言,天下寒心,皆归过于后。后以庆元庚申上仙,权殡赤山。甫毕,雷震山崩,亟复修治之。
dào xué
○道学
yī luò zhī xué xíng yú shì, zhì qián dào chún xī jiān shèng yǐ. qí néng fā míng xiān xián zhǐ yì, sù liú cú yuán, lùn zhù jiǎng jiě zhuō rán zì wèi yī jiā zhě, wéi guǎng hàn zhāng shì jìng fū dōng lái lǚ shì bó gōng xīn ān zhū shì yuán huì ér yǐ. zhū gōng yóu yuān qià jīng yì, gài qí yǐ zhì gāo zhī cái, zhì bó zhī xué, ér yī qiè shōu liǎn, guī zhū yì lǐ. qí shàng jí yú xìng mìng tiān rén zhī miào, ér xià zhì yú xùn gǔ míng shù zhī mò, wèi cháng jǔ yī ér fèi yī. gài kǒng mèng zhī dào, zhì yī luò ér shǐ dé qí chuán, ér yī luò zhī xué, zhì zhū gōng ér shǐ wú yú yùn. bì ruò shì, rán hòu kě yǐ yán dào xué yě yǐ. cǐ wài yǒu héng pǔ zhāng shì zi sháo, xiàng shān lù shì zi jìng, yì jiē yǐ qí xué chuán shòu. ér zhāng cháng cān zōng gǎo chán, lù yòu cháng cān gǎo zhī tú dé guāng, gù qí xué wǎng wǎng liú yú yì duān ér bù zì zhī. chéng zǐ suǒ wèi jīn zhī yì duān, yīn qí gāo míng zhě yě. zhì yú yǒng jiā zhū gōng, zé yǐ cí zhāng yì lùn chí chěng, gù yǐ bù kě tóng rì yǔ yě.
伊洛之学行于世,至乾道、淳熙间盛矣。其能发明先贤旨意,溯流徂源,论著讲解卓然自为一家者,惟广汉张氏敬夫、东莱吕氏伯恭、新安朱氏元晦而已。朱公尤渊洽精诣,盖其以至高之才,至博之学,而一切收敛,归诸义理。其上极于性命天人之妙,而下至于训诂名数之末,未尝举一而废一。盖孔孟之道,至伊洛而始得其传,而伊洛之学,至诸公而始无余蕴。必若是,然后可以言道学也已。此外有横浦张氏子韶,象山陆氏子静,亦皆以其学传授。而张尝参宗杲禅,陆又尝参杲之徒德光,故其学往往流于异端而不自知。程子所谓今之异端,因其高明者也。至于永嘉诸公,则以词章议论驰骋,固已不可同日语也。
shì yòu yǒu yī zhǒng qiǎn lòu zhī shì, zì shì wú kān yǐ wéi jìn qǔ zhī dì, zhé yì zì fù yú dào xué zhī míng. póu yī bó dài, wēi zuò kuò bù. huò chāo jié yǔ lù yǐ zī gāo tán huò bì méi hé yǎn hào wèi mò shí. ér kòu jī qí suǒ xué, zé yú gǔ jīn wú suǒ wén zhī, kǎo yàn qí suǒ xíng, zé yú yì lì wú suǒ fēn bié. cǐ shèng mén zhī dà zuì rén, wú dào zhī dà bù xìng, ér suì shǐ xiǎo rén dé yǐ jiè kǒu wèi wěi xué zhī mù, ér jūn zǐ shòu yù shí jù fén zhī huò zhě yě.
世又有一种浅陋之士,自视无堪以为进取之地,辄亦自附于道学之名。裒衣博带,危坐阔步。或抄节语录以资高谈;或闭眉合眼号为默识。而扣击其所学,则于古今无所闻知,考验其所行,则于义利无所分别。此圣门之大罪人,吾道之大不幸,而遂使小人得以藉口为伪学之目,而君子受玉石俱焚之祸者也。
hán zhòu yòng shì, suì zhú zhào zhōng dìng. fán bù fù jǐ zhě, zhǐ wèi dào xué jǐn zhú zhī. yǐ ér zì zhī dào xué èr zì, běn fēi bù měi, yú shì gèng mù zhī wèi wěi xué. chén liáo zhī jiàn jǔ, jìn shì zhī jié bǎo, jiē yǒu" rú shì wěi xué zhě, gān fú cháo diǎn" zhī cí. yī shí shì lì wú chǐ zhī tú, suī cháng zì fù yú dào xué zhī míng zhě, wǎng wǎng xuán yì yì guān, qiáng xí gē gǔ, yù yǐ zì bié. shèn zhě, dèng yǒu lóng bèi, fù huì yíng hé, shǒu qǐ bīng xìn. ér xiàng zhī dé zuì yú qìng yuán chū zhě, yì cóng ér hé zhī, kě tàn yě yǐ.
韩胄用事,遂逐赵忠定。凡不附己者,指为道学尽逐之。已而自知道学二字,本非不美,于是更目之为伪学。臣僚之荐举,进士之结保,皆有"如是伪学者,甘伏朝典"之辞。一时嗜利无耻之徒,虽尝自附于道学之名者,往往旋易衣冠,强习歌鼓,欲以自别。甚者,邓友龙辈,附会迎合,首启兵衅。而向之得罪于庆元初者,亦从而和之,可叹也已。
dèng yǒu lóng kāi biān
○邓友龙开边
dèng yǒu lóng, cháng shā rén, cháng cóng zhāng nán xuān yóu, zì guǐ dào xué. jì dēng cháo, shí lùn fāng gōng wěi xué, yīn huì ér huì qí shì. shí wài zǔ zhāng wén zhuāng gōng wéi xué guān, xǐ huá jī. cháng yǐ sì shì tóng zhāi sù, tán xuè zhī jì, yǒu lóng bù néng kān, yǐ yǔ jí zhī yún yún. zhāng xì zhī yuē:" ruò rán, zé yòu shì dào xué yǐ." yǒu lóng miàn fā chì, dà xián zhī.
邓友龙,长沙人,尝从张南轩游,自诡道学。既登朝,时论方攻伪学,因讳而晦其事。时外祖章文庄公为学官,喜滑稽。尝以祀事同斋宿,谈谑之际,友龙不能堪,以语及之云云。章戏之曰:"若然,则又是道学矣。"友龙面发赤,大衔之。
wèi jǐ rù tái, zhāng gōng yóu xué shì yuàn bǔ wài. gōng běn xiè chéng xiàng kè yě. huì yǒu lóng wèi yòu shǐ, ér yǔ wén shào jié zì yòu shǐ dài zhī, yú shì zhào wén zhuāng wèi zōng zhèng shǎo qīng, yǒu lóng bù néng píng, yǐ sǒu shào jié. shào jié fǔ gòng zhí, wèi jí shòu gào, shǒu lùn qí shì, yǔ qīn xiè, gài yì yǐ jiàn yàn yú hán yǐ. zhāng mìng jì qǐn, xiè suì qù guó, ér yǒu lóng yì chū wèi huái xī cáo, rì jiǔ, móu fù rù.
未几入台,章公由学士院补外。公本谢丞相客也。会友龙为右史,而宇文绍节自右史代之,于是召文庄为宗政少卿,友龙不能平,以嗾绍节。绍节甫供职,未及受告,首论其事,语侵谢,盖亦以见厌于韩矣。章命既寝,谢遂去国,而友龙亦出为淮西漕,日久,谋复入。
shí jīn rén fāng kùn yú běi bīng, qiě qí guó suì jiàn jī, yú shì yán biān bù chěng zhī tú hào wèi" tiào hé zi" zhě, shí shí piāo liè shì zhuàng, chén shuō lì hài. yǒu lóng dé zhī yǐ wéi qí huò, yú shì xiàn zhī yú hán. hán yòng shì jiǔ, sī diào qí lì gōng yǐ zì shàn, dé zhī dà xǐ. fù ér hé zhě suī bù yī, qí duān shí yǒu lóng fā zhī yě. kǒng zǐ suǒ yǐ wèi bǐ fū huàn dé huàn shī zhě, yǒu yǐ fū.
时金人方困于北兵,且其国岁荐饥,于是沿边不逞之徒号为"跳河子"者,时时剽猎事状,陈说利害。友龙得之以为奇货,于是献之于韩。韩用事久,思钓奇立功以自善,得之大喜。附而和者虽不一,其端实友龙发之也。孔子所以畏鄙夫患得患失者,有以夫。
wén zhuāng lùn ān bǐng jiǎo zhào
○文庄论安丙矫诏
ān bǐng zhī zhū wú xī yě, jiǎo zhào zì chēng xuān fǔ fù shǐ, suì jìng rù xián shàng zòu. shí zhāng wén zhuāng zhí xué shì yuàn, yīn wèi:" jiǎo zhì jiǎ mìng, yī shí quán yí jì shì kě yě. shì dìng zòu gōng, biàn dāng tuì yòng chū xián, ér jù chēng suǒ jiǎ, shì qǐ fù yǒu zhāo tíng hū? jīn wèi cháo tíng jì, yí xiān shè qí jiǎo zhào zhī zuì, rán hòu shǎng qí zhǎn xī zhī gōng, zé ēn wēi bìng yòng, zhé chōng wàn lǐ zhī wài yǐ." ér shí xiāng fāng zì yǐ wéi gōng, wèi cǐ zhào fēi jiǎo, shí cháo tíng mì zhǐ, qiě yì yù lóu shòu fú, yú shì shū bù guǒ shàng. yǐ ér shòu fú zhī yì suī gé, ér jìng yǐ suǒ jiǎo guān zhí shòu zhī. qí hòu bǐng yì zì bì, fǒu zé yòu yī xī yě.
安丙之诛吴曦也,矫诏自称宣抚副使,遂径入衔上奏。时章文庄直学士院,因谓:"矫制假命,一时权宜济事可也。事定奏功,便当退用初衔,而遽称所假,是岂复有朝廷乎?今为朝廷计,宜先赦其矫诏之罪,然后赏其斩曦之功,则恩威并用,折冲万里之外矣。"而时相方自以为功,谓此诏非矫,实朝廷密旨,且诣御楼受俘,于是疏不果上。已而受俘之议虽格,而竟以所矫官职授之。其后丙亦自毙,否则又一曦也。
wáng shěn qū zhāng shuō
○王沈趋张说
zhāng shuō zhī wèi chéng zhǐ yě, cháo shì duō qū zhī. wáng zhì jǐng wén shěn yíng zi shòu, shǐ jù zài xué xiào yǒu shēng, jì ér jù lì cháo, wù yù yì guī zhī. xiāng yǔ yán:" wú chái dāng yǐ yì shuō wèi jiè." zhòng jiē wén qí shuō ér zhuàng zhī. yǐ ér, zhì qián wǎng shuō suǒ, fǔ rù kè wèi, ér yíng yǐ xiān zài yān, xiāng shì è rán. míng rì xuān chuán, qīng yì bǐ zhī, jiǔ jiē bù ān ér qù yān.
张说之为承旨也,朝士多趋之。王质景文、沈瀛子寿,始俱在学校有声,既而俱立朝,物誉亦归之。相与言:"吾侪当以诣说为戒。"众皆闻其说而壮之。已而,质潜往说所,甫入客位,而瀛已先在焉,相视愕然。明日喧传,清议鄙之,久皆不安而去焉。
xié yùn qiān qiǎng
○协韵牵强
shī cí gù duō xié yùn, huì ān yòng wú cái lǎo bǔ yīn duō tōng, rán yì yǒu tài shèn zhě. gǔ rén dàn suí shēng qǔ xié, fāng yán yòu duō bù tóng. zhì shěn yuē yǐ lái, fāng yǒu sì shēng zhī jū ěr, rán yì zhèng bù bì qiān qiǎng yě. lí sāo yī jīng, wéi" duō jiān duō tì" zhī jù, zuì wéi bù xié. sūn shēn lǎo sū zǐ róng běn yún:" gǔ yì yīng xié." wèi bì rán yě. huì ān yǐ jiān yīn jīn, tì yīn tiān, suī yòng cái lǎo zhī shuō, rán kǒng wú cǐ lǐ. yǐ yú guān zhī, ruò yí" zhǎng tài xī yǐ yǎn tì" yī jù zài" āi shēng mín zhī duō jiān" xià, zé tì yǔ tì zhèng xié, bù láo qiān qiǎng yě.
诗辞固多协韵,晦庵用吴才老补音多通,然亦有太甚者。古人但随声取协,方言又多不同。至沈约以来,方有四声之拘耳,然亦正不必牵强也。《离骚》一经,惟"多艰多替"之句,最为不协。孙莘老、苏子容本云:"古亦应协。"未必然也。晦庵以艰音巾,替音天,虽用才老之说,然恐无此理。以余观之,若移"长太息以掩涕"一句在"哀生民之多艰"下,则涕与替正协,不劳牵强也。
shěn jūn yǔ
○沈君与
wú xīng dōng lín shěn xié jūn yǔ, jí dōng lǎo zhī zǐ yě, jiā ráo yú cái. shǎo yóu jīng shī rù shàng xiáng, hǎo xiá yóu. shí cài nú shēng jià jiǎ yú dū xià. shěn yù fǎng zhī, nǎi hū yī mài zhū rén yú qí mén shǒu chá sì zhōng, yì jià zài sān bù shòu, sā qí zhū yú wū shàng, mài zhū zhě jiǒng shén. jūn yǔ xiào yuē:" dì suí wǒ lái, yī rǔ suǒ suǒ huán qián." cài yú lián zhōng kuī jiàn, lìng qǔ shì zhī, zhū yě. dà jīng, wéi kǒng qí bù lái. hòu shù rì nǎi yì zhī, qí jiā xǐ xiāng bào yuē:" qián rì sā zhū láng zhì yǐ." jiē zhī shèn zhì, zì shì cháng wǎng lái. yī rì, xié shàng fán lóu, lóu nǎi jīng shī jiǔ sì zhī jiǎ, yǐn tú cháng qiān yú rén. shěn biàn yǔ zài zuò, jiē lìng jí liàng jìn huān, zhì yè, jǐn wèi hái suǒ zhí ér qù, yú shì háo chǐ zhī shēng mǎn sān fǔ. jì ér zhuó dì, jǐn mǎi guó zǐ jiàn shū yǐ guī.
吴兴东林沈偕君与,即东老之子也,家饶于财。少游京师入上庠,好狎游。时蔡奴声价甲于都下。沈欲访之,乃呼一卖珠人于其门首茶肆中,议价再三不售,撒其珠于屋上,卖珠者窘甚。君与笑曰:"第随我来,依汝所索还钱。"蔡于帘中窥见,令取视之,珠也。大惊,惟恐其不来。后数日乃诣之,其家喜相报曰:"前日撒珠郎至矣。"接之甚至,自是常往来。一日,携上樊楼,楼乃京师酒肆之甲,饮徒常千余人。沈遍语在坐,皆令极量尽欢,至夜,尽为还所直而去,于是豪侈之声满三辅。既而擢第,尽买国子监书以归。
shí jiǎ shōu yún lǎo yǐn jū sháo chéng nán héng táng shàng, shěn cháng yǐ shī yí zhī xiè yuē:" huáng kàng dào shú zhuì xī fēng, féi rù jiāng nán shí yuè xióng. héng guì pán shān qián chǐ bái, yuán qí xī xié dòu gāo hóng. xiū xū yuán lǎo xiāng yán yòu, gēng jí páo dīng xì bāi cōng. fēn jì héng táng xī shàng kè, chí áo mò fàng jiǔ bēi kōng." yún lǎo dé zhī bù lè yuē:" wú wèi zhī shí, hòu jìn qīng wǒ." qiě wén qí bù jī, yīn hé yùn dǐ zhī yún:" péng yuè sūn duō fú xià fēng, yóu móu nú shì gǎn chēng xióng. jiāng hú zòng yǎng gāo yú zǐ, dǐng huò zhōng pēng zhǎo yǎn hóng. suō chēng wú ér yá shì dù, pī cán hú nǚ shǒu rú cōng. dú lián pán nèi qiū qí shí, bù bǐ xī biān xià ké kōng." jūn yǔ nù yuē:" wú wén jiǎ duō yǔ jùn jiāng wǎng huán yù zhèng, yán rén duǎn cháng, céng wéi rén suǒ sòng. wú yǐ zhǎng shàng tuī zhī, nǎi bǐ wǒ ruò cǐ", fù yòng yùn bào zhī yún:" chóng fù wú duān kǔ dòng fēng, tuán cí hái què shèng jiān xióng. shuǐ hán qiě nòng shuāng qián lì, tāng lǎo nán táo yī bèi hóng. yè rù jǐ jiā fán hǎi lǔ, hǎi chéng hé chǔ wū yuán cōng. hǎo shōu xīn zào qián shé xué, wú shǐ léi jīng zú lèi kōng." jiǎ wǎn qǔ zhēn shì, rén wèi jiǎ xiù cái qǔ zhēn xiàn jūn yǐ wéi xiào, shěn suǒ zhǐ tuán cí wèi cǐ. jiǎ xún huǐ zhī, ér xì yǔ yǐ chuán bō yǐ.
时贾收耘老隐居苕城南横塘上,沈尝以诗遗之蟹曰:"黄亢稻熟坠西风,肥入江南十月雄。横跪蹒跚钳齿白,圆脐吸胁斗膏红。羞须园老香研柚,羹藉庖丁细擘葱。分寄横塘溪上客,持螯莫放酒杯空。"耘老得之不乐曰:"吾未之识,后进轻我。"且闻其不羁,因和韵诋之云:"彭越孙多伏下风,蝤蛑奴视敢称雄。江湖纵养膏腴紫,鼎镬终烹爪眼红。嗍称吴儿牙似镀,劈惭湖女手如葱。独怜盘内秋脐实,不比溪边夏壳空。"君与怒曰:"吾闻贾多与郡将往还预政,言人短长,曾为人所讼。吾以长上推之,乃鄙我若此",复用韵报之云:"虫腹无端苦动风,团雌还却胜尖雄。水寒且弄双钳利,汤老难逃一背红。液入几家烦海卤,醢成何处污园葱。好收心躁潜蛇穴,毋使雷惊族类空。"贾晚娶真氏,人谓贾秀才娶真县君以为笑,沈所指团雌为此。贾寻悔之,而戏语已传播矣。
wú tì
○吴倜
wú tì zì gōng dù, wú xīng rén, shì bǔ tài xué wèi dì yī. chóng níng wǔ nián, qún lǐ bù qī qiān zhī shì ér kuí zhī, qí míng shēng fēng cǎi, rén mò bù qiú shí miàn ér yuàn jiāo. suì jīng xué, miào yǔ yán, wéi shí wén rén.
吴倜字公度,吴兴人,试补太学为第一。崇宁五年,群礼部七千之士而魁之,其名声风采,人莫不求识面而愿交。邃经学,妙语言,为时闻人。
qí fù bó yáng, cháng mèng ruò yóu yì shǐ zhě lì dōng jiē, wèn:" xiù cái zài fǒu?" yuē:" bù zài." suì qù, chū mén jiàn jīng fān róng wù, mí wàng bù jué, yuē:" xiù cái guī." dàn dào tiān shè céng lái, yǐ ér jié yīn zhì. xiān yǐ míng cì gāo xià shāng jià, zì bǎng wěi háng jiān qián liè yǐ zhì shǒu xuǎn, zì bǎi qiān jiàn zhì qiān mín, nǎi chū qí bǎng. chū zì shān dìng chì lìng suǒ chū wèi níng hǎi tuī guān.
其父伯阳,尝梦若游奕使者立东阶,问:"秀才在否?"曰:"不在。"遂去,出门见旌幡容物,弥望不绝,曰:"秀才归。"但道天赦曾来,已而捷音至。先以名次高下商价,自榜尾行间前列以至首选,自百千渐至千缗,乃出其榜。初自删定敕令所出为宁海推官。
shí cài jīng bà xiāng jū chéng zhōng, yì qí shēng jì cóng róng, wěi mǎi chuān tǔ wù wú xū yuè, tì yì bù píng. niàn wú yǐ wén xué qǐ shēn, ér bù yǐ rú zhě jiàn yù, bào yǐ shí zhí. jīng jué zhī ér nù. zhòng hé èr nián, zhào wèi jiǔ yù tú zhì suǒ biān xiū guān. shí jīng yǐ tài shī lǔ gōng cì dì jīng shī, cháo shuò wàng. yī rì, shàng wèn jīng:" qīng nǎng jū háng, shí tuī guān wú tì hū? jīn yǐ dà chén jiàn, yù chú guān." duì yuē:" shí zhī, qí rén ào hěn wú shàng." shàng jīng yuē:" hé yǐ zhī zhī?" yuē:" wú zhī bì xià yù huì ér bù kěn gǎi, nǎi yǐ yī quān wéi zhī." gài yán" tì" zì yě, shàng mò rán bù yì. wèi jǐ, yán zhě chéng fēng zhǐ lùn bà, zì shì bù fù chū.
时蔡京罢相居城中,意其生计从容,委买川土物无虚月,倜意不平。念吾以文学起身,而不以儒者见遇,报以实直。京觉之而怒。重和二年,召为九域图志所编修官。时京以太师鲁公赐第京师,朝朔望。一日,上问京:"卿曩居杭,识推官吴倜乎?今以大臣荐,欲除官。"对曰:"识之,其人傲狠无上。"上惊曰:"何以知之?"曰:"吴知陛下御讳而不肯改,乃以一圈围之。"盖言"倜"字也,上默然不怿。未几,言者承风旨论罢,自是不复出。
jí jīng bài, zhī yùn zhōu sūn yán yì rén yǒu cǎo jì zhī yáo, shàng qí shì. shèn zhě lùn qí jí cāng wèi zhái, chāi cāng yì rén zì wéi rén jūn èr zì, wèi jīng yǒu bù chén zhī xīn. suī ruò fù huì, rán yì píng rì hǎo yǐ zì huà zhòng shāng shàn lèi zhī bào yě.
及京败,知郓州孙言邑人有草祭之谣,上其事。甚者论其即仓为宅,拆仓邑人字为人君二字,谓京有不臣之心。虽若附会,然亦平日好以字画中伤善类之报也。
yù yàn yān huǒ
○御宴烟火
mù líng chū nián, cháng yú shàng yuán rì qīng yàn diàn pái dāng, gōng qǐng gōng shèng tài hòu. jì ér shāo yān huǒ yú tíng, yǒu suǒ wèi dì lǎo shǔ zhě, jìng zhì dà mǔ shèng zuò xià, dà mǔ wèi zhī jīng huáng, fú yī jìng qǐ, yì pō yí nù, wèi zhī bà yàn. mù líng kǒng shén, bù zì ān, suì jiāng pái bàn jù chén xún jǐn jiān xì tīng mìng. lí míng, mù líng zhì chén cháo xiè zuì, qiě yán nèi chén pái bàn bù jǐn, qǔ zì xíng qiǎn. gōng shèng xiào yuē:" zhōng bù chéng tā tè dì lái jīng wǒ, xiǎng shì wù ěr, kě yǐ shè zuì." yú shì zǐ mǔ rú chū yān.
穆陵初年,尝于上元日清燕殿排当,恭请恭圣太后。既而烧烟火于庭,有所谓地老鼠者,径至大母圣座下,大母为之惊惶,拂衣径起,意颇疑怒,为之罢宴。穆陵恐甚,不自安,遂将排办巨陈询尽监系听命。黎明,穆陵至陈朝谢罪,且言内臣排办不谨,取自行遣。恭圣笑曰:"终不成他特地来惊我,想是误耳,可以赦罪。"于是子母如初焉。
zhū ruì shā lóng
○朱芮杀龙
wú xīng zhāng nán zhū jiào shòu shī qí míng cháng jiāng xíng, zhōu rén jí bào xiǎo lóng jiàn, qǐng dǎo zhī, zhū chū shì zhī, xiǎo shé yě. yǐ zhù jiā rù fèi tāng zhōng, shé yuè chū zì tóu yú jiāng, què xíng bō miàn, pàn zhū zài sì nǎi méi. yǒu qǐng, piàn yún pī lì, yān wù bì zhōu. jì ér shì zhī, zhōu shàng yī qiào rú qián, zhū yǐ bì yú zhōu zhōng yǐ.
吴兴彰南朱教授(失其名)尝江行,舟人急报小龙见,请祷之,朱出视之,小蛇也。以箸夹入沸汤中,蛇跃出自投于江,却行波面,盼朱再四乃没。有顷,片云霹雳,烟雾蔽舟。既而视之,舟上一窍如钱,朱已毙于舟中矣。
yòu wáng cūn ruì jì jiǔ yù, chū rèn rén hé wèi. cháng hé yàn yǒu lóng wáng miào, měi jì zé yǒu xiǎo shé chū, huò zhǐ xiāng lú, huò yǐn yú bēi, wǎng lái zhě jǐn shì zhī. yàn suì shù huài, rén yǐ wéi lóng suǒ wéi. ruì pí yú xiū zhù zhī yì, yī rì, fén xiāng shè diàn, shé guǒ chū lú shàng. ruì duān hù shù zhī yuē:" yǒu gōng yú mín zhě nǎi dé sì. lóng, miào shí yú cǐ, wèi cháng yǒu gōng, ér suì shù huài yàn, láo mín zhī lì, wèi zuì duō yǐ. wú gōng yǒu zuì, yú guó fǎ dāng shā." jí jǔ hù jī zhī, yìng shǒu suì. shì xī, sù yú jìn dì, jí fēng shèn yǔ, dà mù jǐn bá, tǔ rén dà kǒng, ér ruì chù zhī zì ruò. hòu zú wéi míng chén, qí xìng bù xìng yě rú cǐ.
又王村芮祭酒煜,初任仁和尉。长河堰有龙王庙,每祭则有小蛇出,或止香炉,或饮于杯,往来者谨事之。堰岁数坏,人以为龙所为。芮疲于修筑之役,一日,焚香设奠,蛇果出炉上。芮端笏数之曰:"有功于民者乃得祀。龙,庙食于此,未尝有功,而岁数坏堰,劳民之力,为罪多矣。无功有罪,于国法当杀。"即举笏击之,应手碎。是夕,宿于近地,疾风甚雨,大木尽拔,土人大恐,而芮处之自若。后卒为名臣,其幸不幸也如此。