gǔ jīn zuǒ yòu zhī biàn
○古今左右之辨
nán rén shàng zuǒ, běi rén shàng yòu, huò wèn shú wèi shì? yīn kǎo qí shuō yú cǐ, yǔ yǒu shí zhě dìng zhī. tán gōng zhèng shì zhù yún:" sàng shàng yòu, yòu yīn yě jí shàng zuǒ, zuǒ yáng yě." lǎo zi yì yún:" jí shì shàng zuǒ, xiōng shì shàng yòu." hé shàng gōng zhù:" zuǒ, shēng wèi yě yòu, yīn dào yě." lǐ zhèng yì:" àn tè shēng shǎo láo, jí jì jiē zài yòu pàn." shì yú lǐ:" xiōng shì zài zuǒ pàn, jí jì zài yòu pàn. cóng dì dào zūn yòu, xiōng shì zài zuǒ pàn, qǔ qí fǎn jí yě." lǎo zi yòu yuē:" piān jiāng jūn chù zuǒ, shàng jiāng jūn chù yòu." hé shàng gōng zhù:" bēi ér jū yáng, yǐ qí bù zhuān shā, zūn ér jū zuǒ, yǐ qí zhǔ shā yě." wú shì jié hàn shū kān wù yún:" xiōng shì shàng yòu, kǒng zǐ yǒu dì zhī sàng zhī shì yě." lǐ:" chéng jūn zhī chéng chē, bù gǎn kuàng zuǒ." zhù wèi:" chē shàng guì zuǒ, chéng chē zé guì zuǒ, bīng chē zé guì yòu. chéng chē, jūn zài zuǒ, yù zhě zài zhōng. bīng chē, jūn zài zhōng, yù zhě zài zuǒ." shǎo yí lùn chéng bīng chē yún:" jūn shàng zuǒ." yù yún:" jūn jiāng zūn, shàng zuǒ." àn lǎo zi" shàng jiāng jūn chù yòu, piān jiāng jūn chù zuǒ", fēi zhǐ chē tóng yán yě. zuǒ chuán:" hán jué dài yù, jū zhōng." dù zhù:" zì fēi yuán shuài, yù jiē zài zhōng, jiāng zài zuǒ." nǎi zhī bīng chē wéi jūn jí yuán shuài rán hòu shàng yòu, qí yú jūn jiāng yì shàng zuǒ ér yǐ. àn gǔ rén zhǔ dāng zuò, yǐ yòu wèi zūn ér xùn kè, ér jǐ jū zuǒ, zé zuǒ fēi zūn wèi yě. hòu shì yǐ zuǒ wèi zhǔ wèi, ér guì bù gǎn dāng, zé yǐ zuǒ wèi zūn yě. rú wèi wú jì yíng hóu shēng, ér xū chē zuǒ, hé yě? dì dào yīn dào shàng yòu, gù hòu shì zhī sì, yǐ yòu wèi shàng, jīn zōng miào yì rán. rén jiā mén fú, zuǒ shén tú, yòu yù lěi, kǎo zhāng píng zi fù yì yún:" shǒu yǐ yù lěi, shén tú fù yān." zuǒ chuán zài:" tiān zǐ suǒ yòu, guǎ jūn yì yòu zhī tiān zǐ suǒ zuǒ, guǎ jūn yì zuǒ zhī." zé yǐ yòu wèi zhù zhī zhòng qiě dà zhě. hàn yòu xián zuǒ qī. tā rú zuǒ guān, zuǒ qiān, yòu jiē yǐ zuǒ wèi qīng. huò wèi zuǒ shǒu zú bù rú yòu qiáng, gù lùn qīng zhòng zhě, bì zhòng yòu ér qīng zuǒ. hàn zhì shàng yòu, xiáng jiàn bān shǐ
南人尚左，北人尚右，或問孰為是？因考其說於此，與有識者訂之。《檀弓》鄭氏注云："喪尚右，右、陰也；吉尚左，左、陽也。"《老子》亦云："吉事尚左，凶事尚右。"河上公註："左，生位也；右，陰道也。"《禮正義》："案特牲、少牢，吉祭皆載右畔。"《士虞禮》："凶事載左畔，吉祭載右畔。從地道尊右，凶事載左畔，取其反吉也。"《老子》又曰："偏將軍處左，上將軍處右。"河上公註："卑而居陽，以其不專殺，尊而居左，以其主殺也。"吳世傑《漢書刊誤》云："凶事尚右，孔子有娣之喪之事也。"《禮》："乘君之乘車，不敢曠左。"注謂："車上貴左，乘車則貴左，兵車則貴右。乘車，君在左，御者在中。兵車，君在中，御者在左。"《少儀》論乘兵車云："軍尚左。"《毓》云："軍將尊，尚左。"按《老子》"上將軍處右，偏將軍處左"，非指車同言也。《左傳》："韓厥代御，居中。"杜註："自非元帥，御皆在中，將在左。"乃知兵車惟君及元帥然後尚右，其餘軍將亦尚左而已。按古人主當阼，以右為尊而遜客，而己居左，則左非尊位也。後世以左為主位，而貴不敢當，則以左為尊也。如魏無忌迎侯生，而虛車左，何也？地道陰道尚右，故後世之祀，以右為上，今宗廟亦然。人家門符，左神荼，右鬱壘，考張平子賦亦云："守以鬱壘，神荼副焉。"《左傳》載："天子所右，寡君亦右之；天子所左，寡君亦左之。"則以右為助之重且大者。漢右賢左戚。他如左官，左遷，又皆以左為輕。或謂左手足不如右強，故論輕重者，必重右而輕左。（漢制尚右，詳見《班史》）
shǐ jì duō wù
○《史記》多誤
bān mèng jiān hàn shū, dà dǐ yán xí shǐ jì, zhì yú jì bù xiāo hé yuán àng zhāng qiān wèi huò lǐ guǎng děng zàn, lǜ yīn shǐ jì jiù wén shāo zēng sǔn zhī zhāng qiān zàn, jí shǐ jì dà yuān chuán hòu. huò yǒu quán yòng qí yǔ zhě, qián zuò hòu shù, qí tǐ dāng rán. zhì rú sī mǎ xiàng rú chuán zàn, nǎi gù suǒ zì wèi, ér shǐ jì nǎi quán zài qí yǔ, ér zuò tài shǐ gōng yuē, hé xié? yòu qiān zài wǔ dì shí, xióng shēng hàn mò, yì ān dé wèi" yáng xióng yǐ wèi mí lì zhī fù, quàn bǎi ér fěng yī" zāi? zhū jiā zhù shì, jiē bù jí zhī. yòu gōng sūn hóng chuán, zài píng dì yuán shǐ zhōng, zhào cì hóng zi sūn jué. xú guǎng zhù wèi" hòu rén xiě cǐ yǐ xù juǎn hòu", rán zé xiàng rú zhī zàn, yì hòu rén jiǎo rù, ér wù yǐ wèi tài shǐ gōng wú yí.
班孟堅《漢書》，大抵沿襲《史記》，至於季布、蕭何、袁盎、張騫、衛霍、李廣等贊，率因《史記》舊文稍增損之（《張騫贊》，即《史記·大宛傳》後）。或有全用其語者，前作後述，其體當然。至如《司馬相如傳贊》，乃固所自為，而《史記》乃全載其語，而作太史公曰，何邪？又遷在武帝時，雄生漢末，亦安得謂"揚雄以為靡麗之賦，勸百而諷一"哉？諸家注釋，皆不及之。又《公孫弘傳》，載平帝元始中，詔賜弘子孫爵。徐廣注謂"後人寫此以續卷後"，然則相如之贊，亦後人剿入，而誤以為太史公無疑。
zhì ruò guǎn zhòng chuán yún" hòu bǎi yú nián yǒu yàn zǐ", sūn wǔ chuán yún" hòu bǎi yú suì yǒu sūn bìn", qū yuán chuán yún" hòu bǎi yú nián yǒu jiǎ shēng", jiē yǐ qí jìn sì lèi tuī zhī ěr. zhì yú. yōu mèng chuán yún" qí hòu èr bǎi yú nián qín yǒu yōu zhān", ér chún yú kūn chuán yì yún" qí hòu bǎi yú nián chǔ yǒu yōu mèng", hé xié? shū bù sī yōu mèng zài chǔ zhuāng wáng shí, chún yú kūn zài qí wēi wáng shí. chǔ zhuāng nǎi chūn qiū zhī shì, qí wēi nǎi zhàn guó zhī shí, wèi qián bǎi yú nián chǔ yǒu yōu mèng kě yě, jīn nǎi cuò miù ruò cǐ. qiě xiān chuán kūn ér hòu xù mèng, qí cì xù xiǎo rán, wèi zhī fēi wù, kě hū?
至若《管仲傳》雲"後百餘年有晏子"，《孫武傳》雲"後百餘歲有孫臏"，《屈原傳》雲"後百餘年有賈生"，皆以其近似類推之耳。至於。《優孟傳》雲"其後二百餘年秦有優旃"，而《淳于髡傳》亦云"其後百餘年楚有優孟"，何邪？殊不思優孟在楚莊王時，淳于髡在齊威王時。楚莊乃春秋之世，齊威乃戰國之時，謂前百餘年楚有優孟可也，今乃錯謬若此。且先傳髡而後敘孟，其次序曉然，謂之非誤，可乎？
wén zhāng xiāng lèi
○文章相類
lǐ dé yù wén zhāng lùn yún:" wén zhāng dāng rú qiān bīng wàn mǎ, fēng tián yǔ jì, jì wú rén shēng." huáng mèng shēng tí xiōng zi xiáng zhī cí yún:" zi zhī wén zhāng, diàn jī léi zhèn, yǔ báo hū zhǐ, qù rán mǐn miè." ōu gōng xǐ sòng zhī, suì yǐ cǐ yǔ zuò jì sū zi měi wén yún:" zi zhī xīn xiōng, pán qū lóng shé, fēng yún biàn huà, yǔ báo jiāo jiā, hū rán huī chì, pī lì hōng chē. rén yǒu zāo zhī, xīn jīng dǎn pò, zhèn hàn rú má. xū yú jì zhǐ, ér sì gù shān chuān cǎo mù, kāi fā méng yá. zi yú wén zhāng, xióng háo fàng sì, yǒu rú cǐ zhě, xū kě guài yé! dōng pō bá jiāng jūn bì kè cè yì yún:" yún xìng tiān jì, rán chē gài, níng lú wèi shùn, mí màn. jīng léi chū huǒ, qiáo mù mí suì, bān dì kōng, wàn fū jiē fèi. liū liàn sì zhuì, rì zhōng jiàn mò, yí guǐ ér shōu, yě wú wán kuài." zhāng wén qián yǔ wàng fù yún:" piāo fēng jī yún, bēn kuàng wàn lǐ, yī bì shuài rán rú bǎi wàn zhī zú fù dí zhòu zhàn xī, chē qí bēng téng ér shǐ shí luàn zhì yě. yǐ ér yú piāo jì dìng, shèng nù yǐ xiè, yún zhú zhú ér sàn guī, zòng héng wěi hū tiān mò. yòu rú zhàn shèng zhī bīng, zhěng qí jiù duì, xú qū ér huí guī xī, yǎo rán wéi jiàn fū chuān píng ér yě kuò." jiē tóng cǐ yī jī kuò yě.
李德裕《文章論》云："文章當如千兵萬馬，風恬雨霽，寂無人聲。"黃夢升《題兄子庠之辭》云："子之文章，電激雷震，雨雹忽止，闃然泯滅。"歐公喜誦之，遂以此語作《祭蘇子美文》云："子之心胸，蟠屈龍蛇，風雲變化，雨雹交加，忽然揮斥，霹靂轟車。人有遭之，心驚膽破，震汗如麻。須臾霽止，而四顧山川草木，開發萌芽。子於文章，雄豪放肆，有如此者，吁可怪耶！東坡《跋姜君弼課策》亦云："雲興天際，然車蓋，凝盧未舜，瀰漫ЩЪ。驚雷出火，喬木糜碎，般地空，萬夫皆廢。溜練四墜，日中見沫，移晷而收，野無完塊。"張文潛《雨望賦》云："飄風擊雲，奔曠萬里，一蔽率然如百萬之卒赴敵驟戰兮，車旗崩騰而矢石亂至也。已而余飄既定，盛怒已泄，雲逐逐而散歸，縱橫委乎天末。又如戰勝之兵，整旗就隊，徐驅而回歸兮，杳然惟見夫川平而野闊。"皆同此一機括也。
yáng tài hòu
○楊太后
cí míng yáng tài hòu yǎng mǔ zhāng fū rén shàn shēng jì. suí fū chū shǔ, zhì yí zhēn zhǎng lú sì qián jiù jū. zhǔ sēng shàn xiāng, shì chū jiàn zhī, zhī qí nǚ dāng guì. yīn zhāo qí fù mǔ fàn, yǔ zhī gù, qiě miǎn zhī wǎng xíng dū, dāng yǒu suǒ yù. yǐ wú zī gào, sēng yǐ èr qiān chǔ jiǎ zhī, suì rú háng. huò dǎo zhī rù cí fú gōng, wèi lè bù tóu. hòu fāng shí suì, yǐ wèi zé jù hái ér. xiàn shèng yóu ài zhī, jǔ dòng wú bù dāng hòu yì. yǒu jí zhī zhě, shì tài huáng rù yù, chái bèi bǐ fú hòu yì guān wèi xì, yīn zèn zhī hòu. hòu xiào yuē:" rǔ bèi xiū jīng, tā jiāng lái huì dào wǒ dì wèi shàng zài." qí hòu mào líng měi zhì hòu suǒ bì mù zhī, hòu zhī qí yì. yī rì nèi yàn, yīn yǐ wèi cì, qiě yuē:" kàn wǒ miàn, hǎo hǎo kàn tā." fù bó shòu cǎo lì hòu zhì yǒu yún:" hóng wéi tài mǔ, niàn wǒ wén sūn. měi qí guān yú hòu tíng, bǐ zhī jiàn yú nèi diàn." gài jì shí yě. jì guì, chǐ qí jiā wēi, yīn yǒu suǒ yí, ér jué bù yǔ tōng. mì qiǎn nèi qiú tóng zōng, suì dé yòu xiáng shēng yán líng yáng cì shān yǐ wèi zhí. jì ér xuān zhào rù jiàn, cì shān yán yǔ lèi jù, qiě zhǐ tā shì wèi yàn, huò wèi jiē hòu suǒ shòu yě. hòu chū xìng mǒu, zhì shì shǐ guī xìng yáng shì yān. cì shān suí jí bǔ guān, xún zhì jié yuè jùn wáng yún. zhǎng lú sēng shì yǔ zhāng xiàn yù quán shì jué xiāng lèi
慈明楊太后養母張夫人善聲伎。隨夫出蜀，至儀真長蘆寺前僦居。主僧善相，適出見之，知其女當貴。因招其父母飯，語之故，且勉之往行都，當有所遇。以無資告，僧以二千楮假之，遂如杭。或導之入慈福宮，為樂部頭。後方十歲，以為則劇孩兒。憲聖尤愛之，舉動無不當後意。有嫉之者，適太皇入浴，儕輩俾服後衣冠為戲，因譖之後。後笑曰："汝輩休驚，他將來會到我地位上在。"其後茂陵每至後所必目之，後知其意。一日內宴，因以為賜，且曰："看我面，好好看他。"傅伯壽草《立後制》有云："洪惟太母，念我文孫。美其冠於後庭，俾之見於內殿。"蓋紀實也。既貴，恥其家微，陰有所遺，而絕不與通。密遣內求同宗，遂得右庠生嚴陵楊次山以為侄。既而宣召入見，次山言與淚俱，且指他事為驗，或謂皆後所授也。後初姓某，至是始歸姓楊氏焉。次山隨即補官，循至節鉞郡王雲。（長蘆僧事與章獻玉泉事絕相類）
tuō xuē fǎn zhào èr tú zàn
○脫靴返棹二圖贊
móu cún sǒu duān míng shǒu dāng tú rì, jùn pǔ yǒu tuō xuē tíng, yǐ zhé xiān cǎi shí dé míng, cún sǒu huì yǐ wèi tú. yòu yǐ shān gǔ chóng níng chū shǒu dāng tú, fāng jiǔ rì ér bà, gài zuò cháng zuò jīng zhōu chéng tiān yuàn tǎ jì, zhuǎn yùn pàn guān chén jǔ chéng zhí zhèng zhào tǐng zhī fēng zhǐ, zhāi qí jiān shù yǔ yǐ wèi xìng zāi bàng guó, chú míng zhé yí zhōu, suì zuò fǎn zhào yī tú yǐ wèi duì. gè xì yǐ zàn, wèi jǐ liú chuán zhōng dōu. shí xiāng dīng dà quán nèi shì dǒng sòng chén wén ér è zhī, suì jùn zhí qí zài dōu rì kuì yí guò kè qián jiǔ děng wù, bìng zhǐ wèi zāng. xià suǒ jū jùn, jiān dǎi shén yán. zì cǐ cháo shēn jié shé, xún zhì kāi qìng zhī huò yān.
牟存叟端明守當塗日，郡圃有脫靴亭，以謫仙採石得名，存叟繪以為圖。又以山谷崇寧初守當塗，方九日而罷，蓋坐嘗作《荊州承天院塔記》，轉運判官陳舉承執政趙挺之風旨，摘其間數語以為幸災謗國，除名謫宜州，遂作《返棹》一圖以為對。各系以贊，未幾流傳中都。時相丁大全、內侍董宋臣聞而惡之，遂捃摭其在都日饋遺過客錢酒等物，並指為贓。下所居郡，監逮甚嚴。自此朝紳結舌，馴致開慶之禍焉。
èr zàn xuē gǎo jiǔ yǐ, yú ǒu dé zhī. tuō xuē yún:" jǐn páo xī wū zé, shén qīng xī qì yì, líng lì xī wàn xiàng, huī chì xī bā jí. wǒ sī gǔ rén, yī lǐ tài bái. shú wèi shǐ zhī cháo jìn lín ér mù cǎi shí yě, qí tiān bǎo zhī bì xìng yú? shū cí zhāng, jìn rùn gōng yē. wú guān tuō xuē zhī tú, wèi cháng bù jí xiǎo rén zhī qíng zhuàng, ér shāng jūn zǐ zhī shū zhí. wéi gōng zhī gāo zhú xī, huò shén lóng zhī bù kě yǐ jī xiè. shěn fù guì rú bì xǐ xī, qí dé shī yòu hé suǒ xīn qī yě."
二贊削稿久矣，余偶得之。《脫靴》云："錦袍兮烏幘，神清兮氣逸，凌轢兮萬象，麾斥兮八極。我思古人，伊李太白。孰為使之朝禁林而暮採石也，其天寶之嬖倖歟？疏レ詞章，浸潤宮掖。吾觀脫靴之圖，未嘗不嫉小人之情狀，而傷君子之疏直。惟公之高躅兮，霍神龍之不可以羈紲。矧富貴如敝屣兮，其得失又何所欣戚也。"
fǎn zhào yún:" fú jīn xī yě fú, mào yú xī shén sù, gū qiān xī fēng yǎ, tuò shì xī jué lù. wǒ sī gǔ rén, yī huáng shān gǔ. hé wèi shǐ zhī liù nián dào ér jiǔ rì gū shú yě, qí fú shào zhī péng dǎng yú? zǔ zhī sì jì, zhǐ shí lù. wú guān fǎn zhào zhī tú, wèi cháng bù gǎn jūn zǐ zhī liú luò, ér tòng xiǎo rén zhī bào fù. wéi gōng zhī gāo fēng xī, miǎo jīng hóng zhī bù kě yǐ xìn sù. shěn wú dào yóu xū zhōu xī, qí qù lái yòu hé suǒ róng rǔ yě."
《返棹》云："幅巾兮野服，貌腴兮神肅，孤騫兮風雅，唾視兮爵祿。我思古人，伊黃山谷。曷為使之六年道而九日姑孰也，其符紹之朋黨歟？組織寺記，指レ實錄。吾觀返棹之圖，未嘗不感君子之流落，而痛小人之報復。惟公之高風兮，渺驚鴻之不可以信宿。矧吾道猶虛舟兮，其去來又何所榮辱也。"
yǔ cháng wèi shān gǔ chū yǐ yán yǔ duō huò, gōng yòu yǐ shān gǔ dé zuì, shì dài yǒu shù. rán qīng míng zhào yìng yú èr bǎi nián jiān, shì zhī shēng shì, yì hé dàn ér bù wèi jūn zǐ zāi!
予嘗謂山谷初以言語掇禍，公又以山谷得罪，是殆有數。然清名照映於二百年間，士之生世，亦何憚而不為君子哉！
qīng róng fāng kōng
○輕容方空
shā zhī zhì qīng zhě, yǒu suǒ wèi qīng róng, chū táng lèi yuàn yún:" qīng róng, wú huā báo shā yě." wáng jiàn gōng cí yún:" xián luó bù zháo ài qīng róng." yuán wēi zhī yǒu jì bái lè tiān bái qīng róng, lè tiān zhì ér wèi yī. ér shī zhōng róng zì nǎi wèi liú sú wàng gǎi wèi yōng, yòu zuò róng, gài bù zhī qí suǒ chū. yuán fēng jiǔ yù zhì:" yuè zhōu suì gòng qīng róng shā wǔ pǐ" shì yě.
紗之至輕者，有所謂輕容，出唐《類苑》云："輕容，無花薄紗也。"王建《宮詞》云："嫌羅不着愛輕容。"元微之有寄白樂天白輕容，樂天制而為衣。而詩中容字乃為流俗妄改為庸，又作榕，蓋不知其所出。《元豐九域志》："越州歲貢輕容紗五匹"是也。
yòu yǒu suǒ wèi fāng kōng zhě. hàn yuán dì jì:" bà qí sān fú guān." zhù yún:" chūn xiàn guān zé, sī xǐ wèi shǒu fú, wán sù wèi dōng fú, qīng xiāo wèi xià fú, fán sān." shī gǔ yuē:" sī xǐ yǔ sī xǐ tóng yīn shān ěr fǎn, jí jīn zhī fāng mù shā yě." yòu hòu hàn jiàn chū èr nián, zhào qí xiāng shěng bīng wán fāng kōng chuī lún xù. wán, sù yě. bīng, yán sè xiān jié rú bīng. shì míng yuē:" shòu fāng kōng zhě, shā báo rú kōng yě." huò yuē:" kōng, kǒng yě. jí jīn zhī fāng mù shā yě. lún rú xù ér xì, chuī zhě, yán chuī xū kě chéng cǐ shā yě." jīng gōng shī yún" chūn shān yóu wèi zhe fāng kōng" zhě shì yě.
又有所謂方空者。《漢元帝紀》："罷齊三服官。"注云："春獻冠幘，糹徙為首服，紈素為冬服，輕綃為夏服，凡三。"師古曰："糹徙與糹徙同音山爾反，即今之方目紗也。"又後漢建初二年，詔齊相省冰紈、方空、吹綸絮。紈，素也。冰，言色鮮潔如冰。《釋名》曰："綬方空者，紗薄如空也。"或曰："空，孔也。即今之方目紗也。綸如絮而細，吹者，言吹噓可成此紗也。"荊公詩云"春衫猶未着方空"者是也。
èr shā míng, shì shǎo zhī, gù biǎo chū zhī.
二紗名，世少知，故表出之。
fàn gōng dàn hú
○范公石湖
wén mù fàn gōng chéng dà, wǎn suì bo zhú yú wú jiāng pán mén wài shí lǐ. gài yīn hé lǘ suǒ zhú yuè lái xī gù chéng zhī jī, suí dì shì gāo xià ér wèi tíng xiè. suǒ zhí duō míng huā, ér méi yóu duō. bié zhú nóng pǔ táng duì léng jiā shān, lín shí hú, gài tài hú zhī yī pài, fàn lǐ suǒ cóng rù wǔ hú zhě yě, suǒ wèi gū sū qián hòu tái, xiāng jù yì zhǐ bàn lǐ ěr, shòu huáng cháng yù shū" shí hú" èr dà zì yǐ cì zhī. gōng zuò shàng liáng wén, suǒ wèi" wú bō wàn qǐng, ǒu wéi fēng yǔ zhī zhōu yuè shù qiān nián, yīn zhú hú shān zhī huān" zhě shì yě. yòu yǒu běi shān táng qiān yán guān tiān jìng gé shòu lè táng, tā tíng yǔ yóu duō. yī shí míng rén shèng shì, piān zhāng fù yǒng, mò bù jí pù zhāng zhī měi.
文穆范公成大，晚歲卜築於吳江盤門外十里。蓋因闔閭所築越來溪故城之基，隨地勢高下而為亭榭。所植多名花，而梅尤多。別築農圃堂對楞伽山，臨石湖，蓋太湖之一派，范蠡所從入五湖者也，所謂姑蘇前後台，相距亦止半里耳，壽皇嘗御書"石湖"二大字以賜之。公作《上樑文》，所謂"吳波萬頃，偶維風雨之舟；越戍千年，因築湖山之歡"者是也。又有北山堂、千岩觀、天鏡閣、壽樂堂，他亭宇尤多。一時名人勝士，篇章賦詠，莫不極鋪張之美。
qián dào rén chén sān yuè shàng sì, zhōu yì gōng yǐ chūn guān qù guó, guò wú, fàn gōng zhāo yǐn yuán zhōng. yè fēn, tí míng bì jiān yún:" wú tái yuè lěi, jù mén cái shí lǐ, ér lù chén yú huāng yān màn cǎo zhě qiān qī bǎi nián. zǐ wēi shè rén, shǐ chuàng bié shù, dēng lín de yào, jiǎ yú dōng nán. qǐ chī yí zi chéng gōng yú cǐ, piān zhōu qù zhī, tiān jué jǐng, xū miáo yì zhī xián zhě, rán hòu xiǎng qí lè xié?" wèi jī jié, ér qián hòu suǒ tí jǐn fèi yān.
乾道壬辰三月上巳，周益公以春官去國，過吳，范公招飲園中。夜分，題名壁間云："吳台、越壘，距門才十里，而陸沉於荒煙蔓草者千七百年。紫薇舍人，始創別墅，登臨得要，甲於東南。豈鴟夷子成功於此，扁舟去之，天絕景，須苗裔之賢者，然後享其樂邪？"為擊節，而前後所題盡廢焉。
duō wén
○多蚊
wú xìng duō wén, měi shǔ xī yù bà, jiě yī pán bó, zé yíng yíng qún jù, chuài bù róng shǎo ān, xīn měi kǔ zhī. pō wēng cháng yuē:" hú zhōu duō wén ruì, bào jiǎo yóu shén." qiě jiàn zhī shī yún:" fēi wén měng jié rú huā yīng." yòu yún:" fēng dìng xuān chuāng fēi bào jiǎo." gài hú zhī bào jiǎo wén zhù míng jiǔ yǐ. jiù chuán chóng wáng rù shì shòu huáng, shèng yǔ yún:" wén hú zhōu duō wén, guǒ fǒu?" hòu shì yàn, yīn yǐ xiǎo jīn hé zhù bào jiǎo zhě shù shí méi jìn chéng. gài bù tè zhù míng, yì qiě chén yǐ lǎn yǐ.
吳興多蚊，每暑夕浴罷，解衣盤礴，則營營群聚，嘬不容少安，心每苦之。坡翁嘗曰："湖州多蚊蚋，豹腳尤甚。"且見之詩云："飛蚊猛捷如花鷹。"又云："風定軒窗飛豹腳。"蓋湖之豹腳蚊著名久矣。舊傳崇王入侍壽皇，聖語云："聞湖州多蚊，果否？"後侍宴，因以小金盒貯豹腳者數十枚進呈。蓋不特著名，亦且塵乙覽矣。
gài wén nǎi shuǐ chóng suǒ huà, zé guó gù yīng ěr. wén jīng shī dú mǎ xíng jiē wú wén ruì, rén yǐ wèi jǐng shì dēng huǒ zhī shèng gù yě. wú xìng dú jiāng zi huì wú wén, jiù chuán mǎ zì rán cháng pō zhōu yú cǐ suǒ zhì. gù qián xìn píng wàng wén shī yún:" ān de shén xiān shù, shì wèi shī kāng jì, shǐ cǐ píng wàng cūn, rú wú jiāng zi huì." rán yú yǒu xiǎo lóu zài lín ān jūn jiāng qiáo, miàn lín guān hé, wū huì tè shén. zì shǔ cú qiū, měi xī lù mián, jì wú yī wén, guò cǐ jǐn shù bǎi bù, zé bù rán yǐ, cǐ yì wù lǐ zhī bù kě xiǎo zhě. dù huái wén ruì yóu shèng, gāo yóu lù jīn miào shì yě. sūn gōng tán pǔ yún:" tài zhōu xī yáng duō wén, shǐ zhě àn xíng, yǐ ài yān xūn zhī, fāng shǎo tuì. yǒu yī tīng lì zuì pū, wèi wén suǒ ér sǐ. shì chuán fàn wén zhèng shī yún:" bǎo shì yīng táo zhòng, jī rú liǔ xù qīng, dàn zhī cóng cǐ qù, bú yào wèn qián chéng." jí qí dì yě. wén dà hé yǐ běi, hé shuǐ yī jiě, rú yún rú yān. ruò xìn ān cāng jǐng zhī jiān, xià yuè niú mǎ jiē tú zhī yǐ ní, fǒu zé bì wèi suǒ bì.
蓋蚊乃水蟲所化，澤國故應爾。聞京師獨馬行街無蚊蚋，人以為井市燈火之盛故也。吳興獨江子匯無蚊，舊傳馬自然嘗泊舟於此所致。故錢信《平望蚊》詩云："安得神仙術，試為施康濟，使此平望村，如吾江子匯。"然余有小樓在臨安軍將橋，面臨官河，污穢特甚。自暑徂秋，每夕露眠，寂無一蚊，過此僅數百步，則不然矣，此亦物理之不可曉者。渡淮蚊蚋尤盛，高郵露筋廟是也。孫公《談圃》云："泰州西洋多蚊，使者按行，以艾煙薰之，方少退。有一廳吏醉仆，為蚊所而死。世傳範文正詩云："飽似櫻桃重，飢如柳絮輕，但知從此去，不要問前程。"即其地也。聞大河以北，河水一解，如雲如煙。若信、安、滄、景之間，夏月牛馬皆塗之以泥，否則必為所斃。
àn ěr yǎ:" zhēn B177 mǔ, yī míng wén mǔ, xiāng chuán cǐ niǎo néng tǔ wén." chén cáng qì yún:" qí shēng rú rén ǒu tǔ, měi tǔ zhé chū wén yī èr shēng." lǐ zhào táng shǐ bǔ chēng:" jiāng dōng yǒu wén mǔ niǎo, yì wèi zhī tǔ wén niǎo. xià yè zé míng tǔ wén yú cóng wěi jiān, hú zhōu yóu shén." yòu yuē:" duān xīn zhōu yǒu niǎo, lèi qīng ér zuǐ dà. cháng yú chí táng bǔ yú, měi yī míng, zé wén qún chū qí kǒu, yì wèi zhī tǔ wén niǎo, yòu wèi zhī zhēn rán yǐ qí yǔ wèi shàn, què kě pì wén. lǐng nán yòu yǒu wén zi mù, shí rú pí pá, shú zé zì liè, wén jǐn chū ér shí kōng. sài běi yòu yǒu wén mǔ cǎo zhě, qí shuō yì rán." huái nán zǐ yuē:" shuǐ chài wèi jiān, jié fēn wèi B177, tù wèi néng. wù zhī suǒ wèi, chū yú bù yì, fú zhī zhě jīng, zhī zhě bù guài." jīn jié fēn, wū shuǐ zhōng wú zú chóng yě, hǎo zì shēn qū yú shuǐ shàng, jiàn rén zhé chén, jiǔ zé tuì ér wèi wén, gài shuǐ chóng zhī suǒ biàn míng yǐ. dōng fāng shuò yǐn yǔ yún:" zhǎng huì xì shēn, zhòu wáng yè cún, shì ròu è yān, wèi zhǐ zhǎng suǒ mén." ruò shēng cǎo zhōng zhě, wěn yóu lì, ér zú yǒu wén cǎi, hào wèi bào jiǎo. yòu qí zì huò cóng hūn, zhì qí shí yě, yòu wèi mǐn, yǐ chóng zhī zài mén zhōng yě. shuō wén yuē:" qín wèi zhī ruì, chǔ wèi zhī wén." xià xiǎo zhèng yún:" dān niǎo, yíng yě. xiū bái niǎo, wèi yíng yǐ wén wèi liáng yún."
按《爾雅》："真、[B177]母，一名蚊母，相傳此鳥能吐蚊。"陳藏器云："其聲如人嘔吐，每吐輒出蚊一二升。"李肇《唐史補》稱："江東有蚊母鳥，亦謂之吐蚊鳥。夏夜則鳴吐蚊於叢葦間，湖州尤甚。"又曰："端新州有鳥，類青而嘴大。常於池塘捕魚，每一鳴，則蚊群出其口，亦謂之吐蚊鳥，又謂之真；然以其羽為扇，卻可辟蚊。嶺南又有蚊子木，實如枇杷，熟則自裂，蚊盡出而實空。塞北又有蚊母草者，其說亦然。"《淮南子》曰："水蠆為兼，孑分為[B177]，兔為能。物之所為，出於不意，弗知者驚，知者不怪。"今孑分，污水中無足蟲也，好自伸屈於水上，見人輒沉，久則蛻而為蚊，蓋水蟲之所變明矣。東方朔隱語云："長喙細身，晝亡夜存，嗜肉惡煙，為指掌所捫。"若生草中者，吻尤利，而足有文彩，號為豹腳。又其字或從昏，志其時也，又為閩，以蟲之在門中也。《說文》曰："秦謂之蚋，楚謂之蚊。"《夏小正》云："丹鳥，螢也。羞白鳥，謂螢以蚊為糧雲。"
rán zé yù wén zhě fēi yī duān, gù bù kě zhuān guī zuì yú shuǐ yě. yīn cuì shù shuō, xì wèi wú xiāng jiě cháo. jié, jù zhé fǎn fēn, wù èr fǎn
然則育蚊者非一端，固不可專歸罪於水也。因萃數說，戲為吾鄉解嘲。（孑，俱折反；分，勿二反）
yú shì láng zhí fǎ
○俞侍郎執法
wú xiāng qián bèi yú qiě xuān shì láng, shàn mò xì zhú shí, gài yuán liú shè zé ér zì chéng yī jiā, dǎi jīn wèi rén bǎo zhòng. rán rén zhī qí néng huà, ér bù zhī qí wèi rén, yīn shū qí gài yú cǐ.
吾鄉前輩俞且軒侍郎，善墨戲竹石，蓋源流射澤而自成一家，逮今為人寶重。然人知其能畫，而不知其為人，因書其概於此。
shì láng míng chéng zì zi qīng, yòng bó zǔ gé xué qí yǔ jū yì ēn rù shì, zhōng xíng fǎ kē. duǎn xiǎo jīng hàn, qīng tán jiǎn yuē, lè yì wú yá àn, ér jū guān shǒu zhèng bù ē. qí wèi fú jiàn jiǎn fǎ, chén yīng chéng chéng xiàng shuài sān shān, zhì dào guò yán, yī rì, qū shù shí qiú yù tóu zhū hǎi. chéng bái qí zhǎng yuē:" cháo tíng yǒu xiàn bù ér jùn guó wú xiàn tái, kě hū?" lì zhēng zhī, yīn mìng yuè shí. suì wèi qū bié lù zhě qíng zhě gè ruò gān. chén shǐ nù ér hòu xǐ qí yǒu shǒu, xī cóng zhī, qiě jiàn yǐ jīng xuē. wèi xíng bù láng rì, yǒu xiāng háo sù yǐ xiá chēng, wèi shí suǒ wèi. shā rén wěi zuì qí nú. yù shàng, bó zhī, qǐng zì jū háo, yīn dé qí zhí. guāng zōng zhuàng zhī, jí rì chú dà lǐ shǎo qīng, rán jìng wèi háo jǐ qù. yòu cháng dé yǒu zhōu shāo chéng liàng, shā xún jiǎn sòng zhèng guó yī jiā shí èr kǒu, lèi suì shǐ huò, nǎi zài níng miào dēng jí shè qián, lì shòu qí lù, yù chū zhī. chéng zòu yuán tài zǔ cháo lù fàn yì chāo gù shì, yǐ wèi shā rén yú yì dài, jì gèng kāi guó dà pèi, yóu suǒ bù shè, kuàng liàng hū? yú shì suì zhèng diǎn xíng, tā kě jì zhě shàng duō. hòu quán xíng bù shì láng, yǐ shì zhì zhì shì, jiā jū shí nián nǎi zhōng, nián qī shí bā. qiě xuān, qí zì hào yě. yú shì zì tuì wēng qǐ jiā, wèi qī shí ér nà lù zhě, zhì chéng fán wǔ rén. qiě jiē xiǎng gāo nián, yǒu yuán chí qín shū gē wǔ zhī lè, xiāng qū róng zhī. hòu yú dé zhú shí èr zhǐ yú gù jiā, yè rú shǔ mǐ, shí yì qí rùn, zì chéng yī jiā. shàng tí yìn yuē" jū yì xì zuò", gài gé xué qí suǒ wèi yě. yīn zhī zi qīng xì mò yǒu suǒ lái, cǐ yì rén suǒ wèi zhī zhě, yīn bìng biǎo ér chū zhī.
侍郎名澄字子清，用伯祖閣學俟（宇居易）恩入仕，中刑法科。短小精悍，清談簡約，樂易無涯岸，而居官守正不阿。其為福建檢法，陳應澄丞相帥三山，治盜過嚴，一日，驅數十囚欲投諸海。澄白其長曰："朝廷有憲部而郡國無憲台，可乎？"力爭之，因命閱實。遂為區別戮者、黥者各若干。陳始怒而後喜其有守，悉從之，且薦以京削。為刑部郎日，有鄉豪素以俠稱，為時所畏。殺人諉罪其奴。獄上，駁之，請自鞫豪，因得其直。光宗壯之，即日除大理少卿，然竟為豪擠去。又常德有舟艄程亮，殺巡檢宋正國一家十二口，累歲始獲，乃在寧廟登極赦前，吏受其賂，欲出之。澄奏援太祖朝戮范義超故事，以為殺人於異代，既更開國大霈，猶所不赦，況亮乎？於是遂正典刑，他可紀者尚多。後權刑部侍郎，以侍制致仕，家居十年乃終，年七十八。且軒，其自號也。俞氏自退翁起家，未七十而納祿者，至澄凡五人。且皆享高年，有園池、琴書、歌舞之樂，鄉曲榮之。後余得竹石二紙於故家，葉如黍米，石亦奇潤，自成一家。上題印曰"居易戲作"，蓋閣學俟所為也。因知子清戲墨有所來，此亦人所未知者，因並表而出之。
yǐn wéi xiǎo cí
○尹惟曉詞
méi jīn yǐn huàn wéi xiǎo wèi dì shí, cháng báo yóu tiáo xī jí zhōng, shì yǒu suǒ pàn. hòu shí nián, zì wú lái, yǐ zhōu bì lán, wèn xùn jiù yóu, zé jiǔ wèi yī zōng zi suǒ jù, yǐ yù zi, ér yóu guà míng jí zhōng. yú shì jiǎ zhī jùn jiāng, jiǔ ér shǐ lái. yán sè cuì nǎn, bù zú gāo mù, xiāng duì ruò bù shèng qíng. méi jīn wèi fù táng duō lìng yún:" yù mò zhuǎn qīng shāng, xī shēng gōng xī liáng. huǎn chuán bēi, cuī huàn hóng zhuāng. huàn wǎn wū yún xīn yù bà, fú dì shuǐ chén xiāng. gē duǎn jiù qíng zhǎng, zhòng lái jīng bìn shuāng. chàng lǜ yīn, qīng zǐ chéng shuāng. shuō zhe qián huān yáng bù cǎi lián zi, dǎ yuān yāng." shù bǎi zài ér xià, zhēn kě yǔ dù mù zhī" xún fāng jiào wǎn" zhī wèi ǒu yě.
梅津尹渙惟曉未第時，嘗薄游苕溪籍中，適有所盼。後十年，自吳來，艤舟碧瀾，問訊舊遊，則久為一宗子所據，已育子，而猶掛名籍中。於是假之郡將，久而始來。顏色瘁赧，不足膏沐，相對若不勝情。梅津為賦《唐多令》云："蕷末轉清商，溪聲供夕涼。緩傳杯，催喚紅妝。煥綰烏雲新浴罷，拂地水沉香。歌短舊情長，重來驚鬢霜。悵綠陰，青子成雙。說着前歡佯不採；蓮子，打鴛鴦。"數百載而下，真可與杜牧之"尋芳較晚"之為偶也。
dōu cè
○都廁
liú ān bié chuán yún:" ān jì shàng tiān, zuò qǐ bù gōng. xiān bó zhǔ zhě, zòu ān bù jìng, yīng chì. bā gōng wèi ān xiè guò, nǎi shè zhī, zhé shǒu dōu cè sān nián." bàn shān shī yún:" shēn yǔ xiān rén shǒu dōu cè, kě néng jī quǎn dé zhǎng shēng?" rán zé dōu cè zhě, dé fēi jīn shì sú suǒ wèi dōu kēng hū?
《劉安別傳》云："安既上天，坐起不恭。仙伯主者，奏安不敬，應斥。八公為安謝過，乃赦之，謫守都廁三年。"半山詩云："身與仙人守都廁，可能雞犬得長生？"然則都廁者，得非今世俗所謂都坑乎？
rán cè zì yì yǒu shù yì. shuō wén yún:" yùn cè yě, qīng yě." zhuāng zi gēng sāng chǔ piān:" shì qí yǎn." zhù yún:" yǎn, píng cè yě. píng cè zé yǐ yǎn sōu." yí lǐ jì xī lǐ:" diān rén zhú lěng kǎn, lì rén niè cè sāi cè." wàn shí jūn chuán:" jiàn wèi láng zhōng, měi wǔ rì guī yè qīn, qiè wèn shì zhě, qǔ qīn zhōng qún cè piàn yú, shēn zì huàn xǐ." mèng kāng zhù yuē:" cè, xíng qīng piàn yú, xíng zhōng shòu fèn hán yě."
然廁字亦有數義。《說文》云："惲、廁也，圊也。"《莊子·庚桑楚篇》："適其偃。"注云："偃，屏廁也。屏廁則以偃溲。"《儀禮·既夕禮》："甸人築冷坎，隸人涅廁、塞廁。"《萬石君傳》："建為郎中，每五日歸謁親，切問侍者，取親中裙廁〈片俞〉，身自浣洗。"孟康注曰："廁，行清；〈片俞〉，行中受糞函也。"
tā rú: jìn hóu shí mài, zhàng rú cè, xiàn ér zú. zhào xiāng zi rú cè, xīn dòng, zhí yù ràng. gāo zǔ rú cè, xīn dòng, jiàn bǎi rén. jīn rì yán yán rú cè, xīn dòng, qín mǎng hé luó. fàn suī yáng sǐ zhì cè zhōng. lǐ sī rú cè jiàn shǔ. jiǎ jī rú cè féng zhì. táo kǎn rú cè jiàn zhū yǒu. liú wáng dūn bìng wù rù shí chóng cè. guō pú bèi fā cè shàng. liú hé jì cè shàng zhì xiāng lú. shěn qìng zhī mèng lǔ bù rù cè zhōng. cuī hào fén jīng tóu cè zhōng. qián yì cè shén. lǐ chì cè guǐ. wén lèi shén duō, jiē wèi hùn cè zhī cè wú yí.
他如：晉侯食麥，脹如廁，陷而卒。趙襄子如廁，心動，執豫讓。高祖如廁，心動，見柏人。金日訁閻如廁，心動，擒莽何羅。范睢佯死置廁中。李斯如廁見鼠。賈姬如廁逢彘。陶侃如廁見朱有。劉、王敦並誤入石崇廁。郭璞被發廁上。劉和季廁上置香爐。沈慶之夢鹵簿入廁中。崔浩焚經投廁中。錢義廁神。李赤廁鬼。文類甚多，皆為溷廁之廁無疑。
ér jí àn chuán:" dà jiāng jūn qīng shì zhōng, shàng jù cè jiàn zhī." yīn xùn zé wèi chuáng biān wèi cè. zhāng chǎng chuán:" xiào wén huáng dì jū bà líng, bǐ lín cè." fú qián zhù yuē:" cè cè lín shuǐ." wéi zhāo zé yuē:" gāo àn xiá shuǐ wèi cè." zhāng shì zhī chuán:" cóng xíng zhì bà líng, shàng jū wài lín cè." shī gǔ zhù yì yuē:" àn zhī biān cè yě." yīn bìng kǎo zhe yú cǐ yún.
而《汲黯傳》："大將軍青侍中，上踞廁見之。"音訓則謂床邊為廁。《張敞傳》："孝文皇帝居霸陵，比臨廁。"服虔注曰："廁、側臨水。"韋昭則曰："高岸狹水為廁。"《張釋之傳》："從行至霸陵，上居外臨廁。"師古注亦曰："岸之邊側也。"因並考著於此雲。
jìng yán zhù táng shū
○敬岩注《唐書》
wáng yuán jìng dà qīng rén bì, qiáng zhí zì suì, bù qīng xǔ kě, cháng zhù táng shū, zì yǐ wèi rén mò néng jí. kuò cāng lǎo shì mǒu zhě, shēn yú shǐ xué, yì cháng zēng zhù táng shū, yīn xié yǐ qiú zhèng yān. wáng dú zhì jiàn chéng yuán jí zhī shì, jù xiào yún:" jiàn chéng, chǔ jūn yě, dāng yǐ shì shū, qǐ dé wèi shā? cǐ shū shū wèi rán." suì zhì hái zhī. mǒu shì zhě dà bù píng, xú qǐ dá zhī yuē:" shā xiōng zhī zì, gài běn mèng zǐ' xiàng rì yǐ shā shùn wèi shì', jīn qīng shì xiōng zhī zì, chū yú hé shū?" wáng cāng zú wú yǐ wèi duì. shì zhī wén zì wèi kě yǐ qīng zī yì yě.
王元敬大卿亻必，強直自遂，不輕許可，嘗注《唐書》，自以為人莫能及。括蒼老士某者，深於史學，亦嘗增注《唐書》，因攜以求正焉。王讀至建成、元吉之事，遽笑云："建成，儲君也，當以弒書，豈得謂殺？此書殊未然。"遂擲還之。某士者大不平，徐起答之曰："殺兄之字，蓋本《孟子》'象日以殺舜為事'，今卿弒兄之字，出於何書？"王倉卒無以為對。是知文字未可以輕訾議也。
huáng zi yóu fū rén
○黃子由夫人
huáng zi yóu shàng shū fū rén hú shì, yǔ kě yuán gōng shàng shū zhī nǚ yě. jùn mǐn qiáng jì, jīng shǐ zhū shū lüè néng chéng sòng. shàn bǐ zhá, shí zuò shī wén yì kě guān. yú qín yì xiě zhú děng yì yóu jīng, zì hào huì zhāi jū shì, shí rén bǐ zhī lǐ yì ān yún.
黃子由尚書夫人胡氏，與可元功尚書之女也。俊敏強記，經史諸書略能成誦。善筆札，時作詩文亦可觀。於琴奕寫竹等藝尤精，自號惠齋居士，時人比之李易安雲。
shí zhào shī cóng shàn zhī lín ān fǔ, lì fàng shēng chí bēi yú hú shàng, gāo wén hǔ bǐng rú nèi hàn wèi zhī zuò jì, wù shū" niǎo shòu yú biē, xián ruò shāng lì yǐ xìng". jì yǐ qǐn shí fēn sòng cháo xíng, fū rén yī sòng, jí zhī qí wù. huì bǐng rú yǐ cáng tóu cè tí dé zuì duō shì, ér cóng shàn yòu yǐ xué shě zhāng gài ōu rén děng, cháng duàn qí pū. zhū shì jì wén qí shì, suì zuò xiǎo cí jī dǐ zhī:" zuò wèi xià wáng dào bú shì shāng wáng, zhè niǎo shòu yú biē shì nǐ zhě?" nǎi hú shì shǒu zhǐ qí wù yě. tā rì, hú shì cú, qí bì qiè wù yǐ táo, bǔ dé zhī, sòng lín ān fǔ. cóng shàn xián zhī, suì jū qí bì, zhǐ yán zhǔ mǔ píng rì yǔ yì zhě zhèng rì xīn tōng zhèng yuè rén, shì hào yuè tóng, suǒ shī wù nǎi zhǔ mǔ yǔ zhī ěr, yīn dǎi zhèng xì yù qíng zhī. wèi jǐ, zi yóu yǐ wéi bó bù xiū qù guó. shì zhī yǒu wú gù bù kě zhī, ér cóng shàn zhī yòng xīn yì báo yǐ.
時趙師Э從善知臨安府，立放生池碑於湖上，高文虎炳如內翰為之作記，誤書"鳥獸魚鱉，咸若商曆以興"。既以鋟石分送朝行，夫人一誦，即知其誤。會炳如以藏頭策題得罪多士，而從善又以學舍張蓋毆人等，嘗斷其仆。諸士既聞其事，遂作小詞譏詆之："作為夏王道不是商王，這鳥獸魚鱉是你者？"乃胡氏首指其誤也。他日，胡氏殂，其婢竊物以逃，捕得之，送臨安府。從善銜之，遂鞫其婢，指言主母平日與奕者鄭日新通（鄭、越人，世號越童），所失物乃主母與之耳，因逮鄭系獄黥之。未幾，子由以帷薄不修去國。事之有無固不可知，而從善之用心亦薄矣。
hòu shí yú nián, cóng shàn sǐ, qí zi xī cāng yì sǐ. qí fù qián shì qióng chù, dú rèn yī pū gàn zhǔ jiā shì. yǒu lǎo pú zhī qí sī, pō chí zhī. qián shì yǔ gàn zhě yù miè qí kǒu, suì yǐ tā shì xì guān, jìng bì yú yù, qiě shàn fén zhī. wèi jǐ, pū jiā shēng qí yuān yú xiàn tái. shí lín jiè chí xiàn jié fāng zhèn fēng cǎi, suì dǎi qián shì yú tíng, jīng yíng jù yuán, jǐn ěr huò miǎn, ér gàn zhě suì cóng qíng jí. xìn rén zhī cún xīn, bù kě yǐ bù jìn hòu, ér bào fù zhī lǐ, zhāo zhāo bù róng yǎn yě rú cǐ.
後十餘年，從善死，其子希蒼亦死。其婦錢氏煢處，獨任一仆干主家事。有老僕知其私，頗持之。錢氏與干者欲滅其口，遂以他事系官，竟斃於獄，且擅焚之。未幾，仆家聲其冤於憲台。時林介持憲節方振風采，遂逮錢氏於庭，經營巨援，僅爾獲免，而干者遂從黥籍。信人之存心，不可以不近厚，而報復之理，昭昭不容掩也如此。
hóng jǐng lú zì jīn
○洪景盧自矜
hóng jǐng lú jū hàn yuàn rì, cháng rù zhí, zhí zhì zhào dá zhì, zì zǎo zhì pú, fán shì èr shí yú cǎo. shì jìng, xiǎo bù tíng jiān, jiàn lǎo sǒu fù xuān huā yīn. shuí hé zhī? yún:" jīng shī rén yě, lěi shì wèi yuàn lì, jīn bā shí yú, yòu shí jí shí yuán yòu jiān zhū xué shì, jīn zi sūn fù wèi lì, gù yǎng lǎo yú cǐ." yīn yán:" wén jīn rì wén shū shén duō, xué shì bì dà láo shén yě." hóng xǐ qí yán, yuē:" jīn rì cǎo èr shí yú zhì, jiē yǐ bì shì yǐ." lǎo zhě fù sòng yún:" xué shì cái sī mǐn jié, zhēn bù duō jiàn." hóng jīn zhī yún:" sū xué shì xiǎng yì bù guò rú cǐ sù ěr." lǎo zhě fù shǒu kěn zī jiē yuē:" sū xué shì mǐn jié yì bù guò rú cǐ, dàn bù céng jiǎn yuè shū cè ěr." hóng wèi nǎn rán, zì hèn shī yán. cháng duì kè zì yán rú cǐ, qiě yún:" rén bù kě zì jīn, shì shí shǐ yǒu dì fèng, yì dāng rù yǐ."
洪景盧居翰苑日，嘗入直，值制詔沓至，自早至脯，凡視二十餘草。事竟，小步庭間，見老叟負暄花陰。誰何之？云："京師人也，累世為院吏，今八十餘，幼時及識元祐間諸學士，今子孫復為吏，故養老於此。"因言："聞今日文書甚多，學士必大勞神也。"洪喜其言，曰："今日草二十餘制，皆已畢事矣。"老者復頌云："學士才思敏捷，真不多見。"洪矜之云："蘇學士想亦不過如此速耳。"老者復首肯咨嗟曰："蘇學士敏捷亦不過如此，但不曾檢閱書冊耳。"洪為赧然，自恨失言。嘗對客自言如此，且云："人不可自矜，是時使有地縫，亦當入矣。"
wú jùn wáng lěng quán huà zàn
○吳郡王冷泉畫贊
zhuāng jiǎn wú qín wáng yì, yǐ yuán jiù zhī zūn, dé shòu tè qīn ài zhī, rù gōng, měi yòng jiā rén lǐ. xiàn shèng cháng chí yíng mǎn zhī jiè, měi gào zhī yuē:" fán yǒu yàn zhào, fēi děi wú zhǐ, bù kě shàn rù." yī rì, wáng zhú guān liàn yī, máng xié qióng zhàng, dú xié yī tóng, zòng xíng sān zhú líng yǐn shān zhōng, zhuó zú lěng quán pán shí zhī shàng, yóu rén wàng zhī, yǎn rú shén xiān, suì wèi luó zhě wén zòu. cì rì, dé shòu yǐ xiǎo shī zhào zhī yuē:" chèn cǐ yī xuān fēng yuè hǎo, jú xiāng jiǔ shú dài jūn lái." lìng xiǎo dāng chí cì, wáng suì jí wǎng. guāng yáo yíng jiàn, xiào wèi yuē:" yè lái lěng quán zhī yóu, lè hū?" wáng huǎng rán dùn shǒu xiè. guāng yáo yuē:" zhèn gōng zhōng yì yǒu cǐ jǐng, qīng yù jiàn zhī fǒu?" gài lěi shí shū quán, xiàng fēi lái xiāng lín zhī shèng. jià táng qí shàng yuē lěng quán. zhōng jiē yī huà, nǎi tú zhuāng jiǎn yě fú zhuó zú yú shí shàng, qiě yù zhì yī zàn yún:" fù guì bù jiāo, qī wǎn chēng xián. sǎo chú gāo liáng, fàng kuàng lín quán. cāng làng zhuó zú, fēng dù xiāo rán. guó zhī yuán jiù, rén zhōng shén xiān." yú shì jǐn zuì ér bà, yīn yǐ cì zhī, yì kě wèi qī wǎn zhī zhì róng yǐ. huà jīn cáng qí céng sūn jié jiā, yú cháng jiàn zhī.
莊簡吳秦王益，以元舅之尊，德壽特親愛之，入宮，每用家人禮。憲聖常持盈滿之戒，每告之曰："凡有宴召，非得吾旨，不可擅入。"一日，王竹冠練衣，芒鞋筇杖，獨攜一童，縱行三竺、靈隱山中，濯足冷泉磐石之上，遊人望之，儼如神仙，遂為邏者聞奏。次日，德壽以小詩召之曰："趁此一軒風月好，橘香酒熟待君來。"令小當持賜，王遂亟往。光堯迎見，笑謂曰："夜來冷泉之游，樂乎？"王恍然頓首謝。光堯曰："朕宮中亦有此景，卿欲見之否？"蓋壘石疏泉，像飛來香林之勝。架堂其上曰冷泉。中揭一畫，乃圖莊簡野服濯足於石上，且御製一贊云："富貴不驕，戚畹稱賢。掃除膏粱，放曠林泉。滄浪濯足，風度蕭然。國之元舅，人中神仙。"於是盡醉而罷，因以賜之，亦可謂戚畹之至榮矣。畫今藏其曾孫潔家，余嘗見之。
juàn zhǐ
○絹紙
pō wēng cháng zuì zhōng wèi hé yáng zhèng shū, míng rì shì zhī, zhǐ nǎi juàn yě, suì zì tí yú hòu yún:" gǔ zhě běn wèi juàn zhǐ, jìn shì shī zhī yún." gài gǔ rén duō yǐ juàn wèi zhǐ, wū sī lán nǎi zhī chéng wèi juǎn ér shū zhī. suǒ wèi ěr chóng zhǐ zhě, yì yǐ ěr chóng wèi zhǐ yě. àn cài lún chuán yún:" yòng jiān bó zhě, wèi zhī zhǐ. jiān guì jiǎn zhòng, bù biàn yú rén, nǎi yòng mù fū má pí děng."
坡翁嘗醉中為河陽鄭ヘ書，明日視之，紙乃絹也，遂自題於後云："古者本謂絹紙，近世失之雲。"蓋古人多以絹為紙，烏絲欄乃織成為卷而書之。所謂{爾蟲}紙者，亦以{爾蟲}為紙也。按《蔡倫傳》云："用縑帛者，謂之紙。縑貴簡重，不便於人，乃用木膚麻皮等。"
suí xiū wén diàn yù lǎn, zài jìn rén cáng shū shù, yǒu bái juàn cǎo shū bái juàn xíng shū bái duàn juàn kǎi shū zhī mù. yòu wèi tài hé jiān, bó shì zhāng jí shàng gǔ jīn zì tiè, qí jīn bù biàn zhǐ zì yún:" jīn shì qí zì cóng jīn. gài gǔ zhī sù bó, yī jiù zhǎng duǎn, suí shì jié juàn, méi shù zhòng lěi, jí míng pán zhǐ, gù zì cóng mì, cǐ xíng shēng yě. cài lún yǐ bù dǎo zuò zhǐ, gù zì cóng jīn, shì qí shēng suī tóng, ér mì jīn zé shū yě." lú tóng chá gē yǒu" bái juàn xié fēng sān dào yìn" zhī jù, qǐ yǐ juàn shū zhī xié?
隋《修文殿御覽》，載晉人藏書數，有白絹草書、白絹行書、白鍛絹楷書之目。又魏太和間，博士張楫上《古今字帖》，其《巾部》辨紙字云："今世其字從巾。蓋古之素帛，依舊長短，隨事截絹，枚數重壘，即名蟠紙，故字從糸，此形聲也。蔡倫以布搗М作紙，故字從巾，是其聲雖同，而糸、巾則殊也。"盧仝《茶歌》有"白絹斜封三道印"之句，豈以絹書之邪？
tán zhòng bó mìng
○談重薄命
wú xìng rén tán zhòng yuán dǐng shǎo lǐng xiāng jiàn bù dì, wǎn jiù nán láng, gèng shù shì, fù bù rù děng. zhāng wén zhuāng xiōng dì jiē yǔ zhī tóng shě. jiā dìng wù chén, wén zhuāng xiōng dì zài cháo, tán rù jīng jiāng gèng shì, qǐng yuē:" èr xiōng hé yǐ shòu wǒ?" nǎi xiāng yǔ zuò bèi duì shù shí fù. yǐ ér wén zhuāng rù wèi kǎo guān, dé tán juǎn shén xǐ. suǒ pī shāo gāo, biān pái dāng zài shàng èr děng. yǐ ér yuē:" míng qì bù kě yǐ gù rén sī zhī, dàn shǐ tuō zhù jiào zú yǐ." yú shì shāo yí xiàng xià. jì ér suàn jì sì děng, hé fàng ruò gān, ér tán zhī míng shì zài mò děng zhī shǒu, jìng chuí chì ér guī. yī wén xué zhī wēi, zào wù yì jìn zhī yé?
吳興人談重元鼎少領鄉薦不第，晚就南廊，更數試，復不入等。章文莊兄弟皆與之同舍。嘉定戊辰，文莊兄弟在朝，談入京將更試，請曰："二兄何以授我？"乃相與作備對數十付。已而文莊入為考官，得談卷甚喜。所批稍高，編排當在上二等。已而曰："名器不可以故人私之，但使脫助教足矣。"於是稍移向下。既而算計四等，合放若干，而談之名適在末等之首，竟垂翅而歸。一文學之微，造物亦靳之耶？
yē jiǔ jú jiǔ
○椰酒菊酒
jīn rén yǐ yē zi jiāng wèi yē zi jiǔ, ér bù zhī yē zi huā kě yǐ niàng jiǔ. táng yīn yáo fēng jì lǐng nán zhāng míng fǔ shī yún:" yē huā hǎo wèi jiǔ, shuí bàn zuì rú ní."
今人以椰子漿為椰子酒，而不知椰子花可以釀酒。唐殷堯封《寄嶺南張明府》詩云："椰花好為酒，誰伴醉如泥。"
jiǔ rì jú jiǔ, yǐ yuān míng cǎi jú, bái yī sòng jiǔ dé míng. ér bù zhī xī jīng zá jì suǒ zài jú huā jiǔ fǎ, yǐ jú huā shū shí, bìng cǎi jīng yè zá shú mǐ niàng zhī, zhì lái nián jiǔ yuè jiǔ rì shǐ shú. cǐ jiē mù qián zhī shì, ér wèi yǒu yán zhě, hé yě?
九日菊酒，以淵明採菊，白衣送酒得名。而不知《西京雜記》所載菊花酒法，以菊花舒時，並采莖葉雜秫米釀之，至來年九月九日始熟。此皆目前之事，而未有言者，何也？
hùn chéng jí
○《混成集》
hùn chéng jí, xiū nèi sī suǒ kān běn, jù zhì bǎi yú. gǔ jīn gē cí zhī pǔ, mí bù bèi jù. zhǐ dà qū yī lèi fán shù bǎi jiě, tā kě zhī yǐ, rán yǒu pǔ wú cí zhě jū bàn. ní cháng yī qǔ gòng sān shí liù duàn. cháng wén zǐ xiá wēng yún, yòu rì suí qí zǔ jùn wáng qū yàn jìn zhōng, tài hòu lìng nèi rén gē zhī, fán yòng sān shí rén, měi fān shí rén, zòu yīn jí gāo miào. wēng yī rì zì pǐn xiàng guǎn zuò shù shēng, zhēn yǒu zhù yún luò mù zhī yì, yào fēi rén jiān qū yě. yòu yán:" wú tài huáng zuì zhī yīn, jí xǐ gē. mù dá rén zhě, yǐ gē xìng huā tiān, mù dá suì bǔ jiào fāng dōu guǎn." jiān yì jiù shì, yīn shū zhī yǐ yí hào shì zhě, gài èr qǔ jiē jīn rén suǒ hǎn zhī yún.
《混成集》，修內司所刊本，巨帙百餘。古今歌詞之譜，靡不備具。只大曲一類凡數百解，他可知矣，然有譜無詞者居半。《霓裳》一曲共三十六段。嘗聞紫霞翁雲，幼日隨其祖郡王曲宴禁中，太后令內人歌之，凡用三十人，每番十人，奏音極高妙。翁一日自品象管作數聲，真有駐雲落木之意，要非人間曲也。又言："無太皇最知音，極喜歌。木笪人者，以歌《杏花天》，木笪遂補教坊都管。"間憶舊事，因書之以遺好事者，蓋二曲皆今人所罕知雲。
míng zhēn wáng zhēn rén
○明真王真人
wáng miào jiān zhě, běn xìng guó jūn jiǔ gōng shān dào yù yě. jū cháng yǐ fú shuǐ zhòu zǎo děng shù xíng qǐ cūn luò, lù lù wú tā yì. jì ér zhì háng, duō yóu xī hú liǎng shān zhōng. yī rì, zhì xī líng qiáo chá sì shǎo qì, shì qí lín yǒu chén shēng lì zhí yù jiǔ kù. qí qī shì jiàn zhī, yīn kòu yǐ fù rén tóu zhí yīn nì bù kě shū zhě, hái kě ráng jiě fǒu? yù yuē:" cǐ tè xì shì." mìng shì zhēn má yóu bàn jīn, shāo zhú lì tóu zhī, qiě wèi chí zhòu, bǐ zhī mù fā. gài shì shí gōng shèng yáng hòu fāng zhū hán, xīn yǒu suǒ yí, ér fā zhí bù jiě, yì yǒu wù chū shì, yǐ cǐ biàn qiú ráng zhì zhī shù. huì chén qī yǐ yóu jìn, yòng zhī liáng yàn, yì pō shén zhī, suì zhào miào jiān rù gōng, cì yǔ shén hòu, rì bèi qīn xìng. qiě wèi chuàng dào yǔ, cì míng míng zhēn, bǐ zhǔ zhī, lèi fēng zhēn rén.
王妙堅者，本興國軍九宮山道嫗也。居常以符水咒棗等術行乞村落，碌碌無他異。既而至杭，多游西湖兩山中。一日，至西陵橋茶肆少憩，適其鄰有陳生隸職御酒庫。其妻適見之，因扣以婦人頭直（音膩）不可疏者，還可禳解否？嫗曰："此特細事。"命市真麻油半斤，燒竹瀝投之，且為持咒，俾之沐發。蓋是時恭聖楊後方誅韓，心有所疑，而發直不解，意有物出示，以此遍求禳治之術。會陳妻以油進，用之良驗，意頗神之，遂召妙堅入宮，賜予甚厚，日被親幸。且為創道宇，賜名明真，俾主之，累封真人。
tóng shí yǒu huáng guān yì rú gāng zhě, shì jiǔ kuā dàn, báo zhī qí shì, yù yǐ qí dòng. yú shì yǐ huáng juàn fāng zhàng zhǒu shū dà fú yǐ jìn. hòu dà xǐ, cì yǔ yì wò, hòu zhù tài yǐ dōng gōng.
同時有黃冠易如剛者，嗜酒誇誕，薄知其事，欲以奇動。於是以黃絹方丈帚書大符以進。後大喜，賜予亦渥，後住太乙東宮。
yá
○牙
shī yuē:" wáng zhī zhǎo yá." gù jūn jiāng jiē jiàn qí yú qián, rì" dà yá", fán bù qǔ shòu yuē shù, bǐng jìn tuì, xī qū qí xià. jìn shì zhòng wǔ, tōng wèi cì shǐ zhì suǒ yuē yá. yuán shì cóng zú wèi yá zhōng bīng, wǔ lì wèi yá qián jiāng. lǐ yǔ wù zhuǎn wèi yá.
《詩》曰："王之爪牙。"故軍將皆建旗於前，日"大牙"，凡部曲受約束，稟進退，悉趨其下。近世重武，通謂刺史治所曰牙。緣是從卒為牙中兵，武吏為牙前將。俚語誤轉為衙。
háng huáng lùn yún:" tū jué wèi lǐ jìng, xǐ yá yú qì zhōng. yá zhě, qí yě." dōng jīng fù:" gān shàng yǐ yá shì zhī, suǒ yǐ zì biǎo shí yě. tài shǒu chū yǒu mén qí, qí yí fǎ yě." hòu rén suì yǐ yá wèi yá, zǎo wǎn yá, yì tài shǒu chū zé jiàn qí zhī yì. huò yǐ yá wèi xiè shě, ér zi wèi yá nèi. táng yùn zhù:" yá, fǔ yě." yì é.
《珩璜論》云："突厥畏李靖，徙牙於磧中。牙者，旗也。"《東京賦》："竿上以牙飾之，所以自表識也。太守出有門旗，其遺法也。"後人遂以牙為衙，早晚衙，亦太守出則建旗之義。或以衙為廨舍，兒子為衙內。《唐韻》註："衙，府也。"亦訛。
wǔ dé yuán nián, yǔ wén huà jí xià yá, fāng gǎn qǐ zhuàng. shì wén:" yá, qí míng yě, jūn zhōng suǒ jiàn." gāo bǎo xù bìng, zhào yá nèi zhǐ huī shǐ liáng yán fù yá nèi, gài guān chēng ěr. táng wèi qián diàn wèi zhèng yá, qǐ yì yǐ wèi zhàng jiàn qí ér míng xié?
武德元年，宇文化及下牙，方敢啟狀。《釋文》："牙，旗名也，軍中所建。"高保勖病，召衙內指揮使梁延副；衙內，蓋官稱耳。唐謂前殿為正衙，豈亦以衛仗建旗而名邪？
zì wǔ
○字舞
zhōu jùn yù shèng jié xī yàn, lǜ mìng wěi jì shù shí qún wǔ yú tíng, zuò" tiān xià tài píng" zì, shū wèi bù jīng. ér táng lè fǔ zá lù yún:" wǔ yǒu zì, yǐ wǔ rén yà shēn yú dì, bù chéng zì yě." wáng jiàn gōng cí yún:" luó shān yè yè xiù chóng chóng, jīn fèng yín é gè yī cóng. měi yù wǔ tóu fēn liǎng xiàng, tài píng wàn suì zì dāng zhōng." zé cǐ shì yóu lái jiǔ yǐ.
州郡遇聖節錫宴，率命猥妓數十群舞於庭，作"天下太平"字，殊為不經。而唐《樂府雜錄》云："舞有字，以舞人亞身於地，布成字也。"王建《宮詞》云："羅衫葉葉繡重重，金鳳銀鵝各一叢。每遇舞頭分兩向，太平萬歲字當中。"則此事由來久矣。
