huáng dé rùn xiān jiàn
○黃德潤先見
huáng qià dé rùn shì fù líng wèi tái jiàn, zhí zhèng wèi cháng yǒu dà jiàn míng, huò jī qí xún mò. chún xī mò, shàng jiāng nèi chán. yī rì, cháo tuì, liú èr fǔ cì zuò, cóng róng yù jí juàn qín zhī yì, zhū gōng jiāo zàn, gōng dú wú yǔ. shàng gù yuē:" qīng yǐ wèi hé rú?" duì yuē:" huáng tài zǐ shèng dé, chéng kè fù hé. gù lǐ shì bù zú mǔ tiān xià, yí liú shèng lǜ." shàng è rán sè biàn. gōng xú zòu:" bì xià wèn chén, chén bù gǎn zì mò. rán chén jì chū cǐ yǔ, zì jīn bù dé fù jìn qīng guāng, bì xià yì rì sī chén zhī yǔ, yù fù jiàn chén, yì bù kě dé yǐ." tuì jí qiú qù shén lì, yǐ dà zī zhèng zhī tán zhōu.
黃洽德潤事阜陵為台諫,執政未嘗有大建明,或譏其循默。淳熙末,上將內禪。一日,朝退,留二府賜坐,從容諭及倦勤之意,諸公交贊,公獨無語。上顧曰:"卿以為何如?"對曰:"皇太子聖德,誠克負荷。顧李氏不足母天下,宜留聖慮。"上愕然色變。公徐奏:"陛下問臣,臣不敢自默。然臣既出此語,自今不得復覲清光,陛下異日思臣之語,欲復見臣,亦不可得矣。"退即求去甚力,以大資政知潭州。
hòu shòu huáng zài zhòng huá gōng, měi fǔ jǐ tàn yuē:" huǐ bù yòng huáng qià zhī yán." huò zhì lèi xià.
後壽皇在重華宮,每撫幾嘆曰:"悔不用黃洽之言。"或至淚下。
pǔ dié nán kǎo
○譜牒難考
ōu gōng zhe zú pǔ, hào wèi jīng mì. qí yán xún shēng tōng, zì tōng sān shì shēng cóng, wèi jí zhōu cì shǐ, dāng táng mò, huáng cháo xiàn zhōu xiàn, lǜ zhōu mín hàn zéi, xiāng lǐ lài yǐ bǎo quán, cóng yǐ xià pǔ wáng. zì cóng bā shì shēng wàn, wèi ān fú lìng, gōng wèi ān fú jiǔ shì sūn.
歐公著族譜,號為精密。其言詢生通,自通三世生琮,為吉州刺史,當唐末,黃巢陷州縣,率州民捍賊,鄉里賴以保全,琮以下譜亡。自琮八世生萬,為安福令,公為安福九世孫。
yǐ shì kǎo zhī, xún zài táng chū, zhì huáng cháo shí, jǐ sān bǎi nián, jǐn dé wǔ shì. cóng zài táng mò, zhì sòng rén zōng cái bǎi sì shí wǔ nián, nǎi wèi shí liù shì, kǒng wú shì lǐ. hòu shì pǔ dié sàn wáng, qí nán kǎo rú cǐ. ōu yáng shì wú tā zú, qí yuán liú shén míng, shàng ěr, shěn tā xìng xié?
以是考之,詢在唐初,至黃巢時,幾三百年,僅得五世。琮在唐末,至宋仁宗才百四十五年,乃為十六世,恐無是理。後世譜牒散亡,其難考如此。歐陽氏無他族,其源流甚明,尚爾,矧他姓邪?
téng mào shí
○滕茂實
téng mào shí zì xiù yǐng, wú rén guó shǐ zuò háng zhōu rén. chū míng luǒ, dēng zhèng hé dì, huī zōng gǎi cì jīn míng. jìng kāng chū, yǐ tài xué zhèng jiān míng táng sī lìng, yǔ lù yǔn dí sòng yàn tōng fèng shǐ jīn guó, gē sān zhèn. tài yuán xún fèng mì zhào, jù chéng bù xià, jīn rén nù zhī, qiú yú yún zhōng. yuān shèng běi qiān, mào shí guān shang yíng yè, bài fú hào qì, qǐng shì jiù zhǔ jù xíng. bù cóng, qiě yòu zhī yuē:" guó pò zhǔ qiān, suǒ yǐ liú gōng zhě, gài jiāng dà yòng." suì liú zhī yàn mén.
滕茂實字秀穎,吳人(國史作杭州人)。初名裸,登政和第,徽宗改賜今名。靖康初,以太學正兼明堂司令,與路允迪、宋彥通奉使金國,割三鎮。太原尋奉密詔,據城不下,金人怒之,囚於雲中。淵聖北遷,茂實冠裳迎謁,拜伏號泣,請侍舊主俱行。不從,且誘之曰:"國破主遷,所以留公者,蓋將大用。"遂留之雁門。
xiān shì, zì fēn bì sǐ, suì zhǔ yǒu rén dǒng shēn yǐ fèng shǐ huáng fān guǒ shī ér zàng, qiě dà shū jiǔ zhuàn zì yún:" sòng shǐ zhě dōng yáng téng mào shí mù." fù zuò shī, zì xù yún:" mào shí fèng shǐ wú zhuàng, bù fù fǎn fù mǔ zhī bāng, suǒ dāng cóng qí zhǔ yǐ quán chén jié. huò nù ér yǔ zhī sǐ, xìng yǐ suǒ zhàng fān guǒ qí shī, jí yǐ suǒ zhuàn jiǔ zì kān zhī shí, mái zhī tái shān sì xià, bù bì fēng shù. gài xī nián bìng zhōng, cháng mèng yóu qīng liáng jìng jiè, jué ér bìng yù, kǒng yì qián yuán. jīn yù zuò āi cí, jǐ yú bù dá, fāng zhī yuān míng zé bù kě, ruò sū shǔ guó mù yáng hǎi shàng, ér wǔ yán zhī zuò, shǐ gǎn yuán cǐ lì yún." shī yuē:" jī yán lǎo shū shēng, móu liè wáng dōu guān, suǒ mǐ le wú bǔ, cóng shì gǎn cí nán. shū lián fù méng hǎo, zhàng jié lái yú guān, chéng shǒu jiǔ bù xià, chuān tú wàng màn màn. jiǎn bèi guǒ bù xī, yī wǎng hé dāng hái. mù yáng kùn sū wǔ, jiǎ dào jū zhāng qiān. liú lí niàn jiǒng shù, zuò yuè sì xù qiān, tóng lái xī yǐ guī, wǒ dú liú sāi yuán. xíng yǐng zì xiāng diào, guó pò jiā yì cán, hū tiān jìng bù wén, tòng shén shāng fèi gān. xiāng féng lǎo xiōng dì, dào tàn ān dé huān, bō lán juǎn dà shà, yī mù nán qiú ān. jiù bù wéi wǒ xīn, qú bù hàn wǒ yán. xī yàn pò qí tǔ, qún chén wàng fēng bēn, wáng dú shǒu jié, qí rén yǒu gān yán. jīng shǒu zì jué, gǎn kǎi jīn xī wén, wèi cháng shí qí lù, tú yǐ lǎo wèi mín. kuàng wǒ lù shù shì, yī sǐ hé zú lùn, yuǎn huò méi jiāng hǎi, jìn huò sǐ cháo hūn. liǎn wǒ bù xū yī, guǒ shī yǐ huáng fān, tí zuò sòng chén mù, zhuàn zì dāng shēn kān. wǒ shì nián shàng shǎo, ér nǚ jiē tóng wán, sì hǎi wú zhì zhuī, piāo liú bèi bēi suān. shuí dāng gěi yī shí, shǐ bù è jī hán. suì shí yī lèi wǒ, yóu zú wèi wǒ hún, wǒ hún yì yōu yōu, yì xiāng jì chén yuān. tā shí fēng yǔ yè, cǎo mù hào kōng shān."
先是,自分必死,遂囑友人董詵以奉使黃幡裹屍而葬,且大書九篆字云:"宋使者東陽滕茂實墓。"復作詩,自敘云:"茂實奉使無狀,不復返父母之邦,所當從其主以全臣節。或怒而與之死,幸以所杖幡裹其屍,及以所篆九字刊之石,埋之台山寺下,不必封樹。蓋昔年病中,嘗夢遊清涼境界,覺而病癒,恐亦前緣。今預作哀辭,幾於不達,方之淵明則不可,若蘇屬國牧羊海上,而五言之作,始敢援此例雲。"詩曰:"齏鹽老書生,繆列王都官,索米了無補,從事敢辭難。殊憐復盟好,仗節來榆關,城守久不下,川途望漫漫。儉輩果不惜,一往何當還。牧羊困蘇武,假道拘張騫。流離念窘束,坐閱四序遷,同來悉已歸,我獨留塞垣。形影自相吊,國破家亦殘,呼天竟不聞,痛甚傷肺肝。相逢老兄弟,悼嘆安得歡,波瀾卷大廈,一木難求安。就不違我心,渠不汗我顏。昔燕破齊土,群臣望風奔,王獨守節,齊人有甘言。經首自絕ㄕ,感慨今昔聞,未嘗食齊祿,徒以老為民。況我祿數世,一死何足論,遠或沒江海,近或死朝昏。斂我不須衣,裹屍以黃幡,題作宋臣墓,篆字當深刊。我室年尚少,兒女皆童頑,四海無置錐,飄流倍悲酸。誰當給衣食,使不厄饑寒。歲時一酹我,猶足慰我魂,我魂亦悠悠,異鄉寄沉冤。他時風雨夜,草木號空山。"
hòu jìng yǐ yōu fèn chéng jí cú. běi rén āi qí zhōng, wèi zhī qǐ mù yàn mén shān, suì shí zhì jì yān.
後竟以憂憤成疾殂。北人哀其忠,為之起墓雁門山,歲時致祭焉。
suǒ jì zhāng fú xiū zhī dì què, cháng wèi wū yán shuài mù, dú bù tíng yè. tóng guàn jí huī zōng běn yǐ wǔ yuè wǔ rì shēng, yǐ sú jì yí zhī shí yuè shí rì, jiē kě yǐ bǔ shǐ què.
所記張浮休之弟確,嘗為烏延帥幕,獨不庭謁。童貫及徽宗本以五月五日生,以俗忌移之十月十日,皆可以補史闕。
hòu dǒng shēn zì bá guī nán, shàng suǒ wèi shī, zèng zhí lóng tú gé. guó shǐ suī yǒu běn chuán, shén lüè, qiě wú qí shī bìng xù, yǔ cǐ yì shǎo yì. yú fǎng zhī běi fāng jì lù, dé qí shí yān.
後董詵自拔歸南,上所為詩,贈直龍圖閣。國史雖有本傳,甚略,且無其詩並敘,與此亦少異。余訪之北方記錄,得其實焉。
hé hóng zhōng
○何宏中
hé hóng zhōng zì tíng yuǎn, xiān shì jū yàn mén. fù zǐ jì, shǒu wǔ zhōu xuān níng wèi, mò wáng shì. hóng zhōng, xuān hé yuán nián wǔ jǔ, tíng duì dì èr míng, diào huá zhōu wéi chéng wèi. biàn jīng bèi wéi, dú wéi chéng bù xià. hòu wèi hé dōng hé běi liǎng lù tǒng zhì. jiē yīng fù shǐ wǔ hàn yīng shǒu yín yě lù, lì shān zhài qī shí sì suǒ. hàn yīng zhàn sǐ, hóng zhōng jiān shǒu, yǐ liáng jǐn bèi qín. jīn rén lián qí zhōng, shòu yǐ guān, tíng yuǎn tóu dié yú dì yuē:" wǒ cháng yǐ cǐ wù yòu rén chū sǐ lì, ruò bèi nǎi yù yǐ cǐ xià wǒ xié?" qiú xī jīng yù. jiǔ zhī, miǎn wèi huáng guān, zì hào tōng lǐ xiān shēng. qǐ zǐ wēi diàn, qiān huī zōng dōng huá jūn yù róng yǐ shì zhī. suǒ zhe yǒu chéng zhēn tōng lǐ èr jí. zhèng lóng sì nián bìng mò, lín zhōng yǒu shī yún:" mǎ gé shèng shī měi hèn chí, xī shān è sǐ yì hé cí, xìng míng bú dào zhōng xìng lì, zì yǒu huáng tiān hòu tǔ zhī." qí zhì yì kě āi yǐ! guó shǐ nǎi shī qí chuán yān.
何宏中字廷遠,先世居雁門。父子寄,守武州宣寧尉,歿王事。宏中,宣和元年武舉,廷對第二名,調滑州韋城尉。汴京被圍,獨韋城不下。後為河東、河北兩路統制。接應副使武漢英守銀冶路,立山寨七十四所。漢英戰死,宏中堅守,以糧盡被擒。金人憐其忠,授以官,廷遠投牒於地曰:"我嘗以此物誘人出死力,若輩乃欲以此嚇我邪?"囚西京獄。久之,免為黃冠,自號通理先生。起紫微殿,遷徽宗、東華君御容以事之。所著有《成真》、《通理》二集。正隆四年病歿,臨終有詩云:"馬革盛屍每恨遲,西山餓死亦何辭,姓名不到中興歷,自有皇天后土知。"其志亦可哀矣!國史乃失其傳焉。
yáo xiào xī
○姚孝錫
yáo xiào xī zì zhòng chún, fēng xiàn rén, dēng xuān hé liù nián dì, diào dài zhōu bīng cáo. jīn rén kòu yàn mén, zhōu jiāng xin kuāng qiè yì jiàng, xiào xī jìng tóu chuáng dà hān, bù yǔ qí yì. jì dé tuō qù, suì wǎng wǔ tái báo yí jí bù shì, yīn jiā yān, shí nián sān shí jiǔ. zhì shēng jī sù zhì shù wàn shí, yù jī suì, jǐn chū yǐ zhèn pín fá, xiāng rén dé zhī. suǒ jū zhèng jù wǔ tái zhī shèng, tíng xiè shù shí zuò, huā zhú bǎi mǔ. zhōng suì, jǐn yǐ jiā shì fù zhū zi, rì yǔ bīn péng fàng làng shān shuǐ shī jiǔ jiān, zì hào zuì xuān. zhì bā shí sān nǎi zhōng, yǒu jí hào jī lē. yǒu tí téng mào shí cí yún:" běn qī sū zhèng gòng yáng biāo, bù yì zhī lán shī hòu diāo, yí lǎo dī jīn yóu tì lèi, hòu shēng wú fù shí fēng biāo. xī xíng yàn dù shuāng qián sāi, hū shuǐ qiáo zhēng rì mù qiáo, zhuī xiǎng píng shēng yīng wěi pò, líng yún yī xiào qǐ néng zhāo." qī yán rú" jié wù hòu xiān nán běi yì, rén qíng lěng nuǎn gǔ jīn tóng"" jiǔ kè jiāo qíng ān lěng nuǎn, shuāi nián bìng gǔ shí yīn qíng"" xuán yàn mù nián cháng bào bìng, zi shān zhōng rì kǔ sī guī"" shēn lín yǒu shòu niǎo xiān zào, fèi pǔ wú rén quán zì liú"" shí pín qǐ fù gān qín zhì, kè bìng kōng huái zòu chǔ yīn" wǔ yán rú" àn zhǎng yú chuī mò, shān kōng shí zhuǎn léi"" gǔ xū shēng dì lài, jìng jì sàn tiān xiāng". jiē jiā jù yě.
姚孝錫字仲純,豐縣人,登宣和六年第,調代州兵曹。金人寇雁門,州將忄匡怯議降,孝錫竟投床大鼾,不與其議。既得脫去,遂往五台薄移疾不仕,因家焉,時年三十九。治生積粟至數萬石,遇飢歲,盡出以賑貧乏,鄉人德之。所居正據五台之勝,亭榭數十座,花竹百畝。中歲,盡以家事付諸子,日與賓朋放浪山水詩酒間,自號醉軒。至八十三乃終,有集號《雞肋》。《有題滕茂實祠》云:"本期蘇、鄭共揚鑣,不意芝蘭失後凋,遺老氐今猶涕淚,後生無復識風標。西陘雁度霜前塞,滹水樵爭日暮橋,追想平生英偉魄,凌雲一笑豈能招。"七言如"節物後先南北異,人情冷暖古今同";"久客交情諳冷暖,衰年病骨識陰晴";"玄晏暮年常抱病,子山終日苦思歸";"深林有獸鳥先噪,廢圃無人泉自流";"食貧豈復甘秦炙,客病空懷奏楚音";五言如"岸漲魚吹沫,山空石轉雷";"谷虛生地籟,境寂散天香"。皆佳句也。
shǔ chāng cí
○蜀娼詞
shǔ chāng lèi néng wén, gài xuē tāo zhī yí fēng yě. fàng wēng kè zì shǔ xié yī jì guī, xù zhī bié shì, lǜ shù rì yī wǎng. ǒu yǐ bìng shǎo shū, jì pō yí zhī. kè zuò cí zì jiě, jì jí yùn dá zhī yún:" shuō méng shuō shì, shuō qíng shuō yì, dòng biàn chūn chóu mǎn zhǐ. duō yīng niàn dé tuō kōng jīng, shì nà gè xiān shēng jiào dǐ? bù chá bù fàn, bù yán bù yǔ, yī wèi gōng tā qiáo cuì. xiāng sī yǐ shì bù céng xián, yòu nà de gōng fū zhòu nǐ?" huò bàng wēng cháng xié shǔ ní yǐ guī, jí cǐ jì yě.
蜀娼類能文,蓋薛濤之遺風也。放翁客自蜀挾一妓歸,蓄之別室,率數日一往。偶以病少疏,妓頗疑之。客作詞自解,妓即韻答之云:"說盟說誓,說情說意,動便春愁滿紙。多應念得脫空經,是那個先生教底?不茶不飯,不言不語,一味供他憔悴。相思已是不曾閒,又那得工夫咒你?"或謗翁嘗挾蜀尼以歸,即此妓也。
yòu chuán yī shǔ jì shù sòng xíng cí yún:" yù jì yì, hún wú suǒ yǒu, zhé jǐn shì qiáo guān liǔ. kàn jūn zhe shàng zhēng shān, yòu xiāng jiāng fàng chuán chǔ jiāng kǒu. hòu huì bù zhī hé rì yòu, shì nán ér, xiū yào zhèn zhǎng xiāng shǒu. gǒu fù guì wú xiāng wàng, ruò xiāng wàng yǒu rú cǐ jiǔ." yì kě xǐ yě.
又傳一蜀妓述送行詞云:"欲寄意,渾無所有,折盡市橋官柳。看君著上征衫,又相將放船楚江口。後會不知何日又,是男兒,休要鎮長相守。苟富貴無相忘,若相忘有如此酒。"亦可喜也。
qī mù
○榿木
dù shī qǐ qī mù shī wú yīn, huò dú zuò qǐ, ér yùn shū yì wú cǐ zì. jí zhōng yòu yǒu" qī lín ài rì yín fēng yè", zhèng shì zhù yuē:" wǔ lái fǎn." ruò rán, dāng zuò dāi zì.
杜詩《乞榿木》詩無音,或讀作豈,而韻書亦無此字。集中又有"榿林礙日吟風葉",鄭氏注曰:"五來反。"若然,當作呆字。
yú cháng jiàn chén tǐ rén duān míng yún:" jiàn qián bèi dú ruò yī yùn." pō yǐ wèi yí, hòu jiàn jiàn nán shī yǒu:" zhe shū zēng mù pǐn, sōu jù mì qī zāi." yòu jīng gōng shī yún:" zhuó jǐn jiāng biān mù yǒu qī, xiǎo yuán fēng zhí zhù huá zī." yì xìn yī yīn wèi rán.
余嘗見陳體仁端明云:"見前輩讀若欹韻。"頗以為疑,後見《劍南》詩有:"著書增木品,搜句覓榿栽。"又荊公詩云:"濯錦江邊木有榿,小園封植佇華滋。"益信欹音為然。
qī, wéi shǔ yǒu zhī, bù cái mù yě, huò wèi jí róng yún.
榿,惟蜀有之,不才木也,或謂即榕雲。
bàn zhāng
○辦章
máo shī cǎi shū:" píng píng zuǒ yòu." máo shì chuán yuē:" píng píng, bàn zhì yě." zhèng yì yún:" yáo diǎn' píng zhāng bǎi xìng', shū chuán zuò' bàn zhāng', zé píng bàn yì tōng." dú shī jì yǐn xún zǐ yún:" fēn bù luàn yú shàng, néng bù qióng yú xià, zhì bàn zhī jí yě. shī yún:' píng píng zuǒ yòu.'"
《毛詩·采菽》:"平平左右。"《毛氏傳》曰:"平平,辦治也。"《正義》云:"《堯典》'平章百姓',《書傳》作'辦章',則平、辦義通。"《讀詩記》引《荀子》云:"分不亂於上,能不窮於下,治辦之極也。《詩》云:'平平左右。'"
jīn kǎo shū chuán, bù jiàn bàn zhāng shì. shǐ jì zuò biàn zhāng. xú guǎng yún:" xià yún biàn chéng, zé xùn píng wèi biàn yě." àn:" shàng shū bìng zuò píng zì." suǒ yǐn yún:" gǔ wén shàng shū zuò píng zì. cǐ wén gài dú píng wèi pǔ gēng qiè. píng jí xùn bàn, suì wèi bàn zhāng. zōu dàn shēng běn yì tóng." hàn yǐ fú shēng shū wèi jīn wén, ān guó shū wèi gǔ wén. yáo diǎn jīn gǔ wén jiē yǒu zhī, ér zuò bàn zhāng zhě, jīn wén yě. tè wèi zhī shī shū suǒ shòu shū chuán wèi shuí zuò ěr? chāng lí yuán shì xiān miào bēi yì yún:" zàn bàn zhāng."
今考書傳,不見辦章事。《史記》作便章。徐廣云:"下雲便程,則訓平為便也。"る按:"《尚書》並作平字。"《索隱》云:"古文《尚書》作平字。此文蓋讀平為浦庚切。平即訓辦,遂為辦章。鄒誕生本亦同。"漢以伏生書為今文,安國書為古文。《堯典》今、古文皆有之,而作辦章者,今文也。特未知《詩疏》所授書傳為誰作耳?昌黎《袁氏先廟碑》亦云:"贊辦章。"
cáo yǒng
○曹泳
shào xìng yǐ hài shí yuè èr shí èr rì qín guì wáng. yì rì, cáo yǒng lēi tíng, ān zhì xīn zhōu. xiān shì, èr shí yī rì chē jià xìng guì dì shì jí, shí yǐ bù néng yán, huái zhōng chū yī zhá, qǐ yǐ xǐ dài fǔ zhèng, shàng shì zhī wú yǔ. jì chū, hū gàn bàn fǔ wèn hé rén wèi cǐ, zé dá yǐ cáo yǒng, suì yǒu shì mìng. yǒng chū cuàn míng jūn zhōng, bìng yuán gōng shǎng liè dé bān xíng. cháng jiān huáng yán jiǔ shuì, zhì mǎn dào bù, zhù mǒu què chāo shàng shěng. guì yā chì, gù jiàn yǒng xìng míng, wèn hé chù rén? shěng lì duì:" cǐ lì bù nǐ zhù, bù zhī yě." mìng yú shì yòu shū pù wù sè zhào jiàn zhī, shú shì yuē:" gōng, guì ēn jiā yě." yǒng huǎng rán bù zhī suǒ dá. zé yòu yuē:" wàng zhī xié?" yǒng yuē:" hūn wàng, shí bù xǐng yú hé chù zāo yù tài shī?" guì rù shì, yǒu qǐng, qǔ xiǎo cè shì yǒng shǐ guān zhī. shǒu wěi bù jì tā shì, dàn yǒu zì yī xíng yuē:" mǒu nián yuè rì, mǒu rén qián wǔ qiān, cáo yǒng xiù cái juàn èr pǐ." gài wēi shí, suǒ yóu fù rén jiā dé wǔ qiān, qiú yì bù kě, yǒng shí wèi guǎn kè, tàn náng zhōng de èr jiān yuē:" cǐ wú shù xiū zhī yú yě, jīn jǔ yǐ yí zi." jì bié, bù xiāng wén. suī zhī guì guì zhèn tiān xià, bù wèi qí jí qín xiù cái yě. yǒng yuē:" bù yì tài shī nǎi néng jì yì wēi jiàn rú cǐ." guì yuē:" gōng zhēn zhǎng zhě." mìng qí zi sūn chū bài zhī. bǐ yǐ shàng shū yì wén zī, zhòu yòng zhī zhì hù bù shì láng, zhī lín ān fǔ, yǔ xiè cháng yǒu xì, tái zhōu zhī yù, yǒng yǒu lì yān.
紹興乙亥十月二十二日秦檜亡。翼日,曹泳勒停,安置新州。先是,二十一日車駕幸檜第視疾,時已不能言,懷中出一札,乞以喜代輔政,上視之無語。既出,呼幹辦府問何人為此,則答以曹泳,遂有是命。泳初竄名軍中,並緣功賞列得班行。嘗監黃岩酒稅,秩滿到部,注某闕鈔上省。檜押敕,顧見泳姓名,問何處人?省吏對:"此吏部擬注,不知也。"命於侍右書鋪物色召見之,熟視曰:"公,檜恩家也。"泳恍然不知所答。則又曰:"忘之邪?"泳曰:"昏忘,實不省於何處遭遇太師?"檜入室,有頃,取小冊示泳使觀之。首尾不記他事,但有字一行曰:"某年月日,某人錢五千,曹泳秀才絹二匹。"蓋微時,索游富人家得五千,求益不可,泳時為館客,探囊中得二縑曰:"此吾束修之餘也,今舉以遺子。"既別,不相聞。雖知檜貴震天下,不謂其即秦秀才也。泳曰:"不意太師乃能記憶微賤如此。"檜曰:"公真長者。"命其子孫出拜之。俾以上書易文資,驟用之至戶部侍郎,知臨安府,與謝嘗有隙,台州之獄,泳有力焉。
guì mù nián pō yǒu yì zhì, yǒng shí yù qí mì móu. róng běn guì qī dǎng wáng shì zi, chǔn jùn. cháng yàn qīn bīn, yōu zhě jìn jì, róng yú zuò zhōng dà xiào jué dào, guì shū bù yì. guì sù wèi nèi, qiè cháng yùn, zhú zhī, shēng zǐ wèi xiān yóu lín shì zi, yuē yī fēi, yǐ guì gù, shì zhì shì láng jiān gěi shì zhōng. qí xiōng yī míng, dì yī è, jiē wèi cháo liè. yǒng cháng quàn guì hái yī fēi yǐ bǔ xǐ chù, wèi guǒ ér guì sǐ yún.
檜暮年頗有異志,泳實預其密謀。熔本檜妻黨王氏子,蠢駿。嘗燕親賓,優者進妓,熔於座中大笑絕倒,檜殊不懌。檜素畏內,妾嘗孕,逐之,生子為仙遊林氏子,曰一飛,以檜故,仕至侍郎兼給事中。其兄一鳴,弟一鶚,皆位朝列。泳嘗勸檜還一飛以補喜處,未果而檜死雲。
cǐ shì wén zhī xiè zhī sūn zhí. zhōng xìng yí shǐ suǒ zài zé cáo yún yě, yǔ cǐ pō yǒu yì tóng, gù xiáng zài zhī.
此事聞之謝之孫直。《中興遺史》所載則曹筠也,與此頗有異同,故詳載之。
zhū hàn zhāng běn mò
○朱漢章本末
shào xìng sān shí èr nián liù yuè shí yī rì nèi chán, qián yī rì zǎi xiàng zhū zhuō bà. zhuō zì hàn zhāng, sān shān rén, dēng xuān hé dì. huò wèi zhāng jùn míng tuó jiàn zhī, fēi yě, qí shí yīn liú guì fēi yǐ jìn.
紹興三十二年六月十一日內禪,前一日宰相朱倬罷。倬字漢章,三山人,登宣和第。或謂張浚明橐薦之,非也,其實因劉貴妃以進。
fēi, běi rén, liú yù mǐn zhōng, yǒu shū sè. zhōng guì rén zhǎng shén yù zhě tú shàng qí mào, jiǔ zhī bù xǐng, shǐ guī xī wài zhī zōng jiā. tā rì, shàng jiàn tú yuè zhī, mìng zhào rù, suì yǒu chǒng. qí fù mào, hòu zhì jié dù shǐ. zhuō jū xiāng lǐ shí zhī, yín yuán dì jiāo. hòu wèi xué guān, qǐng wài, dé shū zhōu. jiāng bì cí, cì zhī shàng yàn xián suǒ guān shǐ chuán, yú zòu shū zhōng dào zhī, dà chēng zhǐ, liú wèi láng. bù shù nián, wèi zhōng sī, suì zhì zǎi xiàng.
妃,北人,流寓閩中,有殊色。中貴人掌神御者圖上其貌,久之不省,始歸西外之宗家。它日,上見圖悅之,命召入,遂有寵。其父懋,後至節度使。倬居鄉里識之,夤緣締交。後為學官,請外,得舒州。將陛辭,刺知上燕閒所觀史傳,於奏疏中道之,大稱旨,留為郎。不數年,為中司,遂至宰相。
zuì è wáng shí péng, qí zài tái, cháng fēng chén chéng xiàng kāng bó qù zhī. chén yǐ gào wāng shèng xī, wāng yuē:" bǐ wèi zhōng sī, hú bù zì jī zhī?" chén yuē:" wèi gōng yì yě." wāng yuē:" bǐ qiě wèi gōng yì, xiàng gōng dú bù wèi gōng yì hū?" jì ér shí péng bù zì ān, qǐng wài, jiāng yǔ jùn, zhuō yòu yuē:" diān rén rú hé zuò jùn?" nǎi dé wài dà zōng chéng. gōng lùn dà xuān, rán shàng juàn shū hòu.
最惡王十朋,其在台,嘗風陳丞相康伯去之。陳以告汪聖錫,汪曰:"彼為中司,胡不自擊之?"陳曰:"畏公議也。"汪曰:"彼且畏公議,相公獨不畏公議乎?"既而十朋不自安,請外,將予郡,倬又曰:"顛人如何作郡?"乃得外大宗丞。公論大喧,然上眷殊厚。
xīn sì, shì shī huí zhì píng jiāng, hóng zūn jǐng yán wèi shǒu. shí zhuō yǔ kāng bó bìng xiāng, zūn yǐ qiú rù wèi dǎo, zhuō wěi wěi, kāng bó yuē:" jìn tuì jìn chén, dāng yóu shàng yì, fēi mǒu suǒ gǎn zhī yě." jí jiāng nèi chán, kāng bó zòu:" shū zhǎo fāng rǒng, hàn yuàn dú yuán hóng zūn zài jìn." yù zhào zhī, zhuō è qí fēi chū jǐ, jí yuē:" bù kě. qí dì mài xīn wèi yòu shǐ, jīn fù zhào zūn, cǐ sū shì yǔ zhé suǒ yǐ biàn luàn yuán yòu yě." shàng zú zhào zūn fù duān. zhāng zhèn zhēn fù wèi tóng liè yán:" shàng fāng xíng yáo shùn zhī shì, cǐ rén qǐ kě fǔ chū zhèng? bù qù zhī, bì wèi tiān xià huàn." suì lì gōng zhī. shàng chū bù tīng. shí jìng chuán tán pèi zài xué shēng yuán jiē miǎn jiě, zhuō zi duān hòu cháng yì yè, jì yīn bǔ yǐ, pō yù bìng yuán zài xué rén lì, cuàn míng qí jiān. zhēn fù lián dé qí shì, shū zhōng yán zhī, shàng shǐ nù, suì bà xiāng. jǐng yán shì dāng zhì, yǒu yún:" wèi jūn zǐ bāng jiā zhī jī, céng wèi wén yú chéng xiào. yǒu yuán liáng tiān xià zhī běn, nǎi yù jì yú chóu yōng. shí zhēn fù shū bù fù chū, nèi wài qì mò zhī suǒ zuò, suī zhuō yì zì yí jù, zhuì zhuì lěi nián.
辛巳,視師回至平江,洪遵景嚴為守。時倬與康伯並相,遵以求入為禱,倬唯唯,康伯曰:"進退近臣,當由上意,非某所敢知也。"及將內禪,康伯奏:"書沼方冗,翰苑獨員洪遵在近。"欲召之,倬惡其非出己,即曰:"不可。其弟邁新為右史,今復召遵,此蘇軾與轍所以變亂元祐也。"上卒召遵副端。張震真父為同列言:"上方行堯舜之事,此人豈可輔初政?不去之,必為天下患。"遂力攻之。上初不聽。時競傳覃霈在學生員皆免解,倬子端厚嘗肄業,既蔭補矣,頗欲並緣在學人例,竄名其間。真父廉得其事,疏中言之,上始怒,遂罷相。景岩適當制,有云:"為君子邦家之基,曾未聞於成效。有元良天下之本,乃欲冀於疇庸。時真父疏不付出,內外迄莫知所坐,雖倬亦自疑懼,惴惴累年。
wāng gōng shuài mǐn, zhì jùn, fāng yù yè zhī, yī xī bào xià zú. guó shǐ běn chuán nǎi wèi gāo zōng yǒu nèi chán yì, zhuō qǐng xú zhī, jí xiào zōng jí wèi, jiàn chén yǐ wèi yán, yǐ yōu jù zú. huò yǐ wèi fú yào ér cú, jiē bù rán yě.
汪公帥閩,至郡,方欲謁之,一夕暴下卒。國史本傳乃謂高宗有內禪意,倬請徐之,及孝宗即位,諫臣以為言,以憂懼卒。或以為服藥而殂,皆不然也。
lù wù guān dé zuì
○陸務觀得罪
lù wù guān yǐ shǐ shī yuán jiàn, cì dì. xiào zōng yī rì nèi yàn, shǐ yǔ céng dí jiē yù yān. jiǔ hān, yī nèi rén yǐ pà zǐ cóng céng qǐ cí. shí dé shòu gōng yǒu nèi rén yǔ zhǎng guǒ zǐ zhě jiāo shè, fāng fù yǒu sī zhì zhī. dí yīn xiè bù gǎn yuē:" dú bù wén dé shòu gōng yǒu gōng shì hū?" suì yǐ.
陸務觀以史師垣薦,賜第。孝宗一日內宴,史與曾覿皆預焉。酒酣,一內人以帕子從曾乞詞。時德壽宮有內人與掌果子者交涉,方付有司治之。覿因謝不敢曰:"獨不聞德壽宮有公事乎?"遂已。
tā rì, shǐ ǒu wèi wù guān dào zhī, wù guān yǐ gào zhāng dào zi gōng. zhāng shí zài zhèng fǔ, yì rì zòu:" bì xià xīn sì fú, qǐ yí yǔ chén xià yàn xiá rú cǐ?" shàng kuì wèn yuē:" qīng dé zhī shuí?" yuē:" chén dé zhī lù yóu, yóu dé zhī shǐ hào." shàng yóu shì è yóu, wèi jǐ qù guó.
它日,史偶為務觀道之,務觀以告張燾子宮。張時在政府,翼日奏:"陛下新嗣服,豈宜與臣下燕狎如此?"上愧問曰:"卿得之誰?"曰:"臣得之陸游,游得之史浩。"上由是惡游,未幾去國。
sū shī dàn má
○蘇師旦麻
sū shī dàn jiāng jiàn jié, xué shì yán huò mò zi chún jiē mò kěn dāng zhì. yì fú yàn zhāng wèi shū mì yuàn jiǎn xiáng wén zì, shī dàn wèi dōu chéng zhǐ, fú yǔ zhī nì, xīn rán yuàn rèn zé. suì yǐ guó zi sī yè jiān liǎng zhì, jìng wèi shī dàn cǎo má, jí qí yú nìng. zhì yòng qián rén jiù fēng suǒ wèi yǒu wén shì, yǒu wǔ bèi, wú zhì míng, wú yǒng gōng zhě, gài yǐ kǒng zǐ bǐ zhī, zǐ fáng bù zú dào yě. jì xuān bù, wù lùn huá rán, jí zhuó fú zuǒ sī jiàn. zhū shēng wèi zhī yǔ yuē:" yáng chéng huǐ péi yán líng zhī má, yóu jiàn guān ér xià qiān yú sī yè yì fú cǎo sū shī dàn zhī zhì, yóu sī yè ér shàng zhuó yú jiàn guān." jì ér hán zhū, sū dé zuì, fú suì yuǎn biǎn.
蘇師旦將建節,學士顏或、莫子純皆莫肯當制。易祓彥章為樞密院檢詳文字,師旦為都承旨,祓與之昵,欣然願任責。遂以國子司業兼兩制,竟為師旦草麻,極其諛佞。至用前人舊封所為有文事,有武備,無智名,無勇功者,蓋以孔子比之,子房不足道也。既宣布,物論譁然,亟擢祓左司諫。諸生為之語曰:"陽城毀裴延齡之麻,由諫官而下遷於司業;易祓草蘇師旦之制,由司業而上擢於諫官。"既而韓誅,蘇得罪,祓遂遠貶。
léi biàn miǎn xiāng
○雷變免相
qián dào dīng hài shí yī yuè èr rì dōng zhì, jiāo sì yǒu fēng léi zhī biàn, zǎi xiàng yè wèi qǐ, jiē cè miǎn. xiān shì, huì qìng jié, jīn guó shǐ zài tíng shí shòu shì jiè yǐ. yì zhě yù quán miǎn shàng shòu, jiù guǎn xī yàn, miào táng gū xī, bù néng zhǔ qí yì, yàn jí yīng rú cháng, tiān biàn qǐ ǒu rán zāi! hóng mài dāng zhì, yǒu yuē:" lǐ yīn yáng ér suì wàn wù, suǒ jiē lùn dào zhī fēi yīn zāi yì ér cè sān gōng, shí fù zài tiān zhī kuì." gài yǒu suǒ fēng yě.
乾道丁亥十一月二日冬至,郊祀有風雷之變,宰相葉、魏杞,皆策免。先是,會慶節,金國使在庭時受誓戒矣。議者欲權免上壽,就館錫宴,廟堂姑息,不能主其議,宴集英如常,天變豈偶然哉!洪邁當制,有曰:"理陰陽而遂萬物,所嗟論道之非;因災異而策三公,實負在天之愧。"蓋有所風也。
gāo zōng lì chǔ
○高宗立儲
xiào zōng yǔ ēn píng jùn wáng qú, tóng yǎng yú gōng zhōng. xiào zōng yīng ruì sù chéng, qín guì dàn zhī, xiàn shèng hòu yì zhǔ qú. gāo zōng shèng yì suī yǒu suǒ xiàng, yóu wèi jiān jué. cháng gè cì gōng nǚ shí rén. shǐ chéng xiàng hào shí wèi pǔ ān fǔ jiào shòu, jí wèi wáng yán, shàng yǐ shì wáng, dāng jǐn fèng zhī, wáng yì yǐ wèi rán. yuè shù rì, guǒ jiē zhào rù. ēn píng shí rén jiē fàn zhī yǐ, pǔ ān zhě, wán bì yě. yǐ ér jiē jìng cì yān. shàng yì suì dìng.
孝宗與恩平郡王璩,同養於宮中。孝宗英睿夙成,秦檜憚之,憲聖后亦主璩。高宗聖意雖有所向,猶未堅決。嘗各賜宮女十人。史丞相浩時為普安府教授,即為王言,上以試王,當謹奉之,王亦以為然。閱數日,果皆召入。恩平十人皆犯之矣,普安者,完璧也。已而皆竟賜焉。上意遂定。
cí yì lǐ hòu
○慈懿李後
cí yì lǐ huáng hòu, ān yáng rén, fù dào běn, qī fāng zhū jiāng, gù qún dào yě. hòu tiān zī hàn dù, jì zhèng jiāo fáng, shāo zì zì. shǐ, chéng sù xiè hòu shì gāo zōng jí xiàn yì shèng shén jǐn, zhì hòu pō yǎn jiǎn. huò chéng jiān yú zhí zhì nèi diàn, chéng sù yǐ wèi yán, hòu huì yuē:" wǒ shì guān jiā jié fà fū qī." gài wèi chéng sù zì pín yù cè lì yě. yǔ wén, chéng sù jí shòu huáng jiē dà nù, yǒu yì fèi zhī. shǐ tài shī yǐ lǎo, cháng zhào rù jiàn běi gōng, mì yǔ zhī móu, hào yǐ wèi bù kě, suì yǐ. gōng shěng shì mì, mò de xiáng yě. qí hòu yì wú jì dàn. guì fēi huáng shì yǒu chǒng, hòu dù, měi yù shā zhī. shào xī èr nián, guāng zōng chū jiāo, sù qīng chéng zhāi gōng, hòu chéng biàn, suì zhì zhī sǐ dì. huò yǐ wén, shàng hài qiě fèn nù, yú shì suì dé xīn jí. jí shàng bù yù, liǎng gōng yǒu jiān yán, tiān xià hán xīn, jiē guī guò yú hòu. hòu yǐ qìng yuán gēng shēn shàng xiān, quán bìn chì shān. fǔ bì, léi zhèn shān bēng, jí fù xiū zhì zhī.
慈懿李皇后,安陽人,父道本,戚方諸將,故群盜也。後天姿悍妒,既正椒房,稍自恣。始,成肅謝後事高宗及憲懿聖甚謹,至後頗偃蹇。或乘肩輿直至內殿,成肅以為言,後恚曰:"我是官家結髮夫妻。"蓋謂成肅自嬪御冊立也。語聞,成肅及壽皇皆大怒,有意廢之。史太師已老,嘗詔入見北宮,密與之謀,浩以為不可,遂已。宮省事秘,莫得詳也。其後益無忌憚。貴妃黃氏有寵,後妒,每欲殺之。紹熙二年,光宗初郊,宿青城齋宮,後乘便,遂置之死地。或以聞,上駭且忿怒,於是遂得心疾。及上不豫,兩宮有間言,天下寒心,皆歸過於後。後以慶元庚申上仙,權殯赤山。甫畢,雷震山崩,亟復修治之。
dào xué
○道學
yī luò zhī xué xíng yú shì, zhì qián dào chún xī jiān shèng yǐ. qí néng fā míng xiān xián zhǐ yì, sù liú cú yuán, lùn zhe jiǎng jiě zhuō rán zì wèi yī jiā zhě, wéi guǎng hàn zhāng shì jìng fū dōng lái lǚ shì bó gōng xīn ān zhū shì yuán huì ér yǐ. zhū gōng yóu yuān qià jīng yì, gài qí yǐ zhì gāo zhī cái, zhì bó zhī xué, ér yī qiè shōu liǎn, guī zhū yì lǐ. qí shàng jí yú xìng mìng tiān rén zhī miào, ér xià zhì yú xùn gǔ míng shù zhī mò, wèi cháng jǔ yī ér fèi yī. gài kǒng mèng zhī dào, zhì yī luò ér shǐ dé qí chuán, ér yī luò zhī xué, zhì zhū gōng ér shǐ wú yú yùn. bì ruò shì, rán hòu kě yǐ yán dào xué yě yǐ. cǐ wài yǒu héng pǔ zhāng shì zi sháo, xiàng shān lù shì zi jìng, yì jiē yǐ qí xué chuán shòu. ér zhāng cháng cān zōng gǎo chán, lù yòu cháng cān gǎo zhī tú dé guāng, gù qí xué wǎng wǎng liú yú yì duān ér bù zì zhī. chéng zǐ suǒ wèi jīn zhī yì duān, yīn qí gāo míng zhě yě. zhì yú yǒng jiā zhū gōng, zé yǐ cí zhāng yì lùn chí chěng, gù yǐ bù kě tóng rì yǔ yě.
伊洛之學行於世,至乾道、淳熙間盛矣。其能發明先賢旨意,溯流徂源,論著講解卓然自為一家者,惟廣漢張氏敬夫、東萊呂氏伯恭、新安朱氏元晦而已。朱公尤淵洽精詣,蓋其以至高之才,至博之學,而一切收斂,歸諸義理。其上極於性命天人之妙,而下至於訓詁名數之末,未嘗舉一而廢一。蓋孔孟之道,至伊洛而始得其傳,而伊洛之學,至諸公而始無餘蘊。必若是,然後可以言道學也已。此外有橫浦張氏子韶,象山陸氏子靜,亦皆以其學傳授。而張嘗參宗杲禪,陸又嘗參杲之徒德光,故其學往往流於異端而不自知。程子所謂今之異端,因其高明者也。至於永嘉諸公,則以詞章議論馳騁,固已不可同日語也。
shì yòu yǒu yī zhǒng qiǎn lòu zhī shì, zì shì wú kān yǐ wèi jìn qǔ zhī dì, zhé yì zì fù yú dào xué zhī míng. póu yī bó dài, wēi zuò kuò bù. huò chāo jié yǔ lù yǐ zī gāo tán huò bì méi hé yǎn hào wèi mò shí. ér kòu jī qí suǒ xué, zé yú gǔ jīn wú suǒ wén zhī, kǎo yàn qí suǒ xíng, zé yú yì lì wú suǒ fēn bié. cǐ shèng mén zhī dà zuì rén, wú dào zhī dà bù xìng, ér suì shǐ xiǎo rén dé yǐ jiè kǒu wèi wěi xué zhī mù, ér jūn zǐ shòu yù shí jù fén zhī huò zhě yě.
世又有一種淺陋之士,自視無堪以為進取之地,輒亦自附於道學之名。裒衣博帶,危坐闊步。或抄節語錄以資高談;或閉眉合眼號為默識。而扣擊其所學,則於古今無所聞知,考驗其所行,則於義利無所分別。此聖門之大罪人,吾道之大不幸,而遂使小人得以藉口為偽學之目,而君子受玉石俱焚之禍者也。
hán zhòu yòng shì, suì zhú zhào zhōng dìng. fán bù fù jǐ zhě, zhǐ wèi dào xué jǐn zhú zhī. yǐ ér zì zhī dào xué èr zì, běn fēi bù měi, yú shì gèng mù zhī wèi wěi xué. chén liáo zhī jiàn jǔ, jìn shì zhī jié bǎo, jiē yǒu" rú shì wěi xué zhě, gān fú cháo diǎn" zhī cí. yī shí shì lì wú chǐ zhī tú, suī cháng zì fù yú dào xué zhī míng zhě, wǎng wǎng xuán yì yì guān, qiáng xí gē gǔ, yù yǐ zì bié. shèn zhě, dèng yǒu lóng bèi, fù huì yíng hé, shǒu qǐ bīng xìn. ér xiàng zhī dé zuì yú qìng yuán chū zhě, yì cóng ér hé zhī, kě tàn yě yǐ.
韓胄用事,遂逐趙忠定。凡不附己者,指為道學盡逐之。已而自知道學二字,本非不美,於是更目之為偽學。臣僚之薦舉,進士之結保,皆有"如是偽學者,甘伏朝典"之辭。一時嗜利無恥之徒,雖嘗自附於道學之名者,往往旋易衣冠,強習歌鼓,欲以自別。甚者,鄧友龍輩,附會迎合,首啟兵釁。而向之得罪於慶元初者,亦從而和之,可嘆也已。
dèng yǒu lóng kāi biān
○鄧友龍開邊
dèng yǒu lóng, zhǎng shā rén, cháng cóng zhāng nán xuān yóu, zì guǐ dào xué. jì dēng cháo, shí lùn fāng gōng wěi xué, yīn huì ér huì qí shì. shí wài zǔ zhāng wén zhuāng gōng wèi xué guān, xǐ huá jī. cháng yǐ sì shì tóng zhāi sù, tán xuè zhī jì, yǒu lóng bù néng kān, yǐ yǔ jí zhī yún yún. zhāng xì zhī yuē:" ruò rán, zé yòu shì dào xué yǐ." yǒu lóng miàn fā chì, dà xián zhī.
鄧友龍,長沙人,嘗從張南軒游,自詭道學。既登朝,時論方攻偽學,因諱而晦其事。時外祖章文莊公為學官,喜滑稽。嘗以祀事同齋宿,談謔之際,友龍不能堪,以語及之云云。章戲之曰:"若然,則又是道學矣。"友龍面發赤,大銜之。
wèi jǐ rù tái, zhāng gōng yóu xué shì yuàn bǔ wài. gōng běn xiè chéng xiàng kè yě. huì yǒu lóng wèi yòu shǐ, ér yǔ wén shào jié zì yòu shǐ dài zhī, yú shì zhào wén zhuāng wèi zōng zhèng shǎo qīng, yǒu lóng bù néng píng, yǐ sǒu shào jié. shào jié fǔ gōng zhí, wèi jí shòu gào, shǒu lùn qí shì, yǔ qīn xiè, gài yì yǐ jiàn yàn yú hán yǐ. zhāng mìng jì qǐn, xiè suì qù guó, ér yǒu lóng yì chū wèi huái xī cáo, rì jiǔ, móu fù rù.
未幾入台,章公由學士院補外。公本謝丞相客也。會友龍為右史,而宇文紹節自右史代之,於是召文莊為宗政少卿,友龍不能平,以嗾紹節。紹節甫供職,未及受告,首論其事,語侵謝,蓋亦以見厭於韓矣。章命既寢,謝遂去國,而友龍亦出為淮西漕,日久,謀復入。
shí jīn rén fāng kùn yú běi bīng, qiě qí guó suì jiàn jī, yú shì yán biān bù chěng zhī tú hào wèi" tiào hé zi" zhě, shí shí piāo liè shì zhuàng, chén shuō lì hài. yǒu lóng dé zhī yǐ wèi qí huò, yú shì xiàn zhī yú hán. hán yòng shì jiǔ, sī diào qí lì gōng yǐ zì shàn, dé zhī dà xǐ. fù ér hé zhě suī bù yī, qí duān shí yǒu lóng fā zhī yě. kǒng zǐ suǒ yǐ wèi bǐ fū huàn dé huàn shī zhě, yǒu yǐ fū.
時金人方困於北兵,且其國歲荐饑,於是沿邊不逞之徒號為"跳河子"者,時時剽獵事狀,陳說利害。友龍得之以為奇貨,於是獻之於韓。韓用事久,思釣奇立功以自善,得之大喜。附而和者雖不一,其端實友龍發之也。孔子所以畏鄙夫患得患失者,有以夫。
wén zhuāng lùn ān bǐng jiǎo zhào
○文莊論安丙矯詔
ān bǐng zhī zhū wú xī yě, jiǎo zhào zì chēng xuān fǔ fù shǐ, suì jìng rù xián shàng zòu. shí zhāng wén zhuāng zhí xué shì yuàn, yīn wèi:" jiǎo zhì jiǎ mìng, yī shí quán yí jì shì kě yě. shì dìng zòu gōng, biàn dāng tuì yòng chū xián, ér jù chēng suǒ jiǎ, shì qǐ fù yǒu zhāo tíng hū? jīn wèi cháo tíng jì, yí xiān shè qí jiǎo zhào zhī zuì, rán hòu shǎng qí zhǎn xī zhī gōng, zé ēn wēi bìng yòng, zhé chōng wàn lǐ zhī wài yǐ." ér shí xiāng fāng zì yǐ wèi gōng, wèi cǐ zhào fēi jiǎo, shí cháo tíng mì zhǐ, qiě yì yù lóu shòu fú, yú shì shū bù guǒ shàng. yǐ ér shòu fú zhī yì suī gé, ér jìng yǐ suǒ jiǎo guān zhí shòu zhī. qí hòu bǐng yì zì bì, fǒu zé yòu yī xī yě.
安丙之誅吳曦也,矯詔自稱宣撫副使,遂徑入銜上奏。時章文莊直學士院,因謂:"矯制假命,一時權宜濟事可也。事定奏功,便當退用初銜,而遽稱所假,是豈復有朝廷乎?今為朝廷計,宜先赦其矯詔之罪,然後賞其斬曦之功,則恩威並用,折衝萬里之外矣。"而時相方自以為功,謂此詔非矯,實朝廷密旨,且詣御樓受俘,於是疏不果上。已而受俘之議雖格,而竟以所矯官職授之。其後丙亦自斃,否則又一曦也。
wáng shěn qū zhāng shuō
○王沈趨張說
zhāng shuō zhī wèi chéng zhǐ yě, cháo shì duō qū zhī. wáng zhì jǐng wén shěn yíng zi shòu, shǐ jù zài xué xiào yǒu shēng, jì ér jù lì cháo, wù yù yì guī zhī. xiāng yǔ yán:" wú chái dāng yǐ yì shuō wèi jiè." zhòng jiē wén qí shuō ér zhuàng zhī. yǐ ér, zhì qián wǎng shuō suǒ, fǔ rù kè wèi, ér yíng yǐ xiān zài yān, xiāng shì è rán. míng rì xuān chuán, qīng yì bǐ zhī, jiǔ jiē bù ān ér qù yān.
張說之為承旨也,朝士多趨之。王質景文、沈瀛子壽,始俱在學校有聲,既而俱立朝,物譽亦歸之。相與言:"吾儕當以詣說為戒。"眾皆聞其說而壯之。已而,質潛往說所,甫入客位,而瀛已先在焉,相視愕然。明日喧傳,清議鄙之,久皆不安而去焉。
xié yùn qiān qiáng
○協韻牽強
shī cí gù duō xié yùn, huì ān yòng wú cái lǎo bǔ yīn duō tōng, rán yì yǒu tài shèn zhě. gǔ rén dàn suí shēng qǔ xié, fāng yán yòu duō bù tóng. zhì shěn yuē yǐ lái, fāng yǒu sì shēng zhī jū ěr, rán yì zhèng bù bì qiān qiáng yě. lí sāo yī jīng, wéi" duō jiān duō tì" zhī jù, zuì wèi bù xié. sūn shēn lǎo sū zi róng běn yún:" gǔ yì yīng xié." wèi bì rán yě. huì ān yǐ jiān yīn jīn, tì yīn tiān, suī yòng cái lǎo zhī shuō, rán kǒng wú cǐ lǐ. yǐ yú guān zhī, ruò yí" zhǎng tài xī yǐ yǎn tì" yī jù zài" āi shēng mín zhī duō jiān" xià, zé tì yǔ tì zhèng xié, bù láo qiān qiáng yě.
詩辭固多協韻,晦庵用吳才老補音多通,然亦有太甚者。古人但隨聲取協,方言又多不同。至沈約以來,方有四聲之拘耳,然亦正不必牽強也。《離騷》一經,惟"多艱多替"之句,最為不協。孫莘老、蘇子容本云:"古亦應協。"未必然也。晦庵以艱音巾,替音天,雖用才老之說,然恐無此理。以余觀之,若移"長太息以掩涕"一句在"哀生民之多艱"下,則涕與替正協,不勞牽強也。
shěn jūn yǔ
○沈君與
wú xìng dōng lín shěn xié jūn yǔ, jí dōng lǎo zhī zǐ yě, jiā ráo yú cái. shǎo yóu jīng shī rù shàng xiáng, hǎo xiá yóu. shí cài nú shēng jià jiǎ yú dū xià. shěn yù fǎng zhī, nǎi hū yī mài zhū rén yú qí mén shǒu chá sì zhōng, yì jià zài sān bù shòu, sā qí zhū yú wū shàng, mài zhū zhě jiǒng shén. jūn yǔ xiào yuē:" dì suí wǒ lái, yī rǔ suǒ suǒ hái qián." cài yú lián zhōng kuī jiàn, lìng qǔ shì zhī, zhū yě. dà jīng, wéi kǒng qí bù lái. hòu shù rì nǎi yì zhī, qí jiā xǐ xiāng bào yuē:" qián rì sā zhū láng zhì yǐ." jiē zhī shèn zhì, zì shì cháng wǎng lái. yī rì, xié shàng fán lóu, lóu nǎi jīng shī jiǔ sì zhī jiǎ, yǐn tú cháng qiān yú rén. shěn biàn yǔ zài zuò, jiē lìng jí liàng jǐn huān, zhì yè, jǐn wèi hái suǒ zhí ér qù, yú shì háo chǐ zhī shēng mǎn sān fǔ. jì ér zhuó dì, jǐn mǎi guó zi jiān shū yǐ guī.
吳興東林沈偕君與,即東老之子也,家饒於財。少游京師入上庠,好狎游。時蔡奴聲價甲於都下。沈欲訪之,乃呼一賣珠人於其門首茶肆中,議價再三不售,撒其珠於屋上,賣珠者窘甚。君與笑曰:"第隨我來,依汝所索還錢。"蔡於簾中窺見,令取視之,珠也。大驚,惟恐其不來。後數日乃詣之,其家喜相報曰:"前日撒珠郎至矣。"接之甚至,自是常往來。一日,攜上樊樓,樓乃京師酒肆之甲,飲徒常千餘人。沈遍語在坐,皆令極量盡歡,至夜,盡為還所直而去,於是豪侈之聲滿三輔。既而擢第,盡買國子監書以歸。
shí jiǎ shōu yún lǎo yǐn jū sháo chéng nán héng táng shàng, shěn cháng yǐ shī yí zhī xiè yuē:" huáng kàng dào shú zhuì xī fēng, féi rù jiāng nán shí yuè xióng. héng guì pán shān qián chǐ bái, yuán qí xī xié dòu gāo hóng. xiū xū yuán lǎo xiāng yán yòu, gēng jí páo dīng xì bāi cōng. fēn jì héng táng xī shàng kè, chí áo mò fàng jiǔ bēi kōng." yún lǎo dé zhī bù lè yuē:" wú wèi zhī shí, hòu jìn qīng wǒ." qiě wén qí bù jī, yīn hé yùn dǐ zhī yún:" péng yuè sūn duō fú xià fēng, yóu móu nú shì gǎn chēng xióng. jiāng hú zòng yǎng gāo yú zǐ, dǐng huò zhōng pēng zhǎo yǎn hóng. suō chēng wú ér yá shì dù, pī cán hú nǚ shǒu rú cōng. dú lián pán nèi qiū qí shí, bù bǐ xī biān xià ké kōng." jūn yǔ nù yuē:" wú wén jiǎ duō yǔ jùn jiāng wǎng hái yù zhèng, yán rén duǎn zhǎng, céng wèi rén suǒ sòng. wú yǐ zhǎng shàng tuī zhī, nǎi bǐ wǒ ruò cǐ", fù yòng yùn bào zhī yún:" chóng fù wú duān kǔ dòng fēng, tuán cí hái què shèng jiān xióng. shuǐ hán qiě nòng shuāng qián lì, tāng lǎo nán táo yī bèi hóng. yè rù jǐ jiā fán hǎi lǔ, hǎi chéng hé chù wū yuán cōng. hǎo shōu xīn zào qián shé xué, wú shǐ léi jīng zú lèi kōng." jiǎ wǎn qǔ zhēn shì, rén wèi jiǎ xiù cái qǔ zhēn xiàn jūn yǐ wèi xiào, shěn suǒ zhǐ tuán cí wèi cǐ. jiǎ xún huǐ zhī, ér xì yǔ yǐ chuán bō yǐ.
時賈收耘老隱居苕城南橫塘上,沈嘗以詩遺之蟹曰:"黃亢稻熟墜西風,肥入江南十月雄。橫跪蹣跚鉗齒白,圓臍吸脅斗膏紅。羞須園老香研柚,羹藉庖丁細擘蔥。分寄橫塘溪上客,持螯莫放酒杯空。"耘老得之不樂曰:"吾未之識,後進輕我。"且聞其不羈,因和韻詆之云:"彭越孫多伏下風,蝤蛑奴視敢稱雄。江湖縱養膏腴紫,鼎鑊終烹爪眼紅。嗍稱吳兒牙似鍍,劈慚湖女手如蔥。獨憐盤內秋臍實,不比溪邊夏殼空。"君與怒曰:"吾聞賈多與郡將往還預政,言人短長,曾為人所訟。吾以長上推之,乃鄙我若此",復用韻報之云:"蟲腹無端苦動風,團雌還卻勝尖雄。水寒且弄雙鉗利,湯老難逃一背紅。液入幾家煩海鹵,醢成何處污園蔥。好收心躁潛蛇穴,毋使雷驚族類空。"賈晚娶真氏,人謂賈秀才娶真縣君以為笑,沈所指團雌為此。賈尋悔之,而戲語已傳播矣。
wú tì
○吳倜
wú tì zì gōng dù, wú xìng rén, shì bǔ tài xué wèi dì yī. chóng níng wǔ nián, qún lǐ bù qī qiān zhī shì ér kuí zhī, qí míng shēng fēng cǎi, rén mò bù qiú shí miàn ér yuàn jiāo. suì jīng xué, miào yǔ yán, wèi shí wén rén.
吳倜字公度,吳興人,試補太學為第一。崇寧五年,群禮部七千之士而魁之,其名聲風采,人莫不求識面而願交。邃經學,妙語言,為時聞人。
qí fù bó yáng, cháng mèng ruò yóu yì shǐ zhě lì dōng jiē, wèn:" xiù cái zài fǒu?" yuē:" bù zài." suì qù, chū mén jiàn jīng fān róng wù, mí wàng bù jué, yuē:" xiù cái guī." dàn dào tiān shè céng lái, yǐ ér jié yīn zhì. xiān yǐ míng cì gāo xià shāng jià, zì bǎng wěi xíng jiān qián liè yǐ zhì shǒu xuǎn, zì bǎi qiān jiàn zhì qiān mín, nǎi chū qí bǎng. chū zì shān dìng chì lìng suǒ chū wèi níng hǎi tuī guān.
其父伯陽,嘗夢若游奕使者立東階,問:"秀才在否?"曰:"不在。"遂去,出門見旌幡容物,彌望不絕,曰:"秀才歸。"但道天赦曾來,已而捷音至。先以名次高下商價,自榜尾行間前列以至首選,自百千漸至千緡,乃出其榜。初自刪定敕令所出為寧海推官。
shí cài jīng bà xiāng jū chéng zhōng, yì qí shēng jì cóng róng, wěi mǎi chuān tǔ wù wú xū yuè, tì yì bù píng. niàn wú yǐ wén xué qǐ shēn, ér bù yǐ rú zhě jiàn yù, bào yǐ shí zhí. jīng jué zhī ér nù. zhòng hé èr nián, zhào wèi jiǔ yù tú zhì suǒ biān xiū guān. shí jīng yǐ tài shī lǔ gōng cì dì jīng shī, cháo shuò wàng. yī rì, shàng wèn jīng:" qīng nǎng jū háng, shí tuī guān wú tì hū? jīn yǐ dà chén jiàn, yù chú guān." duì yuē:" shí zhī, qí rén ào hěn wú shàng." shàng jīng yuē:" hé yǐ zhī zhī?" yuē:" wú zhī bì xià yù huì ér bù kěn gǎi, nǎi yǐ yī quān wéi zhī." gài yán" tì" zì yě, shàng mò rán bù yì. wèi jǐ, yán zhě chéng fēng zhǐ lùn bà, zì shì bù fù chū.
時蔡京罷相居城中,意其生計從容,委買川土物無虛月,倜意不平。念吾以文學起身,而不以儒者見遇,報以實直。京覺之而怒。重和二年,召為九域圖志所編修官。時京以太師魯公賜第京師,朝朔望。一日,上問京:"卿曩居杭,識推官吳倜乎?今以大臣薦,欲除官。"對曰:"識之,其人傲狠無上。"上驚曰:"何以知之?"曰:"吳知陛下御諱而不肯改,乃以一圈圍之。"蓋言"倜"字也,上默然不懌。未幾,言者承風旨論罷,自是不復出。
jí jīng bài, zhī yùn zhōu sūn yán yì rén yǒu cǎo jì zhī yáo, shàng qí shì. shèn zhě lùn qí jí cāng wèi zhái, chāi cāng yì rén zì wèi rén jūn èr zì, wèi jīng yǒu bù chén zhī xīn. suī ruò fù huì, rán yì píng rì hǎo yǐ zì huà zhōng shāng shàn lèi zhī bào yě.
及京敗,知鄆州孫言邑人有草祭之謠,上其事。甚者論其即倉為宅,拆倉邑人字為人君二字,謂京有不臣之心。雖若附會,然亦平日好以字畫中傷善類之報也。
yù yàn yān huǒ
○御宴煙火
mù líng chū nián, cháng yú shàng yuán rì qīng yàn diàn pái dāng, gōng qǐng gōng shèng tài hòu. jì ér shāo yān huǒ yú tíng, yǒu suǒ wèi dì lǎo shǔ zhě, jìng zhì dà mǔ shèng zuò xià, dà mǔ wèi zhī jīng huáng, fú yī jìng qǐ, yì pō yí nù, wèi zhī bà yàn. mù líng kǒng shén, bù zì ān, suì jiāng pái bàn jù chén xún jǐn jiān xì tīng mìng. lí míng, mù líng zhì chén cháo xiè zuì, qiě yán nèi chén pái bàn bù jǐn, qǔ zì xíng qiǎn. gōng shèng xiào yuē:" zhōng bù chéng tā tè dì lái jīng wǒ, xiǎng shì wù ěr, kě yǐ shè zuì." yú shì zǐ mǔ rú chū yān.
穆陵初年,嘗於上元日清燕殿排當,恭請恭聖太后。既而燒煙火於庭,有所謂地老鼠者,徑至大母聖座下,大母為之驚惶,拂衣徑起,意頗疑怒,為之罷宴。穆陵恐甚,不自安,遂將排辦巨陳詢盡監系聽命。黎明,穆陵至陳朝謝罪,且言內臣排辦不謹,取自行遣。恭聖笑曰:"終不成他特地來驚我,想是誤耳,可以赦罪。"於是子母如初焉。
zhū ruì shā lóng
○朱芮殺龍
wú xìng zhāng nán zhū jiào shòu shī qí míng cháng jiāng xíng, zhōu rén jí bào xiǎo lóng jiàn, qǐng dǎo zhī, zhū chū shì zhī, xiǎo shé yě. yǐ zhù jiā rù fèi tāng zhōng, shé yuè chū zì tóu yú jiāng, què xíng bō miàn, pàn zhū zài sì nǎi méi. yǒu qǐng, piàn yún pī lì, yān wù bì zhōu. jì ér shì zhī, zhōu shàng yī qiào rú qián, zhū yǐ bì yú zhōu zhōng yǐ.
吳興彰南朱教授(失其名)嘗江行,舟人急報小龍見,請禱之,朱出視之,小蛇也。以箸夾入沸湯中,蛇躍出自投於江,卻行波面,盼朱再四乃沒。有頃,片雲霹靂,煙霧蔽舟。既而視之,舟上一竅如錢,朱已斃於舟中矣。
yòu wáng cūn ruì jì jiǔ yù, chū rèn rén hé wèi. zhǎng hé yàn yǒu lóng wáng miào, měi jì zé yǒu xiǎo shé chū, huò zhǐ xiāng lú, huò yǐn yú bēi, wǎng lái zhě jǐn shì zhī. yàn suì shù huài, rén yǐ wèi lóng suǒ wèi. ruì pí yú xiū zhú zhī yì, yī rì, fén xiāng shè diàn, shé guǒ chū lú shàng. ruì duān hù shù zhī yuē:" yǒu gōng yú mín zhě nǎi dé sì. lóng, miào shí yú cǐ, wèi cháng yǒu gōng, ér suì shù huài yàn, láo mín zhī lì, wèi zuì duō yǐ. wú gōng yǒu zuì, yú guó fǎ dāng shā." jí jǔ hù jī zhī, yīng shǒu suì. shì xī, sù yú jìn dì, jí fēng shén yǔ, dà mù jǐn bá, tǔ rén dà kǒng, ér ruì chù zhī zì ruò. hòu zú wèi míng chén, qí xìng bù xìng yě rú cǐ.
又王村芮祭酒煜,初任仁和尉。長河堰有龍王廟,每祭則有小蛇出,或止香爐,或飲於杯,往來者謹事之。堰歲數壞,人以為龍所為。芮疲於修築之役,一日,焚香設奠,蛇果出爐上。芮端笏數之曰:"有功於民者乃得祀。龍,廟食於此,未嘗有功,而歲數壞堰,勞民之力,為罪多矣。無功有罪,於國法當殺。"即舉笏擊之,應手碎。是夕,宿於近地,疾風甚雨,大木盡拔,土人大恐,而芮處之自若。後卒為名臣,其幸不幸也如此。