liè nǚ sān
列女三
wéi shǒu guān qī liáng guī zhāo qī lù zhāo dì jì dēng qī zhāng luó rén měi qī lǐ rén měi dì qī liú qiè méi lǐ děng qián yīng shì nǚ wáng shì sān nǚ shěn huá qū qī pān chén mǒu qī wǔ sūn è qī gù děng hóng zhì dá qī yè luó zhāng gǔn qī dù zhāng gǔn zhí qún pìn qī tián děng wáng pán qiān qī yán hé dà fēng qī ruǎn fāng xī wén qī xiàng liào yù dá qī lǐ qiè wāng zhāng yè qiān qī xiè yáo wén qióng qī liú máo yì shùn qī chén wáng sān jiē qī huáng liú yǎn qī xíng wáng jī shèng qī hán děng chéng xiǎn qī zhū liú yuán jīn táng qī wú qiè zhū děng yīng shì fù píng yáng fù yīn zhuàng yóu qī lǐ yáng chāng wén qī yuán chén rì shēng qī chén chén mǒu qī wàn lín yīng luò qī mò liáng xué qiān nǚ wú shī ràng qī mǒu huáng mǒu qī lǐ wén bǐng shì qī liáng wén shì nǚ wén shū qī lù hé shì nǚ wáng shì sān nǚ chén xīn jùn qī mǎ guō jùn qīng nǚ zhāng wèn xíng qī yáng zhāng lián biāo qiè fù lín gān qī chéng yáng yīng è qiè tóng huáng jū zhōng qī wú hú shǒu qiān qī huáng shěn táng qī yú chén dé dòng qī jiǎng děng wāng èr jiāo mǔ xú qī dài liú zhāng shòu qī xú huáng jiā wén qī cài xú míng yīng qī wú cháng qīng lǐng liè fù hán chāng yǒu qī lǐ mǎ xióng zhèn qī lǐ qiè gù děng shěn ruì qī zhèng fù xuán qī huáng liú kūn qī zhāng qiè wú jí èr nǚ yáng tiān jiē qī guān jí èr nǚ wū méng nǚ liú hēng jī nǚ téng shì xué qī mǎn xiàng zōng bǎng qī téng téng zuò xián qī yáng téng jiā wàn qī huáng gāo cūn fù chén shì zhāng qī zhū xuē zhōng jié nǚ fù yīng qī zhōu rèn zhài cūn èr shí liè nǚ wáng zì zhèng qī mǎ qiáng féng tài qī xú fāng zhèn shēng qī zhāng chén yù wēi qī táng bǎo fēng èr fù dài jūn héng qī lǐ qiè liú chén jí lín qī zhōu líng chuán jīng qī yáng qín yào céng qī bì cáo shì hè qī guǎn xiè shí quán qī liào céng shí tài qī huáng yè jīn tí mǔ hú móu shèng yún qī huáng shí shí rěn pìn qī liú zhāng yáo pǔ nǚ dài kě héng qī zhū jīn fú céng qī lǐ zhāng fú hǎi qī yáo shào shùn nián qī yī shùn nián dì shùn guó qī liú chén mǒu pìn qī fēng hú jīn tí qī yú wáng shì nǚ zhèng dé gāo qī ruǎn fāng qí lián qī ruǎn zhōu xiǎo méi qī tāng yáng mǒu qī shěn zhōu shì dì qī hú cài yǐ yíng qī cáo qiè mǎ wáng yǒng xǐ qī lú liú chóng dǐng mǔ zhāng wǔ chāng nǚ zǐ cāng zhōu nǚ zǐ fèi mǒu qī wú lěng yù yíng qī lú chén zhào jí qī yú cài fǎ dù qī jiǎn zhāng shǒu yī nǚ wáng zhàn yuán qī yáng wáng bǐng kūn nǚ wèi kè míng nǚ liú qìng yào qī liào ōu yáng wéi yuán qī cáo lǐ pán lóng qī dèng děng huáng shì nǚ chéng shì nǚ hán xiào zhū qī xī zhāng lǐ rén qī wáng xǔ shì nǚ lǐ shì nǚ yáng mǒu qī wú kāng chuàng yè qī dǐ lǐ hóng yè qī dǐ wáng shū yún qī gǔ wáng yǒu zhōu qī yáng zǐ hàn lián qī zhāng hàn yuán qī lǐ hàn kē qī lǐ děng zhāng jīn zhù qī duàn wáng shì èr nǚ mǎ ān wá qī zhào wáng zhī gāng qī lǐ mù shì nǚ zhāng mǒu qī cài chéng dīng ér qī huáng zhāng shì nǚ zhào guì cì qī rèn yáng guì shēng qī liú duō bǎo pìn qī zōng shì shì zi yīng yuè qī è zhuō ěr shì gōng é bù qī yīn dé bù nǚ liáng kuí qī lián huì qī gēn ruì qī sōng wén mǔ wú yáo yè mǐn qī gěng chén mǒu qī yīn huáng xī qī zhōu zōu yán jiè qī wú chén shēng huī qī hóu tián yī péng qī liú jiǎng shì zhēn qī liú wáng yǒu zhāng qī luó yǒu zhāng mèi lóu wén guì qī lú shā mù hā qī zhèng róng zǔ qī xú zhāng yì qī dài zhān yǔn dí qī wú cài yǐ wèi qī sūn yáng chūn fāng qī wáng wáng zūn dé qiè táng dòu hóng qiè hǎo zhāng xué mǐn qī dǒng dù niè qí qī hé zhāng shì fù níng huà èr fù
韦守官妻梁 归昭妻陆昭弟继登妻张 罗仁美妻李仁美弟妻刘 妾梅李等 钱应式女 王氏三女 沈华区妻潘 陈某妻伍 孙谔妻顾等 洪志达妻叶 罗章衮妻杜章衮侄群聘妻田等 王磐千妻颜何大封妻阮 方希文妻项 廖愈达妻李 妾汪张 叶芊妻谢 姚文璚妻刘毛翼顺妻陈王三接妻黄 刘琰妻邢 王跻圣妻韩等 程显妻朱刘元钅堂妻吴妾朱等应氏妇 平阳妇 殷壮猷妻李 杨昌文妻袁 谌日升妻陈 陈某妻万 林应雒妻莫梁学谦女 吴师让妻某 黄某妻李 文秉世妻梁文氏女 文枢妻陆何氏女 王氏三女 陈心俊妻马 郭俊清女 张问行妻杨 张联标妾傅林乾妻程 杨应鹗妾佟 黄居中妻吴 胡守谦妻黄 沈棠妻俞陈得栋妻蒋等汪二蛟母徐妻戴 刘章寿妻徐 黄嘉文妻蔡 徐明英妻吴 长清岭烈妇 韩昌有妻李 马雄镇妻李妾顾等 沈瑞妻郑 傅璇妻黄 刘昆妻张妾吴及二女 杨天阶妻关及二女 乌蒙女 刘亨基女 滕士学妻满向宗榜妻滕滕作贤妻杨 滕家万妻黄 高村妇 陈世章妻朱 薛中杰女傅瑛妻周 任寨村二十烈女 王自正妻马 强逢泰妻徐方振声妻张 陈玉威妻唐 宝丰二妇 戴钧衡妻李妾刘 陈吉麟妻周凌传经妻杨 秦耀曾妻毕 曹士鹤妻管谢石全妻廖曾石泰妻黄 叶金题母胡 缪胜云妻黄 石时稔聘妻刘章瑶圃女戴可恒妻朱 金福曾妻李 张福海妻姚 邵顺年妻伊顺年弟顺国妻刘陈某聘妻酆 胡金题妻俞王氏女 郑德高妻阮方其莲妻阮周小梅妻汤杨某妻沈 周世棣妻胡 蔡以莹妻曹妾马 王永喜妻卢 刘崇鼎母张 武昌女子沧州女子 费某妻吴 冷煜瀛妻卢 陈兆吉妻余 蔡法度妻简 张守一女王占元妻杨 王秉堃女 魏克明女 刘庆耀妻廖欧阳维元妻曹 李盘龙妻邓等 黄氏女 程氏女 韩肖朱妻郗 张醴仁妻王许氏女 李氏女 杨某妻吴 康创业妻邸李鸿业妻邸 王书云妻谷 王有周妻杨子汉连妻张 汉元妻李 汉科妻李等 张金铸妻段 王氏二女 马安娃妻赵 王之纲妻李 穆氏女 张某妻蔡程丁儿妻黄 张氏女 赵贵赐妻任 杨贵升妻刘 多宝聘妻宗室氏子英爚妻鄂卓尔氏 公额布妻音德布女 良奎妻 连惠妻根瑞妻 松文母吴 姚叶敏妻耿 陈某妻殷黄晞妻周 邹延玠妻吴 陈生辉妻侯 田一朋妻刘 蒋世珍妻刘 王有章妻罗有章妹 楼文贵妻卢 沙木哈妻 郑荣组妻徐 张翼妻戴 詹允迪妻吴 蔡以位妻孙 杨春芳妻王王尊德妾唐 窦鸿妾郝 章学闵妻董 杜聂齐妻何张氏妇 宁化二妇
wéi shǒu guān qī liáng, cháng qīng rén. míng jì jī, nǚ wèi xíng, cóng fù liú zhuǎn hé nán, bì yú fù shì. jí jī, zhǔ wèi zé xù, liáng qì yán yòu cháng shòu wéi shì pìn, sǐ, bù gǎn bié jià. zhǔ shǐ qiú dé shǒu guān, shǒu guān yíng yǐ guī. yǐ ér shǒu guān zú, jiā rén yù shǐ bié jià, liáng zì chén dà qīng hé, jiù, bù sǐ. nǎi zì zhì guān, yuē:" yǒu yù qǔ wǒ, yǐ cǐ bì zhī!" jiā rén bù fù yán. kòu luàn, nì guān yǐ miǎn. shùn zhì èr nián, shī nán xíng, guò qí cūn, liáng jù, jī xīn yú hù xià, jǔ huǒ, nǎi rù guān, zì fén sǐ.
韦守官妻梁,长清人。明季饥,女未行,从父流转河南,婢於富室。及笄,主为择婿,梁泣言幼尝受韦氏聘,死,不敢别嫁。主使求得守官,守官迎以归。已而守官卒,家人欲使别嫁,梁自沉大清河,救,不死。乃自治棺,曰:“有欲娶我,以此畀之!”家人不复言。寇乱,匿棺以免。顺治二年,师南行,过其村,梁惧,积薪於户下,举火,乃入棺,自焚死。
guī zhāo qī lù, dì jì dēng qī zhāng, zhāo, kūn shān rén lù zhāng jiē tài cāng rén. zhāo shì míng wèi jiān jì, shùn zhì èr nián, sǐ yáng zhōu jì dēng wèi jiào yù, cháng xīng mín luàn, qiāng yān. èr fù wèi dé wèn. kūn shān bīng qǐ, jiù gū bì yú xiāng, zhōu yíng èr fù, èr fù bù guǒ xíng. shī zhì, chéng bì, chéng xī pào rú léi. èr fù yè dēng lóu, huán zuò zhū ér nǚ zhuó jiǔ, jiè jī xīn lóu xià, chéng pò zé zòng huǒ. yī lǎo pú jìn, wèi chéng pò dāng bīng chōng, lǜ bù jí sǐ, chéng běi bǐ qiū ní gù yǔ zhǔ mǔ shàn, ān hòu yǒu chí, cāng cù kě de sǐ, cóng zhī. chéng pò, bīng lüè ān, zhāng rù chí, lù shì qí nǚ, yī zú qián fàn, lù lì jù, bèi èr máo, pū, yòu luàn chuí zhī, nǎi jué. zhāng yǐ shuǐ qiǎn, bù jí sǐ. bīng qù, qián shì lù, lù yì sū, nǎi yǔ ní gòng yē qǐ zhī. bīng fù zhì, zhāng zhé bì zhū chí, yī zú suǒ dé zhāng, yù zhí yǐ qù, zhāng lì jù, jiàn shā. lù chuàng zhòng zú.
归昭妻陆,弟继登妻张,昭,昆山人;陆、张皆太仓人。昭仕明为监纪,顺治二年,死扬州;继登为教谕,长兴民乱,戕焉。二妇未得问。昆山兵起,舅姑避于乡,舟迎二妇,二妇不果行。师至,城闭,城西炮如雷。二妇夜登楼,环坐诸儿女酌酒,戒积薪楼下,城破则纵火。一老仆进,谓城破当兵冲,虑不及死,城北比丘尼故与主母善,菴后有池,仓卒可得死,从之。城破,兵掠菴,张入池,陆视其女,一卒前犯,陆力拒,被二矛,仆,又乱箠之,乃绝。张以水浅,不即死。兵去,潜视陆,陆亦苏,乃与尼共掖起之。兵复至,张辄避诸池,一卒索得张,欲执以去,张力拒,见杀。陆创重卒。
luó rén měi qī lǐ, rén měi, yáng zhōu rén, shī qí xiàn lǐ, lóng yóu rén. jiā yáng zhōu guǎng chǔ mén. shī xià yáng zhōu, lǐ fāng shēn, jī xīn suǒ jū lóu xià, hū zhū fù yuē:" yuán sǐ zhě gòng sǐ, wú rǔ!" yú shì sì liú rén měi qiè méi lǐ, qián shì nǚ huàn gū jí zhū fù, cóng lǐ dēng lóu, fán shí èr rén. hū bì jú huā jǔ huǒ, qián shì zi kū, cóng lǐ jù shàng, lǐ gù jiàn, qǐ yǒu hū rén měi, zhì ér xià. rén měi fù mǔ shǒu qiè ér, kū chū xiàng, huí shǒu, jiàn hēi yān chū wǎ xì, huǒ hé lóu cuī, wén xiè shēng fèi huǒ zhōng. rén měi xíng, yù bīng, jǐn dé tuō. bīng qù, fā lóu jìn, shí cán gé, wéi jú huā yí zhī yī kě biàn. nǎi cóng zàng shí sān rén xī huá mén wài.
罗仁美妻李,仁美,扬州人,失其县;李,龙游人。家扬州广储门。师下扬州,李方娠,积薪所居楼下,呼诸妇曰:“原死者共死,毋辱!”於是姒刘、仁美妾梅、李,前室女宦姑及诸妇,从李登楼,凡十二人。呼婢菊花举火,前室子哭,从李俱上,李顾见,启牖呼仁美,掷儿下。仁美负母手挈儿,哭出巷,回首,见黑烟出瓦隙,火合楼摧,闻屟声沸火中。仁美行,遇兵,仅得脱。兵去,发楼烬,拾残骼,惟菊花遗肢衣可辨。乃丛葬十三人西华门外。
tóng shí qián yīng shì nǚ shū xián, dān tú rén. wén chéng pò, shù zì shā, wèi jué. yǔ shén, mén wài wàn mǎ shēng, bǐ wū shā rén, huǒ sì qǐ. shū xián yǐ zhǐ zì shuǐ sāi kǒu bí, chí fù shǒu yōng qí qì, fù shǒu jì bù néng jǔ, yòu jiě yī dài, qiáng mǔ shǐ yì. mǔ kū zǒu, chū, wén zú jī chuáng gé gé, rù shì, yǐ jué.
同时钱应式女淑贤,丹徒人。闻城破,数自杀,未绝。雨甚,门外万马声,比屋杀人,火四起。淑贤以纸渍水塞口鼻,持父手壅其气,父手悸不能举,又解衣带,强母使缢。母哭走,出,闻足击床阁阁,入视,已绝。
wáng shì sān nǚ, jīn tán rén. qí èr wèi tóng chǎn, qí yī wèi qún cóng zǐ mèi, nián jiē shí liù qī, yǐ wáng shī xià jiāng nán, zhū zhōu xiàn dào qún qǐ, wáng shì bì zhǎng dàng hú. zhòu yán yuán wěi jiān, yè fù qí jū. yī rì, dào zhì, jié sān nǚ zǐ, fù zhì fá shàng. sān nǚ zǐ hào qì diē dàng, fá fù, sān nǚ zǐ sǐ yān, zéi shí shù bèi yì nì. míng rì, shī fú shuǐ shàng, fù jǐn chí, sān nǚ zǐ xié shǒu, fā xiāng mí. luàn zhōng wú guān, dé gù qiè sān chóng yǐ liǎn, mù yú hú bīn, mù mù zhī niè jiē sān, xiāng jiū.
王氏三女,金坛人。其二为同产,其一为群从姊妹,年皆十六七,以王师下江南,诸州县盗群起,王氏避长荡湖。昼延缘苇间,夜复其居。一日,盗至,劫三女子,缚置筏上。三女子号泣跌荡,筏覆,三女子死焉,贼十数辈亦溺。明日,尸浮水上,缚尽弛,三女子携手,发相縻。乱中无棺,得故箧三重以敛,墓于湖滨,墓木枝蘖皆三,相樛。
shěn huá qū qī pān, hǎi níng rén, jū xiá shí. shùn zhì èr nián liù yuè, jǔ rén zhōu zōng yí qǐ bīng xiá shí. bā yuè wàng, shī xiāo chéng běi guān pò zhī, huá qū yǔ pān jiē bèi fú. guò nán shì qiáo, pān nì shuǐ yù zì chén, huá qū mì zhǐ zhī, yuē:" rǔ sǐ, bīng qiě shā wǒ!" pān nǎi yǔ bīng:" wǒ cóng rǔ qù, yuán dé shì wǒ fū." bīng shì huá qū, qū pān rù zhōu, zhōu xíng shí bā lǐ, zhì wáng diàn. shuǐ cì, guān zhě fāng jí, pān hū yuè qǐ, yuē:" wǒ xiá shí shěn huá qū qī, yì bù rèn shòu rǔ!" fèn rù shuǐ. bīng jīng, zuó qí fā chū shuǐ, pān lì zì chén, fā duàn, xì yǐ mò, yì lì zì chén, mò jué, rú shì sān, bīng yǐ rèn chōng qí hóu, suì sǐ. shī zhōng yǒu pí jiàng tàn qí liè, chū qiān qián wèi liǎn.
沈华区妻潘,海宁人,居硖石。顺治二年六月,举人周宗彝起兵硖石。八月望,师宵乘北关破之,华区与潘皆被俘。过南市桥,潘睨水欲自沉,华区密止之,曰:“汝死,兵且杀我!”潘乃语兵:“我从汝去,原得释我夫。”兵释华区,驱潘入舟,舟行十八里,至王店。水次,观者方集,潘忽跃起,曰:“我硖石沈华区妻,义不任受辱!”奋入水。兵惊,捽其发出水,潘力自沉,发断,系以纆,益力自沉,纆绝,如是三,兵以刃舂其喉,遂死。师中有裨将叹其烈,出千钱为敛。
chén mǒu qī wǔ, huá tíng rén. shī xià sōng jiāng, chén jiā huáng xī, bīng zhì, fǔ chén shǒu, wǔ bēn jiù, bīng shě qí fū ér zhí zhī. wǔ yuē:" wú fù wǒ, wǒ cóng rǔ qù!" jiāng dēng zhōu, yuè rù xī, sǐ.
陈某妻伍,华亭人。师下松江,陈家璜溪,兵至,斧陈首,伍奔救,兵舍其夫而絷之。伍曰:“毋缚我,我从汝去!”将登舟,跃入溪,死。
dāng shí sǐ yú xī zhě, zhū shēng sūn è qī gù huī zhōu shāng sūn shì zhī ǎo.
当时死于溪者,诸生孙谔妻顾、徽州商孙氏之媪。
hóng zhì dá qī yè, shè rén. shùn zhì èr nián, huī zhōu chū dìng, dào zéi suǒ zài duō yǒu, zhì dá xié yè bì bīng chún ān zhèng jiā cūn. míng nián èr yuè, cūn rén huá yán bīng zhì, zhì dá yǔ yè cāng huáng zǒu, nì cǎo zhōng, yóu qí guò, zì cǎo zhōng yè yè chū. zhì dá xí quán yǒng yǒu lì, yǒng zì cǎo zhōng, fèn jī yī qí, pū, zhòng qí bá dāo fù zhì dá. zhì dá tú shǒu yǔ dòu, zhòng qí qiě pū qiě qǐ, huán shè zhī, shǐ zhōng zhì dá mù, guàn nǎo sǐ. yè bào shī tòng, zhòng qí xié zhī xíng, yè chuò kū. mǎ xíng jiàn huǎn, dù xuán yá, yè yuē:" wù chí wǒ jí, wǒ zì néng chéng." zéi xìn zhī, suì zòng mǎ xiàng yá, zhòng qí zì hòu cóng zhī, yè zì mǎ shàng zhì yá xià, sǐ. chún ān rén yán qí sǐ qiě wèi shén, wèi zhī cí yān.
洪志达妻叶,歙人。顺治二年,徽州初定,盗贼所在多有,志达偕叶避兵淳安郑家村。明年二月,村人譁言兵至,志达与叶仓皇走,匿草中,游骑过,自草中曳叶出。志达习拳勇有力,踊自草中,奋击一骑,仆,众骑拔刀赴志达。志达徒手与斗,众骑且仆且起,环射之,矢中志达目,贯脑死。叶抱尸恸,众骑挟之行,叶辍哭。马行渐缓,度悬崖,叶曰:“勿持我急,我自能乘。”贼信之,遂纵马向崖,众骑自后从之,叶自马上掷崖下,死。淳安人言其死且为神,为之祠焉。
luó zhāng gǔn qī dù, qún pìn qī tián, chún huà rén. qún pìn, zhāng gǔn cóng zǐ yě, jiē zǎo zú. shùn zhì sān nián, kòu zhì, chéng pò, dù zhǐ qiáng jiān jǐng, yǔ yǎng nǚ shū míng shū yí yuē:" cǐ wú cáo sǐ suǒ yě!" suì rù jǐng. shū míng shū yí xiāng xiàng kū, cóng zhī xià. tián yǔ dù lián qiáng jū, wén kū, hū qí nǚ yōu jiě, yì qū jǐng sǐ.
罗章衮妻杜,群聘妻田,淳化人。群聘,章衮从子也,皆早卒。顺治三年,寇至,城破,杜指墙间井,语养女淑明、淑仪曰:“此吾曹死所也!”遂入井。淑明、淑仪相向哭,从之下。田与杜连墙居,闻哭,呼其女优姐,亦趋井死。
xiān yī nián, xiàn bīng zào biàn, zhāng gǔn zhí nǚ dòu fāng duò lóu sǐ, dòu fāng yǒu cóng zǐ yàn zhū, míng chóng zhēn jiān sǐ kòu, dòu fāng fāng zài shēn, qí mǔ mèng yàn zhū xié yī nǚ zhì, wèi táng fèng tiān dòu liè nǚ yě, gù mìng yuē dòu fāng. jì zhǎng, jià sān yuán fáng dà yóu. qí sǐ hòu yàn zhū shí qī nián, jù yǐ zhēng yuè shí wǔ rì sǐ, sǐ shí nián jù shí bā, xiāng rén hé qián hòu chēng" qī liè".
先一年,县兵譟变,章衮侄女窦芳堕楼死,窦芳有从姊雁珠,明崇祯间死寇,窦芳方在娠,其母梦雁珠偕一女至,谓唐奉天窦烈女也,故命曰窦芳。既长,嫁三原房大猷。其死后雁珠十七年,俱以正月十五日死,死时年俱十八,乡人合前后称“七烈”。
wáng pán qiān qī yán, jiāng xī ān fú rén. shùn zhì sān nián, yù kòu, zhěn qí bì suǒ huì, yán chà yuē:" cǐ shǒu nǎi wèi zéi zhí yé?" tóu shuǐ sǐ.
王磐千妻颜,江西安福人。顺治三年,遇寇,紾其臂索贿,颜诧曰:“此手乃为贼执耶?”投水死。
hé dà fēng qī ruǎn, wú wéi rén, zǎo guǎ. yǒu shòu wù wù chù qí shǒu zhě, yǐn dāo duàn zhǐ, xuè jiàn chǐ xǔ.
何大封妻阮,无为人,早寡。有授物误触其手者,引刀断指,血溅尺许。
fāng xī wén qī xiàng, míng shū měi, chún ān rén. shùn zhì sān nián, míng kuì shī lüè xiàn, xī wén xié jiā bì bīng xī kēng. yǐ qiè zi bìng, yè yī. bīng zhòu zhì, zòng huǒ. huǒ jiāng jí, bì qǐng xiàng chū bì, xiàng yuē:" chū, sǐ yú bīng bù chū, sǐ yú huǒ. sǐ tóng, sǐ huǒ bù rǔ. ruò néng sǐ, zé cóng bù néng, jí chū!" xī wén gù yǒu cáng shū, xiàng jī shū zuǒ yòu, zuò qí zhōng, huǒ jí, shū jìn, xiàng xùn yān.
方希文妻项,名淑美,淳安人。顺治三年,明溃师掠县,希文携家避兵西坑。以妾子病,谒医。兵骤至,纵火。火将及,婢请项出避,项曰:“出,死于兵;不出,死于火。死同,死火不辱。若能死,则从;不能,亟出!”希文故有藏书,项积书左右,坐其中,火及,书烬,项殉焉。
liào yù dá qī lǐ, qiè wāng zhāng, tài níng rén. lǐ dú shū tōng dà yì, jiào èr qiè zhāng jù. yù dá cóng wài guī, wén lǐ shū" rén" zì, jiào èr qiè, yǔ zhūn zhūn. yù dá rù ér xiào, lǐ zhèng sè yuē:" zhì shì rén rén, yǒu shā shēn yǐ chéng rén, wú qiú shēng yǐ hài rén!" shùn zhì sān nián, yù dá jiāng qī qiè bì bīng, huò chuán chóng zhēn shí qī nián jīng shī pò shí, jiǎn tǎo wāng wěi yǔ qí qī gěng xùn guó shì, lǐ yǐ gào èr qiè, xiāng chí ér kū. shī jiàn bī, yù dá yǔ qī qiè yè zǒu nán shí zhài, shī zhì, gōng zhài, yù dá lǜ qī qiè bì zhài kǒu. huò hū shī zì zhài hòu rù, lǐ jí cóng zhài kǒu zhǎn shǒu tóu yá xià. yù dá qiè èr qiè nì yán shí zhōng, sōu shān bīng zhì, zhāng yì tóu yá sǐ. yù dá chū jīn qiǎn bīng qù, wāng jiān chí yù dá yī, fú qí hòu, qǐng zhī, yáo jiàn shī zhōng chū pí jiàng, zhū yīng zhǎi xiù, zhǐ huī cóng zú xún shān. wāng dà kū yuē:" jūn shàn zì bǎo!" yì tóu yá, jī yú shí, shēn liè ruò zhī jiě. shī tuì, yù dá jí zhū tóng bì zhài zhōng zhě jiē dé tuō.
廖愈达妻李,妾汪、张,泰宁人。李读书通大义,教二妾章句。愈达从外归,闻李疏“仁”字,教二妾,语谆谆。愈达入而笑,李正色曰:“志士仁人,有杀身以成仁,毋求生以害仁!”顺治三年,愈达将妻妾避兵,或传崇祯十七年京师破时,检讨汪伟与其妻耿殉国事,李以告二妾,相持而哭。师渐逼,愈达与妻妾夜走南石砦,师至,攻砦,愈达率妻妾避砦口。或呼师自砦后入,李即从砦口展手投崖下。愈达挈二妾匿岩石中,搜山兵至,张亦投崖死。愈达出金遣兵去,汪坚持愈达衣,伏其后,顷之,遥见师中出裨将,朱缨窄袖,指挥从卒巡山。汪大哭曰:“君善自保!”亦投崖,激于石,身裂若支解。师退,愈达及诸同避砦中者皆得脱。
yè qiān qī xiè, níng dū rén. liù nián dōng shí yuè, míng jiāng jiē zhòng xī děng yǐ shī fù nán chāng, zhù níng dū bīng lüè dé xiè, bù qǔ jiāng yuè qí sè, wèn jiā shì, xiè cóng róng jù yǐ duì, yīn qǐ dé mù yù, bù qǔ jiāng xǔ zhī, suì rù shì, yǐ tì bìn dāo zì zhèn qí hóu, sǐ.
叶芊妻谢,宁都人。六年冬十月,明将揭重熙等以师赴南昌,驻宁都兵掠得谢,部曲将悦其色,问家世,谢从容具以对,因乞得沐浴,部曲将许之,遂入室,以鬀鬓刀自揕其喉,死。
yáo wén qióng qī liú, míng mǎn, fú qīng rén. wén qióng yù xiāng yú shì, shùn zhì sān nián, hǎi kòu zhì, suǒ qián wú suǒ de, jié wén qióng shǒu qù. mǎn yú shī hái, shì xuè fù bù zhuì yú jǐng, liǎn bì, nǎi yán yuē:" wǒ hèn bù néng shǒu rèn zéi, dú yǐ sǐ bào jūn." shǒu chù guān, pū, jiǔ zhī, sū, qǐng yǐ xiōng gōng zǐ wèi hòu, jǐn yù yī ěr yíng zàng. yuè sān nián, qīng míng shàng zhǒng, guī, xiè jīn yàn zhī, sǐ.
姚文璚妻刘,名满,福清人。文璚鬻香于市,顺治三年,海寇至,索钱无所得,截文璚首去。满舁尸还,舐血缚布缀於颈,敛毕,乃言曰:“我恨不能手刃贼,独以死报君。”首触棺,仆,久之,甦,请以兄公子为后,尽鬻衣珥营葬。越三年,清明上冢,归,屑金咽之,死。
máo yì shùn qī chén, yì fú qīng rén. shùn zhì sì nián, yì shùn sǐ yú kòu, yú shī hái, xuè yì yú bí, chén shì xuè, liǎn bì, bù shí qī rì, zì jīng.
毛翼顺妻陈,亦福清人。顺治四年,翼顺死于寇,舁尸还,血溢于鼻,陈舐血,敛毕,不食七日,自经。
wáng sān jiē qī huáng, cáo xiàn rén. sān jiē guān fén xī zhī xiàn, huáng shì gū tián jiā jū. shùn zhì wǔ nián, lǐ huà jīng luàn, pò chéng, gū fù jiē bèi zhí. huáng yǔ zéi yuē:" shì wǒ gū, wǒ yǔ jīn bó, wéi ěr yù!" zéi shì qí gū, huáng dù gū xíng yuǎn, nǎi mà yuē:" wú jiā qīng bái lì, ān yǒu hòu cáng? wú míng jiā nǚ, mìng fù, qǐ kěn cóng zéi? yǒu sǐ ér yǐ!" zéi zhé zhī.
王三接妻黄,曹县人。三接官汾西知县,黄侍姑田家居。顺治五年,李化鲸乱,破城,姑、妇皆被执。黄语贼曰:“释我姑,我与金帛,惟尔欲!”贼释其姑,黄度姑行远,乃骂曰:“吾家清白吏,安有厚藏?吾名家女,命妇,岂肯从贼?有死而已!”贼磔之。
dāng shí wéi zéi shā zhě, liú yǎn qī xíng děng jiǔ rén tóu shuǐ sǐ zhě, wáng jī shèng qī hán děng qī rén.
当时为贼杀者,刘琰妻邢等九人;投水死者,王跻圣妻韩等七人。
chéng xiǎn qī zhū, xīn jiàn rén, míng zōng shì nǚ yě. yǐ qí zhí wèi zi fù. shùn zhì wǔ nián, jīn shēng huán wèi luàn, xiǎn zì nán chāng jiāng jiā rén rù shān, dào yù bīng xiāng shī. huò chuán xiǎn yǐ sǐ, zhū wèi zi fù:" wēng sǐ, wú bù dú shēng, rǔ nài hé?" fù yuē:" sǐ ěr!" zhū yì shù shàng, yǐ jué, bīng jiù zhī, sū, fù chù shù sǐ. fù yì qǐ chù shù, bīng qián chí fù, fù niè qí zhǐ, duó dāo zì jǐng sǐ.
程显妻朱,新建人,明宗室女也。以其侄为子妇。顺治五年,金声桓为乱,显自南昌将家人入山,道遇兵相失。或传显已死,朱谓子妇:“翁死,吾不独生,汝奈何?”妇曰:“死耳!”朱缢树上,已绝,兵救之,甦,复触树死。妇亦起触树,兵前持妇,妇齧其指,夺刀自刭死。
liú yuán jīn táng qī wú, qiè zhū, nán chāng rén. yuán jīn táng yì jiāng jiā rén bì bīng, bīng jí, qì bào zhōng ér dào páng cè ér zǒu, wú fú gōu cǎo. zhū wèi bīng dé, zhí yǐ xíng, jīng xī, yuè, zhí jué, bīng zhuó qí jiá, sǐ. wú chū cǎo, xíng shù shí wǔ, yù lín ǎo, tuō zān qiú fú chí. bīng fù zhì, wú wò fā yǎng tiān hào yuē:" fū xié zi xié! wú qí sǐ xié!" bīng xié rèn zhú zhī, xíng fù bēi sǐ.
刘元钅堂妻吴,妾朱,南昌人。元钅堂亦将家人避兵,兵及,弃抱中儿道旁厕而走,吴伏沟草。朱为兵得,絷以行,经溪,跃,絷绝,兵斫其颊,死。吴出草,行数十武,遇邻媪,脱簪求扶持。兵复至,吴握发仰天号曰:“夫邪子邪!吾其死邪!”兵挟刃逐之,行赴陂死。
shì yì zhū nǚ fù sǐ zhě zhì zhòng, jìng ān shū diào xī qī zhū, jiù fū fēng chéng xióng sì fān qī hú, jí cóng zǐ yǒu héng qī shěn, cóng fū jiù jiù: jiē sǐ. ér xīn jiàn xú wén fán qī zhū, gē rǔ duàn shǒu jìn xián hú yǒng yì qī hú, rèn chū bèi: sǐ yóu liè.
是役诸女妇死者至众,靖安舒调熙妻朱,救夫;丰城熊嗣蕃妻胡,及从子有恒妻沈,从夫救舅:皆死。而新建徐文璠妻朱,割乳断首;进贤胡永益妻胡,刃出背:死尤烈。
yīng shì fù, yín rén. pín xíng qǐ. shùn zhì liù nián, hǎi kòu zhì, nì guō dōng miào. kòu yù wū zhī, jiān bù cóng. jì réng wěi nuò, chū miào, jiāng rù jǐng, kòu fù qiān yǐ rù, zhōng hào qì bù jiù, sǐ luàn rèn.
应氏妇,鄞人。贫行乞。顺治六年,海寇至,匿郭东庙。寇欲汙之,坚不从。既仍伪诺,出庙,将入井,寇复牵以入,终号泣不就,死乱刃。
píng yáng fù, bù zhī qí xìng shì. shùn zhì qī nián, jiāng xiāng luàn, wèi qí tú suǒ lüè, guò dìng zhōu táng chéng cūn, cì xuè tí shī yú bì, bìng wèi xù zì shù, lüè yán:" míng yuè zài tiān, qīng shuǐ zài páng. dé zì jìn yú cǐ, shàng bù kuì fù mǔ, cì bù cán xù, shù jī yǔ shuǐ tóng qīng, yǔ yuè tóng míng." suì zì jīng sǐ.
平阳妇,不知其姓氏。顺治七年,姜瓖乱,为其徒所掠,过定州唐城村,刺血题诗于壁,并为序自述,略言:“明月在天,清水在旁。得自尽于此,上不媿父母,次不惭婿,庶几与水同清,与月同明。”遂自经死。
yīn zhuàng yóu qī lǐ, fēng rùn rén. shùn zhì zhōng, zhuàng yóu wèi lín lán cān jiāng. shí yī nián, sūn kě wàng gōng lín lán, zhuàng yóu zhù chéng yǐ shǒu, wéi jiǔ bù jiě, chū zhàn, sǐ. lǐ yǐ yìn bì cì zǐ zhì, huī shǐ chū bì, ér yǔ zhǎng zǐ wén zì jǐng sǐ.
殷壮猷妻李,丰润人。顺治中,壮猷为临蓝参将。十一年,孙可望攻临蓝,壮猷筑城以守,围久不解,出战,死。李以印畀次子质,挥使出避,而与长子文自刭死。
yáng chāng wén qī yuán, ān yì rén, huò yuē jiàn chāng rén. shùn zhì jiān bīng luàn, fù mǔ yíng yuán guī, yuán bù kě, yuē:" qì gū bì bīng, bú yì." bīng zhì, fú dì qǐng sǐ, zhuó shù rèn qù. jiā rén guī, nǔ mù wèn:" gū wú yàng hū?" yuē" wú yàng", nǎi míng.
杨昌文妻袁,安义人,或曰建昌人。顺治间兵乱,父母迎袁归,袁不可,曰:“弃姑避兵,不义。”兵至,伏地请死,斫数刃去。家人归,努目问:“姑无恙乎?”曰“无恙”,乃瞑。
chén rì shēng qī chén, gāo ān rén. shùn zhì jiān, jīn shēng huán luàn, wèi bīng lüè xié shàng mǎ, lì jù, zhōng bā rèn, pōu xīn duàn dòu kū yùn sǐ.
谌日升妻陈,高安人。顺治间,金声桓乱,为兵掠挟上马,力拒,中八刃,剖心断脰刳孕死。
chén mǒu qī wàn, wàn xiàn rén. kāng xī jiān, tán hóng luàn, bèi zhí, shā qí huái zhōng zǐ. wàn guǐ yán jiā yǒu cáng jīn qiáng, zéi shǐ qí tú cóng yǐ wǎng, guò xuán yá, fèn qǐ, jǐ zéi duò, yì zì tóu sǐ.
陈某妻万,万县人。康熙间,谭弘乱,被执,杀其怀中子。万诡言家有藏钅强,贼使其徒从以往,过悬崖,奋起,挤贼堕,亦自投死。
lín yīng luò qī mò, liáng xué qiān nǚ, wú shī ràng qī mǒu, huáng mǒu qī lǐ, jiē xīn huì rén. yīng luò xué qiān shī ràng jiē zhū shēng. shùn zhì shí yī nián, míng jiāng lǐ dìng guó gōng xīn huì, chéng shǒu yuè bā yuè, shí jǐn, shā rén mǎ wèi shí. mò dài gū, liáng nǚ nián shí yī dài fù, huáng lǐ dài fū, jiē sǐ. lǐ zhī sǐ, bīng chí shǒu hái qí fū, shǐ zàng yān.
林应雒妻莫,梁学谦女,吴师让妻某,黄某妻李,皆新会人。应雒、学谦、师让皆诸生。顺治十一年,明将李定国攻新会,城守阅八月,食尽,杀人马为食。莫代姑,梁女年十一代父,黄、李代夫,皆死。李之死,兵持首还其夫,使葬焉。
wén bǐng shì qī liáng, yù lín rén. lǐ dìng guó lüè zhōu, liáng wèi bīng lüè, pò shàng mǎ. liáng kū, jù dì mà, bīng shā zhī. yuè èr rì, bǐng shì dé qí shī, mù wèi míng yě.
文秉世妻梁,郁林人。李定国掠州,梁为兵掠,迫上马。梁哭,据地骂,兵杀之。越二日,秉世得其尸,目未瞑也。
wén shì nǚ zhào xiáng, wén shū qī lù, guàn yáng rén. dìng guó bīng zhì, gū sǎo bì huǒ xīng shān qìng zhōng, bīng rù, zì shā.
文氏女兆祥,文枢妻陆,灌阳人。定国兵至,姑嫂避火星山箐中,兵入,自杀。
hé shì nǚ, zhāo píng rén. shì suì shī zhú dìng guó, bì bīng sī bì chōng. huò pò zhī, sǐ.
何氏女,昭平人。是岁师逐定国,避兵思庇冲。或迫之,死。
wáng shì sān nǚ: zhǎng hài niáng, cì zhú gū, cì yǒu niáng, bó bái nóng jiā nǚ. kāng xī shí jiǔ nián, bì kòu yàn shí yán, kòu gōng yán, zǐ mèi jiē tóu yá sǐ.
王氏三女:长亥娘,次竹姑,次酉娘,博白农家女。康熙十九年,避寇宴石岩,寇攻岩,姊妹皆投崖死。
chén xīn jùn qī mǎ, fú qiāng rén. nián shí jiǔ, guǎ. shùn zhì chū, liú kòu jù chéng, qí qú wén mǎ yǒu sè, qiǎn rén qiáng zhì zhī. mǎ jū lóu shàng, huī zá qì wù zhì lóu xià, lì shēng chì qí rén yuē:" bái ruò qú, yù qiáng wū wǒ, wéi yǒu tóu kě duàn ěr!" qú wén, yì è yuē:" liè fù! liè fù!" zú dé miǎn.
陈心俊妻马,伏羌人。年十九,寡。顺治初,流寇据城,其渠闻马有色,遣人强致之。马居楼上,挥杂器物掷楼下,厉声叱其人曰:“白若渠,欲强污我,惟有头可断耳!”渠闻,亦愕曰:“烈妇!烈妇!”卒得免。
guō jùn qīng nǚ lián gū, bā zhōu rén. jiā qìng èr nián jiǔ yuè, jiào fěi pò chéng, lüè yǐ qù, nǚ mà bù jué. zéi chǐ qí yī, mà yù lì, shā zhī, shū qí bèi yuē" liè nǚ shī".
郭俊清女莲姑,巴州人。嘉庆二年九月,教匪破城,掠以去,女骂不绝。贼褫其衣,骂愈厉,杀之,书其背曰“烈女尸”。
zhāng wèn xíng qī yáng, qín zhōu rén. tóng zhì jiān huí luàn, pò qí bǎo. yáng qiǎn sān zi xíng, chí chú dāo yǐ fēi mà zéi, zéi lí qí kǒu zhì ěr jì, mà yóu bù yǐ, suì sǐ. zéi jǔ fēi yǎn qí shī, shū qí shàng yuē:" cǐ zhāng jiàn shēng qī yáng liè fù, wú sǔn qí shī."
张问行妻杨,秦州人。同治间回乱,破其堡。杨遣三子行,持厨刀倚扉骂贼,贼剺其口至耳际,骂犹不已,遂死。贼举扉掩其尸,书其上曰:“此张监生妻杨烈妇,毋损其尸。”
zhāng lián biāo qiè fù, tài shùn rén. lián biāo wèi luó yáng zhī xiàn, fù cóng, nián fāng jī. shān kòu pò xiàn, bèi zhí. zéi qú lìng qí tú bǎi fāng yòu zhī, bù cóng. yī xī, yōng zhì qú suǒ, zhū zéi zhí dāo jiā zuǒ yòu, chù yǐ sǐ, zhōng bù qū, nǎi yì shā zhī.
张联标妾傅,泰顺人。联标为罗阳知县,傅从,年方笄。山寇破县,被执。贼渠令其徒百方诱之,不从。一夕,拥至渠所,诸贼执刀夹左右,怵以死,终不屈,乃缢杀之。
lín gān qī chéng, zhāng pǔ rén. yǒu shū sè. kāng xī yuán nián, xiàn yǒu liú chàng zhě, wèi dào mǎ pó shān. lüè chéng zhì, jiāng wū zhī, bù cóng. shǐ tā fù jì zhī yuē:" wǒ cáo yǐ zhì cǐ, jí wán jié, shuí fù néng xìn?" chéng yuē:" wú zì xíng wú zhì, fēi qiú rén xìn, qǐ néng xiào rǔ cáo wú chǐ yé!" chàng shā zhī.
林乾妻程,漳浦人。有殊色。康熙元年,县有刘畅者,为盗马婆山。掠程至,将污之,不从。使他妇惎之曰:“我曹已至此,即完节,谁复能信?”程曰:“吾自行吾志,非求人信,岂能效汝曹无耻耶!”畅杀之。
yáng yīng è qiè tóng, fèng tiān rén. yīng è guān guì yáng tóng zhī, wú sān guì pàn, xí shǔ guān, yīng è lì jù, nǎi zhì zhū shùn níng. shī jiāng rù diān, guō zhuàng tú shǐ shā zhī. yīng è mà shǐ zhě. tóng yuē:" dà zhàng fū dāng yì rán yǐn jué, wú liàn liàn rú ér nǚ zǐ! wǒ qǐng wèi gōng xiān, bù shǐ gōng yí hàn." suì yì, yīng è yì yì.
杨应鹗妾佟,奉天人。应鹗官贵阳同知,吴三桂叛,檄署官,应鹗力拒,乃置诸顺宁。师将入滇,郭壮图使杀之。应鹗骂使者。佟曰:“大丈夫当毅然引决,无恋恋如儿女子!我请为公先,不使公遗憾。”遂缢,应鹗亦缢。
huáng jū zhōng qī wú, jū zhōng shī qí lǐ guàn wú fēng shùn rén, guǎng dōng ráo píng zhèn zǒng bīng liù qí nǚ yě. kāng xī zhōng, jū zhōng wèi cāng wú jiào yù. shí sān nián, sūn yán líng pàn, wú zhōu shù bīng yīng zhī, rù qí shì, wú yuē:" fēng jiāng zhī shì, gù zhī fēi ruò cáo suǒ néng, ruò cáo qí fú wǒ hū? wǒ jiāng dài zhī!" fèn jī, shā èr rén, zì fú jiàn sǐ.
黄居中妻吴,居中失其里贯;吴丰顺人,广东饶平镇总兵六奇女也。康熙中,居中为苍梧教谕。十三年,孙延龄叛,梧州戍兵应之,入其室,吴曰:“封疆之事,固知非若曹所能,若曹其俘我乎?我将待之!”奋击,杀二人,自伏剑死。
hú shǒu qiān qī huáng, mǐn rén. shǒu qiān wǔ jǔ. dāng gěng jīng zhōng pàn, shǒu qiān tóu shū chéng wài, yán zéi bì bài, zhuàng wèi shǒu zhě suǒ shōu, sòng jiāo wài shā zhī. huáng qǐng dài, bù xǔ. nǎi qiú dé shǒu qiān shǒu, zhuì yú shī. zàng bì, zì jù guān qīn, yǐn yào sǐ.
胡守谦妻黄,闽人。守谦武举。当耿精忠叛,守谦投书城外,言贼必败,状为守者所收,送郊外杀之。黄请代,不许。乃求得守谦首,缀於尸。葬毕,自具棺衾,饮药死。
shěn táng qī yú, pú tián rén. nián shí bā, měi. gěng jīng zhōng bīng zhì, zhí yú, bìng jí táng. yú jì tuō táng, nǎi kàng zéi. zéi wēi yǐ rèn, jiù rèn pò yǐ huǒ, fù huǒ yōu zhī, suì zì yì, zéi zhé qí shī.
沈棠妻俞,莆田人。年十八,美。耿精忠兵至,执俞,并及棠。俞计脱棠,乃抗贼。贼威以刃,就刃;迫以火,赴火;幽之,遂自缢,贼磔其尸。
tóng shí fú qīng chén dé dòng qī jiǎng, chén yún yuán qī zhōu, jiē wèi zéi zhé. pú tián lín zhèn xiān qī zhèng zhī jiě, yǒng ān huáng wěi sì qī zhèng kū yùn, guì xī fù hù qī xuē pōu fù, zàng fǔ jǐn chū.
同时福清陈得栋妻蒋,陈云元妻周,皆为贼磔。莆田林振先妻郑支解,永安黄尾四妻郑刳孕,贵溪傅护妻薛剖腹,脏腑尽出。
wāng èr jiāo mǔ xú, qī dài, kāi huà rén. kāng xī shí sān nián, gěng jīng zhōng bīng rù zhè jiāng jìng, kāi huà xiàn, èr jiāo jí mǔ qī xíng bì zéi. zéi zhì, fù èr jiāo, qū qí mǔ qī yǐ xíng. xíng guò dà zé, dài lì shēng yuē:" de sǐ suǒ yǐ!" xú yīng yuē:" dài wǒ!" zéi chí dài xiù, dài jué xiù, bào zi zì tóu zé zhōng, xú yǔ jù xià. èr jiāo dà hū, fù jǐn jué, yì fù shuǐ sǐ.
汪二蛟母徐,妻戴,开化人。康熙十三年,耿精忠兵入浙江境,开化陷,二蛟及母、妻行避贼。贼至,缚二蛟,驱其母、妻以行。行过大泽,戴厉声曰:“得死所矣!”徐应曰:“待我!”贼持戴袖,戴绝袖,抱子自投泽中,徐与俱下。二蛟大呼,缚尽绝,亦赴水死。
hòu èr nián, kāi huà fù xiàn, liú zhāng shòu qī xú, wèi zéi qú suǒ de, zhì lóu shàng, lìng liǎng zú wèi shǒu. fù yáng wèi shǒu zhě:" shì yǐ zhì cǐ, xìng yǔ ruò zhǔ, yù hūn wǒ, dāng jù lǐ." zú gào qú, qú shèng fú pèi dāo shàng, fù yíng zuò, jiě dāo zhì àn shàng. fù yáng yán:" nài hé bù wéi wǒ jù yī shì?" qú nuò ér xià, fù qǔ dāo nòng zhī, bá chū qiào, hū yǐn zì cì. shǒu zhě qián duó dāo, fù huī dāo duàn qí bì, suì zì jǐng, qú liè qí shī.
后二年,开化复陷,刘章寿妻徐,为贼渠所得,置楼上,令两卒为守。妇阳谓守者:“事已至此,幸语若主,欲婚我,当具礼。”卒告渠,渠盛服佩刀上,妇迎坐,解刀置案上。复阳言:“奈何不为我具衣饰?”渠诺而下,妇取刀弄之,拔出鞘,忽引自刺。守者前夺刀,妇挥刀断其臂,遂自刭,渠裂其尸。
huáng jiā wén qī cài, míng huì nú, huáng yán rén. kāng xī shí sān nián, gěng jīng zhōng zhī tú xiàn huáng yán, míng nián, shī fù huáng yán, yǐ huáng yán mín cháng lì zéi, fú yān. cài jí qí zǐ nǚ shǔ háng zhōu zhù fáng jiāng, jiāng yàn cài, yù yǐ wéi zi fù. jiǔ yuè rén shēn, jiāng zhào cài yù zhǐ, cài qǔ bì jiān dāo zì jǐng sǐ, jiāng tóu qí shī yú jiāng. shí jūn zhōng de fú zhé zé jīn shú, jiā wén fāng qiú jīn háng zhōu, zhì, zé cài yǐ sǐ, nǎi shú zǐ nǚ hái. cài fù xíng qiú cài shī, shí èr yuè bǐng zǐ, fēng zuò, jiāng cháo yǒng, cài shī nǎi chū, jù cài sǐ jiǔ shí yǒu jiǔ rì. jiā wén hái, yán zǐ nǚ dé shú zhèng tóng rì.
黄嘉文妻蔡,名慧奴,黄岩人。康熙十三年,耿精忠之徒陷黄岩,明年,师复黄岩,以黄岩民尝丽贼,俘焉。蔡及其子女属杭州驻防将,将艳蔡,欲以为子妇。九月壬申,将召蔡喻指,蔡取壁间刀自刭死,将投其尸於江。时军中得俘辄责金赎,嘉文方求金杭州,至,则蔡已死,乃赎子女还。蔡父行求蔡尸,十二月丙子,风作,江潮涌,蔡尸乃出,距蔡死九十有九日。嘉文还,言子女得赎正同日。
xú míng yīng qī wú, míng zōng ài, zì jiàng xuě, yǒng kāng rén. zōng ài yòu huì, jiǔ suì tōng yīn lǜ, shí yú suì jí néng shī, shàn xiě shēng, jiàn zuò shè sè shān shuǐ. míng yīng zú. kāng xī shí sān nián, gěng jīng zhōng jiāng xú shàng cháo gōng chù zhōu, lüè jīn huá. liù yuè, yóu bīng zhì yǒng kāng. shàng cháo cháng guān zhè dōng, wén zōng ài cái sè, nǎi shǐ xié zōng ài zú rén, qiú zōng ài, shì xiōng xiōng. zōng ài nǎi yuē:" wèi wáng rén zhōng yī sǐ ěr, xíng yǐ, fù hé yán!" zéi qiǎn yíng zōng ài, yǐ liǎng qí yì zōng ài xíng. zhì sān shí lǐ kēng, zōng ài dài qí qǔ yǐn, tóu yá sǐ. zōng ài èr nǚ xiōng jiē néng shī, ér zōng ài yóu gōng, suǒ zhe shī èr juǎn.
徐明英妻吴,名宗爱,字绛雪,永康人。宗爱幼慧,九岁通音律,十馀岁即能诗,善写生,间作设色山水。明英卒。康熙十三年,耿精忠将徐尚朝攻处州,略金华。六月,游兵至永康。尚朝尝官浙东,闻宗爱才色,乃使胁宗爱族人,求宗爱,势汹汹。宗爱乃曰:“未亡人终一死耳,行矣,复何言!”贼遣迎宗爱,以两骑翼宗爱行。至三十里坑,宗爱绐骑取饮,投崖死。宗爱二女兄皆能诗,而宗爱尤工,所著诗二卷。
cháng qīng lǐng liè fù, bù zhī qí shì, zhū jì rén. kāng xī shí sān nián, dào zhū dé fǔ zhàn xiàn zǐ láng shān wèi luàn, lì fā bīng tǎo zhī, fù jiàn lüè, yǔ qí bìng zhí. fù hǎo wèi bīng:" wú jì bèi huò, fù hé yán? wú fū zhī cǐ zi, qǐng qí qí zhuī zhì, yǐ zi guī zhī, wú cóng rǔ qù ěr." xíng zhì cháng qīng lǐng, qí fū bēn ér zhì, fù fù qǐng yǐ zi shòu qí fū. dù fù zǐ xíng yǐ yuǎn, zì zhì yá xià sǐ.
长清岭烈妇,不知其氏,诸暨人。康熙十三年,盗朱德甫占县紫阆山为乱,吏发兵讨之,妇见掠,与其并絷。妇好谓兵:“吾既被获,复何言?吾夫祗此子,请俟其追至,以子归之,吾从汝去耳。”行至长清岭,其夫奔而至,妇复请以子授其夫。度父子行已远,自掷崖下死。
hán chāng yǒu qī lǐ, qín zhōu rén. kāng xī shí sì nián liù yuè, yù kòu, lǐ fù yòu zǐ, xíng chí, wèi zéi jí. lǐ pī zéi jiá mà, zéi rèn zhī qī chuàng, xiàng wèi shū. chāng yǒu yú zhī guī, yè ér sū, wèi chāng yǒu yuē:" bì zàng wǒ sōng xià!" yòu qī rì nǎi jué, chāng yǒu zàng zhī sōng xià.
韩昌有妻李,秦州人。康熙十四年六月,遇寇,李负幼子,行迟,为贼及。李批贼颊骂,贼刃之七创,项未殊。昌有舁之归,夜而苏,谓昌有曰:“必葬我松下!”又七日乃绝,昌有葬之松下。
mǎ xióng zhèn qī lǐ, xióng zhèn zì yǒu chuán, lǐ bù zhī qí lǐ guàn. xióng zhèn wèi guǎng xī xún fǔ, sūn yán líng fǎn, qiǎn zi shì jì rú jīng shī gào biàn, xuán jiàn zhí, yōu sì suì. kāng xī shí liù nián, wú shì cóng gōng shā yán líng, suì qiāng xióng zhèn jí qí èr zi. lǐ jí qiè gù liú, nǚ zǐ zi èr, shì jì qī dǒng, qiè miáo, tóng rì sǐ. xióng zhèn chū jiàn zhí, zhì qí nú bié shì, qiè zhào jí shì jì zi yī nǚ sān jiē yǐ jī hán sǐ. yú shì xióng zhèn èr nǚ xiāng yào tóng sǐ, qiè gù yì yuán cóng. jí xióng zhèn jiàn zhí, shǒu zhě tī yuán yǐ gào, èr nǚ wèi gù:" jīn rì dāng jiàn yuē." wèi sī qióng yú liáng, yǔ gù yuē:" fū rén zhū mǔ xíng, yí wèi yú zhōng, suī diān pèi, bù kě shī xù." gù yuē:" wǒ qiè yě, yòu wú chū, hé gǎn yǔ zhū mǔ chǐ?" zài ràng, nǎi xiān yì, yòu nǚ nián shí wǔ, ruò, shǒu bù shèng gěng, jiǔ zhī, huán bù jiù, hū yuē:" zǐ zhù wǒ!" cháng nǚ nián shí bā, yīng yuē:" mèi bù sǐ yé? wú zhù mèi!" yǐ, jiē yì. dǒng xiān èr nǚ yì, gěng zài jué, zài pū dì, shāng é jí zú, sān yì nǎi jué. miáo yǔ liú hòu èr nǚ yì, lǐ shì zhū rén jiē sǐ, yuē:" gū fù zǐ nǚ, jiē xìng bù rǔ shēn, wǒ wú hàn yǐ!" nǎi yì yì.
马雄镇妻李,雄镇自有传,李不知其里贯。雄镇为广西巡抚,孙延龄反,遣子世济如京师告变,旋见执,幽四岁。康熙十六年,吴世琮攻杀延龄,遂戕雄镇及其二子。李及妾顾、刘,女子子二,世济妻董,妾苗,同日死。雄镇初见执,置其孥别室,妾赵及世济子一、女三皆以饥寒死。於是雄镇二女相要同死,妾顾亦原从。及雄镇见执,守者梯垣以告,二女谓顾:“今日当践约。”为纟睘于梁,语顾曰:“夫人诸母行,宜位於中,虽颠沛,不可失序。”顾曰:“我妾也,又无出,何敢与诸母齿?”再让,乃先缢,幼女年十五,弱,手不胜绠,久之,环不就,呼曰:“姊助我!”长女年十八,应曰:“妹怖死耶?吾助妹!”已,皆缢。董先二女缢,绠再绝,再仆地,伤额及足,三缢乃绝。苗与刘后二女缢,李视诸人皆死,曰:“姑妇子女,皆幸不辱身,我无憾矣!”乃亦缢。
gù, míng quán, zì fēn ruò, fēng rùn rén, néng shī huà.
顾,名荃,字芬若,丰润人,能诗画。
shěn ruì qī zhèng, ruì fù jiàn qí cóng zǔ zhì xiáng chuán. zhèng fù bīn shì zhèng jǐn, sī shǔ lǐ guān, gài yì jǐn zú. ruì sì fēng xù shùn gōng, zhù cháo zhōu. jǐn bīng pò cháo zhōu, sòng ruì tái wān, shí ruì nián shí wǔ, bīn gài yǐ cǐ shí xù ruì. jū shù nián, jǐn bù yǒu fù wèi lín zhě móu wèi fǎn jiàn, shì xiè, cí lián ruì, jǐn xì ruì jí qí nú, ér yǐ zhèng guī bīn. zhèng qì wèi bīn yuē:" ér jì guī shěn shì, shēng sǐ yǔ gòng! qǐng qiǎn ér tóng xì." bīn shǐ chǔ yú bié shì. jí ruì jiāng sǐ, wèn:" fū rén ān zài?" huò yǐ gào, jiě dài shǐ jué zhèng, zhèng suì zì jīng.
沈瑞妻郑,瑞附见其从祖志祥传。郑父斌事郑锦,私署礼官,盖亦锦族。瑞嗣封续顺公,驻潮州。锦兵破潮州,送瑞台湾,时瑞年十五,斌盖以此时婿瑞。居数年,锦部有傅为霖者谋为反间,事泄,辞连瑞,锦系瑞及其孥,而以郑归斌。郑泣谓斌曰:“儿既归沈氏,生死与共!请遣儿同系。”斌使处于别室。及瑞将死,问:“夫人安在?”或以告,解带使诀郑,郑遂自经。
fù xuán qī huáng, míng qì niáng, tái wān rén. xuán, wèi lín zi yě. wèi lín shì bài, jǐn fú qí nú, qì niáng yǒu xiōng quán wèi yíng jiù dé miǎn. wèi lín xuán jiē bèi shā, qì niáng shǐ xùn, quán kuān pì zhī. qì niáng yuē:" jīn rì zhī shì, zi wèi fù sǐ, qī wèi fū sǐ, fù hé yán!" zú zì jīng.
傅璇妻黄,名弃娘,台湾人。璇,为霖子也。为霖事败,锦俘其孥,弃娘有兄铨为营救得免。为霖、璇皆被杀,弃娘矢殉,铨宽譬之。弃娘曰:“今日之事,子为父死,妻为夫死,复何言!”卒自经。
liú kūn qī zhāng, bǎo níng rén. kūn sǐ wū méng zhī nán, yǔ zài zhōng yì chuán. kūn jì sǐ, zéi suì pò chéng, zhāng guān pèi zuò zhōng táng, hū nǚ yì zhāng kě zhāng jí qiè wú, jiè wú rǔ, chū kūn pèi dāo shì yì zhāng, yì zhāng qì ér guì, zhāng zhuó qí jiān sǐ. kě zhāng yì guì, zhāng lì, dāo duò, kě zhāng yuē:" mǔ bù yé?" shí dāo zì zàn, yì sǐ. zhāng yǔ wú:" rǔ jiāng sān suì ér, hǎo zì nì, cún zhāng shì hòu." wú hào, bào zhāng xī, zhāng qiě tàn qiě huí dāo zì shū, jǐng qiě duàn, wēi zuò jǐ shàng. wú huī rǔ mǔ bào ér sù qù, bài zhāng qián, yǐn dāo chōng hóu, sǐ jǐ xià. yōng zhèng bā nián bā yuè shì yě. rǔ mǔ táo shān zhōng, zú quán zhāng shì hòu. shī dìng wū méng, lù kūn sǐ shì, zhāng wú yì zhāng kě zhāng jīng zèng rú lì.
刘昆妻张,保宁人。昆死乌蒙之难,语在忠义传。昆既死,贼遂破城,张冠帔坐中堂,呼女易璋、可璋及妾吴,戒毋辱,出昆佩刀示易璋,易璋泣而跪,张斫其肩死。可璋亦跪,张栗,刀堕,可璋曰:“母怖耶?”拾刀自錾,亦死。张语吴:“汝将三岁儿,好自匿,存张氏后。”吴号,抱张膝,张且叹且回刀自殊,颈且断,危坐几上。吴挥乳母抱儿速去,拜张前,引刀冲喉,死几下。雍正八年八月事也。乳母逃山中,卒全张氏后。师定乌蒙,录昆死事,张、吴易璋、可璋旌赠如例。
yáng tiān jiē qī guān, kāi huà rén. tiān jiē wèi wū méng shǒu bèi, chéng pò shí zhàn sǐ. yì yǒu nǚ zǐ zi èr, zhǎng yuē fèng, cì wú míng, guān wén tiān jiē sǐ, wèi èr nǚ yuē:" wǒ dāng sǐ, rǔ zǐ mèi yí qiú zì tuō." èr nǚ qì yuē:" fù yǐ sǐ, xiōng bù zhī cún wáng, hé yǐ wéi shēng?" suì duì yì. guān zì jǐng sǐ.
杨天阶妻关,开化人。天阶为乌蒙守备,城破时战死。亦有女子子二,长曰凤,次无名,关闻天阶死,谓二女曰:“我当死,汝姊妹宜求自脱。”二女泣曰:“父已死,兄不知存亡,何以为生?”遂对缢。关自刭死。
wū méng nǚ, bù zhī xìng shì, lǐ jū wū méng. luǒ luàn, lüè zǐ nǚ cái wù, nǚ zǐ nián shào zhě, tóu rén zì qǔ zhī. nǚ yǔ qí cáo èr shí yú bèi lì péng xià, rì mù, tóu rén chí dāo rù, chì zhū nǚ qù yī, bù cóng. jī yǐ dāo jí, cì jí nǚ, nǚ nián shí wǔ liù, yǒu róng sè, jiān bù cóng. tóu rén yù jī zhé fù zhǐ, xiǎo luǒ gào yǒu yǐ jiǔ shí hè zhě, tóu rén zhì dāo chū. luǒ yíng zhōng wèi kēng, ruò xīn tàn yù hán, nǚ xié tóu rén suǒ qì dāo lì kēng hòu. tóu rén zuì, fù rù jiù nǚ, zhāng liǎng shǒu jiāng bào chí, nǚ yíng cì dòng qí xiōng, pū dì sǐ. zhòng luǒ jīng, jiù shì, nǚ yǐ zì jǐng, qún suì qí shī.
乌蒙女,不知姓氏,里居乌蒙。倮乱,掠子女财物,女子年少者,头人自取之。女与其曹二十馀辈立棚下,日暮,头人持刀入,叱诸女去衣,不从。击以刀脊,次及女,女年十五六,有容色,坚不从。头人欲击辄复止,小倮告有以酒食贺者,头人掷刀出。倮营中为坑,爇薪炭御寒,女挟头人所弃刀立坑后。头人醉,复入就女,张两手将抱持,女迎刺洞其胸,仆地死。众倮惊,就视,女已自刭,群碎其尸。
liú hēng jī nǚ, zì mǎn, xiāng tán rén. hēng jī guān tái wān fǔ tóng zhī, quán zhī zhāng huà xiàn. lín shuǎng wén zhī nán, hēng jī xùn yān. mǎn nián shí liù, zì chén tīng hòu chí, chí qiǎn bù de sǐ, zhǎn zhuǎn ní zhōng. zéi dà zhì, yè zhī shàng, mǎn mà yuē:" wǒ míng jiā nǚ, qǐ jù sǐ hū? rǔ cáo shēng tài píng, nǎi wèi nì luàn, guān jūn zhì, rǔ cáo dāng wàn duàn!" zéi lí qí kǒu, yì qí bí, mà yù lì, nǎi shā zhī. tái wān píng, dé jīng, tái wān zhī mín sī shì yuē zhēn liè.
刘亨基女,字满,湘潭人。亨基官台湾府同知,权知彰化县。林爽文之难,亨基殉焉。满年十六,自沉厅后池,池浅不得死,辗转泥中。贼大至,曳之上,满骂曰:“我名家女,岂惧死乎?汝曹生太平,乃为逆乱,官军至,汝曹当万段!”贼劙其口,劓其鼻,骂愈厉,乃杀之。台湾平,得旌,台湾之民私谥曰贞烈。
téng shì xué qī mǎn, xiàng zōng bǎng qī téng, téng zuò xián qī yáng, téng jiā wàn qī huáng, jiē má yáng gāo cūn rén. qián lóng liù shí nián, miáo luàn, lüè gāo cūn, rù shì xué jiā, jī mǎn yǐ tǐng. mǎn nù mà, miáo jué qí mù. mà yù lì, suì duàn shé pōu fù, cùn zhé sǐ. téng běng qí ér zǒu shuǐ cì, qiú zhōu jiāng dù. miáo zhú zhī, zhí qí shǒu, téng nù mà, miáo shā qí zi, téng yuè rù shuǐ sǐ. zuò xián jiā wàn jiē wèi miáo shā, yáng zì jǐng xùn. huáng wèi miáo lüè zhì bā dǒu shān, dài miáo rù shēn lín, jiě dāo zhèn qí xiōng, shā zhī. zǒu qiú jiā wàn shī yán xià, yì zì jīng xùn. gāo cūn yòu yǒu fù, yǐ jiù fāng bìng, bù rěn qù. miáo zhì, jiāng shā qí jiù, fù duó dāo cì miáo, yì, suì zì jǐng.
滕士学妻满,向宗榜妻滕,滕作贤妻杨,滕家万妻黄,皆麻阳高村人。乾隆六十年,苗乱,掠高村,入士学家,击满以梃。满怒骂,苗抉其目。骂愈厉,遂断舌剖腹,寸磔死。滕绷其儿走水次,求舟将渡。苗逐之,执其手,滕怒骂,苗杀其子,滕跃入水死。作贤、家万皆为苗杀,杨自刭殉。黄为苗掠至八斗山,绐苗入深林,解刀揕其胸,杀之。走求家万尸岩下,亦自经殉。高村又有妇,以舅方病,不忍去。苗至,将杀其舅,妇夺刀刺苗,殪,遂自刭。
chén shì zhāng qī zhū, yì níng rén. shì zhāng wèi hú běi bǎo kāng zhī xiàn. jiā qìng yuán nián, céng shì xìng wèi luàn, bǎo kāng gù wú chéng, zéi zhòu zhì, zhū huái yìn zuò. zéi xié rèn suǒ yìn, zhū yuē:" wǒ mìng fù, yìn zài cǐ! rǔ cáo hé gǎn duó?" zéi yǐ máo guàn qí xiōng sǐ.
陈世章妻朱,义宁人。世章为湖北保康知县。嘉庆元年,曾世兴为乱,保康故无城,贼骤至,朱怀印坐。贼挟刃索印,朱曰:“我命妇,印在此!汝曹何敢夺?”贼以矛贯其胸死。
xuē zhōng jié nǚ, yáng xiàn rén. jiā qìng èr nián, jiào fěi lüè xiàn jìng, nǚ nián shí liù qī, cóng jiā rén xíng bì zéi. wèi zéi dé, zhì mǎ shàng, nǚ mà, yuè, pū dì, zéi yē zhī qǐ xíng. jīng yì shuǐ bīn, zì zhì rù shuǐ. fāng dōng, shuǐ luò, bù jí sǐ. zéi àn shàng lì, hǎo yǔ zhāo shǐ shàng, nǚ yì pú fú qiú shēn chù, zéi zǎn máo cì zhī, sǐ.
薛中杰女,洋县人。嘉庆二年,教匪掠县境,女年十六七,从家人行避贼。为贼得,置马上,女骂,跃,仆地,贼掖之起行。经益水滨,自掷入水。方冬,水落,不即死。贼岸上立,好语招使上,女益匍匐求深处,贼攒矛刺之,死。
fù yīng qī zhōu, bǎo qìng rén. dào guāng jiān, jiào fěi qǐ, zhōu fāng zài mǔ jiā, cóng mǔ nì cóng lì zhōng. zéi yōng rù, lín fù xiān nì zhě qún kòu tóu qǐ āi, zhōu yǔ mǔ yuē:" sǐ shēng mìng yě! nài hé jiàng zhì yú cǐ cáo hū?" nǎi jǔ mèi méng qí shǒu fú mǔ huái. zéi pò shì zhī, měi, xié shàng mǎ, èr zéi xié yǐ xíng. zhōu mà zéi, zéi fǔ qí bèi wèi hǎo yǔ, zhōu yǐ zhǐ lí miàn mà yì jí. zéi cì qí lē, tuī zhuì mǎ, sǐ luàn rèn xià.
傅瑛妻周,宝庆人。道光间,教匪起,周方在母家,从母匿丛栗中。贼拥入,邻妇先匿者群叩头乞哀,周语母曰:“死生命也!奈何降志於此曹乎?”乃举袂蒙其首伏母怀。贼迫视之,美,挟上马,二贼挟以行。周骂贼,贼抚其背为好语,周以指剺面骂益急。贼刺其肋,推坠马,死乱刃下。
rèn zhài cūn èr shí liè nǚ, rèn zhài cūn bǎo fēng xiàn cūn yě. jiā qìng wǔ nián, jiào fěi zhì, jù cūn bù shí lǐ, cūn mín chū yù. cǐ èr shí rén zhě, yǔ tóng cūn zhū fù bì yú lóu. jiào fěi rù cūn, gōng lóu, bù néng kè, nǎi shōu hé shǔ jī lóu xià, huán ér fén yān. huǒ chì, lóu zhōng zhū fù yǒu xué qiáng ér tiào zhě, huò yù yǔ èr shí rén jù, èr shí rén tóng shēng yuē:" jiào fěi yíng yě, lǐ nán zì bá, wàn yī qiú sǐ bù néng dé, hé yán shí xī yú rén shì? sǐ yú rèn, sǐ yú shuǐ, sǐ yú huǒ, sǐ tóng yě. wéi bì mìng yú cǐ, wú chái zhì jué yǐ!" é ér fēng qǐ, huǒ yì nù, lóu jìn, èr shí rén jiān. èr shí rén zhōng yǐ shì rén zhě, hé lǐ shì zhāng wáng shì liú wáng shì féng liú shì fù lǐ shì rèn zhào shì rèn zhōu shì rèn sòng shì rèn qiū shì rèn zhāng shì rèn zhào shì zhào yè shì lǐ zhāng shì zhāng zhào shì cuī hǎo shì wèi zì zhě, hé shì féng shì fù shì xióng shì cuī shì.
任寨村二十烈女,任寨村宝丰县村也。嘉庆五年,教匪至,距村不十里,村民出御。此二十人者,与同村诸妇避於楼。教匪入村,攻楼,不能克,乃收禾黍积楼下,环而焚焉。火炽,楼中诸妇有穴墙而跳者,或欲与二十人俱,二十人同声曰:“教匪盈野,理难自拔,万一求死不能得,何颜食息于人世?死于刃,死于水,死于火,死同也。惟毕命於此,吾侪志决矣!”俄而风起,火益怒,楼烬,二十人熸。二十人中已適人者,何李氏、张王氏、刘王氏、冯刘氏、傅李氏、任赵氏、任周氏、任宋氏、任邱氏、任张氏、任赵氏、赵叶氏、李张氏、张赵氏、崔郝氏;未字者,何氏、冯氏、傅氏、熊氏、崔氏。
wáng zì zhèng qī mǎ, qín ān rén. jiā qìng wǔ nián, jiào fěi pò xiàn, mǎ bèi lüè, mà bù yǐ, dāo xié zhī, yì lì, zì liè xuè, zéi jī xīn fén shā zhī.
王自正妻马,秦安人。嘉庆五年,教匪破县,马被掠,骂不已,刀胁之,益厉,眦裂血,贼积薪焚杀之。
qiáng féng tài qī xú, hán chéng rén. féng tài fù kè jié, jiā qìng jiān guān huá xiàn zhī xiàn. shí bā nián jiǔ yuè gēng wǔ, lǐ wén chéng zhī tú wèi luàn, kè jié jí qí qī xùn yān. qián yī yuè, féng tài jiāng qí dì wàng tài guī qǔ fù. luàn zuò, xú mà zéi bù wéi qū, zéi zhí xú dīng zhe tīng shì zhù shàng, luán gē zhī, qì qí gǔ. shì wén, rén zōng yǐ xú sǐ shì liè, mìng shì jié liè, zèng gōng rén, fù sì kè jié cí.
强逢泰妻徐,韩城人。逢泰父克捷,嘉庆间官滑县知县。十八年九月庚午,李文成之徒为乱,克捷及其妻殉焉。前一月,逢泰将其弟望泰归取妇。乱作,徐骂贼不为屈,贼絷徐钉著厅事柱上,脔割之,弃其骨。事闻,仁宗以徐死事烈,命谥节烈,赠恭人,附祀克捷祠。
fāng zhèn shēng qī zhāng, dà xīng rén chén yù wēi qī táng, tái wān rén. zhèn shēng guān jiā yì xiàn dǒu lìu mén xiàn chéng, yù wēi guān tái wān běi lù xié bǎ zǒng. dào guāng shí èr nián shí yī yuè, dào zhāng bǐng wèi luàn, qiǎn qí tú huáng chéng gōng dǒu lìu mén, zhèn shēng yù wēi yǔ qiān zǒng táng bù qú jù zhàn, jiē sǐ zhī, zhāng táng xùn yān. zhāng mà zéi, yì bí wān shé sǐ yóu cǎn. qí yòu nǚ yì cóng sǐ.
方振声妻张,大兴人;陈玉威妻唐,台湾人。振声官嘉义县斗六门县丞,玉威官台湾北路协把总。道光十二年十一月,盗张炳为乱,遣其徒黄城攻斗六门,振声、玉威与千总唐步衢拒战,皆死之,张、唐殉焉。张骂贼,劓鼻剜舌死尤惨。其幼女亦从死。
xuān zōng mìng zhāng táng bìng shì jié liè, fù sì zhèn shēng yù wēi cí. zhōng qīng shì, fù rén dé shì zhě fán sān rén. kè jié zhèn shēng yù wēi yǔ zài zhōng yì chuán.
宣宗命张、唐并谥节烈,附祀振声、玉威祠。终清世,妇人得谥者凡三人。克捷、振声、玉威语在忠义传。
bǎo fēng èr fù, bù zhī qí shì, xiàn chá hé zhài rén. dào guāng zhōng, jiào fěi wèi luàn, guān jūn zhú bǔ, yǐ chē zài huǒ yào liú zhì zhài zhōng, wèi jiào fěi suǒ xiòng, jiāng rǎng ér yǒu zhī. gōng zhài jí, duò qí yī yú wèi pō tuó, ròu báo yǐ dēng. èr fù jiàn zéi rù, dà hū yuē:" zhài pò yǐ! huǒ yào qiě zī zéi, nài hé?" zhài zhōng rén jiē qián bì, wú yīng zhě. èr fù cóng fēng ér huǒ, yào jǐn fén, yān yǒng chén qǐ, péng bó wù huì rú yè, zéi zì xiāng dòu shā, èr fù fán yān.
宝丰二妇,不知其氏,县察河寨人。道光中,教匪为乱,官军逐捕,以车载火药留置寨中,为教匪所诇,将攘而有之。攻寨急,堕其一隅为陂陀,肉薄以登。二妇见贼入,大呼曰:“寨破矣!火药且资贼,奈何?”寨中人皆潜避,无应者。二妇从风而火,药尽焚,烟涌尘起,蓬勃雺晦如夜,贼自相斗杀,二妇燔焉。
dài jūn héng qī lǐ qiè liú, tóng chéng rén. jūn héng, wén yuàn yǒu chuán. xián fēng chū, hóng xiù quán zhī tú gōng xiàn, jūn héng bì shū chéng, lǐ liú jí èr nǚ jū. kòu zhì, zhòng nǚ nián shí liù, kàng rèn sǐ, lǐ liú jiē bèi lüè. kòu shǐ tā suǒ lüè fù yǔ lǐ chù, lǐ yáng yǔ zhū fù yǔ, nà shǒu rù xiù. hū kǒu pēn xuè pū dì, shì zhī, rèn cì hóu sǐ. kòu yù chǐ qí yī, qí lǚ hū yuē:" cǐ liè fù! rǔ chǐ qí yī, wú zhǎn rǔ!" zhū fù fáng liú yì yán, liú shòu lǐ jiè, yǐ jiān tuō qí yòu nǚ qiú. liǎng yuè yú, bù yán, bù zhì fā. yī rì, kòu yù wū zhī, nǎi dà mà. kòu nù, shā zhū dōng jiāo wài, mà bù jué. yuē:" wú jīn kě yǐ bào nǚ jūn yǐ!" suì sǐ.
戴钧衡妻李、妾刘,桐城人。钧衡,文苑有传。咸丰初,洪秀全之徒攻县,钧衡避舒城,李、刘及二女居。寇至,仲女年十六,抗刃死,李、刘皆被掠。寇使他所掠妇与李处,李阳与诸妇语,纳手入袖。忽口喷血仆地,视之,刃刺喉死。寇欲褫其衣,其侣呼曰:“此烈妇!汝褫其衣,吾斩汝!”诸妇防刘益严,刘受李诫,以间脱其幼女囚。两月馀,不言,不栉发。一日,寇欲污之,乃大骂。寇怒,杀诸东郊外,骂不绝。曰:“吾今可以报女君矣!”遂死。
chén jí lín qī zhōu, lín chuān rén. xián fēng jiān, hóng xiù quán zhī tú pò xiàn, zhōu yǔ nǚ xiān yīng zǒu tóng lǐng, zéi jí zhī, jiā jiàn yú xiàng, bī zhī, bù kěn cóng. shā xiān yīng, yù nù, pī zéi jiá, zéi shā zhī, shī tí qí shǒu ér lì, zéi wèi zhī jīng zǒu.
陈吉麟妻周,临川人。咸丰间,洪秀全之徒破县,周与女仙英走铜岭,贼及之,加剑于项,逼之,不肯从。杀仙英,愈怒,批贼颊,贼杀之,尸提其首而立,贼为之惊走。
tóng shí líng chuán jīng qī yáng, péng zé rén. yǔ gū nì shān zhōng, zéi sōu dé gū, yáng chí dāo bēn fù. zéi shě gū yǔ dòu, lì jìn, wèi zéi zhī jiě. yáng tóng xiàn yòu yǒu jiǎ lián pǐn qī hán, guāi zéi, wèi suǒ zhé.
同时凌传经妻杨,彭泽人。与姑匿山中,贼搜得姑,杨持刀奔赴。贼舍姑与斗,力尽,为贼支解。杨同县又有贾莲品妻韩,掴贼,为所磔。
qín yào céng qī bì, yào céng, jiāng níng rén bì, zhèn yáng rén, hú guǎng zǒng dū yuán nǚ yě. yào céng yǐ jǔ rén guān láng zhōng. xián fēng sān nián èr yuè, hóng xiù quán gōng jiāng níng. bì nián jiāng bā shí, chéng pò, jí jiā rén gào yuē:" wú jiā rén shòu cháo tíng ēn, yú yì dāng sǐ. ěr cáo jiē cháo tíng bǎi xìng, píng rì shòu chéng píng zhī fú, jīn kòu luàn, kě ài sǐ hū? qiě wèi zéi dé, bì yǒu qiú sǐ bù dé zhě, huǐ hé jí!" nǎi fú mìng fú, fú zhàng fù shuǐ sǐ. cóng zhě shù shí rén.
秦耀曾妻毕,耀曾,江宁人;毕,镇洋人,湖广总督沅女也。耀曾以举人官郎中。咸丰三年二月,洪秀全攻江宁。毕年将八十,城破,集家人告曰:“吾家人受朝廷恩,於义当死。尔曹皆朝廷百姓,平日受承平之福,今寇乱,可爱死乎?且为贼得,必有求死不得者,悔何及!”乃服命服,扶杖赴水死。从者数十人。
cáo shì hè qī guǎn, míng huái zhū, zì cáng zhēn, yì jiāng níng rén. shì hè guān shǎn xī qīng jiàn zhī xiàn. chéng jiāng pò, yǔ shì hè xiōng qī lǐ yì zhū shì cí shù shàng, zì shū yī jīn yuē:" shǎn xī qīng jiàn xiàn zhī xiàn cáo shì hè qī guǎn shì wèi guó sǐ yú cǐ."
曹士鹤妻管,名怀珠,字藏真,亦江宁人。士鹤官陕西清涧知县。城将破,与士鹤兄妻李缢朱氏祠树上,自书衣襟曰:“陕西清涧县知县曹士鹤妻管氏为国死於此。”
xiè shí quán qī liào, céng shí tài qī huáng, yè jīn tí mǔ hú, móu shèng yún qī huáng, jiē dìng nán rén. xián fēng liù nián, yuè zéi gōng chéng, liào huáng jiē zhù chéng shǒu. liào zhí rèn dēng pí, lì shǔ shí zhòu yè. yī xī, yī dié shì zéi, wèi fēi pào suǒ zhōng, suì zú. huáng zuǒ shí tài shā zéi, zéi gōng chéng dōng nán yú, huáng fù jiù, zhōng huǒ qiāng, yóu dà hū shā zéi, sǐ chéng shàng. bā nián, zéi fù zhì, gōng hú suǒ jū cūn, jīn tí cóng xiāng bīng yù zéi, hú wò xī xīn fǔ, bó zéi shí yú. lì dòu, bèi zhòng chuāng, yǔ jīn tí jù sǐ. shèng yún suǒ jū yuē móu jiā zhuāng, tǔ kòu zuò, huáng yǔ zhóu lǐ fā huǒ jiàn yì zéi. zéi yú wū rù, shèng yún yǔ qí fù jiē sǐ. huáng huī dāo xiàng zhàn, jiǔ zhī, zéi dà zhì, zì jǐng sǐ.
谢石全妻廖,曾石泰妻黄,叶金题母胡,缪胜云妻黄,皆定南人。咸丰六年,粤贼攻城,廖、黄皆助城守。廖执刃登陴,历数十昼夜。一夕,依堞视贼,为飞炮所中,遂卒。黄佐石泰杀贼,贼攻城东南隅,黄赴救,中火枪,犹大呼杀贼,死城上。八年,贼复至,攻胡所居村,金题从乡兵御贼,胡握析薪斧,踣贼十馀。力斗,被重创,与金题俱死。胜云所居曰缪家庄,土寇作,黄与妯娌发火箭殪贼。贼逾屋入,胜云与其父皆死。黄挥刀巷战,久之,贼大至,自刭死。
shí shí rěn pìn qī liú, míng mǐn hé, wú xiàn rén, jiā dòng tíng shān. shí rěn zú, liú de qǐng yú fù mǔ, bēn sāng, fèng gū jū. xián fēng shí nián xià, hóng xiù quán zhī tú pò sū zhōu, dòng tíng shān mín jù shǒu. yuè suì yú, lì jìn. zéi zì shān qián rù, liú shèng fú dài shuǐ cì, shì sǐ. jū sān rì, zéi bù zhì, gū wǎn lìng rù shì, liú wèn:" hé yǐ dé miǎn?" zé yuē:" lǜ qián shū zéi bīng." liú yuè qǐ, kū yuē:" shì nǎi jiàng yě! jiàng zé cǐ zéi tǔ, wú zéi rén yǐ. wú yǐ wéi sān rì zhōng, ruò bèi yǔ zéi jué sǐ zhàn ěr. jīn ruò cǐ, hé yòng shēng wèi?" gū yǔ jiā rén bèi lì quàn wú sǐ, liú hǎo wèi yuē:" wǒ sān rì bù rù hù, bèi yǐ! qiě shǎo xiū." rù shì, jí yè zì jīng sǐ. liú yī zhǐ, zì shū shēng sǐ nián yuè rì.
石时稔聘妻刘,名敏和,吴县人,家洞庭山。时稔卒,刘得请於父母,奔丧,奉姑居。咸丰十年夏,洪秀全之徒破苏州,洞庭山民拒守。阅岁馀,力尽。贼自山前入,刘盛服待水次,誓死。居三日,贼不至,姑挽令入室,刘问:“何以得免?”则曰:“率钱输贼兵。”刘跃起,哭曰:“是乃降也!降则此贼土,吾贼人矣。吾以为三日中,若辈与贼决死战耳。今若此,何用生为?”姑与家人辈力劝毋死,刘好谓曰:“我三日不入户,惫矣!且少休。”入室,即夜自经死。留一纸,自书生死年月日。
zhāng yáo pǔ nǚ hài gū, yú háng rén. xián fēng shí nián, nián shí wǔ. liù yuè gēng wǔ, zéi zhì, hài gū bào zhù jiān bù shì, zéi jī zhī, shí zhǐ jiē chuàng, bào zhù rú gù. zéi zhuó qí jiān bèi, hài gū mà yuē:" hèn bù wéi nán zǐ shā ěr bèi jǐn!" zéi lēi qí jǐng sǐ.
章瑶圃女亥姑,馀杭人。咸丰十年,年十五。六月庚午,贼至,亥姑抱柱坚不释,贼击之,十指皆创,抱柱如故。贼斫其肩背,亥姑骂曰:“恨不为男子杀尔辈尽!”贼勒其颈死。
dài kě héng qī zhū, kě héng, rén hé rén zhū, cháng xīng rén. kě héng fù xī zì yǒu chuán. xián fēng shí nián, háng zhōu pò, xī xùn. zhū jù yī qīn, shì liǎn rú lǐ, cóng kě héng zhuǎn xǐ. míng nián, fù huán, zéi fù zhì. wéi jí, zhū fāng wèi shī cí zì ruò, yuē:" wǒ zì wèi jì jiǔ yǐ, hé jù!" chéng pò, zhū yǔ kě héng sù jiāng zi chū bì, fù shī shǐ sǐ. bù shí liǎng rì, wèi jué zì jīng, gēng duàn, yòu wèi jué yè rù chí sǐ, jí xī sǐ jié chù. xī sǐ shí, shǎo zǐ suì sūn qī sūn, fāng guī xǐng, wén jí yǎng yào xùn. qí zǔ mǔ yáo mǔ mǐn, jí zhū dì mèi jiē sǐ, fán qī rén.
戴可恒妻朱,可恒,仁和人;朱,长兴人。可恒父熙自有传。咸丰十年,杭州破,熙殉。朱具衣衾,视敛如礼,从可恒转徙。明年,复还,贼复至。围急,朱方为诗词自若,曰:“我自为计久矣,何惧!”城破,朱语可恒速将子出避,赋诗矢死。不食两日,未绝;自经,縆断,又未绝;夜入池死,即熙死节处。熙死时,少子穗孙妻孙,方归省,闻即仰药殉。其祖母姚、母闵,及诸弟、妹皆死,凡七人。
jīn fú céng qī lǐ, fú céng, xiù shuǐ rén, yǒu chuán lǐ, yú háng rén. fú zēng fù dǐng xiè, guān lín ān xùn dǎo, jì nú háng zhōu. hóng xiù quán zhī tú zài gōng háng zhōu, wéi jiǔ shí jǐn, zá dàn cǎo mù, shèn zhì zhá yǔ jī yuán gé wèi shí. chéng jiāng pò, lǐ yǔ fú céng shǐ bì sǐ. shàng yú yín bǐng yī, wèi fú céng fèng zhì fù xù zhōng, wèi qióng tú dé cǐ, yóu kě dàn xī huó yě. é, zéi dà zhì, tóu yīn jiā hóng shì wū hòu chí sǐ. tóng shí dǐng xiè xùn lín ān, dǐng xiè dì hóng xī qī hú, bì lín ān cūn jiān, wèi zéi suǒ pò, máo chōng qí hóu sǐ. xián fēng shí nián, zéi pò jiā xīng, fú céng zhī zú zhū fù nǚ sǐ zhě, yǎn qín qī ní yǎn kē qī zhōng hóng jiàn qī xú hóng chí qī xǔ hóng xūn qī pān hóng yì qī hú hóng shòu qī gù hóng fú qī qū. xú xǔ jiē yǒu nǚ cóng sǐ. zhèn shēng qī zhāng, zéi jiāng zhì shí xiān zì jīng xùn.
金福曾妻李,福曾,秀水人,有传;李,馀杭人。福曾父鼎燮,官临安训导,寄孥杭州。洪秀全之徒再攻杭州,围久食尽,杂啖草木,甚至煠雨屐缘革为食。城将破,李与福曾矢必死。尚馀银饼一,为福曾缝置複絮中,谓穷途得此,犹可旦夕活也。俄,贼大至,投姻家洪氏屋后池死。同时鼎燮殉临安,鼎燮弟鸿僖妻胡,避临安村间,为贼所迫,矛舂其喉死。咸丰十年,贼破嘉兴,福曾之族诸妇女死者,衍芹妻倪、衍科妻锺、鸿鉴妻徐、鸿墀妻许、鸿勋妻潘、鸿勚妻胡、鸿绶妻顾、鸿绂妻屈。徐、许皆有女从死。振声妻张,贼将至时先自经殉。
zhāng fú hǎi qī yáo, qián táng rén. fú hǎi guān guǎng dōng qǔ jiāng zhī xiàn. yáo jiā jū, kòu zhì, chéng wéi hé, mǐ jǐn shí mài, mài jǐn shí kāng bǐ, kāng bǐ jǐn shí mǎ liào dòu. chéng pò, zéi xié yáo xíng, yáo fèn qǐ jī zéi, bèi shā. tóng sǐ zhě dì sì sūn wáng, nǚ xìng zhū, zhí nǚ mǎn wén yuè.
张福海妻姚,钱塘人。福海官广东曲江知县。姚家居,寇至,城围合,米尽食麦,麦尽食糠粃,糠粃尽食马料豆。城破,贼胁姚行,姚奋起击贼,被杀。同死者娣、姒孙、王,女杏珠,侄女满、文、月。
shào shùn nián qī yī, rén hé rén. shùn nián, yì chén zi, yì chén zì yǒu chuán. háng zhōu bèi wéi, yī chuī zhōu fèng jiù gū, zhé rěn jī bù shí. chéng pò, qí qí gū jì chū, rù jǐng sǐ. xún fǔ mǎ xīn yí shàng yì chén sǐ shì zhuàng, fù chén yī" shēng zé yǐ xiào shì qīn, lín nàn bù qiú gǒu huó, shēn míng dà yì", dé jīng.
邵顺年妻伊,仁和人。顺年,懿辰子,懿辰自有传。杭州被围,伊炊粥奉舅姑,辄忍饥不食。城破,俟其姑既出,入井死。巡抚马新贻上懿辰死事状,附陈伊“生则以孝事亲,临难不求苟活,深明大义”,得旌。
shùn nián dì shùn guó qī liú, yì rén hé rén. shùn guó wèi liù hé zhī xiàn, zú. liú fù kūn fāng wèi hàn zhōng zhī fǔ, lìng yǐ èr zi wǎng. liú wèi yì xiāng fēi kě jiǔ jū, yǐ shùn guó sāng hái zàng. sōu xiān shì cáng shū shòu èr zi, dū jiù xué shén yán, èr zi jiē chéng lì.
顺年弟顺国妻刘,亦仁和人。顺国为六合知县,卒。刘父堃方为汉中知府,令以二子往。刘谓异乡非可久居,以顺国丧还葬。蒐先世藏书授二子,督就学甚严,二子皆成立。
chén mǒu pìn qī fēng, hǎi níng cháng ān zhèn rén. wèi xíng ér fū sǐ, shì bù jià, fèng fù fù zú, wèi lì hòu. nián sì shí yú, zéi zhì, fén qí cūn, fēng zì chén shuǐ wèng zhōng. zéi qù, qī zú wǎng shì zhī, qí lú jìn, wèng shuǐ fèi, shī wèi mí yǐ.
陈某聘妻酆,海宁长安镇人。未行而夫死,誓不嫁,奉父;父卒,为立后。年四十馀,贼至,焚其村,酆自沉水瓮中。贼去,戚族往视之,其庐烬,瓮水沸,尸为糜矣。
hú jīn tí qī yú, jīn tí, wū chéng rén yú, guī ān rén: jiā shuāng lín. zéi yǐ yǒu sè, qū shǐ xíng, bù cóng, chí rèn chī
胡金题妻俞,金题,乌程人;俞,归安人:家双林。贼以有色,驱使行,不从,持刃哧
zhī, zhāng mù yǐ jǐng jiù rèn. zéi xiào yuē:" chī nǚ zǐ!" nǎi zhí yǐ xíng. xíng shù shí bù, yǒu qiáo héng shuǐ, yú hǎo yǔ zéi yuē:" yǔ hòu ní nìng, zhí bù kě yǐ xíng, qǐ shě wǒ, wǒ zì cóng rǔ qù." fù qǐng yǐ liǎng máo jiā chí yǐ shàng, shì wú sǐ yì. zhì qiáo bàn, fèn yuè rù shuǐ, zéi nù qí dài, máo cì zhī, sǐ.
之,张目以颈就刃。贼笑曰:“痴女子!”乃絷以行。行数十步,有桥横水,俞好语贼曰:“雨后泥泞,絷不可以行,乞舍我,我自从汝去。”复请以两矛夹持以上,示无死意。至桥半,奋跃入水,贼怒其绐,矛刺之,死。
wáng shì nǚ wǎn róng, yì jiā shuāng lín. zéi lüè qí fù mǔ, wǎn róng qǐng yú zéi:" shì fù mǔ, wǒ cóng rǔ qù." zéi shì qí fù mǔ. yǐ rù zhōu, wǎn róng chū hù hū yuē:" wǒ yóu yǒu yǔ, qǐng shǎo dài!" qiě hū qiě xíng, jìn shuǐ, jí yuè zì chén. zéi cāo máo zhěng zhī, bù shàng, suì sǐ.
王氏女婉容,亦家双林。贼掠其父母,婉容请于贼:“释父母,我从汝去。”贼释其父母。已入舟,婉容出户呼曰:“我犹有语,请少待!”且呼且行,近水,疾跃自沉。贼操矛拯之,不上,遂死。
zhèng dé gāo qī yǔ fāng qí lián qī, jiē ruǎn shì xiōng dì yě, lán xī rén. zéi pò xiàn, dé gāo qí lián jiāng qí nú bì běi shān. jiǔ zhī, dé gāo qí lián xié rù xiàn, wèi zéi shā. èr fù tòng, shì sǐ. yī rì zéi yǎn zhì, èr fù jiān zuò bù wéi dòng. yī zéi chí máo rù, yǐ máo yú bì, hū èr fù jù míng, èr fù bù yīng. zéi jiě pèi dāo zhì dì, yuē:" bù yīng qiě sǐ!" èr fù lì shēng dá yuē:" wǒ cáo wèi sǐ, shàng zuò dài rǔ yé? wú fū sǐ yú zéi, jīn dāng shā rǔ!" suì yuè qǐ, jí qǔ dāo máo jī zéi, zéi tú shǒu, bèi shù chuàng, dà hū, qún zéi jiē zhì, èr fù lì dòu sǐ.
郑德高妻与方其莲妻,皆阮氏兄弟也,兰谿人。贼破县,德高、其莲将其孥避北山。久之,德高、其莲偕入县,为贼杀。二妇恸,誓死。一日贼奄至,二妇坚坐不为动。一贼持矛入,倚矛於壁,呼二妇具茗,二妇不应。贼解佩刀掷地,曰:“不应且死!”二妇厉声答曰:“我曹畏死,尚坐待汝耶?吾夫死于贼,今当杀汝!”遂跃起,即取刀矛击贼,贼徒手,被数创,大呼,群贼皆至,二妇力斗死。
zhōu xiǎo méi qī tāng, míng shuò rén, cháng shú rén. xián fēng shí nián, hóng xiù quán zhī tú xiàn cháng shú, xiǎo méi fāng fù xiāng, tāng lǜ zi lián xiāng nǚ shū zhēn jí yòu zǐ nǚ rù jǐng sǐ. jiāng rù jǐng, zhǔ zhǎng zǐ yú lín wēng tuō jiè zhǐ fù lǎo pú, zhǔ chí shū bào xiǎo méi, shū yuē:
周小梅妻汤,名硕人,常熟人。咸丰十年,洪秀全之徒陷常熟,小梅方赴乡,汤率子涟香、女淑贞及幼子、女入井死。将入井,嘱长子於邻翁;脱戒指付老仆,嘱持书报小梅,书曰:
" zuó jūn chū mén, fàn hòu jí shī cháng shú, yī yè wèi mián. jīn shuǐ qióng shān jìn, dāng sǐ yì, hèn bù néng yī yán wèi bié. yuán jūn píng ān, wù yǐ qiè mǔ zǐ wèi niàn. jì jiè zhǐ yī méi, jiàn cǐ rú jiàn qiè!"
“昨君出门,饭后即失常熟,一夜未眠。今水穷山尽,当死义,恨不能一言为别。原君平安,勿以妾母子为念。寄戒指一枚,见此如见妾!”
yáng mǒu qī shěn, míng cǎi xiá, jīn huá rén. shēng nóng jiā, yǒu lì, néng wǔ dà dāo, zhòng bǎi jīn. sú dòu niú, niú bēn, cǎi xiá shǒu wǎn zhī, niú bù dé dòng. xián fēng shí yī nián, zéi jiāng zhì, xiāng rén jí tuán liàn de shù bǎi rén, tuī cǎi xiá zhǔ zhī. shí lán xī zhū gě dào tuán liàn guò wàn rén, yǔ xiāng jī jiǎo, zéi zhì zé hù jiù. hóng xiù quán jiāng lǐ shì xián zì lóng yóu zhì, cǎi xiá chéng qí wèi dìng jī zhī, bài zǒu. zǒng dū zhāng yù liáng zhì lán xī, bào yú mín, dào jì zhī. bīng yǒu zì zéi jiàng zhě, wěi wèi zhū gě shì zhī zhì guò jīn huá suǒ kào, cǎi xiá chá qí zhà, jī shā shù bǎi rén. yù liáng gào xún fǔ, wèi tuán liàn shā guān jūn, hù jié bù yǐ. zéi yòu zhì, wěi wèi guān jūn zhuāng, lì bù fù chá, jīn huá pò, cǎi xiá zì jǐng sǐ. yáng mǒu yì sǐ luàn jūn zhōng.
杨某妻沈,名彩霞,金华人。生农家,有力,能舞大刀,重百斤。俗斗牛,牛奔,彩霞手挽之,牛不得动。咸丰十一年,贼将至,乡人集团练得数百人,推彩霞主之。时兰溪诸葛焘团练过万人,与相犄角,贼至则互救。洪秀全将李世贤自龙游至,彩霞乘其未定击之,败走。总督张玉良至兰溪,暴於民,焘惎之。兵有自贼降者,伪为诸葛氏之帜过金华索犒,彩霞察其诈,击杀数百人。玉良告巡抚,谓团练杀官军,互讦不已。贼又至,伪为官军装,吏不复察,金华破,彩霞自刭死。杨某亦死乱军中。
zhōu shì dì qī hú, zhèn hǎi rén. xián fēng shí yī nián, zéi lüè shì dì qù, shǐ shì mǎ, yǐ sān zéi jiān zhī xíng. shì dì yuē:" wú xiāng gù duō mǎ, sì rén nǎi bù zú." zéi lìng mù zhuàng fū xié, shì dì dé xiāng rén tóng xiàn zéi zhě liù, dǎo zhī zhì yín dōng xiāng. dì pì, suì shǒu rèn sān zéi, qí yī shí yáng sǐ, shì dì wèi chá yě. qiǎn xiāng rén zì guī, jiǎo zéi lìng rù níng bō, chū bèi lüè nán fù shù shí bèi. yè bàn, yáng sǐ zéi guī gào qí qú, jiāng qún zéi bǔ shì dì, shì dì táo zǒu. zéi zhí shì dì mǔ jí hú, hú yǔ zéi yuē:" wú jiā yǒu cáng jīn qiáng, qǐng yǐ wú zhì, qiǎn wú gū fā cáng jīn qiáng, kuì zhū gōng." gū yǐ qù, hú yǎng yào sǐ, shì dì mǔ zǐ jiē dé miǎn.
周世棣妻胡,镇海人。咸丰十一年,贼掠世棣去,使市马,以三贼监之行。世棣曰:“吾乡故多马,四人乃不足。”贼令募壮夫偕,世棣得乡人同陷贼者六,导之至鄞东乡。地僻,遂手刃三贼,其一实阳死,世棣未察也。遣乡人自归,矫贼令入宁波,出被掠男妇数十辈。夜半,阳死贼归告其渠,将群贼捕世棣,世棣逃走。贼执世棣母及胡,胡语贼曰:“吾家有藏钅强,请以吾质,遣吾姑发藏钅强,馈诸公。”姑已去,胡仰药死,世棣母子皆得免。
cài yǐ yíng qī cáo qiè mǎ, xiāo shān rén. xián fēng shí yī nián, zéi zì yán zhōu xún jiāng báo xiāo shān, yǐ yíng jiāng qī qiè zǐ nǚ bì bīng wáng jiā qiáo. yù zéi, jié cáo, jiāng fàn zhī, qiě mà qiě rù shuǐ sǐ. zi jǐng shì nǚ jǐng liáng bēn fù, yǔ jù sǐ. nǚ jǐng lǐ wèi zéi lüè, yǔ zéi:" wù xiāng qiáng, wǒ gù yuán cóng rǔ." zéi shāo kuān zhī. xíng jìn shuǐ, yì jí yuè zì chén. mǎ bào sān suì zi nì wěi jiān, yǐ yíng hái, qiú dé mǎ. zéi fù zhì, mǎ shì dào páng shě yǒu cǎi líng zhě suǒ yí mù yīng, zhé kū mù shòu yǐ yíng shǐ chéng yǐ dù. yǐ yíng yào mǎ xié, mǎ yuē:" cǐ fēi zhōu, bù néng shèng èr rén." chū huái zhōng ér tóu yǐ yíng, yuē:" yǐ cǐ zi suí jūn qù." yǐ yíng dù wèi bàn, huí wàng zéi chuí jí, mǎ hū:" jūn wù niàn wǒ, jīn yǔ jūn yǒng bié!" fù shuǐ sǐ, yǐ yíng dé miǎn.
蔡以莹妻曹、妾马,萧山人。咸丰十一年,贼自严州循江薄萧山,以莹将妻妾子女避兵王家桥。遇贼,劫曹,将犯之,且骂且入水死。子景轼、女景良奔赴,与俱死。女景李为贼掠,语贼:“勿相强,我固原从汝。”贼稍宽之。行近水,亦疾跃自沉。马抱三岁子匿苇间,以莹还,求得马。贼复至,马视道旁舍有采菱者所遗木罂,折枯木授以莹使乘以渡。以莹要马偕,马曰:“此非舟,不能胜二人。”出怀中儿投以莹,曰:“以此子随君去。”以莹渡未半,回望贼垂及,马呼:“君勿念我,今与君永别!”赴水死,以莹得免。
wáng yǒng xǐ qī lú, yǒng xǐ, kāi zhōu rén lú, qīng fēng rén. xián fēng shí yī nián sì yuè yǐ sì, dào lǐ gǔ kǎo wéi zhōu chéng, yǒng xǐ jiāng chū zhù shǒu, yǔ lú yuē:" ruò wén pào, jí chéng pò, wú jiā shì qīng bái, shèn wù wèi zéi wū!" lú yuē:" nuò." zéi zhì, jǔ pào xiāng jī, chéng dé quán. yǒng xǐ guī, zé lú lǜ èr nǚ zì jīng sǐ yǐ. èr nǚ: zhǎng yuē yìn, cì yuē gǎi. yòu yǒu zhāng shì fù, cūn jū, zéi zhí yǐ qù. jiàn jǐng, dài yuē:" wǒ kě shén, qǐ jiě fù yǐn wǒ!" zéi jiě fù, rù jǐng sǐ.
王永喜妻卢,永喜,开州人;卢,清丰人。咸丰十一年四月乙巳,盗李古考围州城,永喜将出助守,语卢曰:“若闻炮,即城破,吾家世清白,慎勿为贼汙!”卢曰:“诺。”贼至,举炮相击,城得全。永喜归,则卢率二女自经死矣。二女:长曰印,次曰改。又有张氏妇,村居,贼执以去。见井,绐曰:“我渴甚,乞解缚饮我!”贼解缚,入井死。
liú chóng dǐng mǔ zhāng, dū chāng rén. xián fēng jiān, hóng xiù quán zhī tú gōng xiàn, xiàn rén zhì xiāng bīng, tuī chóng dǐng zhǔ qí shì, chóng dǐng xiè mǔ zài. zhāng yuē:" rén shuí wú mǔ, jiē yǐ mǔ xiè, shuí dāng shā zéi zhě?" chóng dǐng shòu mìng zhǔ xiāng bīng, zhāng chū jiā cái zuǒ xiǎng. zéi zhì, chóng dǐng qǐng mǔ bì zéi, zhāng xuàn rán yuē:" wèi zhàn ér xiān cè bài, rén xīn sàn yǐ! yǒu jìn chǐ, wú tuì cùn, cǐ wài fù hé gù?" chóng dǐng xuě tì chū zhàn, bài sǐ. zhāng wén bài, yuē:" chóng dǐng sǐ yǐ!" suì zì jīng, wèi jué zéi yǐ rù, zhāng chū, zuò táng shàng, mà zéi, sǐ zhī.
刘崇鼎母张,都昌人。咸丰间,洪秀全之徒攻县,县人治乡兵,推崇鼎主其事,崇鼎谢母在。张曰:“人谁无母,皆以母谢,谁当杀贼者?”崇鼎受命主乡兵,张出家财佐饷。贼至,崇鼎请母避贼,张泫然曰:“未战而先策败,人心散矣!有进尺,无退寸,此外复何顾?”崇鼎雪涕出战,败死。张闻败,曰:“崇鼎死矣!”遂自经,未绝;贼已入,张出,坐堂上,骂贼,死之。
wǔ chāng nǚ zǐ, bù zhī qí xìng shì, zài zéi zhōng hào wèi zhū jiǔ mèi. xián fēng jiān, hóng xiù quán pò wǔ chāng, qū yǐ dōng, zhì jiāng níng, yáng xiù qīng yù nà zhī. nǚ shì yǐn huān shén, qián zhì dú jiǔ shí zhōng jìn xiù qīng, chí zhī jí, xiù qīng chá yǒu yì, zhé sǐ.
武昌女子,不知其姓氏,在贼中号为朱九妹。咸丰间,洪秀全破武昌,驱以东,至江宁,杨秀清欲纳之。女侍饮驩甚,潜置毒酒食中进秀清,持之急,秀清察有异,磔死。
cāng zhōu nǚ zǐ, yì bù zhī qí xìng shì, tóng zhì qī nián, zhāng zǒng yú běi gōng cāng zhōu, qí dǎng dé cǐ nǚ, xiàn zǒng yú, zǒng yú shǐ zhí yì. nǚ xiù chū jiǎn cì zǒng yú, shāng qí bì, qún zéi jí, lì hǎi zhī.
沧州女子,亦不知其姓氏,同治七年,张总愚北攻沧州,其党得此女,献总愚,总愚使执役。女袖出剪刺总愚,伤其臂,群贼集,立醢之。
fèi mǒu qī wú, fèi mǒu, dé qīng rén wú, chù zhōu rén, shī qí xiàn. fù jǐng fān, wèi hú zhōu yùn liáng qiān zǒng, yīn yǐ nǚ guī fèi. zǎo guǎ, shì zǔ gū shén jǐn. hóng xiù quán zhī tú xiàn dé qīng, jǐng fān tā xǐ, wú zhǔ yǐ zi ér liú shì zǔ gū. zéi dà zhì, zhuī wú, jiāng wū zhī, bù cóng. zéi chōu rèn chū, zǔ gū yǔ xiāng xiàng kū, wú kāng kǎi qiú sǐ. zéi xì zhī shù shàng, yuē:" wǒ chū rǔ xīn, guān rǔ xīn jiān fǒu?" rèn zì xiōng, chū xīn, jiān rú shí, zéi dà jīng. jiù dé qīng rén qiú qí xìng shì, yuē:" cǐ fù dài yǒu shén!"
费某妻吴,费某,德清人;吴,处州人,失其县。父景藩,为湖州运粮千总,因以女归费。早寡,事祖姑甚谨。洪秀全之徒陷德清,景藩他徙,吴嘱以子而留事祖姑。贼大至,追吴,将汙之,不从。贼抽刃出,祖姑与相向哭,吴慷慨求死。贼系之树上,曰:“我出汝心,观汝心坚否?”刃剚胸,出心,坚如石,贼大惊。就德清人求其姓氏,曰:“此妇殆有神!”
lěng yù yíng qī lú, yì níng rén. yù yíng guān dū chāng xùn dǎo, hóng xiù quán zhī tú pò xiàn, sǐ zhī. lú fú kū yù yíng cè, wèi yù yíng lǐ xū, lì shēng mà zéi. zéi duàn qí shé, sǐ, shǒu yóu wò xū fú shì yě.
冷煜瀛妻卢,义宁人。煜瀛官都昌训导,洪秀全之徒破县,死之。卢伏哭煜瀛侧,为煜瀛理须,厉声骂贼。贼断其舌,死,手犹握须弗释也。
chén zhào jí qī yú, yì yì níng rén. yì níng pò, zéi shā zhào jí. yú fāng rèn, mà zéi, zéi kū qí fù, ér zhú rèn duò, gū gū qì, zéi jīng zǒu. qí qú wén, wèi zhī shǎo jí.
陈兆吉妻余,亦义宁人。义宁破,贼杀兆吉。余方姙,骂贼,贼刳其腹,儿逐刃堕,呱呱泣,贼惊走。其渠闻,为之少戢。
cài fǎ dù qī jiǎn, xīn gàn rén. jiǎn zǎo guǎ, měi. hóng xiù quán zhī tú gōng xiàn, míng suǒ jiǎn, yán bù dé tú cài shì. cài shì dà xiōng, jiǎn yuē:" shì wú nán." yàn fú shèng yú chū, fāng dù xī qiáo, zhòu zì yú yuè chū, rù xī shuǐ. xī shuǐ jí, qiú qí shī, wù néng dé.
蔡法度妻简,新淦人。简早寡,美。洪秀全之徒攻县,名索简,言不得屠蔡氏。蔡氏大忷,简曰:“是无难。”艳服乘舆出,方度谿桥,骤自舆跃出,入溪水。溪水急,求其尸,勿能得。
zhāng shǒu yī nǚ chūn yīng, shān xī rén, yù hǎi chéng. tóng zhì èr nián, huí luàn, shǒu yī yǐ zú, dì mèi yòu, mǔ bēi qì. chūn yīng yáng yǔ huí:" néng tuō wǒ mǔ jí dì mèi, yuán xiāng cóng." huí qiǎn liǎng qí shǐ shǒu yī jiù pū hù zhī xíng. chūn yīng dù qù yuǎn, rù jǐng sǐ.
张守一女春英,山西人,寓海城。同治二年,回乱,守一已卒,弟、妹幼,母悲泣。春英阳语回:“能脱我母及弟、妹,原相从。”回遣两骑使守一旧仆护之行。春英度去远,入井死。
wáng zhàn yuán qī yáng, gāo lán rén. tóng zhì sì nián, huí luàn, yáng cóng jiā rén nì shān xué zhōng, wèi huí suǒ de. yáng yuē:" rú ài wǒ, xìng wú shāng wǒ gū." huí qū yáng qù, zhì yī cūn, huí rù lüè. yáng yǔ tú rén yuē:" wǒ wáng zhàn yuán qī, jiāng sǐ yú cǐ. qǐ jì yǔ wú fū, sù fù mǔ yuǎn dùn!" suì rù jǐng sǐ.
王占元妻杨,皋兰人。同治四年,回乱,杨从家人匿山穴中,为回所得。杨曰:“如爱我,幸毋伤我姑。”回驱杨去,至一村,回入掠。杨语途人曰:“我王占元妻,将死於此。乞寄语吾夫,速负母远遁!”遂入井死。
wáng bǐng kūn nǚ cuì huán, gù yuán rén. yì wèi huí dé, yù xié zhī qù, cuì huán yuē:" shì wǒ fù xiōng, kě." huí shì qí fù xiōng, yuē:" wǒ ruò bù rèn qí, yuán yǐ yú xíng." huí xǐ, bǐ yǐ yú xíng, nǚ yú zhōng ěr dú, wèi zhì huí suǒ, sǐ yú zhōng.
王秉堃女翠环,固原人。亦为回得,欲挟之去,翠环曰:“释我父、兄,可。”回释其父、兄,曰:“我弱不任骑,原以舆行。”回喜,俾以舆行,女舆中饵毒,未至回所,死舆中。
wèi kè míng nǚ xiù lián, jīng zhōu rén. tóng zhì qī nián èr yuè, cóng liǎng xiōng xíng bì bīng. huí zhì, cì xiōng zhōng máo sǐ. xiù lián guì qǐng huó zhǎng xiōng, huí xǔ zhī. zhǎng xiōng tuō zǒu zhì shān lù, yáo wàng huí pò xiù lián chéng mǎ dù shuǐ, zhì zhōng liú, zhuì shuǐ sǐ.
魏克明女秀莲,泾州人。同治七年二月,从两兄行避兵。回至,次兄中矛死。秀莲跪请活长兄,回许之。长兄脱走至山麓,遥望回迫秀莲乘马渡水,至中流,坠水死。
liú qìng yào qī liào, lóng nán rén. qìng yào shì jiǔ zì jǐ. tóng zhì sān nián, zéi zhì, liào chí rèn wèi gū chū. zéi zhí gū, liào huī rèn duàn zéi wàn, gū dé tuō. zéi dòu liào, liào shā èr zéi, lì jìn, kū fù duàn shé sǐ.
刘庆耀妻廖,龙南人。庆耀贳酒自给。同治三年,贼至,廖持刃卫姑出。贼执姑,廖挥刃断贼腕,姑得脱。贼斗廖,廖杀二贼,力尽,刳腹断舌死。
ōu yáng wéi yuán qī cáo, chóng rén rén. gū zǎo guǎ, nián jiǔ shí jiǔ yǐ, zéi jí, cáo fèng gū zǒu tài fú shān, yù zéi, gū jiàn shā. cáo yǔ wéi yuán jī zéi, jiē sǐ.
欧阳维元妻曹,崇仁人。姑早寡,年九十九矣,贼急,曹奉姑走太浮山,遇贼,姑见杀。曹与维元击贼,皆死。
lǐ pán lóng qī dèng, yǒng xīn rén. zéi gōng xiàn, dèng yǔ zú dì sì zǒu, yù zéi shì píng. sān fù gòng dòu zéi, jiē sǐ. dì sì shī qí shì.
李盘龙妻邓,永新人。贼攻县,邓与族娣、姒走,遇贼仕坪。三妇共斗贼,皆死。娣、姒失其氏。
huáng shì nǚ, míng wǎn lí, jiāng níng rén. xián fēng sān nián, hóng xiù quán pò jiāng níng, wǎn lí fāng wǔ suì, yǒu mǔ, yǔ xiōng dì jū. tóng zhì sì nián, shī kè jiāng níng, yǒu bīng rù qí shì, shā qí mǔ jí qí xiōng dì, fù wǎn lí zhì zhōu zhōng, wèi jiāng guī hú nán. wǎn lí hǎo yǔ bīng:" zhì rǔ jiā, dāng qī rǔ, zhōu zhōng wú xiāng bī." shí yǒu jīn méi gū zhě, yì bèi lüè, zì chén yú jiāng, wǎn lí jǔ yǐ chù bīng, bīng bù gǎn fàn. yuè yú, jiāng zhì qí jiā, qū jiù lù, bīng yù qí lǚ, yǔ jù tóu nì lǚ, èr rén fāng gòng yǐn, wǎn lí jiàn yǒu shàng yǒu dú shǔ yào, qián zhì shí zhōng. yè fēn, yī rén dú fā sǐ, yī rén dú qiǎn, wèi jí sǐ, wǎn lí chè suǒ pèi dāo zì qí fù, tí shī bì jiān, shù shǐ mò, zì jīng sǐ.
黄氏女,名婉梨,江宁人。咸丰三年,洪秀全破江宁,婉梨方五岁,有母,与兄弟居。同治四年,师克江宁,有兵入其室,杀其母及其兄弟,缚婉梨置舟中,谓将归湖南。婉梨好语兵:“至汝家,当妻汝,舟中毋相逼。”时有金眉姑者,亦被掠,自沉於江,婉梨举以怵兵,兵不敢犯。月馀,将至其家,驱就陆,兵遇其侣,与俱投逆旅,二人方共饮,婉梨见牖上有毒鼠药,潜置食中。夜分,一人毒发死,一人毒浅,未即死,婉梨掣所佩刀剚其腹,题诗壁间,述始末,自经死。
chéng shì nǚ, míng jì yù, guī ān rén, cóng fù jū sū zhōu. sū zhōu xiàn, qí fù yǐ yī bǔ zì huó. shī kè sū zhōu, jì yù yǔ qí fù xiāng shī, jiù lín ǎo nì táo huā wù. qí nǚ xiōng wèi bù qǔ jiāng suǒ de, xié jì yù qù. jì yù zì jīng, bù sǐ, zuò jué mìng shī bì ǎo, shǐ tā rì gào qí fù, rù jǐng sǐ.
程氏女,名季玉,归安人,从父居苏州。苏州陷,其父以医卜自活。师克苏州,季玉与其父相失,就邻媪匿桃花坞。其女兄为部曲将所得,胁季玉去。季玉自经,不死,作绝命诗畀媪,使他日告其父,入井死。
hán xiào zhū qī xī, zhào zhōu rén. gū gǔ, zhāng zǒng yú zì bǎi xiāng xiàng zhào zhōu, xī fèng gū zǒu luán chéng. zéi zhòu zhì, gū yuē:" wǒ gǔ bù néng xíng, rǔ kě jí táo, wú yǐ wǒ lèi rǔ!" xī shì gū zhōng bù qù. zéi jiàn qí shǎo, jiāng zhí yǐ qù, xī qǐng jué yú gū, zéi shāo huǎn, xī jí qū fù jǐng. zéi chí máo suì zhī, xī zhāng liǎng shǒu yǐ jù, huí shēn duò jǐng sǐ. zéi qù, chū qí shī, máo chuàng qī.
韩肖朱妻郗,赵州人。姑瞽,张总愚自柏乡向赵州,郗奉姑走栾城。贼骤至,姑曰:“我瞽不能行,汝可疾逃,无以我累汝!”郗侍姑终不去。贼见其少,将絷以去,郗请诀于姑,贼稍缓,郗急趋赴井。贼持矛遂之,郗张两手以拒,回身堕井死。贼去,出其尸,矛创七。
zhāng lǐ rén qī wáng, wǔ qiǎng rén. zhāng zǒng yú zhī tú rù xiàn jìng, wáng bì luàn shēn zhōu. zéi zhì, wáng yǔ fù nǚ shù bǎi zì chén yú hū tuó, shuǐ qiǎn, bù jí sǐ. zéi jù hé bīn cūn èr rì, jī dòng diān bó, yī fù kū yuē:" cǐ bù jí sǐ, bù rú sǐ zéi rèn!" wáng yuē:" jiàn shā yú zéi rǔ shén, bù rú shuǐ sǐ!" sān rì jiāng lì sǐ.
张醴仁妻王,武强人。张总愚之徒入县境,王避乱深州。贼至,王与妇女数百自沉于滹沱,水浅,不即死。贼据河滨村二日,饥冻颠踣,一妇哭曰:“此不即死,不如死贼刃!”王曰:“见杀于贼辱甚,不如水死!”三日僵立死。
tóng xiàn xǔ shì nǚ, cóng qí fù bì zéi. xíng yù zéi, nǚ cù fù sù qù. fù zhì gāng wàng zhī, zéi shòu nǚ biān lìng shàng mǎ, nǚ chí biān biān zéi, mà yuē:" zi! ān gǎn ěr?" zéi zhí nǚ, xié rèn pò zhī, nǚ mà rú gù. cì qí wàn, cì qí jiān, mà rú gù, suì jiàn shā.
同县许氏女,从其父避贼。行遇贼,女促父速去。父陟冈望之,贼授女鞭令上马,女持鞭鞭贼,骂曰:“子!安敢尔?”贼絷女,挟刃迫之,女骂如故。刺其腕,刺其肩,骂如故,遂见杀。
lǐ shì nǚ, míng pú, ráo yáng rén. yì cóng fù bì zéi. zéi zhì, jiāng jié zhī qù, nǚ bào chí fù, zuò yú dì bù qǐ. fù lìng cóng zéi xíng, dào cè yǒu jǐng, fù gù yuē:" pú, jǐng yě!" pú jí rù jǐng. zéi bìng jǐ qí fù rù jǐng, tóng sǐ.
李氏女,名蒲,饶阳人。亦从父避贼。贼至,将劫之去,女抱持父,坐于地不起。父令从贼行,道侧有井,父顾曰:“蒲,井也!”蒲疾入井。贼并挤其父入井,同死。
yáng mǒu qī wú, wǔ jìn rén. zi chuán dì, yǐ jǔ rén guān zhī fǔ. kè hé dào zǒng dū mù, yíng wú jū hēi gāng. hēi gāng zài kāi fēng běi, bīn hé. tóng zhì sān nián bā yuè, niǎn fěi gōng kāi fēng, wèi xià, lüè hēi gāng, wú mà zéi sǐ. chuán dì cóng hé dào zǒng dū zài kāi fēng, wén mǔ sǐ, dà qī. yǐ wéi bù néng yù jiè, xiàn mǔ sǐ, wèi mǔ zhuàn xíng shù, chéng, yì yào sǐ.
杨某妻吴,武进人。子传第,以举人官知府。客河道总督幕,迎吴居黑堈。黑堈在开封北,滨河。同治三年八月,捻匪攻开封,未下,掠黑堈,吴骂贼死。传第从河道总督在开封,闻母死,大戚。以为不能豫戒,陷母死,为母撰行述,成,抑药死。
kāng chuàng yè qī, yǔ lǐ hóng yè qī, jiē dǐ shì, xiōng dì yě, shēn zé rén. tóng zhì qī nián, zhāng zǒng yú dǎng lüè xiàn jìng, fāng guī níng, cóng qí fù bàn qiān dēng wū bì. zéi dēng, cì bàn qiān sǐ, zǐ chí tǐng jī zéi, mèi duó zéi dāo yì zhī. zéi zhǒng dēng, huī dāo duò tī xià, bì. zéi fā qiāng, mèi pū, zǐ bèi shù shí chuàng, yì sǐ.
康创业妻,与李鸿业妻,皆邸氏,兄弟也,深泽人。同治七年,张总愚党掠县境,方归宁,从其父半千登屋避。贼登,刺半千死,姊持梃击贼,妹夺贼刀殪之。贼踵登,挥刀堕梯下,毙。贼发枪,妹仆,姊被数十创,亦死。
wáng shū yún qī gǔ, yì xiàn rén. shū yún jīng zhēn jiǔ, gǔ chuán qí shù, huó fù nǚ wú suàn. zéi zhì, máo cì qí zi fèng xián pū, gǔ cāo zhàng jī zéi qiú. zéi zòng huǒ, yǔ qí zi fèng dé fèng tóng, nǚ rán wén, jiē sǐ.
王书云妻谷,亦县人。书云精针灸,谷传其术,活妇女无算。贼至,矛刺其子凤衔仆,谷操杖击贼酋。贼纵火,与其子凤德、凤桐,女然文,皆死。
wáng yǒu zhōu qī yáng, yù mén rén. zǎo guǎ, fǔ sān zi hàn lián hàn yuán hàn kē, jiē zhǎng. tóng zhì sān nián zhēng yuè, huí gōng suǒ jū bǎo, jí. yáng shǐ hàn yuán jiān dào yì sù zhōu qǐng bīng, hàn lián yǐ qí rén chū yù. yáng wén pào shēng jí, yì bǎo pò, jiāng èr nǚ sūn rù jǐng sǐ. hàn lián qī zhāng qiè cì nǚ zì jīng, hàn yuán qī lǐ lǜ cì nǚ yǐn zhèn, hàn kē qī lǐ jí zi sān cóng nǚ yī nǚ shēng yī jiē zì jǐng. yú shí huí bài qù, hàn lián guī, zé jiā rén jiē láng jí sǐ yǐ.
王有周妻杨,玉门人。早寡,抚三子汉连、汉元、汉科,皆长。同治三年正月,回攻所居堡,急。杨使汉元间道诣肃州请兵,汉连以其人出御。杨闻炮声急,意堡破,将二女孙入井死。汉连妻张挈次女自经,汉元妻李率次女饮酖,汉科妻李及子三、从女一、女甥一皆自刭。逾时回败去,汉连归,则家人皆狼藉死矣。
zhāng jīn zhù qī duàn, píng liáng rén. tóng zhì jiān, huí luàn, jīn zhù tiào ér yì, duàn wèi dé cóng. huí zhì, xié yǐ rèn, bù wéi qū. kǎn xiàng zhé, wèi shū, yóu nù mà. fù duàn qí zuǒ bì, nǎi pū, huí wěi zhī qù. jīn zhù guī, duàn shàng néng yǔ, yuē:" wǒ jiā cháng wù, jǐn wèi kòu lüè qù, wéi bì shū shù zhì, wǒ qǔ zhì huái zhōng, jūn kě jiāng qù!" yòu yuē:" wǒ qiě sǐ, jūn dāng sù xíng! wù yǐ wǒ gù liú, kòu fù zhì, jūn jiāng bù miǎn." jīn zhù qǔ huái zhōng shū yù qù, fǎn gù, duàn yǐ jué.
张金铸妻段,平凉人。同治间,回乱,金铸跳而逸,段未得从。回至,胁以刃,不为屈。砍项折,未殊,犹怒骂。复断其左臂,乃仆,回委之去。金铸归,段尚能语,曰:“我家长物,尽为寇掠去,惟敝书数帙,我取置怀中,君可将去!”又曰:“我且死,君当速行!勿以我故留,寇复至,君将不免。”金铸取怀中书欲去,返顾,段已绝。
wáng shì èr nǚ, xiāng lán chán wá, qín zhōu rén. tóng zhì bā nián, huí luàn, lüè xiāng lán. yuè qí sè, yǐ hǎo yán yòu, bù cóng rèn xié, bù qū. yù zǒu tóu yá, wèi zéi zhuī jí, zhī jiě sǐ. chán wá nián shí liù, yóu lì. zéi zhí yǐ xíng, chán wá tuò zéi miàn mà, bù shǎo qiè, yì jiàn shā.
王氏二女,香兰、缠娃,秦州人。同治八年,回乱,掠香兰。悦其色,以好言诱,不从;刃胁,不屈。欲走投崖,为贼追及,支解死。缠娃年十六,尤丽。贼絷以行,缠娃唾贼面骂,不少怯,亦见杀。
mǎ ān wá qī zhào, qín zhōu rén. zhuāng ér yǒu róng. huí luàn, jiàn zhí, chán zéi, lí kǒu, bèi shù shí chuàng ér sǐ. ān wá mǔ tián xiōng qī zhào jiē sǐ.
马安娃妻赵,秦州人。庄而有容。回乱,见执,缠贼,劙口,被数十创而死。安娃母田、兄妻赵皆死。
wáng zhī gāng qī lǐ, yì qín zhōu rén. fú gū bì zéi, zéi jí zhī, lǐ hàn zéi rèn, qǐ dài gū, gū dé jiān zǒu, lǐ nǎi mà zéi. zéi wān qí zuǒ mù, bèi shí yú rèn ér sǐ.
王之纲妻李,亦秦州人。扶姑避贼,贼及之,李捍贼刃,乞代姑,姑得间走,李乃骂贼。贼剜其左目,被十馀刃而死。
mù shì nǚ, míng zhī, shù lù rén. yòu huì. tóng zhì qī nián, nián shí bā, niǎn fěi zhì, yù zhí yǐ qù. nǚ āi zhī, bù tīng, nǎi hū qí fù yuē:" sù qù! wù xiāng gù, ér zì yǒu yǐ chù zhī." fù xíng shāo yuǎn, zhī lì shēng gòu zéi, zéi biān zhī pū. zéi yuē:" rǔ yáng sǐ, qǐ shí rǔ yé?" jiù yè zhī, zhī zhòu jǔ zú chuàng zéi mù, zéi lián rèn cì zhī sǐ.
穆氏女,名芝,束鹿人。幼慧。同治七年,年十八,捻匪至,欲絷以去。女哀之,不听,乃呼其父曰:“速去!勿相顾,儿自有以处之。”父行稍远,芝厉声诟贼,贼鞭之仆。贼曰:“汝阳死,岂拾汝耶?”就曳之,芝骤举足创贼目,贼连刃刺之死。
zhāng mǒu qī cài, qín ān rén. tóng zhì zhōng, huí luàn, cài yǒu sè, huí shǐ zhí cuàn, bù kě yǔ yǔ jiān cháo xuè, cài duó tā zéi dāo cì zhī, shāng zéi shǒu, jiàn shā.
张某妻蔡,秦安人。同治中,回乱,蔡有色,回使执爨,不可;与语兼嘲谑,蔡夺他贼刀刺之,伤贼手,见杀。
tóng xiàn chéng dīng ér qī huáng, zhí chú dāo jī zéi, bù zhōng, zéi kū qí fù, yǐn cháng xuán shù shàng.
同县程丁儿妻黄,执厨刀击贼,不中,贼刳其腹,引肠悬树上。
zhāng shì nǚ, xiǎo zì chún xiù, nián shí qī, yǒu sè. wèi huí dé, jiān zhí zhī. nǚ zhǐ kū, qiú chí fù, dù qiào yán, sǒng shēn zì zhì yán xià sǐ.
张氏女,小字纯秀,年十七,有色。为回得,坚絷之。女止哭,求弛缚,度峭岩,耸身自掷岩下死。
zhào guì cì qī rèn, gān sù ān huà rén. tóng zhì jiān, huí luàn, guì cì wèi tuán yǒng, zhàn sǐ. huí rù qí jiā, rèn zhí chú dāo fú hù cè, huí xiān rù zhě, chū bù yì, zhuó zhī, bó. yú zéi tǐng máo rù, rèn fǎn rèn zì shā.
赵贵赐妻任,甘肃安化人。同治间,回乱,贵赐为团勇,战死。回入其家,任执厨刀伏户侧,回先入者,出不意,斫之,踣。馀贼挺矛入,任反刃自杀。
yáng guì shēng qī liú, fú qiāng rén. huí zhí qí gū, jiāng chuí chǔ, liú qǐng dài, bù tīng, qǔ chú dāo jiān yī zéi, yīn zì shā.
杨贵升妻刘,伏羌人。回执其姑,将捶楚,刘请代,不听,取厨刀歼一贼,因自杀。
duō bǎo pìn qī, zōng shì shì, duō bǎo, hè shě lǐ shì, shī qí suǒ lì qí zōng shì shì, zhèng lán qí rén, dà xué shì líng guì xiōng nǚ. wèi xíng, duō bǎo zú, yì shuāi dié, fù diào, lì cóng zǐ yīng yuè wèi hòu. líng guì yǐ wén, mù zōng shū" wèi jí wán zhēn" sì zì yǐ cì.
多宝聘妻,宗室氏,多宝,赫舍里氏,失其所隶旗;宗室氏,正蓝旗人,大学士灵桂兄女。未行,多宝卒,易衰绖,赴吊,立从子英爚为后。灵桂以闻,穆宗书“未吉完贞”四字以赐。
yīng yuè yì zǎo zú, qī è zhuō ěr shì, méng gǔ zhèng bái qí rén, dà xué shì róng qìng nǚ dì. hūn fǔ yú yuè, gū fù shí pín shǒu jié. guāng xù èr shí liù nián, yì hé quán wèi luàn, gè guó hé jūn rù jīng shī, chéng pò, duō bǎo dì hé bǎo qī, lǜ yōng fù rù jǐng duō bǎo qī qǐ, yǐn yào yǐn qí fù, shì jì jué, nǎi zì yǐn, tóng xùn.
英爚亦早卒,妻鄂卓尔氏,蒙古正白旗人,大学士荣庆女弟。婚甫逾月,姑、妇食贫守节。光绪二十六年,义和拳为乱,各国合军入京师,城破,多宝弟和宝妻,率佣妇入井;多宝妻起,引药饮其妇,视既绝,乃自饮,同殉。
gōng é bù qī, xī ān zhù fáng, shī qí suǒ lì qí. shàn shì gū, sān shí ér guǎ, jiào èr zi kuí liàng kuí xǐ, yǒu lǐ fǎ. xuān tǒng sān nián jiǔ yuè, luàn zuò, jiè èr zǐ yuē:" cǐ wǒ wán jié shí, rǔ cáo dāng nǔ lì bào cháo tíng, wú niàn wǒ!" chéng pò, lǜ èr zi fù jí sūn dìng yán chéng huì sūn nǚ sān rù jǐng sǐ. qīng zhōng yè hòu, bā qí duō cóng hàn xìng, gōng é bù qī xìng guān sāng shì, kuí liàng qī guān è shì, kuí xǐ qī guān bái shì.
公额布妻,西安驻防,失其所隶旗。善事姑,三十而寡,教二子奎亮、奎喜,有礼法。宣统三年九月,乱作,戒二子曰:“此我完节时,汝曹当努力报朝廷,毋念我!”城破,率二子妇及孙定炎、成惠、孙女三入井死。清中叶后,八旗多从汉姓,公额布妻姓关桑氏,奎亮妻关鄂氏,奎喜妻关白氏。
yīn dé bù nǚ xuě yàn, xī ān zhù fáng, zhèng hóng qí rén. yòu huì, cū jiě wén zì. luàn zuò, cóng jiā rén chū bì. xíng yù bīng, yǒu yòu zhī zhě, xuě yàn yǐn dāo duàn qí zhǐ, xuè zhān yī, yòu zhě jīng què. yòu yù bīng, qiáng xié zhī, nǚ dà gòu yuē:" wú tóu kě duàn, zhì bù kě duó!" bīng qún qǐ chì zhī, wú wán fū, nǚ mà bù jué, rèn dòng xiōng sǐ zhī.
音德布女雪雁,西安驻防,正红旗人。幼慧,粗解文字。乱作,从家人出避。行遇兵,有诱之者,雪雁引刀断其指,血沾衣,诱者惊卻。又遇兵,强胁之,女大诟曰:“吾头可断,志不可夺!”兵群起抶之,无完肤,女骂不绝,刃洞胸死之。
liáng kuí qī, cóng hàn xìng yuē shí gān shì, jīng zhōu zhù fáng, mǎn zhōu xiāng huáng qí rén, wèi zhù cáng dà chén fèng quán nǚ xiōng. fèng quán zì yǒu chuán. pín, gōng zhī rèn gōng zhāo xī, zhū zǐ zuǒ jūn, yíng mǔ jū wǔ chāng. xuān tǒng sān nián bā yuè, wǔ chāng bīng qǐ, zhū zǐ jiāng fèng mǔ chū bì, lì jù yuē:" wú qī shí lǎo fù, sǐ hé hàn!" zhū zǐ kū, huī zhī chū, jù hé hù. yì rì, bīng dà lüè, yǔ zi fù èr nǚ zǐ yī sūn jí nǚ sūn sān, jiē sǐ zhī.
良奎妻,从汉姓曰石甘氏,荆州驻防,满洲镶黄旗人,为驻藏大臣凤全女兄。凤全自有传。贫,躬织纫供朝夕,诸子佐军,迎母居武昌。宣统三年八月,武昌兵起,诸子将奉母出避,力拒曰:“吾七十老妇,死何憾!”诸子哭,麾之出,遽阖户。翌日,兵大掠,与子妇二、女子一、孙及女孙三,皆死之。
lián huì qī, cóng hàn xìng yuē zhào nà shì, jīng kǒu zhù fáng, shī qí suǒ lì qí. lián huì xián fēng jiān yǐ qián fēng cóng gōng zhèn jiāng, zhàn sǐ. lián huì qī yǐ jié jīng. xuān tǒng sān nián, nián yǐ yú bā shí. jiǔ yuè bīng qǐ, chū zǒu, bīng chōu rèn jī zhī, wèi shū, mà bù jué, bèi shù rèn, nǎi jué. xuè ròu láng jí, bái fà wèi zhī chì.
连惠妻,从汉姓曰赵那氏,京口驻防,失其所隶旗。连惠咸丰间以前锋从攻镇江,战死。连惠妻以节旌。宣统三年,年已逾八十。九月兵起,出走,兵抽刃击之,未殊,骂不绝,被数刃,乃绝。血肉狼藉,白发为之赤。
gēn ruì qī, cóng hàn xìng yuē wáng liú shì, jīng kǒu zhù fáng, xiāng bái qí rén. fù dé yǒng, yǒu wén yù, kè shòu xué zǐ. gēn ruì qī fú fù xùn, zǎo guǎ, yǐ jié jīng. wú zi, yǒu nǚ yǐ jià, yī yǐ jū. wén bīng qǐ, yǔ nǚ jí nǚ fū yuē:" wú nián liù shí èr, bèi jīng, dāng xùn biàn. ěr cáo jiāng zǐ nǚ cūn jū, dé tián shí mǔ, gēng qiě shí, wú gèng qiú shì." é wén fù dū tǒng zài mù sǐ guān, jí qiú sǐ, zhé jiù miǎn hào qì bù shí, nǚ jí nǚ fū guì jìn shí, zhōng bù shí, qī rì nǎi jué.
根瑞妻,从汉姓曰王刘氏,京口驻防,镶白旗人。父德永,有文誉,客授学子。根瑞妻服父训,早寡,以节旌。无子,有女已嫁,依以居。闻兵起,语女及女夫曰:“吾年六十二,被旌,当殉变。尔曹将子女村居,得田十亩,耕且食,毋更求仕。”俄闻副都统载穆死官,即求死,辄救免;号泣不食,女及女夫跪进食,终不食,七日乃绝。
sōng wén mǔ wú, sōng wén, jīng zhōu zhù fáng, xiāng lán qí rén. tóng zhì chū, xǐ jiāng níng, cóng hàn xìng wèi féng shì. wú, jīng zhōu shì rén nǚ yě. shì gū xiào, zǎo guǎ, wú zi, sōng wén, qí zú zi yě, lì wèi hòu. sōng wén zi fù lún hún, cái ér zǎo zú, sōng wén kū zi tòng, yì zú. sōng wén qī kāng, fù lún hún qī shí, réng shì shǒu jié. xuān tǒng sān nián, bīng qǐ, jiāng níng zhù fáng jūn kuì, sōng wén mǔ nián jiǔ shí sān yǐ, tòng kū, yǐ réng shì shǒu jié, yì bù rǔ, shǒu chù qiáng sǐ. kāng yǔ fù shí jiāng zhū sūn zì chén yú shuǐ. kāng sǐ, shí yǔ zǐ nǚ yù jiù miǎn, kāng yǔ shí bù xiáng qí zú xì.
松文母吴,松文,荆州驻防,镶蓝旗人。同治初,徙江宁,从汉姓为冯氏。吴,荆州士人女也。事姑孝,早寡,无子,松文,其族子也,立为后。松文子富伦浑,才而早卒,松文哭子恸,亦卒。松文妻康,富伦浑妻石,仍世守节。宣统三年,兵起,江宁驻防军溃,松文母年九十三矣,恸哭,以仍世守节,义不辱,首触墙死。康与妇石将诸孙自沉于水。康死,石与子、女遇救免,康与石不详其族系。
yáo yè mǐn qī gěng, xiāng chéng rén. yè mǐn zǎo zú, shì jiù gū jǐn lǐ. lì xiōng zi wèi hòu. wǔ hàn bīng qǐ, gěng fāng bìng, xiāng chéng tǔ háo wèi bào, lüè fù zi wèi zhì, gěng jù rǔ, yǐn yào sǐ.
姚叶敏妻耿,襄城人。叶敏早卒,事舅姑尽礼。立兄子为后。武汉兵起,耿方病,襄城土豪为暴,掠妇子为质,耿惧辱,饮药死。
chén mǒu qī yīn, xiù shuǐ rén. xuān tǒng sān nián, yīn cóng fū zài chēn zhōu. jiǔ yuè, cháng shā bīng qǐ, xiāng nán zhū fǔ zhōu yīng zhī, chēn shǔ xiàn yí zhāng yǒng xīng jiē biàn, yīn gào fū shì xiāng shǒu yǐ sǐ. fū qù yīn jiāng zǐ nǚ xǐ xiāng xiāng, yī qī shǔ bì bīng, yīn bù kě qiáng zhī, nǎi xíng. bīn xíng, bù shǔ suǒ zá shì jǐng jǐng, rù zhōu, yì yù, yǔ zǐ nǚ:" ruò cáo miǎn yǐ, ruò fù nài hé?" xiāng xiāng jù chēn qiān yú lǐ, é chuán chēn pò, yīn yōu jì bù shí, miàn shēn mò, qī shǔ xiàng wèi jiè, yáng wèi chóu dá. shí yuè rén zǐ xī, qī shǔ tóng jū zhě, wén qǐ hù shēng, xuán wén qí jì nǚ jīng hū ā mǔ qǐ, zhú zhī, jiù táng hòu mén héng zì qìng sǐ yǐ.
陈某妻殷,秀水人。宣统三年,殷从夫在郴州。九月,长沙兵起,湘南诸府州应之,郴属县宜章、永兴皆变,殷告夫誓相守以死。夫趣殷将子女徙湘乡,依戚属避兵,殷不可;强之,乃行。濒行,部署琐杂事井井,入舟,抑郁,语子女:“若曹免矣,若父奈何?”湘乡距郴千馀里,俄传郴破,殷忧悸不食,面深墨,戚属相慰藉,阳为酬答。十月壬子夕,戚属同居者,闻启户声,旋闻其季女惊呼阿母起,烛之,就堂后门衡自罄死矣。
huáng xī qī zhōu, jiāng yīn rén. xī fù yù qí, míng zhū shēng, néng wén, míng wáng, fā kuáng wáng mìng. yǒu sī dé xī xì zhū yù, zhōu wén zì jīng, bì jiù zhī, bù sǐ nǎi rì kuì yù zhān zhōu, xià bù shī wéi, zì wén niè, yuē:" wǒ yáo yǔ yù zhōng gòng xīn kǔ yě!" xī rù yù shí yuè yuè, shì xiǎo jiě, dé chū. jū wú hé, yuàn jiā gào yù qí suǒ zài, sǐ jiāng níng àn chá shǐ yù zhōng. yǒu sī jí qí jiā, bǔ xī xiōng dì, jiān shōu zhōu, zhōu yè tóu shuǐ, bù sǐ rú jīn xiè, yì bù sǐ nǎi yì fǔ, cáng rèn cì hóu, xuè chōng yì pū dì. zhī fǔ jīng qí liè, wèn xī yǒu nǚ xiōng wèi nǚ sēng, mìng yú zhì suǒ jū ān, shàng àn chá shǐ qǐng shì zhōu, àn chá shǐ bù xǔ, xià xiàn lìng zài shōu zhōu. zhōu chuàng jiàn hé, nǎi zì guī, yǔ xiàn yì yuē:" wǒ bù lèi ruò bèi, dì xú zhī, qí wǒ sǐ, chí piàn zhǐ qù gōng jiā, shì yì le yě." shǒu jiǎn xī dān yī yī, fù lǎo pú yuē:" zhǔ rén xíng jiǔ, wú zhōng yī bèi huàn zhuó, rǔ yǐ cǐ jì zhī!" xú rù shì, hé hù zì jīng nǎi sǐ. shí shùn zhì qī nián shí yuè dīng sì, nián èr shí bā. xī shàng xì àn chá shǐ yù, wén zhōu sǐ, wéi wén shù qí shì, lüè yán:" gǔ chéng rén qǔ yì zhī shì, suǒ yǐ qū sǐ zhī dào bù yī, yóu qí yī, jiē kě de sǐ. fù dú duō tú biàn lì, mí kǔ bù cháng, ér diān diē dùn hàn, zú sǐ yú jiā. yī yǐ xiǎn bǎi zhé bù huí zhī kǔ jié, yī yǐ suì zhèng mìng nèi qǐn zhī chū xīn, tiān bù kě wèi wú yì yún." xī shū bā qí wèi guān nú, xiāng rén shú chū zhī, dé guī, wèi tóng zǐ shī, zhì qī shí yú nǎi zú.
黄晞妻周,江阴人。晞父毓祺,明诸生,能文,明亡,发狂亡命。有司得晞系诸狱,周闻自经,婢救之,不死;乃日餽狱饘粥,夏不施帷,恣蚊啮,曰:“我遥与狱中共辛苦也!”晞入狱十阅月,事小解,得出。居无何,怨家告毓祺所在,死江宁按察使狱中。有司籍其家,捕晞兄弟,兼收周,周夜投水,不死;茹金屑,亦不死;乃诣府,藏刃刺喉,血冲溢仆地。知府惊其烈,问晞有女兄为女僧,命舁置所居庵,上按察使请释周,按察使不许,下县令再收周。周创渐合,乃自归,语县役曰:“我不累若辈,第徐之,俟我死,持片纸去公家,事易了也。”手检晞单衣一,付老仆曰:“主人行久,无衷衣备澣濯,汝以此寄之!”徐入室,阖户自经乃死。时顺治七年十月丁巳,年二十八。晞尚系按察使狱,闻周死,为文述其事,略言:“古成仁取义之士,所以趋死之道不一,由其一,皆可得死。妇独多途遍历,靡苦不尝,而颠跌顿撼,卒死于家。一以显百折不回之苦节,一以遂正命内寝之初心,天不可谓无意云。”晞输八旗为官奴,乡人赎出之,得归,为童子师,至七十馀乃卒。
zōu yán jiè qī wú, wǔ jìn rén. yán jiè, míng zhū shēng, shùn zhì bā nián, dǎi xì jiāng níng yù. shí nián, jiàn fǎ. wú zì jīng, jiù bù sǐ. shí èr nián, yán jiè sàng hái zàng. shí sān nián, yǒu sī fù yì shōu yán jiè jiā běi xǐ. wú nǎi yíng mǔ zhì, yè jiāng bàn, qǐ, qǐng mǔ suǒ yuē:" ér jīn gù bì sǐ, ān néng fǔ shǒu qiú dàn xī huó, zuò cháng ān lèi qiú fù yé? yuán mǔ shāo rěn, chéng ér sǐ." mǔ qì bù néng yán. wú gēng yī bài fó, fù xiàng mǔ yuē:" ér yù wèi mǔ bài, kǒng shāng mǔ xīn, ér bù gǎn. mǔ lǎo yǐ, wù yǐ ér gù guò āi!" yīn chū yī shàn, yuē:" cǐ fū zǐ nán jīng jì wǒ zhě." chū yī náng, yuē:" yǒu yī fāng, fū zǐ suǒ shǒu xiào. yǒu shū, fū zǐ shēng píng suǒ xí. yǒu fā, fū zǐ yù zhōng suǒ liú yě, réng qǐ yǐ xùn." fù hū bì jiè wú hào. nǎi zì rán zhú, chí náng jí shàn hái rù shì. shí jī fǔ míng, mǔ jí bì bàng huáng kū, bù gǎn chū shēng. shǎo qǐng, shì wú, zì jīng yǐ jué. sǐ qián yī rì, kǔ rè, wú zhù yuē:" ān suǒ de gān yǔ hū?" suì yǔ jìng rì, rén wèi" jié fù yǔ".
邹延玠妻吴,武进人。延玠,明诸生,顺治八年,逮系江宁狱。十年,见法。吴自经,救不死。十二年,延玠丧还葬。十三年,有司复议收延玠家北徙。吴乃迎母至,夜将半,起,请母所曰:“儿今固必死,安能俯首求旦夕活,作长安累囚妇耶?原母稍忍,成儿死。”母泣不能言。吴更衣拜佛,复向母曰:“儿欲为母拜,恐伤母心,儿不敢。母老矣,勿以儿故过哀!”因出一扇,曰:“此夫子南京寄我者。”出一囊,曰:“有医方,夫子所手校。有书,夫子生平所习。有发,夫子狱中所留也,仍乞以殉。”复呼婢戒毋号。乃自燃烛,持囊及扇还入室。时鸡甫鸣,母及婢傍徨哭,不敢出声。少顷,视吴,自经已绝。死前一日,苦热,吴祝曰:“安所得甘雨乎?”遂雨竟日,人谓“节妇雨”。
chén shēng huī qī hóu, shàn xiàn rén. shùn zhì chū, dào lüè shēng huī shǐ mù mǎ. xiàn běi guō qín shì yǒu mǎ, wèi dào lüè, shēng huī chéng yǐ guī. qín shì jiàn mǎ sòng shēng huī, shēng huī zuò tōng kòu sǐ. hóu shì gū, sāng zàng bì, bìng zàng shēng huī, shè jì zì jǐng.
陈生辉妻侯,单县人。顺治初,盗掠生辉使牧马。县北郭秦氏有马,为盗掠,生辉乘以归。秦氏见马讼生辉,生辉坐通寇死。侯事姑,丧葬毕,并葬生辉,设祭自刭。
tián yī péng qī liú, tōng jiāng rén. guó chū, yī péng bù cóng tì fā lìng, zuò dāng sǐ, lì bìng zhí liú qù. liú xié dú zì suí, wén yī péng jiāng jiù xíng, xiān fú dú sǐ.
田一朋妻刘,通江人。国初,一朋不从薙发令,坐当死,吏并絷刘去。刘挟毒自随,闻一朋将就刑,先服毒死。
jiǎng shì zhēn qī liú, yáng zhōu rén, shī qí xiàn. shì zhēn, shùn zhì zhōng wèi guǎng dōng lián píng zhī zhōu, yǒu huì yú mín. lǐng hǎi chū dìng, tǔ kòu shù fā, dié bào páng xiàn zéi shù qiān rén xiāng lián píng, xíng zhì. shì zhēn yuē:" zéi zhì, jīng wú mín, wú qiě wǎng, quán shùn nì qiáng ruò ér wèi zhī suǒ." dān qí rù zéi zhōng, yù qí qú jiàng, qí qú wèi yǐn tuì. shì zhēn sù zéi yíng, yì dàn nǎi hái. shǒu bèi wú zhāng zhě, gù yǔ shì zhēn yǒu xì, wū shì zhēn tōng kòu, gào zǒng bīng huáng yīng jié, yīng jié qǐ píng nán wáng shàng kě xǐ, bǔ shì zhēn fù huì zhōu yù, liú xì zhì shǒu bèi xiè páng shě. zhāng jiāng wú lǐ yú liú, liú nù chì qù. yòu qiǎn bì shuō liú, liú yuē:" sǐ bù kě huǎn yǐ!" suì yì ér sǐ. shì zhēn rù yù bìng, yì sǐ. lián píng mín zàng liú zhōu nán wū shí ào, wèi zhī jié, yuē" zhèng liè liú yí rén zhī mù". jiā qìng èr shí sān nián, zhī zhōu chén péng lái shàng qí shì, nǎi dé jīng.
蒋世珍妻刘,扬州人,失其县。世珍,顺治中为广东连平知州,有惠於民。岭海初定,土寇数发,谍报旁县贼数千人乡连平,行至。世珍曰:“贼至,惊吾民,吾且往,权顺逆强弱而为之所。”单骑入贼中,谕其渠降,其渠为引退。世珍宿贼营,翌旦乃还。守备吴章者,故与世珍有隙,诬世珍通寇,告总兵黄应杰,应杰启平南王尚可喜,捕世珍赴惠州狱,刘系置守备廨旁舍。章将无礼於刘,刘怒叱去。又遣婢说刘,刘曰:“死不可缓矣!”遂缢而死。世珍入狱病,亦死。连平民葬刘州南乌石坳,为之碣,曰“正烈刘宜人之墓”。嘉庆二十三年,知州陈鹏来上其事,乃得旌。
wáng yǒu zhāng qī luó, yì yáng rén. shùn zhì qī nián, dào shā yǒu zhāng fù gēng jí jiā rén nán fù èr shí yú bèi. yuè sān nián, yòu shā yǒu zhāng, wéi yú luó jí yǒu zhāng mèi tóu zhēn, jiē duàn fà lí miàn, hào yú yǒu sī. lì bā nián, nǎi lùn shā dào qú. luó wèi tóu zhēn yuē:" wǒ dāng bào rǔ xiōng dì xià!" yīn bù shí sǐ.
王有章妻罗,益阳人。顺治七年,盗杀有章父赓及家人男妇二十馀辈。越三年,又杀有章,惟馀罗及有章妹头贞,皆断发剺面,号於有司。历八年,乃论杀盗渠。罗谓头贞曰:“我当报汝兄地下!”因不食死。
tóu zhēn chū zì cáo shì zi, cáo shì zi yǐ qí huǐ róng yě, suì bà hūn. tóu zhēn xǐ cháng shā, chóu jiā yǒu zi fù shì, yòu zhì jiā, yì zhī.
头贞初字曹氏子,曹氏子以其毁容也,遂罢婚。头贞徙长沙,仇家有子赴试,诱至家,殪之。
lóu wén guì qī lú, dōng yáng rén. wén guì, nóng yě, yǒu é zhuó qí mài, wén guì qū é, shāng lín ér. lín ér hū, suì ōu zhī, tóu shuǐ sǐ. lǐ háo hē wén guì, shǐ yù qī yǐ wéi jiě. lú yuē:" wú bù rěn shēng lí!" wén guì chù dé zuì, yīn qiú sǐ, lú yuē:" wú yǔ rǔ tóng sǐ!" suì rù lín xié yì.
楼文贵妻卢,东阳人。文贵,农也,有鹅啄其麦,文贵驱鹅,伤邻儿。邻儿呼,遂殴之,投水死。里豪喝文贵,使鬻妻以为解。卢曰:“吾不忍生离!”文贵怵得罪,因求死,卢曰:“吾与汝同死!”遂入林偕缢。
shā mù hā qī hā lǐ kè, mǎn zhōu xiāng bái qí rén. shā mù hā, bīng yě, wèi dì sān tài suǒ jī, chuí bì, shā mù hā qī shì shēn xùn. shā mù hā yán yuē:" wǒ zhǐ yī dì, wǒ sǐ, dì dǐ zuì. shǒu xiān mù, fǔ zhū gū, fù hé rén? rǔ dāng yán yú guān, qū shì sān tài sǐ." shā mù hā suì sǐ. shā mù hā qī kòu hūn, shù shā mù hā yí yán, qǐ shì sān tài, shèng zǔ mìng xǔ zhī. shā mù hā qī de qǐng, jí zì cái. kāng xī sān nián zhēng yuè rén wǔ, lǐ bù shū qǐng jīng biǎo, shèng zǔ lìng lì shí zhǒng shàng, shū qí shì shǐ wèi.
沙木哈妻哈里克,满洲镶白旗人。沙木哈,兵也,为弟三太所击,垂毙,沙木哈妻誓身殉。沙木哈言曰:“我止一弟,我死,弟抵罪。守先墓,抚诸孤,复何人?汝当言於官,曲贳三太死。”沙木哈遂死。沙木哈妻叩阍,述沙木哈遗言,乞贳三太,圣祖命许之。沙木哈妻得请,即自裁。康熙三年正月壬午,礼部疏请旌表,圣祖令立石冢上,书其事始未。
zhèng róng zǔ qī xú, xī ān rén. róng zǔ yǒu zú shū, wú zhuàng, ōu qí fù, fù jiù, wèi suǒ shā. qí zi wǔ yuán qī yuán yù chóu yú tú, niè qí bí. chóu sù yú xiàn, xiàn lì dǎi wǔ yuán qī yuán, xú yǐ yuān bái lì, lì bù xǐng, zhuàng xiàn mén bēi sǐ, shí kāng xī èr shí qī nián liù yuè shì yě. diǎn shǐ mǒu wèi jù huì, lù zhì chéng xī tiě tǎ. yuè qī nián, zhī xiàn chén péng nián wèi yíng zàng, lì cí yú mù cè.
郑荣组妻徐,西安人。荣组有族叔,无状,殴其父,赴救,为所杀。其子五元、七元遇仇於途,啮其鼻。仇愬於县,县吏逮五元、七元,徐以冤白吏,吏不省,撞县门碑死,时康熙二十七年六月事也。典史某为具槥,露置城西铁塔。越七年,知县陈鹏年为营葬,立祠於墓侧。
zhāng yì qī dài, míng lǐ, wū chéng rén. yì fù tāo, cháng zhī xiū níng xiàn, tuō yì yú qí yǒu wáng yì, yì yǐ nǚ qī yān. tāo zú, yì nǚ yì sǐ, jì shì yú dài. yì zi jì yì chǎn, kāng xī liù shí nián wǔ yuè, yòu zhì qí jiā, pò zuò quàn, ōu zhī chuí bì, jǐ duò shuǐ. yú guī, bù néng yǔ, chēng shì dài. dài qì yuē:" wǒ yī ruò nǚ zǐ, bù néng wéi jūn fù chóu, dāng yǐ sǐ cóng jūn." niè zhǐ yǐ shì. yuè qī rì, yì sǐ yòu shí qī rì, dài zì jīng, yī dài jiān dé jué mìng shī sān zhāng.
张翼妻戴,名礼,乌程人。翼父韬,尝知休宁县,讬翼於其友王毅,毅以女妻焉。韬卒,毅女亦死,继室於戴。毅子觊翼产,康熙六十年五月,诱至其家,迫作券,殴之垂毙,挤堕水。舁归,不能语,瞠视戴。戴泣曰:“我一弱女子,不能为君复仇,当以死从君。”齧指以誓。越七日,翼死;又十七日,戴自经,衣带间得绝命诗三章。
zhān yǔn dí qī wú, dōng yáng rén. yǔn dí bù qiǎn yú zú rén, wèi suǒ zhōng, zuò wēi fǎ xià yù, wú qī yǔ jù sǐ. zhì qí rì, jǐn chū jīn zhū bì suǒ shí pín fá zhě, sàn zhū bì pú, yì yù yǔ yǔn dí jué, chēng shì bù yǔ zhě jiǔ zhī, guī zì jǐng.
詹允迪妻吴,东阳人。允迪不嗛於族人,为所中,坐危法下狱,吴期与俱死。至其日,尽出金珠畀所识贫乏者,散诸婢仆,诣狱与允迪诀,瞠视不语者久之,归自刭。
cài yǐ wèi qī sūn, hóu guān rén. yǐ wèi zuǒ cuó shāng yǔ sī fàn zhě dòu ér sǐ, sūn yíng sàng hé gàn, zì zhì rù shuǐ, yǐ jiù miǎn. qí dì, jí qí zǐ yě, zé yǐ fǔ gū, nǎi bù fù yán sǐ. guān bǔ dé sī fàn zhě, fǎ dāng jiǎn yàn, yàn nǎi dìng, sūn yuē:" shì zhòng lù wú fū yě!" nǎi dà qī. guān bēi qí yì, wèi zhàng shā sī fàn zhě. sàng zài qī, cóng róng yǔ qí zǐ yuē:" ér shāo zhǎng, lǚ rén jiǎn kě qǔ zhū shì, bù fán shǒu zì zhì yǐ. ér xī bìng yáng, jīn yù yǐ. bù lèi wǒ zǐ yǐ!" huò yuē:" gū zài, jì xiáng, dāng gèng qiǎn sè lǚ." sūn yuē:" rán, gū xú zhī!" zhì dà xiáng, diàn jìng, rù hù zì jīng sǐ.
蔡以位妻孙,侯官人。以位佐鹾商与私贩者斗而死,孙迎丧河干,自掷入水,以救免。其娣,即其姊也,责以抚孤,乃不复言死。官捕得私贩者,法当检验,谳乃定,孙曰:“是重僇吾夫也!”乃大戚。官悲其意,为杖杀私贩者。丧再期,从容语其姊曰:“儿稍长,履亻蹇可取诸市,不烦手自制矣。儿昔病疡,今愈矣。不累我姊矣!”或曰:“姑在,既祥,当更浅色履。”孙曰:“然,姑徐之!”至大祥,奠竟,入户自经死。
yáng chūn fāng qī wáng, tóng liáng rén. qián lóng shí qī nián, qí jiā huǒ, chūn fāng wò bìng, wáng rù hù, fù yǐ xíng. huǒ bī bù néng chū, zǐ nǚ bēn fù, jiē sǐ.
杨春芳妻王,铜梁人。乾隆十七年,其家火,春芳卧病,王入户,负以行。火逼不能出,子女奔赴,皆死。
wáng zūn dé qiè táng, lín guì rén. zūn dé nián bā shí, bìng jù, lín jiā huǒ, táng yù fù yǐ bì, lì bù shèng. huǒ pò, zūn dé huī shǐ chū, táng shēn yì bì zūn dé, jiē sǐ.
王尊德妾唐,临桂人。尊德年八十,病剧,邻家火,唐欲负以避,力不胜。火迫,尊德挥使出,唐身翼蔽尊德,皆死。
dòu hóng qiè hǎo, zì xiāng é, bǎo dìng rén. shí liù wèi hóng qiè, néng shī shàn yì, huà jiān gōng huā cǎo shì nǚ. yǒu shéng qí cái zhě, háo jiā móu duó zhī, bù néng. sǒu dào wū hóng sǐ, xiāng é yīn zì jīng. jiāng sǐ, wèi jué mìng cí, shǐ wèi lì yǐ bào.
窦鸿妾郝,字湘娥,保定人。十六为鸿妾,能诗善弈,画兼工花草、士女。有绳其才者,豪家谋夺之,不能。嗾盗诬鸿死,湘娥因自经。将死,为绝命词,矢为厉以报。
zhāng xué mǐn qī dǒng, míng hé zhū, lián jiāng rén. gù wèi bì, jià xué mǐn. xué mǐn pín bù zì liáo, zǒu sǐ shēn shān zhōng. dǒng hào qì qiú zhī, bù zhī qí cún wáng. yú nián, yǒu qiáo rù shān, ruò yǒu shēng, xíng jiàn yí gé wěi yú dì, zhǐ lǚ zài cè. chū yǐ yǔ rén, dǒng wén yuē:" dé fēi wú fū hū?" jí wǎng shì lǚ, qí shǒu zhì yě, shí yú gǔ yì yān, jí xī zì jīng sǐ.
章学闵妻董,名合珠,连江人。故为婢,嫁学闵。学闵贫不自聊,走死深山中。董号泣求之,不知其存亡。逾年,有樵入山,若有声,行见遗骼委於地,只履在侧。出以语人,董闻曰:“得非吾夫乎?”亟往视履,其手制也,拾馀骨瘗焉,即夕自经死。
dù niè qí qī hé, niè qí, tài níng rén hé, jiāng lè rén. niè qí sǐ yú hǔ, hé qiú dé shī, jiě yī shì qí xuè. liǎn bì, chì jiā cái yǐ zàng, xī yǐ qí yú fēn qī zú, suì zì jīng.
杜聂齐妻何,聂齐,泰宁人;何,将乐人。聂齐死於虎,何求得尸,解衣拭其血。敛毕,斥家财以葬,悉以其馀分戚族,遂自经。
zhāng shì fù, sù zhōu rén. fū qiáo yú yě, yù láng, wèi suǒ shì. fù qiú dé fū shī, yǐ lián jué dòu sǐ.
张氏妇,宿州人。夫樵於野,遇狼,为所噬。妇求得夫尸,以镰绝脰死。
níng huà èr fù, bù zhī qí shì. qí yī, fū shì bó, mǔ bì zhū shì zhōng, bù yǔ yǐn shí, fù dǎo shǐ chū wáng. jì, fū sǐ yú tú, fù wén, zì shā. qí yī, fū xíng qiè, fù jiāng shā zhī, fù qì wèi qǐng miǎn. shēng èr zi, fù xié jiù mǔ jiā, fù zú shā qí fū, fù wén, yì zì shā.
宁化二妇,不知其氏。其一,夫嗜博,母闭诸室中,不与饮食,妇导使出亡。既,夫死於途,妇闻,自杀。其一,夫行窃,父将杀之,妇泣为请免。生二子,妇携就母家,父卒杀其夫,妇闻,亦自杀。