xī liáng zhōu fù lù yuán dǐng zhāng céng yì pū yáng shì xiāng féng xù
錫良 周馥 陸元鼎 張曾易攵 楊士驤 馮煦
xī liáng, zì qīng bì, bā yuè tè shì, méng gǔ xiāng lán qí rén. tóng zhì shí sān nián jìn shì, yòng shān xī zhī xiàn, lì rèn zhōu xiàn yǒu huì zhèng. guāng xù chū, jìn dà hàn, xī liáng lì bàn zhèn wù, hù bì qīng zhā, kuǎn bì shí fàng, mín jiē dé zhī. èr shí nián, shān dōng xún fǔ lǐ bǐng héng zòu diào bǔ yí zhōu zhī fǔ, zhuó yǎn yí cáo jì dào. dǐ rèn, zhí dān xiàn dà dāo huì zī shì, jí lǜ duì wǎng, zhāng shì yù zhòng, zhī qín shǒu yào, sōu huò méng dān, dāng zhòng fén zhī, fěi dǎng gǎn wèi, jiē sàn. diào shān xī jì níng dào, jìn àn chá shǐ. diào hú nán, zhuó bù zhèng shǐ.
錫良,字清弼,巴岳特氏,蒙古鑲藍旗人。同治十三年進士,用山西知縣,歷任州縣有惠政。光緒初,晉大旱,錫良歷辦賑務,戶必清查,款必實放,民皆德之。二十年,山東巡撫李秉衡奏調補沂州知府,擢兗沂曹濟道。抵任,值單縣大刀會滋事,亟率隊往,張示諭眾,祗擒首要,搜獲盟單,當眾焚之,匪黨感畏,皆散。調山西冀寧道,晉按察使。調湖南,擢布政使。
èr shí liù nián, quán luàn zhào huò, jīng shī wēi jí. xī liáng yǐ hú guǎng zǒng dū hú běi hú nán xún fǔ huì wěi, tǒng lǜ è xiāng jūn duì rù wèi, yíng jià shān xī, lì shòu xún fǔ. shí hé yì wèi dìng, yáng bīng lán rù jìn biān. xī liáng niàn liǎng gōng xìng shǎn, hé jú gù yīng jiān gù, ér bǎo jìn wèi qín, yì bù róng hū. nǎi tōng lìng gè jūn yán xíng fáng shǒu, bié qiǎn wěi yuán chū jìng kào shī, xiāng jī yīn yīng, xìng bǎo wú shì. hé yuē dìng, jìn shǐ chí fáng.
二十六年,拳亂召禍,京師危急。錫良以湖廣總督、湖北湖南巡撫會委,統率鄂、湘軍隊入衛,迎駕山西,立授巡撫。時和議未定,洋兵闌入晉邊。錫良念兩宮幸陝,和局固應兼顧,而保晉衛秦,亦不容忽。乃通令各軍嚴行防守,別遣委員出境犒師,相機因應,幸保無事。和約定,晉始弛防。
diào hú běi xún fǔ, fù kāi quē. xuán shòu hé nán hé dào zǒng dū. yǐ shì jiǎn, zòu qǐng cái guī xún fǔ jiān lǐ, zhào yǔn xíng. diào bǔ hé nán xún fǔ, jiān guǎn hé gōng. yù shěng lì zhì jiǔ huī, hé qù dào fǔ yǐ cì shù shí rén, zhèng jì sù rán. mì yáng jiào àn shì qǐ, lì pài bīng chí bǔ shǒu fàn, bèi rǎo nán mín, wú fēn mín jiào, yī lǜ fǔ xù. diào rè hé dōu tǒng. rè hé běn jiù méng dì shè zhì, xiàng yán jiù xí, bù jiǎng lì shì, yóu huàn duō dào. xī liáng shǒu qǐng gǎi zhì, shè lì qiú zhì jú, zōng lǐ lì zhì cái zhèng kāi bàn wéi chǎng huāng dì, yǐ xìng kěn wù zhěng chì xún fáng, zhuān yì jī bǔ, fěi fēng shǐ jí. yòu yǐ rè jìng dì guǎng guān shǎo, zòu qǐng shēng cháo yáng xiàn wèi fǔ, bìng zēng shè fù xīn jiàn píng lóng huà sān xiàn, rè hé zì cǐ shǐ yǒu lì zhì.
調湖北巡撫,復開缺。旋授河南河道總督。以事簡,奏請裁歸巡撫兼理,詔允行。調補河南巡撫,兼管河工。豫省吏治久隳,劾去道府以次數十人,政紀肅然。泌陽教案事起,立派兵馳捕首犯,被擾難民,無分民教,一律撫恤。調熱河都統。熱河本就蒙地設治,向沿舊習,不講吏事,尤患多盜。錫良首請改制,設立求治局,綜理吏治財政;開辦圍場荒地,以興墾務;整飭巡防,專意緝捕,匪風始戢。又以熱境地廣官少,奏請升朝陽縣為府,並增設阜新、建平、隆化三縣,熱河自此始有吏治。
èr shí jiǔ nián, zhuó mǐn zhè zǒng dū, diào shǔ sì chuān. shí fāng yì jiè wài kuǎn xiū chuān lù, xī liáng lì zhǔ zì bàn, jí shēn huì yì, zòu shè zhuān jú, zhāo shāng gǔ, chóu gōng gǔ, fù jiù tōng shěng tián zū suì chōu bǎi fēn zhī sān, míng wèi zū gǔ, shù nián jī zhì qiān wàn yǐ shàng, gǔ kuǎn zhī duō, wèi zhōng guó zì bàn tiě lù zuì. sān shí nián, tíng yì zhěng chì cáng shì, zàng rén yí jù, zhù cáng bāng bàn fèng quán bèi qiāng. xī liáng fēi xí tí dū mǎ wéi qí dū bīng jìn jiǎo, bìng lìng jiàn chāng dào zhào ěr fēng lǜ shī jì jìn, suì kè bā táng, réng chì ěr fēng jìn tǎo lǐ táng. lǐ shǔ sāng pī sì zhú diāo móu kàng jù, ěr fēng yǐ zhǎng wéi kùn shǒu liù yuè yuè, duàn qí jí dào, shǐ kè gōng pò. sāng sì jì píng, zhū fān xin xí fú. yú shì zì dǎ jiàn lú yǐ wài, zhí zhì chá mù duō bā lǐ xiāng chéng dé gé děng chù, jūn gǎi xiàn zhì, kuò dì zhì shù qiān yú lǐ qiě xìng kěn kāi kuàng, shè xué guǎng jiào, fān rén jiàn zhī xiàng huà yǐ.
二十九年,擢閩浙總督,調署四川。時方議借外款修川路,錫良力主自辦,集紳會議,奏設專局,招商股,籌公股,復就通省田租歲抽百分之三,名為租股,數年積至千萬以上,股款之多,為中國自辦鐵路最。三十年,廷議整飭藏事,藏人疑懼,駐藏幫辦鳳全被戕。錫良飛檄提督馬維騏督兵進剿,並令建昌道趙爾豐率師繼進,遂克巴塘,仍飭爾豐進討里塘。里屬桑披寺築碉謀抗拒,爾豐以長圍困守六閱月,斷其汲道,始克攻破。桑寺既平,諸番忄習服。於是自打箭爐以外,直至察木多、巴里、鄉城、德格等處,均改縣治,擴地至數千餘里;且興墾、開礦,設學廣教,番人漸知向化矣。
sān shí sān nián, diào yún guì zǒng dū. diān shěng jūn zhèng jiǔ fèi, qì xiè yóu quē, nǎi chuàng liàn lù jūn, shè jiǎng wǔ táng, tiān gòu qiāng pào, jiù yǒu fáng yíng yī lǜ gǎi biān, zì shì diān shěng shǐ yǒu xīn jūn. diān duō yān chǎn, tǔ shuì wèi shōu rù dà zōng, xī liáng yì rán zòu qǐng jìn zhǒng, gè shěng yān jìn zhī yán, wéi diān wèi zuì. diān nán lián yuè, yuè fěi cuàn rù hé kǒu, qiāng guān rǎo jìng, lì chì chū duì fēn lù jié jiǎo, shù rì ér dìng. diān xī tǔ sī yǐ shù shí jì, rì jiàn zì héng. xuān wèi shǐ diāo ān rén céng yóu dōng yáng, wài rén chēng yǐ wáng jué, yóu jiāo wàng. wén yǒu gǎi tǔ guī liú zhī yì, zhé sī chǔn dòng. xī liáng xiān pài yuán xún chá, xiǎo yǐ lì hài, bìng lìng yīng xí gè tǔ sī xùn bàn chéng xí, yǐ ān qí xīn. diāo ān rén wén ér wèi gǎn, qiǎn qí dì zhì, tòng kū zì chén gǎi huǐ, biān jìng dé yǐ wú shì.
三十三年,調雲貴總督。滇省軍政久廢,器械尤缺,乃創練陸軍,設講武堂,添購槍炮,舊有防營一律改編,自是滇省始有新軍。滇多煙產,土稅為收入大宗,錫良毅然奏請禁種,各省煙禁之嚴,唯滇為最。滇南連越,越匪竄入河口,戕官擾境,立飭出隊分路截剿,數日而定。滇西土司以數十計,日漸恣橫。宣慰使刁安仁曾游東洋,外人稱以王爵,尤驕妄。聞有改土歸流之議,輒思蠢動。錫良先派員詢察,曉以利害,並令應襲各土司迅辦承襲,以安其心。刁安仁聞而畏感,遣其弟至,痛哭自陳改悔,邊境得以無事。
xuān tǒng yuán nián, shòu qīn chà dà chén, diào dōng sān xǐng zǒng dū. dōng shěng zì rì é zhàn bà, é zhàn běi biān, rì jù nán jìng, jú shì rì wēi. xī liáng lì rèn, jí shū chén: dōng sān xǐng bī ěr jīng jī, guān xì dà jú. liáo dōng zū jiè zhī yuē, shí sān nián jí mǎn qī, qǐng cháo tíng zhǔ chí, shàng xià yī xīn, yǐ tiān xià quán lì fù zhī, yǐ shú huí liáo dōng bàn dǎo wèi guī, fǒu zé zhī zhī jié jié wèi zhī, kǒng qí bù néng jí yě. shū rù, bù xǐng. xī liáng yòu yǐ dōng sān xǐng liǎng lín fēn jù, fēi xiū dà zhī gàn lù, bù zú yǐ guàn chuàn mài luò, yīn nǐ xiū jǐn zhōu zhì ài hún tiě lù. gù xū héng guàn nán mǎn dōng qīng, bì fēi rì é suǒ yuán, yóu fēi mì jiè qiáng guó wài kuǎn, bù néng qǔ jūn shì ér cè jìn xíng. shì měi guó cái tuán dài biǎo yóu lì lái fèng, suì yǔ mì dìng jiè kuǎn bāo xiū cǎo yuē. sān rì yì dìng, diàn zòu qǐng zhǐ sù zhèng shì qiān dìng, jí rì é zài zhēng, yǐ luò hòu zhe. nǎi bù yì gěng huǎn, fù jī shì bù mì, shì jìng bào bà. jí rì é xié yuē, dōng shì yì jí. xī liáng yǐ jiù wáng xìng zhèng, jūn fēi kuǎn mò bàn, zài qǐng shāng jiè èr qiān wàn liǎng, yǐ qiān wàn shè yín xíng qí yú, bàn yǐ yí mín xìng kěn, bàn yǐ kāi kuàng zhú lù. réng bù xǐng. xī liáng lǜ dōng shěng wēi jí qíng xíng, cháo tíng shàng wèi shēn xī, nǎi qǐng rù jìn miàn chén.
宣統元年,授欽差大臣,調東三省總督。東省自日俄戰罷,俄占北邊,日踞南境,局勢日危。錫良蒞任,即疏陳:「東三省逼邇京畿,關係大局。遼東租借之約,十三年即滿期,請朝廷主持,上下一心,以天下全力赴之,以贖回遼東半島為歸,否則枝枝節節為之,恐其不能及也。」疏入,不省。錫良又以東三省兩鄰分據,非修大支幹路,不足以貫串脈絡,因擬修錦州至璦琿鐵路。顧須橫貫南滿、東清,必非日、俄所原,尤非密借強國外款,不能取均勢而策進行。適美國財團代表遊歷來奉,遂與密訂借款包修草約。三日議定,電奏請旨速正式簽定,即日、俄再爭,已落後着。乃部議梗緩,復機事不密,事竟報罷。及日俄協約,東事益急。錫良以救亡興政,均非款莫辦,再請商借二千萬兩,以千萬設銀行;其餘,半以移民興墾,半以開礦築路。仍不省。錫良慮東省危急情形,朝廷尚未深悉,乃請入覲面陳。
shí chún qīn wáng jiān guó shè gōng, chóu bèi lì xiàn, tíng yì fāng zhù zhòng jí quán. xī liáng xiān shū qǐng shí xíng xiàn fǎ, lì chén: lì xiàn jīng shén, zài guì jiàn shàng xià xū shòu zhì yú fǎ lǜ, xiān gé qí zì sī zì lì zhī xīn. ruò fū yǎn póu kè, sì shì ér fēi, cái lì diāo bì, rén xīn huàn lí, jiǔ nián lì xiàn, zhōng kǒng wèi bō sī zhī xù. yòu yǐ jìn nián zhòng chén qīn guì chū yáng kǎo chá, tú shì guān tīng, jiàn qīng wài rén, shū qǐng tíng pài, bìng shèn xuǎn qīn guì shí xíng liú xué. zài shū jiàn zhōng yāng jí quán, yǐ wèi: cháo tíng fēn jì shì quán yú dū fǔ, yóu dū fǔ fēn jì shì quán yú zhōu xiàn, wú zhōu xiàn jí dū fǔ bù néng zhì yī shěng. rú bì yù yǐ shù bù chén zhī xīn sī cái lì, tǒng zhì èr shí èr xíng shěng, zé jiāng lì xián wèi zhuì liú, fēng qì suǒ qū, jūn mín jiě tǐ. shè yǒu huǎn jí, zhōng yāng jì ěr mù bù jí, wài shěng zé hū yīng bù líng, wèi huàn shí dà. jūn bù bào. zhì shì, rù dōu miàn chén jiān guó, yǔ yóu qiè zhí, bù xǐng rú gù. gào bà, yòu bù yǔn.
時醇親王監國攝攻,籌備立憲,廷議方注重集權。錫良先疏請實行憲法,歷陳:「立憲精神,在貴賤上下胥受治於法律,先革其自私自利之心。若敷衍掊克,似是而非,財力凋敝,人心渙漓,九年立憲,終恐為波斯之續。」又以近年重臣親貴出洋考察,徒飾觀聽,見輕外人,疏請停派,並慎選親貴實行留學。再疏諫中央集權,以為:「朝廷分寄事權於督撫,猶督撫分寄事權於州縣,無州縣即督撫不能治一省。如必欲以數部臣之心思才力,統治二十二行省,則疆吏咸為贅旒,風氣所趨,軍民解體。設有緩急,中央既耳目不及,外省則呼應不靈,為患實大。」均不報。至是,入都面陳監國,語尤切直,不省如故。告罷,又不允。
qí shí cháo xiān wèi rì bìng, xī liáng yǐ shì shì yì pò, yù gù mín xīn, xiān hòu mín lì, dāng yǐ fáng fěi wèi míng, shè lì qīng xiāng jú, chóu bèi yù bèi xún jǐng, bù yǐ bīng fǎ, shí jí mín bīng. fèng rén lǜ huàn sī tòng, zhēng xiān yīng mù, qī nián dé shù wàn rén, quán shěng jiē bīng. wèi jǐ, fáng yì shì qǐ, yì qǐ é jìng, yán dōng qīng tiě lù, zhú chù chuán rǎn, wèi jiā xún, màn yán fèng jí hēi sān xǐng. é rì qún sī gān shè, xī liáng yǐ fáng yì chún shǔ nèi zhèng, yán qǐ fáng zhì, sān yuè ér yì jué. shí yī guó yī shì lái fèng kǎo chá, kāi wàn guó shǔ yì yán jiū huì yú shěng shǔ, xī liáng zhǔ yì, xián qǐ sòng zhī.
其時朝鮮為日並,錫良以事勢益迫,欲固民心,先厚民力,當以防匪為名,設立清鄉局,籌備預備巡警,部以兵法,實即民兵。奉人慮患思痛,爭先應募,期年得數萬人,全省皆兵。未幾,防疫事起,疫起俄境,沿東清鐵路,逐處傳染,未浹旬,蔓延奉、吉、黑三省。俄、日群思干涉,錫良以防疫純屬內政,嚴起防治,三月而疫絕。十一國醫士來奉考察,開萬國鼠疫研究會於省署,錫良主議,咸起頌之。
xī liáng dū dōng, yán lì zhì, sù jūn zhì, qīng lǐ cái zhèng, zhěng dùn yán wù, chóu bàn bā qí shēng jì, pō zhe chéng jī. wéi mù dǔ nèi yōu wài huàn rì wēi yī rì, gù suǒ yǐ wèi dōng biān jì zhě, jì duō wèi rú zhì, ér cháo zhèng rì fēi, mín xīn rì qù, yòu wú yǐ wǎn jiù, lǚ chēng bìng qǐ bà. sān nián, shǐ yǔn jiě rèn diào lǐ.
錫良督東,嚴吏治,肅軍制,清理財政,整頓鹽務,籌辦八旗生計,頗著成績。唯目睹內憂外患日危一日,顧所以為東邊計者,既多未如志,而朝政日非,民心日去,又無以挽救,屢稱病乞罷。三年,始允解任調理。
wǔ chāng biàn zuò, zhào rù jìn, tíng yì běn yǐ xī liáng fù shān shǎn dū shī, bìng qǐng dú lǐng yī jūn wèi jīng jī. gù yǒu rén jì zhī, nǎi gǎi shòu rè hé dōu tǒng, lì jí fù rèn. xùn wèi zhào xià, yǐ bìng shì nán zhī, qǐ bà, yǔn zhī. wò bìng liù nián, jiān jù yī yào, zú, nián liù shí yǒu liù, shì wén chéng.
武昌變作,召入覲,廷議本以錫良赴山、陝督師,並請獨領一軍衛京畿。顧有人惎之,乃改授熱河都統,力疾赴任。遜位詔下,以病勢難支,乞罷,允之。臥病六年,堅拒醫藥,卒,年六十有六,諡文誠。
xī liáng xìng qīng gāng, zì guān mù lìng, jí tǐng lì wú suǒ yǐ. jí è yán, suǒ lì zhǐ, yù bù zhí guān lì, hé zhì bù shǎo xù fēi yì zhī cái, yī jiè bù qǔ yú quán guì yóu yī wú kuì yí, gù yù shì dòng xiāng qiān zhì yún.
錫良性清剛,自官牧令,即挺立無所倚。嫉惡嚴,所蒞止,遇不職官吏,劾治不少恤;非義之財,一介不取;於權貴尤一無饋遺,故遇事動相牽制雲。
zhōu fù, zì yù shān, ān huī jiàn dé rén. chū shì lǐ hóng zhāng sī wén dú, lèi bǎo dào yuán. guāng xù sān nián, shǔ yǒng dìng hé dào. chū, tiān jīn pín huàn shuǐ, fù dié zhì jīn gū rù hǎi jīn zhōng hé běi yùn kuāng gǎng jiǎn hé jí tōng zhōu cháo bái hé, shè wén wǔ xùn guān zī fáng shǒu. bìng yán tiān jīn wèi jiǔ hé gù dào, bù xiè zé shuǐ huàn mò chōu, qǐng jiù shàng yóu pì jiǎn hé ér kāi tún tián, nán yùn xià yóu fēn shuǐ shì. bù yì gé bù xíng. hòu tí dū zhōu shèng chuán kāi xìng jì jiǎn hé, tún tián xiǎo zhàn, shí běn fù yì. dīng jiān, fú chú, shǔ jīn hǎi guān dào. cháo xiān chū tōng shāng, fù yǔ měi tí dū xuē péi ěr yì cǎo shāng yuē bǎo wèi zhī, shǒu chēng cháo xiān wèi zhōng guó shǔ bāng, gù yǐ fáng qīn duó yě, ér shū fǔ xuē zhī. fù sī tàn yuē: fēn yì bù zhe, huò shǐ cǐ yǐ! jiǔ nián, jiān shǔ tiān jīn bīng bèi dào, é zhēn chú jīn hǎi guān dào. zhōng fǎ shì qǐ, hóng zhāng mìng fù hǎi kǒu biān mín bó lì tuán fáng. hóng zhāng zhī dū jī fǔ yě, xiān hòu chuí sān shí nián, chuàng lì hǎi jūn, zì dōng sān xǐng shān dōng zhū yào sài jiē shǔ yān. yòng xī fǎ zhì zào xiè qì, lún diàn lù kuàng, wàn duān bìng jǔ, yóu jiā yì hǎi lù jūn xué xiào. běi yáng xīn zhèng, chēng shèng yī shí, fù zàn huà wèi duō. chún qīn wáng xiào yuè hǎi jūn, jiā qí láo, zhuó àn chá shǐ. zài shǔ bù zhèng shǐ. zhú yǒng dìng hé běi àn shí dī wèi jīng shī, lú gōu nán jiǎn shuǐ shí bà gōng yóu jù, zì shì hé bù yì.
周馥,字玉山,安徽建德人。初侍李鴻章司文牘,累保道員。光緒三年,署永定河道。初,天津頻患水,馥迭治津沽入海金鐘河、北運筐港減河及通州潮白河,設文武汛官資防守。並言天津為九河故道,不泄則水患莫瘳,請就上游辟減河而開屯田,南運下游分水勢。部議格不行。後提督周盛傳開興濟減河,屯田小站,實本馥議。丁艱,服除,署津海關道。朝鮮初通商,馥與美提督薛裴爾議草商約保衛之,首稱朝鮮為中國屬邦,固以防侵奪也,而樞府削之。馥私嘆曰:「分義不著,禍始此矣!」九年,兼署天津兵備道,俄真除津海關道。中法事起,鴻章命赴海口編民舶立團防。鴻章之督畿輔也,先後垂三十年,創立海軍,自東三省、山東諸要塞皆屬焉。用西法製造械器,輪電路礦,萬端並舉,尤加意海陸軍學校。北洋新政,稱盛一時,馥贊畫為多。醇親王校閱海軍,嘉其勞,擢按察使。再署布政使。築永定河北岸石堤衛京師,盧溝南減水石壩工尤鉅,自是河不溢。
zhōng rì kāi xìn, fù rèn qián dí yíng wù chù, bá shè ān dōng liáo yáng mó tiān lǐng zhī jiān, diào hù zhū jiāng, shōu jí sàn wáng, liáng yǐ bù guì. hé yì chéng, nǎi zì miǎn guī. hóng zhāng shū jiàn zhī, shòu sì chuān bù zhèng shǐ. zhì zé kè lì jī, guǎng yín bì, jī liáng chǔ. lǜ jiào àn yì shēng xìn, zhuàn ān jí mín jiào shì bān jùn xiàn. wèi jǐ, quán luàn zuò, bā guó lián bīng nèi fàn, hóng zhāng wèi yì hé dà chén, zǒng dū zhí lì, fù yì diào zhí lì bù zhèng shǐ. xiān suí hóng zhāng rù dōu, lǐ jīng jī jiào àn, shù yuè shì shāo dìng, shǐ fù bǎo dìng shòu bù zhèng shǐ yìn. xiān shì fǎ bīng zhì bǎo dìng, qiāng qián bù zhèng shǐ tíng yōng, suì jù sī shǔ. jí wén fù lái, liè duì jiāo yíng rù shǔ. jiǔ zhī, guān qí shè shī, wú jiān yán, nǎi xú yǐn qù. hóng zhāng zú, suì hù zhí dū.
中日開釁,馥任前敵營務處,跋涉安東、遼陽、摩天嶺之間,調護諸將,收集散亡,糧以不匱。和議成,乃自免歸。鴻章疏薦之,授四川布政使。至則課吏績,廣銀幣,積糧儲。慮教案易生釁,撰安輯民教示頒郡縣。未幾,拳亂作,八國聯兵內犯,鴻章為議和大臣,總督直隸,馥亦調直隸布政使。先隨鴻章入都,理京畿教案,數月事稍定,始赴保定受布政使印。先是法兵至保定,戕前布政使廷雍,遂踞司署。及聞馥來,列隊郊迎入署。久之,觀其設施,無間言,乃徐引去。鴻章卒,遂護直督。
é zhuó shān dōng xún fǔ, zhào liú yì jīn yú lù shì. shí hé yì suī chéng, wài guó bīng bì tiān jīn, jù jīn yú tiě dào, shè dōu tǒng, zhì mín zhèng, lǚ zhēng mò néng dé. zhì shì, fù jìng yǐ piàn yán jiě zhī. fù fǔ shān dōng, zhí hé jué lì jīn báo zhuāng, yì xǐ mín jū, bù sāi báo zhuāng, bǐ hé liú zhí xiè dǐ hǎi. yán hé shè diàn jú, bèi shí gōng, qì shí yú nián, hé bù wèi zāi. dé jù jiāo zhōu wān, zhú tiě dào dá shěng zhì, yīn zhàn lù cè kuàng shān. fù zòu kāi jì nán zhōu cūn shāng bù xiāng qián zhì, dé rén yì jǔ, zì chè jiāo jì lù bīng, hái wǔ kuàng.
俄擢山東巡撫,詔留議津榆路事。時和議雖成,外國兵壁天津,踞津榆鐵道,設都統,治民政,屢爭莫能得。至是,馥竟以片言解之。馥撫山東,值河決利津薄莊,議徙民居,不塞薄莊,俾河流直瀉抵海。沿河設電局,備石工,訖十餘年,河不為災。德踞膠州灣,築鐵道達省治,因占路側礦山。馥奏開濟南、周村商埠相箝制,德人意沮,自撤膠濟路兵,還五礦。
fù jì yīng jiāng jì, zé yì yù dà yǒu wèi, fán suǒ yǐ fù mín cái yuè mín zhì zhě, cì dì xìng jǔ, tiān zǐ jiā zhī, zhuó shǔ liǎng jiāng zǒng dū, yí dū liǎng guǎng. sān shí sān nián, qǐng gào guī. yuè shí sì nián, zú, shì què shèn. zhí lì shān dōng jiāng nán shì mín jiē cí sì zhī.
馥既膺疆寄,則益欲大有為,凡所以阜民財、瀹民智者,次第興舉,天子嘉之,擢署兩江總督,移督兩廣。三十三年,請告歸。越十四年,卒,諡愨慎。直隸、山東、江南士民皆祠祀之。
lù yuán dǐng, zì chūn jiāng, zhè jiāng rén hé rén. tóng zhì shí sān nián jìn shì, yǐ zhī xiàn jí yòng, fēn shān xī, gǎi jiāng sū. guāng xù èr nián, quán zhī shān yáng. yǒu jiān háo mín jiāo tōng xū yì, lüè rén kǒu xíng yù, bǔ zhé xiān dùn. yuán dǐng lí míng qǐ, shèng yí cóng yè kè, zhōng dào zhé zhì mín jiā, pò mén rù, fù zhì qí háo, qǔ chū suǒ lüè nǚ fù shù shí rén gè fàng guī, huān shēng léi dòng. bǔ jiāng níng, yǐ yōu guī. fú chú, zuò bǔ yuán quē, diào shàng hǎi. fǎ lán xī rén jī shā xiàn rén shěn zhào lóng, shāng yǐn bù jiàn, fǎ lǐng shì bù chéng jī shā. yuán dǐng yuē: shí jì biǎo zhuì dì, yǒu gāng tiáo nèi duàn ér cí miàn wèi sǔn zhě, yǔ cǐ hé yǐ yì? lǐng shì yǔ sāi. rú gāo fén jiào táng, xí yuán dǐng wǎng shì, jiào shì shēng yán yì bù xié, dāng yǐ bīng róng jiàn. yuán dǐng yuē: rú gāo fēi jūn jiàn suǒ néng zhì yě. bù wèi dòng. kàng yì shí yú rì, nǎi dìng cháng yín sì qiān, wú tā qiú. shì shí jiāng nán běi fén jiào táng shí yú suǒ, cì dì dìng yì, xī shì rú gāo.
陸元鼎,字春江,浙江仁和人。同治十三年進士,以知縣即用,分山西,改江蘇。光緒二年,權知山陽。有奸豪民交通胥役,略人口行鬻,捕輒先遁。元鼎黎明起,盛儀從謁客,中道折至民家,破門入,縛治其豪,取出所略女婦數十人各放歸,驩聲雷動。補江寧,以憂歸。服除,坐補原缺,調上海。法蘭西人擊殺縣人沈兆龍,傷隱不見,法領事不承擊殺。元鼎曰:「時計表墜地,有鋼條內斷而磁面未損者,與此何以異?」領事語塞。如皋焚教堂,檄元鼎往視,教士聲言議不諧,當以兵戎見。元鼎曰:「如皋非軍艦所能至也。」不為動。抗議十餘日,乃定償銀四千,無他求。是時江南北焚教堂十餘所,次第定議,悉視如皋。
yí zhī tài zhōu. chéng hé jiǔ yū diàn, suì hàn, mín kǔ wú shuǐ. yuán dǐng jùn zhì zhī, yòu yí xǐ shì chán pò hé hǔ zhě, suī jù shì wú suǒ xùn. xià hé xié fēng gǎng gù yǒu dī, zài tài zhōu jìng zhě liù shí lǐ, rù dōng tái jìng, dī bì, shuǐ zhì wù néng yù. yuán dǐng zēng gāo zhì shí zhàng, guǎng rú zhī, ér fēng qí xià yǐ bèi. gōng jìng, àn chá shǐ xí dōng tái zhì dī yǔ tài zhōu jiē, yuán dǐng yòu zhù gōng shí yǒu yī lǐ, zì shì liǎng jìng wú shuǐ huàn. xún diào shàng yuán, yuán lì yǐ dào yuán hòu xuǎn.
移知泰州。城河久淤墊,歲旱,民苦無水。元鼎濬治之,又移徙市廛迫河滸者,雖巨室無所徇。下河斜豐港故有堤,在泰州境者六十里,入東台境,堤庳,水至勿能御。元鼎增高至十丈,廣如之,而豐其下以倍。工竟,按察使檄東台治堤與泰州接,元鼎又助工十有一里,自是兩境無水患。尋調上元,援例以道員候選。
liǎng jiāng zǒng dū liú kūn yī shū jiàn yuán dǐng cái rèn fāng miàn, èr shí yī nián, shòu huì cháo jiā dào, diào jiāng sū liáng dào, qiān àn chá shǐ. bì jiàn, wēn yǔ yí shí. lùn jí qián suì rì běn gòu zhàn, wǒ jūn qiāng dàn duō yǔ kǒu jìng bù hé, yǐ gù bài. dì yīn yù shū chén jiè dū fǔ shěn jūn shí, qiě yuē: wú wèi yǔ yóu yuán dǐng, shǐ dū fǔ shēng jiè dì yě. jiāng yīn fén jiào táng, xiàn lì bǔ shǒu shì zhě shàng zhī àn chá shǐ. shàng hǎi lǐng shì wèi dài bǔ zhě fēi shǒu fàn, zhù jīng gōng shǐ yán yú zǒng shǔ, lìng lǐng shì wǎng huì jū. yuán dǐng yuē: huì jū yǒu zhuān guān, àn chá shǐ shǔ fēi huì jū suǒ. lǐng shì yán: bù huì jū, dāng guān yàn yě. yuán dǐng chí bù kě, lǐng shì yuē: qí rú zǒng shǔ zhǐ huī hé? yuán dǐng yuē: shèn shǒu guó xiàn. guān kě cí, fǎ bù kě náo! lǐng shì yàng yàng qù. shū chén wén ér jiā zhī, yuē: bù ěr, yòu wèi gù shì yǐ. xún shǔ bù zhèng shǐ, hù xún fǔ.
兩江總督劉坤一疏薦元鼎才任方面,二十一年,授惠潮嘉道,調江蘇糧道,遷按察使。陛見,溫語移時。論及前歲日本構戰,我軍槍彈多與口徑不合,以故敗。帝因諭樞臣戒督撫審軍實,且曰:「毋謂語由元鼎,使督撫生芥蒂也。」江陰焚教堂,縣吏捕首事者上之按察使。上海領事謂逮捕者非首犯,駐京公使言於總署,令領事往會鞫。元鼎曰:「會鞫有專官,按察使署非會鞫所。」領事言:「不會鞫,當觀讞也。」元鼎持不可,領事曰:「其如總署指揮何?」元鼎曰:「慎守國憲。官可辭,法不可撓!」領事怏怏去。樞臣聞而嘉之,曰:「不爾,又為故事矣。」尋署布政使,護巡撫。
èr shí jiǔ nián, qiān cáo yùn zǒng dū, diào hú nán xún fǔ. shí fāng zài gào, guǎng xī fěi qǐ, kuī hú nán, guì zhōu fěi bī jìng zhōu. yuán dǐng lì jí fù guān, chóu biān fáng, yǔ zǒng dū zhāng zhī dòng huì zòu yǐ dǔ wèi fáng, bù rú yǐ zhù jiǎo wèi fáng. yú shì mù yǒng, lìng tí dū liú guāng cái fáng xī lù, lìng héng yǒng dào zhuāng gēng liáng rù guì zhōu, ér dào yuán huáng zhōng hào zuǒ zhī. gēng liáng gōng xià lóng guàn dòng, zhōng hào yì dà bài hàn zéi yú tóng lè. yòu lìng tí dū zhāng qìng yún zhù jī guǎng xī sì shí bā dòng. luàn xú dìng, cháo mìng yún nán bù zhèng shǐ liú chūn lín yí hú nán, lǜ suǒ bù diān jūn zhù xiāng fáng. yuán dǐng yán diān jūn bù kě yòng, yǐ ér hòu yíng guǒ pàn. lǐ líng huì fěi móu pàn shì xiè, zì chéng gé mìng, yǔ lián rì běn liú xué shēng. yuán dǐng zhū èr rén, qiú yī rén, tā wú suǒ zhū lián, rén xīn dà dìng.
二十九年,遷漕運總督,調湖南巡撫。時方在告,廣西匪起,窺湖南,貴州匪逼靖州。元鼎力疾赴官,籌邊防,與總督張之洞會奏以堵為防,不如以助剿為防。於是募勇,令提督劉光才防西路,令衡永道莊賡良入貴州,而道員黃忠浩佐之。賡良攻下龍貫峒,忠浩亦大敗悍賊於同樂。又令提督張慶雲助擊廣西四十八峒。亂徐定,朝命雲南布政使劉春霖移湖南,率所部滇軍助湘防。元鼎言滇軍不可用,已而後營果叛。醴陵會匪謀叛事泄,自承革命,語連日本留學生。元鼎誅二人,囚一人,他無所株連,人心大定。
zhēng bīng zhī yì qǐ yě, yuán dǐng yǐ diào fǔ jiāng sū. shàng yán: nán rén róu cuì, qí yīng zhēng zhě duō shì jǐng wú jí, bù shèng bīng. dāng zhuān xuǎn jiāng běi huái xú zhū fǔ, bù dāng xiàn qū yù. bù yì gé bù xíng. qí hòu táo wáng xiāng shǔ, rú yuán dǐng yán. èr shí jiǔ nián, jīng chá kāi quē lìng jiǎn. míng nián, zhào rù jīng, zòu duì, yǔ jí jiāng zhè zhēng hù háng tiě dào shì, yuán dǐng lì yán shì mín zhōng ài wú tā xīn, shàng wèi dòng róng. mìng yǐ sān pǐn jīng táng hòu bǔ, zuǒ bàn zī zhèng yuàn shì. é, qǐ guī. xuān tǒng èr nián, zú yú jiā.
徵兵之議起也,元鼎已調撫江蘇。上言:「南人柔脆,其應徵者多市井無藉,不勝兵。當專選江北淮、徐諸府,不當限區域。」部議格不行。其後逃亡相屬,如元鼎言。二十九年,京察開缺另簡。明年,召入京,奏對,語及江、浙爭滬杭鐵道事,元鼎力言士民忠愛無他心,上為動容。命以三品京堂候補,佐辦資政院事。俄,乞歸。宣統二年,卒於家。
zhāng céng yì pū, zì xiǎo fān, zhí lì nán pí rén. tóng zhì qī nián jìn shì, yǐ biān xiū chū zhī hú nán yǒng shùn fǔ. dì shǔ miáo jiāng, hào nán zhì. chì zī mù yǒng jí dào, xī zhì zhī fǎ lì zhī yóu tān wū zhě, dàn hé zhī. xǐ zhī guǎng dōng zhào qìng fǔ, yǒu huì ài, dū fǔ jiāo zhāng lùn jiàn. guāng xù èr shí nián, chú fú jiàn yán fǎ dào. mǐn yán yǒng guì, sī yùn fēng qǐ. wèi yán lì guī yuē, zòu miǎn quán lí yǐ xù shāng, ér zhèng kè yì ráo. qiān àn chá shǐ, suì yú, bìng miǎn. yuè sān nián, zài qǐ, zhào jiàn, zòu duì chēng zhǐ, huáng tài hòu jiǎng qí míng shèn, jí rì shòu sì chuān àn chá shǐ, wèi dào guān, qiān fú jiàn bù zhèng shǐ. diào guǎng xī, guì gù jí qū, yòu fēn rèn gēng zǐ péi kuǎn, yì bù zhī. céng yì pū gǎi lí zhāng, yán bǐ jiào, cái rǒng fèi, bà bù jí guān lì, yòng yǐ bù chù.
張曾易攵,字小帆,直隸南皮人。同治七年進士,以編修出知湖南永順府。地屬苗疆,號難治。斥貲募勇戢盜,悉置之法;吏之尤貪污者,彈劾之。徙知廣東肇慶府,有惠愛,督撫交章論薦。光緒二十年,除福建鹽法道。閩鹽踴貴,私運蜂起。為嚴立規約,奏免全釐以恤商,而正課亦饒。遷按察使,歲餘,病免。越三年,再起,召見,奏對稱旨,皇太后獎其明慎,即日授四川按察使,未到官,遷福建布政使。調廣西,桂故瘠區,又分任庚子賠款,益不支。曾易攵改釐章,嚴比較,裁冗費,罷不急官吏,用以不絀。
èr shí jiǔ nián, bài shān xī xún fǔ. rì é xìn zuò, rì jūn jìn zhù liáo nán. céng yì pū jiàn yì: pì yào dì wèi shāng bù, bié yǔ rì běn mì dìng xié shǒu tóng méng zhī yuē, shēng míng bù gàn nèi zhì. suǒ lǜ zhě é wèi rì bài, bì jiāng qǔ cháng yú wǒ yī lí lín jìn fān fēng, yì jiàn wài xiāng, gù jí yí chóu xiǎng liàn bīng, yǒu bèi wú huàn ér kù zhāng tiě lù kě huǎn bàn yǐ fá qí móu. yán pō è yào. mǎ zéi liú tiān yòu děng rǎo hòu tào, céng yì pū diào jí gè jūn tǎo píng zhī.
二十九年,拜山西巡撫。日俄釁作,日軍進駐遼南。曾易攵建議:「辟要地為商埠,別與日本密訂協守同盟之約,聲明不干內治。所慮者俄為日敗,必將取償於我;伊犁鄰近藩封,亦漸外鄉,故亟宜籌餉練兵,有備無患;而庫張鐵路可緩辦以伐其謀。」言頗扼要。馬賊劉天祐等擾後套,曾易攵調集各軍討平之。
sān shí yī nián, diào fǔ zhè jiāng. shí zhè xī yán xiāo shān chì, jiā hú tǒng jiāng wú jiā yù yīn yǔ xiāo tōng, dū sī fàn róng huá yóu bù fǎ. céng yì pū biàn dào zhī guān, huò quàn yǐ bīng cóng, yuē: shì sù zhī pàn yě! suì qīng qí jìng jiā jùn, zhào jiā yù rù yè, yù yǐ huò fú, jiā yù bù gǎn dòng, xú xí tā jiāng lǐng qí zhòng, ér jī zhī yǒng dōng, lù róng huá děng, xiāo jiàn liǎn jī. zhè lù jiāo shè jiǔ wèi jué, cǎo yuē yú dìng qī, yīng lǐng shì yóu jiān zhí zhī. céng yì pū jù yuē lì zhēng, shì nǎi dìng.
三十一年,調撫浙江。時浙西鹽梟煽熾,嘉湖統將吳家玉陰與梟通,都司范榮華尤不法。曾易攵便道之官,或勸以兵從,曰:「是速之叛也!」遂輕騎逕嘉郡,召家玉入謁,諭以禍福,家玉不敢動,徐檄他將領其眾,而羈之甬東,僇榮華等,梟漸斂跡。浙路交涉久未決,草約逾定期,英領事猶堅執之。曾易攵據約立爭,事乃定。
sān shí sān nián, bān xià fǎ lǜ dà chén shěn jiā běn shì xíng sù sòng fǎ, céng yì pū yán: zhōng guó lǐ jiào gōng yòng yuǎn zài fǎ lǜ shàng, shì yǐ zūn qīn zhī yì, zài yú lǐ jīng. hàn rú shuō lùn yǔ, yì wèi gāng cháng wèi zài suǒ yīn, cǐ gè shěng suǒ tóng, zhè bù néng yì zhě yě. zhè xī xiāo fěi chū méi, zhè dōng kòu dào qián zī. zhì luàn guó yòng zhòng diǎn, yóu jù bù shèng, zhòu gǎi cóng qīng, hé yǐ wèi zhì? cǐ tā shěng huò kě xíng, ér zhè dú nán xíng zhě yě. yú shì zhú tiáo bó yì zhī.
三十三年,頒下法律大臣沈家本試行訴訟法,曾易攵言:「中國禮教功用遠在法律上,是以尊親之義,載於禮經。漢儒說論語,亦謂綱常為在所因,此各省所同,浙不能異者也。浙西梟匪出沒,浙東寇盜潛滋。治亂國用重典,猶懼不勝,驟改從輕,何以為治?此他省或可行,而浙獨難行者也。」於是逐條駁議之。
shì nián qiū jǐn àn qǐ. qiū jǐn zhě, zhè jiāng nǚ shēng yán gé mìng zhě yě, liú xué rì běn, guī wèi shào xìng dà tōng xué xiào jiào shī, yīn móu luàn. céng yì pū qiǎn bīng zhì xiào bǔ zhī, dé qí zuǒ yàn, lùn zhòng pì, dǎng rén dà huá. diào fǔ jiāng sū, é diào shān xī, chēng jí guī. jiā jū shí sì nián, zú, nián qī shí jiǔ.
是年秋瑾案起。秋瑾者,浙江女生言革命者也,留學日本,歸為紹興大通學校教師,陰謀亂。曾易攵遣兵至校捕之,得其左驗,論重辟,黨人大譁。調撫江蘇,俄調山西,稱疾歸。家居十四年,卒,年七十九。
yáng shì xiāng, zì lián fǔ, ān huī sì zhōu rén. guāng xù shí èr nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. bǎo dào yuán, bǔ zhí lì tōng yǒng dào, zhuó àn chá shǐ, qiān jiāng xī bù zhèng shǐ, fù diào zhí lì. sān shí yī nián, shǔ shān dōng xún fǔ. hé guàn dōng shěng qiān yú lǐ, yū gāo ér dī báo, suì màn jué wèi jù hài. shì xiāng yǐ wèi hé suǒ yǐ suì jué zhě, hé gōng yuán lì lì xìng xiū, yòu yīn yǐ qiān zhuó yě. nǎi dìng zhāng chéng: suì ān lán, guān zòu xù, biàn bīng zhī kuǎn rú lì hé jué, guān yán cān, bù dé liú gōng xiào lì, biàn bīng yī lǜ lùn zhǎn. shēn xún hé dī, lì shǎng fá, zì shì shù nián, shān dōng wú hé huàn. cáo zhōu duō dào, xíng qīng xiāng fǎ, yán dū bǔ. dé bīng wéi yuē, tún jiāo gāo, jiǔ bù chè. shù yuè dào shǎo jí, huì gè guó chè jīng jīn bīng, shì xiāng yǔ dé guān yì, suì jǐn chè zhù lù dé bīng.
楊士驤,字蓮府,安徽泗州人。光緒十二年進士,選庶吉士,授編修。保道員,補直隸通永道,擢按察使,遷江西布政使,復調直隸。三十一年,署山東巡撫。河貫東省千餘里,淤高而堤薄,歲漫決為巨害。士驤以為河所以歲決者,河工員吏利興修,又因以遷擢也。乃定章程:歲安瀾,官奏敘,弁兵支款如例;河決,官嚴參,不得留工效力,弁兵依律論斬。身巡河堤,厲賞罰,自是數年,山東無河患。曹州多盜,行清鄉法,嚴督捕。德兵違約,屯膠、高,久不撤。數月盜少戢,會各國撤京、津兵,士驤與德官議,遂盡撤駐路德兵。
sān shí sān nián, dài yuán shì kǎi wèi zhí lì zǒng dū. shì kǎi wèi zhèng, shǒu liàn jūn chóu kuǎn, yóu duō xìng gé, wù shù wēi xìn, běi yáng dà chén suì wèi zhōng wài suǒ shǔ mù. shì xiāng chéng qí hòu, yī qiè fèng xíng wǎng yǒu wéi, cái zhèng rì jié, nán hū wèi jì, ér zhōu xuán yīn yīng, cháng ruò yǒu yú, shí pō chēng zhī. míng nián, rù jìn. shí yì xiū yǒng dìng hé, shì xiāng yuè hé gōng, shū yán: quán hé shòu bìng, yī yóu xià kǒu gāo yǎng, xuān xiè bù chàng yī yóu jiǎn bà shī xiū, fēn xiāo wú lù. lú gōu qiáo yǐ xià jiù yǒu jiǎn bà, nián jiǔ yū bì, yí zhé xiū, bìng tiāo jiǎn hé, yīn qǐng bō tǎng sì shí liù wàn yú liǎng. zhào xià bù yì.
三十三年,代袁世凱為直隸總督。世凱為政,首練軍籌款,尤多興革,務樹威信,北洋大臣遂為中外所屬目。士驤承其後,一切奉行罔有違,財政日竭,難乎為繼,而周旋因應,常若有餘,時頗稱之。明年,入覲。時議修永定河,士驤閱河工,疏言:「全河受病,一由下口高仰,宣洩不暢;一由減壩失修,分消無路。」盧溝橋以下舊有減壩,年久淤閉,宜折修,並挑減河,因請撥帑四十六萬餘兩。詔下部議。
xuān tǒng yuán nián, dé zōng zǐ gōng fèng yí xī líng, zhào suǒ xū bù dé tān pài mín jiān. shì xiāng kǎi rán sī gé bǎi nián zhī bì, shū yuē: guó chū yīn míng jì jiā pài fēn fán, mín shēng diāo bì, lǚ jiàng zhǐ shēn jìn kē lèi. jìn jī fán jù, gōng yì duō, bù néng jǐn gé, gù tián fù jiào gè shěng qīng, ér suì chū chāi yáo yú yú liáng yín zhī shù. xīn zhèng dié xìng, xué táng xún jǐng zhū fèi, wú bù qǔ gěi yú mín, shū nà zhī jiān, rì yǐ jiā shén. nǐ guān shēn hé chá cháng nián yīng guān chāi yáo, shí xì gōng yòng zhě, zhuó dìng shù mù, zhé jiāo zhōu xiàn zì bàn, bù dé làn pài zhé qián xū yì shū chà, guān gěi jīn tiē. shù jī bì yī qīng, shàng xià jiāo yì. shū rù, yōu zhào dá zhī. wǔ yuè, zú, zèng tài zǐ shǎo bǎo, shì wén jìng.
宣統元年,德宗梓宮奉移西陵,詔所需不得攤派民間。士驤慨然思革百年之弊,疏曰:「國初因明季加派紛繁,民生彫敝,屢降旨申禁科累。近畿繁劇,供億多,不能盡革,故田賦較各省輕,而歲出差徭逾於糧銀之數。新政迭興,學堂、巡警諸費,無不取給於民,輸納之艱,日以加甚。擬官紳合查常年應官差徭,實系公用者,酌定數目,折交州縣自辦,不得濫派折錢;胥役書差,官給津貼。庶積弊一清,上下交益。」疏入,優詔答之。五月,卒,贈太子少保,諡文敬。
shì xiāng shǎo gū lù, qǐ jiā mù liáo, zhì yú zhuān kǔn, yǔ rén wú wù, zhòng jiē chēng qí tōng mǐn yún.
士驤少孤露,起家幕僚,至於專閫,與人無迕,眾皆稱其通敏雲。
féng xù, zì mèng huá, jiāng sū jīn tán rén. guāng xù shí èr nián yī jiǎ sān míng jìn shì, shòu biān xiū. dié shàng shū dài zòu, qǐng tú zì qiáng, dūn dà běn, xíng shí zhèng, dé zōng jiā nà. diǎn hú nán xiāng shì, chēng dé shì. èr shí yī nián, yǐ jīng chá yī děng shòu ān huī fèng yáng zhī fǔ. fèng shǔ lián nián shuǐ lào, xù dān qí àn bù, zhú yī lǚ kān, yǐ bèi zāi zhī zhòng qīng, dìng gěi zhèn zhī duō guǎ, rén zhān shí huì. bìng lǚ píng fǎn yí yù. zǒng dū liú kūn yī yǐ xīn cún lì jì zhèng qiè xiān láo shū bǎo, liǎng shè fèng yǐng liù sì dào. èr shí qī nián, qiān shān xī àn chá shǐ, diào sì chuān. guǎng ān zhōu yǒu jù zhòng móu huǐ xué táng zhě, huò sì rén, nǐ zhào tǔ fěi lì zhèng fǎ. xù bái dà fǔ, qǐng àn ér hòu zhū, yǐ qù jiù zhēng, zhì miǎn guān dǐ jǐ, bù dé qǐng bù zhǐ. xuán shǔ bù zhèng shǐ, fù diào ān huī, jiān shǔ tí xué shǐ.
馮煦,字夢華,江蘇金壇人。光緒十二年一甲三名進士,授編修。疊上疏代奏,請圖自強,敦大本,行實政,德宗嘉納。典湖南鄉試,稱得士。二十一年,以京察一等授安徽鳳陽知府。鳳屬連年水澇,煦單騎按部,逐一履勘,以被災之重輕,定給賑之多寡,人霑實惠。並屢平反疑獄。總督劉坤一以心存利濟、政切先勞疏保,兩攝鳳潁六泗道。二十七年,遷山西按察使,調四川。廣安州有聚眾謀毀學堂者,獲四人,擬照土匪例正法。煦白大府,請按而後誅,以去就爭,至免冠抵幾,不得請不止。旋署布政使,復調安徽,兼署提學使。
sān shí sān nián, zhuó xún fǔ. shí guó shì rì fēi, hǎi nèi wài dǎng rén chāng yán gé mìng. xún fǔ ēn míng bèi cì, zhòng qíng huáng huò. xù jì rèn, chù yǐ zhèn jìng, zhì qí yù, bù zhū lián yī rén, zhǔ sàn xié cóng, shì kuān dà, rén xīn shǐ ān. fù shū yán: jīn zhě dǎng huò yǐ jí, mín shēng bù liáo. zhōng wài dà chén bù sī yǐn jiù zì zé, hé lì tú qiáng, nǎi fěn shì yīn xún, gǒu ān dàn xī, yí wù jiāng lái, dà jú diàn wēi, rì shèn yī rì. wǎn jiù zhī fāng, wéi yǐ hé míng shí míng shǎng fá wèi dì yī yì, ér qí yào zé zài mín wèi bāng běn yī yán. yǒu zūn zhǔ bì mín zhī chén, yòng zhī wù yí yǒu wù guó yāng mín zhī chén, xíng zhī wú shè. zhèng fǔ néng shǐ tiān xià zì zhì, zé tiān xià mò néng luàn zhèng fǔ néng shǐ tiān xià jǔ ān, zé tiān xià mò néng wēi. gēn běn dà jì, shí xì yú cǐ. shū rù, dà chén quán xìng duō jì jí zhī. míng nián, suì bà.
三十三年,擢巡撫。時國是日非,海內外黨人昌言革命。巡撫恩銘被刺,眾情惶惑。煦繼任,處以鎮靜,治其獄,不株連一人,主散脅從,示寬大,人心始安。復疏言:「今者黨禍已亟,民生不聊。中外大臣不思引咎自責,合力圖強,乃粉飾因循,苟安旦夕,貽誤將來,大局阽危,日甚一日。挽救之方,唯以覈名實、明賞罰為第一義,而其要則在『民為邦本』一言。有尊主庇民之臣,用之勿疑;有誤國殃民之臣,刑之毋赦。政府能使天下自治,則天下莫能亂;政府能使天下舉安,則天下莫能危。根本大計,實系於此。」疏入,大臣權幸多忌嫉之。明年,遂罷。
xuān tǒng èr nián, jiāng wǎn dà shuǐ, fù qǐ wèi chá zhèn dà chén, chū rù zāi qū, guī dìng bàn fǎ, shī jí yù dōng, wèi yī nián, fán zhèn sān shí jiǔ zhōu xiàn, fàng kuǎn zhì sān bǎi yú wàn. hòu fù lì yì zhèn huì. lián nián shuǐ hàn, jiān yǒu bīng zāi, yuǎn ér tuī zhì jīng zhí lǔ yù xiāng zhè, wú suì bù zāi, wú zāi bù zhèn, gài zì lì guān qì zhì shì, dǎi yú mào lǎo, yǔ huāng zhèng xiāng zhōng shǐ, zhòng chēng shàn rén. wén guó biàn, tòng kū shī shēng. yuè shí yǒu wǔ nián, zú, nián bā shí wǔ.
宣統二年,江、皖大水,復起為查賑大臣,出入災區,規定辦法,施及豫東,未一年,凡賑三十九州縣,放款至三百餘萬。後復立義賑會。連年水旱,兼有兵災,遠而推至京、直、魯、豫、湘、浙,無歲不災,無災不賑,蓋自蒞官訖致仕,逮於耄老,與荒政相終始,眾稱善人。聞國變,痛哭失聲。越十有五年,卒,年八十五。
xù jū guān lián ér hào shī. píng sù jiǎng xué, yǐ yǒu chǐ wèi de, zhòng gōng xíng shí jiàn. wén zhāng ěr yǎ, wǎn jìng zhì yù wén zì gěi yún.
煦居官廉而好施。平素講學,以有恥為的,重躬行實踐。文章爾雅,晚境至鬻文自給雲。
lùn yuē: guāng xù chū, dū fǔ quán zhòng, jí qí mò nián, zhōng yāng jí quán, fù duō shè fǎ lìng yǐ qiān zhì zhī, lì zhì bù kě yán yǐ. xī liáng qiáng zhí fù zhòng, ān nèi rǎng wài, pō yǒu jiàn shù. fù ān liàn, shì xiāng tōng mǐn, yuán dǐng bàn jiāo shè, céng yì pū lùn fǎ lǜ, bìng néng chí zhèng. xù shàn zhì zhèn, yǔ huāng zhèng xiāng zhōng shǐ. mín wèi bāng běn, shàn zāi yán hū! xī liáng chū shū jiàn jí quán, shū tíng zhuǎn xiāng qián zhì. jí shì biàn qǐ, dà shì suǒ qū, jiē yī rú suǒ yán, shì yóu fú qí xiān jiàn yún.
論曰:光緒初,督撫權重,及其末年,中央集權,復多設法令以牽制之,吏治不可言矣。錫良強直負重,安內攘外,頗有建樹。馥諳練,士驤通敏,元鼎辦交涉,曾易攵論法律,並能持正。煦善治賑,與荒政相終始。「民為邦本」,善哉言乎!錫良初疏諫集權,樞廷轉相箝制。及事變起,大勢所趨,皆一如所言,世尤服其先見雲。