dīng rì chāng biàn bǎo dì tú zōng yíng lí péi jìng sōng jùn sōng fān biān bǎo quán yú yīn lín ráo yīng qí yùn zǔ yì
丁日昌 卞寶第 塗宗瀛 黎培敬 崧駿 崧蕃 邊寶泉 于蔭霖 饒應祺惲祖翼
dīng rì chāng, zì yǔ shēng, guǎng dōng fēng shùn rén. yǐ lǐn gòng shēng zhì xiāng tuán, shù què cháo zhōu kòu. xuǎn qióng zhōu fǔ xué xùn dǎo. lù gōng xù zhī xiàn, bǔ jiāng xī wàn ān, shàn zhé yù. zuò jí ān bù shǒu, bà miǎn. cān céng guó fān róng mù, fù guān. lǐ hóng zhāng zhì jūn shàng hǎi, xí zhǔ jī qì jú, jī xūn zhì zhī fǔ. jiāng níng jì xià, chú sū sōng tài dào. hóng zhāng yǐ yǐ bàn wài jiāo, shì yǒu gōu jí, xú qǐ yīng fù, lǜ jiē jiù fàn. diào liǎng huái yán yùn shǐ, huái yán gù bì sǒu, zhì zé jìn sī fàn, jiū tān lì, chàng yùn dào, suì rù zhòu zēng. tóng zhì liù nián, zhuó bù zhèng shǐ, shòu xún fǔ. jiāng nán róng jìn hòu, shù zhèng bù jī, rì chāng jí liú wáng, chú háo huá, shè yuè bào cí sòng cè, dìng qián cáo kē zé, xià qí fǎ gè shěng yòu yǐ zhōu xiàn wèi qīn mín guān, shū qǐng shè jú biān kè mù lìng zhū shū. bā nián, fèng chì xùn miǎn chén gōng, rì chāng tiáo shàng liù shì, yuē: jǔ xián cái, tài xū rǒng, yì lián fèng, xuǎn shū lì, shū cáo sù, biàn wǔ kē, yán hé zhǐ yào. zāo yōu guī.
丁日昌,字禹生,廣東豐順人。以廩貢生治鄉團,數卻潮州寇。選瓊州府學訓導。錄功敘知縣,補江西萬安,善折獄。坐吉安不守,罷免。參曾國藩戎幕,復官。李鴻章治軍上海,檄主機器局,積勛至知府。江寧既下,除蘇松太道。鴻章倚以辦外交,事有鈎棘,徐起應付,率皆就範。調兩淮鹽運使,淮鹽故弊藪,至則禁私販,糾貪吏,鬯運道,歲入驟增。同治六年,擢布政使,授巡撫。江南戎燼後,庶政不緝,日昌集流亡,除豪猾,設月報詞訟冊,定錢漕科則,下其法各省;又以州縣為親民官,疏請設局編刻牧令諸書。八年,奉敕訓勉臣工,日昌條上六事,曰:舉賢才,汰虛冗,益廉俸,選書吏,輸漕粟,變武科,言合旨要。遭憂歸。
guāng xù yuán nián, qǐ shòu fú jiàn xún fǔ, jiān dū chuán zhèng, cí, bù yǔn. jì lì shì, huì yín yǔ, chéng nèi shuǐ yú zhàng, gōng sàn zhèn, kǒu xù shǒu fǔ, luǎn yì bèi zhì, quán jì zāi mín shù shí wàn. zhòng gǎn qì, qiān yuē: huó wǒ zhě, dīng zhōng chéng yě! shí tái wān shēng fān wèi jìng, suì lì jí dù tái, zì běi ér nán, suǒ zhì fú fú yǐ fú. wéi fèng shān xiá jìng, xī máng shè jí shī tóu guī wén zhū shè sù gěng huà, qiǎn bīng tǎo píng zhī, wèi lì shàn hòu zhāng chéng, jiē zūn yuē shù. zhōng lù shuǐ bù liù shè bù ān shù yì, gù hàn mín dài gēng, wèi zhī zū jiōng. fù lìng yǒu sī jì kǒu gěi yín mǐ, jiào zhī gēng zuò guǎng shè yì xué, jiào zhī shí zì. yòu bà tái shǔ yú hù shuì. nǐ zhú tiě lù, kāi kuàng chǎn, yí guān shuì lí què zào chuán xiè, tái mín jiàn yóng yóng wàng zhì yǐ. hái mǐn, yí jí qù, lì mín tí qì zhē dào.
光緒元年,起授福建巡撫,兼督船政,辭,不允。既蒞事,會霪雨,城內水逾丈,躬散賑,口煦手拊,卵翼備至,全濟災民數十萬。眾感泣,僉曰:「活我者,丁中丞也!」時台灣生番未靖,遂力疾渡台,自北而南,所至扶服蟻伏。惟鳳山轄境,悉芒社及獅頭、龜紋諸社素梗化,遣兵討平之,為立善後章程,皆遵約束。中路水埔六社不諳樹藝,雇漢民代耕,謂之「租坰」。復令有司計口給銀米,教之耕作;廣設義學,教之識字。又罷台屬漁戶稅。擬築鐵路,開礦產,移關稅釐榷造船械,台民漸喁喁望治矣。還閩,移疾去,吏民啼泣遮道。
sì nián, jí shāo jiān, bèi mìng fù fú zhōu, lǐ wū shí shān jiào àn. xiān shì dào guāng jiān, yīng rén jiù shān zhú shì chuán jiào, jiāng lì bù néng zhēng, yǐ shān zài chéng wài, shì cí rù gào. jué hòu zhàn dì yù guǎng, mǐn rén fèn, jǐ niàng biàn. rì chāng fǔ mǐn, yǔ lì zhēng, yì yì yǐ chéng wài diàn jú kòng dì. wèi jí xíng, jù jiě zhí, yīng rén zhàn rú gù. mǐn rén bù néng rěn, jù zhòng huǐ jiào táng, yīng shǐ zé nán jí, zhì shì mìng rì chāng wǎng àn. gōu jī jiù àn, huò jiào shì qīn dì zuǒ zhèng, yǔ yīng lǐng shì wǎng fù jié biàn, zú xǐ jiào táng chéng wài, mǐn rén chán shí kān jī yān. yú suì, hái lǐ. míng nián, zhào jiā zǒng dū xián, lìng zhù nán yáng huì bàn hǎi fáng, shuǐ shī tǒng guī jié dù. fù mìng chōng jiān lǐ gè guó shì wù dà chén, yǐ jí cí, bù xǔ. bā nián, zú, xù rú zhì.
四年,疾稍間,被命赴福州,理烏石山教案。先是道光間,英人就山築室傳教,疆吏不能爭,以山在城外,飾詞入告。厥後占地愈廣,閩人忿,幾釀變。日昌撫閩,與力爭,議易以城外電局空地。未及行,遽解職,英人占如故。閩人不能忍,聚眾毀教堂,英使責難亟,至是命日昌往按。鈎稽舊案,獲教士侵地左證,與英領事往復詰辯,卒徙教堂城外,閩人鑱石刊績焉。逾歲,還里。明年,詔加總督銜,令駐南洋會辦海防,水師統歸節度。復命充兼理各國事務大臣,以疾辭,不許。八年,卒,恤如制。
rì chāng xìng xiào yǒu, fǔ wú rì, mǔ huáng nián jiǔ shí yǐ, yíng yǎng shǔ zhōng, rú mù rú ér shí. xiōng qǐn jí, yào shàn gōng shì, xiōng zhǐ zhī, zé yǐn lǐ jī fén xū shì wèi yù. hǎo cáng shū, chéng chí jìng zhāi shū mù wǔ juǎn, shì bǐ zhī fàn shì tiān yī gé huáng shì bǎi sòng yī chán yún. zi wǔ rén, huì kāng zuì zhe, hǎo xué, duō fàn lǎn, yǒu dīng zhēng jūn yí jí.
日昌性孝友,撫吳日,母黃年九十矣,迎養署中,孺慕如兒時。兄寢疾,藥饍躬侍,兄止之,則引李勣焚須事為喻。好藏書,成持靜齋書目五卷,世比之范氏天一閣、黃氏百宋一廛雲。子五人,惠康最著,好學,多泛覽,有丁徵君遺集。
biàn bǎo dì, zì sòng chén, jiāng sū yí zhēng rén. xián fēng yuán nián jǔ rén. rù zī wèi xíng bù zhǔ shì, lèi qiān láng zhōng zhè jiāng dào jiān chá yù shǐ. jūn xìng, guān lì duō bì zuì mào gōng, zòu qǐng jiǎn shì gè shěng bīng liáng shù mù gōng shǒu yào hài, jí shī xiàn shōu fù shí rì gōng zuì, yǐ zī jī hé qí yǒu huò zuì zhī yuán, jí shì kāi fù bǎo shēng, yí yán dìng xiàn zhì. yòu yán: miáo pèi lín wáng lái fèng zhà fú zhà pàn, yí zhuān yì zhǔ jiǎo. shàng jiē wěi zhī. tóng zhì yuán nián, qiān lǐ kē gěi shì zhōng, hé jiāng běi shuǐ shī zǒng tǒng huáng bīn qīn lí tōng zéi, dū bàn jūn wù shì láng shèng bǎo tān jiǎn, tí dū chéng míng yōng bīng tóng zhōu wèi xǐ wú zhàn zhì, yī shí tuī wèi gǎn yán. zhuó shùn tiān fǔ fǔ chéng, qiān fǔ yǐn, bǔ jù dào wáng jǐng lóng děng. wǔ nián, qǐ kāi quē yǎng qīn, bù yǔn. chū wèi hé nán bù zhèng shǐ, zhuó fú jiàn xún fǔ. shí yuè kòu chū píng, yóu yǒng tǔ fěi sì lüě, shū qǐng jiù dì zhèng fǎ, bào kě. jiǔ nián, zài qǐ zhōng yǎng, xǔ zhī.
卞寶第,字頌臣,江蘇儀徵人。咸豐元年舉人。入貲為刑部主事,累遷郎中、浙江道監察御史。軍興,官吏多避罪冒功,奏請檢視各省兵糧數目、攻守要害,及失陷收復時日功罪,以資稽覈;其有獲罪之員,藉事開復保升,宜嚴定限制。又言:「苗沛霖、王來鳳乍服乍叛,宜專意主剿。」上皆韙之。同治元年,遷禮科給事中,劾江北水師總統黃彬侵釐通賊,督辦軍務侍郎勝保貪蹇,提督成明擁兵同州畏葸無戰志,一時推為敢言。擢順天府府丞,遷府尹,捕巨盜王景漋等。五年,乞開缺養親,不允。出為河南布政使,擢福建巡撫。時粵寇初平,游勇土匪肆掠,疏請就地正法,報可。九年,再乞終養,許之。
guāng xù bā nián, qǐ hú nán xún fǔ. píng jiāng fāng xuě áo, lóng yáng cáo xiǎo hú, ān xiāng zhōu wàn yì zhāng jǐng lái, jiē dào kuí yě, yīn jié tú dǎng, hào gē lǎo huì. bǎo dì xī zhì zhī fǎ. shǔ hú guǎng zǒng dū. fǎ rén qīn yuè nán, zhào xié xún fǔ péng zǔ xián zhì jiāng fáng, zhú pào tái tián jiā zhèn nán běi àn gè sān zuò, huì jù tú shuō shàng zhī. shí yì jiàn fán kǒu shí zhá. bǎo dì yǐ wèi: fán kǒu nèi yǒu liáng zǐ zhū hú, mào yán bā bǎi lǐ, shuǐ jiē wú yuán, jiāng rù qí zhōng, zhū wèi jù jìn. yǐ mín qíng lùn, zhòng zài dǔ jiāng shuǐ zhī rù, bù zài xiè nèi shuǐ zhī chū. yǐ dì shì lùn, jiāng shuǐ zhòu shī cǐ tíng zhū bā bǎi lǐ dì, zé xià yóu dī fáng bì zhì chōng jué. qǐng huǎn jiàn shí zhá, ér jiàn chú fán kǒu nèi wā tián é fù. dé zhǐ yǔn xíng.
光緒八年,起湖南巡撫。平江方雪璈,龍陽曹小湖,安鄉周萬益、張景來,皆盜魁也,陰結徒黨,號「哥老會」。寶第悉置之法。署湖廣總督。法人侵越南,詔偕巡撫彭祖賢治江防,築炮台田家鎮南北岸各三座,繪具圖說上之。時議建樊口石閘。寶第以謂:「樊口內有梁子諸湖,袤延八百里,水皆無源,江入其中,瀦為巨浸。以民情論,重在堵江水之入,不在泄內水之出。以地勢論,江水驟失此渟瀦八百里地,則下游堤防必致衝決。請緩建石閘,而漸除樊口內窪田額賦。」得旨允行。
shí yī nián, hái hú nán xún fǔ rèn. fǎ rén kuǎn chéng, bǎo dì shàng yán: gè guó tōng shāng, yīn lì chéng biàn, xū jù wò xīn cháng dǎn zhī zhì, wèi bāo sāng yīn yǔ zhī móu. yīn tiáo shàng qiú cái yù xiǎng chuán zhèng qì xiè sì shì. yòu yán: guó jiā cái yòng, suì chū dà zōng, mò rú bīng yǒng bìng shè. zhí shěng qí lǜ gè yíng bīng é qī shí qī wàn, měi nián xīn liáng yín yī qiān shù bǎi wàn liǎng. yǎng bīng jì duō, fèi xiǎng yóu jù. bīng duō zé lì ruò, xiǎng jù zé guó pín. yuè nì chū qǐ jīn tián, jǐn èr qiān rén. guǎng xī é bīng èr wàn sān qiān, tǔ bīng yī wàn sì qiān. nǎi yǐ sān wàn qī qiān zhī bīng, bù néng jī èr qiān zhī zéi, guǎng xī bīng bù kě yòng, tā shěng kě tuī. qí hòu fā niǎn tián miáo děng fěi, xī lài xiāng huái yíng yǒng kān dìng, lǜ yíng zhàn jī wú wén. dà luàn fǔ yí, fú mǎng wèi jǐn, bīng bù dé lì, yǒng nán zhòu chè, yú shì suì zhī yǒng liáng yī qiān yú wàn. fù rù yǒu cháng, qǐ néng kān cǐ hào fèi? chá lǜ yíng mǎ bīng měi yuè yī liǎng jiǔ qián, zhàn bīng yī liǎng sì qián, shǒu bīng jiǔ qián líng. yuè xì wú duō, bì móu bié yè, suì chí zhuān cāo, jūn qíng shùn biàn, diào fā qiān yán. chén nǐ qǐng cái é bìng liáng, yǐ liǎng é tiāo yǎng yī bīng. rú é bīng yī wàn, bàn wèi zhù shǒu, bàn fù xún fáng, hù xiāng luó shù, gòng xí xīn qín, cháng zé jì rì cāo yǎn, biàn zé suí shí yuán yīng. fù cān rèn yíng guān, dōu shǒu chōng shào biàn, shì jiā wú lèi, ér hòu jì lǜ kě yán. cǐ yí biàn tōng yíng zhì zhě yī yě. bīng nǐ jiǎn é, yuán shè jiāng biàn yì yīng hé jiǎn. lǜ yíng jiāng biàn suì lǐng lián fèng zá xiàng, zhí dà zhě kě dǐ bǎi bīng shù shí bīng, xiǎo zhě yì dǐ shí yú bīng. zì lái jī bì, yǐn nì kōng liáng, tān kòu yuè xiǎng, zuǒ yòu yì shǐ, wú fēi é bīng. cái tài zhī yì, zì fēi jiāng biàn suǒ lè. nǐ qǐng xiān cái jiāng biàn yǐ bìng yíng, yíng bīng bì duō, nǎi jiàn cái bīng, lǎo ruò shì gù quē chū tíng bǔ, qí kōng qiān míng, jí bǔ jīng zhuàng wǔ bǎi, lǜ yíng bù zú, jiǎn bō yíng yǒng, zuò wèi liàn jūn. bù qǐ bīng zhòng zhī yí, zì wú zǔ náo zhī lǜ. cǐ yí zhú jiàn bàn lǐ zhě yòu yī yě. mù qián bīng shàng wèi liàn, yǒng yǐ yì cái, ruò yù jié xiǎng, zé cái yǒng bù zú zī huǎn jí, cái bīng wèi yǒu bèi ér wú huàn. xià bù yì xíng. shí sì nián, zhuó mǐn zhè zǒng dū, jiān guǎn fú jiàn chuán zhèng. shí bā nián, yǐ jí jiě zhí, zú yú jiā.
十一年,還湖南巡撫任。法人款成,寶第上言:「各國通商,因利乘便,須具臥薪嘗膽之志,為苞桑陰雨之謀。」因條上求才、裕餉、船政、器械四事。又言:「國家財用,歲出大宗,莫如兵勇並設。直省旗綠各營兵額七十七萬,每年薪糧銀一千數百萬兩。養兵既多,費餉尤巨。兵多則力弱,餉巨則國貧。粵逆初起金田,僅二千人。廣西額兵二萬三千,土兵一萬四千。乃以三萬七千之兵,不能擊二千之賊,廣西兵不可用,他省可推。其後發、捻、田、苗等匪,悉賴湘、淮營勇勘定,綠營戰績無聞。大亂甫夷,伏莽未盡,兵不得力,勇難驟撤,於是歲支勇糧一千餘萬。賦入有常,豈能堪此耗費?查綠營馬兵每月一兩九錢,戰兵一兩四錢,守兵九錢零。月餼無多,必謀別業,遂弛專操,軍情瞬變,調發遷延。臣擬請裁額並糧,以兩額挑養一兵。如額兵一萬,半為駐守,半赴巡防,互相邏戍,共習辛勤,常則計日操演,變則隨時援應。副參任營官,都守充哨弁,室家無累,而後紀律可嚴。此宜變通營制者一也。兵擬減額,原設將弁亦應核減。綠營將弁歲領廉俸雜項,職大者可抵百兵數十兵,小者亦抵十餘兵。自來積弊,隱匿空糧,攤扣月餉,左右役使,無非額兵。裁汰之議,自非將弁所樂。擬請先裁將弁以並營,營兵必多,乃漸裁兵,老弱事故缺出停補,俟空千名,即補精壯五百,綠營不足,簡撥營勇,作為練軍。不啟兵眾之疑,自無阻撓之慮。此宜逐漸辦理者又一也。目前兵尚未練,勇已議裁,若欲節餉,則裁勇不足資緩急,裁兵為有備而無患。」下部議行。十四年,擢閩浙總督,兼管福建船政。十八年,以疾解職,卒於家。
bǎo dì yǒu wēi zhòng, bù wèi xiǎo jǐn, zōu cóng shén shèng, suǒ zhì zhū chú jiān huá, fú diān liáng yuàn, mín yóu gǎn zhī. zi xù chāng, hù bù qī pǐn xiǎo jīng guān.
寶第有威重,不為小謹,騶從甚盛,所至誅鋤奸猾,扶槙良願,民尤感之。子緒昌,戶部七品小京官。
tú zōng yíng, hào lǎng xuān, ān huī lù ān rén. yǐ jǔ rén quán jiāng sū zhī xiàn. céng guó fān dū liǎng jiāng, xí zhǔ jūn xǔ, lèi bǎo shòu jiāng níng zhī fǔ. tóng zhì jiǔ nián, zhuó sū sōng tài dào. míng nián, qiān hú nán àn chá shǐ. xiāng mín gù jiàn sòng, dū chá yuàn suì suǒ xià yù zhé yú bǎi shù. zōng yíng wèi lì tiáo jiào, yǔn shǒu huǐ, chéng wū gào, bìng yán dìng shěn lǐ gōng guò zhāng chéng, bì nǎi shāo gé. jìn bù zhèng shǐ, fǎng zhū zǐ shè cāng fǎ, jiàn lì zhǎng shā fǔ cāng. guāng xù sān nián, bài guǎng xī xún fǔ. miáo yáo luǒ luó guǎng hàn gěng huà, xí suǒ shǔ guǎng jiàn xué shú, kān xiào jīng xiǎo xué zhū shū, shǐ zhī sòng xí yòu zì zhuàn gē cí yǐ quàn jiè zhī. shí jìn yù dà hàn, yí fǔ hé nán, gē qǔ fèng yú wàn èr qiān jīn zhù zhèn, zhāo liú wáng, gěi zǐ zhǒng, lǎo zhì wú yī zhě, shè chǎng shōu yǎng, qiáng yǒu lì zhě rèn gōng zuò. shì yǔ céng guó quán zhèn jìn bìng chēng yún.
塗宗瀛,號朗軒,安徽六安人。以舉人銓江蘇知縣。曾國藩督兩江,檄主軍糈,累保授江寧知府。同治九年,擢蘇松太道。明年,遷湖南按察使。湘民故健訟,都察院歲所下獄輒逾百數。宗瀛為立條教,允首悔,懲誣告,並嚴定審理功過章程,弊乃稍革。晉布政使,仿朱子社倉法,建立長沙府倉。光緒三年,拜廣西巡撫。苗、瑤、倮儸獷悍梗化,檄所屬廣建學塾,刊孝經、小學諸書,使之誦習;又自撰歌詞以勸戒之。時晉、豫大旱,移撫河南,割取俸餘萬二千金助賑,招流亡,給籽種,老穉無依者,設廠收養,強有力者任工作。世與曾國荃賑晉並稱雲。
qī nián, diào hú nán xún fǔ. fǔ biāo bīng huá biàn, chéng sì rén ér shì dìng. jí zhuó zǒng dū, yòu yǒu wǔ hàn jiào fěi zhī luàn, bǔ zhū shù shí rén, yì suì ān dǔ. yán guān xiān hòu jiū dàn, shì xià péng yù lín, zuò cái lì jié jué, guà lì yì. wú hé, yù shǐ chén qǐ tài hé zōng yíng wù fēng zhí, réng xià yù lín àn fù, yù lín hòu bái qí wū. shí zuǒ zōng táng dū jiāng nán, yù guī fù huái yán jiǎn chuān yǐn, zōng yíng yǐ jiǎn chuān zēng huái, guān chuān shěng shù shí wàn yán dīng yùn fū shēng jì, yīn kàng shū lì zhēng, yán: àn nián jiǎn yùn, zé wèi yùn zhě jiāng jǐn huà wèi sī. zòng shǐ hú běi zhì bīng jiǎo xún, ér wū xiá liú jí, yán chuán xià shǐ, shùn xī bǎi lǐ, bīng shǎo lì bù néng zhì, duō kǒng zī shēng shì duān. qiě è xiǎng wú zhe, xià fú yú qíng, shàng kuī guó tǎng. cí kǎi qiè. wèi jǐ, chēng jí qǐ xiū guī.
七年,調湖南巡撫。撫標兵譁變,懲四人而事定。及擢總督,又有武漢教匪之亂,捕誅數十人,亦遂安堵。言官先後糾彈,事下彭玉麟,坐才力竭蹶,絓吏議。無何,御史陳啟泰劾宗瀛務封殖,仍下玉麟按覆,玉麟後白其誣。時左宗棠督江南,欲規復淮鹽、減川引,宗瀛以減川增淮,關川省數十萬鹽丁運夫生計,因抗疏力爭,言:「按年減運,則未運者將盡化為私。縱使湖北置兵徼循,而巫峽流急,鹽船下駛,瞬息百里,兵少力不能制,多恐滋生事端。且鄂餉無著,下拂輿情,上虧國帑。」辭愷切。未幾,稱疾乞休歸。
chū, zōng yíng cóng tíng dòng jiǎng xué, wèi kān yí jí, yǐ lǐ xué chēng. jiā jū shí yú zài, yǐ xú yán xù huò qiǎn, zhuī zuò jǔ zhǔ, xià bù chá yì. èr shí nián, zú, nián bā shí sān.
初,宗瀛從廷棟講學,為刊遺集,以理學稱。家居十餘載,以徐延旭獲譴,追坐舉主,下部察議。二十年,卒,年八十三。
lí péi jìng, zì jiǎn táng, hú nán xiāng tán rén. xián fēng shí nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. tóng zhì sān nián, chū dū guì zhōu xué zhèng. zǔ kòu fú néng jìn, nǎi cóng liú yuè zhāo jiè jūn shù shí, jìng dá guì yáng. shí zǒng dū láo chóng guāng xún fǔ zhāng liàng jī bù xiāng xié, jūn shì yì huài. péi jìng shàng shū yán zhuàng, cháo tíng shǐ huò wén biān shì. qián miáo chù rǎo, ōu sòng jì liáo. péi jìng yuē: shì qì bù shēn, rén xīn suǒ yáo bù jìng yě. yú shì chū rù kòu fēn, àn shì zhōu xiàn, suī wēi jí bù huǎn qī, guì zhōu shì mín shǐ fù zhī wén jiào. dào qián xī, wù dào yuán cén yù yīng, yǔ yǔ, zhī qí ān róng shì, suì qǐng yǐ diān zhōng jūn shǔ zhī. péi jìng zhì mǎn, yǐ tài cháng sì qīng shí zàn qīng jiàn, mìng quán bù zhèng shǐ. qí shí kòu huàn fāng jí, zéi qiú pān míng jié shǒu lóng lǐ, jiǔ bù xià. péi jìng yuē: jīn fù guō bǎi lǐ, cāng lǐn yóu shí. bù yīn yǐ wèi zī, ruò zhuǎn jí kòu, wú shǔ bì wèi suǒ lǔ yǐ! yīn shuō tí dū chū chéng qǔ lóng lǐ, yú suì, kè zhī. xuán fù guì dìng, míng jié dùn qù, qián jūn kè jié zì cǐ shǐ. zhào jiā zhī, yǔ shí shòu. yáo shì dōng dìng dū yún, běi jìng kāi xiū, nán píng chén qiáo shēng, xī chú lín zì qīng, lì qián shù zài, jìng nèi xī píng.
黎培敬,字簡堂,湖南湘潭人。咸豐十年進士,選庶吉士,授編修。同治三年,出督貴州學政。阻寇弗能進,乃從劉岳昭借軍數十,竟達貴陽。時總督勞崇光、巡撫張亮基不相協,軍事益壞。培敬上書言狀,朝廷始獲聞邊事。黔苗俶擾,謳誦寂寥。培敬曰:「士氣不伸,人心所繇不靖也。」於是出入寇氛,按試州縣,雖危棘不緩期,貴州士民始復知文教。道黔西,晤道員岑毓英,與語,知其諳戎事,遂請以滇中軍屬之。培敬秩滿,以太常寺卿石贊清薦,命權布政使。其時寇患方亟,賊酋潘名桀守龍里,久不下。培敬曰:「今附郭百里,倉廩猶實。不因以為資,若轉藉寇,吾屬必為所虜矣!」因說提督出城取龍里,逾歲,克之。旋復貴定,名桀遁去,黔軍克捷自此始。詔嘉之,予實授。繇是東定都勻,北靖開、修,南平陳喬生,西除林自清,蒞黔數載,境內悉平。
guāng xù gǎi yuán, zhuó xún fǔ. jì céng bì guāng hòu, yì yán lì zhì. yǐ shàng shū qǐng shì qián zǒng dū hè zhǎng líng chù fēn bìng yǔ shì jiàn cí, juān zhì bà guī. wǔ nián, qǐ sì chuān àn chá shǐ. shí dīng bǎo zhēn dū shǔ, kè lì yán. péi jìng zhì, bǎo zhēn chū jiāo yíng, yuē: cǐ wú guì zhōu xián shǐ jūn yě! péi jìng yǐ xún fǔ jiàng guān, jué wú yùn yì, zī zī zhì shì. bǎo zhēn shù jiàn qí xián. liù nián, zhuó cáo yùn zǒng dū. cáo dū suī xián zhí, rán hū shì, péi jìng shì bù yǐ zì wū, gōng fèi suǒ yú, yǐ zhī xiū yì guǎn, jiàn bīng fáng, zēng shū yuàn cān qián, xìng shì diàn lǐ qì, guān méi lì jì zhū jú yì gēng xù gào chéng, rén wú gǎn gàn yǐ sī. qī nián, shòu jiāng sū xún fǔ. wèi shàng, jí zuò, suì gào guī. míng nián, zú, yōu zhào cì xù, shì wén sù, yǔ guì yáng qīng jiāng pǔ jiàn cí.
光緒改元,擢巡撫。繼曾璧光後,益嚴吏治。以上疏請釋前總督賀長齡處分並予諡建祠,鐫秩罷歸。五年,起四川按察使。時丁寶楨督蜀,課吏嚴。培敬至,寶楨出郊迎,曰:「此吾貴州賢使君也!」培敬以巡撫降官,絕無慍意,孜孜治事。寶楨數薦其賢。六年,擢漕運總督。漕督雖閒職,然膴仕,培敬誓不以自污,公費所餘,以之修驛館,建兵房,增書院餐錢,興釋奠禮器,官煤、利濟諸局亦賡續告成,人無敢幹以私。七年,授江蘇巡撫。未上,疾作,遂告歸。明年,卒,優詔賜恤,諡文肅,予貴陽、清江浦建祠。
sōng jùn, zì zhèn qīng, guā ěr jiā shì, mǎn zhōu xiāng lán qí rén. xián fēng bā nián jǔ rén, yóu bīng bù bǐ tiē shì lèi qiān láng zhōng. tóng zhì liù nián, chū zhī guǎng dōng gāo zhōu fǔ, yǐ yōu jiě. fú chú, qǐ shòu shān dōng yí zhōu fǔ, lì guǎng xī àn chá shǐ zhí lì bù zhèng shǐ cáo yùn zǒng dū. guāng xù shí èr nián, xún fǔ jiāng sū, diào zhè jiāng, suǒ zhì xìng lì chú bì. yǐ nán liáng gǎi zhé sè, lì mín jiāo kùn, bìng jiǎn qí yíng mín liáng zhī zào jiàng liáng, lìng zhōu xiàn tiào jià yǐ gōng cáo, bì nǎi gé. shí wǔ nián, zhè huàn shuǐ jìn, zòu qǐng miǎn cáo, fā tǎng zhèn zhī, ér yú jīng xié zhū xiǎng réng cóng róng chóu jiě, fù jí zī gòu mǐ shí cāng chǔ. háng jiā hú sān fǔ jì sū sōng cháng tài zhū shuǐ yuán chū yú qián tiān mù shān fù jìn, tiáo xī nán běi èr hú wèi fēn xiè dì, suì jiǔ yū sè, yòng gōng zhèn fǎ, zhāo jí liú mín shū jùn zhī. qí háng jiā hú shào zhū táng àn yàn páng, mí bù cì dì xiū zhì, mín lài qí lì. shí qī nián, zú yú guān.
崧駿,字鎮青,瓜爾佳氏,滿洲鑲藍旗人。咸豐八年舉人,由兵部筆帖式累遷郎中。同治六年,出知廣東高州府,以憂解。服除,起授山東沂州府,歷廣西按察使、直隸布政使、漕運總督。光緒十二年,巡撫江蘇,調浙江,所至興利除弊。以南糧改折色,吏民交困,並減旗營民糧、織造匠糧,令州縣糶價以供漕,弊乃革。十五年,浙患水祲,奏請免漕,發帑賑之,而於京、協諸餉仍從容籌解,復集貲購米實倉儲。杭、嘉、湖三府暨蘇、松、常、太諸水源出於潛天目山附近,苕溪南北二湖為分泄地,歲久淤塞,用工賑法,招集流民疏濬之。其杭、嘉、湖、紹諸塘岸堰徬,靡不次第修治,民賴其利。十七年,卒於官。
sōng jùn yǐ qīng lián zì shǐ, yú guó jì mín shēng fú niàn bù wàng. fǔ jiāng zhè jī yóu zhe, mín qǐng cí zhī, dé zhǐ yú yǔn. zi kūn jìng, hù bù láng zhōng.
崧駿以清廉自矢,於國計民生服念不忘。撫江、浙績尤著,民請祠之,得旨俞允。子昆敬,戶部郎中。
sōng fān, zì xī hóu, sōng jùn dì yě. xián fēng wǔ nián jǔ rén, chū rù zī wèi lì bù láng zhōng. guāng xù wǔ nián, jīng chá yī děng, jiǎn sì chuān yán chá dào, lǚ shǔ àn chá shǐ, bǎo jiàn zhuō yì. shí yī nián, shòu hú nán àn chá shǐ, qiān sì chuān bù zhèng shǐ. shí qī nián, zhuó guì zhōu xún fǔ. guǎng xī kòu lù yà lóng shān luàn xī lín, yǔ guì zhōu jiē rǎng, sōng fān qiǎn jiāng è cè hēng yào ài, biān huàn suì píng. diào yún nán xún fǔ, zhuó yún guì zǒng dū. jiǎn shì fáng yíng quē é jī bì, hé fù jiāng léi jiā chūn, bìng zì qǐng yì chù, gé zhí liú rèn.
崧蕃,字錫侯,崧駿弟也。咸豐五年舉人,初入貲為吏部郎中。光緒五年,京察一等,簡四川鹽茶道,屢署按察使,保薦卓異。十一年,授湖南按察使,遷四川布政使。十七年,擢貴州巡撫。廣西寇陸亞漋煽亂西林,與貴州接壤,崧蕃遣將扼冊亨要隘,邊患遂平。調雲南巡撫,擢雲貴總督。檢視防營缺額積弊,劾副將雷家春,並自請議處,革職留任。
èr shí liù nián, zòu qǐng bì jiàn, zhí quán fěi zhào luàn, mìng liú jīng huì bàn chéng fáng shì. xuán hù jià zhì tài yuán, chì hái běn rèn. xíng cì, diào shǎn gān zǒng dū. yú chéng nán jiàn lì dà xué táng, fēn liǎng zhāi, dōng zhāi kǎo wén, xī zhāi jiǎng wǔ. ér xiū jùn níng xià qī xīng qú, yóu wèi mín suǒ lì lài. níng jùn dī gōng, chuàng zì qián lóng shí, yú yán zhī lì jiǎ tōng shěng, hòu jiàn yān fèi. zhōng wèi xiàn lìng wáng shù fēn sù jiǎng qiú shuǐ lì, sōng fān xí lìng kān gōng, zì qī xīng qú shàng jiē bái mǎ tōng tān, liú jùn tōng shēn bǎi bā shí yú lǐ, guàn tián liù wàn yú mǔ, qiāo què biàn wèi wò rǎng, táo wáng fù yè. yòu yǐ qú shuǐ fèn zì huáng hé, shì xiōng yǒng, chūn xià shān shuǐ zhòu fā, yǔ huáng liú hún hé, ní shā zá xià, xuán jùn xuán sāi. nǎi fǎng gǔ rén àn dòng jī shuǐ fǎ, fán bàng shān zhī qú, jià yóu sōng chéng dòng, fù yǐ shí bǎn, shān shuǐ liú shí shàng, ér qú shuǐ qián xíng dòng zhōng. yòu dù dì shì zhú gāo dī, dǎo shān shuǐ shǐ rù huáng hé, bìng yú qú kǒu zhú jìn shuǐ tuì shuǐ liǎng bà, shǐ huáng liú qū zhé rù qú, bù zhì chōng màn. gōng jùn, shù jīng bào shuǐ, zú bù pǐ. shè nóng wù jú, zhāo kěn huāng dì, rú píng luó wèi yuán zhū xiàn, xiān hòu bào kěn shù bǎi qiān mǔ. jiù yǒu jī qì jú, jiàn cì kuò zhāng. fán xìng zuò shí shì qiú shì, bù wéi qí míng. sān shí yī nián, diào mǐn zhè zǒng dū, wèi shàng, yǐ jí zú, zhuī zèng tài zǐ shǎo bǎo. zi wài wù bù zhǔ shì yù jìng, yǐ yuán wài láng bǔ yòng.
二十六年,奏請陛見,值拳匪肇亂,命留京會辦城防事。旋扈駕至太原,飭還本任。行次,調陝甘總督。於城南建立大學堂,分兩齋,東齋考文,西齋講武。而修濬寧夏七星渠,尤為民所利賴。寧郡堤工,創自乾隆時,魚鹽之利甲通省,後漸湮廢。中衛縣令王樹棻素講求水利,崧蕃檄令勘工,自七星渠上接白馬通灘,流濬通深百八十餘里,灌田六萬餘畝,磽确變為沃壤,逃亡復業。又以渠水分自黃河,勢洶湧,春夏山水驟發,與黃流渾合,泥沙雜下,旋濬旋塞。乃仿古人暗洞激水法,凡傍山之渠,架油松成洞,覆以石板,山水流石上,而渠水潛行洞中。又度地勢築高堤,導山水使入黃河,並於渠口築進水、退水兩壩,使黃流曲折入渠,不致沖漫。工竣,數經暴水,卒不圮。設農務局,招墾荒地,如平羅、渭源諸縣,先後報墾數百千畝。舊有機器局,漸次擴張。凡興作實事求是,不惟其名。三十一年,調閩浙總督,未上,以疾卒,追贈太子少保。子外務部主事豫敬,以員外郎補用。
biān bǎo quán, zì rùn mín, hàn jūn xiāng hóng qí rén. tóng zhì èr nián jìn shì, shòu biān xiū. shí yī nián, bǔ zhè jiāng dào jiān chá yù shǐ. dà xué shì lǐ hóng zhāng zǒng dū zhí lì, zòu qīng yuàn mài xiù liǎng qí. bǎo quán shū lùn zhī yuē: xiáng ruì zhī shuō, shèng shì bù yán. chén lái zì tián jiān, mài yǒu liǎng qí, cháng suǒ qīn jiàn. dì qì piān hòu, ǒu rán zhì cǐ, hé zú wèi yì? hàn zhāng zhī shí, yǐ jiā gǔ zhī cǎo, gǎi yuán zhāng hé, hé chǎng yóu jù jīng yì miàn zhé sòng yóu yuán ān. zhì mǎ duān lín wén xiàn tōng kǎo, nǎi jǔ lì dài xiáng ruì, tǒng yuē wù yì. fū xiáng qiě wèi yì, jīn yǐ wú yì zhī wù ér wèi zhī xiáng, kě hū? shàng nián jī fǔ shuǐ zāi shén jù, qì jīn méi shuǐ tián lú yóu wèi jǐn chū yǒng dìng hé fǔ jīng chǎn gōng, běi àn yòu kuì biān jūn wèi chè, mín kùn wèi sū. hóng zhāng shēn yīng zhòng jì, wēi wàng sù lóng, dāng xiào hé chǎng zhī gōng zhōng, chéng sòng yóu yuán ān zhī dǎo mèi. huáng shàng yù jí zhī chū, shù jí shì yán chén sàn guǎn kǎo shì, qū yì sòng yáng, fèng zhǐ yán chì. jīn hóng zhāng wèi dū fǔ dà lì, fēi cǎo máo xīn jìn kě bǐ, nǎi yì wù wèi fěn shì, yú zhì dào rén xīn guān xì yóu jù. yīng qǐng jiàng zhǐ xùn chì. shì shí hóng zhāng yòu yǐ yǒng dìng hé hé lóng, zòu jiǎng gōng yuán láo yì, zòu shàng ér hé fù jué, bǎo quán yòu shū qǐng chè xiāo bǎo àn. hóng zhāng xīn jiàn dà gōng, bǎo quán zài shū dàn zhī, hóng zhāng yì bù yǐ wèi wǔ, tiān xià liǎng xián zhī. qiān hù kē gěi shì zhōng.
邊寶泉,字潤民,漢軍鑲紅旗人。同治二年進士,授編修。十一年,補浙江道監察御史。大學士李鴻章總督直隸,奏清苑麥秀兩歧。寶泉疏論之曰:「祥瑞之說,盛世不言。臣來自田間,麥有兩歧,常所親見。地氣偏厚,偶然致此,何足為異?漢章之時,以嘉穀芝草,改元章和,何敞猶據經義面折宋由、袁安。至馬端臨文獻通考,乃舉歷代祥瑞,統曰『物異』。夫祥且為異,今以無異之物而謂之祥,可乎?上年畿輔水災甚鉅,迄今沒水田廬猶未盡出;永定河甫經蕆工,北岸又潰;邊軍未撤,民困未蘇。鴻章身膺重寄,威望素隆,當效何敞之公忠,懲宋由、袁安之導媚。皇上御極之初,庶吉士嚴辰散館考試,曲意頌揚,奉旨嚴飭。今鴻章為督撫大吏,非草茅新進可比,乃亦務為粉飾,於治道人心關係尤鉅。應請降旨訓飭。」是時鴻章又以永定河合龍,奏獎工員勞勩,奏上而河複決,寶泉又疏請撤銷保案。鴻章新建大功,寶泉再疏彈之,鴻章亦不以為忤,天下兩賢之。遷戶科給事中。
xiān shì dōu yù shǐ hú jiā yù shū chén dīng cáo jī bì, yǔ qīn xún fǔ liú kūn yī, kūn yī fù zòu jiā yù bū fù wèi wán, qiě sī shū zhǔ tuō gōng shì. bǎo quán fù hé: kūn yī jí cí qián zhì dì fāng zhǎng lì, cǐ duān yī kāi, qǐ tiān xià qīng shì cháo tíng zhī jiàn. shū rù, kūn yī xià bù yì chù.
先是都御史胡家玉疏陳丁漕積弊,語侵巡撫劉坤一,坤一覆奏家玉逋賦未完,且私書囑託公事。寶泉復劾:「坤一藉詞箝制地方長吏,此端一開,啟天下輕視朝廷之漸。」疏入,坤一下部議處。
guāng xù sān nián, chū wèi shǎn xī dū liáng dào, zài qiān bù zhèng shǐ. jiǔ nián, zhuó shǎn xī xún fǔ. shàng shū yán jìng míng yì shǎn xī shōu fàng liáng mǐ gǎi zhēng zhé sè, bǎo quán chí bù kě, yǐ wèi: gǔ shù yǒu dìng, jīn gǎi zhé sè, suǒ shōu bì yǒu jiǎn yú xī ér mín shǐ lè cóng, suǒ fàng bì jiā duō yú qián ér bīng nǎi zú yòng. rù bù fū chū, yī shí qiáng wèi mí bǔ, hòu jiāng hé suǒ qǔ cháng? xī suì dà jī, zhōng lài dào cāng chǔ sù, duō suǒ quán huó. jīn bìng cǐ ér qù zhī, kǒng jī jǐn jiàn zhēn, yì wú kě shì. shàng wěi qí yì. shí èr nián, diào hé nán xún fǔ, yí jí guī.
光緒三年,出為陝西督糧道,再遷布政使。九年,擢陝西巡撫。尚書閻敬銘議陝西收放糧米改徵折色,寶泉持不可,以謂:「穀數有定,今改折色,所收必有減於昔而民始樂從,所放必加多於前而兵乃足用。入不敷出,一時強為彌補,後將何所取償?昔歲大飢,終賴道倉儲粟,多所全活。今並此而去之,恐饑饉洊臻,益無可恃。」上韙其議。十二年,調河南巡撫,移疾歸。
èr shí nián, jí jiā qǐ mǐn zhè zǒng dū. mǐn yán bū kè jī bā shí yú wàn, qián rèn zòu bào, lǜ jiē fēi sǎ tā xiàng wèi yì zhù. bǎo quán zhì, jǐn fā qí fù, nǎi yǒu tíng lí bǔ kè zhī zòu. chuán zhèng jiù shè dà chén, hòu yǐ zǒng dū jiān zhī. bǎo quán tè shū qǐng fù gù zhì, qiě tiáo shàng zào chuán gòu liào yán jiào shī chóu jīng fèi sì shì, ér bù sī qí quán, rén jiā qí lián ràng. èr shí sì nián, zú yú guān, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
二十年,即家起閩浙總督。閩鹽逋課積八十餘萬,前任奏報,率皆飛灑他項為挹注。寶泉至,盡發其覆,乃有停釐補課之奏。船政舊設大臣,後以總督兼之。寶泉特疏請復故制,且條上造船、購料、延教師、籌經費四事,而不私其權,人嘉其廉讓。二十四年,卒於官,贈太子少保。
yú yīn lín, zì cì táng, jí lín bó dū nè tīng rén. xián fēng jiǔ nián jìn shì, gǎi shù jí shì, shòu biān xiū. cóng dà xué shì wō rén wèn xué. guāng xù chū, é luó sī yì hái yī lí, yīn lín shū hé chóng hòu shàn xǔ tiān shān jiè dì shù bǎi lǐ. jí chóng hòu bèi dǎi, yǒu wèi zhī yóu shuō zhě, fù yán shū hé zhī, qiě hé shū chén wèi xǐ qī wǎng. liù nián, shòu zàn shàn, lèi qiān zhōng yǔn. bā nián, chū wèi hú běi jīng yí shī dào. shì qiū yín yǔ, hàn shuǐ yì, xí suǒ shǔ kāi cāng zhèn jì. yòu jùn zǐ bèi yuān shàng yóu, gǎi zhá wèi bà, shū zhī liú, xiè jī lǎo, shuǐ huàn shǐ xī. xīn jīng zhōu shū yuàn, shè jīng yì zhì shì liǎng zhāi, shēng tú yún jí, jiǎng shě zhì bù néng róng. qín zhǎn dào kuí lǐ rén nú děng, yú dǎng bǐng xī. yí chāng mín jiào gòu sòng, fǎ lǐng shì tǎn jiào mín, xié bīng jiàn zhì, yīn lín bù wèi dòng, hòu zú wú shì. yīng shāng lòu yí chāng guān shuì, jì jué, nǎi nà qiú qǐng miǎn, bù xǔ qǐng bǔ shuì, xǔ zhī. yīng shāng tàn qí lián.
于蔭霖,字次棠,吉林伯都訥廳人。咸豐九年進士,改庶吉士,授編修。從大學士倭仁問學。光緒初,俄羅斯議還伊犁,蔭霖疏劾崇厚擅許天山界地數百里。及崇厚被逮,有為之遊說者,復嚴疏劾之,且劾樞臣畏葸欺罔。六年,授贊善,累遷中允。八年,出為湖北荊宜施道。是秋淫雨,漢水溢,檄所屬開倉賑濟。又濬紫貝淵上游,改閘為壩,疏支流,泄積潦,水患始息。新荊州書院,設經義、治事兩齋,生徒雲集,講舍至不能容。擒斬盜魁李人奴等,餘黨屏息。宜昌民教構訟,法領事袒教民,挾兵艦至,蔭霖不為動,後卒無事。英商漏宜昌關稅,既覺,乃納賕請免,不許;請補稅,許之。英商嘆其廉。
shí yī nián, zhuó guǎng dōng àn chá shǐ. guǎng dōng sù duō dào, zhì bái zhòu jié lüè qú shì. yīn lín yán yú zǒng dū zhāng zhī dòng, zòu qǐng jiù dì zhèng fǎ, bào kě. shùn dé lǐn shēng jiǎn míng liàng yǒu xué xíng, yuán shì xì yù, chá qí wǎng, lì chū zhī. shí èr nián, qiān yún nán bù zhèng shǐ, dīng mǔ yōu. fú què, gǎi shòu tái wān bù zhèng shǐ, wèi xíng, huì dì biān xiū zhōng lín yǐ qián zài jí yǔ yīn lín tóng bàn zhèn wù, wèi jiān shāng tāng lián kuí wū kòng huò qiǎn, yīn lín jù shū biàn. zhào qiǎn dà chén jí xùn, pō dé lián kuí xíng huì zhuàng, rán yīn lín yóu zuò shì luò zhí, fèi jū jīng shī.
十一年,擢廣東按察使。廣東素多盜,至白晝劫掠衢市。蔭霖言於總督張之洞,奏請就地正法,報可。順德廩生簡明亮有學行,緣事系獄,察其枉,立出之。十二年,遷雲南布政使,丁母憂。服闋,改授台灣布政使,未行,會弟編修鍾霖以前在籍與蔭霖同辦賑務,為奸商湯連魁誣控獲譴,蔭霖具疏辨。詔遣大臣即訊,頗得連魁行賄狀,然蔭霖猶坐是落職,廢居京師。
èr shí nián, rì běn zhàn shì qǐ, mìng wǎng fèng tiān xiāng yī kè táng ā jūn. qǐng mù bīng èr wàn zì xiào, zhào xǔ mù wàn rén, fēn sì jūn, yǔ mín tuán xiāng yīng yuán. míng nián, hé yì chéng, zǒng dū zhāng zhī dòng shān dōng xún fǔ lǐ bǐng héng jiāo zhāng lùn jiàn, zhào shǎng sān pǐn dǐng dài. shǔ ān huī bù zhèng shǐ, zhì zé qīng lí tián fù, dù jué qī yǐn, zēng kěn tián wàn bā qiān yú mǔ, zǔn jié kù chǔ zhì èr bǎi wàn jīn. èr shí sān nián, dé rén suǒ jiāo zhōu wān, yòu xié cháo tíng bà lǐ bǐng héng, yīn lín fèn rán yuē: shì shàng kě wèi guó hū! shàng shū jí lùn wáng dà chén bù zhí, yīn fù chén xiū shěng wǔ shì, bù bào. èr shí sì nián, zhuó hú běi xún fǔ. zhī dòng wèi zǒng dū, pō zhǔ tài xī xīn fǎ, yīn lín yín yín zhēng yì, yǐ wèi: jiù shí zhī jì, zài zhèng rén xīn biàn xué shù, ruò yòng yí biàn xià, kǒng yì rì zhī yōu yù dà. zhī dòng yì yū zhī, rán zhàng qí qīng zhèng, shǐ zhì lì shì. hú běi cái fù yǐ lí jīn, yīn lín jīng xīn zōng hé, yǐ jǔ hé wèi jī yáng, suì rù zhòu zēng shù shí wàn.
二十年,日本戰事起,命往奉天襄依克唐阿軍。請募兵二萬自效,詔許募萬人,分四軍,與民團相應援。明年,和議成,總督張之洞、山東巡撫李秉衡交章論薦,詔賞三品頂戴。署安徽布政使,至則清釐田賦,杜絕欺隱,增墾田萬八千餘畝,撙節庫儲至二百萬金。二十三年,德人索膠州灣,又脅朝廷罷李秉衡,蔭霖奮然曰:「是尚可為國乎!」上疏極論王大臣不職,因附陳修省五事,不報。二十四年,擢湖北巡撫。之洞為總督,頗主泰西新法,蔭霖齗齗爭議,以為:「救時之計,在正人心、辨學術,若用夷變夏,恐異日之憂愈大。」之洞意迂之,然仗其清正,使治吏事。湖北財賦倚釐金,蔭霖精心綜核,以舉劾為激揚,歲入驟增數十萬。
èr shí qī nián, diào fǔ hé nán. shí liǎng gōng xī shòu, dé fǎ bīng rì móu nán xià, ér hé běi yǒu mín wǎng wǎng chóu shā jiào mín, yīn lín xí zhāng wèi huái dào féng guāng yuán bǔ zhū shǒu è shù rén. dé fǎ bīng zhì shùn dé, wén jiào àn yǐ jié, nǎi hái. èr shí bā nián, diào hú běi. huì zhào cái quē, gǎi guǎng xī. tíng yì yīn lín bù shàn wài jiāo, fù jiàng zhǐ kāi quē, jiǎ jū nán yáng. sān shí nián, zú.
二十七年,調撫河南。時兩宮西狩,德、法兵日謀南下,而河北莠民往往仇殺教民,蔭霖檄彰衛懷道馮光元捕誅首惡數人。德、法兵至順德,聞教案已結,乃還。二十八年,調湖北。會詔裁缺,改廣西。廷議蔭霖不善外交,復降旨開缺,假居南陽。三十年,卒。
yīn lín wǎn suì yì qián xīn rú xiān xìng lǐ shū, suī yǐ guì, fú shí bù gǎi rú sù, zhū zǐ shū bù lí àn cè, shí jiē chēng zhī.
蔭霖晚歲益潛心儒先性理書,雖已貴,服食不改儒素,朱子書不離案側,時皆稱之。
ráo yīng qí, zì zi wéi, hú běi ēn shī rén. yòu yǐng wù hǎo xué, shì zuò hún tiān yí, xuán zhuǎn hé dù. nián shí èr, rù yì xiáng, yì jiū xīn jīng shì xué. xián fēng jiǔ nián, yuè kòu shí dá kāi zì xiāng è fàn shǔ, dào ēn shī, yīng qí lǜ xiāng tuán zhù chéng shǒu. yóu hòu xuǎn xùn dǎo yì xù guó zi jiān xué zhèng. tóng zhì yuán nián, jǔ yú xiāng, jiǎn xuǎn zhī xiàn, yuán lì wèi zhǔ shì, fēn xíng bù. fù zú, lú mù cè. fú què, shǎn gān zǒng dū zuǒ zōng táng xí cān jūn mù. yǐ kè jīn jī bǎo bā yàn róng gé zhū chù gōng, zhuó zhī fǔ. guāng xù sān nián, shǔ tóng zhōu zhī fǔ. shí qín jìn kàng hàn, chì dì qiān lǐ, jī mín xiōng xiōng, zhē dào bù dé qián. yīng qí yù zhī yuē: cǐ lái zhèn rǔ jī ěr! huá biàn zhě shā wú shè. nǎi juān fèng qián wèi guān shēn chàng, chí zhòng tiào jìn, xún rì dé liáng qī shí yú wàn shí, yòu jié liú tā shěng liáng yùn yǐ zhù bù jì. fù wèi zhāo liú wáng, dìng kěn zhāng, gěi niú zhǒng, juān zá shuì. suì shāo zhuǎn, jiào mín xìng shuǐ lì, qín shù zhí, shè yì cāng, xíng bǎo jiǎ. yòu guī fù fēng dēng shū yuàn, chuàng xiū fǔ zhì, wén huà wèi xìng, shì mín wèi lì shēng cí.
饒應祺,字子維,湖北恩施人。幼穎悟好學,試作渾天儀,旋轉合度。年十二,入邑庠,益究心經世學。咸豐九年,粵寇石達開自湘、鄂犯蜀,道恩施,應祺率鄉團助城守。由候選訓導議敘國子監學正。同治元年,舉於鄉,揀選知縣,援例為主事,分刑部。父卒,廬墓側。服闋,陝甘總督左宗棠檄參軍幕。以克金積堡、巴燕戎格諸處功,擢知府。光緒三年,署同州知府。時秦、晉亢旱,赤地千里,饑民洶洶,遮道不得前。應祺諭之曰:「此來賑汝飢耳!譁變者殺無赦。」乃捐俸錢為官紳倡,弛重糶禁,旬日得糧七十餘萬石,又截留他省糧運以助不繼。復為招流亡,定墾章,給牛種,蠲雜稅。歲稍轉,教民興水利,勤樹植,設義倉,行保甲。又規復豐登書院,創修府志,文化蔚興,士民為立生祠。
zuǒ zōng táng shū jiàn yīng qí shǒu jué yī chén, cái kān sì yīng, qǐng yǐ dào fǔ jiǎn bǔ. shí nián, shòu gān zhōu zhī fǔ. shǎn xī zì jūn xìng, bīng chāi páng wǔ, shè lǐ jú dǒng zhī, fán sì shí yī tīng zhōu xiàn dà kùn. shàng mìng xún fǔ biān bǎo quán fù shǎn chá bàn, shū liú yīng qí lǐ qí shì. yīng qí liàng dào lù chōng pì dìng shōu zhī zhī shù, fēn bié bīng liú, sǎo fú tài rǒng, suì shěng shù shí wàn liǎng. shì nián dōng, dǐ gān zhōu rèn, zhèn jī quàn xué, shè zhī fǎng jú gū lí suǒ, gé zhēng cǎo zhī bì, fù qī jīn yī shù jiù zhāng. shí yī nián, qiān lán zhōu dào. bīn xíng, shì mín pān yuán liú xíng, duō qì xià zhě. xuán shǔ àn chá shǐ. yán qiǎng lí wèi hūn zhī jìn, qín dū shǔ chà biàn jí xiāng rén yáng yíng biàn zhì zhī fǎ. shǒu dìng qīng lǐ shù yù zhāng chéng, yǐ zhào qún lì, shì qí gōng guò ér chù zhì zhī.
左宗棠疏薦應祺守絕一塵,才堪肆應,請以道府簡補。十年,授甘州知府。陝西自軍興,兵差旁午,設里局董之,凡四十一廳州縣大困。上命巡撫邊寶泉赴陝查辦,疏留應祺理其事。應祺量道路沖僻定收支之數,分別兵流,掃浮汰冗,歲省數十萬兩。是年冬,抵甘州任,賑饑勸學,設織紡局、孤嫠所,革徵草之弊,復七斤一束舊章。十一年,遷蘭州道。瀕行,士民攀轅留行,多泣下者。旋署按察使。嚴搶嫠為婚之禁,擒督署差弁及鄉人楊營弁置之法。手訂清理庶獄章程,以詔群吏,視其功過而黜陟之。
shí wǔ nián, diào xīn jiāng kā shí gá ěr dào, gǎi zhèn dí dào, jiān àn chá shǐ xián. shí qī nián, shǔ xīn jiāng bù zhèng shǐ shí jiǔ nián, shí shòu. xīn jiāng bīng xiǎn hòu, mín wù diāo bì, dì duō huāng qì. yī lí gù yú rǎng, huí tún jiù bā qiān hù, sì bù cún yī. yīng qí jiàn yì yī lí jiāng jūn gěi xīn cái xī bó suǒ lún bīng niú liáng, shǐ zhī tún zhǒng gěi xīn cái chá hā ěr è lǔ tè bīng yáng mǎ, shǐ mù fàng bìng zhāo zhì guān nèi zāi mín, àn dīng shòu dì, shí xíng yù bīng yú nóng zhī fǎ. luó bù nào ěr zhě, jiù shǐ suǒ chēng xīng xiù hǎi yě, hàn wèi qiě mò yù lí chuò qiāng zhū guó dì, dōng xī guǎng qiān liù bǎi yú lǐ, nán běi mào qiān lǐ huò shù bǎi lǐ, zì yáng guān dào gěng, qí dì suì chéng ōu tuō. yīng qí jiàn yì xún fǔ zhú pú chāng chéng, shè yīng gé kě lì shàn hòu jú kǎ kè lǐ kè tún fáng jú, zhāo lái hàn huí kè chán, tōng dào zhì yì, jiàn bǎo jùn qú, jiào yǐ gēng zhī. yòu qǐng gǎi fáng jūn wèi biāo yíng, dìng é zhēng liáng shí měi nián zhé sè zhī fǎ, huà yī qián fǎ.
十五年,調新疆喀什噶爾道,改鎮迪道,兼按察使銜。十七年,署新疆布政使;十九年,實授。新疆兵燹後,民物凋弊,地多荒棄。伊犁故腴壤,回屯舊八千戶,四不存一。應祺建議伊犁將軍給新裁錫伯、索倫兵牛糧,使之屯種;給新裁察哈爾、厄魯特兵羊馬,使牧放;並招致關內災民,按丁授地,實行寓兵於農之法。羅布淖爾者,舊史所稱星宿海也,漢為且末、尉犁、婼羌諸國地,東西廣千六百餘里,南北袤千里或數百里,自陽關道梗,其地遂成甌脫。應祺建議巡撫築蒲昌城,設英格可力善後局、卡克里克屯防局,招徠漢回客纏,通道置驛,建堡濬渠,教以耕織。又請改防軍為標營,定額徵糧石每年折色之法,畫一錢法。
é lǐng shì yuán yì zhù tǔ lǔ fān, hòu qiú yí zhù shěng yuán, jiāng jūn xún fǔ nán zhī. yīng qí wèi: cǐ bù bì zhēng. wǒ suǒ yīng zhēng zhě, yáng shāng shuì zé xū yǔ huá shāng yī lǜ, tóng shí yì dìng. xīn shěng pí lián yīng é, lù lù jìn kǒu dì bù yī, běi dào yī lí, nán dào kā shí, yīng shè guān, gè yǐ běn dào wèi jiān dū tǎ chéng wū shén yè ěr qiāng yīng shè fēn kǎ, guī gè dào jiān xiá. jūn rú yì xíng. nán lù chū shè lǐng shǔ, yīng qí yí shū yī tǎ kā shí liǎng dào yuē: jiāo lín zhī dào, mò xiān yú zì zhì. wǒ zhī yòng rén xíng zhèng, shǐ bǐ zú wén ér jìng fú, zé yù shì bù zhì yǐ fēi lǐ xiāng yào, cǐ wèi zhé chōng yù wǔ dì yī yào yì. yǐn shí wǎng hái, píng shí guì yǐ qíng yì xiāng lián. zhì huá yáng sù sòng, bì xiān dé huá mín shì fēi qǔ zhí shí qíng ér hòu yǔ zhī zhēng, shù kě guān qí kǒu ér duó zhī qì. yī cí shāo wěi, bǐ jiāng zhí yǐ xiāng lì, ér quán àn jiē xū yǐ. qíng yǐ yuè zhī, lǐ yǐ dùn zhī, yòu qí cì yě. xīn jiāng xiàng shòu xié xiǎng, měi kǔ kuǎn chù, yīng qí kāi yuán jié liú, shù nián kù chǔ yú bǎi wàn.
俄領事原議駐吐魯番,後求移駐省垣,將軍、巡撫難之。應祺謂:「此不必爭。我所應爭者,洋商稅則須與華商一律,同時議定。新省毗連英、俄,陸路進口地不一,北道伊犁,南道喀什,應設關,各以本道為監督;塔城、烏什、葉爾羌應設分卡,歸各道兼轄。」均如議行。南路初設領署,應祺貽書伊塔、喀什兩道曰:「交鄰之道,莫先於自治。我之用人行政,使彼族聞而敬服,則遇事不至以非禮相要,此為折衝禦侮第一要義。飲食往還,平時貴以情誼相聯。至華洋訴訟,必先得華民是非曲直實情而後與之爭,庶可關其口而奪之氣。一詞稍偽,彼將執以相例,而全案皆虛矣。情以籥之,理以盾之,又其次也。」新疆向受協餉,每苦款絀,應祺開源節流,數年庫儲逾百萬。
èr shí yī nián, hé huáng huí shān luàn, màn yán gān liáng zhū jùn, qí bié gǔ wàn yú móu xī cuàn. shàng mìng yīng qí shǔ xīn jiāng xún fǔ, yīng qí xí tí dū niú yǔn chéng fáng ān xī yù mén zhū chù, jù kòu jìng wài. huí qiú liú sì fú guǒ cuàn yù mén zhī chāng mǎ, yù yǔn chéng jūn, zhàn shù bù lì, jǐn qì zī zhòng, yú xuě shān xī yì. yīng qí qiǎn cān jiāng lǐ jīn liáng yào zhī hóng liǔ xiá, shēng qín liú sì fú, jiàng qí zhòng bā qiān, ān zhì yú luó bù nào ěr, shè jūn zhèn fǔ. tóng shí kù chē huí móu qǐ shì, níng yuǎn huí yì yǐ zhēng xīn jiào xiāng chóu shā, xiōng xiōng sī biàn. yīng qí jiē xiān qī pū miè, gù sì fú wú nèi yīng, zú jiù jiān. shàng jiā qí gōng, shí shòu xún fǔ.
二十一年,河、湟回煽亂,蔓延甘、涼諸郡,其別股萬餘謀西竄。上命應祺署新疆巡撫,應祺檄提督牛允誠防安西、玉門諸處,拒寇境外。回酋劉四伏果竄玉門之昌馬,遇允誠軍,戰數不利,盡棄輜重,逾雪山西逸。應祺遣參將李金良要之紅柳峽,生擒劉四伏,降其眾八千,安置於羅布淖爾,設軍鎮撫。同時庫車回謀起事,寧遠回亦以爭新教相仇殺,洶洶思變。應祺皆先期撲滅,故四伏無內應,卒就殲。上嘉其功,實授巡撫。
yīng qí yǐ xīn jiāng pì chù guó xī běi yú, mì ěr qiáng é, shì zú zhòng ér qì xiè yǔ, shēng chǐ fán ér sī mù shǎo, bù zú yǐ gù wú yǔ, nǎi gòu kuài qiāng wàn zhī yú dé guó, ér shè jī qì chǎng zhì zào zi dàn, zòu shè zuǒ yòu yì mǎ duì wèi yóu jī shī. yòu kāi bàn yú tián tǎ chéng jīn kuàng, kěn huāng tián, kāi qú jǐng, guǎng xìng shí yè, fán yǒu lì yú mín shēng zhě, jiē cì dì jǔ. zì shì dì lì jǐn pì, bīng bèi yǒu zī, jiào chū jiàn háng shěng shí jiǒng yì yǐ.
應祺以新疆僻處國西北隅,密邇強俄,士卒眾而器械窳,生齒繁而司牧少,不足以固吾圉,乃購快槍萬枝於德國,而設機器廠製造子彈,奏設左右翼馬隊為游擊師。又開辦于闐、塔城金礦,墾荒田,開渠井,廣興實業,凡有利於民生者,皆次第舉。自是地利盡辟,兵備有資,較初建行省時迥異矣。
quán fěi luàn qǐ, é bīng zì sà mǎ jìn bī biān kǎ, yīng qí huì zǒng dū wèi guāng dào yī lí jiāng jūn zhǎng gēng fǎng dōng nán gè shěng, yǔ gè lǐng shì jié hù xiāng bǎo hù zhī yuē, é bīng nǎi tuì. yì chéng, yīng qí yīng zhào chén yán, lüè wèi: gǔ jīn zhōng wài zhì fǎ wù zài qiú shí. jiù zhāng fēi wú kě shǒu, shǒu zhī bù yǐ shí, chéng fǎ yì jù wén xīn fǎ fēi bù kě xíng, xíng zhī bù yǐ shí, liáng fǎ yì xū shì. xīn zhī shí bù shí, yí yú xíng shì zhī shí bù shí yàn zhī. yú nián, zhào shè wǔ bèi xué táng, biān lì cháng bèi xù bèi xún jǐng gè jūn. yīng qí zhǔ cāo liàn yòng xīn fǎ, qì xiè yòng xīn shì rén wéi qiú jiù, bì pǔ shí qín fèn jiǔ yú zhàn zhèn zhě, fāng kě rù xuǎn. shàng shū jí lùn zhī, bìng wèi: zhōng guó xí yáng cāo sān shí nián, yī bài yú rì běn, zài bài yú lián jūn, wèi wù xū míng ér yí shí huò zhī zhèng. suǒ yán jiē qiè zhòng shí bì.
拳匪亂起,俄兵自薩馬進逼邊卡,應祺會總督魏光燾、伊犁將軍長庚仿東南各省,與各領事結互相保護之約,俄兵乃退。議成,應祺應詔陳言,略謂:「古今中外治法務在求實。舊章非無可守,守之不以實,成法亦具文;新法非不可行,行之不以實,良法亦虛飾。心之實不實,宜於行事之實不實驗之。」逾年,詔設武備學堂,編立常備、續備、巡警各軍。應祺主操練用新法,器械用新式;人惟求舊,必樸實勤奮久於戰陣者,方可入選。上疏極論之,並謂:「中國習洋操三十年,一敗於日本,再敗於聯軍,為務虛名而貽實禍之證。」所言皆切中時弊。
ér yóu yín yín yú jiè yuē, bù shǎo qiān jiù. pà mǐ ěr gāo yuán, guó jìng yě, yǒu gāo zōng yù zhì píng kòu bēi, lì yú sū mǎn. yīng é jiāo qù qí dì, ér é rén xiān qiè jù zhī. yīng qí guān bù zhèng shǐ shí, shāng zhī xún fǔ, yǐ lǐ tuì é bīng, qiǎn jūn shù yān. é rén huǐ shī jì, rì guā yú zǒng shǔ, yào wǒ chè bīng. yīng qí chí bù kě, wèi: wǒ zì shǒu mén hù, qí lǐ zhí. wǒ tuì zé yīng bì zhì, yīng lái zé é yòu bì zhēng, shì xī shì ér yì duō shì yě. hòu jìng rú yīng qí yán. kǎn rén qiú zū zhǒng shā chē shǔ lǎ sī kù mù huāng dì, yīng qí wèi: kǎn běn wǒ shǔ, yí shì huái róu. qí zài yù hé kǎ lún wài zhě, kě yǔn qí zū kěn, nà fù bǐ yú huá rén qí zài yù hé dōng běi shǔ biān nèi zhě, yí què zhī, fáng hòu huàn. zǒng shǔ yǔ yīng shǐ yì jiè yuē, yǐ kǎn bù ràng yǔ yìn dù, ér tǎ dūn bā shén pà mǐ ěr jí lǎ sī kù mù quán jìng jiē ràng yǔ zhōng guó. yīng qí kàng yán: lǎ běn wǒ dì, bù dé wèi zhī ràng. ér é rén zhuǎn wèi zhōng guó yǐ lǎ dì ràng yǔ yīng rén, lì yì yí jūn, yǐ bīng wēi xiāng xié. yīng qí chì shǔ yán bèi biān, ér yǐ yì zū yuán wěi jí yì yuē jiè xiàn xiáng yù zhī, é rén shǐ wú cí.
而尤齗齗於界約,不少遷就。帕米爾高原,國境也,有高宗御製平寇碑,立於蘇滿。英、俄交覷其地,而俄人先竊據之。應祺官布政使時,商之巡撫,以理退俄兵,遣軍戍焉。俄人悔失計,日聒於總署,要我撤兵。應祺持不可,謂:「我自守門戶,其理直。我退則英必至,英來則俄又必爭,是息事而益多事也。」後竟如應祺言。坎人求租種莎車屬喇斯庫穆荒地,應祺謂:「坎本我屬,宜示懷柔。其在玉河卡倫外者,可允其租墾,納賦比於華人;其在玉河東北屬邊內者,宜卻之,防後患。」總署與英使議界約,以坎部讓與印度,而塔墩巴什帕米爾及喇斯庫穆全境皆讓與中國。應祺抗言:「喇本我地,不得謂之讓。」而俄人轉謂中國以喇地讓與英人,利益宜均,以兵威相脅。應祺飭屬嚴備邊,而以議租原委及議約界限詳諭之,俄人始無辭。
yīng qí guān xī jiāng jiǔ, pì dì ān mín, lǚ qǐng jiàn guān shè zhì yǐ zī zhèn fǔ. èr shí bā nián, fù shū yán: xīn jiāng zì guāng xù sì nián gǎi jiàn háng shěng, tǔ dì rì pì, hù kǒu rì fán, yuán shè zhōu xiàn, xiá jìng liáo yuǎn, fēi zēng shè fǔ tīng, bù zú zhì lǐ. xī sì chéng kā shí gá ěr dào: shū lè zhōu wèi jí biān zhòng yào, qǐng shēng wèi fǔ jù fǔ bǎi bā shí lǐ zhī pái sù bā tè dì shǔ táng jiā shī chéng, gǎi wèi jiā shī xiàn shā chē dì guǎng ér yú, yīng shāng jūn jí, qǐng shēng wèi fǔ: fǔ nán wèi zé lēi pǔ shàn hé, zēng shè zé pǔ xiàn fǔ xī nán sè lēi kù ěr wèi gǔ pú lí guó, shí kǎn jù tí chū rù yào lù, yòu yǔ yīng é jiē rǎng, qǐng shè pú lí fēn fáng tōng pàn jù yú tián xiàn sì bǎi lǐ zhī luò pǔ zhuāng, zēng shè luò pǔ xiàn ma lǎ bā shén tīng wèi gǔ bā ěr chǔ dì, gǎi wèi bā chǔ zhōu. dōng sì chéng ā kè sū dào: wēn sù zhōu wèi nán jiāng yào chōng, qǐng shēng wèi fǔ jiù chéng xún jiǎn shēng wèi wēn sù xiàn jù xiàn sì bǎi bā shí lǐ zhī kē ěr píng, zēng shè kē píng xiàn chéng yān qí fǔ nán liù bǎi sān shí lǐ bù gǔ ěr fēn fáng xún jiǎn wèi gǔ zhī lún tái, qǐng fēn shè lún tái xiàn kǎ kè lǐ kè xiàn chéng, qí dì wèi gǔ chuò qiāng guó, gǎi shè chuò qiāng xiàn kù chē tīng tǔ dì guǎng wò, qǐng gǎi wèi zhōu zhōu nán shā ěr yǎ zēng shè shā yǎ xiàn. běi lù fù kāng xiàn zhī jì mù sà xiàn chéng, fù shù yú yú xiàn, jiù yì míng fú yuǎn, shēng wèi fú yuǎn xiàn jù tǔ lǔ fān èr bǎi sì shí lǐ zhī pì zhǎn xún jiǎn dì wèi gǔ shàn shàn guó, shēng wèi shàn shàn xiàn chāng jí xiàn suǒ shǔ zhī hū tú bì xún jiǎn xiàng shōu qián liáng, qǐng gǎi wèi xiàn chéng. jì shēng shè fǔ sān, gǎi zhí lì zhōu èr, zēng tōng pàn yī xiàn jiǔ xiàn chéng èr. yòu zòu zēng shè xiāng shì zhōng é èr míng, huì shì zhōng é yī míng, jì gè fǔ xué guān xué é, xiān hòu jiē yì xíng. shì nián, diào ān huī xún fǔ, xíng dǐ hā mì, bìng zú, cì xù rú lì.
應祺官西疆久,闢地安民,屢請建官設治以資鎮撫。二十八年,復疏言:「新疆自光緒四年改建行省,土地日辟,戶口日繁,原設州縣,轄境遼遠,非增設府廳,不足治理。西四城喀什噶爾道:疏勒州為極邊重要,請升為府;距府百八十里之排素巴特地屬唐伽師城,改為伽師縣;莎車地廣而腴,英商麕集,請升為府:府南為澤勒普善河,增設澤普縣;府西南色勒庫爾為古蒲犁國,實坎巨提出入要路,又與英、俄接壤,請設蒲犁分防通判;距于闐縣四百里之洛浦莊,增設洛浦縣;嗎喇巴什廳為古巴爾楚地,改為巴楚州。東四城阿克蘇道:溫宿州為南疆要衝,請升為府;舊城巡檢升為溫宿縣;距縣四百八十里之柯爾坪,增設柯坪縣丞;焉耆府南六百三十里布古爾分防巡檢為古之輪台,請分設輪台縣;卡克里克縣丞,其地為古婼羌國,改設婼羌縣;庫車廳土地廣沃,請改為州;州南沙爾雅增設沙雅縣。北路阜康縣之濟木薩縣丞,富庶逾於縣,舊驛名孚遠,升為孚遠縣;距吐魯番二百四十里之辟展巡檢地為古鄯善國,升為鄯善縣;昌吉縣所屬之呼圖壁巡檢向收錢糧,請改為縣丞。計升設府三,改直隸州二,增通判一、縣九、縣丞二。」又奏增設鄉試中額二名,會試中額一名,暨各府學官學額,先後皆議行。是年,調安徽巡撫,行抵哈密,病卒,賜恤如例。
yùn zǔ yì, zì shū móu, jiāng sū hú yáng rén. tóng zhì sān nián jǔ rén. yǐ zhī xiàn lèi zhì dào yuán, zài shè wǔ chāng dào. jiào fěi wáng jué yī yuē qī qǐ shì, zǔ yì shí guǎn yíng wù, chéng yè lǜ qīn bīng yǎn bǔ zhī. zǒng dū tú zōng yíng shū bǎo zǔ yì yǒu jì biàn cái, guāng xù shí wǔ nián, shòu dū liáng dào. diào hàn huáng dé dào, jiān jiāng hàn guān jiān dū. yǐ xiāng hé zhǎng fā yì huài zhōu, chuàng shè xiāng fán bào shuǐ diàn, shù pái míng zhēng, gè chuán bèi yù, shuǐ zhì suì wú huàn. jìn àn chá shǐ, zhuó zhè jiāng bù zhèng shǐ. zǔ yì yǐ zhōu xiàn zhēng liáng zhào jiù zhé jià, jìn nián qián guì yín jiàn, mín lì bù zhī, nǎi zhòng dìng yín jià, shè guì zhēng shōu, bù dé jiǎ shǒu shū yì, rén chēng qí huì. yóu jǐn xīn shuǐ lì, yú jiā xìng kāi mǎo hé, shū gǎng jiàn zhá, yǐ zī xù xiè. yú háng zhōu jùn shàng táng hé, lín píng qiáo sī děng chù nóng tián sān shí yú wàn mǔ jiē huò guàn gài zhī lì. shàng yú nán táng jiù yǐ tǔ zhú, shuǐ zhì zhé jué. cǎi zhòng yì, gǎi jiàn shí táng qiān yī bǎi zhàng, shǐ miǎn shuǐ huàn.
惲祖翼,字叔謀,江蘇湖陽人。同治三年舉人。以知縣累至道員,再攝武昌道。教匪王覺一約期起事,祖翼時筦營務,乘夜率親兵掩捕之。總督塗宗瀛疏保祖翼有濟變才,光緒十五年,授督糧道。調漢黃德道,兼江漢關監督。以襄河漲發易壞舟,創設襄樊報水電,樹牌鳴鉦,各船備御,水至遂無患。晉按察使,擢浙江布政使。祖翼以州縣徵糧照舊折價,近年錢貴銀賤,民力不支,乃重定銀價,設櫃徵收,不得假手書役,人稱其惠。尤盡心水利,於嘉興開泖河,疏港建閘,以資蓄泄。於杭州浚上塘河,臨平、喬司等處農田三十餘萬畝皆獲灌溉之利。上虞南塘舊以土築,水至輒決。采眾議,改建石塘千一百丈,始免水患。
èr shí liù nián, běi jīng quán luàn bào zhì, zǔ yì dú qǐ yì zǔ. fěi xiàn jiāng shān cháng shān, qú mín fù huǐ jiào qiāng guān, yīng guó yù yǐ bīng jiàn fù zhè. zǔ yì jí lín yuán chí wǎng zhèn fǔ, huò zhēn fàn dǐ cháng, qián xiāo bīng xìn. huì liǎng jiāng hú guǎng zǒng dū yǔ gè guó dìng yuē bǎo hù nán jiāng, diàn xún zhè shěng. xún fǔ liú shù táng fāng wò bìng, zǔ yì jí jìng diàn yǐ zhè shěng fù yuē, rén xīn yǐ ān.
二十六年,北京拳亂報至,祖翼獨起抑阻。匪陷江山、常山,衢民復毀教戕官,英國欲以兵艦赴浙。祖翼亟遴員馳往鎮撫,獲真犯抵償,潛消兵釁。會兩江、湖廣總督與各國訂約保護南疆,電詢浙省。巡撫劉樹棠方臥病,祖翼即逕電以浙省附約,人心以安。
xuán zhuó xún fǔ. yǐ zhè shěng fáng liàn gè yíng jī bì, shū qǐng zhěng chì, lüè yán: zhè shěng shuǐ lù fáng liàn gè yíng shù yú zhì bīng, lù xù tiān mù, xiǎng shí bù fū. ér tǒng lǐng gè yíng shào, bù gù cāo liàn jī bǔ wèi hé shì, jí jí yān wéi fú mào kè jiǎn, shí bì zì féi. shù yù chū ér yù qí, yǒng rì zá ér rì ruò, dào rì fáng ér rì duō. jīn jiāng dàng dí sù gòu ér zuò xīn zhī. lì fǎ zì shàng, zé zài dū fǔ. chén rèn shì jí tōng chì gè yíng, yǔ zhī gēng shǐ. yǐ hòu rú yǒu tān liè jiāng biàn, réng gǎn fú mào kè jiǎn, jué bù gū róng. nǐ xiān lì qí lián chǐ, ér jiān kè qí cái wǔ. yī miàn chì zhōu xiàn chá bǎo jiǎ, bàn tuán liàn, yǐ fǔ zhì bīng zhī bù dǎi yī miàn lín wěi lián gàn dào fǔ, zhuó dài shào yǒng, fēn wǎng zhè dōng xī, chōu diǎn míng liáng, rèn zhēn xiào yuè. yù yǒu dà gǔ dào fěi, dū shuài yíng xiàn sōu ná, wù jué gēn zhū. zǒng qī hé sàn wèi jù, huà duò wèi qín, kān bèi yī rì zhī huǎn jí. suī rán, yíng wèi xiǎo jí, shū jiě zú yǐ, shòu bìng jì shēn, duàn fēi měng jì bù zhì. tiān xià zhī bìng, wú yī bù gēn yú lì. tǒng lǐng yíng shào, wén jiàn yǐ guàn, wèi fū dū fǔ suǒ néng cāo yǐ shéng qí xià zhě, chè zhī ér yǐ, cān zhī ér yǐ. chè zhī zé yòu gù ér zhī tā, cān zhī zé yǐ bǎo yáng ér qù qiě wèi jǐ ér yòu yín yuán kāi fù yǐ, wèi jǐ ér yǐ jiāng cái diào yòng yǐ. wéi dū yǐ jùn fǎ, wù qù tài shén, shù yǒu yǐ zhèn mù qì ér jí tān fēng. huò zhèn yú gè guó yī shí zhī qiáng, jǐ wèi quán shì huǒ qì, bù zhī qí běn yuán réng zài lín cái lián, yǔ shì zú tóng gān kǔ. fǒu zé wèi zhàn xiān kuì, huǒ qì tú yǐ jī kòu, zhí zì fá ěr. kě fǒu qǐng zhǐ chì xià bīng xíng gè bù, cǎi chén zhì luàn yòng zhòng zhī yì, sì yù jiāng biàn zāng zhèng què záo zhě, fēn bié qīng zhòng, yán dìng cān gé zhuī jiǎo bèi fá zhǎn jiǎo zhī lì, shù jūn xīn yī zhèn, yú shí jú huò yǒu bì yì. shū rù, zhào chì gè shěng zhe wèi lìng. wèi jǐ, dīng mǔ yōu guī. zú, xù rú lì. zhè rén qǐng lì cí sì zhī.
旋擢巡撫。以浙省防練各營積弊,疏請整飭,略言:「浙省水陸防練各營數逾制兵,陸續添募,餉實不敷。而統領各營哨,不顧操練緝捕為何事,汲汲焉唯浮冒剋減,食弊自肥。術愈出而愈奇,勇日雜而日弱,盜日防而日多。今將蕩滌宿垢而作新之。立法自上,責在督撫。臣任事即通飭各營,與之更始。以後如有貪劣將弁,仍敢浮冒剋減,決不姑容。擬先勵其廉恥,而兼課其材武。一面飭州縣查保甲,辦團練,以輔制兵之不逮;一面遴委廉幹道府,酌帶哨勇,分往浙東西,抽點名糧,認真校閱。遇有大股盜匪,督率營縣搜拿,務絕根株。總期合散為聚,化惰為勤,堪備一日之緩急。雖然,營衛小疾,疏解足矣,受病既深,斷非猛劑不治。天下之病,無一不根於利。統領營哨,聞見已慣,謂夫督撫所能操以繩其下者,撤之而已,參之而已。撤之則又顧而之他,參之則已飽颺而去;且未幾而又夤緣開復矣,未幾而以將才調用矣。惟督以峻法,務去泰甚,庶有以振暮氣而戢貪風。或震於各國一時之強,幾謂全恃火器,不知其本原仍在臨財廉,與士卒同甘苦。否則未戰先潰,火器徒以齎寇,直自伐耳。可否請旨飭下兵、刑各部,采臣治亂用重之議,嗣遇將弁贓證確鑿者,分別輕重,嚴定參革、追繳、倍罰、斬絞之例,庶軍心一振,於時局或有裨益。」疏入,詔飭各省著為令。未幾,丁母憂歸。卒,恤如例。浙人請立祠祀之。
lùn yuē: jiāng lì dāng chéng píng shí, mín shēng lì zhì, yào zài yīn dì zhì yí ér yǐ. rì chāng bǎo dì jiē yǐ shàng yán zhe jī xiào. zōng yíng yīn lín shì zhī yǐ rú shù, yì hòu xiān chēng zhì. péi jìng yǒu wèi yǒu shǒu, sōng jùn xiōng dì suǒ zhì jǐn zhí, bǎo quán lì qīng cāo, zǔ yì néng jì biàn, bìng yǒu kě chēng. zhì yīng qí guān guān lǒng xīn jiāng chuí sì shí nián, biān dì chū pì, zhì jī làn rán, shí xīn shí zhèng, qí láo yì bù kě méi yún.
論曰:疆吏當承平時,民生吏治,要在因地制宜而已。日昌、寶第皆以尚嚴著績效。宗瀛、蔭霖飾之以儒術,亦後先稱治。培敬有為有守,崧駿兄弟所至盡職,寶泉勵清操,祖翼能濟變,並有可稱。至應祺官關隴、新疆垂四十年,邊地初辟,治績爛然,實心實政,其勞亦不可沒雲。