xī liáng zhōu fù lù yuán dǐng zhāng céng yì pū yáng shì xiāng féng xù
锡良 周馥 陆元鼎 张曾易攵 杨士骧 冯煦
xī liáng, zì qīng bì, bā yuè tè shì, méng gǔ xiāng lán qí rén. tóng zhì shí sān nián jìn shì, yòng shān xī zhī xiàn, lì rèn zhōu xiàn yǒu huì zhèng. guāng xù chū, jìn dà hàn, xī liáng lì bàn zhèn wù, hù bì qīng zhā, kuǎn bì shí fàng, mín jiē dé zhī. èr shí nián, shān dōng xún fǔ lǐ bǐng héng zòu diào bǔ yí zhōu zhī fǔ, zhuó yǎn yí cáo jì dào. dǐ rèn, zhí shàn xiàn dà dāo huì zī shì, jí lǜ duì wǎng, zhāng shì yù zhòng, zhī qín shǒu yào, sōu huò méng dān, dāng zhòng fén zhī, fěi dǎng gǎn wèi, jiē sàn. diào shān xī jì níng dào, jìn àn chá shǐ. diào hú nán, zhuó bù zhèng shǐ.
锡良,字清弼,巴岳特氏,蒙古镶蓝旗人。同治十三年进士,用山西知县,历任州县有惠政。光绪初,晋大旱,锡良历办赈务,户必清查,款必实放,民皆德之。二十年,山东巡抚李秉衡奏调补沂州知府,擢兖沂曹济道。抵任,值单县大刀会滋事,亟率队往,张示谕众,祗擒首要,搜获盟单,当众焚之,匪党感畏,皆散。调山西冀宁道,晋按察使。调湖南,擢布政使。
èr shí liù nián, quán luàn zhào huò, jīng shī wēi jí. xī liáng yǐ hú guǎng zǒng dū hú běi hú nán xún fǔ huì wěi, tǒng shuài è xiāng jūn duì rù wèi, yíng jià shān xī, lì shòu xún fǔ. shí hé yì wèi dìng, yáng bīng lán rù jìn biān. xī liáng niàn liǎng gōng xìng shǎn, hé jú gù yīng jiān gù, ér bǎo jìn wèi qín, yì bù róng hū. nǎi tōng lìng gè jūn yán xíng fáng shǒu, bié qiǎn wěi yuán chū jìng kào shī, xiàng jī yīn yìng, xìng bǎo wú shì. hé yuē dìng, jìn shǐ chí fáng.
二十六年,拳乱召祸,京师危急。锡良以湖广总督、湖北湖南巡抚会委,统率鄂、湘军队入卫,迎驾山西,立授巡抚。时和议未定,洋兵阑入晋边。锡良念两宫幸陕,和局固应兼顾,而保晋卫秦,亦不容忽。乃通令各军严行防守,别遣委员出境犒师,相机因应,幸保无事。和约定,晋始弛防。
diào hú běi xún fǔ, fù kāi quē. xuán shòu hé nán hé dào zǒng dū. yǐ shì jiǎn, zòu qǐng cái guī xún fǔ jiān lǐ, zhào yǔn xíng. diào bǔ hé nán xún fǔ, jiān guǎn hé gōng. yù shěng lì zhì jiǔ huī, hé qù dào fǔ yǐ cì shù shí rén, zhèng jì sù rán. bì yáng jiào àn shì qǐ, lì pài bīng chí bǔ shǒu fàn, bèi rǎo nàn mín, wú fēn mín jiào, yī lǜ fǔ xù. diào rè hé dū tǒng. rè hé běn jiù méng dì shè zhì, xiàng yán jiù xí, bù jiǎng lì shì, yóu huàn duō dào. xī liáng shǒu qǐng gǎi zhì, shè lì qiú zhì jú, zōng lǐ lì zhì cái zhèng kāi bàn wéi chǎng huāng dì, yǐ xìng kěn wù zhěng chì xún fáng, zhuān yì jī bǔ, fěi fēng shǐ jí. yòu yǐ rè jìng dì guǎng guān shǎo, zòu qǐng shēng zhāo yáng xiàn wèi fǔ, bìng zēng shè fù xīn jiàn píng lóng huà sān xiàn, rè hé zì cǐ shǐ yǒu lì zhì.
调湖北巡抚,复开缺。旋授河南河道总督。以事简,奏请裁归巡抚兼理,诏允行。调补河南巡抚,兼管河工。豫省吏治久隳,劾去道府以次数十人,政纪肃然。泌阳教案事起,立派兵驰捕首犯,被扰难民,无分民教,一律抚恤。调热河都统。热河本就蒙地设治,向沿旧习,不讲吏事,尤患多盗。锡良首请改制,设立求治局,综理吏治财政;开办围场荒地,以兴垦务;整饬巡防,专意缉捕,匪风始戢。又以热境地广官少,奏请升朝阳县为府,并增设阜新、建平、隆化三县,热河自此始有吏治。
èr shí jiǔ nián, zhuó mǐn zhè zǒng dū, diào shǔ sì chuān. shí fāng yì jiè wài kuǎn xiū chuān lù, xī liáng lì zhǔ zì bàn, jí shēn huì yì, zòu shè zhuān jú, zhāo shāng gǔ, chóu gōng gǔ, fù jiù tōng shěng tián zū suì chōu bǎi fēn zhī sān, míng wéi zū gǔ, shù nián jī zhì qiān wàn yǐ shàng, gǔ kuǎn zhī duō, wèi zhōng guó zì bàn tiě lù zuì. sān shí nián, tíng yì zhěng chì cáng shì, zàng rén yí jù, zhù cáng bāng bàn fèng quán bèi qiāng. xī liáng fēi xí tí dū mǎ wéi qí dū bīng jìn jiǎo, bìng lìng jiàn chāng dào zhào ěr fēng lǜ shī jì jìn, suì kè bā táng, réng chì ěr fēng jìn tǎo lǐ táng. lǐ shǔ sāng pī sì zhù diāo móu kàng jù, ěr fēng yǐ zhǎng wéi kùn shǒu liù yuè yuè, duàn qí jí dào, shǐ kè gōng pò. sāng sì jì píng, zhū fān xin xí fú. yú shì zì dǎ jiàn lú yǐ wài, zhí zhì chá mù duō bā lǐ xiāng chéng dé gé děng chù, jūn gǎi xiàn zhì, kuò dì zhì shù qiān yú lǐ qiě xìng kěn kāi kuàng, shè xué guǎng jiào, fān rén jiàn zhī xiàng huà yǐ.
二十九年,擢闽浙总督,调署四川。时方议借外款修川路,锡良力主自办,集绅会议,奏设专局,招商股,筹公股,复就通省田租岁抽百分之三,名为租股,数年积至千万以上,股款之多,为中国自办铁路最。三十年,廷议整饬藏事,藏人疑惧,驻藏帮办凤全被戕。锡良飞檄提督马维骐督兵进剿,并令建昌道赵尔丰率师继进,遂克巴塘,仍饬尔丰进讨里塘。里属桑披寺筑碉谋抗拒,尔丰以长围困守六阅月,断其汲道,始克攻破。桑寺既平,诸番忄习服。於是自打箭炉以外,直至察木多、巴里、乡城、德格等处,均改县治,扩地至数千馀里;且兴垦、开矿,设学广教,番人渐知向化矣。
sān shí sān nián, diào yún guì zǒng dū. diān shěng jūn zhèng jiǔ fèi, qì xiè yóu quē, nǎi chuàng liàn lù jūn, shè jiǎng wǔ táng, tiān gòu qiāng pào, jiù yǒu fáng yíng yī lǜ gǎi biān, zì shì diān shěng shǐ yǒu xīn jūn. diān duō yān chǎn, tǔ shuì wèi shōu rù dà zōng, xī liáng yì rán zòu qǐng jìn zhǒng, gè shěng yān jìn zhī yán, wéi diān wèi zuì. diān nán lián yuè, yuè fěi cuàn rù hé kǒu, qiāng guān rǎo jìng, lì chì chū duì fēn lù jié jiǎo, shù rì ér dìng. diān xī tǔ sī yǐ shù shí jì, rì jiàn zì héng. xuān wèi shǐ diāo ān rén céng yóu dōng yáng, wài rén chēng yǐ wáng jué, yóu jiāo wàng. wén yǒu gǎi tǔ guī liú zhī yì, zhé sī chǔn dòng. xī liáng xiān pài yuán xún chá, xiǎo yǐ lì hài, bìng lìng yīng xí gè tǔ sī xùn bàn chéng xí, yǐ ān qí xīn. diāo ān rén wén ér wèi gǎn, qiǎn qí dì zhì, tòng kū zì chén gǎi huǐ, biān jìng dé yǐ wú shì.
三十三年,调云贵总督。滇省军政久废,器械尤缺,乃创练陆军,设讲武堂,添购枪炮,旧有防营一律改编,自是滇省始有新军。滇多烟产,土税为收入大宗,锡良毅然奏请禁种,各省烟禁之严,唯滇为最。滇南连越,越匪窜入河口,戕官扰境,立饬出队分路截剿,数日而定。滇西土司以数十计,日渐恣横。宣慰使刁安仁曾游东洋,外人称以王爵,尤骄妄。闻有改土归流之议,辄思蠢动。锡良先派员询察,晓以利害,并令应袭各土司迅办承袭,以安其心。刁安仁闻而畏感,遣其弟至,痛哭自陈改悔,边境得以无事。
xuān tǒng yuán nián, shòu qīn chāi dà chén, diào dōng sān xǐng zǒng dū. dōng shěng zì rì é zhàn bà, é zhàn běi biān, rì jù nán jìng, jú shì rì wēi. xī liáng lì rèn, jí shū chén:" dōng sān xǐng bī ěr jīng jī, guān xì dà jú. liáo dōng zū jiè zhī yuē, shí sān nián jí mǎn qī, qǐng cháo tíng zhǔ chí, shàng xià yī xīn, yǐ tiān xià quán lì fù zhī, yǐ shú huí liáo dōng bàn dǎo wèi guī, fǒu zé zhī zhī jié jié wèi zhī, kǒng qí bù néng jí yě." shū rù, bù xǐng. xī liáng yòu yǐ dōng sān xǐng liǎng lín fēn jù, fēi xiū dà zhī gàn lù, bù zú yǐ guàn chuàn mài luò, yīn nǐ xiū jǐn zhōu zhì ài huī tiě lù. gù xū héng guàn nán mǎn dōng qīng, bì fēi rì é suǒ yuán, yóu fēi mì jiè qiáng guó wài kuǎn, bù néng qǔ jūn shì ér cè jìn xíng. shì měi guó cái tuán dài biǎo yóu lì lái fèng, suì yǔ mì dìng jiè kuǎn bāo xiū cǎo yuē. sān rì yì dìng, diàn zòu qǐng zhǐ sù zhèng shì qiān dìng, jí rì é zài zhēng, yǐ luò hòu zhe. nǎi bù yì gěng huǎn, fù jī shì bù mì, shì jìng bào bà. jí rì é xié yuē, dōng shì yì jí. xī liáng yǐ jiù wáng xìng zhèng, jūn fēi kuǎn mò bàn, zài qǐng shāng jiè èr qiān wàn liǎng, yǐ qiān wàn shè yín háng qí yú, bàn yǐ yí mín xìng kěn, bàn yǐ kāi kuàng zhù lù. réng bù xǐng. xī liáng lǜ dōng shěng wēi jí qíng xíng, cháo tíng shàng wèi shēn xī, nǎi qǐng rù jìn miàn chén.
宣统元年,授钦差大臣,调东三省总督。东省自日俄战罢,俄占北边,日踞南境,局势日危。锡良莅任,即疏陈:“东三省逼迩京畿,关系大局。辽东租借之约,十三年即满期,请朝廷主持,上下一心,以天下全力赴之,以赎回辽东半岛为归,否则枝枝节节为之,恐其不能及也。”疏入,不省。锡良又以东三省两邻分据,非修大支幹路,不足以贯串脉络,因拟修锦州至瑷珲铁路。顾须横贯南满、东清,必非日、俄所原,尤非密借强国外款,不能取均势而策进行。適美国财团代表游历来奉,遂与密订借款包修草约。三日议定,电奏请旨速正式签定,即日、俄再争,已落后着。乃部议梗缓,复机事不密,事竟报罢。及日俄协约,东事益急。锡良以救亡兴政,均非款莫办,再请商借二千万两,以千万设银行;其馀,半以移民兴垦,半以开矿筑路。仍不省。锡良虑东省危急情形,朝廷尚未深悉,乃请入觐面陈。
shí chún qīn wáng jiān guó shè gōng, chóu bèi lì xiàn, tíng yì fāng zhù zhòng jí quán. xī liáng xiān shū qǐng shí xíng xiàn fǎ, lì chén:" lì xiàn jīng shén, zài guì jiàn shàng xià xū shòu zhì yú fǎ lǜ, xiān gé qí zì sī zì lì zhī xīn. ruò fū yǎn póu kè, sì shì ér fēi, cái lì diāo bì, rén xīn huàn lí, jiǔ nián lì xiàn, zhōng kǒng wèi bō sī zhī xù." yòu yǐ jìn nián zhòng chén qīn guì chū yáng kǎo chá, tú shì guān tīng, jiàn qīng wài rén, shū qǐng tíng pài, bìng shèn xuǎn qīn guì shí xíng liú xué. zài shū jiàn zhōng yāng jí quán, yǐ wéi:" cháo tíng fēn jì shì quán yú dū fǔ, yóu dū fǔ fēn jì shì quán yú zhōu xiàn, wú zhōu xiàn jí dū fǔ bù néng zhì yī shěng. rú bì yù yǐ shù bù chén zhī xīn sī cái lì, tǒng zhì èr shí èr xíng shěng, zé jiāng lì xián wèi zhuì liú, fēng qì suǒ qū, jūn mín jiě tǐ. shè yǒu huǎn jí, zhōng yāng jì ěr mù bù jí, wài shěng zé hū yìng bù líng, wéi huàn shí dà." jūn bù bào. zhì shì, rù dōu miàn chén jiān guó, yǔ yóu qiè zhí, bù xǐng rú gù. gào bà, yòu bù yǔn.
时醇亲王监国摄攻,筹备立宪,廷议方注重集权。锡良先疏请实行宪法,历陈:“立宪精神,在贵贱上下胥受治於法律,先革其自私自利之心。若敷衍掊克,似是而非,财力凋敝,人心涣漓,九年立宪,终恐为波斯之续。”又以近年重臣亲贵出洋考察,徒饰观听,见轻外人,疏请停派,并慎选亲贵实行留学。再疏谏中央集权,以为:“朝廷分寄事权於督抚,犹督抚分寄事权於州县,无州县即督抚不能治一省。如必欲以数部臣之心思才力,统治二十二行省,则疆吏咸为赘旒,风气所趋,军民解体。设有缓急,中央既耳目不及,外省则呼应不灵,为患实大。”均不报。至是,入都面陈监国,语尤切直,不省如故。告罢,又不允。
qí shí cháo xiǎn wèi rì bìng, xī liáng yǐ shì shì yì pò, yù gù mín xīn, xiān hòu mín lì, dāng yǐ fáng fěi wéi míng, shè lì qīng xiāng jú, chóu bèi yù bèi xún jǐng, bù yǐ bīng fǎ, shí jí mín bīng. fèng rén lǜ huàn sī tòng, zhēng xiān yìng mù, qī nián de shù wàn rén, quán shěng jiē bīng. wèi jǐ, fáng yì shì qǐ, yì qǐ é jìng, yán dōng qīng tiě lù, zhú chù chuán rǎn, wèi jiā xún, màn yán fèng jí hēi sān xǐng. é rì qún sī gān shè, xī liáng yǐ fáng yì chún shǔ nèi zhèng, yán qǐ fáng zhì, sān yuè ér yì jué. shí yī guó yī shì lái fèng kǎo chá, kāi wàn guó shǔ yì yán jiū huì yú shěng shǔ, xī liáng zhǔ yì, xián qǐ sòng zhī.
其时朝鲜为日并,锡良以事势益迫,欲固民心,先厚民力,当以防匪为名,设立清乡局,筹备预备巡警,部以兵法,实即民兵。奉人虑患思痛,争先应募,期年得数万人,全省皆兵。未几,防疫事起,疫起俄境,沿东清铁路,逐处传染,未浃旬,蔓延奉、吉、黑三省。俄、日群思干涉,锡良以防疫纯属内政,严起防治,三月而疫绝。十一国医士来奉考察,开万国鼠疫研究会於省署,锡良主议,咸起颂之。
xī liáng dū dōng, yán lì zhì, sù jūn zhì, qīng lǐ cái zhèng, zhěng dùn yán wù, chóu bàn bā qí shēng jì, pō zhe chéng jī. wéi mù dǔ nèi yōu wài huàn rì wēi yī rì, gù suǒ yǐ wéi dōng biān jì zhě, jì duō wèi rú zhì, ér cháo zhèng rì fēi, mín xīn rì qù, yòu wú yǐ wǎn jiù, lǚ chēng bìng qǐ bà. sān nián, shǐ yǔn jiě rèn tiáo lǐ.
锡良督东,严吏治,肃军制,清理财政,整顿盐务,筹办八旗生计,颇著成绩。唯目睹内忧外患日危一日,顾所以为东边计者,既多未如志,而朝政日非,民心日去,又无以挽救,屡称病乞罢。三年,始允解任调理。
wǔ chāng biàn zuò, zhào rù jìn, tíng yì běn yǐ xī liáng fù shān shǎn dū shī, bìng qǐng dú lǐng yī jūn wèi jīng jī. gù yǒu rén jì zhī, nǎi gǎi shòu rè hé dū tǒng, lì jí fù rèn. xùn wèi zhào xià, yǐ bìng shì nán zhī, qǐ bà, yǔn zhī. wò bìng liù nián, jiān jù yī yào, zú, nián liù shí yǒu liù, shì wén chéng.
武昌变作,召入觐,廷议本以锡良赴山、陕督师,并请独领一军卫京畿。顾有人惎之,乃改授热河都统,力疾赴任。逊位诏下,以病势难支,乞罢,允之。卧病六年,坚拒医药,卒,年六十有六,谥文诚。
xī liáng xìng qīng gāng, zì guān mù lìng, jí tǐng lì wú suǒ yǐ. jí è yán, suǒ lì zhǐ, yù bù zhí guān lì, hé zhì bù shǎo xù fēi yì zhī cái, yī jiè bù qǔ yú quán guì yóu yī wú kuì yí, gù yù shì dòng xiāng qiān zhì yún.
锡良性清刚,自官牧令,即挺立无所倚。嫉恶严,所莅止,遇不职官吏,劾治不少恤;非义之财,一介不取;於权贵尤一无馈遗,故遇事动相牵制云。
zhōu fù, zì yù shān, ān huī jiàn dé rén. chū shì lǐ hóng zhāng sī wén dú, lèi bǎo dào yuán. guāng xù sān nián, shǔ yǒng dìng hé dào. chū, tiān jīn pín huàn shuǐ, fù dié zhì jīn gū rù hǎi jīn zhōng hé běi yùn kuāng gǎng jiǎn hé jí tōng zhōu cháo bái hé, shè wén wǔ xùn guān zī fáng shǒu. bìng yán tiān jīn wèi jiǔ hé gù dào, bù xiè zé shuǐ huàn mò chōu, qǐng jiù shàng yóu pì jiǎn hé ér kāi tún tián, nán yùn xià yóu fēn shuǐ shì. bù yì gé bù xíng. hòu tí dū zhōu shèng chuán kāi xīng jì jiǎn hé, tún tián xiǎo zhàn, shí běn fù yì. dīng jiān, fú chú, shǔ jīn hǎi guān dào. cháo xiǎn chū tōng shāng, fù yǔ měi tí dū xuē péi ěr yì cǎo shāng yuē bǎo wèi zhī, shǒu chēng cháo xiǎn wèi zhōng guó shǔ bāng, gù yǐ fáng qīn duó yě, ér shū fǔ xuē zhī. fù sī tàn yuē:" fēn yì bù zhe, huò shǐ cǐ yǐ!" jiǔ nián, jiān shǔ tiān jīn bīng bèi dào, é zhēn chú jīn hǎi guān dào. zhōng fǎ shì qǐ, hóng zhāng mìng fù hǎi kǒu biān mín bó lì tuán fáng. hóng zhāng zhī dū jī fǔ yě, xiān hòu chuí sān shí nián, chuàng lì hǎi jūn, zì dōng sān xǐng shān dōng zhū yào sài jiē shǔ yān. yòng xī fǎ zhì zào xiè qì, lún diàn lù kuàng, wàn duān bìng jǔ, yóu jiā yì hǎi lù jūn xué xiào. běi yáng xīn zhèng, chēng shèng yī shí, fù zàn huà wèi duō. chún qīn wáng jiào yuè hǎi jūn, jiā qí láo, zhuó àn chá shǐ. zài shǔ bù zhèng shǐ. zhù yǒng dìng hé běi àn shí dī wèi jīng shī, lú gōu nán jiǎn shuǐ shí bà gōng yóu jù, zì shì hé bù yì.
周馥,字玉山,安徽建德人。初侍李鸿章司文牍,累保道员。光绪三年,署永定河道。初,天津频患水,馥迭治津沽入海金钟河、北运筐港减河及通州潮白河,设文武汛官资防守。并言天津为九河故道,不泄则水患莫瘳,请就上游辟减河而开屯田,南运下游分水势。部议格不行。后提督周盛传开兴济减河,屯田小站,实本馥议。丁艰,服除,署津海关道。朝鲜初通商,馥与美提督薛裴尔议草商约保卫之,首称朝鲜为中国属邦,固以防侵夺也,而枢府削之。馥私叹曰:“分义不著,祸始此矣!”九年,兼署天津兵备道,俄真除津海关道。中法事起,鸿章命赴海口编民舶立团防。鸿章之督畿辅也,先后垂三十年,创立海军,自东三省、山东诸要塞皆属焉。用西法制造械器,轮电路矿,万端并举,尤加意海陆军学校。北洋新政,称盛一时,馥赞画为多。醇亲王校阅海军,嘉其劳,擢按察使。再署布政使。筑永定河北岸石堤卫京师,卢沟南减水石坝工尤钜,自是河不溢。
zhōng rì kāi xìn, fù rèn qián dí yíng wù chù, bá shè ān dōng liáo yáng mó tiān lǐng zhī jiān, tiáo hù zhū jiàng, shōu jí sàn wáng, liáng yǐ bù kuì. hé yì chéng, nǎi zì miǎn guī. hóng zhāng shū jiàn zhī, shòu sì chuān bù zhèng shǐ. zhì zé kè lì jī, guǎng yín bì, jī liáng chǔ. lǜ jiào àn yì shēng xìn, zhuàn ān jí mín jiào shì bān jùn xiàn. wèi jǐ, quán luàn zuò, bā guó lián bīng nèi fàn, hóng zhāng wèi yì hé dà chén, zǒng dū zhí lì, fù yì diào zhí lì bù zhèng shǐ. xiān suí hóng zhāng rù dōu, lǐ jīng jī jiào àn, shù yuè shì shāo dìng, shǐ fù bǎo dìng shòu bù zhèng shǐ yìn. xiān shì fǎ bīng zhì bǎo dìng, qiāng qián bù zhèng shǐ tíng yōng, suì jù sī shǔ. jí wén fù lái, liè duì jiāo yíng rù shǔ. jiǔ zhī, guān qí shè shī, wú jiàn yán, nǎi xú yǐn qù. hóng zhāng zú, suì hù zhí dū.
中日开衅,馥任前敌营务处,跋涉安东、辽阳、摩天岭之间,调护诸将,收集散亡,粮以不匮。和议成,乃自免归。鸿章疏荐之,授四川布政使。至则课吏绩,广银币,积粮储。虑教案易生衅,撰安辑民教示颁郡县。未几,拳乱作,八国联兵内犯,鸿章为议和大臣,总督直隶,馥亦调直隶布政使。先随鸿章入都,理京畿教案,数月事稍定,始赴保定受布政使印。先是法兵至保定,戕前布政使廷雍,遂踞司署。及闻馥来,列队郊迎入署。久之,观其设施,无间言,乃徐引去。鸿章卒,遂护直督。
é zhuó shān dōng xún fǔ, zhào liú yì jīn yú lù shì. shí hé yì suī chéng, wài guó bīng bì tiān jīn, jù jīn yú tiě dào, shè dū tǒng, zhì mín zhèng, lǚ zhēng mò néng dé. zhì shì, fù jìng yǐ piàn yán jiě zhī. fù fǔ shān dōng, zhí hé jué lì jīn báo zhuāng, yì xǐ mín jū, bù sāi báo zhuāng, bǐ hé liú zhí xiè dǐ hǎi. yán hé shè diàn jú, bèi shí gōng, qì shí yú nián, hé bù wéi zāi. dé jù jiāo zhōu wān, zhù tiě dào dá shěng zhì, yīn zhàn lù cè kuàng shān. fù zòu kāi jǐ nán zhōu cūn shāng bù xiāng qián zhì, dé rén yì jǔ, zì chè jiāo jì lù bīng, hái wǔ kuàng.
俄擢山东巡抚,诏留议津榆路事。时和议虽成,外国兵壁天津,踞津榆铁道,设都统,治民政,屡争莫能得。至是,馥竟以片言解之。馥抚山东,值河决利津薄庄,议徙民居,不塞薄庄,俾河流直泻抵海。沿河设电局,备石工,讫十馀年,河不为灾。德踞胶州湾,筑铁道达省治,因占路侧矿山。馥奏开济南、周村商埠相箝制,德人意沮,自撤胶济路兵,还五矿。
fù jì yīng jiāng jì, zé yì yù dà yǒu wéi, fán suǒ yǐ fù mín cái yuè mín zhì zhě, cì dì xìng jǔ, tiān zǐ jiā zhī, zhuó shǔ liǎng jiāng zǒng dū, yí dū liǎng guǎng. sān shí sān nián, qǐng gào guī. yuè shí sì nián, zú, shì què shèn. zhí lì shān dōng jiāng nán shì mín jiē cí sì zhī.
馥既膺疆寄,则益欲大有为,凡所以阜民财、瀹民智者,次第兴举,天子嘉之,擢署两江总督,移督两广。三十三年,请告归。越十四年,卒,谥悫慎。直隶、山东、江南士民皆祠祀之。
lù yuán dǐng, zì chūn jiāng, zhè jiāng rén hé rén. tóng zhì shí sān nián jìn shì, yǐ zhī xiàn jí yòng, fēn shān xī, gǎi jiāng sū. guāng xù èr nián, quán zhī shān yáng. yǒu jiān háo mín jiāo tōng xū yì, lüè rén kǒu xíng yù, bǔ zhé xiān dùn. yuán dǐng lí míng qǐ, shèng yí cóng yè kè, zhōng dào zhé zhì mín jiā, pò mén rù, fù zhì qí háo, qǔ chū suǒ lüè nǚ fù shù shí rén gè fàng guī, huān shēng léi dòng. bǔ jiāng níng, yǐ yōu guī. fú chú, zuò bǔ yuán quē, diào shàng hǎi. fǎ lán xī rén jī shā xiàn rén shěn zhào lóng, shāng yǐn bú jiàn, fǎ lǐng shì bù chéng jī shā. yuán dǐng yuē:" shí jì biǎo zhuì dì, yǒu gāng tiáo nèi duàn ér cí miàn wèi sǔn zhě, yǔ cǐ hé yǐ yì?" lǐng shì yǔ sè. rú gāo fén jiào táng, xí yuán dǐng wǎng shì, jiào shì shēng yán yì bù xié, dāng yǐ bīng róng jiàn. yuán dǐng yuē:" rú gāo fēi jūn jiàn suǒ néng zhì yě." bù wéi dòng. kàng yì shí yú rì, nǎi dìng cháng yín sì qiān, wú tā qiú. shì shí jiāng nán běi fén jiào táng shí yú suǒ, cì dì dìng yì, xī shì rú gāo.
陆元鼎,字春江,浙江仁和人。同治十三年进士,以知县即用,分山西,改江苏。光绪二年,权知山阳。有奸豪民交通胥役,略人口行鬻,捕辄先遁。元鼎黎明起,盛仪从谒客,中道折至民家,破门入,缚治其豪,取出所略女妇数十人各放归,驩声雷动。补江宁,以忧归。服除,坐补原缺,调上海。法兰西人击杀县人沈兆龙,伤隐不见,法领事不承击杀。元鼎曰:“时计表坠地,有钢条内断而磁面未损者,与此何以异?”领事语塞。如皋焚教堂,檄元鼎往视,教士声言议不谐,当以兵戎见。元鼎曰:“如皋非军舰所能至也。”不为动。抗议十馀日,乃定偿银四千,无他求。是时江南北焚教堂十馀所,次第定议,悉视如皋。
yí zhī tài zhōu. chéng hé jiǔ yū diàn, suì hàn, mín kǔ wú shuǐ. yuán dǐng jùn zhì zhī, yòu yí xǐ shì chán pò hé hǔ zhě, suī jù shì wú suǒ xùn. xià hé xié fēng gǎng gù yǒu dī, zài tài zhōu jìng zhě liù shí lǐ, rù dōng tái jìng, dī bì, shuǐ zhì wù néng yù. yuán dǐng zēng gāo zhì shí zhàng, guǎng rú zhī, ér fēng qí xià yǐ bèi. gōng jìng, àn chá shǐ xí dōng tái zhì dī yǔ tài zhōu jiē, yuán dǐng yòu zhù gōng shí yǒu yī lǐ, zì shì liǎng jìng wú shuǐ huàn. xún diào shàng yuán, yuán lì yǐ dào yuán hòu xuǎn.
移知泰州。城河久淤垫,岁旱,民苦无水。元鼎濬治之,又移徙市廛迫河浒者,虽巨室无所徇。下河斜丰港故有堤,在泰州境者六十里,入东台境,堤庳,水至勿能御。元鼎增高至十丈,广如之,而丰其下以倍。工竟,按察使檄东台治堤与泰州接,元鼎又助工十有一里,自是两境无水患。寻调上元,援例以道员候选。
liǎng jiāng zǒng dū liú kūn yī shū jiàn yuán dǐng cái rèn fāng miàn, èr shí yī nián, shòu huì cháo jiā dào, diào jiāng sū liáng dào, qiān àn chá shǐ. bì jiàn, wēn yǔ yí shí. lùn jí qián suì rì běn gòu zhàn, wǒ jūn qiāng dàn duō yǔ kǒu jìng bù hé, yǐ gù bài. dì yīn yù shū chén jiè dū fǔ shěn jūn shí, qiě yuē:" wú wèi yǔ yóu yuán dǐng, shǐ dū fǔ shēng jiè dì yě." jiāng yīn fén jiào táng, xiàn lì bǔ shǒu shì zhě shàng zhī àn chá shǐ. shàng hǎi lǐng shì wèi dài bǔ zhě fēi shǒu fàn, zhù jīng gōng shǐ yán yú zǒng shǔ, lìng lǐng shì wǎng huì jū. yuán dǐng yuē:" huì jū yǒu zhuān guān, àn chá shǐ shǔ fēi huì jū suǒ." lǐng shì yán:" bú huì jū, dāng guān yàn yě." yuán dǐng chí bù kě, lǐng shì yuē:" qí rú zǒng shǔ zhǐ huī hé?" yuán dǐng yuē:" shèn shǒu guó xiàn. guān kě cí, fǎ bù kě náo!" lǐng shì yàng yàng qù. shū chén wén ér jiā zhī, yuē:" bù ěr, yòu wèi gù shì yǐ." xún shǔ bù zhèng shǐ, hù xún fǔ.
两江总督刘坤一疏荐元鼎才任方面,二十一年,授惠潮嘉道,调江苏粮道,迁按察使。陛见,温语移时。论及前岁日本构战,我军枪弹多与口径不合,以故败。帝因谕枢臣戒督抚审军实,且曰:“毋谓语由元鼎,使督抚生芥蒂也。”江阴焚教堂,县吏捕首事者上之按察使。上海领事谓逮捕者非首犯,驻京公使言於总署,令领事往会鞫。元鼎曰:“会鞫有专官,按察使署非会鞫所。”领事言:“不会鞫,当观谳也。”元鼎持不可,领事曰:“其如总署指挥何?”元鼎曰:“慎守国宪。官可辞,法不可挠!”领事怏怏去。枢臣闻而嘉之,曰:“不尔,又为故事矣。”寻署布政使,护巡抚。
èr shí jiǔ nián, qiān cáo yùn zǒng dū, diào hú nán xún fǔ. shí fāng zài gào, guǎng xī fěi qǐ, kuī hú nán, guì zhōu fěi bī jìng zhōu. yuán dǐng lì jí fù guān, chóu biān fáng, yǔ zǒng dū zhāng zhī dòng huì zòu yǐ dǔ wèi fáng, bù rú yǐ zhù jiǎo wèi fáng. yú shì mù yǒng, lìng tí dū liú guāng cái fáng xī lù, lìng héng yǒng dào zhuāng gēng liáng rù guì zhōu, ér dào yuán huáng zhōng hào zuǒ zhī. gēng liáng gōng xià lóng guàn dòng, zhōng hào yì dà bài hàn zéi yú tóng lè. yòu lìng tí dū zhāng qìng yún zhù jī guǎng xī sì shí bā dòng. luàn xú dìng, cháo mìng yún nán bù zhèng shǐ liú chūn lín yí hú nán, lǜ suǒ bù diān jūn zhù xiāng fáng. yuán dǐng yán diān jūn bù kě yòng, yǐ ér hòu yíng guǒ pàn. lǐ líng huì fěi móu pàn shì xiè, zì chéng gé mìng, yǔ lián rì běn liú xué shēng. yuán dǐng zhū èr rén, qiú yī rén, tā wú suǒ zhū lián, rén xīn dà dìng.
二十九年,迁漕运总督,调湖南巡抚。时方在告,广西匪起,窥湖南,贵州匪逼靖州。元鼎力疾赴官,筹边防,与总督张之洞会奏以堵为防,不如以助剿为防。於是募勇,令提督刘光才防西路,令衡永道庄赓良入贵州,而道员黄忠浩佐之。赓良攻下龙贯峒,忠浩亦大败悍贼於同乐。又令提督张庆云助击广西四十八峒。乱徐定,朝命云南布政使刘春霖移湖南,率所部滇军助湘防。元鼎言滇军不可用,已而后营果叛。醴陵会匪谋叛事泄,自承革命,语连日本留学生。元鼎诛二人,囚一人,他无所株连,人心大定。
zhēng bīng zhī yì qǐ yě, yuán dǐng yǐ diào fǔ jiāng sū. shàng yán:" nán rén róu cuì, qí yīng zhēng zhě duō shì jǐng wú jí, bù shèng bīng. dāng zhuān xuǎn jiāng běi huái xú zhū fǔ, bù dàng xiàn qū yù." bù yì gé bù xíng. qí hòu táo wáng xiāng shǔ, rú yuán dǐng yán. èr shí jiǔ nián, jīng chá kāi quē lìng jiǎn. míng nián, zhào rù jīng, zòu duì, yǔ jí jiāng zhè zhēng hù háng tiě dào shì, yuán dǐng lì yán shì mín zhōng ài wú tā xīn, shàng wèi dòng róng. mìng yǐ sān pǐn jīng táng hòu bǔ, zuǒ bàn zī zhèng yuàn shì. é, qǐ guī. xuān tǒng èr nián, zú yú jiā.
徵兵之议起也,元鼎已调抚江苏。上言:“南人柔脆,其应徵者多市井无藉,不胜兵。当专选江北淮、徐诸府,不当限区域。”部议格不行。其后逃亡相属,如元鼎言。二十九年,京察开缺另简。明年,召入京,奏对,语及江、浙争沪杭铁道事,元鼎力言士民忠爱无他心,上为动容。命以三品京堂候补,佐办资政院事。俄,乞归。宣统二年,卒於家。
zhāng céng yì pū, zì xiǎo fān, zhí lì nán pí rén. tóng zhì qī nián jìn shì, yǐ biān xiū chū zhī hú nán yǒng shùn fǔ. dì shǔ miáo jiāng, hào nán zhì. chì zī mù yǒng jí dào, xī zhì zhī fǎ lì zhī yóu tān wū zhě, tán hé zhī. xǐ zhī guǎng dōng zhào qìng fǔ, yǒu huì ài, dū fǔ jiāo zhāng lùn jiàn. guāng xù èr shí nián, chú fú jiàn yán fǎ dào. mǐn yán yǒng guì, sī yùn fēng qǐ. wèi yán lì guī yuē, zòu miǎn quán lí yǐ xù shāng, ér zhèng kè yì ráo. qiān àn chá shǐ, suì yú, bìng miǎn. yuè sān nián, zài qǐ, zhào jiàn, zòu duì chèn zhǐ, huáng tài hòu jiǎng qí míng shèn, jí rì shòu sì chuān àn chá shǐ, wèi dào guān, qiān fú jiàn bù zhèng shǐ. diào guǎng xī, guì gù jí qū, yòu fēn rèn gēng zǐ péi kuǎn, yì bù zhī. céng yì pū gǎi lí zhāng, yán bǐ jiào, cái rǒng fèi, bà bù jí guān lì, yòng yǐ bù chù.
张曾易攵,字小帆,直隶南皮人。同治七年进士,以编修出知湖南永顺府。地属苗疆,号难治。斥赀募勇戢盗,悉置之法;吏之尤贪污者,弹劾之。徙知广东肇庆府,有惠爱,督抚交章论荐。光绪二十年,除福建盐法道。闽盐踊贵,私运蜂起。为严立规约,奏免全釐以恤商,而正课亦饶。迁按察使,岁馀,病免。越三年,再起,召见,奏对称旨,皇太后奖其明慎,即日授四川按察使,未到官,迁福建布政使。调广西,桂故瘠区,又分任庚子赔款,益不支。曾易攵改釐章,严比较,裁冗费,罢不急官吏,用以不绌。
èr shí jiǔ nián, bài shān xī xún fǔ. rì é xìn zuò, rì jūn jìn zhù liáo nán. céng yì pū jiàn yì:" pì yào dì wèi shāng bù, bié yǔ rì běn mì dìng xié shǒu tóng méng zhī yuē, shēng míng bù gàn nèi zhì. suǒ lǜ zhě é wèi rì bài, bì jiāng qǔ cháng yú wǒ yī lí lín jìn fān fēng, yì jiàn wài xiāng, gù jí yí chóu xiǎng liàn bīng, yǒu bèi wú huàn ér kù zhāng tiě lù kě huǎn bàn yǐ fá qí móu." yán pō è yào. mǎ zéi liú tiān yòu děng rǎo hòu tào, céng yì pū diào jí gè jūn tǎo píng zhī.
二十九年,拜山西巡抚。日俄衅作,日军进驻辽南。曾易攵建议:“辟要地为商埠,别与日本密订协守同盟之约,声明不干内治。所虑者俄为日败,必将取偿於我;伊犁邻近藩封,亦渐外乡,故亟宜筹饷练兵,有备无患;而库张铁路可缓办以伐其谋。”言颇扼要。马贼刘天祐等扰后套,曾易攵调集各军讨平之。
sān shí yī nián, diào fǔ zhè jiāng. shí zhè xī yán xiāo shān chì, jiā hú tǒng jiāng wú jiā yù yīn yǔ xiāo tōng, dū sī fàn róng huá yóu bù fǎ. céng yì pū biàn dào zhī guān, huò quàn yǐ bīng cóng, yuē:" shì sù zhī pàn yě!" suì qīng qí jìng jiā jùn, zhào jiā yù rù yè, yù yǐ huò fú, jiā yù bù gǎn dòng, xú xí tā jiàng lǐng qí zhòng, ér jī zhī yǒng dōng, lù róng huá děng, xiāo jiàn liǎn jī. zhè lù jiāo shè jiǔ wèi jué, cǎo yuē yú dìng qī, yīng lǐng shì yóu jiān zhí zhī. céng yì pū jù yuē lì zhēng, shì nǎi dìng.
三十一年,调抚浙江。时浙西盐枭煽炽,嘉湖统将吴家玉阴与枭通,都司范荣华尤不法。曾易攵便道之官,或劝以兵从,曰:“是速之叛也!”遂轻骑迳嘉郡,召家玉入谒,谕以祸福,家玉不敢动,徐檄他将领其众,而羁之甬东,僇荣华等,枭渐敛迹。浙路交涉久未决,草约逾定期,英领事犹坚执之。曾易攵据约立争,事乃定。
sān shí sān nián, bān xià fǎ lǜ dà chén shěn jiā běn shì xíng sù sòng fǎ, céng yì pū yán:" zhōng guó lǐ jiào gōng yòng yuǎn zài fǎ lǜ shàng, shì yǐ zūn qīn zhī yì, zài yú lǐ jīng. hàn rú shuō lún yǔ, yì wèi gāng cháng wèi zài suǒ yīn, cǐ gè shěng suǒ tóng, zhè bù néng yì zhě yě. zhè xī xiāo fěi chū mò, zhè dōng kòu dào qián zī. zhì luàn guó yòng zhòng diǎn, yóu jù bù shèng, zhòu gǎi cóng qīng, hé yǐ wéi zhì? cǐ tā shěng huò kě xíng, ér zhè dú nán xíng zhě yě." yú shì zhú tiáo bó yì zhī.
三十三年,颁下法律大臣沈家本试行诉讼法,曾易攵言:“中国礼教功用远在法律上,是以尊亲之义,载於礼经。汉儒说论语,亦谓纲常为在所因,此各省所同,浙不能异者也。浙西枭匪出没,浙东寇盗潜滋。治乱国用重典,犹惧不胜,骤改从轻,何以为治?此他省或可行,而浙独难行者也。”於是逐条驳议之。
shì nián qiū jǐn àn qǐ. qiū jǐn zhě, zhè jiāng nǚ shēng yán gé mìng zhě yě, liú xué rì běn, guī wèi shào xīng dà tōng xué xiào jiào shī, yīn móu luàn. céng yì pū qiǎn bīng zhì xiào bǔ zhī, dé qí zuǒ yàn, lùn zhòng pì, dǎng rén dà huá. diào fǔ jiāng sū, é diào shān xī, chēng jí guī. jiā jū shí sì nián, zú, nián qī shí jiǔ.
是年秋瑾案起。秋瑾者,浙江女生言革命者也,留学日本,归为绍兴大通学校教师,阴谋乱。曾易攵遣兵至校捕之,得其左验,论重辟,党人大譁。调抚江苏,俄调山西,称疾归。家居十四年,卒,年七十九。
yáng shì xiāng, zì lián fǔ, ān huī sì zhōu rén. guāng xù shí èr nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. bǎo dào yuán, bǔ zhí lì tōng yǒng dào, zhuó àn chá shǐ, qiān jiāng xī bù zhèng shǐ, fù diào zhí lì. sān shí yī nián, shǔ shān dōng xún fǔ. hé guàn dōng shěng qiān yú lǐ, yū gāo ér dī báo, suì màn jué wèi jù hài. shì xiāng yǐ wéi hé suǒ yǐ suì jué zhě, hé gōng yuán lì lì xīng xiū, yòu yīn yǐ qiān zhuó yě. nǎi dìng zhāng chéng: suì ān lán, guān zòu xù, biàn bīng zhī kuǎn rú lì hé jué, guān yán cān, bù dé liú gōng xiào lì, biàn bīng yī lǜ lùn zhǎn. shēn xún hé dī, lì shǎng fá, zì shì shù nián, shān dōng wú hé huàn. cáo zhōu duō dào, xíng qīng xiāng fǎ, yán dū bǔ. dé bīng wéi yuē, tún jiāo gāo, jiǔ bù chè. shù yuè dào shǎo jí, huì gè guó chè jīng jīn bīng, shì xiāng yǔ dé guān yì, suì jǐn chè zhù lù dé bīng.
杨士骧,字莲府,安徽泗州人。光绪十二年进士,选庶吉士,授编修。保道员,补直隶通永道,擢按察使,迁江西布政使,复调直隶。三十一年,署山东巡抚。河贯东省千馀里,淤高而堤薄,岁漫决为巨害。士骧以为河所以岁决者,河工员吏利兴修,又因以迁擢也。乃定章程:岁安澜,官奏叙,弁兵支款如例;河决,官严参,不得留工效力,弁兵依律论斩。身巡河堤,厉赏罚,自是数年,山东无河患。曹州多盗,行清乡法,严督捕。德兵违约,屯胶、高,久不撤。数月盗少戢,会各国撤京、津兵,士骧与德官议,遂尽撤驻路德兵。
sān shí sān nián, dài yuán shì kǎi wèi zhí lì zǒng dū. shì kǎi wéi zhèng, shǒu liàn jūn chóu kuǎn, yóu duō xīng gé, wù shù wēi xìn, běi yáng dà chén suì wèi zhōng wài suǒ shǔ mù. shì xiāng chéng qí hòu, yī qiè fèng xíng wǎng yǒu wéi, cái zhèng rì jié, nán hū wéi jì, ér zhōu xuán yīn yìng, cháng ruò yǒu yú, shí pō chēng zhī. míng nián, rù jìn. shí yì xiū yǒng dìng hé, shì xiāng yuè hé gōng, shū yán:" quán hé shòu bìng, yī yóu xià kǒu gāo yǎng, xuān xiè bù chàng yī yóu jiǎn bà shī xiū, fēn xiāo wú lù." lú gōu qiáo yǐ xià jiù yǒu jiǎn bà, nián jiǔ yū bì, yí zhé xiū, bìng tiāo jiǎn hé, yīn qǐng bō tǎng sì shí liù wàn yú liǎng. zhào xià bù yì.
三十三年,代袁世凯为直隶总督。世凯为政,首练军筹款,尤多兴革,务树威信,北洋大臣遂为中外所属目。士骧承其后,一切奉行罔有违,财政日竭,难乎为继,而周旋因应,常若有馀,时颇称之。明年,入觐。时议修永定河,士骧阅河工,疏言:“全河受病,一由下口高仰,宣泄不畅;一由减坝失修,分消无路。”卢沟桥以下旧有减坝,年久淤闭,宜折修,并挑减河,因请拨帑四十六万馀两。诏下部议。
xuān tǒng yuán nián, dé zōng zǐ gōng fèng yí xī líng, zhào suǒ xū bù dé tān pài mín jiān. shì xiāng kǎi rán sī gé bǎi nián zhī bì, shū yuē:" guó chū yīn míng jì jiā pài fēn fán, mín shēng diāo bì, lǚ jiàng zhǐ shēn jìn kē lèi. jìn jī fán jù, gōng yì duō, bù néng jǐn gé, gù tián fù jiào gè shěng qīng, ér suì chū chāi yáo yú yú liáng yín zhī shù. xīn zhèng dié xìng, xué táng xún jǐng zhū fèi, wú bù qǔ gěi yú mín, shū nà zhī jiān, rì yǐ jiā shén. nǐ guān shēn hé chá cháng nián yīng guān chāi yáo, shí xì gōng yòng zhě, zhuó dìng shù mù, zhé jiāo zhōu xiàn zì bàn, bù dé làn pài shé qián xū yì shū chà, guān gěi jīn tiē. shù jī bì yī qīng, shàng xià jiāo yì." shū rù, yōu zhào dá zhī. wǔ yuè, zú, zèng tài zǐ shǎo bǎo, shì wén jìng.
宣统元年,德宗梓宫奉移西陵,诏所需不得摊派民间。士骧慨然思革百年之弊,疏曰:“国初因明季加派纷繁,民生彫敝,屡降旨申禁科累。近畿繁剧,供亿多,不能尽革,故田赋较各省轻,而岁出差徭逾於粮银之数。新政迭兴,学堂、巡警诸费,无不取给於民,输纳之艰,日以加甚。拟官绅合查常年应官差徭,实系公用者,酌定数目,折交州县自办,不得滥派折钱;胥役书差,官给津贴。庶积弊一清,上下交益。”疏入,优诏答之。五月,卒,赠太子少保,谥文敬。
shì xiāng shǎo gū lù, qǐ jiā mù liáo, zhì yú zhuān kǔn, yú rén wú wù, zhòng jiē chēng qí tōng mǐn yún.
士骧少孤露,起家幕僚,至於专阃,与人无迕,众皆称其通敏云。
féng xù, zì mèng huá, jiāng sū jīn tán rén. guāng xù shí èr nián yī jiǎ sān míng jìn shì, shòu biān xiū. dié shàng shū dài zòu, qǐng tú zì qiáng, dūn dà běn, xíng shí zhèng, dé zōng jiā nà. diǎn hú nán xiāng shì, chēng dé shì. èr shí yī nián, yǐ jīng chá yī děng shòu ān huī fèng yáng zhī fǔ. fèng shǔ lián nián shuǐ lào, xù dān qí àn bù, zhú yī lǚ kān, yǐ bèi zāi zhī zhòng qīng, dìng gěi zhèn zhī duō guǎ, rén zhān shí huì. bìng lǚ píng fǎn yí yù. zǒng dū liú kūn yī yǐ xīn cún lì jì zhèng qiè xiān láo shū bǎo, liǎng shè fèng yǐng liù sì dào. èr shí qī nián, qiān shān xī àn chá shǐ, diào sì chuān. guǎng ān zhōu yǒu jù zhòng móu huǐ xué táng zhě, huò sì rén, nǐ zhào tǔ fěi lì zhèng fǎ. xù bái dà fǔ, qǐng àn ér hòu zhū, yǐ qù jiù zhēng, zhì miǎn guān dǐ jǐ, bù de qǐng bù zhǐ. xuán shǔ bù zhèng shǐ, fù diào ān huī, jiān shǔ tí xué shǐ.
冯煦,字梦华,江苏金坛人。光绪十二年一甲三名进士,授编修。叠上疏代奏,请图自强,敦大本,行实政,德宗嘉纳。典湖南乡试,称得士。二十一年,以京察一等授安徽凤阳知府。凤属连年水涝,煦单骑按部,逐一履勘,以被灾之重轻,定给赈之多寡,人霑实惠。并屡平反疑狱。总督刘坤一以心存利济、政切先劳疏保,两摄凤颍六泗道。二十七年,迁山西按察使,调四川。广安州有聚众谋毁学堂者,获四人,拟照土匪例正法。煦白大府,请按而后诛,以去就争,至免冠抵几,不得请不止。旋署布政使,复调安徽,兼署提学使。
sān shí sān nián, zhuó xún fǔ. shí guó shì rì fēi, hǎi nèi wài dǎng rén chāng yán gé mìng. xún fǔ ēn míng bèi cì, zhòng qíng huáng huò. xù jì rèn, chù yǐ zhèn jìng, zhì qí yù, bù zhū lián yī rén, zhǔ sàn xié cóng, shì kuān dà, rén xīn shǐ ān. fù shū yán:" jīn zhě dǎng huò yǐ jí, mín shēng bù liáo. zhōng wài dà chén bù sī yǐn jiù zì zé, hé lì tú qiáng, nǎi fěn shì yīn xún, gǒu ān dàn xī, yí wù jiāng lái, dà jú diàn wēi, rì shèn yī rì. wǎn jiù zhī fāng, wéi yǐ hé míng shí míng shǎng fá wèi dì yī yì, ér qí yào zé zài' mín wèi bāng běn' yī yán. yǒu zūn zhǔ bì mín zhī chén, yòng zhī wù yí yǒu wù guó yāng mín zhī chén, xíng zhī wú shè. zhèng fǔ néng shǐ tiān xià zì zhì, zé tiān xià mò néng luàn zhèng fǔ néng shǐ tiān xià jǔ ān, zé tiān xià mò néng wēi. gēn běn dà jì, shí xì yú cǐ." shū rù, dà chén quán xìng duō jì jí zhī. míng nián, suì bà.
三十三年,擢巡抚。时国是日非,海内外党人昌言革命。巡抚恩铭被刺,众情惶惑。煦继任,处以镇静,治其狱,不株连一人,主散胁从,示宽大,人心始安。复疏言:“今者党祸已亟,民生不聊。中外大臣不思引咎自责,合力图强,乃粉饰因循,苟安旦夕,贻误将来,大局阽危,日甚一日。挽救之方,唯以覈名实、明赏罚为第一义,而其要则在‘民为邦本’一言。有尊主庇民之臣,用之勿疑;有误国殃民之臣,刑之毋赦。政府能使天下自治,则天下莫能乱;政府能使天下举安,则天下莫能危。根本大计,实系於此。”疏入,大臣权幸多忌嫉之。明年,遂罢。
xuān tǒng èr nián, jiāng wǎn dà shuǐ, fù qǐ wèi chá zhèn dà chén, chū rù zāi qū, guī dìng bàn fǎ, shī jí yù dōng, wèi yī nián, fán zhèn sān shí jiǔ zhōu xiàn, fàng kuǎn zhì sān bǎi yú wàn. hòu fù lì yì zhèn huì. lián nián shuǐ hàn, jiān yǒu bīng zāi, yuǎn ér tuī zhì jīng zhí lǔ yù xiāng zhè, wú suì bù zāi, wú zāi bù zhèn, gài zì lì guān qì zhì shì, dǎi yú mào lǎo, yǔ huāng zhèng xiāng zhōng shǐ, zhòng chēng shàn rén. wén guó biàn, tòng kū shī shēng. yuè shí yǒu wǔ nián, zú, nián bā shí wǔ.
宣统二年,江、皖大水,复起为查赈大臣,出入灾区,规定办法,施及豫东,未一年,凡赈三十九州县,放款至三百馀万。后复立义赈会。连年水旱,兼有兵灾,远而推至京、直、鲁、豫、湘、浙,无岁不灾,无灾不赈,盖自莅官讫致仕,逮於耄老,与荒政相终始,众称善人。闻国变,痛哭失声。越十有五年,卒,年八十五。
xù jū guān lián ér hào shī. píng sù jiǎng xué, yǐ yǒu chǐ wèi de, zhòng gōng xíng shí jiàn. wén zhāng ěr yǎ, wǎn jìng zhì yù wén zì jǐ yún.
煦居官廉而好施。平素讲学,以有耻为的,重躬行实践。文章尔雅,晚境至鬻文自给云。
lùn yuē: guāng xù chū, dū fǔ quán zhòng, jí qí mò nián, zhōng yāng jí quán, fù duō shè fǎ lìng yǐ qiān zhì zhī, lì zhì bù kě yán yǐ. xī liáng qiáng zhí fù zhòng, ān nèi rǎng wài, pō yǒu jiàn shù. fù ān liàn, shì xiāng tōng mǐn, yuán dǐng bàn jiāo shè, céng yì pū lùn fǎ lǜ, bìng néng chí zhèng. xù shàn zhì zhèn, yǔ huāng zhèng xiāng zhōng shǐ." mín wèi bāng běn", shàn zāi yán hū! xī liáng chū shū jiàn jí quán, shū tíng zhuǎn xiāng qián zhì. jí shì biàn qǐ, dà shì suǒ qū, jiē yī rú suǒ yán, shì yóu fú qí xiān jiàn yún.
论曰:光绪初,督抚权重,及其末年,中央集权,复多设法令以牵制之,吏治不可言矣。锡良强直负重,安内攘外,颇有建树。馥谙练,士骧通敏,元鼎办交涉,曾易攵论法律,并能持正。煦善治赈,与荒政相终始。“民为邦本”,善哉言乎!锡良初疏谏集权,枢廷转相箝制。及事变起,大势所趋,皆一如所言,世尤服其先见云。