kùn sī mǎ hàn jiāng qí móu fèi cáo fāng wèi jiā guǒ bào
困司馬漢將奇謀 廢曹芳魏家果報
shǔ hàn yán xī shí liù nián qiū, jiāng jūn jiāng wéi qǐ bīng èr shí wàn, lìng liào huà zhāng yì wèi zuǒ yòu xiān fēng, xià hóu bà wèi cān móu, zhāng yí wèi yùn liáng shǐ, dà bīng chū yáng píng guān fá wèi. wéi yǔ xià hóu bà shāng yì yuē: xiàng qǔ yōng zhōu, bù kè ér hái jīn ruò zài chū, bì yòu yǒu zhǔn bèi. gōng yǒu hé gāo jiàn? bà yuē: lǒng shàng zhū jùn, zhǐ yǒu nán ān qián liáng zuì guǎng ruò xiān qǔ zhī, zú kě wèi běn. xiàng zhě bù kè ér hái, gài yīn qiāng bīng bù zhì. jīn kě xiān qiǎn rén huì qiāng rén yú lǒng yòu, rán hòu jìn bīng chū shí yíng, cóng dǒng tíng zhí qǔ nán ān. wéi dà xǐ yuē: gōng yán shén miào! suì qiǎn xì zhèng wèi shǐ, jī jīn zhū shǔ jǐn rù qiāng, jié hǎo qiāng wáng. qiāng wáng mí dāng, dé le lǐ wù, biàn qǐ bīng wǔ wàn, lìng qiāng jiāng é hé shāo gē wèi dà xiān fēng, yǐn bīng nán ān lái.
蜀漢延熙十六年秋,將軍姜維起兵二十萬,令廖化、張翼為左右先鋒,夏侯霸為參謀,張嶷為運糧使,大兵出陽平關伐魏。維與夏侯霸商議曰:「向取雍州,不克而還;今若再出,必又有準備。公有何高見?」霸曰:「隴上諸郡,只有南安錢糧最廣;若先取之,足可為本。向者不克而還,蓋因羌兵不至。今可先遣人會羌人於隴右,然後進兵出石營,從董亭直取南安。」維大喜曰:「公言甚妙!」遂遣郤正為使,齎金珠蜀錦入羌,結好羌王。羌王迷當,得了禮物,便起兵五萬,令羌將俄何燒戈為大先鋒,引兵南安來。
wèi zuǒ jiāng jūn guō huái wén bào, fēi zòu luò yáng. sī mǎ shī wèn zhū jiāng yuē: shuí gǎn qù dí shǔ bīng? fǔ guó jiāng jūn xú zhì yuē: mǒu yuàn wǎng. shī sù zhī xú zhì yīng yǒng guò rén, xīn zhōng dà xǐ, jí lìng xú zhì wèi xiān fēng, lìng sī mǎ zhāo wèi dà dū dū, lǐng bīng wàng lǒng xī jìn fā. jūn zhì dǒng tíng, zhèng yù jiāng wéi, liǎng jūn liè chéng zhèn shì. xú zhì shǐ kāi shān dà fǔ, chū mǎ tiāo zhàn. shǔ zhèn zhōng liào huà chū yíng. zhàn bù shù hé, huà tuō dāo bài huí. zhāng yì zòng mǎ tǐng qiāng ér yíng, zhàn bù shù hé, yòu bài rù zhèn. xú zhì qū bīng yǎn shā, shǔ bīng dà bài, tuì sān shí yú lǐ. sī mǎ zhāo yì shōu bīng huí, gè zì xià zhài.
魏左將軍郭淮聞報,飛奏洛陽。司馬師問諸將曰:「誰敢去敵蜀兵?」輔國將軍徐質曰:「某願往。」師素知徐質英勇過人,心中大喜,即令徐質為先鋒,令司馬昭為大都督,領兵望隴西進發。軍至董亭,正遇姜維,兩軍列成陣勢。徐質使開山大斧,出馬挑戰。蜀陣中廖化出迎。戰不數合,化拖刀敗回。張翼縱馬挺槍而迎,戰不數合,又敗入陣。徐質驅兵掩殺,蜀兵大敗,退三十餘里。司馬昭亦收兵回,各自下寨。
jiāng wéi yǔ xià hóu bà shāng yì yuē: xú zhì yǒng shén, dāng yǐ hé cè qín zhī? bà yuē: lái rì zhà bài, yǐ mái fú zhī jì shèng zhī. wéi yuē: sī mǎ zhāo nǎi zhòng dá zhī zǐ, qǐ bù zhī bīng fǎ? ruò jiàn dì shì yǎn yìng, bì bù kěn zhuī. wú jiàn wèi bīng lěi cì duàn wú liáng dào, jīn què yòng cǐ jì yòu zhī, kě zhǎn xú zhì yǐ. suì huàn liào huà fēn fù rú cǐ rú cǐ, yòu huàn zhāng yì fēn fù rú cǐ rú cǐ: èr rén lǐng bīng qù le. yī miàn lìng jūn shì yú lù sā xià tiě jí lí, zhài wài duō pái lù jiǎo, shì yǐ jiǔ jì.
姜維與夏侯霸商議曰:「徐質勇甚,當以何策擒之?」霸曰:「來日詐敗,以埋伏之計勝之。」維曰:「司馬昭乃仲達之子,豈不知兵法?若見地勢掩映,必不肯追。吾見魏兵累次斷吾糧道,今卻用此計誘之,可斬徐質矣。」遂喚廖化分付如此如此,又喚張翼分付如此如此:二人領兵去了。一面令軍士於路撒下鐵蒺藜,寨外多排鹿角,示以久計。
xú zhì lián rì yǐn bīng nuò zhàn, shǔ bīng bù chū. shào mǎ bào sī mǎ zhāo shuō: shǔ bīng zài tiě lóng shān hòu, yòng mù niú liú mǎ bān yùn liáng cǎo, yǐ wèi jiǔ jì, zhǐ dài qiāng bīng cè yīng. zhāo huàn xú zhì yuē: xī rì suǒ yǐ shèng shǔ zhě, yīn duàn bǐ liáng dào yě. jīn shǔ bīng zài tiě lóng shān hòu yùn liáng, rǔ jīn yè yǐn bīng wǔ qiān, duàn qí liáng dào, shǔ bīng zì tuì yǐ. xú zhì lǐng lìng, chū gēng shí fēn, yǐn bīng wàng tiě lóng shān lái, guǒ jiàn shǔ bīng èr bǎi yú rén, qū bǎi yú tóu mù niú liú mǎ, zhuāng zài liáng cǎo ér xíng. wèi bīng yī shēng hǎn qǐ, xú zhì dāng xiān lán zhù. shǔ bīng jǐn qì liáng cǎo ér zǒu. zhì fēn bīng yī bàn, yā sòng liáng cǎo huí zhài zì yǐn bīng yī bàn zhuī lái. zhuī bú dào shí lǐ, qián miàn chē zhàng héng jié qù lù. zhì lìng jūn shì xià mǎ chāi kāi chē zhàng, zhǐ jiàn liǎng biān hū rán huǒ qǐ. zhì jí lēi mǎ huí zǒu, hòu miàn shān pì zhǎi xiá chù, yì yǒu chē zhàng jié lù, huǒ guāng bèng qǐ. zhì děng mào yān tū huǒ, zòng mǎ ér chū. yī shēng pào xiǎng, liǎng lù jūn shā lái: zuǒ yǒu liào huà, yòu yǒu zhāng yì, dà shā yī zhèn, wèi bīng dà bài.
徐質連日引兵搦戰,蜀兵不出。哨馬報司馬昭說:「蜀兵在鐵籠山後,用木牛流馬搬運糧草,以為久計,只待羌兵策應。」昭喚徐質曰:「昔日所以勝蜀者,因斷彼糧道也。今蜀兵在鐵籠山後運糧,汝今夜引兵五千,斷其糧道,蜀兵自退矣。」徐質領令,初更時分,引兵望鐵籠山來,果見蜀兵二百餘人,驅百餘頭木牛流馬,裝載糧草而行。魏兵一聲喊起,徐質當先攔住。蜀兵盡棄糧草而走。質分兵一半,押送糧草回寨;自引兵一半追來。追不到十里,前面車仗橫截去路。質令軍士下馬拆開車仗,只見兩邊忽然火起。質急勒馬回走,後面山僻窄狹處,亦有車仗截路,火光迸起。質等冒煙突火,縱馬而出。一聲炮響,兩路軍殺來:左有廖化,右有張翼,大殺一陣,魏兵大敗。
xú zhì fèn sǐ zhī shēn ér zǒu, rén kùn mǎ fá, zhèng bēn zǒu jiān, qián miàn yī zhī bīng shā dào, nǎi jiāng wéi yě. zhì dà jīng wú cuò, bèi wéi yī qiāng cì dào zuò xià mǎ, xú zhì diē xià mǎ lái, bèi zhòng jūn luàn dāo kǎn sǐ. zhì suǒ fēn yī bàn yā liáng bīng, yì bèi xià hóu bà suǒ qín, jǐn jiàng qí zhòng. bà jiāng wèi bīng yì jiǎ mǎ pǐ, lìng shǔ bīng chuān le, jiù lìng qí zuò, dǎ zhe wèi jūn qí hào, cóng xiǎo lù jìng bēn huí wèi zhài lái. wèi jūn jiàn běn bù bīng huí, kāi mén fàng rù, shǔ bīng jiù zhài zhōng shā qǐ. sī mǎ zhāo dà jīng, huāng máng shàng mǎ zǒu shí, qián miàn liào huà shā lái. zhāo bù néng qián jìn, jí tuì shí, jiāng wéi yǐn bīng cóng xiǎo lù shā dào. zhāo sì xià wú lù, zhǐ de lè bīng shàng tiě lóng shān jù shǒu. yuán lái cǐ shān zhǐ yǒu yī tiáo lù, sì xià jiē xiǎn jùn nán shàng qí shàng wéi yǒu yī quán, zhǐ gòu bǎi rén zhī yǐn, cǐ shí zhāo shǒu xià yǒu liù qiān rén, bèi jiāng wéi jué qí lù kǒu, shān shàng quán shuǐ bù fū, rén mǎ kū kě. zhāo yǎng tiān zhǎng tàn yuē: wú sǐ yú cǐ dì yǐ! hòu rén yǒu shī yuē: miào suàn jiāng wéi bù děng xián, wèi shī shòu kùn tiě lóng jiān: páng juān shǐ rù mǎ líng dào, xiàng yǔ chū wéi jiǔ lǐ shān.
徐質奮死隻身而走,人困馬乏,正奔走間,前面一枝兵殺到,乃姜維也。質大驚無措,被維一槍刺倒坐下馬,徐質跌下馬來,被眾軍亂刀砍死。質所分一半押糧兵,亦被夏侯霸所擒,盡降其眾。霸將魏兵衣甲馬匹,令蜀兵穿了,就令騎坐,打着魏軍旗號,從小路徑奔回魏寨來。魏軍見本部兵回,開門放入,蜀兵就寨中殺起。司馬昭大驚,慌忙上馬走時,前面廖化殺來。昭不能前進,急退時,姜維引兵從小路殺到。昭四下無路,只得勒兵上鐵籠山據守。原來此山只有一條路,四下皆險峻難上;其上惟有一泉,止夠百人之飲,——此時昭手下有六千人,被姜維絕其路口,山上泉水不敷,人馬枯渴。昭仰天長嘆曰:「吾死於此地矣!」後人有詩曰:「妙算姜維不等閒,魏師受困鐵籠間:龐涓始入馬陵道,項羽初圍九里山。」
zhǔ bù wáng tāo yuē: xī rì gěng gōng shòu kùn, bài jǐng ér dé gān quán. jiāng jūn hé bù xiào zhī? zhāo cóng qí yán, suì shàng shān dǐng quán biān, zài bài ér zhù yuē: zhāo fèng zhào lái tuì shǔ bīng, ruò zhāo hé sǐ, lìng gān quán kū jié, zhāo zì dāng wěn jǐng, jiào bù jūn jǐn jiàng rú shòu lù wèi zhōng, yuàn cāng tiān zǎo cì gān quán, yǐ huó zhòng mìng! zhù bì, quán shuǐ yǒng chū, qǔ zhī bù jié, yīn cǐ rén mǎ bù sǐ.
主簿王韜曰:「昔日耿恭受困,拜井而得甘泉。將軍何不效之?」昭從其言,遂上山頂泉邊,再拜而祝曰:「昭奉詔來退蜀兵,若昭合死,令甘泉枯竭,昭自當刎頸,教部軍盡降;如壽祿未終,願蒼天早賜甘泉,以活眾命!」祝畢,泉水湧出,取之不竭,因此人馬不死。
què shuō jiāng wéi zài shān xià kùn zhù wèi bīng, wèi zhòng jiāng yuē: xī rì chéng xiàng zài shàng fāng gǔ, bù céng zhuō zhù sī mǎ yì, wú shēn wèi hèn jīn sī mǎ zhāo bì bèi wú qín yǐ.
卻說姜維在山下困住魏兵,謂眾將曰:「昔日丞相在上方谷,不曾捉住司馬懿,吾深為恨;今司馬昭必被吾擒矣。」
què shuō guō huái tīng zhī sī mǎ zhāo kùn yú tiě lóng shān shàng, yù tí bīng lái. chén tài yuē: jiāng wéi huì hé qiāng bīng, yù xiān qǔ nán ān. jīn qiāng bīng yǐ dào, jiāng jūn ruò chè bīng qù jiù, qiāng bīng bì chéng xū xí wǒ hòu yě. kě xiān lìng rén zhà jiàng qiāng rén, yú zhōng qǔ shì ruò tuì le cǐ bīng, fāng kě jiù tiě lóng zhī wéi. guō huái cóng zhī, suì lìng chén tài yǐn wǔ qiān bīng, jìng dào qiāng wáng zhài nèi, jiě jiǎ ér rù, qì bài yuē: guō huái wàng zì zūn dà, cháng yǒu shā tài zhī xīn, gù lái tóu xiáng. guō huái jūn zhōng xū shí, mǒu jù zhī zhī. zhǐ jīn yè yuàn yǐn yī jūn qián qù jié zhài, biàn kě chéng gōng. rú bīng dào wèi zhài, zì yǒu nèi yīng. mí dāng dà xǐ, suì lìng é hé shāo gē tóng chén tài lái jié wèi zhài. é hé shāo gē jiào tài jiàng bīng zài hòu, lìng tài yǐn qiāng bīng wèi qián bù. shì yè èr gēng, jìng dào wèi zhài, zhài mén dà kāi. chén tài yī qí mǎ xiān rù. é hé shāo gē zhòu mǎ tǐng qiāng rù zhài zhī shí, zhǐ jiào dé yī shēng kǔ, lián rén dài mǎ, diē zài xiàn kēng lǐ. chén tài bīng cóng hòu miàn shā lái, guō huái cóng zuǒ biān shā lái, qiāng bīng dà luàn, zì xiāng jiàn tà, sǐ zhě wú shù, shēng zhě jǐn jiàng. é hé shāo gē zì wěn ér sǐ. guō huái chén tài yǐn bīng zhí shā dào qiāng rén zhài zhōng, mí dāng dài wáng jí chū zhàng shàng mǎ shí, bèi wèi bīng shēng qín huó zhuō, lái jiàn guō huái. huái huāng xià mǎ, qīn qù qí fù, yòng hǎo yán fǔ wèi yuē: cháo tíng sù yǐ gōng wèi zhōng yì, jīn hé gù zhù shǔ rén yě? mí dāng cán kuì fú zuì. huái nǎi shuō mí dāng yuē: gōng jīn wèi qián bù, qù jiě tiě lóng shān zhī wéi, tuì le shǔ bīng, wú zòu zhǔn tiān zǐ, zì yǒu hòu cì.
卻說郭淮聽知司馬昭困於鐵籠山上,欲提兵來。陳泰曰:「姜維會合羌兵,欲先取南安。今羌兵已到,將軍若撤兵去救,羌兵必乘虛襲我後也。可先令人詐降羌人,於中取事;若退了此兵,方可救鐵籠之圍。」郭淮從之,遂令陳泰引五千兵,徑到羌王寨內,解甲而入,泣拜曰:「郭淮妄自尊大,常有殺泰之心,故來投降。郭淮軍中虛實,某俱知之。只今夜願引一軍前去劫寨,便可成功。如兵到魏寨,自有內應。」迷當大喜,遂令俄何燒戈同陳泰來劫魏寨。俄何燒戈教泰降兵在後,令泰引羌兵為前部。是夜二更,竟到魏寨,寨門大開。陳泰一騎馬先入。俄何燒戈驟馬挺槍入寨之時,只叫得一聲苦,連人帶馬,跌在陷坑裡。陳泰兵從後面殺來,郭淮從左邊殺來,羌兵大亂,自相踐踏,死者無數,生者盡降。俄何燒戈自刎而死。郭淮、陳泰引兵直殺到羌人寨中,迷當大王急出帳上馬時,被魏兵生擒活捉,來見郭淮。淮慌下馬,親去其縛,用好言撫慰曰:「朝廷素以公為忠義,今何故助蜀人也?」迷當慚愧伏罪。淮乃說迷當曰:「公今為前部,去解鐵籠山之圍,退了蜀兵,吾奏准天子,自有厚賜。」
mí dāng cóng zhī, suì yǐn qiāng bīng zài qián, wèi bīng zài hòu, jìng bēn tiě lóng shān. shí zhí sān gēng, xiān lìng rén bào zhī jiāng wéi. wéi dà xǐ, jiào qǐng rù xiàng jiàn. wèi bīng duō bàn zá zài qiāng rén bù nèi xíng dào shǔ zhài qián, wéi lìng dà bīng jiē zài zhài wài tún zā, mí dāng yǐn bǎi yú rén dào zhōng jūn zhàng qián. jiāng wéi xià hóu bà èr rén chū yíng. wèi jiāng bù děng mí dāng kāi yán, jiù cóng bèi hòu shā jiāng qǐ lái. wéi dà jīng, jí shàng mǎ ér zǒu. qiāng wèi zhī bīng, yī qí shā rù. shǔ bīng sì fēn wǔ luò, gè zì táo shēng. wéi shǒu wú qì xiè, yāo jiān zhǐ yǒu yī fù gōng jiàn, zǒu dé huāng máng, jiàn jiē luò le, zhǐ yǒu kòng hú. wéi wàng shān zhōng ér zǒu, bèi hòu guō huái yǐn bīng gǎn lái jiàn wéi shǒu wú cùn tiě, nǎi zhòu mǎ tǐng qiāng zhuī zhī. kàn kàn zhì jìn, wéi xū zhuāi gōng xián, lián xiǎng shí yú cì. huái lián duǒ shù fān, bù jiàn jiàn dào, zhī wéi wú jiàn, nǎi guà zhù gāng qiāng, niān gōng dā jiàn shè zhī. wéi jí shǎn guò, shùn shǒu jiē le, jiù kòu zài gōng xián shàng dài huái zhuī jìn, wàng miàn mén shàng jǐn lì shè qù, huái yīng xián luò mǎ. wéi lēi huí mǎ lái shā guō huái, wèi jūn zhòu zhì. wéi xià shǒu bù jí, zhǐ chè dé huái qiāng ér qù. wèi bīng bù gǎn zhuī gǎn, jí jiù huái guī zhài, bá chū jiàn tóu, xuè liú bù zhǐ ér sǐ. sī mǎ zhāo xià shān yǐn bīng zhuī gǎn, bàn tú ér huí. xià hóu bà suí hòu táo zhì, yǔ jiāng wéi yī qí bēn zǒu. wéi zhé le xǔ duō rén mǎ, yí lù shōu zā bú zhù, zì huí hàn zhōng. suī rán bīng bài, què shè sǐ guō huái, shā sǐ xú zhì, cuò dòng wèi guó zhī wēi, jiāng gōng bǔ zuì. què shuō sī mǎ zhāo kào láo qiāng bīng, fā qiǎn huí guó qù qì, bān shī hái luò yáng, yǔ xiōng sī mǎ shī zhuān zhì cháo quán, qún chén mò gǎn bù fú. wèi zhǔ cáo fāng měi jiàn shī rù cháo, zhàn lì bù yǐ, rú zhēn cì bèi. yī rì, fāng shè cháo, jiàn shī dài jiàn shàng diàn, huāng máng xià tà yíng zhī. shī xiào yuē: qǐ yǒu jūn yíng chén zhī lǐ yě, qǐng bì xià wěn biàn. xū yú, qún chén zòu shì, sī mǎ shī jù zì pōu duàn, bìng bù qǐ zòu wèi zhǔ. shǎo shí cháo tuì, shī áng rán xià diàn, chéng chē chū nèi, qián zhē hòu yōng, bù xià shù qiān rén mǎ.
迷當從之,遂引羌兵在前,魏兵在後,徑奔鐵籠山。時值三更,先令人報知姜維。維大喜,教請入相見。魏兵多半雜在羌人部內;行到蜀寨前,維令大兵皆在寨外屯紥,迷當引百餘人到中軍帳前。姜維、夏侯霸二人出迎。魏將不等迷當開言,就從背後殺將起來。維大驚,急上馬而走。羌、魏之兵,一齊殺入。蜀兵四分五落,各自逃生。維手無器械,腰間止有一副弓箭,走得慌忙,箭皆落了,只有空壺。維望山中而走,背後郭淮引兵趕來;見維手無寸鐵,乃驟馬挺槍追之。看看至近,維虛拽弓弦,連響十餘次。淮連躲數番,不見箭到,知維無箭,乃掛住鋼槍,拈弓搭箭射之。維急閃過,順手接了,就扣在弓弦上;待淮追近,望面門上盡力射去,淮應弦落馬。維勒回馬來殺郭淮,魏軍驟至。維下手不及,只掣得淮槍而去。魏兵不敢追趕,急救淮歸寨,拔出箭頭,血流不止而死。司馬昭下山引兵追趕,半途而回。夏侯霸隨後逃至,與姜維一齊奔走。維折了許多人馬,一路收紥不住,自回漢中。雖然兵敗,卻射死郭淮,殺死徐質,挫動魏國之威,將功補罪。卻說司馬昭犒勞羌兵,發遣回國去訖,班師還洛陽,與兄司馬師專制朝權,群臣莫敢不服。魏主曹芳每見師入朝,戰慄不已,如針刺背。一日,芳設朝,見師帶劍上殿,慌忙下榻迎之。師笑曰:「豈有君迎臣之禮也,請陛下穩便。」須臾,群臣奏事,司馬師俱自剖斷,並不啟奏魏主。少時朝退,師昂然下殿,乘車出內,前遮後擁,不下數千人馬。
fāng tuì rù hòu diàn, gù zuǒ yòu zhǐ yǒu sān rén: nǎi tài cháng xià hóu xuán, zhōng shū lìng lǐ fēng, guāng lù dài fū zhāng jī, jī nǎi zhāng huáng hòu zhī fù, cáo fāng zhī huáng zhàng yě. fāng chì tuì jìn shì, tóng sān rén zhì mì shì shāng yì. fāng zhí zhāng jī zhī shǒu ér kū yuē: sī mǎ shī shì zhèn rú xiǎo ér, qù bǎi guān rú cǎo jiè, shè jì zǎo wǎn bì guī cǐ rén yǐ! yán qì dà kū. lǐ fēng zòu yuē: bì xià wù yōu. chén suī bù cái, yuàn yǐ bì xià zhī míng zhào, jù sì fāng zhī yīng jié, yǐ jiǎo cǐ zéi. xià hóu xuán zòu yuē: chén shū xià hóu bà jiàng shǔ, yīn jù sī mǎ xiōng dì móu hài gù ěr jīn ruò jiǎo chú cǐ zéi, chén shū bì huí yě. chén nǎi guó jiā jiù qī, ān gǎn zuò shì jiān zéi luàn guó, yuàn tóng fèng zhào tǎo zhī. fāng yuē: dàn kǒng bù néng ěr. sān rén kū zòu yuē: chén děng shì dāng tóng xīn miè zéi, yǐ bào bì xià! fāng tuō xià lóng fèng hàn shān, yǎo pò zhǐ jiān, xiě le xuè zhào, shòu yǔ zhāng jī, nǎi zhǔ yuē: zhèn zǔ wǔ huáng dì zhū dǒng chéng, gài wèi jī shì bù mì yě. qīng děng xū jǐn xì, wù xiè yú wài. fēng yuē: bì xià hé chū cǐ bù lì zhī yán? chén děng fēi dǒng chéng zhī bèi, sī mǎ shī ān bǐ wǔ zǔ yě? bì xià wù yí.
芳退入後殿,顧左右止有三人:乃太常夏侯玄,中書令李豐,光祿大夫張緝,緝乃張皇后之父,曹芳之皇丈也。芳叱退近侍,同三人至密室商議。芳執張緝之手而哭曰:「司馬師視朕如小兒,覷百官如草芥,社稷早晚必歸此人矣!」言訖大哭。李豐奏曰:「陛下勿憂。臣雖不才,願以陛下之明詔,聚四方之英傑,以剿此賊。」夏侯玄奏曰:「臣叔夏侯霸降蜀,因懼司馬兄弟謀害故耳;今若剿除此賊,臣叔必回也。臣乃國家舊戚,安敢坐視奸賊亂國,願同奉詔討之。」芳曰:「但恐不能耳。」三人哭奏曰:「臣等誓當同心滅賊,以報陛下!」芳脫下龍鳳汗衫,咬破指尖,寫了血詔,授與張緝,乃囑曰:「朕祖武皇帝誅董承,蓋為機事不密也。卿等須謹細,勿泄於外。」豐曰:「陛下何出此不利之言?臣等非董承之輩,司馬師安比武祖也?陛下勿疑。」
sān rén cí chū, zhì dōng huá mén zuǒ cè, zhèng jiàn sī mǎ shī dài jiàn ér lái, cóng zhě shù bǎi rén, jiē chí bīng qì. sān rén lì yú dào bàng. shī wèn yuē: rǔ sān rén tuì cháo hé chí? lǐ fēng yuē: shèng shàng zài nèi tíng guān shū, wǒ sān rén shì dú gù ěr. shī yuē: suǒ kàn hé shū? fēng yuē: nǎi xià shāng zhōu sān dài zhī shū yě. shī yuē: shàng jiàn cǐ shū, wèn hé gù shì? fēng yuē: tiān zǐ suǒ wèn yī yǐn fú shāng zhōu gōng shè zhèng zhī shì, wǒ děng jiē zòu yuē: jīn sī mǎ dà jiāng jūn, jí yī yǐn zhōu gōng yě. shī lěng xiào yuē: rǔ děng qǐ jiāng wú bǐ yī yǐn zhōu gōng! qí xīn shí zhǐ wú wèi wáng mǎng dǒng zhuō! sān rén jiē yuē: wǒ děng jiē jiāng jūn mén xià zhī rén, ān gǎn rú cǐ? shī dà nù yuē: rǔ děng nǎi kǒu yú zhī rén! shì jiān yǔ tiān zǐ zài mì shì zhōng suǒ kū hé shì? sān rén yuē: shí wú cǐ zhuàng. shī chì yuē: rǔ sān rén lèi yǎn shàng hóng, rú hé dǐ lài! xià hóu xuán zhī shì yǐ xiè, nǎi lì shēng dà mà yuē: wú děng suǒ kū zhě, wèi rǔ wēi zhèn qí zhǔ, jiāng móu cuàn nì ěr! shī dà nù, chì wǔ shì zhuō xià hóu xuán. xuán xuān quán luǒ xiù, jìng jī sī mǎ shī, què bèi wǔ shì qín zhù. shī lìng jiāng gè rén sōu jiǎn, yú zhāng jī shēn pàn sōu chū yī lóng fèng hàn shān, shàng yǒu xuè zì. zuǒ yòu chéng yǔ sī mǎ shī. shī shì zhī, nǎi mì zhào yě. zhào yuē: sī mǎ shī dì xiōng, gòng chí dà quán, jiāng tú cuàn nì. suǒ yǐ zhào zhì, jiē fēi zhèn yì. gè bù guān bīng jiāng shì, kě tóng zhàng zhōng yì, tǎo miè zéi chén, kuāng fú shè jì. gōng chéng zhī rì, zhòng jiā jué shǎng. sī mǎ shī kàn bì, bó rán dà nù yuē: yuán lái rǔ děng zhèng yù móu hài wú xiōng dì! qíng lǐ nán róng! suì lìng jiāng sān rén yāo zhǎn yú shì, miè qí sān zú. sān rén mà bù jué kǒu. bǐ lín dōng shì zhōng, yá chǐ jǐn bèi dǎ luò, gè rén hán hu shù mà ér sǐ.
三人辭出,至東華門左側,正見司馬師帶劍而來,從者數百人,皆持兵器。三人立於道傍。師問曰:「汝三人退朝何遲?」李豐曰:「聖上在內廷觀書,我三人侍讀故耳。」師曰:「所看何書?」豐曰:「乃夏、商、周三代之書也。」師曰:「上見此書,問何故事?」豐曰:「天子所問伊尹扶商、周公攝政之事,我等皆奏曰:今司馬大將軍,即伊尹、周公也。」師冷笑曰:「汝等豈將吾比伊尹、周公!其心實指吾為王莽、董卓!」三人皆曰:「我等皆將軍門下之人,安敢如此?」師大怒曰:「汝等乃口諛之人!適間與天子在密室中所哭何事?」三人曰:「實無此狀。」師叱曰:「汝三人淚眼尚紅,如何抵賴!」夏侯玄知事已泄,乃厲聲大罵曰:「吾等所哭者,為汝威震其主,將謀篡逆耳!」師大怒,叱武士捉夏侯玄。玄揎拳裸袖,徑擊司馬師,卻被武士擒住。師令將各人搜檢,於張緝身畔搜出一龍鳳汗衫,上有血字。左右呈與司馬師。師視之,乃密詔也。詔曰:「司馬師弟兄,共持大權,將圖篡逆。所以詔制,皆非朕意。各部官兵將士,可同仗忠義,討滅賊臣,匡扶社稷。功成之日,重加爵賞。」司馬師看畢,勃然大怒曰:「原來汝等正欲謀害吾兄弟!情理難容!」遂令將三人腰斬於市,滅其三族。三人罵不絕口。比臨東市中,牙齒盡被打落,各人含糊數罵而死。
shī zhí rù hòu gōng. wèi zhǔ cáo fāng zhèng yǔ zhāng huáng hòu shāng yì cǐ shì. huáng hòu yuē: nèi tíng ěr mù shén duō, tǎng shì xiè lòu, bì lèi qiè yǐ! zhèng yán jiān, hū jiàn shī rù, huáng hòu dà jīng. shī àn jiàn wèi fāng yuē: chén fù lì bì xià wèi jūn, gōng dé bù zài zhōu gōng zhī xià chén shì bì xià, yì yǔ yī yǐn hé bié hū? jīn fǎn yǐ ēn wèi chóu, yǐ gōng wèi guò, yù yǔ èr sān xiǎo chén, móu hài chén xiōng dì, hé yě? fāng yuē: zhèn wú cǐ xīn. shī xiù zhōng qǔ chū hàn shān, zhì zhī yú dì yuē: cǐ shuí rén suǒ zuò yé! fāng hún fēi tiān wài, pò sàn jiǔ xiāo, zhàn lì ér dá yuē: cǐ jiē wèi tā rén suǒ bī gù yě. zhèn qǐ gǎn xìng cǐ xīn? shī yuē: wàng wū dà chén zào fǎn, dāng jiā hé zuì? fāng guì gào yuē: zhèn hé yǒu zuì, wàng dà jiāng jūn shù zhī! shī yuē: bì xià qǐng qǐ. guó fǎ wèi kě fèi yě. nǎi zhǐ zhāng huáng hòu yuē: cǐ shì zhāng jī zhī nǚ, lǐ dāng chú zhī! fāng dà kū qiú miǎn, shī bù cóng, chì zuǒ yòu jiāng zhāng hòu zhuō chū, zhì dōng huá mén nèi, yòng bái liàn jiǎo sǐ. hòu rén yǒu shī yuē: dāng nián fú hòu chū gōng mén, xiǎn zú āi hào bié zhì zūn. sī mǎ jīn zhāo yī cǐ lì, tiān jiào hái bào zài ér sūn.
師直入後宮。魏主曹芳正與張皇后商議此事。皇后曰:「內廷耳目甚多,倘事泄露,必累妾矣!」正言間,忽見師入,皇后大驚。師按劍謂芳曰:「臣父立陛下為君,功德不在周公之下;臣事陛下,亦與伊尹何別乎?今反以恩為仇,以功為過,欲與二三小臣,謀害臣兄弟,何也?」芳曰:「朕無此心。」師袖中取出汗衫,擲之於地曰:「此誰人所作耶!」芳魂飛天外,魄散九霄,戰慄而答曰:「此皆為他人所逼故也。朕豈敢興此心?」師曰:「妄誣大臣造反,當加何罪?」芳跪告曰:「朕合有罪,望大將軍恕之!」師曰:「陛下請起。國法未可廢也。」乃指張皇后曰:「此是張緝之女,理當除之!」芳大哭求免,師不從,叱左右將張後捉出,至東華門內,用白練絞死。後人有詩曰:「當年伏後出宮門,跣足哀號別至尊。司馬今朝依此例,天教還報在兒孫。」
cì rì, sī mǎ shī dà huì qún chén yuē: jīn zhǔ shàng huāng yín wú dào, xiè jìn chāng yōu, tīng xìn chán yán, bì sāi xián lù: qí zuì shén yú hàn zhī chāng yì, bù néng zhǔ tiān xià. wú jǐn àn yī yǐn huò guāng zhī fǎ, bié lì xīn jūn, yǐ bǎo shè jì, yǐ ān tiān xià, rú hé? zhòng jiē yīng yuē: dà jiāng jūn xíng yī huò zhī shì, suǒ wèi yīng tiān shùn rén, shuí gǎn wéi mìng? shī suì tóng duō guān rù yǒng níng gōng, zòu wén tài hòu. tài hòu yuē: dà jiāng jūn yù lì hé rén wèi jūn? shī yuē: chén guān péng chéng wáng cáo jù, cōng míng rén xiào, kě yǐ wèi tiān xià zhī zhǔ. tài hòu yuē: péng chéng wáng nǎi lǎo shēn zhī shū, jīn lì wèi jūn, wǒ hé yǐ dāng zhī? jīn yǒu gāo guì xiāng gōng cáo máo, nǎi wén huáng dì zhī sūn cǐ rén wēn gōng kè ràng, kě yǐ lì zhī. qīng děng dà chén, cóng zhǎng jì yì. yī rén zòu yuē: tài hòu zhī yán shì yě. biàn kě lì zhī. zhòng shì zhī, nǎi sī mǎ shī zōng shū sī mǎ fú yě. shī suì qiǎn shǐ wǎng yuán chéng zhào gāo guì xiāng gōng qǐng tài hòu shēng tài jí diàn, zhào fāng zé zhī yuē: rǔ huāng yín wú dù, xiè jìn chāng yōu, bù kě chéng tiān xià dāng nà xià xǐ shòu, fù qí wáng zhī jué, mù xià qǐ chéng, fēi xuān zhào bù xǔ rù cháo. fāng qì bài tài hòu, nà le guó bǎo, chéng wáng chē dà kū ér qù. zhǐ yǒu shù yuán zhōng yì zhī chén, hán lèi ér sòng. hòu rén yǒu shī yuē: xī rì cáo mán xiāng hàn shí, qī tā guǎ fù yǔ gū ér. shuí zhī sì shí yú nián hòu, guǎ fù gū ér yì bèi qī. què shuō gāo guì xiāng gōng cáo máo, zì yàn shì, nǎi wén dì zhī sūn, dōng hǎi dìng wáng lín zhī zǐ yě. dāng rì, sī mǎ shī yǐ tài hòu mìng xuān zhì, wén wǔ guān liáo bèi luán jià yú xī yē mén wài bài yíng. máo huāng máng dá lǐ. tài wèi wáng sù yuē: zhǔ shàng bù dāng dá lǐ. máo yuē: wú yì rén chén yě, ān dé bù dá lǐ hū? wén wǔ fú máo shàng niǎn rù gōng, máo cí yuē: tài hòu zhào mìng, bù zhī wèi hé, wú ān gǎn chéng niǎn ér rù? suì bù xíng zhì tài jí dōng táng. sī mǎ shī yíng zhe, máo xiān xià bài, shī jí fú qǐ. wèn hòu yǐ bì, yǐn jiàn tài hòu. hòu yuē: wú jiàn rǔ nián yòu shí, yǒu dì wáng zhī xiāng rǔ jīn kě wèi tiān xià zhī zhǔ: wù xū gōng jiǎn jié yòng, bù dé shī rén, wù rǔ xiān dì yě. máo zài sān qiān cí. shī lìng wén wǔ qǐng máo chū tài jí diàn, shì rì lì wèi xīn jūn, gǎi jiā píng liù nián wèi zhèng yuán yuán nián, dà shè tiān xià, jiǎ dà jiāng jūn sī mǎ shī huáng yuè, rù cháo bù qū, zòu shì bù míng, dài jiàn shàng diàn. wén wǔ bǎi guān, gè yǒu fēng cì.
次日,司馬師大會群臣曰:「今主上荒淫無道,褻近娼優,聽信讒言,閉塞賢路:其罪甚於漢之昌邑,不能主天下。吾謹按伊尹、霍光之法,別立新君,以保社稷,以安天下,如何?」眾皆應曰:「大將軍行伊、霍之事,所謂應天順人,誰敢違命?」師遂同多官入永寧宮,奏聞太后。太后曰:「大將軍欲立何人為君?」師曰:「臣觀彭城王曹據,聰明仁孝,可以為天下之主。」太后曰:「彭城王乃老身之叔,今立為君,我何以當之?今有高貴鄉公曹髦,乃文皇帝之孫;此人溫恭克讓,可以立之。卿等大臣,從長計議。」一人奏曰:「太后之言是也。便可立之。」眾視之,乃司馬師宗叔司馬孚也。師遂遣使往元城召高貴鄉公;請太后升太極殿,召芳責之曰:「汝荒淫無度,褻近娼優,不可承天下;當納下璽綬,復齊王之爵,目下起程,非宣召不許入朝。」芳泣拜太后,納了國寶,乘王車大哭而去。只有數員忠義之臣,含淚而送。後人有詩曰:「昔日曹瞞相漢時,欺他寡婦與孤兒。誰知四十餘年後,寡婦孤兒亦被欺。」卻說高貴鄉公曹髦,字彥士,乃文帝之孫,東海定王霖之子也。當日,司馬師以太后命宣至,文武官僚備鑾駕於西掖門外拜迎。髦慌忙答禮。太尉王肅曰:「主上不當答禮。」髦曰:「吾亦人臣也,安得不答禮乎?」文武扶髦上輦入宮,髦辭曰:「太后詔命,不知為何,吾安敢乘輦而入?」遂步行至太極東堂。司馬師迎着,髦先下拜,師急扶起。問候已畢,引見太后。後曰:「吾見汝年幼時,有帝王之相;汝今可為天下之主:務須恭儉節用,布德施仁,勿辱先帝也。」髦再三謙辭。師令文武請髦出太極殿,是日立為新君,改嘉平六年為正元元年,大赦天下,假大將軍司馬師黃鉞,入朝不趨,奏事不名,帶劍上殿。文武百官,各有封賜。
zhèng yuán èr nián chūn zhēng yuè, yǒu xì zuò fēi bào, shuō zhèn dōng jiāng jūn wú qiū jiǎn yáng zhōu cì shǐ wén qīn, yǐ fèi zhǔ wèi míng, qǐ bīng qián lái. sī mǎ shī dà jīng. zhèng shì: hàn chén céng yǒu qín wáng zhì, wèi jiāng hái xìng tǎo zéi shī.
正元二年春正月,有細作飛報,說鎮東將軍毋丘儉、揚州刺史文欽,以廢主為名,起兵前來。司馬師大驚。正是:漢臣曾有勤王志,魏將還興討賊師。
wèi zhī rú hé yíng dí, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知如何迎敵,且看下文分解。