gōng sūn yuān bīng bài sǐ xiāng píng sī mǎ yì zhà bìng zhuàn cáo shuǎng
公孫淵兵敗死襄平 司馬懿詐病賺曹爽
què shuō gōng sūn yuān nǎi liáo dōng gōng sūn dù zhī sūn, gōng sūn kāng zhī zǐ yě. jiàn ān shí èr nián, cáo cāo zhuī yuán shàng, wèi dào liáo dōng, kāng zhǎn shàng shǒu jí xiàn cāo, cāo fēng kāng wèi xiāng píng hóu hòu kāng sǐ, yǒu èr zi: zhǎng yuē huǎng, cì yuē yuān, jiē yòu kāng dì gōng sūn gōng jì zhí. cáo pī shí fēng gōng wèi chē qí jiāng jūn xiāng píng hóu. tài hé èr nián, yuān zhǎng dà, wén wǔ jiān bèi, xìng gāng hǎo dòu, duó qí shū gōng sūn gōng zhī wèi, cáo ruì fēng yuān wèi yáng liè jiāng jūn liáo dōng tài shǒu. hòu sūn quán qiǎn zhāng mí xǔ yàn jī jīn zhū zhēn yù fù liáo dōng, fēng yuān wèi yàn wáng. yuān jù zhōng yuán, nǎi zhǎn zhāng xǔ èr rén, sòng shǒu yǔ cáo ruì. ruì fēng yuān wèi dà sī mǎ lè làng gōng. yuān xīn bù zú, yǔ zhòng shāng yì, zì hào wèi yàn wáng, gǎi yuán shào hàn yuán nián. fù jiāng jiǎ fàn jiàn yuē: zhōng yuán dài zhǔ gōng yǐ shàng gōng zhī jué, bù wèi bēi jiàn jīn ruò bèi fǎn, shí wèi bù shùn. gèng jiān sī mǎ yì shàn néng yòng bīng, xī shǔ zhū gé wǔ hòu qiě bù néng qǔ shèng, hé kuàng zhǔ gōng hū? yuān dà nù, chì zuǒ yòu fù jiǎ fàn, jiāng zhǎn zhī. cān jūn lún zhí jiàn yuē: jiǎ fàn zhī yán shì yě. shèng rén yún: guó jiā jiāng wáng, bì yǒu yāo niè. jīn guó zhōng lǚ jiàn guài yì zhī shì: jìn yǒu quǎn dài jīn zé, shēn pī hóng yī, shàng wū zuò rén xíng yòu chéng nán xiāng mín zào fàn, fàn zèng zhī zhōng, hū yǒu yī xiǎo ér zhēng sǐ yú nèi xiāng píng běi shì zhōng, dì hū xiàn yī xué, yǒng chū yī kuài ròu, zhōu wéi shù chǐ, tóu miàn yǎn ěr kǒu bí dōu jù, dú wú shǒu zú, dāo jiàn bù néng shāng, bù zhī hé wù. bo zhě zhàn zhī yuē: yǒu xíng bù chéng, yǒu kǒu wú shēng guó jiā wáng miè, gù xiàn qí xíng. yǒu cǐ sān zhě, jiē bù xiáng zhī zhào yě. zhǔ gōng yí bì xiōng jiù jí, bù kě qīng jǔ wàng dòng. yuān bó rán dà nù, chì wǔ shì bǎng lún zhí bìng jiǎ fàn tóng zhǎn yú shì. lìng dà jiāng jūn bēi yǎn wèi yuán shuài, yáng zuò wèi xiān fēng, qǐ liáo bīng shí wǔ wàn, shā bēn zhōng yuán lái.
卻說公孫淵乃遼東公孫度之孫,公孫康之子也。建安十二年,曹操追袁尚,未到遼東,康斬尚首級獻操,操封康為襄平侯;後康死,有二子:長曰晃,次曰淵,皆幼;康弟公孫恭繼職。曹丕時封恭為車騎將軍、襄平侯。太和二年,淵長大,文武兼備,性剛好鬥,奪其叔公孫恭之位,曹睿封淵為揚烈將軍、遼東太守。後孫權遣張彌、許晏齎金珠珍玉赴遼東,封淵為燕王。淵懼中原,乃斬張、許二人,送首與曹睿。睿封淵為大司馬、樂浪公。淵心不足,與眾商議,自號為燕王,改元紹漢元年。副將賈范諫曰:「中原待主公以上公之爵,不為卑賤;今若背反,實為不順。更兼司馬懿善能用兵,西蜀諸葛武侯且不能取勝,何況主公乎?」淵大怒,叱左右縛賈范,將斬之。參軍倫直諫曰:「賈范之言是也。聖人云:國家將亡,必有妖孽。今國中屢見怪異之事:近有犬戴巾幘,身披紅衣,上屋作人行;又城南鄉民造飯,飯甑之中,忽有一小兒蒸死於內;襄平北市中,地忽陷一穴,湧出一塊肉,周圍數尺,頭面眼耳口鼻都具,獨無手足,刀箭不能傷,不知何物。卜者占之曰:有形不成,有口無聲;國家亡滅,故現其形。有此三者,皆不祥之兆也。主公宜避凶就吉,不可輕舉妄動。」淵勃然大怒,叱武士綁倫直並賈范同斬於市。令大將軍卑衍為元帥,楊祚為先鋒,起遼兵十五萬,殺奔中原來。
biān guān bào zhī wèi zhǔ cáo ruì. ruì dà jīng, nǎi zhào sī mǎ yì rù cháo jì yì. yì zòu yuē: chén bù xià mǎ bù guān jūn sì wàn, zú kě pò zéi. ruì yuē: qīng bīng shǎo lù yuǎn, kǒng nán shōu fù. yì yuē: bīng bù zài duō, zài néng shè qí yòng zhì ěr. chén tuō bì xià hóng fú, bì qín gōng sūn yuān yǐ xiàn bì xià. ruì yuē: qīng liào gōng sūn yuān zuò hé jǔ dòng? yì yuē: yuān ruò qì chéng yù zǒu, shì shàng jì yě shǒu liáo dōng jù dà jūn, shì zhōng jì yě zuò shǒu xiāng píng, shì wèi xià jì, bì bèi chén suǒ qín yǐ. ruì yuē: cǐ qù wǎng fù jǐ shí? yì yuē: sì qiān lǐ zhī dì, wǎng bǎi rì, gōng bǎi rì, hái bǎi rì, xiū xī liù shí rì, dà yuē yī nián zú yǐ. ruì yuē: tǎng wú shǔ rù kòu, rú zhī nài hé? yì yuē: chén yǐ dìng xià shǒu yù zhī cè, bì xià wù yōu. ruì dà xǐ, jí mìng sī mǎ yì xìng shī zhēng tǎo gōng sūn yuān.
邊官報知魏主曹睿。睿大驚,乃召司馬懿入朝計議。懿奏曰:「臣部下馬步官軍四萬,足可破賊。」睿曰:「卿兵少路遠,恐難收復。」懿曰:「兵不在多,在能設奇用智耳。臣托陛下洪福,必擒公孫淵以獻陛下。」睿曰:「卿料公孫淵作何舉動?」懿曰:「淵若棄城預走,是上計也;守遼東拒大軍,是中計也;坐守襄平,是為下計,必被臣所擒矣。」睿曰:「此去往復幾時?」懿曰:「四千里之地,往百日,攻百日,還百日,休息六十日,大約一年足矣。」睿曰:「倘吳、蜀入寇,如之奈何?」懿曰:「臣已定下守御之策,陛下勿憂。」睿大喜,即命司馬懿興師征討公孫淵。
yì cí cháo chū chéng, lìng hú zūn wèi xiān fēng, yǐn qián bù bīng xiān dào liáo dōng xià zhài. shào mǎ fēi bào gōng sūn yuān. yuān lìng bēi yǎn, yáng zuò fēn bā wàn bīng tún yú liáo suì, wéi qiàn èr shí yú lǐ, huán rào lù jiǎo, shèn shì yán mì. hú zūn lìng rén bào zhī sī mǎ yì. yì xiào yuē: zéi bù yǔ wǒ zhàn, yù lǎo wǒ bīng ěr. wǒ liào zéi zhòng dà bàn zài cǐ, qí cháo xué kōng xū, bù ruò qì què cǐ chù, jìng bēn xiāng píng zéi bì wǎng jiù, què yú zhōng tú jī zhī, bì huò quán gōng. yú shì lè bīng cóng xiǎo lù xiàng xiāng píng jìn fā.
懿辭朝出城,令胡遵為先鋒,引前部兵先到遼東下寨。哨馬飛報公孫淵。淵令卑衍,楊祚分八萬兵屯於遼隧,圍塹二十餘里,環繞鹿角,甚是嚴密。胡遵令人報知司馬懿。懿笑曰:「賊不與我戰,欲老我兵耳。我料賊眾大半在此,其巢穴空虛,不若棄卻此處,徑奔襄平;賊必往救,卻於中途擊之,必獲全功。」於是勒兵從小路向襄平進發。
què shuō bēi yǎn yǔ yáng zuò shāng yì yuē: ruò wèi bīng lái gōng, xiū yǔ jiāo zhàn. bǐ qiān lǐ ér lái, liáng cǎo bù jì, nán yǐ chí jiǔ, liáng jǐn bì tuì dài tā tuì shí, rán hòu chū qí bīng jī zhī, sī mǎ yì kě qín yě. xī sī mǎ yì yǔ shǔ bīng xiāng jù, jiān shǒu wèi nán, kǒng míng jìng zú yú jūn zhōng: jīn rì zhèng yǔ cǐ lǐ xiāng tóng. èr rén zhèng shāng yì jiān, hū bào: wèi bīng wǎng nán qù le. bēi yǎn dà jīng yuē: bǐ zhī wú xiāng píng jūn shǎo, qù xí lǎo yíng yě. ruò xiāng píng yǒu shī, wǒ děng shǒu cǐ chù wú yì yǐ. suì bá zhài suí hòu ér qǐ. zǎo yǒu tàn mǎ fēi bào sī mǎ yì. yì xiào yuē: zhōng wú jì yǐ! nǎi lìng xià hóu bà xià hóu wēi, gè yǐn yī jūn fú yú liáo shuǐ zhī bīn: rú liáo bīng dào, liǎng xià qí chū. èr rén shòu jì ér wǎng. zǎo wàng jiàn bēi yǎn yáng zuò yǐn bīng qián lái. yī shēng pào xiǎng, liǎng biān gǔ zào yáo qí: zuǒ yǒu xià hóu bà yòu yǒu xià hóu wēi, yī qí shā chū. bēi yáng èr rén, wú xīn liàn zhàn, duó lù ér zǒu bēn zhì shǒu shān, zhèng féng gōng sūn yuān bīng dào, hé bīng yī chù, huí mǎ zài yǔ wèi bīng jiāo zhàn. bēi yǎn chū mǎ mà yuē: zéi jiāng xiū shǐ guǐ jì! rǔ gǎn chū zhàn fǒu? xià hóu bà zòng mǎ huī dāo lái yíng. zhàn bù shù hé, bèi xià hóu bà yī dāo zhǎn bēi yǎn yú mǎ xià, liáo bīng dà luàn. bà qū bīng yǎn shā, gōng sūn yuān yǐn bài bīng bēn rù xiāng píng chéng qù, bì mén jiān shǒu bù chū. wèi bīng sì miàn wéi hé.
卻說卑衍與楊祚商議曰:「若魏兵來攻,休與交戰。彼千里而來,糧草不繼,難以持久,糧盡必退;待他退時,然後出奇兵擊之,司馬懿可擒也。昔司馬懿與蜀兵相拒,堅守渭南,孔明竟卒於軍中:今日正與此理相同。」二人正商議間,忽報:「魏兵往南去了。」卑衍大驚曰:「彼知吾襄平軍少,去襲老營也。若襄平有失,我等守此處無益矣。」遂拔寨隨後而起。早有探馬飛報司馬懿。懿笑曰:「中吾計矣!」乃令夏侯霸、夏侯威,各引一軍伏於遼水之濱:「如遼兵到,兩下齊出。」二人受計而往。早望見卑衍、楊祚引兵前來。一聲炮響,兩邊鼓譟搖旗:左有夏侯霸、右有夏侯威,一齊殺出。卑、楊二人,無心戀戰,奪路而走;奔至首山,正逢公孫淵兵到,合兵一處,回馬再與魏兵交戰。卑衍出馬罵曰:「賊將休使詭計!汝敢出戰否?」夏侯霸縱馬揮刀來迎。戰不數合,被夏侯霸一刀斬卑衍於馬下,遼兵大亂。霸驅兵掩殺,公孫淵引敗兵奔入襄平城去,閉門堅守不出。魏兵四面圍合。
shí zhí qiū yǔ lián mián, yī yuè bù zhǐ, píng dì shuǐ shēn sān chǐ, yùn liáng chuán zì liáo hé kǒu zhí zhì xiāng píng chéng xià. wèi bīng jiē zài shuǐ zhōng, xíng zuò bù ān. zuǒ dū du péi jǐng rù zhàng gào yuē: yǔ shuǐ bú zhù, yíng zhōng ní nìng, jūn bù kě tíng, qǐng yí yú qián miàn shān shàng. yì nù yuē: zhuō gōng sūn yuān zhī zài dàn xī, ān kě yí yíng? rú yǒu zài yán yí yíng zhě zhǎn!
時值秋雨連綿,一月不止,平地水深三尺,運糧船自遼河口直至襄平城下。魏兵皆在水中,行坐不安。左都督裴景入帳告曰:「雨水不住,營中泥濘,軍不可停,請移於前面山上。」懿怒曰:「捉公孫淵只在旦夕,安可移營?如有再言移營者斬!」
péi jǐng nuò nuò ér tuì. shǎo qǐng, yòu dū du chóu lián yòu lái gào yuē: jūn shì kǔ shuǐ, qǐ tài wèi yí yíng gāo chù. yì dà nù yuē: wú jūn lìng yǐ fā, rǔ hé gǎn gù wéi! jí mìng tuī chū zhǎn zhī, xuán shǒu yú yuán mén wài. yú shì jūn xīn zhèn shè.
裴景喏喏而退。少頃,右都督仇連又來告曰:「軍士苦水,乞太尉移營高處。」懿大怒曰:「吾軍令已發,汝何敢故違!」即命推出斬之,懸首於轅門外。於是軍心震懾。
yì lìng nán zhài rén mǎ zàn tuì èr shí lǐ, zòng chéng nèi jūn mín chū chéng qiáo cǎi chái xīn, mù fàng niú mǎ. sī mǎ chén qún wèn yuē: qián tài wèi gōng shàng yōng zhī shí, bīng fēn bā lù, bā rì gǎn zhì chéng xià, suì shēng qín mèng dá ér chéng dà gōng jīn dài jiǎ sì wàn, shù qiān lǐ ér lái, bù lìng gōng dǎ chéng chí, què shǐ jiǔ jū ní nìng zhī zhōng, yòu zòng zéi zhòng qiáo mù. mǒu shí bù zhī tài wèi shì hé zhǔ yì? yì xiào yuē: gōng bù zhī bīng fǎ yé? xī mèng dá liáng duō bīng shǎo, wǒ liáng shǎo bīng duō, gù bù kě bù sù zhàn chū qí bù yì, tū rán gōng zhī, fāng kě qǔ shèng. jīn liáo bīng duō, wǒ bīng shǎo, zéi jī wǒ bǎo, hé bì lì gōng? zhèng dāng rèn bǐ zì zǒu, rán hòu chéng jī jī zhī. wǒ jīn fàng kāi yī tiáo lù, bù jué bǐ zhī qiáo mù, shì róng bǐ zì zǒu yě. chén qún bài fú.
懿令南寨人馬暫退二十里,縱城內軍民出城樵採柴薪,牧放牛馬。司馬陳群問曰:「前太尉攻上庸之時,兵分八路,八日趕至城下,遂生擒孟達而成大功;今帶甲四萬,數千里而來,不令攻打城池,卻使久居泥濘之中,又縱賊眾樵牧。某實不知太尉是何主意?」懿笑曰:「公不知兵法耶?昔孟達糧多兵少,我糧少兵多,故不可不速戰;出其不意,突然攻之,方可取勝。今遼兵多,我兵少,賊飢我飽,何必力攻?正當任彼自走,然後乘機擊之。我今放開一條路,不絕彼之樵牧,是容彼自走也。」陳群拜服。
yú shì sī mǎ yì qiǎn rén fù luò yáng cuī liáng. wèi zhǔ cáo ruì shè cháo, qún chén jiē zòu yuē: jìn rì qiū yǔ lián mián, yī yuè bù zhǐ, rén mǎ pí láo, kě zhào huí sī mǎ yì, quán qiě bà bīng. ruì yuē: sī mǎ tài wèi shàn néng yòng bīng, lín wēi zhì biàn, duō yǒu liáng móu, zhuō gōng sūn yuān jì rì ér dài. qīng děng hé bì yōu yě? suì bù tīng qún chén zhī jiàn, shǐ rén yùn liáng jiě zhì sī mǎ yì jūn qián.
於是司馬懿遣人赴洛陽催糧。魏主曹睿設朝,群臣皆奏曰:「近日秋雨連綿,一月不止,人馬疲勞,可召回司馬懿,權且罷兵。」睿曰:「司馬太尉善能用兵,臨危制變,多有良謀,捉公孫淵計日而待。卿等何必憂也?」遂不聽群臣之諫,使人運糧解至司馬懿軍前。
yì zài zhài zhōng, yòu guò shù rì, yǔ zhǐ tiān qíng. shì yè, yì chū zhàng wài, yǎng guān tiān wén, hū jiàn yī xīng, qí dà rú dòu, liú guāng shù zhàng, zì shǒu shān dōng běi, zhuì yú xiāng píng dōng nán. gè yíng jiāng shì, wú bù jīng hài. yì jiàn zhī dà xǐ, nǎi wèi zhòng jiāng yuē: wǔ rì zhī hòu, xīng luò chù bì zhǎn gōng sūn yuān yǐ. lái rì kě bìng lì gōng chéng. zhòng jiāng de lìng, cì rì qīn chén, yǐn bīng sì miàn wéi hé, zhú tǔ shān, jué dì dào, lì pào jià, zhuāng yún tī, rì yè gōng dǎ bù xī, jiàn rú jí yǔ, shè rù chéng qù.
懿在寨中,又過數日,雨止天晴。是夜,懿出帳外,仰觀天文,忽見一星,其大如斗,流光數丈,自首山東北,墜於襄平東南。各營將士,無不驚駭。懿見之大喜,乃謂眾將曰:「五日之後,星落處必斬公孫淵矣。來日可併力攻城。」眾將得令,次日侵晨,引兵四面圍合,築土山,掘地道,立炮架,裝雲梯,日夜攻打不息,箭如急雨,射入城去。
gōng sūn yuān zài chéng zhōng liáng jǐn, jiē zǎi niú mǎ wèi shí. rén rén yuàn hèn, gè wú shǒu xīn, yù zhǎn yuān shǒu, xiàn chéng guī jiàng. yuān wén zhī, shèn shì jīng yōu, huāng lìng xiāng guó wáng jiàn yù shǐ dài fū liǔ fǔ, wǎng wèi zhài qǐng jiàng. èr rén zì chéng shàng xì xià, lái gào sī mǎ yì yuē: qǐng tài wèi tuì èr shí lǐ, wǒ jūn chén zì lái tóu xiáng. yì dà nù yuē: gōng sūn yuān hé bù zì lái? shū wèi wú lǐ! chì wǔ shì tuī chū zhǎn zhī, jiāng shǒu jí fù yǔ cóng rén. cóng rén huí bào, gōng sūn yuān dà jīng, yòu qiǎn shì zhōng wèi yǎn lái dào wèi yíng. sī mǎ yì shēng zhàng, jù zhòng jiāng lì yú liǎng biān. yǎn xī xíng ér jìn, guì yú zhàng xià, gào yuē: yuàn tài wèi xī léi tíng zhī nù. kè rì xiān sòng shì zǐ gōng sūn xiū wèi zhì dāng, rán hòu jūn chén zì fù lái jiàng. yì yuē: jūn shì dà yào yǒu wǔ: néng zhàn dāng zhàn, bù néng zhàn dāng shǒu, bù néng shǒu dāng zǒu, bù néng zǒu dāng jiàng, bù néng jiàng dāng sǐ ěr! hé bì sòng zi wèi zhì dāng? chì wèi yǎn huí bào gōng sūn yuān, yǎn bào tóu shǔ cuàn ér qù.
公孫淵在城中糧盡,皆宰牛馬為食。人人怨恨,各無守心,欲斬淵首,獻城歸降。淵聞之,甚是驚憂,慌令相國王建、御史大夫柳甫,往魏寨請降。二人自城上系下,來告司馬懿曰:「請太尉退二十里,我君臣自來投降。」懿大怒曰:「公孫淵何不自來?殊為無理!」叱武士推出斬之,將首級付與從人。從人回報,公孫淵大驚,又遣侍中衛演來到魏營。司馬懿升帳,聚眾將立於兩邊。演膝行而進,跪於帳下,告曰:「願太尉息雷霆之怒。克日先送世子公孫修為質當,然後君臣自縛來降。」懿曰:「軍事大要有五:能戰當戰,不能戰當守,不能守當走,不能走當降,不能降當死耳!何必送子為質當?」叱衛演回報公孫淵,演抱頭鼠竄而去。
guī gào gōng sūn yuān, yuān dà jīng, nǎi yǔ zi gōng sūn xiū mì yì tíng dāng, xuǎn xià yī qiān rén mǎ, dāng yè èr gēng shí fēn, kāi le nán mén, wǎng dōng nán ér zǒu. yuān jiàn wú rén, xīn zhōng àn xǐ. xíng bú dào shí lǐ, hū tīng dé shān shàng yī shēng pào xiǎng, gǔ jiǎo qí míng: yī zhī bīng lán zhù, zhōng yāng nǎi sī mǎ yì yě zuǒ yǒu sī mǎ shī, yòu yǒu sī mǎ zhāo, èr rén dà jiào yuē: fǎn zéi xiū zǒu! yuān dà jīng, jí bō mǎ xún lù yù zǒu. zǎo yǒu hú zūn bīng dào zuǒ yǒu xià hóu bà xià hóu wēi, yòu yǒu zhāng hǔ lè chēn: sì miàn wéi dé tiě tǒng xiāng sì. gōng sūn yuān fù zǐ, zhǐ de xià mǎ nà jiàng. yì zài mǎ shàng gù zhū jiāng yuē: wú qián yè bǐng yín rì, jiàn dà xīng luò yú cǐ chù, jīn yè rén shēn rì yīng yǐ. zhòng jiāng chēng hè yuē: tài wèi zhēn shén jī yě! yì chuán lìng zhǎn zhī. gōng sūn yuān fù zǐ duì miàn shòu lù. sī mǎ yì suì lè bīng lái qǔ xiāng píng. wèi jí dào chéng xià shí, hú zūn zǎo yǐn bīng rù chéng. chéng zhōng rén mín fén xiāng bài yíng, wèi bīng jǐn jiē rù chéng. yì zuò yú yá shàng, jiāng gōng sūn yuān zōng zú, bìng tóng móu guān liáo rén děng, jù shā zhī, jì shǒu jí qī shí yú kē. chū bǎng ān mín. rén gào yì yuē: jiǎ fàn lún zhí kǔ jiàn yuān bù kě fǎn pàn, jù bèi yuān suǒ shā. yì suì fēng qí mù ér róng qí zi sūn. jiù jiāng kù nèi cái wù, shǎng láo sān jūn, bān shī huí luò yáng. què shuō wèi zhǔ zài gōng zhōng, yè zhì sān gēng, hū rán yī zhèn yīn fēng, chuī miè dēng guāng, zhǐ jiàn máo huáng hòu yǐn shù shí gè gōng rén kū zhì zuò qián suǒ mìng. ruì yīn cǐ dé bìng. bìng jiàn chén zhòng, mìng shì zhōng guāng lù dài fū liú fàng sūn zī, zhǎng shū mì yuàn yī qiè shì wù yòu zhào wén dì zi yàn wáng cáo yǔ wèi dà jiāng jūn, zuǒ tài zǐ cáo fāng shè zhèng. yǔ wèi rén gōng jiǎn wēn hé, wèi kěn dāng cǐ dà rèn, jiān cí bù shòu. ruì zhào liú fàng sūn zī wèn yuē: zōng zú zhī nèi, hé rén kě rèn? èr rén jiǔ dé cáo zhēn zhī huì, nǎi bǎo zòu yuē: wéi cáo zi dān zhī zǐ cáo shuǎng kě yě. ruì cóng zhī. èr rén yòu zòu yuē: yù yòng cáo shuǎng, dāng qiǎn yàn wáng guī guó. ruì rán qí yán. èr rén suì qǐng ruì jiàng zhào, jī chū yù yàn wáng yuē: yǒu tiān zǐ shǒu zhào, mìng yàn wáng guī guó, xiàn jí rì jiù xíng ruò wú zhào bù xǔ rù cháo. yàn wáng tì qì ér qù. suì fēng cáo shuǎng wèi dà jiāng jūn, zǒng shè cháo zhèng.
歸告公孫淵,淵大驚,乃與子公孫修密議停當,選下一千人馬,當夜二更時分,開了南門,往東南而走。淵見無人,心中暗喜。行不到十里,忽聽得山上一聲炮響,鼓角齊鳴:一枝兵攔住,中央乃司馬懿也;左有司馬師,右有司馬昭,二人大叫曰:「反賊休走!」淵大驚,急撥馬尋路欲走。早有胡遵兵到;左有夏侯霸、夏侯威,右有張虎、樂綝:四面圍得鐵桶相似。公孫淵父子,只得下馬納降。懿在馬上顧諸將曰:「吾前夜丙寅日,見大星落於此處,今夜壬申日應矣。」眾將稱賀曰:「太尉真神機也!」懿傳令斬之。公孫淵父子對面受戮。司馬懿遂勒兵來取襄平。未及到城下時,胡遵早引兵入城。城中人民焚香拜迎,魏兵盡皆入城。懿坐於衙上,將公孫淵宗族,並同謀官僚人等,俱殺之,計首級七十餘顆。出榜安民。人告懿曰:賈范、倫直苦諫淵不可反叛,俱被淵所殺。懿遂封其墓而榮其子孫。就將庫內財物,賞勞三軍,班師回洛陽。卻說魏主在宮中,夜至三更,忽然一陣陰風,吹滅燈光,只見毛皇后引數十個宮人哭至座前索命。睿因此得病。病漸沉重,命侍中光祿大夫劉放、孫資,掌樞密院一切事務;又召文帝子燕王曹宇為大將軍,佐太子曹芳攝政。宇為人恭儉溫和,未肯當此大任,堅辭不受。睿召劉放、孫資問曰:「宗族之內,何人可任?」二人久得曹真之惠,乃保奏曰:「惟曹子丹之子曹爽可也。」睿從之。二人又奏曰:「欲用曹爽,當遣燕王歸國。」睿然其言。二人遂請睿降詔,齎出諭燕王曰:「有天子手詔,命燕王歸國,限即日就行;若無詔不許入朝。」燕王涕泣而去。遂封曹爽為大將軍,總攝朝政。
ruì bìng jiàn wēi, jí lìng shǐ chí jié zhào sī mǎ yì hái cháo. yì shòu mìng, jìng dào xǔ chāng, rù jiàn wèi zhǔ. ruì yuē: zhèn wéi kǒng bù dé jiàn qīng jīn rì dé jiàn, sǐ wú hèn yǐ. yì dùn shǒu zòu yuē: chén zài tú zhōng, wén bì xià shèng tǐ bù ān, hèn bù lē shēng liǎng yì, fēi zhì què xià. jīn rì dé dǔ lóng yán, chén zhī xìng yě. ruì xuān tài zǐ cáo fāng, dà jiāng jūn cáo shuǎng, shì zhōng liú fàng sūn zī děng, jiē zhì yù tà zhī qián. ruì zhí sī mǎ yì zhī shǒu yuē: xī liú xuán dé zài bái dì chéng bìng wēi, yǐ yòu zǐ liú chán tuō gū yú zhū gé kǒng míng, kǒng míng yīn cǐ jié jǐn zhōng chéng, zhì sǐ fāng xiū: piān bāng shàng rán rú cǐ, hé kuàng dà guó hū? zhèn yòu zǐ cáo fāng, nián cái bā suì, bù kān zhǎng lǐ shè jì. xìng tài wèi jí zōng xiōng yuán xūn jiù chén, jié lì xiāng fǔ, wú fù zhèn xīn! yòu huàn fāng yuē: zhòng dá yǔ zhèn yī tǐ, ěr yí jìng lǐ zhī. suì mìng yì xié fāng jìn qián. fāng bào yì jǐng bù fàng. ruì yuē: tài wèi wù wàng yòu zǐ jīn rì xiāng liàn zhī qíng! yán qì, shān rán lèi xià. yì dùn shǒu liú tì. wèi zhǔ hūn chén, kǒu bù néng yán, zhǐ yǐ shǒu zhǐ tài zǐ, xū yú ér zú zài wèi shí sān nián, shòu sān shí liù suì, shí wèi jǐng chū sān nián chūn zhēng yuè xià xún yě.
睿病漸危,急令使持節詔司馬懿還朝。懿受命,徑到許昌,入見魏主。睿曰:「朕惟恐不得見卿;今日得見,死無恨矣。」懿頓首奏曰:「臣在途中,聞陛下聖體不安,恨不肋生兩翼,飛至闕下。今日得睹龍顏,臣之幸也。」睿宣太子曹芳,大將軍曹爽,侍中劉放、孫資等,皆至御榻之前。睿執司馬懿之手曰:「昔劉玄德在白帝城病危,以幼子劉禪託孤於諸葛孔明,孔明因此竭盡忠誠,至死方休:偏邦尚然如此,何況大國乎?朕幼子曹芳,年才八歲,不堪掌理社稷。幸太尉及宗兄元勛舊臣,竭力相輔,無負朕心!」又喚芳曰:「仲達與朕一體,爾宜敬禮之。」遂命懿攜芳近前。芳抱懿頸不放。睿曰:「太尉勿忘幼子今日相戀之情!」言訖,潸然淚下。懿頓首流涕。魏主昏沉,口不能言,只以手指太子,須臾而卒;在位十三年,壽三十六歲,時魏景初三年春正月下旬也。
dāng xià sī mǎ yì cáo shuǎng, fú tài zǐ cáo fāng jí huáng dì wèi. fāng zì lán qīng, nǎi ruì qǐ yǎng zhī zǐ, mì zài gōng zhōng, rén mò zhī qí suǒ yóu lái. yú shì cáo fāng shì ruì wèi míng dì, zàng yú gāo píng líng zūn guō huáng hòu wèi huáng tài hòu gǎi yuán zhèng shǐ yuán nián. sī mǎ yì yǔ cáo shuǎng fǔ zhèng. shuǎng shì yì shén jǐn, yī yīng dà shì, bì xiān qǐ zhī. shuǎng zì zhāo bó, zì yòu chū rù gōng zhōng, míng dì jiàn shuǎng jǐn shèn, shèn shì ài jìng. shuǎng mén xià yǒu kè wǔ bǎi rén, nèi yǒu wǔ rén yǐ fú huá xiāng shàng: yī shì hé yàn, zì píng shū yī shì dèng yáng, zì xuán mào, nǎi dèng yǔ zhī hòu yī shì lǐ shèng, zì gōng zhāo yī shì dīng mì, zì yàn jìng yī shì bì guǐ, zì zhāo xiān. yòu yǒu dà sī nóng huán fàn zì yuán zé, pō yǒu zhì móu, rén duō chēng wèi zhì náng. cǐ shù rén jiē shuǎng suǒ xìn rèn.
當下司馬懿、曹爽,扶太子曹芳即皇帝位。芳字蘭卿,乃睿乞養之子,秘在宮中,人莫知其所由來。於是曹芳諡睿為明帝,葬於高平陵;尊郭皇后為皇太后;改元正始元年。司馬懿與曹爽輔政。爽事懿甚謹,一應大事,必先啟知。爽字昭伯,自幼出入宮中,明帝見爽謹慎,甚是愛敬。爽門下有客五百人,內有五人以浮華相尚:一是何晏,字平叔;一是鄧颺,字玄茂,乃鄧禹之後;一是李勝,字公昭;一是丁謐,字彥靖;一是畢軌,字昭先。又有大司農桓範字元則,頗有智謀,人多稱為「智囊」。此數人皆爽所信任。
hé yàn gào shuǎng yuē: zhǔ gōng dà quán, bù kě wěi tuō tā rén, kǒng shēng hòu huàn. shuǎng yuē: sī mǎ gōng yǔ wǒ tóng shòu xiān dì tuō gū zhī mìng, ān rěn bèi zhī? yàn yuē: xī rì xiān gōng yǔ zhòng dá pò shǔ bīng zhī shí, lèi shòu cǐ rén zhī qì, yīn ér zhì sǐ. zhǔ gōng rú hé bù chá yě? shuǎng měng rán xǐng wù, suì yǔ duō guān jì yì tíng dāng, rù zòu wèi zhǔ cáo fāng yuē: sī mǎ yì gōng gāo dé zhòng, kě jiā wèi tài fù. fāng cóng zhī, zì shì bīng quán jiē guī yú shuǎng. shuǎng mìng dì cáo xī wèi zhōng lǐng jūn, cáo xùn wèi wǔ wèi jiāng jūn, cáo yàn wèi sàn qí cháng shì, gè yǐn sān qiān yù lín jūn, rèn qí chū rù jìn gōng. yòu yòng hé yàn dèng yáng dīng mì wèi shàng shū, bì guǐ wèi sī lì xiào wèi, lǐ shèng wèi hé nán yǐn: cǐ wǔ rén rì yè yǔ shuǎng yì shì. yú shì cáo shuǎng mén xià bīn kè rì shèng. sī mǎ yì tuī bìng bù chū, èr zi yì jiē tuì zhí xián jū. shuǎng měi rì yǔ hé yàn děng yǐn jiǔ zuò lè: fán yòng yī fú qì mǐn, yǔ cháo tíng wú yì gè chù jìn gòng wán hǎo zhēn qí zhī wù, xiān qǔ shàng děng zhě rù jǐ, rán hòu jìn gōng, jiā rén měi nǚ, chōng mǎn fǔ yuàn. huáng mén zhāng dāng, chǎn shì cáo shuǎng, sī xuǎn xiān dì shì qiè qī bā rén, sòng rù fǔ zhōng shuǎng yòu xuǎn shàn gē wǔ liáng jiā zǐ nǚ sān sì shí rén, wèi jiā lè. yòu jiàn zhòng lóu huà gé, zào jīn yín qì mǐn, yòng qiǎo jiàng shù bǎi rén, zhòu yè gōng zuò. què shuō hé yàn wén píng yuán guǎn hé míng shù shù, qǐng yǔ lùn yì. shí dèng yáng zài zuò, wèn hé yuē: jūn zì wèi shàn yì ér yǔ bù jí yì zhōng cí yì, hé yě? hé yuē: fū shàn yì zhě, bù yán yì yě. yàn xiào ér zàn zhī yuē: kě wèi yào yán bù fán. yīn wèi hé yuē: shì wèi wǒ bo yī guà: kě zhì sān gōng fǒu? yòu wèn: lián mèng qīng yíng shù shí, lái jí bí shàng, cǐ shì hé zhào? hé yuē: yuán kǎi fǔ shùn, zhōu gōng zuǒ zhōu, jiē yǐ hé huì qiān gōng, xiǎng yǒu duō fú. jīn jūn hóu wèi zūn shì zhòng, ér huái dé zhě xiān, wèi wēi zhě zhòng, dài fēi xiǎo xīn qiú fú zhī dào. qiě bí zhě, shān yě shān gāo ér bù wēi, suǒ yǐ zhǎng shǒu guì yě. jīn qīng yíng chòu è ér jí yān. wèi jùn zhě diān, kě bù jù hū? yuàn jūn hóu póu duō yì guǎ, fēi lǐ wù lǚ: rán hòu sān gōng kě zhì, qīng yíng kě qū yě. dèng yáng nù yuē: cǐ lǎo shēng zhī cháng tán ěr! hé yuē: lǎo shēng zhě jiàn bù shēng, cháng tán zhě jiàn bù tán. suì fú xiù ér qù. èr rén dà xiào yuē: zhēn kuáng shì yě! hé dào jiā, yǔ jiù yán zhī. jiù dà jīng yuē: hé dèng èr rén, wēi quán shén zhòng, rǔ nài hé fàn zhī? hé yuē: wú yǔ sǐ rén yǔ, hé suǒ wèi yé! jiù wèn qí gù. hé yuē: dèng yáng xíng bù, jīn bù shù gǔ, mài bù zhì ròu, qǐ lì qīng yǐ, ruò wú shǒu zú: cǐ wèi guǐ zào zhī xiāng. hé yàn shì hòu, hún bù shǒu zhái, xuè bù huá sè, jīng shuǎng yān fú, róng ruò gǎo mù: cǐ wèi guǐ yōu zhī xiāng. èr rén zǎo wǎn bì yǒu shā shēn zhī huò, hé zú wèi yě! qí jiù dà mà hé wèi kuáng zi ér qù.
何晏告爽曰:「主公大權,不可委託他人,恐生後患。爽曰:「司馬公與我同受先帝託孤之命,安忍背之?」晏曰:「昔日先公與仲達破蜀兵之時,累受此人之氣,因而致死。主公如何不察也?」爽猛然省悟,遂與多官計議停當,入奏魏主曹芳曰:「司馬懿功高德重,可加為太傅。」芳從之,自是兵權皆歸於爽。爽命弟曹羲為中領軍,曹訓為武衛將軍,曹彥為散騎常侍,各引三千御林軍,任其出入禁宮。又用何晏、鄧颺、丁謐為尚書,畢軌為司隸校尉,李勝為河南尹:此五人日夜與爽議事。於是曹爽門下賓客日盛。司馬懿推病不出,二子亦皆退職閒居。爽每日與何晏等飲酒作樂:凡用衣服器皿,與朝廷無異;各處進貢玩好珍奇之物,先取上等者入己,然後進宮,佳人美女,充滿府院。黃門張當,諂事曹爽,私選先帝侍妾七八人,送入府中;爽又選善歌舞良家子女三四十人,為家樂。又建重樓畫閣,造金銀器皿,用巧匠數百人,晝夜工作。卻說何晏聞平原管輅明數術,請與論《易》。時鄧颺在座,問輅曰:「君自謂善《易》而語不及《易》中詞義,何也?」輅曰:「夫善《易》者,不言《易》也。」晏笑而贊之曰:「可謂要言不煩。」因謂輅曰:「試為我卜一卦:可至三公否?」又問:「連夢青蠅數十,來集鼻上,此是何兆?」輅曰:「元、愷輔舜,周公佐周,皆以和惠謙恭,享有多福。今君侯位尊勢重,而懷德者鮮,畏威者眾,殆非小心求福之道。且鼻者,山也;山高而不危,所以長守貴也。今青蠅臭惡而集焉。位峻者顛,可不懼乎?願君侯裒多益寡,非禮勿履:然後三公可至,青蠅可驅也。」鄧颺怒曰:「此老生之常談耳!」輅曰:「老生者見不生,常談者見不談。」遂拂袖而去。二人大笑曰:「真狂士也!」輅到家,與舅言之。舅大驚曰:「何、鄧二人,威權甚重,汝奈何犯之?」輅曰:「吾與死人語,何所畏耶!」舅問其故。輅曰:「鄧颺行步,筋不束骨,脈不制肉,起立傾倚,若無手足:此為『鬼躁』之相。何晏視候,魂不守宅,血不華色,精爽煙浮,容若槁木:此為『鬼幽』之相。二人早晚必有殺身之禍,何足畏也!」其舅大罵輅為狂子而去。
què shuō cáo shuǎng cháng yǔ hé yàn dèng yáng děng tián liè. qí dì cáo xī jiàn yuē: xiōng wēi quán tài shèn, ér hǎo chū wài yóu liè, tǎng wèi rén suǒ suàn, huǐ zhī wú jí. shuǎng chì yuē: bīng quán zài wú shǒu zhōng, hé jù zhī yǒu! sī nóng huán fàn yì jiàn, bù tīng. shí wèi zhǔ cáo fāng, gǎi zhèng shǐ shí nián wèi jiā píng yuán nián. cáo shuǎng yī xiàng zhuān quán, bù zhī zhòng dá xū shí, shì wèi zhǔ chú lǐ shèng wèi jīng zhōu cì shǐ, jí lìng lǐ shèng wǎng cí zhòng dá, jiù tàn xiāo xī. shèng jìng dào tài fù fǔ zhōng, zǎo yǒu mén lì bào rù. sī mǎ yì wèi èr zǐ yuē: cǐ nǎi cáo shuǎng shǐ lái tàn wú bìng zhī xū shí yě. nǎi qù guān sàn fā, shàng chuáng yōng bèi ér zuò, yòu lìng èr bì fú cè, fāng qǐng lǐ shèng rù fǔ. shèng zhì chuáng qián bài yuē: yī xiàng bù jiàn tài fù, shuí xiǎng rú cǐ bìng zhòng. jīn tiān zǐ mìng mǒu wèi jīng zhōu cì lì, tè lái bài cí. yì yáng dá yuē: bīng zhōu jìn shuò fāng, hǎo wèi zhī bèi. shèng yuē: chú jīng zhōu cì shǐ, fēi bīng zhōu yě. yì xiào yuē: nǐ fāng cóng bīng zhōu lái? shèng yuē: hàn shàng jīng zhōu ěr. yì dà xiào yuē: nǐ cóng jīng zhōu lái yě! shèng yuē: tài fù rú hé bìng dé zhè děng le? zuǒ yòu yuē: tài fù ěr lóng. shèng yuē: qǐ zhǐ bǐ yī yòng. zuǒ yòu qǔ zhǐ bǐ yǔ shèng. shèng xiě bì, chéng shàng, yì kàn zhī, xiào yuē: wú bìng de ěr lóng le. cǐ qù bǎo zhòng. yán qì, yǐ shǒu zhǐ kǒu. shì bì jìn tāng, yì jiāng kǒu jiù zhī, tāng liú mǎn jīn, nǎi zuò gěng yē zhī shēng yuē: wú jīn shuāi lǎo bìng dǔ, sǐ zài dàn xī yǐ. èr zi bù xiào, wàng jūn jiào zhī. jūn ruò jiàn dà jiāng jūn, qiān wàn kàn qù èr zi! yán qì, dào zài chuáng shàng, shēng sī qì chuǎn. lǐ shèng bài cí zhòng dá, huí jiàn cáo shuǎng, xì yán qí shì. shuǎng dà xǐ yuē: cǐ lǎo ruò sǐ, wú wú yōu yǐ! sī mǎ yì jiàn lǐ shèng qù le, suì qǐ shēn wèi èr zǐ yuē: lǐ shèng cǐ qù, huí bào xiāo xī, cáo shuǎng bì bù jì wǒ yǐ. zhǐ dài tā chū chéng tián liè zhī shí, fāng kě tú zhī. bù yī rì, cáo shuǎng qǐng wèi zhǔ cáo fāng qù yè gāo píng líng, jì sì xiān dì. dà xiǎo guān liáo, jiē suí jià chū chéng. shuǎng yǐn sān dì, bìng xīn fù rén hé yàn děng, jí yù lín jūn hù jià zhèng xíng, sī nóng huán fàn kòu mǎ jiàn yuē: zhǔ gōng zǒng diǎn jìn bīng, bù yí xiōng dì jiē chū. tǎng chéng zhōng yǒu biàn, rú zhī nài hé? shuǎng yǐ biān zhǐ ér chì zhī yuē: shuí gǎn wèi biàn! zài wù luàn yán! dāng rì, sī mǎ yì jiàn shuǎng chū chéng, xīn zhōng dà xǐ, jí qǐ jiù rì shǒu xià pò dí zhī rén, bìng jiā jiāng shù shí, yǐn èr zi shàng mǎ, jìng lái móu shā cáo shuǎng. zhèng shì: bì hù hū rán yǒu qǐ sè, qū bīng zì cǐ chěng xióng fēng.
卻說曹爽嘗與何晏、鄧颺等畋獵。其弟曹羲諫曰:「兄威權太甚,而好出外遊獵,倘為人所算,悔之無及。」爽叱曰:「兵權在吾手中,何懼之有!」司農桓范亦諫,不聽。時魏主曹芳,改正始十年為嘉平元年。曹爽一向專權,不知仲達虛實,適魏主除李勝為荊州刺史,即令李勝往辭仲達,就探消息。勝徑到太傅府中,早有門吏報入。司馬懿謂二子曰:「此乃曹爽使來探吾病之虛實也。」乃去冠散發,上床擁被而坐,又令二婢扶策,方請李勝入府。勝至床前拜曰:「一向不見太傅,誰想如此病重。今天子命某為荊州刺吏,特來拜辭。」懿佯答曰:「并州近朔方,好為之備。」勝曰:「除荊州刺史,非『并州』也。」懿笑曰:「你方從并州來?」勝曰:「漢上荊州耳。懿大笑曰:「你從荊州來也!」勝曰:「太傅如何病得這等了?」左右曰:「太傅耳聾。」勝曰:「乞紙筆一用。」左右取紙筆與勝。勝寫畢,呈上,懿看之,笑曰:「吾病的耳聾了。此去保重。」言訖,以手指口。侍婢進湯,懿將口就之,湯流滿襟,乃作哽噎之聲曰:「吾今衰老病篤,死在旦夕矣。二子不肖,望君教之。君若見大將軍,千萬看覷二子!」言訖,倒在床上,聲嘶氣喘。李勝拜辭仲達,回見曹爽,細言其事。爽大喜曰:「此老若死,吾無憂矣!」司馬懿見李勝去了,遂起身謂二子曰:「李勝此去,回報消息,曹爽必不忌我矣。只待他出城畋獵之時,方可圖之。」不一日,曹爽請魏主曹芳去謁高平陵,祭祀先帝。大小官僚,皆隨駕出城。爽引三弟,並心腹人何晏等,及御林軍護駕正行,司農桓范叩馬諫曰:「主公總典禁兵,不宜兄弟皆出。倘城中有變,如之奈何?」爽以鞭指而叱之曰:「誰敢為變!再勿亂言!」當日,司馬懿見爽出城,心中大喜,即起舊日手下破敵之人,並家將數十,引二子上馬,徑來謀殺曹爽。正是:閉戶忽然有起色,驅兵自此逞雄風。
wèi zhī cáo shuǎng xìng mìng rú hé, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知曹爽性命如何,且看下文分解。