wǔ hòu yù fú jǐn náng jì wèi zhǔ chāi qǔ chéng lù pán
武侯預伏錦囊計 魏主拆取承露盤
què shuō yáng yí wén bào qián lù yǒu bīng lán jié, máng lìng rén shào tàn. huí bào shuō wèi yán shāo jué zhàn dào, yǐn bīng lán lù. yí dà jīng yuē: chéng xiàng zài rì, liào cǐ rén jiǔ hòu bì fǎn, shuí xiǎng jīn rì guǒ rán rú cǐ! jīn duàn wú guī lù, dāng fù rú hé? fèi yī yuē: cǐ rén bì xiān niē zòu tiān zǐ, wū wú děng zào fǎn, gù shāo jué zhàn dào, zǔ è guī lù. wú děng yì dāng biǎo zòu tiān zǐ, chén wèi yán fǎn qíng, rán hòu tú zhī. jiāng wéi yuē: cǐ jiān yǒu yī xiǎo jìng, míng chá shān, suī qí qū xiǎn jùn, kě yǐ chāo chū zhàn dào zhī hòu. yī miàn xiě biǎo zòu wén tiān zǐ, yī miàn jiāng rén mǎ wàng chá shān xiǎo dào jìn fā.
卻說楊儀聞報前路有兵攔截,忙令人哨探。回報說魏延燒絕棧道,引兵攔路。儀大驚曰:「丞相在日,料此人久後必反,誰想今日果然如此!今斷吾歸路,當復如何?」費禕曰:「此人必先捏奏天子,誣吾等造反,故燒絕棧道,阻遏歸路。吾等亦當表奏天子,陳魏延反情,然後圖之。」姜維曰:「此間有一小徑,名槎山,雖崎嶇險峻,可以抄出棧道之後。」一面寫表奏聞天子,一面將人馬望槎山小道進發。
qiě shuō hòu zhǔ zài chéng dū, qǐn shí bù ān, dòng zhǐ bù níng yè zuò yī mèng, mèng jiàn chéng dū jǐn píng shān bēng dǎo suì jīng jué, zuò ér dài dàn, jù jí wén wǔ, rù cháo yuán mèng. qiào zhōu yuē: chén zuó yè yǎng guān tiān wén, jiàn yī xīng, chì sè, guāng máng yǒu jiǎo, zì dōng běi luò yú xī nán, zhǔ chéng xiàng yǒu dà xiōng zhī shì. jīn bì xià mèng shān bēng, zhèng yīng cǐ zhào. hòu zhǔ yù jiā jīng bù. hū bào lǐ fú dào, hòu zhǔ jí zhào rù wèn zhī. fú dùn shǒu qì zòu chéng xiàng yǐ wáng jiāng chéng xiàng lín zhōng yán yǔ, xì shù yī biàn. hòu zhǔ wén yán dà kū yuē: tiān sàng wǒ yě! kū dào yú lóng chuáng zhī shàng. shì chén fú rù hòu gōng. wú tài hòu wén zhī, yì fàng shēng dà kū bù yǐ. duō guān wú bù āi tòng, bǎi xìng rén rén tì qì. hòu zhǔ lián rì shāng gǎn, bù néng shè cháo. hū bào wèi yán biǎo zòu yáng yí zào fǎn, qún chén dà hài, rù gōng qǐ zòu hòu zhǔ, shí wú tài hòu yì zài gōng zhōng. hòu zhǔ wén zòu dà jīng, mìng jìn chén dú wèi yán biǎo. qí lüè yuē: zhēng xī dà jiāng jūn nán zhèng hóu chén wèi yán, chéng huáng chéng kǒng, dùn shǒu shàng yán: yáng yí zì zǒng bīng quán, lǜ zhòng zào fǎn, jié chéng xiàng líng jiù, yù yǐn dí rén rù jìng. chén xiān shāo jué zhàn dào, yǐ bīng shǒu yù. jǐn cǐ zòu wén. dú bì, hòu zhǔ yuē: wèi yán nǎi yǒng jiāng, zú kě jù yáng yí děng zhòng, hé gù shāo jué zhàn dào? wú tài hòu yuē: cháng wén xiān dì yǒu yán: kǒng míng shí wèi yán nǎo hòu yǒu fǎn gǔ, měi yù zhǎn zhī yīn lián qí yǒng, gù gū liú yòng. jīn bǐ zòu yáng yí děng zào fǎn, wèi kě qīng xìn. yáng yí nǎi wén rén, chéng xiàng wěi yǐ zhǎng shǐ zhī rèn, bì qí rén kě yòng. jīn rì ruò tīng cǐ yī miàn zhī cí, yáng yí děng bì tóu wèi yǐ. cǐ shì dāng shēn lǜ yuǎn yì, bù kě zào cì. zhòng guān zhèng shāng yì jiān, hū bào: zhǎng shǐ yáng yí yǒu jǐn jí biǎo dào. jìn chén chāi biǎo dú yuē: zhǎng shǐ suī jūn jiāng jūn chén yáng yí, chéng huáng chéng kǒng, dùn shǒu jǐn biǎo: chéng xiàng lín zhōng, jiāng dà shì wěi yú chén, zhào yī jiù zhì, bù gǎn biàn gèng, shǐ wèi yán duàn hòu, jiāng wéi cì zhī. jīn wèi yán bù zūn chéng xiàng yí yǔ, zì tí běn bù rén mǎ, xiān rù hàn zhōng, fàng huǒ shāo duàn zhàn dào, jié chéng xiàng líng chē, móu wèi bù guǐ. biàn qǐ cāng zú, jǐn fēi zhāng zòu wén. tài hòu tīng bì, wèn: qīng děng suǒ jiàn ruò hé? jiǎng wǎn zòu yuē: yǐ chén yú jiàn: yáng yí wèi rén suī bǐng xìng guò jí, bù néng róng wù, zhì yú chóu dù liáng cǎo, cān zàn jūn jī, yǔ chéng xiàng bàn shì duō shí, jīn chéng xiàng lín zhōng, wěi yǐ dà shì, jué fēi bèi fǎn zhī rén. wèi yán píng rì shì gōng wù gāo, rén jiē xià zhī yí dú bù jiǎ jiè, yán xīn huái hèn jīn jiàn yí zǒng bīng, xīn zhōng bù fú, gù shāo zhàn dào, duàn qí guī lù, yòu wū zòu ér tú xiàn hài. chén yuàn jiāng quán jiā liáng jiàn, bǎo yáng yí bù fǎn. shí bù gǎn bǎo wèi yán. dǒng yǔn yì zòu yuē: wèi yán zì shì gōng gāo, cháng yǒu bù píng zhī xīn, kǒu chū yuàn yán. xiàng suǒ yǐ bù jí fǎn zhě, jù chéng xiàng ěr. jīn chéng xiàng xīn wáng, chéng jī wèi luàn, shì suǒ bì rán. ruò yáng yí, cái gàn mǐn dá, wèi chéng xiàng suǒ rèn yòng, bì bù bèi fǎn. hòu zhǔ yuē: ruò wèi yán guǒ fǎn, dāng yòng hé cè yù zhī? jiǎng wǎn yuē: chéng xiàng sù yí cǐ rén, bì yǒu yí jì shòu yǔ yáng yí. ruò yí wú shì, ān néng tuì rù gǔ kǒu hū? yán bì zhōng jì yǐ. bì xià kuān xīn. bù duō shí, wèi yán yòu biǎo zhì, gào chēng yáng yí bèi fǎn. zhèng lǎn biǎo zhī jiān, yáng yí yòu biǎo dào, zòu chēng wèi yán bèi fǎn. èr rén jiē lián jù biǎo, gè chén shì fēi. hū bào fèi yī dào. hòu zhǔ zhào rù, yī xì zòu wèi yán fǎn qíng. hòu zhǔ yuē: ruò rú cǐ, qiě lìng dǒng yǔn jiǎ jié shì quàn, yòng hǎo yán fǔ wèi. yǔn fèng zhào ér qù.
且說後主在成都,寢食不安,動止不寧;夜作一夢,夢見成都錦屏山崩倒;遂驚覺,坐而待旦,聚集文武,入朝圓夢。譙周曰:「臣昨夜仰觀天文,見一星,赤色,光芒有角,自東北落於西南,主丞相有大凶之事。今陛下夢山崩,正應此兆。」後主愈加驚怖。忽報李福到,後主急召入問之。福頓首泣奏丞相已亡;將丞相臨終言語,細述一遍。後主聞言大哭曰:「天喪我也!」哭倒於龍床之上。侍臣扶入後宮。吳太后聞之,亦放聲大哭不已。多官無不哀慟,百姓人人涕泣。後主連日傷感,不能設朝。忽報魏延表奏楊儀造反,群臣大駭,入宮啟奏後主,時吳太后亦在宮中。後主聞奏大驚,命近臣讀魏延表。其略曰:「征西大將軍、南鄭侯臣魏延,誠惶誠恐,頓首上言:楊儀自總兵權,率眾造反,劫丞相靈柩,欲引敵人入境。臣先燒絕棧道,以兵守御。謹此奏聞。」讀畢,後主曰:「魏延乃勇將,足可拒楊儀等眾,何故燒絕棧道?」吳太后曰:「嘗聞先帝有言:孔明識魏延腦後有反骨,每欲斬之;因憐其勇,故姑留用。今彼奏楊儀等造反,未可輕信。楊儀乃文人,丞相委以長史之任,必其人可用。今日若聽此一面之詞,楊儀等必投魏矣。此事當深慮遠議,不可造次。」眾官正商議間,忽報:長史楊儀有緊急表到。近臣拆表讀曰:「長史、綏軍將軍臣楊儀,誠惶誠恐,頓首謹表:丞相臨終,將大事委於臣,照依舊制,不敢變更,使魏延斷後,姜維次之。今魏延不遵丞相遺語,自提本部人馬,先入漢中,放火燒斷棧道,劫丞相靈車,謀為不軌。變起倉卒,謹飛章奏聞。」太后聽畢,問:「卿等所見若何?」蔣琬奏曰:「以臣愚見:楊儀為人雖稟性過急,不能容物,至於籌度糧草,參贊軍機,與丞相辦事多時,今丞相臨終,委以大事,決非背反之人。魏延平日恃功務高,人皆下之;儀獨不假借,延心懷恨;今見儀總兵,心中不服,故燒棧道,斷其歸路,又誣奏而圖陷害。臣願將全家良賤,保楊儀不反。實不敢保魏延。」董允亦奏曰:「魏延自恃功高,常有不平之心,口出怨言。向所以不即反者,懼丞相耳。今丞相新亡,乘機為亂,勢所必然。若楊儀,才幹敏達,為丞相所任用,必不背反。」後主曰:「若魏延果反,當用何策御之?」蔣琬曰:「丞相素疑此人,必有遺計授與楊儀。若儀無恃,安能退入谷口乎?延必中計矣。陛下寬心。」不多時,魏延又表至,告稱楊儀背反。正覽表之間,楊儀又表到,奏稱魏延背反。二人接連具表,各陳是非。忽報費禕到。後主召入,禕細奏魏延反情。後主曰:「若如此,且令董允假節釋勸,用好言撫慰。」允奉詔而去。
què shuō wèi yán shāo duàn zhàn dào, tún bīng nán gǔ, bǎ zhù ài kǒu, zì yǐ wèi dé jì bù xiǎng yáng yí jiāng wéi xīng yè yǐn bīng chāo dào nán gǔ zhī hòu. yí kǒng hàn zhōng yǒu shī, lìng xiān fēng hé píng yǐn sān qiān bīng xiān xíng. yí tóng jiāng wéi děng yǐn bīng fú jiù wàng hàn zhōng ér lái.
卻說魏延燒斷棧道,屯兵南谷,把住隘口,自以為得計;不想楊儀、姜維星夜引兵抄到南谷之後。儀恐漢中有失,令先鋒何平引三千兵先行。儀同姜維等引兵扶柩望漢中而來。
qiě shuō hé píng yǐn bīng jìng dào nán gǔ zhī hòu, léi gǔ nà hǎn. shào mǎ fēi bào wèi yán, shuō yáng yí lìng xiān fēng hé píng yǐn bīng zì chá shān xiǎo lù chāo lái nuò zhàn. yán dà nù, jí pī guà shàng mǎ, tí dāo yǐn bīng lái yíng. liǎng zhèn duì yuán, hé píng chū mǎ dà mà yuē: fǎn zéi wèi yán ān zài? yán yì mà yuē: rǔ zhù yáng yí zào fǎn, hé gǎn mà wǒ! píng chì yuē: chéng xiàng xīn wáng, gǔ ròu wèi hán, rǔ yān gǎn zào fǎn! nǎi yáng biān zhǐ chuān bīng yuē: rǔ děng jūn shì, jiē shì xī chuān zhī rén, chuān zhōng duō yǒu fù mǔ qī zǐ, xiōng dì qīn péng chéng xiàng zài rì, bù céng bó dài rǔ děng, jīn bù kě zhù fǎn zéi, yí gè huí jiā xiāng, tīng hòu shǎng cì. zhòng jūn wén yán, dà hǎn yī shēng, sàn qù dà bàn. yán dà nù, huī dāo zòng mǎ, zhí qǔ hé píng. píng tǐng qiāng lái yíng. zhàn bù shù hé, píng zhà bài ér zǒu, yán suí hòu gǎn lái. zhòng jūn gōng nǔ qí fā, yán bō mǎ ér huí. jiàn zhòng jūn fēn fēn kuì sàn, yán zhuǎn nù, pāi mǎ gǎn shàng, shā le shù rén, què zhǐ zhǐ è bú zhù zhǐ yǒu mǎ dài suǒ lǐng sān bǎi rén bù dòng, yán wèi dài yuē: gōng zhēn xīn zhù wǒ, shì chéng zhī hòu, jué bù xiāng fù. suì yǔ mǎ dài zhuī shā hé píng. píng yǐn bīng fēi bēn ér qù. wèi yán shōu jù cán jūn, yǔ mǎ dài shāng yì yuē: wǒ děng tóu wèi, ruò hé? dài yuē: jiāng jūn zhī yán, bù zhì shén yě. dà zhàng fū hé bù zì tú bà yè, nǎi qīng qū xī yú rén yé? wú guān jiāng jūn zhì yǒng zú bèi, liǎng chuān zhī shì, shuí gǎn dǐ dí? wú shì tóng jiāng jūn xiān qǔ hàn zhōng, suí hòu jìn gōng xī chuān.
且說何平引兵徑到南谷之後,擂鼓吶喊。哨馬飛報魏延,說楊儀令先鋒何平引兵自槎山小路抄來搦戰。延大怒,急披掛上馬,提刀引兵來迎。兩陣對圓,何平出馬大罵曰:「反賊魏延安在?」延亦罵曰:「汝助楊儀造反,何敢罵我!」平叱曰:「丞相新亡,骨肉未寒,汝焉敢造反!」乃揚鞭指川兵曰:「汝等軍士,皆是西川之人,川中多有父母妻子,兄弟親朋;丞相在日,不曾薄待汝等,今不可助反賊,宜各回家鄉,聽候賞賜。」眾軍聞言,大喊一聲,散去大半。延大怒,揮刀縱馬,直取何平。平挺槍來迎。戰不數合,平詐敗而走,延隨後趕來。眾軍弓弩齊發,延撥馬而回。見眾軍紛紛潰散,延轉怒,拍馬趕上,殺了數人,卻只止遏不住;只有馬岱所領三百人不動,延謂岱曰:「公真心助我,事成之後,決不相負。」遂與馬岱追殺何平。平引兵飛奔而去。魏延收聚殘軍,與馬岱商議曰:「我等投魏,若何?」岱曰:「將軍之言,不智甚也。大丈夫何不自圖霸業,乃輕屈膝於人耶?吾觀將軍智勇足備,兩川之士,誰敢抵敵?吾誓同將軍先取漢中,隨後進攻西川。」
yán dà xǐ, suì tóng mǎ dài yǐn bīng zhí qǔ nán zhèng. jiāng wéi zài nán zhèng chéng shàng, jiàn wèi yán mǎ dài yào wǔ yáng wēi, fēng yōng ér lái. wéi jí lìng zhuāi qǐ diào qiáo. yán dài èr rén dà jiào: zǎo jiàng! jiāng wéi lìng rén qǐng yáng yí shāng yì yuē: wèi yán yǒng měng, gèng jiān mǎ dài xiāng zhù, suī rán jūn shǎo, hé jì tuì zhī? yí yuē: chéng xiàng lín zhōng, yí yī jǐn náng, zhǔ yuē: ruò wèi yán zào fǎn, lín zhèn duì dí zhī shí, fāng kě kāi chāi, biàn yǒu zhǎn wèi yán zhī jì. jīn dāng qǔ chū yī kàn. suì chū jǐn náng chāi fēng kàn shí, tí yuē: dài yǔ wèi yán duì dí, mǎ shàng fāng xǔ chāi kāi. wéi dà xǐ yuē: jì chéng xiàng yǒu jiè yuē, zhǎng shǐ kě shōu zhí. wú xiān yǐn bīng chū chéng, liè wèi zhèn shì, gōng kě biàn lái. jiāng wéi pī guà shàng mǎ, chuò qiāng zài shǒu, yǐn sān qiān jūn, kāi le chéng mén, yī qí chōng chū, gǔ shēng dà zhèn, pái chéng zhèn shì. wéi tǐng qiāng lì mǎ yú mén qí zhī xià, gāo shēng dà mà yuē: fǎn zéi wèi yán! chéng xiàng bù céng kuī nǐ, jīn rì rú hé bèi fǎn? yán héng dāo lēi mǎ ér yán yuē: bó yuē, bù gàn nǐ shì. zhǐ jiào yáng yí lái! yí zài mén qí yǐng lǐ, chāi kāi jǐn náng shì zhī, rú cǐ rú cǐ. yí dà xǐ, qīng qí ér chū, lì mǎ zhèn qián, shǒu zhǐ wèi yán ér xiào yuē: chéng xiàng zài rì, zhī rǔ jiǔ hòu bì fǎn, jiào wǒ tí bèi, jīn guǒ yīng qí yán. rǔ gǎn zài mǎ shàng lián jiào sān shēng shuí gǎn shā wǒ, biàn shì zhēn dà zhàng fū, wú jiù xiàn hàn zhōng chéng chí yǔ rǔ. yán dà xiào yuē: yáng yí pǐ fū tīng zhe! ruò kǒng míng zài rì, wú shàng jù tā sān fēn tā jīn yǐ wáng, tiān xià shuí gǎn dí wǒ? xiū dào lián jiào sān shēng, biàn jiào sān wàn shēng, yì yǒu hé nán! suì tí dāo àn pèi, yú mǎ shàng dà jiào yuē: shuí gǎn shā wǒ? yī shēng wèi bì, nǎo hòu yī rén lì shēng ér yīng yuē: wú gǎn shā rǔ! shǒu qǐ dāo luò, zhǎn wèi yán yú mǎ xià. zhòng jiē hài rán. zhǎn wèi yán zhě, nǎi mǎ dài yě. yuán lái kǒng míng lín zhōng zhī shí, shòu mǎ dài yǐ mì jì, zhǐ dài wèi yán hǎn jiào shí, biàn chū qí bù yì zhǎn zhī dāng rì, yáng yí dú bà jǐn náng jì cè, yǐ zhī fú xià mǎ dài zài bǐ, gù yī jì ér xíng, guǒ rán shā le wèi yán. hòu rén yǒu shī yuē: zhū gé xiān jī shí wèi yán, yǐ zhī rì hòu fǎn xī chuān. jǐn náng yí jì rén nán liào, què jiàn chéng gōng zài mǎ qián.
延大喜,遂同馬岱引兵直取南鄭。姜維在南鄭城上,見魏延、馬岱耀武揚威,風擁而來。維急令拽起吊橋。延、岱二人大叫:「早降!」姜維令人請楊儀商議曰:「魏延勇猛,更兼馬岱相助,雖然軍少,何計退之?」儀曰:「丞相臨終,遺一錦囊,囑曰:若魏延造反,臨陣對敵之時,方可開拆,便有斬魏延之計。今當取出一看。」遂出錦囊拆封看時,題曰:「待與魏延對敵,馬上方許拆開。」維大喜曰:「既丞相有戒約,長史可收執。吾先引兵出城,列為陣勢,公可便來。」姜維披掛上馬,綽槍在手,引三千軍,開了城門,一齊衝出,鼓聲大震,排成陣勢。維挺槍立馬於門旗之下,高聲大罵曰:「反賊魏延!丞相不曾虧你,今日如何背反?」延橫刀勒馬而言曰:「伯約,不干你事。只教楊儀來!」儀在門旗影里,拆開錦囊視之,如此如此。儀大喜,輕騎而出,立馬陣前,手指魏延而笑曰:「丞相在日,知汝久後必反,教我提備,今果應其言。汝敢在馬上連叫三聲『誰敢殺我』,便是真大丈夫,吾就獻漢中城池與汝。」延大笑曰:「楊儀匹夫聽着!若孔明在日,吾尚懼他三分;他今已亡,天下誰敢敵我?休道連叫三聲,便叫三萬聲,亦有何難!」遂提刀按轡,於馬上大叫曰:「誰敢殺我?」一聲未畢,腦後一人厲聲而應曰:「吾敢殺汝!」手起刀落,斬魏延於馬下。眾皆駭然。斬魏延者,乃馬岱也。原來孔明臨終之時,授馬岱以密計,只待魏延喊叫時,便出其不意斬之;當日,楊儀讀罷錦囊計策,已知伏下馬岱在彼,故依計而行,果然殺了魏延。後人有詩曰:「諸葛先機識魏延,已知日後反西川。錦囊遺計人難料,卻見成功在馬前。」
què shuō dǒng yǔn wèi jí dào nán zhèng, mǎ dài yǐ zhǎn le wèi yán, yǔ jiāng wéi hé bīng yī chù. yáng yí jù biǎo xīng yè zòu wén hòu zhǔ. hòu zhǔ jiàng zhǐ yuē: jì yǐ míng zhèng qí zuì, réng niàn qián gōng, cì guān guǒ zàng zhī. yáng yí děng fú kǒng míng líng jiù dào chéng dū, hòu zhǔ yǐn wén wǔ guān liáo, jǐn jiē guà xiào, chū chéng èr shí lǐ yíng jiē. hòu zhǔ fàng shēng dà kū. shàng zhì gōng qīng dài fū, xià jí shān lín bǎi xìng, nán nǚ lǎo yòu, wú bù tòng kū, āi shēng zhèn dì. hòu zhǔ mìng fú jiù rù chéng, tíng yú chéng xiàng fǔ zhōng. qí zi zhū gé zhān shǒu xiào jū sàng.
卻說董允未及到南鄭,馬岱已斬了魏延,與姜維合兵一處。楊儀具表星夜奏聞後主。後主降旨曰:「既已名正其罪,仍念前功,賜棺槨葬之。」楊儀等扶孔明靈柩到成都,後主引文武官僚,盡皆掛孝,出城二十里迎接。後主放聲大哭。上至公卿大夫,下及山林百姓,男女老幼,無不痛哭,哀聲震地。後主命扶柩入城,停於丞相府中。其子諸葛瞻守孝居喪。
hòu zhǔ hái cháo, yáng yí zì fù qǐng zuì. hòu zhǔ lìng jìn chén qù qí fù yuē: ruò fēi qīng néng yī chéng xiàng yí jiào, líng jiù hé rì dé guī, wèi yán rú hé dé miè. dà shì bǎo quán, jiē qīng zhī lì yě. suì jiā yáng yí wèi zhōng jūn shī. mǎ dài yǒu tǎo nì zhī gōng, jí yǐ wèi yán zhī jué jué zhī. yí chéng shàng kǒng míng yí biǎo. hòu zhǔ lǎn bì, dà kū, jiàng zhǐ bo dì ān zàng. fèi yī zòu yuē: chéng xiàng lín zhōng, mìng zàng yú dìng jūn shān, bù yòng qiáng yuán zhuān shí, yì bù yòng yī qiè jì wù. hòu zhǔ cóng zhī. zé běn nián shí yuè jí rì, hòu zhǔ zì sòng líng jiù zhì dìng jūn shān ān zàng. hòu zhǔ jiàng zhào zhì jì, shì hào zhōng wǔ hòu lìng jiàn miào yú miǎn yáng, sì shí xiǎng jì. hòu dù gōng bù yǒu shī yuē: chéng xiàng cí táng hé chù xún, jǐn guān chéng wài bǎi sēn sēn. yìng jiē bì cǎo zì chūn sè, gé yè huáng lí kōng hǎo yīn. sān gù pín fán tiān xià jì, liǎng cháo kāi jì lǎo chén xīn. chū shī wèi jié shēn xiān sǐ, zhǎng shǐ yīng xióng lèi mǎn jīn! yòu dù gōng bù shī yuē: zhū gé dà míng chuí yǔ zhòu, zōng chén yí xiàng sù qīng gāo. sān fēn gē jù yū chóu cè, wàn gǔ yún xiāo yī yǔ máo. bó zhòng zhī jiān jiàn yī lǚ, zhǐ huī ruò dìng shī xiāo cáo. yùn yí hàn zuò zhōng nán fù, zhì jué shēn jiān jūn wù láo.
後主還朝,楊儀自縛請罪。後主令近臣去其縛曰:「若非卿能依丞相遺教,靈柩何日得歸,魏延如何得滅。大事保全,皆卿之力也。」遂加楊儀為中軍師。馬岱有討逆之功,即以魏延之爵爵之。儀呈上孔明遺表。後主覽畢,大哭,降旨卜地安葬。費禕奏曰:「丞相臨終,命葬於定軍山,不用牆垣磚石,亦不用一切祭物。」後主從之。擇本年十月吉日,後主自送靈柩至定軍山安葬。後主降詔致祭,諡號忠武侯;令建廟於沔陽,四時享祭。後杜工部有詩曰:「丞相祠堂何處尋,錦官城外柏森森。映階碧草自春色,隔葉黃鸝空好音。三顧頻煩天下計,兩朝開濟老臣心。出師未捷身先死,長使英雄淚滿襟!」又杜工部詩曰:「諸葛大名垂宇宙,宗臣遺像肅清高。三分割據紆籌策,萬古雲霄一羽毛。伯仲之間見伊呂,指揮若定失蕭曹。運移漢祚終難復,志決身殲軍務勞。」
què shuō hòu zhǔ huí dào chéng dū, hū jìn chén zòu yuē: biān tíng bào lái, dōng wú lìng quán cóng yǐn bīng shù wàn, tún yú bā qiū jiè kǒu, wèi zhī hé yì. hòu zhǔ jīng yuē: chéng xiàng xīn wáng, dōng wú fù méng qīn jiè, rú zhī nài hé? jiǎng wǎn zòu yuē: chén gǎn bǎo wáng píng zhāng yí yǐn bīng shù wàn tún yú yǒng ān, yǐ fáng bù cè. bì xià zài mìng yī rén qù dōng wú bào sàng, yǐ tàn qí dòng jìng. hòu zhǔ yuē: xū dé yī shé biàn zhī shì wèi shǐ. yī rén yīng shēng ér chū yuē: wēi chén yuàn wǎng. zhòng shì zhī, nǎi nán yáng ān zhòng rén, xìng zōng, míng yù, zì dé yàn, guān rèn cān jūn yòu zhōng láng jiāng. hòu zhǔ dà xǐ, jí mìng zōng yù wǎng dōng wú bào sàng, jiān tàn xū shí. zōng yù lǐng mìng, jìng dào jīn líng, rù jiàn wú zhǔ sūn quán. lǐ bì, zhǐ jiàn zuǒ yòu rén jiē zhe sù yī. quán zuò sè ér yán yuē: wú shǔ yǐ wèi yī jiā, qīng zhǔ hé gù ér zēng bái dì zhī shǒu yě? yù yuē: chén yǐ wèi dōng yì bā qiū zhī shù, xī zēng bái dì zhī shǒu, jiē shì shì yí rán, jù bù zú yǐ xiāng wèn yě. quán xiào yuē: qīng bù yà yú dèng zhī. nǎi wèi zōng yù yuē: zhèn wén zhū gé chéng xiàng guī tiān, měi rì liú tì, lìng guān liáo jǐn jiē guà xiào. zhèn kǒng wèi rén chéng sàng qǔ shǔ, gù zēng bā qiū shǒu bīng wàn rén, yǐ wèi jiù yuán, bié wú tā yì yě. yù dùn shǒu bài xiè. quán yuē: zhèn jì xǔ yǐ tóng méng, ān yǒu bèi yì zhī lǐ? yù yuē: tiān zǐ yīn chéng xiàng xīn wáng, tè mìng chén lái bào sàng. quán suì qǔ jīn pī jiàn yī zhī zhé zhī, shè shì yuē: zhèn ruò fù qián méng, zi sūn jué miè! yòu mìng shǐ jī xiāng bó diàn yí, rù chuān zhì jì.
卻說後主回到成都,忽近臣奏曰:「邊庭報來,東吳令全琮引兵數萬,屯於巴丘界口,未知何意。」後主驚曰:「丞相新亡,東吳負盟侵界,如之奈何?」蔣琬奏曰:「臣敢保王平、張嶷引兵數萬屯於永安,以防不測。陛下再命一人去東吳報喪,以探其動靜。」後主曰:「須得一舌辯之士為使。」一人應聲而出曰:「微臣願往。」眾視之,乃南陽安眾人,姓宗,名預,字德艷,官任參軍、右中郎將。後主大喜,即命宗預往東吳報喪,兼探虛實。宗預領命,徑到金陵,入見吳主孫權。禮畢,只見左右人皆着素衣。權作色而言曰:「吳、蜀已為一家,卿主何故而增白帝之守也?」預曰:「臣以為東益巴丘之戍,西增白帝之守,皆事勢宜然,俱不足以相問也。」權笑曰:「卿不亞於鄧芝。」乃謂宗預曰:「朕聞諸葛丞相歸天,每日流涕,令官僚盡皆掛孝。朕恐魏人乘喪取蜀,故增巴丘守兵萬人,以為救援,別無他意也。」預頓首拜謝。權曰:「朕既許以同盟,安有背義之理?」預曰:「天子因丞相新亡,特命臣來報喪。」權遂取金鈚箭一枝折之,設誓曰:「朕若負前盟,子孫絕滅!」又命使齎香帛奠儀,入川致祭。
zōng yù bài cí wú zhǔ, tóng wú shǐ hái chéng dū, rù jiàn hòu zhǔ, zòu yuē: wú zhǔ yīn chéng xiàng xīn wáng, yì zì liú tì, lìng qún chén jiē guà xiào. qí yì bīng bā qiū zhě, kǒng wèi rén chéng xū ér rù, bié wú yì xīn. jīn zhé jiàn wèi shì, bìng bù bèi méng. hòu zhǔ dà xǐ, zhòng shǎng zōng yù, hòu dài wú shǐ qù qì. suì yī kǒng míng yí yán, jiā jiǎng wǎn wèi chéng xiàng dà jiāng jūn, lù shàng shū shì jiā fèi yī wèi shàng shū lìng, tóng lǐ chéng xiàng shì jiā wú yì wèi chē qí jiāng jūn, jiǎ jié dū hàn zhōng jiāng wéi wèi fǔ hàn jiāng jūn píng xiāng hóu, zǒng dū zhū chù rén mǎ, tóng wú yì chū tún hàn zhōng, yǐ fáng wèi bīng. qí yú jiāng xiào, gè yī jiù zhí. yáng yí zì yǐ wèi nián huàn xiān yú jiǎng wǎn, ér wèi chū wǎn xià qiě zì shì gōng gāo, wèi yǒu zhòng shǎng, kǒu chū yuàn yán, wèi fèi yī yuē: xī rì chéng xiàng chū wáng, wú ruò jiāng quán shī tóu wèi, níng dāng jì mò rú cǐ yé! fèi yī nǎi jiāng cǐ yán jù biǎo mì zòu hòu zhǔ. hòu zhǔ dà nù, mìng jiāng yáng yí xià yù kān wèn, yù zhǎn zhī. jiǎng wǎn zòu yuē: yí suī yǒu zuì, dàn rì qián suí chéng xiàng duō lì gōng láo, wèi kě zhǎn yě, dāng fèi wèi shù rén. hòu zhǔ cóng zhī, suì biǎn yáng yí fù hàn jiā jùn wèi mín. yí xiū cán zì wěn ér sǐ.
宗預拜辭吳主,同吳使還成都,入見後主,奏曰:「吳主因丞相新亡,亦自流涕,令群臣皆掛孝。其益兵巴丘者,恐魏人乘虛而入,別無異心。今折箭為誓,並不背盟。」後主大喜,重賞宗預,厚待吳使去訖。遂依孔明遺言,加蔣琬為丞相、大將軍,錄尚書事;加費禕為尚書令,同理丞相事;加吳懿為車騎將軍,假節督漢中;姜維為輔漢將軍、平襄侯,總督諸處人馬,同吳懿出屯漢中,以防魏兵。其餘將校,各依舊職。楊儀自以為年宦先於蔣琬,而位出琬下;且自恃功高,未有重賞,口出怨言,謂費禕曰:「昔日丞相初亡,吾若將全師投魏,寧當寂寞如此耶!」費禕乃將此言具表密奏後主。後主大怒,命將楊儀下獄勘問,欲斬之。蔣琬奏曰:「儀雖有罪,但日前隨丞相多立功勞,未可斬也,當廢為庶人。」後主從之,遂貶楊儀赴漢嘉郡為民。儀羞慚自刎而死。
shǔ hàn jiàn xìng shí sān nián, wèi zhǔ cáo ruì qīng lóng sān nián, wú zhǔ sūn quán jiā hé sì nián, sān guó gè bù xìng bīng, dān shuō wèi zhǔ fēng sī mǎ yì wèi tài wèi, zǒng dū jūn mǎ, ān zhèn zhū biān. yì bài xiè huí luò yáng qù qì. wèi zhǔ zài xǔ chāng, dà xìng tǔ mù, jiàn gài gōng diàn yòu yú luò yáng zào cháo yáng diàn tài jí diàn, zhú zǒng zhāng guān, jù gāo shí zhàng yòu lì chóng huá diàn qīng xiāo gé fèng huáng lóu jiǔ lóng chí, mìng bó shì mǎ jūn jiān zào, jí qí huá lì: diāo liáng huà dòng, bì wǎ jīn zhuān, guāng huī yào rì. xuǎn tiān xià qiǎo jiàng sān wàn yú rén, mín fū sān shí yú wàn, bù fēn zhòu yè ér zào. mín lì pí kùn, yuàn shēng bù jué.
蜀漢建興十三年,魏主曹睿青龍三年,吳主孫權嘉禾四年,三國各不興兵,單說魏主封司馬懿為太尉,總督軍馬,安鎮諸邊。懿拜謝回洛陽去訖。魏主在許昌,大興土木,建蓋宮殿;又於洛陽造朝陽殿、太極殿,築總章觀,俱高十丈;又立崇華殿、青霄閣、鳳凰樓、九龍池,命博士馬鈞監造,極其華麗:雕樑畫棟,碧瓦金磚,光輝耀日。選天下巧匠三萬餘人,民夫三十餘萬,不分晝夜而造。民力疲睏,怨聲不絕。
ruì yòu jiàng zhǐ qǐ tǔ mù yú fāng lín yuán, shǐ gōng qīng jiē fù tǔ shù mù yú qí zhōng. sī tú dǒng xún shàng biǎo qiè jiàn yuē. fú zì jiàn ān yǐ lái, yě zhàn sǐ wáng, huò mén dān hù jǐn suī yǒu cún zhě, yí gū lǎo ruò. ruò jīn gōng shì xiá xiǎo, yù guǎng dà zhī, yóu yí suí shí, bù fáng nóng wù. kuàng zuò wú yì zhī wù hū? bì xià jì zūn qún chén, xiǎn yǐ guān miǎn, bèi yǐ wén xiù, zài yǐ huá yú, suǒ yǐ yì yú xiǎo rén yě. jīn yòu shǐ fù mù dān tǔ, zhān tǐ tú zú, huǐ guó zhī guāng, yǐ chóng wú yì: shén wú wèi yě. kǒng zǐ yún: jūn shǐ chén yǐ lǐ, chén shì jūn yǐ zhōng. wú zhōng wú lǐ, guó hé yǐ lì? chén zhī yán chū bì sǐ ér zì bǐ yú niú zhī yī máo, shēng jì wú yì, sǐ yì hé sǔn. bǐng bǐ liú tì, xīn yǔ shì cí. chén yǒu bā zǐ, chén sǐ zhī hòu, lèi bì xià yǐ. bù shèng zhàn xin lì dài mìng zhī zhì! ruì lǎn biǎo nù yuē: dǒng xún bù pà sǐ yé! zuǒ yòu zòu qǐng zhǎn zhī. ruì yuē: cǐ rén sù yǒu zhōng yì, jīn qiě fèi wèi shù rén. zài yǒu wàng yán zhě bì zhǎn! shí yǒu tài zǐ shè rén zhāng mào, zì yàn cái, yì shàng biǎo qiè jiàn, ruì mìng zhǎn zhī. jí rì zhào mǎ jūn wèn yuē: zhèn jiàn gāo tái jùn gé, yù yǔ shén xiān wǎng lái, yǐ qiú zhǎng shēng bù lǎo zhī fāng. jūn zòu yuē: hàn cháo èr shí sì dì, wéi wǔ dì xiǎng guó zuì jiǔ, shòu suàn jí gāo, gài yīn fú tiān shàng rì jīng yuè huá zhī qì yě: cháng yú zhǎng ān gōng zhōng, jiàn bǎi liáng tái tái shàng lì yī tóng rén, shǒu pěng yī pán, míng yuē chéng lù pán, jiē sān gēng běi dǒu suǒ jiàng hàng xiè zhī shuǐ, qí míng yuē tiān jiāng, yòu yuē gān lù. qǔ cǐ shuǐ yòng měi yù wèi xiè, diào hé fú zhī, kě yǐ fǎn lǎo hái tóng. ruì dà xǐ yuē: rǔ jīn kě yǐn rén fū xīng yè zhì zhǎng ān, chāi qǔ tóng rén, yí zhì fāng lín yuán zhōng.
睿又降旨起土木於芳林園,使公卿皆負土樹木於其中。司徒董尋上表切諫曰。「伏自建安以來,野戰死亡,或門殫戶盡;雖有存者,遺孤老弱。若今宮室狹小,欲廣大之,猶宜隨時,不妨農務。況作無益之物乎?陛下既尊群臣,顯以冠冕,被以文繡,載以華輿,所以異於小人也。今又使負木擔土,沾體塗足,毀國之光,以崇無益:甚無謂也。孔子云:君使臣以禮,臣事君以忠。無忠無禮,國何以立?臣知言出必死;而自比於牛之一毛,生既無益,死亦何損。秉筆流涕,心與世辭。臣有八子,臣死之後,累陛下矣。不勝戰忄栗待命之至!」睿覽表怒曰:「董尋不怕死耶!」左右奏請斬之。睿曰:「此人素有忠義,今且廢為庶人。再有妄言者必斬!」時有太子舍人張茂,字彥材,亦上表切諫,睿命斬之。即日召馬鈞問曰:「朕建高台峻閣,欲與神仙往來,以求長生不老之方。」鈞奏曰:「漢朝二十四帝,惟武帝享國最久,壽算極高,蓋因服天上日精月華之氣也:嘗於長安宮中,建柏梁台;台上立一銅人,手捧一盤,名曰『承露盤』,接三更北斗所降沆瀣之水,其名曰『天漿』,又曰『甘露』。取此水用美玉為屑,調和服之,可以反老還童。」睿大喜曰:「汝今可引人夫星夜至長安,拆取銅人,移置芳林園中。」
jūn lǐng mìng, yǐn yī wàn rén zhì zhǎng ān, lìng zhōu wéi dā qǐ mù jià, shàng bǎi liáng tái qù. bù yí shí jiān, wǔ qiān rén lián shéng yǐn suǒ, xuán huán ér shàng. nà bǎi liáng tái gāo èr shí zhàng, tóng zhù yuán shí wéi. mǎ jūn jiào xiān chāi tóng rén. duō rén bìng lì chāi xià tóng rén lái, zhǐ jiàn tóng rén yǎn zhōng shān rán lèi xià. zhòng jiē dà jīng. hū rán tái biān yī zhèn kuáng fēng qǐ chù, fēi shā zǒu shí, jí ruò zhòu yǔ yī shēng xiǎng liàng, jiù rú tiān bēng dì liè: tái qīng zhù dào, yā sǐ qiān yú rén. jūn qǔ tóng rén jí jīn pán huí luò yáng, rù jiàn wèi zhǔ, xiàn shàng tóng rén chéng lù pán. wèi zhǔ wèn yuē: tóng zhù ān zài? jūn zòu yuē: zhù zhòng bǎi wàn jīn, bù néng yùn zhì. ruì lìng jiāng tóng zhù dǎ suì, yùn lái luò yáng, zhù chéng liǎng gè tóng rén, hào wèi wēng zhòng, liè yú sī mǎ mén wài yòu zhù tóng lóng fèng liǎng gè: lóng gāo sì zhàng, fèng gāo sān zhàng yú, lì zài diàn qián. yòu yú shàng lín yuàn zhōng, zhǒng qí huā yì mù, xù yǎng zhēn qín guài shòu. shǎo fù yáng fù shàng biǎo jiàn yuē: chén wén yáo shàng máo cí, ér wàn guó ān jū yǔ bēi gōng shì, ér tiān xià lè yè jí zhì yīn zhōu, huò táng chóng sān chǐ, dù yǐ jiǔ yán ěr. gǔ zhī shèng dì míng wáng, wèi yǒu jí gōng shì zhī gāo lì, yǐ diāo bì bǎi xìng zhī cái lì zhě yě. jié zuò xuán shì xiàng láng, zhòu wèi qīng gōng lù tái, yǐ sàng qí shè jì chǔ líng yǐ zhú zhāng huá ér shēn shòu qí huò qín shǐ huáng zuò ē páng ér yāng jí qí zi, tiān xià pàn zhī, èr shì ér miè. fū bù dù wàn mín zhī lì, yǐ cóng ěr mù zhī yù, wèi yǒu bù wáng zhě yě. bì xià dāng yǐ yáo shùn yǔ tāng wén wǔ wèi fǎ zé, yǐ jié zhòu chǔ qín wèi shēn jiè. ér nǎi zì xiá zì yì, wéi gōng tái shì shì, bì yǒu wēi wáng zhī huò yǐ. jūn zuò yuán shǒu, chén wèi gǔ gōng, cún wáng yī tǐ, dé shī tóng zhī. chén suī nú qiè, gǎn wàng zhèng chén zhī yì? yán bù qiē zhì, bù zú yǐ gǎn wù bì xià. jǐn kòu guān mù yù, fú qí zhòng zhū. biǎo shàng, ruì bù xǐng, zhǐ cuī dū mǎ jūn jiàn zào gāo tái, ān zhì tóng rén chéng lù pán. yòu jiàng zhǐ guǎng xuǎn tiān xià měi nǚ, rù fāng lín yuán zhōng. zhòng guān fēn fēn shàng biǎo jiàn zhèng, ruì jù bù tīng.
鈞領命,引一萬人至長安,令周圍搭起木架,上柏梁台去。不移時間,五千人連繩引索,旋環而上。那柏梁台高二十丈,銅柱圓十圍。馬鈞教先拆銅人。多人併力拆下銅人來,只見銅人眼中潸然淚下。眾皆大驚。忽然台邊一陣狂風起處,飛砂走石,急若驟雨;一聲響亮,就如天崩地裂:台傾柱倒,壓死千餘人。鈞取銅人及金盤迴洛陽,入見魏主,獻上銅人、承露盤。魏主問曰:「銅柱安在?」鈞奏曰:「柱重百萬斤,不能運至。」睿令將銅柱打碎,運來洛陽,鑄成兩個銅人,號為翁仲,列於司馬門外;又鑄銅龍鳳兩個:龍高四丈,鳳高三丈余,立在殿前。又於上林苑中,種奇花異木,蓄養珍禽怪獸。少傅楊阜上表諫曰:「臣聞堯尚茅茨,而萬國安居;禹卑宮室,而天下樂業;及至殷、周,或堂崇三尺,度以九筵耳。古之聖帝明王,未有極宮室之高麗,以凋敝百姓之財力者也。桀作璇室、象廊,紂為傾宮、鹿台,以喪其社稷;楚靈以築章華而身受其禍;秦始皇作阿房而殃及其子,天下叛之,二世而滅。夫不度萬民之力,以從耳目之欲,未有不亡者也。陛下當以堯、舜、禹、湯、文、武為法則,以桀、紂、楚、秦為深誡。而乃自暇自逸,惟宮台是飾,必有危亡之禍矣。君作元首,臣為股肱,存亡一體,得失同之。臣雖駑怯,敢忘諍臣之義?言不切至,不足以感寤陛下。謹叩棺沐浴,伏俟重誅。」表上,睿不省,只催督馬鈞建造高台,安置銅人、承露盤。又降旨廣選天下美女,入芳林園中。眾官紛紛上表諫諍,睿俱不聽。
què shuō cáo ruì zhī hòu máo shì, nǎi hé nèi rén yě xiān nián ruì wèi píng yuán wáng shí, zuì xiāng ēn ài jí jí dì wèi, lì wèi hòu hòu ruì yīn chǒng guō fū rén, máo hòu shī chǒng. guō fū rén měi ér huì, ruì shén bì zhī, měi rì qǔ lè, yuè yú bù chū gōng tà. shì suì chūn sān yuè, fāng lín yuán zhōng bǎi huā zhēng fàng, ruì tóng guō fū rén dào yuán zhōng shǎng wán yǐn jiǔ. guō fū rén yuē: hé bù qǐng huáng hòu tóng lè? hè yuē ruò bǐ zài, zhèn juān dī bù néng xià yàn yě. suì chuán yù gōng é, bù xǔ lìng máo hòu zhī dào. máo hòu jiàn ruì yuè yú bù rù zhèng gōng, shì rì yǐn shí yú gōng rén, lái cuì huā lóu shàng xiāo qiǎn, zhǐ tīng de lè shēng liáo liàng, nǎi wèn yuē: hé chù zòu lè? yī gōng guān qǐ yuē: nǎi shèng shàng yǔ guō fū rén yú yù huā yuán zhōng shǎng huā yǐn jiǔ. máo hòu wén zhī, xīn zhōng fán nǎo, huí gōng ān xiē. cì rì, máo huáng hòu chéng xiǎo chē chū gōng yóu wán, zhèng yíng jiàn ruì yú qū láng zhī jiān, nǎi xiào yuē: bì xià zuó yóu běi yuán, qí lè bù qiǎn yě! ruì dà nù, jí mìng qín zuó rì shì fèng zhū rén dào, chì yuē: zuó yóu běi yuán, zhèn jìn zuǒ yòu bù xǔ shǐ máo hòu zhī dào, hé dé yòu xuān lù! hè lìng gōng guān jiāng zhū shì fèng rén jǐn zhǎn zhī. máo hòu dà jīng, huí chē zhì gōng, ruì jí jiàng zhào cì máo huáng hòu sǐ, lì guō fū rén wèi huáng hòu. cháo chén mò gǎn jiàn zhě.
卻說曹睿之後毛氏,乃河內人也;先年睿為平原王時,最相恩愛;及即帝位,立為後;後睿因寵郭夫人,毛後失寵。郭夫人美而慧,睿甚嬖之,每日取樂,月余不出宮闥。是歲春三月,芳林園中百花爭放,睿同郭夫人到園中賞玩飲酒。郭夫人曰:「何不請皇后同樂?」壑曰;「若彼在,朕涓滴不能下咽也。」遂傳諭宮娥,不許令毛後知道。毛後見睿月余不入正宮,是日引十餘宮人,來翠花樓上消遣,只聽的樂聲嘹亮,乃問曰:「何處奏樂?」一宮官啟曰:「乃聖上與郭夫人於御花園中賞花飲酒。」毛後聞之,心中煩惱,回宮安歇。次日,毛皇后乘小車出宮遊玩,正迎見睿於曲廊之間,乃笑曰:「陛下昨游北園,其樂不淺也!」睿大怒,即命擒昨日侍奉諸人到,叱曰:「昨游北園,朕禁左右不許使毛後知道,何得又宣露!」喝令宮官將諸侍奉人盡斬之。毛後大驚,回車至宮,睿即降詔賜毛皇后死,立郭夫人為皇后。朝臣莫敢諫者。
hū yī rì, yōu zhōu cì shǐ wú qiū jiǎn shàng biǎo, bào chēng liáo dōng gōng sūn yuān zào fǎn, zì hào wèi yàn wáng, gǎi yuán shào hàn yuán nián, jiàn gōng diàn, lì guān zhí, xìng bīng rù kòu, yáo dòng běi fāng. ruì dà jīng, jí jù wén wǔ guān liáo, shāng yì qǐ bīng tuì yuān zhī cè. zhèng shì: cái jiāng tǔ mù láo zhōng guó, yòu jiàn gān gē qǐ wài fāng.
忽一日,幽州刺史毋丘儉上表,報稱遼東公孫淵造反,自號為燕王,改元紹漢元年,建宮殿,立官職,興兵入寇,搖動北方。睿大驚,即聚文武官僚,商議起兵退淵之策。正是:才將土木勞中國,又見干戈起外方。
wèi zhī hé yǐ yù zhī, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知何以御之,且看下文分解。