xīn pí zì zuǒ zhì, yǐng chuān yáng dí rén yě. qí xiān jiàn wǔ zhōng, zì lǒng xī dōng qiān. pí suí xiōng píng cóng yuán shào. tài zǔ wèi sī kōng, pì pí, pí bù dé yīng mìng. jí yuán shàng gōng xiōng tán yú píng yuán, tán shǐ pí yì tài zǔ qiú hé. tài zǔ jiāng zhēng jīng zhōu, cì yú xī píng. pí jiàn tài zǔ zhì tán yì, tài zǔ dà yuè. hòu shù rì, gèng yù xiān píng jīng zhōu, shǐ tán shàng zì xiāng bì. tā rì zhì jiǔ, pí wàng tài zǔ sè, zhī yǒu biàn, yǐ yǔ guō jiā. jiā bái tài zǔ, tài zǔ wèi pí yuē:" tán kě xìn? shàng bì kě kè bù?" pí duì yuē:" míng gōng wú wèn xìn yǔ zhà yě, zhí dāng lùn qí shì ěr. yuán shì běn xiōng dì xiāng fá, fēi wèi tā rén néng jiān qí jiān, nǎi wèi tiān xià kě dìng yú jǐ yě. jīn yī dàn qiú jiù yú míng gōng, cǐ kě zhī yě. xiǎn fǔ jiàn xiǎn sī kùn ér bù néng qǔ, cǐ lì jié yě. bīng gé bài yú wài, móu chén zhū yú nèi, xiōng dì chán xì, guó fēn wéi èr lián nián zhàn fá, ér jiè zhòu shēng jǐ shī, jiā yǐ hàn huáng, jī jǐn bìng zhēn, guó wú qūn cāng, xíng wú guǒ liáng, tiān zāi yīng yú shàng, rén shì kùn yú xià, mín wú yú zhì, jiē zhī tǔ bēng wǎ jiě, cǐ nǎi tiān wáng shàng zhī shí yě. bīng fǎ chēng yǒu shí chéng tāng chí dài jiǎ bǎi wàn ér wú sù zhě, bù néng shǒu yě. jīn wǎng gōng yè, shàng bù hái jiù, jí bù néng zì shǒu. hái jiù, jí tán zhǒng qí hòu. yǐ míng gōng zhī wēi, yīng kùn qióng zhī dí, jī pí bì zhī kòu, wú yì xùn fēng zhī zhèn qiū yè yǐ. tiān yǐ yuán shàng yǔ míng gōng, míng gōng bù qǔ ér fá jīng zhōu. jīng zhōu fēng lè, guó wèi yǒu xìn. zhòng huī yǒu yán:' qǔ luàn wǔ wáng.' fāng jīn èr yuán bù wù yuǎn lüè ér nèi xiàng tú, kě wèi luàn yǐ jū zhě wú shí, xíng zhě wú liáng, kě wèi wáng yǐ. zhāo bù móu xī, mín mìng mí jì, ér bù suí zhī, yù dài tā nián tā nián huò dēng, yòu zì zhī wáng ér gǎi xiū jué dé, shī suǒ yǐ yòng bīng zhī yào yǐ. jīn yīn qí qǐng jiù ér fǔ zhī, lì mò dà yān. qiě sì fāng zhī kòu, mò dà yú hé běi hé běi píng, zé liù jūn shèng ér tiān xià zhèn." tài zǔ yuē:" shàn." nǎi xǔ tán píng, cì yú lí yáng. míng nián gōng yè, kè zhī, biǎo pí wèi yì láng.
辛毗字佐治,颍川阳翟人也。其先建武中,自陇西东迁。毗随兄评从袁绍。太祖为司空,辟毗,毗不得应命。及袁尚攻兄谭於平原,谭使毗诣太祖求和。太祖将征荆州,次于西平。毗见太祖致谭意,太祖大悦。后数日,更欲先平荆州,使谭、尚自相弊。他日置酒,毗望太祖色,知有变,以语郭嘉。嘉白太祖,太祖谓毗曰:“谭可信?尚必可克不?”毗对曰:“明公无问信与诈也,直当论其势耳。袁氏本兄弟相伐,非谓他人能间其间,乃谓天下可定於己也。今一旦求救於明公,此可知也。显甫见显思困而不能取,此力竭也。兵革败於外,谋臣诛於内,兄弟谗阋,国分为二;连年战伐,而介胄生虮虱,加以旱蝗,饥馑并臻,国无囷仓,行无裹粮,天灾应於上,人事困於下,民无愚智,皆知土崩瓦解,此乃天亡尚之时也。兵法称有石城汤池带甲百万而无粟者,不能守也。今往攻邺,尚不还救,即不能自守。还救,即谭踵其后。以明公之威,应困穷之敌,击疲弊之寇,无异迅风之振秋叶矣。天以袁尚与明公,明公不取而伐荆州。荆州丰乐,国未有衅。仲虺有言:'取乱侮亡。'方今二袁不务远略而内相图,可谓乱矣;居者无食,行者无粮,可谓亡矣。朝不谋夕,民命靡继,而不绥之,欲待他年;他年或登,又自知亡而改脩厥德,失所以用兵之要矣。今因其请救而抚之,利莫大焉。且四方之寇,莫大於河北;河北平,则六军盛而天下震。”太祖曰:“善。”乃许谭平,次于黎阳。明年攻邺,克之,表毗为议郎。
jiǔ zhī, tài zǔ qiǎn dū hù cáo hóng píng xià biàn, shǐ pí yǔ cáo xiū cān zhī, lìng yuē:" xī gāo zǔ tān cái hào sè, ér liáng píng kuāng qí guò shī. jīn zuǒ zhì wén liè yōu bù qīng yǐ." jūn hái, wèi chéng xiàng zhǎng shǐ.
久之,太祖遣都护曹洪平下辩,使毗与曹休参之,令曰:“昔高祖贪财好色,而良、平匡其过失。今佐治、文烈忧不轻矣。”军还,为丞相长史。
wén dì jiàn zuò, qiān shì zhōng, cì jué guān nèi hóu. shí yì gǎi zhēng shuò. pí yǐ wèi shì zūn shùn yǔ zhī tǒng, yìng tiān shùn mín zhì yú tāng wǔ, yǐ zhàn fá dìng tiān xià, nǎi gǎi zhēng shuò. kǒng zǐ yuē" xíng xià zhī shí", zuǒ shì chuán yuē" xià shù wèi dé tiān zhèng", hé bì qī yú xiāng fǎn. dì shàn ér cóng zhī.
文帝践阼,迁侍中,赐爵关内侯。时议改正朔。毗以魏氏遵舜、禹之统,应天顺民;至於汤、武,以战伐定天下,乃改正朔。孔子曰“行夏之时”,左氏传曰“夏数为得天正”,何必期於相反。帝善而从之。
dì yù xǐ jì zhōu shì jiā shí wàn hù shí hé nán. shí lián huáng mín jī, qún sī yǐ wéi bù kě, ér dì yì shén shèng. pí yǔ cháo chén jù qiú jiàn, dì zhī qí yù jiàn, zuò sè yǐ jiàn zhī, jiē mò gǎn yán. pí yuē:" bì xià yù xǐ shì jiā, qí jì ān chū?" dì yuē:" qīng wèi wǒ xǐ zhī fēi xié?" pí yuē:" chéng yǐ wéi fēi yě." dì yuē:" wú bù yǔ qīng gòng yì yě." pí yuē:" bì xià bù yǐ chén bù xiào, zhì zhī zuǒ yòu, cè zhī móu yì zhī guān, ān dé bù yǔ chén yì xié! chén suǒ yán fēi sī yě, nǎi shè jì zhī lǜ yě, ān dé nù chén!" dì bù dá, qǐ rù nèi pí suí ér yǐn qí jū, dì suì fèn yī bù hái, liáng jiǔ nǎi chū, yuē:" zuǒ zhì, qīng chí wǒ hé tài jí xié?" pí yuē:" jīn xǐ, jì shī mín xīn, yòu wú yǐ shí yě." dì suì xǐ qí bàn. cháng cóng dì shè zhì, dì yuē:" shè zhì lè zāi" pí yuē:" yú bì xià shén lè, ér yú qún xià shén kǔ." dì mò rán, hòu suì wèi zhī xī chū.
帝欲徙冀州士家十万户实河南。时连蝗民饥,群司以为不可,而帝意甚盛。毗与朝臣俱求见,帝知其欲谏,作色以见之,皆莫敢言。毗曰:“陛下欲徙士家,其计安出?”帝曰:“卿谓我徙之非邪?“毗曰:“诚以为非也。“帝曰:“吾不与卿共议也。”毗曰:“陛下不以臣不肖,置之左右,厕之谋议之官,安得不与臣议邪!臣所言非私也,乃社稷之虑也,安得怒臣!”帝不答,起入内;毗随而引其裾,帝遂奋衣不还,良久乃出,曰:“佐治,卿持我何太急邪?”毗曰:“今徙,既失民心,又无以食也。“帝遂徙其半。尝从帝射雉,帝曰:“射雉乐哉”毗曰:“於陛下甚乐,而於群下甚苦。”帝默然,后遂为之稀出。
shàng jūn dà jiàng jūn cáo zhēn zhēng zhū rán yú jiāng líng, pí xíng jūn shī. hái, fēng guǎng píng tíng hòu. dì yù dà xīng jūn zhēng wú, pí jiàn yuē:" wú chǔ zhī mín, xiǎn ér nán yù, dào lóng hòu fú, dào wū xiān pàn, zì gǔ huàn zhī, fēi tú jīn yě. jīn bì xià zuò yǒu hǎi nèi, fū bù bīn zhě, qí néng jiǔ hū? xī wèi tuó chēng dì, zi yáng tiě hào, lì nián wèi jǐ, huò chén huò zhū. hé zé, wéi nì zhī dào bù jiǔ quán, ér dà dé wú suǒ bù fú yě. fāng jīn tiān xià xīn dìng, tǔ guǎng mín xī. fū miào suàn ér hòu chū jūn, yóu lín shì ér jù, kuàng jīn miào suàn yǒu quē ér yù yòng zhī, chén chéng wèi jiàn qí lì yě. xiān dì lǚ qǐ ruì shī, lín jiāng ér xuán. jīn liù jūn bù zēng yú gù, ér fù xún zhī, cǐ wèi yì yě. jīn rì zhī jì, mò ruò xiū fàn lǐ zhī yǎng mín, fǎ guǎn zhòng zhī jì zhèng, zé chōng guó zhī tún tián, míng zhòng ní zhī huái yuǎn shí nián zhī zhōng, qiáng zhuàng wèi lǎo, tóng chèn shèng zhàn, zhào mín zhī yì, jiàng shì sī fèn, rán hòu yòng zhī, zé yì bù zài jǔ yǐ." dì yuē:" rú qīng yì, gèng dāng yǐ lǔ yí zǐ sūn xié?" pí duì yuē:" xī zhōu wén wáng yǐ zhòu yí wǔ wáng, wéi zhī shí yě. gǒu shí wèi kě, róng dé yǐ hū!" dì jìng fá wú, zhì jiāng ér hái.
上军大将军曹真征朱然于江陵,毗行军师。还,封广平亭侯。帝欲大兴军征吴,毗谏曰:“吴、楚之民,险而难御,道隆后服,道洿先叛,自古患之,非徒今也。今陛下祚有海内,夫不宾者,其能久乎?昔尉佗称帝,子阳僣号,历年未几,或臣或诛。何则,违逆之道不久全,而大德无所不服也。方今天下新定,土广民稀。夫庙算而后出军,犹临事而惧,况今庙算有阙而欲用之,臣诚未见其利也。先帝屡起锐师,临江而旋。今六军不增於故,而复循之,此未易也。今日之计,莫若脩范蠡之养民,法管仲之寄政,则充国之屯田,明仲尼之怀远;十年之中,强壮未老,童龀胜战,兆民知义,将士思奋,然后用之,则役不再举矣。“帝曰:“如卿意,更当以虏遗子孙邪?”毗对曰:“昔周文王以纣遗武王,唯知时也。苟时未可,容得已乎!”帝竟伐吴,至江而还。
míng dì jí wèi, jìn fēng yǐng xiāng hòu, yì sān bǎi hù. shí zhōng shū jiān liú fàng lìng sūn zī jiàn xìn yú zhǔ, zhì duàn shí zhèng, dà chén mò bù jiāo hǎo, ér pí bù yǔ wǎng lái. pí zi chǎng jiàn yuē:" jīn liú sūn yòng shì, zhòng jiē yǐng fù, dà rén yí xiǎo jiàng yì, hé guāng tóng chén bù rán bì yǒu bàng yán." pí zhèng sè yuē:" zhǔ shàng suī wèi chēng cōng míng, bù wéi àn liè. wú zhī lì shēn, zì yǒu běn wèi. jiù yǔ liú sūn bù píng, bù guò lìng wú bù zuò sān gōng ér yǐ, hé wēi hài zhī yǒu? yān yǒu dà zhàng fū yù wèi gōng ér huǐ qí gāo jié zhě xié" rǒng cóng pú yè bì guǐ biǎo yán:" shàng shū pú yè wáng sī jīng qín jiù lì, zhōng liàng jì lüè bù rú xīn pí, pí yí dài sī." dì yǐ fǎng fàng zī, fàng zī duì yuē:" bì xià yòng sī zhě, chéng yù qǔ qí xiào lì, bù guì xū míng yě. pí shí liàng zhí, rán xìng gāng ér zhuān, shèng lǜ suǒ dāng shēn chá yě." suì bù yòng. chū wèi wèi wèi.
明帝即位,进封颍乡侯,邑三百户。时中书监刘放、令孙资见信於主,制断时政,大臣莫不交好,而毗不与往来。毗子敞谏曰:“今刘、孙用事,众皆影附,大人宜小降意,和光同尘;不然必有谤言。”毗正色曰:“主上虽未称聪明,不为闇劣。吾之立身,自有本未。就与刘、孙不平,不过令吾不作三公而已,何危害之有?焉有大丈夫欲为公而毁其高节者邪”冗从仆射毕轨表言:“尚书仆射王思精勤旧吏,忠亮计略不如辛毗,毗宜代思。“帝以访放、资,放、资对曰:“陛下用思者,诚欲取其效力,不贵虚名也。毗实亮直,然性刚而专,圣虑所当深察也。”遂不用。出为卫尉。
dì fāng xiū diàn shě, bǎi xìng láo yì, pí shàng shū yuē:" qiè wén zhū gě liàng jiǎng wǔ zhì bīng, ér sūn quán fú mǎ liáo dōng, liàng qí yì zhǐ, shì yù xiāng zuǒ yòu. bèi yù bù yú, gǔ zhī shàn zhèng, ér jīn zhě gōng shì dà xīng, jiā lián nián gǔ mài bù shōu. shī yún:' mín yì láo zhǐ, qì kě xiǎo kāng, huì cǐ zhōng guó, yǐ suí sì fāng.' wéi bì xià wèi shè jì jì." dì bào yuē:" èr lǔ wèi miè ér zhì gōng shì, zhí jiàn zhě lì míng zhī shí yě. fū wáng zhě zhī dōu, dāng jí mín láo jiān bàn, shǐ hòu shì wú suǒ fù zēng, shì xiāo hé wéi hàn guī mó zhī lüè yě. jīn qīng wèi wèi zhòng chén, yì yí jiě qí dà guī." dì yòu yù píng běi máng, lìng yú qí shàng zuò tái guān, zé jiàn mèng jīn. pí jiàn yuē:" tiān dì zhī xìng, gāo gāo xià xià, jīn ér fǎn zhī, jì fēi qí lǐ jiā yǐ sǔn fèi rén gōng, mín bù kān yì. qiě ruò jiǔ hé yíng yì, hóng shuǐ wéi hài, ér qiū líng jiē yí, jiāng hé yǐ yù zhī?" dì nǎi zhǐ.
帝方脩殿舍,百姓劳役,毗上疏曰:“窃闻诸葛亮讲武治兵,而孙权巿马辽东,量其意指,似欲相左右。备豫不虞,古之善政,而今者宫室大兴,加连年谷麦不收。诗云:'民亦劳止,迄可小康,惠此中国,以绥四方。'唯陛下为社稷计。”帝报曰:“二虏未灭而治宫室,直谏者立名之时也。夫王者之都,当及民劳兼办,使后世无所复增,是萧何为汉规摹之略也。今卿为魏重臣,亦宜解其大归。”帝又欲平北芒,令於其上作台观,则见孟津。毗谏曰:“天地之性,高高下下,今而反之,既非其理;加以损费人功,民不堪役。且若九河盈溢,洪水为害,而丘陵皆夷,将何以御之?”帝乃止。
qīng lóng èr nián, zhū gě liàng lǜ zhòng chū wèi nán. xiān shì, dà jiàng jūn sī mǎ xuān wáng shù qǐng yǔ liàng zhàn, míng dì zhōng bù tīng. shì suì kǒng bù néng jìn, nǎi yǐ pí wèi dà jiàng jūn jūn shī, shǐ chí jié. liù jūn jiē sù, zhǔn pí jié dù, mò gǎn fàn wéi. liàng zú, fù huán wèi wèi wèi. hōng, shì yuē sù hóu. zi chǎng sì, xián xī zhōng wèi hé nèi tài shǒu.
青龙二年,诸葛亮率众出渭南。先是,大将军司马宣王数请与亮战,明帝终不听。是岁恐不能禁,乃以毗为大将军军师,使持节。六军皆肃,准毗节度,莫敢犯违。亮卒,复还为卫尉。薨,谥曰肃侯。子敞嗣,咸熙中为河内太守。
yáng fù zì yì shān, tiān shuǐ jì rén yě. yǐ zhōu cóng shì wèi mù wéi duān shǐ yì xǔ, bài ān dìng zhǎng shǐ. fù hái, guān yòu zhū jiàng wèn yuán cáo shèng bài shú zài, fù yuē:" yuán gōng kuān ér bù duàn, hǎo móu ér shǎo jué bù duàn zé wú wēi, shǎo jué zé shī hòu shì, jīn suī qiáng, zhōng bù néng chéng dà yè. cáo gōng yǒu xióng cái yuǎn lüè, jué jī wú yí, fǎ yī ér bīng jīng, néng yòng dù wài zhī rén, suǒ rèn gè jǐn qí lì, bì néng jì dà shì zhě yě." zhǎng shǐ fēi qí hǎo, suì qù guān. ér duān zhēng wèi tài pú, qí zi kāng dài wéi cì shǐ, pì fù wèi bié jià. chá xiào lián, pì chéng xiàng fǔ, zhōu biǎo liú cān jūn shì.
杨阜字义山,天水冀人也。以州从事为牧韦端使诣许,拜安定长史。阜还,关右诸将问袁、曹胜败孰在,阜曰:“袁公宽而不断,好谋而少决;不断则无威,少决则失后事,今虽强,终不能成大业。曹公有雄才远略,决机无疑,法一而兵精,能用度外之人,所任各尽其力,必能济大事者也。”长史非其好,遂去官。而端徵为太仆,其子康代为刺史,辟阜为别驾。察孝廉,辟丞相府,州表留参军事。
mǎ chāo zhī zhàn bài wèi nán yě, zǒu bǎo zhū róng. tài zǔ zhuī zhì ān dìng, ér sū bó fǎn hé jiān, jiāng yǐn jūn dōng hái. fù shí fèng shǐ, yán yú tài zǔ yuē:" chāo yǒu xìn bù zhī yǒng, shén dé qiāng hú xīn, xī zhōu wèi zhī. ruò dà jūn hái, bù yán wèi zhī bèi, lǒng shàng zhū jùn fēi guó jiā zhī yǒu yě." tài zǔ shàn zhī, ér jūn hái cāng cù, wèi bèi bù zhōu. chāo lǜ zhū róng qú shuài yǐ jī lǒng shàng jùn xiàn, lǒng shàng jùn xiàn jiē yīng zhī, wéi jì chéng fèng zhōu jùn yǐ gù shǒu. chāo jǐn jiān lǒng yòu zhī zhòng, ér zhāng lǔ yòu qiǎn dà jiàng yáng áng yǐ zhù zhī, fán wàn yú rén, gōng chéng. fù lǜ guó shì dài fū jí zōng zú zǐ dì shèng bīng zhě qiān yú rén, shǐ cóng dì yuè yú chéng shàng zuò yǎn yuè yíng, yǔ chāo jiē zhàn, zì zhēng yuè zhì bā yuè jù shǒu ér jiù bīng bù zhì. zhōu qiǎn bié jià yán wēn xún shuǐ qián chū qiú jiù, wèi chāo suǒ shā, yú shì cì shǐ tài shǒu shī sè, shǐ yǒu jiàng chāo zhī jì. fù liú tì jiàn yuē:" fù děng lǜ fù xiōng zǐ dì yǐ yì xiāng lì, yǒu sǐ wú èr tián dān zhī shǒu, bù gù yú cǐ yě. qì chuí chéng zhī gōng, xiàn bú yì zhī míng, fù yǐ sǐ shǒu zhī." suì hào kū. cì shǐ tài shǒu zú qiǎn rén qǐng hé, kāi chéng mén yíng chāo. chāo rù, jū yuè yú jì, shǐ yáng áng shā cì shǐ tài shǒu.
马超之战败渭南也,走保诸戎。太祖追至安定,而苏伯反河间,将引军东还。阜时奉使,言於太祖曰:“超有信、布之勇,甚得羌、胡心,西州畏之。若大军还,不严为之备,陇上诸郡非国家之有也。”太祖善之,而军还仓卒,为备不周。超率诸戎渠帅以击陇上郡县,陇上郡县皆应之,惟冀城奉州郡以固守。超尽兼陇右之众,而张鲁又遣大将杨昂以助之,凡万馀人,攻城。阜率国士大夫及宗族子弟胜兵者千馀人,使从弟岳於城上作偃月营,与超接战,自正月至八月拒守而救兵不至。州遣别驾阎温循水潜出求救,为超所杀,於是刺史、太守失色,始有降超之计。阜流涕谏曰:“阜等率父兄子弟以义相励,有死无二;田单之守,不固於此也。弃垂成之功,陷不义之名,阜以死守之。”遂号哭。刺史、太守卒遣人请和,开城门迎超。超入,拘岳於冀,使杨昂杀刺史、太守。
fù nèi yǒu bào chāo zhī zhì, ér wèi dé qí biàn. qǐng zhī, fù yǐ sàng qī qiú zàng jiǎ. fù wài xiōng jiāng xù tún lì chéng. fù shào zhǎng xù jiā, jiàn xù mǔ jí xù, shuō qián zài jì zhōng shí shì, xū xī bēi shén. xù yuē:" hé wéi nǎi ěr?" fù yuē:" shǒu chéng bù néng wán, jūn wáng bù néng sǐ, yì hé miàn mù yǐ shì xī yú tiān xià! mǎ chāo bèi fù pàn jūn, nüè shā zhōu jiāng, qǐ dú fù zhī yōu zé, yī zhōu shì dài fū jiē méng qí chǐ. jūn yōng bīng zhuān zhì ér wú tǎo zéi xīn, cǐ zhào dùn suǒ yǐ shū shì jūn yě. chāo qiáng ér wú yì, duō xìn yì tú ěr." xù mǔ kǎi rán, chì xù cóng fù jì. jì dìng, wài yǔ xiāng rén jiāng yǐn zhào áng yǐn fèng yáo qióng kǒng xìn wǔ dū rén lǐ jùn wáng líng jié móu, dìng tǎo chāo yuē, shǐ cóng dì mó zhì jì yǔ yuè, bìng jié ān dìng liáng kuān nán ān zhào qú páng gōng děng. yuē shì jì míng, shí qī nián jiǔ yuè, yǔ xù qǐ bīng yú lǔ chéng. chāo wén fù děng bīng qǐ, zì jiāng chū. ér qú kuān děng jiě yuè, bì jì chéng mén, tǎo chāo qī zǐ. chāo xí lì chéng, dé xù mǔ. xù mǔ mà zhī yuē:" rǔ bèi fù zhī nì zǐ, shā jūn zhī jié zéi, tiān dì qǐ jiǔ róng rǔ, ér bù zǎo sǐ, gǎn yǐ miàn mù shì rén hū!" chāo nù, shā zhī. fù yǔ chāo zhàn, shēn bèi wǔ chuàng, zōng zú kūn dì sǐ zhě qī rén. chāo suì nán bēn zhāng lǔ.
阜内有报超之志,而未得其便。顷之,阜以丧妻求葬假。阜外兄姜叙屯历城。阜少长叙家,见叙母及叙,说前在冀中时事,歔欷悲甚。叙曰:“何为乃尔?”阜曰:“守城不能完,君亡不能死,亦何面目以视息於天下!马超背父叛君,虐杀州将,岂独阜之忧责,一州士大夫皆蒙其耻。君拥兵专制而无讨贼心,此赵盾所以书弑君也。超强而无义,多衅易图耳。”叙母慨然,敕叙从阜计。计定,外与乡人姜隐、赵昂、尹奉、姚琼、孔信、武都人李俊、王灵结谋,定讨超约,使从弟谟至冀语岳,并结安定梁宽、南安赵衢、庞恭等。约誓既明,十七年九月,与叙起兵於卤城。超闻阜等兵起,自将出。而衢、宽等解岳,闭冀城门,讨超妻子。超袭历城,得叙母。叙母骂之曰:“汝背父之逆子,杀君之桀贼,天地岂久容汝,而不早死,敢以面目视人乎!”超怒,杀之。阜与超战,身被五创,宗族昆弟死者七人。超遂南奔张鲁。
lǒng yòu píng dìng, tài zǔ fēng tǎo chāo zhī gōng, hóu zhě shí yī rén, cì fù jué guān nèi hóu. fù ràng yuē:" fù jūn cún wú gǎn nán zhī gōng, jūn wáng wú sǐ jié zhī xiào, yú yì dāng chù, yú fǎ dāng zhū chāo yòu bù sǐ, wú yí gǒu hé jué lù." tài zǔ bào yuē:" jūn yǔ qún xián gòng jiàn dà gōng, xī tǔ zhī rén yǐ wéi měi tán. zǐ gòng cí shǎng, zhòng ní wèi zhī zhǐ shàn. jūn qí pōu xīn yǐ shùn guó mìng. jiāng xù zhī mǔ, quàn xù zǎo fā, míng zhì nǎi ěr, suī yáng chǎng zhī qī gài bù guò cǐ. xián zāi, xián zāi! liáng shǐ jì lù, bì bù zhuì yú dì yǐ.
陇右平定,太祖封讨超之功,侯者十一人,赐阜爵关内侯。阜让曰:“阜君存无扞难之功,君亡无死节之效,於义当绌,於法当诛;超又不死,无宜苟荷爵禄。”太祖报曰:“君与群贤共建大功,西土之人以为美谈。子贡辞赏,仲尼谓之止善。君其剖心以顺国命。姜叙之母,劝叙早发,明智乃尔,虽杨敞之妻盖不过此。贤哉,贤哉!良史记录,必不坠於地矣。
tài zǔ zhēng hàn zhōng, yǐ fù wèi yì zhōu cì shǐ. hái, bài jīn chéng tài shǒu, wèi fā, zhuǎn wǔ dū tài shǒu. jùn bīn shǔ hàn, fù qǐng yī gōng suì gù shì, ān zhī ér yǐ. huì liú bèi qiǎn zhāng fēi mǎ chāo děng cóng jǔ dào qù xià biàn, ér dī léi dìng děng qī bù wàn yú luò fǎn yìng zhī. tài zǔ qiǎn dū hù cáo hóng yù chāo děng, chāo děng tuì huán. hóng zhì jiǔ dà huì, lìng nǚ chàng zhe luó hú zhī yī, tà gǔ, yī zuò jiē xiào. fù lì shēng zé hóng yuē:" nán nǚ zhī bié, guó zhī dà jié, hé yǒu yú guǎng zuò zhī zhōng luǒ nǚ rén xíng tǐ! suī jié zhòu zhī luàn, bù shèn yú cǐ." suì fèn yī cí chū. hóng lì bà nǚ lè, qǐng fù hái zuò, sù rán dàn yān.
太祖征汉中,以阜为益州刺史。还,拜金城太守,未发,转武都太守。郡滨蜀汉,阜请依龚遂故事,安之而已。会刘备遣张飞、马超等从沮道趣下辩,而氐雷定等七部万馀落反应之。太祖遣都护曹洪御超等,超等退还。洪置酒大会,令女倡著罗縠之衣,蹋鼓,一坐皆笑。阜厉声责洪曰:“男女之别,国之大节,何有於广坐之中裸女人形体!虽桀、纣之乱,不甚於此。”遂奋衣辞出。洪立罢女乐,请阜还坐,肃然惮焉。
jí liú bèi qǔ hàn zhōng yǐ bī xià biàn, tài zǔ yǐ wǔ dū gū yuǎn, yù yí zhī, kǒng lì mín liàn tǔ. fù wēi xìn sù zhe, qián hòu xǐ mín shì, shǐ jū jīng zhào fú fēng tiān shuǐ jiè zhě wàn yú hù, xǐ jùn xiǎo huái lǐ, bǎi xìng qiǎng fù ér suí zhī. wéi zhèng jǔ dà gāng ér yǐ, xià bù rěn qī yě. wén dì wèn shì zhōng liú yè děng:" wǔ dū tài shǒu hé rú rén yě?" jiē chēng fù yǒu gōng fǔ zhī jié. wèi jí yòng, huì dì bēng. zài jùn shí yú nián, zhēng bài chéng mén xiào wèi.
及刘备取汉中以逼下辩,太祖以武都孤远,欲移之,恐吏民恋土。阜威信素著,前后徙民、氏,使居京兆、扶风、天水界者万馀户,徙郡小槐里,百姓襁负而随之。为政举大纲而已,下不忍欺也。文帝问侍中刘晔等:“武都太守何如人也?”皆称阜有公辅之节。未及用,会帝崩。在郡十馀年,徵拜城门校尉。
fù cháng jiàn míng dì zhe xiù yī mào, bèi piāo líng bàn xiù, fù wèn dì yuē:" cǐ yú lǐ hé fǎ fú yě?" dì mò rán bù dá, zì shì bù fǎ fú bù yǐ jiàn fù.
阜常见明帝著绣衤冒,被缥绫半褎,阜问帝曰:“此於礼何法服也?”帝默然不答,自是不法服不以见阜。
qiān jiāng zuò dà jiàng. shí chū zhì gōng shì, fā měi nǚ yǐ chōng hòu tíng, shǔ chū rù yì liè. qiū, dà yǔ zhèn diàn, duō shā niǎo què. fù shàng shū yuē:" chén wén míng zhǔ zài shàng, qún xià jǐn cí. yáo shùn shèng dé, qiú fēi suǒ jiàn dà yǔ qín gōng, wù bēi gōng shì chéng tāng zāo hàn, guī jiù zé jǐ zhōu wén xíng yú guǎ qī, yǐ yù jiā bāng hàn wén gōng xíng jié jiǎn, shēn yī yì sī dì: cǐ jiē néng zhāo lìng wèn, yí jué sūn móu zhě yě. fú wéi bì xià fèng wǔ huáng dì kāi tuò zhī dà yè, shǒu wén huáng dì kè zhōng zhī yuán xù, chéng yí sī qí wǎng gǔ shèng xián zhī shàn zhì, zǒng guān jì shì fàng dàng zhī è zhèng. suǒ wèi shàn zhì zhě, wù jiǎn yuē zhòng mín lì yě suǒ wèi è zhèng zhě, cóng xīn zì yù, chù qíng ér fā yě. wéi bì xià jī gǔ shì dài zhī chū suǒ yǐ míng hè, jí jì shì suǒ yǐ shuāi ruò zhì yú mǐn miè, jìn lǎn hàn mò zhī biàn, zú yǐ dòng xīn jiè jù yǐ. nǎng shǐ huán líng bù fèi gāo zǔ zhī fǎ, wén jǐng zhī gōng jiǎn, tài zǔ suī yǒu shén wǔ, yú hé suǒ shī qí néng xié? ér bì xià hé yóu chù sī zūn zāi? jīn wú shǔ wèi dìng, jūn lǚ zài wài, yuàn bì xià dòng zé sān sī, lǜ ér hòu xíng, zhòng shèn chū rù, yǐ wǎng jiàn lái, yán zhī ruò qīng, chéng bài shén zhòng. qǐng zhě tiān yù, yòu duō zú bào, léi diàn fēi cháng, zhì shā niǎo què. tiān dì shén míng, yǐ wáng zhě wèi zi yě, zhèng yǒu bù dàng, zé jiàn zāi qiǎn. kè jǐ nèi sòng, shèng rén suǒ jì. wéi bì xià lǜ huàn wú xíng zhī wài, shèn méng xiān wēi zhī chū, fǎ hàn xiào wén chū huì dì měi rén, lìng dé zì jià qǐng suǒ diào sòng xiǎo nǚ. yuǎn wén bù lìng, yí wèi hòu tú. zhū suǒ shàn zhì, wù cóng yuē jié. shū yuē:' jiǔ zú jì mù, xié hé wàn guó.' shì sī jué yí, yǐ cóng zhōng dào, jīng xīn jì móu, shěng xī fèi yòng. wú shǔ yǐ dìng, ěr nǎi shàng ān xià lè, jiǔ qīn xī xī. rú cǐ yǐ wǎng, zǔ kǎo xīn huān, yáo shùn qí yóu bìng zhū. jīn yí kāi dà xìn yú tiān xià, yǐ ān zhòng shù, yǐ shì yuǎn rén." shí yōng qiū wáng zhí yuàn yú bù chǐ, fān guó zhì qīn, fǎ jìn jùn mì, gù fù yòu chén jiǔ zú zhī yì yān. zhào bào yuē:" jiān dé mì biǎo, xiān chén wǎng gǔ míng wáng shèng zhǔ, yǐ fěng àn zhèng, qiē zhì zhī cí, kuǎn chéng dǔ shí. tuì sī bǔ guò, jiāng shùn kuāng jiù, bèi zhì xī yǐ. lǎn sī kǔ yán, wú shén jiā zhī."
迁将作大匠。时初治宫室,发美女以充后庭,数出入弋猎。秋,大雨震电,多杀鸟雀。阜上疏曰:“臣闻明主在上,群下尽辞。尧、舜圣德,求非索谏;大禹勤功,务卑宫室;成汤遭旱,归咎责己;周文刑於寡妻,以御家邦;汉文躬行节俭,身衣弋纟弟:此皆能昭令问,贻厥孙谋者也。伏惟陛下奉武皇帝开拓之大业,守文皇帝克终之元绪,诚宜思齐往古圣贤之善治,总观季世放荡之恶政。所谓善治者,务俭约、重民力也;所谓恶政者,从心恣欲,触情而发也。惟陛下稽古世代之初所以明赫,及季世所以衰弱至于泯灭,近览汉末之变,足以动心诫惧矣。曩使桓、灵不废高祖之法,文、景之恭俭,太祖虽有神武,於何所施其能邪?而陛下何由处斯尊哉?今吴、蜀未定,军旅在外,愿陛下动则三思,虑而后行,重慎出入,以往鉴来,言之若轻,成败甚重。顷者天雨,又多卒暴,雷电非常,至杀鸟雀。天地神明,以王者为子也,政有不当,则见灾谴。克己内讼,圣人所记。惟陛下虑患无形之外,慎萌纤微之初,法汉孝文出惠帝美人,令得自嫁;顷所调送小女。远闻不令,宜为后图。诸所缮治,务从约节。书曰:'九族既睦,协和万国。'事思厥宜,以从中道,精心计谋,省息费用。吴、蜀以定,尔乃上安下乐,九亲熙熙。如此以往,祖考心欢,尧舜其犹病诸。今宜开大信於天下,以安众庶,以示远人。”时雍丘王植怨於不齿,藩国至亲,法禁峻密,故阜又陈九族之义焉。诏报曰:“间得密表,先陈往古明王圣主,以讽闇政,切至之辞,款诚笃实。退思补过,将顺匡救,备至悉矣。览思苦言,吾甚嘉之。”
hòu qiān shào fǔ. shì shí dà sī mǎ cáo zhēn fá shǔ, yù yǔ bù jìn. fù shàng shū yuē:" xī wén wáng yǒu chì wū zhī fú, ér yóu rì zè bù xiá shí wǔ wáng bái yú rù zhōu, jūn chén biàn sè. ér dòng dé jí ruì, yóu shàng yōu jù, kuàng yǒu zāi yì ér bù zhàn sǒng zhě zāi? jīn wú shǔ wèi píng, ér tiān lǚ jiàng biàn, bì xià yí shēn yǒu yǐ zhuān jīng yìng dá, cè xí ér zuò, sī shì yuǎn yǐ dé, suí ěr yǐ jiǎn. jiān zhě zhū jūn shǐ jìn, biàn yǒu tiān yù zhī huàn, jī hé shān xiǎn, yǐ jī rì yǐ. zhuǎn yùn zhī láo, dān fù zhī kǔ, suǒ fèi yǐ duō, ruò yǒu bù jì, bì wéi běn tú. chuán yuē:' jiàn kě ér jìn, zhī nán ér tuì, jūn zhī shàn zhèng yě.' tú shǐ liù jūn kùn yú shān gǔ zhī jiān, jìn wú suǒ lüè, tuì yòu bù dé, fēi zhǔ bīng zhī dào yě. wǔ wáng hái shī, yīn zú yǐ wáng, zhī tiān qī yě. jīn nián xiōng mín jī, yí fā míng zhào sǔn shàn jiǎn fú, jì qiǎo zhēn wán zhī wù, jiē kě bà zhī. xī shào xìn chén wèi shào fǔ yú wú shì zhī shì, ér zòu bà fú shí jīn zhě jūn yòng bù zú, yì yí jié dù." dì jí zhào zhū jūn hái.
后迁少府。是时大司马曹真伐蜀,遇雨不进。阜上疏曰:“昔文王有赤乌之符,而犹日昃不暇食;武王白鱼入舟,君臣变色。而动得吉瑞,犹尚忧惧,况有灾异而不战竦者哉?今吴、蜀未平,而天屡降变,陛下宜深有以专精应答,侧席而坐,思示远以德,绥迩以俭。间者诸军始进,便有天雨之患,稽阂山险,以积日矣。转运之劳,担负之苦,所费以多,若有不继,必违本图。传曰:'见可而进,知难而退,军之善政也。'徒使六军困於山谷之间,进无所略,退又不得,非主兵之道也。武王还师,殷卒以亡,知天期也。今年凶民饥,宜发明诏损膳减服,技巧珍玩之物,皆可罢之。昔邵信臣为少府於无事之世,而奏罢浮食;今者军用不足,益宜节度。”帝即召诸军还。
hòu zhào dà yì zhèng zhì zhī bù biàn yú mín zhě, fù yì yǐ wéi:" zhì zhì zài yú rèn xián, xīng guó zài yú wù nóng. ruò shě xián ér rèn suǒ sī, cǐ wàng zhì zhī shèn zhě yě. guǎng kāi gōng guǎn, gāo wèi tái xiè, yǐ fáng mín wù, cǐ hài nóng zhī shèn zhě yě. bǎi gōng bù dūn qí qì, ér jìng zuò qí qiǎo, yǐ hé shàng yù, cǐ shāng běn zhī shèn zhě yě. kǒng zǐ yuē:' kē zhèng shén yú měng hǔ.' jīn shǒu gōng wén sú zhī lì, wéi zhèng bù tōng zhì tǐ, gǒu hǎo fán kē, cǐ luàn mín zhī shèn zhě yě. dāng jīn zhī jí, yí qù sì shén, bìng zhào gōng qīng jùn guó, jǔ xián liáng fāng zhèng dūn piáo zhī shì ér xuǎn yòng zhī, cǐ yì qiú xián zhī yī duān yě.
后诏大议政治之不便於民者,阜议以为:“致治在於任贤,兴国在於务农。若舍贤而任所私,此忘治之甚者也。广开宫馆,高为台榭,以妨民务,此害农之甚者也。百工不敦其器,而竞作奇巧,以合上欲,此伤本之甚者也。孔子曰:'苛政甚於猛虎。'今守功文俗之吏,为政不通治体,苟好烦苛,此乱民之甚者也。当今之急,宜去四甚,并诏公卿郡国,举贤良方正敦朴之士而选用之,此亦求贤之一端也。
fù yòu shàng shū yù shěng gōng rén zhū bú jiàn xìng zhě, nǎi zhào yù fǔ lì wèn hòu gōng rén shù. lì shǒu jiù lìng, duì yuē:" jìn mì, bù dé xuān lù." fù nù, zhàng lì yī bǎi, shù zhī yuē:" guó jiā bù yǔ jiǔ qīng wèi mì, fǎn yǔ xiǎo lì wèi mì hū" dì wén ér yù jìng dàn fù.
阜又上疏欲省宫人诸不见幸者,乃召御府吏问后宫人数。吏守旧令,对曰:“禁密,不得宣露。”阜怒,杖吏一百,数之曰:“国家不与九卿为密,反与小吏为密乎”帝闻而愈敬惮阜。
dì ài nǚ shū, wèi qī ér yāo, dì tòng zhī shén, zhuī fēng píng yuán gōng zhǔ, lì miào luò yáng, zàng yú nán líng. jiāng zì lín sòng, fù shàng shū yuē:" wén huáng dì wǔ xuān huáng hòu bēng, bì xià jiē bù sòng zàng, suǒ yǐ zhòng shè jì bèi bù yú yě. hé zhì hái bào zhī chì zǐ ér kě sòng zàng yě zāi?" dì bù cóng.
帝爱女淑,未期而夭,帝痛之甚,追封平原公主,立庙洛阳,葬於南陵。将自临送,阜上疏曰:“文皇帝、武宣皇后崩,陛下皆不送葬,所以重社稷、备不虞也。何至孩抱之赤子而可送葬也哉?”帝不从。
dì jì xīn zuò xǔ gōng, yòu yíng luò yáng gōng diàn guān gé. fù shàng shū yuē:" yáo shàng máo cí ér wàn guó ān qí jū, yǔ bēi gōng shì ér tiān xià lè qí yè jí zhì yīn zhōu, huò táng chóng sān chǐ, dù yǐ jiǔ yán ěr. gǔ zhī shèng dì míng wáng, wèi yǒu jí gōng shì zhī gāo lí yǐ diāo bì bǎi xìng zhī cái lì zhě yě. jié zuò xuán shì xiàng láng, zhòu wèi qīng gōng lù tái, yǐ sàng qí shè jì, chǔ líng yǐ zhù zhāng huá ér shēn shòu qí huò qín shǐ huáng zuò ē páng ér yāng jí qí zi, tiān xià pàn zhī, èr shì ér miè. fū bù dù wàn mín zhī lì, yǐ cóng ěr mù zhī yù, wèi yǒu bù wáng zhě yě. bì xià dāng yǐ yáo shùn yǔ tāng wén wǔ wèi fǎ zé, xià jié yīn zhòu chǔ líng qín huáng wèi shēn jiè. gāo gāo zài shàng, shí jiān hòu dé. shèn shǒu tiān wèi, yǐ chéng zǔ kǎo, wēi wēi dà yè, yóu kǒng shī zhī. bù sù yè jìng zhǐ, yǔn gōng xù mín, ér nǎi zì xiá zì yì, wéi gōng tái shì chǐ shì shì, bì yǒu diān fù wēi wáng zhī huò. yì yuē:' fēng qí wū, bù qí jiā, kuī qí hù, qù qí wú rén.' wáng zhě yǐ tiān xià wéi jiā, yán fēng wū zhī huò, zhì yú jiā wú rén yě. fāng jīn èr lǔ hé cóng, móu wēi zōng miào, shí wàn zhī jūn, dōng xī bēn fù, biān jìng wú yī rì zhī yú. nóng fū fèi yè, mín yǒu jī sè. bì xià bù yǐ shì wèi yōu, ér yíng zuò gōng shì, wú yǒu yǐ shí. shǐ guó wáng ér chén kě yǐ dú cún, chén yòu bù yán yě jūn zuò yuán shǒu, chén wèi gǔ gōng, cún wáng yī tǐ, dé shī tóng zhī. xiào jīng yuē:' tiān zǐ yǒu zhēng chén qī rén, suī wú dào bù shī qí tiān xià.' chén suī nú qiè, gǎn wàng zhēng chén zhī yì? yán bù qiē zhì, bù zú yǐ gǎn wù bì xià. bì xià bù chá chén yán, kǒng huáng zǔ liè kǎo zhī zuò, jiāng zhuì yú dì. shǐ chén shēn sǐ yǒu bǔ wàn yī, zé sǐ zhī rì, yóu shēng zhī nián yě. jǐn kòu guān mù yù, fú qí zhòng zhū." zòu yù, tiān zǐ gǎn qí zhōng yán, shǒu bǐ zhào dá. měi cháo tíng huì yì, fù cháng kǎn rán yǐ tiān xià wèi jǐ rèn. shù jiàn zhēng, bù tīng, nǎi lǚ qǐ xùn wèi, wèi xǔ. huì zú, jiā wú yú cái. sūn bào sì.
帝既新作许宫,又营洛阳宫殿观阁。阜上疏曰:“尧尚茅茨而万国安其居,禹卑宫室而天下乐其业;及至殷、周,或堂崇三尺,度以九筵耳。古之圣帝明王,未有极宫室之高丽以彫弊百姓之财力者也。桀作璇室、象廊,纣为倾宫、鹿台,以丧其社稷,楚灵以筑章华而身受其祸;秦始皇作阿房而殃及其子,天下叛之,二世而灭。夫不度万民之力,以从耳目之欲,未有不亡者也。陛下当以尧、舜、禹、汤、文、武为法则,夏桀、殷纣、楚灵、秦皇为深诫。高高在上,实监后德。慎守天位,以承祖考,巍巍大业,犹恐失之。不夙夜敬止,允恭恤民,而乃自暇自逸,惟宫台是侈是饰,必有颠覆危亡之祸。易曰:'丰其屋,蔀其家,闚其户,阒其无人。'王者以天下为家,言丰屋之祸,至於家无人也。方今二虏合从,谋危宗庙,十万之军,东西奔赴,边境无一日之娱。农夫废业,民有饥色。陛下不以是为忧,而营作宫室,无有已时。使国亡而臣可以独存,臣又不言也;君作元首,臣为股肱,存亡一体,得失同之。孝经曰:'天子有争臣七人,虽无道不失其天下。'臣虽驽怯,敢忘争臣之义?言不切至,不足以感寤陛下。陛下不察臣言,恐皇祖烈考之祚,将坠于地。使臣身死有补万一,则死之日,犹生之年也。谨叩棺沐浴,伏俟重诛。”奏御,天子感其忠言,手笔诏答。每朝廷会议,阜常侃然以天下为己任。数谏争,不听,乃屡乞逊位,未许。会卒,家无馀财。孙豹嗣。
gāo táng lóng zì shēng píng, tài shān píng yáng rén, lǔ gāo táng shēng hòu yě. shǎo wèi zhū shēng, tài shān tài shǒu xuē tì mìng wèi dū yóu. jùn dū jūn yǔ tì zhēng lùn, míng tì ér ā zhī. lóng àn jiàn chì dū jūn yuē:" xī lǔ dìng jiàn wǔ, zhòng ní lì jiē zhào dàn qín zhēng, xiàng rú jìn fǒu. lín chén míng jūn, yì zhī suǒ tǎo yě." dū jūn shī sè, tì jīng qǐ zhǐ zhī. hòu qù lì, bì dì jǐ nán.
高堂隆字升平,泰山平阳人,鲁高堂生后也。少为诸生,泰山太守薛悌命为督邮。郡督军与悌争论,名悌而呵之。隆按剑叱督军曰:“昔鲁定见侮,仲尼历阶;赵弹秦筝,相如进缶。临臣名君,义之所讨也。”督军失色,悌惊起止之。后去吏,避地济南。
jiàn ān shí bā nián, tài zǔ zhào wèi chéng xiàng jūn yì yuàn, hòu wèi lì chéng hóu huī wén xué, zhuǎn wéi xiāng. huī zāo tài zǔ sàng, bù āi, fǎn yóu liè chí chěng lóng yǐ yì zhèng jiàn, shén dé fǔ dǎo zhī jié. huáng chū zhōng, wèi táng yáng zhǎng, yǐ xuǎn wèi píng yuán wáng fù. wáng jí zūn wèi, shì wèi míng dì. yǐ lóng wèi jǐ shì zhōng bó shì fù mǎ dū wèi. dì chū jiàn zuò, qún chén huò yǐ wéi yí xiǎng huì, lóng yuē:" táng yú yǒu è mì zhī āi, gāo zōng yǒu bù yán zhī sī, shì yǐ zhì dé yōng xī, guāng yú sì hǎi." yǐ wéi bù yí wèi huì, dì jìng nà zhī. qiān chén liú tài shǒu. dú mín yǒu mù, nián qī shí yú, yǒu zhì xíng, jǔ wèi jì cáo yuàn dì jiā zhī, tè chú láng zhōng yǐ xiǎn yān. zhēng lóng wèi sàn qí cháng shì, cì jué guān nèi hóu.
建安十八年,太祖召为丞相军议掾,后为历城侯徽文学,转为相。徽遭太祖丧,不哀,反游猎驰骋;隆以义正谏,甚得辅导之节。黄初中,为堂阳长,以选为平原王傅。王即尊位,是为明帝。以隆为给事中、博士、驸马都尉。帝初践阼,群臣或以为宜飨会,隆曰:“唐、虞有遏密之哀,高宗有不言之思,是以至德雍熙,光于四海。”以为不宜为会,帝敬纳之。迁陈留太守。犊民酉牧,年七十馀,有至行,举为计曹掾;帝嘉之,特除郎中以显焉。徵隆为散骑常侍,赐爵关内侯。
qīng lóng zhōng, dà zhì diàn shě, xī qǔ cháng ān dà zhōng. lóng shàng shū yuē" xī zhōu jǐng wáng bù yí xíng wén wǔ zhī míng dé, hū gōng dàn zhī shèng zhì, jì zhù dà qián, yòu zuò dà zhōng, dān mù gōng jiàn ér fú tīng, líng zhōu jiū duì ér fú cóng, suì mí bù fǎn, zhōu dé yǐ shuāi, liáng shǐ jì yān, yǐ wéi yǒng jiàn. rán jīn zhī xiǎo rén, hǎo shuō qín hàn zhī shē mí yǐ dàng shèng xīn, qiú qǔ wáng guó bù dù zhī qì, láo yì fèi sǔn, yǐ shāng dé zhèng, fēi suǒ yǐ xìng lǐ yuè zhī hé, bǎo shén míng zhī xiū yě." shì rì, dì xìng shàng fāng, lóng yǔ biàn lán cóng. dì yǐ lóng biǎo shòu lán, shǐ nán lóng yuē:" xīng shuāi zài zhèng, lè hé wéi yě? huà zhī bù míng, qǐ zhōng zhī zuì?" lóng yuē:" fū lǐ yuè zhě, wèi zhì zhī dà běn yě. gù xiāo sháo jiǔ chéng, fèng huáng lái yí, léi gǔ liù biàn, tiān shén yǐ jiàng, zhèng shì yǐ píng, xíng shì yǐ cuò, hé zhī zhì yě. xīn shēng fā xiǎng, shāng xīn yǐ yǔn, dà zhōng jì zhù, zhōu jǐng yǐ bì, cún wáng zhī jī, héng yóu sī zuò, ān zài fèi xìng zhī bù jiē yě? jūn jǔ bì shū, gǔ zhī dào yě, zuò ér bù fǎ, hé yǐ shì hòu? shèng wáng lè wén qí quē, gù yǒu zhēn guī zhī dào zhōng chén yuàn jié qí jié, gù yǒu fěi gōng zhī yì yě." dì chēng shàn.
青龙中,大治殿舍,西取长安大钟。隆上疏曰;“昔周景王不仪刑文、武之明德,忽公旦之圣制,既铸大钱,又作大钟,单穆公谏而弗听,泠州鸠对而弗从,遂迷不反,周德以衰,良史记焉,以为永鉴。然今之小人,好说秦、汉之奢靡以荡圣心,求取亡国不度之器,劳役费损,以伤德政,非所以兴礼乐之和,保神明之休也。”是日,帝幸上方,隆与卞兰从。帝以隆表授兰,使难隆曰:“兴衰在政,乐何为也?化之不明,岂钟之罪?”隆曰:“夫礼乐者,为治之大本也。故箫韶九成,凤皇来仪,雷鼓六变,天神以降,政是以平,刑是以错,和之至也。新声发响,商辛以陨,大钟既铸,周景以弊,存亡之机,恒由斯作,安在废兴之不阶也?君举必书,古之道也,作而不法,何以示后?圣王乐闻其阙,故有箴规之道;忠臣愿竭其节,故有匪躬之义也。”帝称善。
qiān shì zhōng, yóu lǐng tài shǐ lìng. chóng huá diàn zāi, zhào wèn lóng:" cǐ hé jiù? yú lǐ, níng yǒu qí ráng zhī yì hū?" lóng duì yuē:" fū zāi biàn zhī fā, jiē suǒ yǐ míng jiào jiè yě, wéi lǜ lǐ xiū dé, kě yǐ shèng zhī. yì zhuàn yuē:' shàng bù jiǎn, xià bù jié, niè huǒ shāo qí shì.' yòu yuē:' jūn gāo qí tái, tiān huǒ wèi zāi.' cǐ rén jūn gǒu shì gōng shì, bù zhī bǎi xìng kōng jié, gù tiān yìng zhī yǐ hàn, huǒ cóng gāo diàn qǐ yě. shàng tiān jiàng jiàn, gù qiǎn gào bì xià bì xià yí zēng chóng rén dào, yǐ dá tiān yì. xī tài wù yǒu sāng gǔ shēng yú cháo, wǔ dīng yǒu gòu zhì dēng yú dǐng, jiē wén zāi kǒng jù, cè shēn xiū dé, sān nián zhī hòu, yuǎn yí cháo gòng, gù hào yuē zhōng zōng gāo zōng. cǐ zé qián dài zhī míng jiàn yě. jīn àn jiù zhàn, zāi huǒ zhī fā, jiē yǐ tái xiè gōng shì wèi jiè. rán jīn gōng shì zhī suǒ yǐ chōng guǎng zhě, shí yóu gōng rén wěi duō zhī gù. yí jiǎn zé liú qí shū yì, rú zhōu zhī zhì, bà shěng qí yú. cǐ zé zǔ jǐ zhī suǒ yǐ xùn gāo zōng, gāo zōng zhī suǒ yǐ xiǎng yuǎn hào yě." zhào wèn lóng:" wú wén hàn wǔ dì shí, bǎi liáng zāi, ér dà qǐ gōng diàn yǐ yàn zhī, qí yì yún hé?" lóng duì yuē:" chén wén xī jīng bǎi liáng jì zāi, yuè wū chén fāng, jiàn zhāng shì jīng, yǐ yàn huǒ xiáng nǎi yí yuè zhī wū suǒ wéi, fēi shèng xián zhī míng xùn yě. wǔ xíng zhì yuē:' bǎi liáng zāi, qí hòu yǒu jiāng chōng wū gǔ wèi tài zǐ shì.' rú zhì zhī yán, yuè wū jiàn zhāng wú suǒ yàn yě. kǒng zǐ yuē:' zāi zhě xiū lèi yīng xíng, jīng jìn xiāng gǎn, yǐ jiè rén jūn.' shì yǐ shèng zhǔ dǔ zāi zé gōng, tuì ér xiū dé, yǐ xiāo fù zhī. jīn yí bà sàn mín yì. gōng shì zhī zhì, wù cóng yuē jié, nèi zú yǐ dài fēng yǔ, wài zú yǐ jiǎng lǐ yí. qīng sào suǒ zāi zhī chù, bù gǎn yú cǐ yǒu suǒ lì zuò, pú jiā hé bì shēng cǐ dì, yǐ bào bì xià qián gōng zhī dé. qǐ kě pí mín zhī lì, jié mín zhī cái! shí fēi suǒ yǐ zhì fú ruì ér huái yuǎn rén yě." dì suì fù chóng huá diàn, shí jùn guó yǒu jiǔ lóng jiàn, gù gǎi yuē jiǔ lóng diàn.
迁侍中,犹领太史令。崇华殿灾,诏问隆:“此何咎?於礼,宁有祈禳之义乎?”隆对曰:“夫灾变之发,皆所以明教诫也,惟率礼脩德,可以胜之。易传曰:'上不俭,下不节,孽火烧其室。'又曰:'君高其台,天火为灾。'此人君苟饰宫室,不知百姓空竭,故天应之以旱,火从高殿起也。上天降鉴,故谴告陛下;陛下宜增崇人道,以答天意。昔太戊有桑谷生於朝,武丁有雊雉登於鼎,皆闻灾恐惧,侧身脩德,三年之后,远夷朝贡,故号曰中宗、高宗。此则前代之明鉴也。今案旧占,灾火之发,皆以台榭宫室为诫。然今宫室之所以充广者,实由宫人猥多之故。宜简择留其淑懿,如周之制,罢省其馀。此则祖己之所以训高宗,高宗之所以享远号也。”诏问隆:“吾闻汉武帝时,柏梁灾,而大起宫殿以厌之,其义云何?”隆对曰:“臣闻西京柏梁既灾,越巫陈方,建章是经,以厌火祥;乃夷越之巫所为,非圣贤之明训也。五行志曰:'柏梁灾,其后有江充巫蛊卫太子事。'如志之言,越巫建章无所厌也。孔子曰:'灾者脩类应行,精祲相感,以戒人君。'是以圣主睹灾责躬,退而脩德,以消复之。今宜罢散民役。宫室之制,务从约节,内足以待风雨,外足以讲礼仪。清埽所灾之处,不敢於此有所立作,莆、嘉禾必生此地,以报陛下虔恭之德。岂可疲民之力,竭民之财!实非所以致符瑞而怀远人也。”帝遂复崇华殿,时郡国有九龙见,故改曰九龙殿。
líng xiāo quē shǐ gòu, yǒu què cháo qí shàng, dì yǐ wèn lóng, duì yuē:" shī yún' wéi què yǒu cháo, wéi jiū jū zhī'. jīn xìng gōng shì, qǐ líng xiāo quē, ér què cháo zhī, cǐ gōng shì wèi chéng shēn bù dé jū zhī xiàng yě. tiān yì ruò yuē, gōng shì wèi chéng, jiāng yǒu tā xìng zhì yù zhī, sī nǎi shàng tiān zhī jiè yě. fū tiān dào wú qīn, wéi yǔ shàn rén, bù kě bù shēn fáng, bù kě bù shēn lǜ. xià shāng zhī jì, jiē jì tǐ yě, bù qīn chéng shàng tiān zhī míng mìng, wéi chán chǎn shì cóng, fèi dé shì yù, gù qí wáng yě hū yān. tài wù wǔ dīng, dǔ zāi sǒng jù, zhī chéng tiān jiè, gù qí xìng yě bó yān. jīn ruò xiū bà bǎi yì, jiǎn yǐ zú yòng, zēng chóng dé zhèng, dòng zūn dì zé, chú pǔ tiān zhī suǒ huàn, xìng zhào mín zhī suǒ lì, sān wáng kě sì, wǔ dì kě liù, qǐ wéi yīn zōng zhuǎn huò wéi fú ér yǐ zāi! chén bèi fù xīn, gǒu kě yǐ fán zhǐ shèng gōng, ān cún shè jì, chén suī huī shēn pò zú, yóu shēng zhī nián yě. qǐ dàn wǔ nì zhī zāi, ér lìng bì xià bù wén zhì yán hū?" yú shì dì gǎi róng dòng sè.
陵霄阙始构,有鹊巢其上,帝以问隆,对曰:“诗云'维鹊有巢,维鸠居之'。今兴宫室,起陵霄阙,而鹊巢之,此宫室未成身不得居之象也。天意若曰,宫室未成,将有他姓制御之,斯乃上天之戒也。夫天道无亲,惟与善人,不可不深防,不可不深虑。夏、商之季,皆继体也,不钦承上天之明命,惟谗谄是从,废德適欲,故其亡也忽焉。太戊、武丁,睹灾竦惧,祗承天戒,故其兴也勃焉。今若休罢百役,俭以足用,增崇德政,动遵帝则,除普天之所患,兴兆民之所利,三王可四,五帝可六,岂惟殷宗转祸为福而已哉!臣备腹心,苟可以繁祉圣躬,安存社稷,臣虽灰身破族,犹生之年也。岂惮忤逆之灾,而令陛下不闻至言乎?”於是帝改容动色。
shì suì, yǒu xīng bèi yú dà chén. lóng shàng shū yuē:" fán dì wáng xǐ dōu lì yì, jiē xiān dìng tiān dì shè jì zhī wèi, jìng gōng yǐ fèng zhī. jiāng yíng gōng shì, zé zōng miào wèi xiān, jiù kù wèi cì, jū shì wèi hòu. jīn yuán qiū fāng zé nán běi jiāo míng táng shè jì, shén wèi wèi dìng, zōng miào zhī zhì yòu wèi rú lǐ, ér chóng shì jū shì, shì mín shī yè. wài rén xián yún gōng rén zhī yòng, yǔ xìng róng jūn guó zhī fèi, suǒ jǐn lüè qí. mín bù kān mìng, jiē yǒu yuàn nù. shū yuē' tiān cōng míng zì wǒ mín cōng míng, tiān míng wèi zì wǒ mín míng wēi', yú rén zuò sòng, zé xiàng yǐ wǔ fú, mín nù xū jiē, zé wēi yǐ liù jí, yán tiān zhī shǎng fá, suí mín yán, shùn mín xīn yě. shì yǐ lín zhèng wù zài ān mín wèi xiān, rán hòu jī gǔ zhī huà, gé yú shàng xià, zì gǔ jí jīn, wèi cháng bù rán yě. fū cǎi chuán bēi gōng, táng yú dà yǔ zhī suǒ yǐ chuí huáng fēng yě yù tái qióng shì, xià guǐ shāng xīn zhī suǒ yǐ fàn hào tiān yě. jīn zhī gōng shì, shí wéi lǐ dù, nǎi gèng jiàn lì jiǔ lóng, huá shì guò qián. tiān huì zhāng zhuó, shǐ qǐ yú fáng xīn, fàn dì zuò ér gàn zǐ wēi, cǐ nǎi huáng tiān zǐ ài bì xià, shì yǐ fā jiào jiè zhī xiàng, shǐ zú jiē yú zūn wèi, yīn qín zhèng zhòng, yù bì jué wù bì xià sī nǎi cí fù kěn qiè zhī xùn, yí chóng xiào zǐ zhī sǒng zhī lǐ, yǐ shuài xiān xiān xià, yǐ zhāo shì hòu kūn, bù yí yǒu hū, yǐ zhòng tiān nù."
是岁,有星孛于大辰。隆上疏曰:“凡帝王徙都立邑,皆先定天地社稷之位,敬恭以奉之。将营宫室,则宗庙为先,厩库为次,居室为后。今圜丘、方泽、南北郊、明堂、社稷,神位未定,宗庙之制又未如礼,而崇饰居室,士民失业。外人咸云宫人之用,与兴戎军国之费,所尽略齐。民不堪命,皆有怨怒。书曰'天聪明自我民聪明,天明畏自我民明威',舆人作颂,则向以五福,民怒吁嗟,则威以六极,言天之赏罚,随民言,顺民心也。是以临政务在安民为先,然后稽古之化,格于上下,自古及今,未尝不然也。夫采椽卑宫,唐、虞、大禹之所以垂皇风也;玉台琼室,夏癸、商辛之所以犯昊天也。今之宫室,实违礼度,乃更建立九龙,华饰过前。天彗章灼,始起於房心,犯帝坐而干紫微,此乃皇天子爱陛下,是以发教戒之象,始卒皆於尊位,殷勤郑重,欲必觉寤陛下;斯乃慈父恳切之训,宜崇孝子祗耸之礼,以率先先下,以昭示后昆,不宜有忽,以重天怒。”
shí jūn guó duō shì, yòng fǎ shēn zhòng. lóng shàng shū yuē:" fū tà jī chuí tǒng, bì qí shèng míng, fǔ shì kuāng zhì, yì xū liáng zuǒ, yòng néng shù jī qí níng ér pǐn wù kāng yì yě. fū yí fēng yì sú, xuān míng dào huà, shǐ sì biǎo tóng fēng, huí shǒu miàn nèi, dé jiào guāng xī, jiǔ fú mù yì, gù fēi sú lì zhī suǒ néng yě. jīn yǒu sī wù jiū xíng shū, bù běn dà dào, shì yǐ xíng yòng ér bù cuò, sú bì ér bù dūn. yí chóng lǐ yuè, bān xù míng táng, xiū sān yōng dà shè yǎng lǎo, yíng jiàn jiāo miào, zūn rú shì, jǔ yì mín, biǎo zhāng zhì dù, gǎi zhēng shuò, yì fú sè, bù kǎi tì, shàng jiǎn sù, rán hòu bèi lǐ fēng shàn, guī gōng tiān dì, shǐ yǎ sòng zhī shēng yíng yú liù hé, jī xī zhī huà hùn yú hòu sì. sī gài zhì zhì zhī měi shì, bù xiǔ zhī guì yè yě. rán jiǔ yù zhī nèi, kě yī ràng ér zhì, shàng hé yōu zāi! bù zhèng qí běn ér jiù qí mò, pì yóu fén sī, fēi zhèng lǐ yě. kě mìng qún gōng qīng shì tōng rú, zào jù qí shì, yǐ wéi diǎn shì." lóng yòu yǐ wéi gǎi zhēng shuò, yì fú sè, shū huī hào, yì qì xiè, zì gǔ dì wáng suǒ yǐ shén míng qí zhèng, biàn mín ěr mù, gù sān chūn chēng wáng, míng sān tǒng yě. yú shì fū yǎn jiù zhāng, zòu ér gǎi yān. dì cóng qí yì, gǎi qīng lóng wǔ nián chūn sān yuè wèi jǐng chū yuán nián mèng xià sì yuè, fú sè shàng huáng, xī shēng yòng bái, cóng dì zhèng yě.
时军国多事,用法深重。隆上疏曰:“夫拓迹垂统,必俟圣明,辅世匡治,亦须良佐,用能庶绩其凝而品物康乂也。夫移风易俗,宣明道化,使四表同风,回首面内,德教光熙,九服慕义,固非俗吏之所能也。今有司务纠刑书,不本大道,是以刑用而不措,俗弊而不敦。宜崇礼乐,班叙明堂,修三雍、大射、养老,营建郊庙,尊儒士,举逸民,表章制度,改正朔,易服色,布恺悌,尚俭素,然后备礼封禅,归功天地,使雅颂之声盈于六合,缉熙之化混于后嗣。斯盖至治之美事,不朽之贵业也。然九域之内,可揖让而治,尚何忧哉!不正其本而救其末,譬犹棼丝,非政理也。可命群公卿士通儒,造具其事,以为典式。”隆又以为改正朔,易服色,殊徽号,异器械,自古帝王所以神明其政,变民耳目,故三春称王,明三统也。於是敷演旧章,奏而改焉。帝从其议,改青龙五年春三月为景初元年孟夏四月,服色尚黄,牺牲用白,从地正也。
qiān guāng lù xūn. dì yù zēng chóng gōng diàn, diāo shì guān gé, záo tài xíng zhī shí yīng, cǎi gǔ chéng zhī wén shí, qǐ jǐng yáng shān yú fāng lín zhī yuán, jiàn zhāo yáng diàn yú tài jí zhī běi, zhù zuò huáng lóng fèng huáng qí wěi zhī shòu, shì jīn yōng líng yún tái líng xiāo quē. bǎi yì fán xìng, zuò zhě wàn shù, gōng qīng yǐ xià zhì yú xué shēng, mò bù zhǎn lì, dì nǎi gōng zì jué tǔ yǐ lǜ zhī. ér liáo dōng bù cháo. dào huáng hòu bēng. tiān zuò yín yǔ, jì zhōu shuǐ chū, piào méi mín wù. lóng shàng shū qiè jiàn yuē:
迁光禄勋。帝愈增崇宫殿,彫饰观阁,凿太行之石英,采谷城之文石,起景阳山於芳林之园,建昭阳殿於太极之北,铸作黄龙凤皇奇伟之兽,饰金墉、陵云台、陵霄阙。百役繁兴,作者万数,公卿以下至于学生,莫不展力,帝乃躬自掘土以率之。而辽东不朝。悼皇后崩。天作淫雨,冀州水出,漂没民物。隆上疏切谏曰:
gài" tiān dì zhī dà dé yuē shēng, shèng rén zhī dà bǎo yuē wèi hé yǐ shǒu wèi? yuē rén hé yǐ jù rén? yuē cái". rán zé shì mín zhě, nǎi guó jiā zhī zhèn yě gǔ bó zhě, nǎi shì mín zhī mìng yě. gǔ bó fēi zào huà bù yù, fēi rén lì bù chéng. shì yǐ dì gēng yǐ quàn nóng, hòu sāng yǐ chéng fú, suǒ yǐ zhāo shì shàng dì, gào qián bào shī yě. xī zài yī táng, shì zhí yáng jiǔ è yùn zhī huì, hóng shuǐ tāo tiān, shǐ gǔn zhì zhī, jī yòng bù chéng, nǎi jǔ wén mìng, suí shān kān mù, qián hòu lì nián èr shí èr zài. zāi shěng zhī shén, mò guò yú bǐ, lì yì zhī xìng, mò jiǔ yú cǐ. yáo shùn jūn chén, nán miàn ér yǐ. yǔ fū jiǔ zhōu, shù shì yōng xūn, gè yǒu děng chà, jūn zǐ xiǎo rén, wù yǒu fú zhāng. jīn wú ruò shí zhī jí, ér shǐ gōng qīng dài fū bìng yǔ sī tú gòng gòng shì yì, wén zhī sì yí, fēi jiā shēng yě, chuí zhī zhú bó, fēi lìng míng yě. shì yǐ yǒu guó yǒu jiā zhě, jìn qǔ zhū shēn, yuǎn qǔ zhū wù, yù xù yǎng yù, gù chēng" kǎi tì jūn zǐ, mín zhī fù mǔ". jīn shàng xià láo yì, jí bìng xiōng huāng, gēng jià zhě guǎ, jī jǐn jiàn zhēn, wú yǐ zú suì yí jiā mǐn xù, yǐ jiù qí kùn.
盖“天地之大德曰生,圣人之大宝曰位;何以守位?曰仁;何以聚人?曰财”。然则士民者,乃国家之镇也;谷帛者,乃士民之命也。谷帛非造化不育,非人力不成。是以帝耕以劝农,后桑以成服,所以昭事上帝,告虔报施也。昔在伊唐,世值阳九厄运之会,洪水滔天,使鲧治之,绩用不成,乃举文命,随山刊木,前后历年二十二载。灾眚之甚,莫过於彼,力役之兴,莫久於此。尧、舜君臣,南面而已。禹敷九州,庶士庸勋,各有等差,君子小人,物有服章。今无若时之急,而使公卿大夫并与厮徒共供事役,闻之四夷,非嘉声也,垂之竹帛,非令名也。是以有国有家者,近取诸身,远取诸物,妪煦养育,故称“恺悌君子,民之父母”。今上下劳役,疾病凶荒,耕稼者寡,饥馑荐臻,无以卒岁;宜加愍恤,以救其困。
chén guān zài xī shū jí suǒ zài, tiān rén zhī jì, wèi yǒu bù yīng yě. shì yǐ gǔ xiān zhé wáng, wèi shàng tiān zhī míng mìng, xún yīn yáng zhī nì shùn, jīn jīn yè yè, wéi kǒng yǒu wéi. rán hòu zhì dào yòng xìng, dé yǔ shén fú, zāi yì jì fā, jù ér xiū zhèng, wèi yǒu bù yán qī liú zuò zhě yě. yuán jí mò yè, àn jūn huāng zhǔ, bù chóng xiān wáng zhī lìng guǐ, bù nà zhèng shì zhī zhí yán, yǐ suì qí qíng zhì, tián hū biàn jiè, wèi yǒu bù xún jiàn huò nán, zhì yú diān fù zhě yě.
臣观在昔书籍所载,天人之际,未有不应也。是以古先哲王,畏上天之明命,循阴阳之逆顺,矜矜业业,惟恐有违。然后治道用兴,德与神符,灾异既发,惧而脩政,未有不延期流祚者也。爰及末叶,闇君荒主,不崇先王之令轨,不纳正士之直言,以遂其情志,恬忽变戒,未有不寻践祸难,至於颠覆者也。
tiān dào jì zhe, qǐng yǐ rén dào lùn zhī. fū liù qíng wǔ xìng, tóng zài yú rén, shì yù lián zhēn, gè jū qí yī. jí qí dòng yě, jiāo zhēng yú xīn. yù qiáng zhì ruò, zé zòng làn bù jīn jīng chéng bù zhì, zé fàng yì wú jí. fū qíng zhī suǒ zài, fēi hǎo zé měi, ér měi hǎo zhī jí, fēi rén lì bù chéng, fēi gǔ bó bù lì. qíng gǒu wú jí, zé rén bù kān qí láo, wù bù chōng qí qiú. láo qiú bìng zhì, jiāng qǐ huò luàn. gù bù gē qíng, wú yǐ xiāng gōng. zhòng ní yún:" rén wú yuǎn lǜ, bì yǒu jìn yōu." yóu cǐ guān zhī, lǐ yì zhī zhì, fēi gǒu jū fēn, jiāng yǐ yuǎn hài ér xìng zhì yě.
天道既著,请以人道论之。夫六情五性,同在於人,嗜欲廉贞,各居其一。及其动也,交争于心。欲强质弱,则纵滥不禁;精诚不制,则放溢无极。夫情之所在,非好则美,而美好之集,非人力不成,非谷帛不立。情苟无极,则人不堪其劳,物不充其求。劳求并至,将起祸乱。故不割情,无以相供。仲尼云:“人无远虑,必有近忧。”由此观之,礼义之制,非苟拘分,将以远害而兴治也。
jīn wú shǔ èr zéi, fēi tú bái dì xiǎo lǔ jù yì zhī kòu, nǎi jù xiǎn chéng liú, kuà yǒu shì zhòng, tiě hào chēng dì, yù yǔ zhōng guó zhēng héng. jīn ruò yǒu rén lái gào, quán chán bìng xiū dé zhèng, fù lǚ qīng jiǎn, qīng shěng zū fù, bù zhì wán hǎo, dòng zī qí xián, shì zūn lǐ dù. bì xià wén zhī, qǐ bù tì rán è qí rú cǐ, yǐ wéi nán zú tǎo miè, ér wèi guó yōu hū? ruò shǐ gào zhě yuē, bǐ èr zéi bìng wèi wú dào, chóng chǐ wú dù, yì qí shì mín, zhòng qí zhēng fù, xià bù kān mìng, xū jiē rì shén. bì xià wén zhī, qǐ bù bó rán fèn qí kùn wǒ wú gū zhī mín, ér yù sù jiā zhī zhū, qí cì, qǐ bù xìng bǐ pí bì ér qǔ zhī bù nán hū? gǒu rú cǐ, zé kě yì xīn ér dù, shì yì zhī shù yì bù yuǎn yǐ.
今吴、蜀二贼,非徒白地小虏、聚邑之寇,乃据险乘流,跨有士众,僣号称帝,欲与中国争衡。今若有人来告,权、禅并脩德政,复履清俭,轻省租赋,不治玩好,动咨耆贤,事遵礼度。陛下闻之,岂不惕然恶其如此,以为难卒讨灭,而为国忧乎?若使告者曰,彼二贼并为无道,崇侈无度,役其士民,重其徵赋,下不堪命,吁嗟日甚。陛下闻之,岂不勃然忿其困我无辜之民,而欲速加之诛,其次,岂不幸彼疲弊而取之不难乎?苟如此,则可易心而度,事义之数亦不远矣。
qiě qín shǐ huáng bù zhù dào dé zhī jī, ér zhù ē páng zhī gōng, bù yōu xiāo qiáng zhī biàn, ér xiū cháng chéng zhī yì. dāng qí jūn chén wèi cǐ jì yě, yì yù lì wàn shì zhī yè, shǐ zǐ sūn zhǎng yǒu tiān xià, qǐ yì yī zhāo pǐ fū dà hū, ér tiān xià qīng fù zāi? gù chén yǐ wéi shǐ xiān dài zhī jūn zhī qí suǒ xíng bì jiāng zhì yú bài, zé fú wèi zhī yǐ. shì yǐ wáng guó zhī zhǔ zì wèi bù wáng, rán hòu zhì yú wáng xián shèng zhī jūn zì wèi jiāng wáng, rán hòu zhì yú bù wáng. xī hàn wén dì chēng wéi xián zhǔ, gōng xíng yuē jiǎn, huì xià yǎng mín, ér jiǎ yì fāng zhī, yǐ wéi tiān xià dào xuán, kě wèi tòng kū zhě yī, kě wèi liú tì zhě èr, kě wèi cháng tàn xī zhě sān. kuàng jīn tiān xià diāo bì, mín wú dàn shí zhī chǔ, guó wú zhōng nián zhī chù, wài yǒu qiáng dí, liù jūn bào biān, nèi xìng tǔ gōng, zhōu jùn sāo dòng, ruò yǒu kòu jǐng, zé chén jù bǎn zhù zhī shì bù néng tóu mìng lǔ tíng yǐ.
且秦始皇不筑道德之基,而筑阿房之宫,不忧萧墙之变,而脩长城之役。当其君臣为此计也,亦欲立万世之业,使子孙长有天下,岂意一朝匹夫大呼,而天下倾覆哉?故臣以为使先代之君知其所行必将至於败,则弗为之矣。是以亡国之主自谓不亡,然后至於亡;贤圣之君自谓将亡,然后至於不亡。昔汉文帝称为贤主,躬行约俭,惠下养民,而贾谊方之,以为天下倒悬,可为痛哭者一,可为流涕者二,可为长叹息者三。况今天下彫弊,民无儋石之储,国无终年之畜,外有强敌,六军暴边,内兴土功,州郡骚动,若有寇警,则臣惧版筑之士不能投命虏庭矣。
yòu, jiāng lì fèng lù, shāo jiàn shé jiǎn, fāng zhī yú xī, wǔ fēn jū yī zhū shòu xiū zhě yòu jué lǐn cì, bù yīng shū zhě jīn jiē chū bàn: cǐ wèi guān rù jiān duō yú jiù, qí suǒ chū yǔ cān shǎo yú xī. ér dù zhī jīng yòng, gèng měi bù zú, niú ròu xiǎo fù, qián hòu xiāng jì. fǎn ér tuī zhī, fán cǐ zhū fèi, bì yǒu suǒ zài. qiě fú lù cì gǔ bó, rén zhǔ suǒ yǐ huì yǎng lì mín ér wèi zhī sī mìng zhě yě, ruò jīn yǒu fèi, shì duó qí mìng yǐ. jì dé zhī ér yòu shī zhī, cǐ shēng yuàn zhī fǔ yě. zhōu lǐ, dà fǔ zhǎng jiǔ fù zhī cái, yǐ gěi jiǔ shì zhī yòng, rù yǒu qí fēn, chū yǒu qí suǒ, bù xiāng gān chéng ér yòng gè zú. gè zú zhī hòu, nǎi yǐ shì gòng zhī yú, gōng wáng wán hǎo. yòu shàng yòng cái, bì kǎo yú sī huì. jīn bì xià suǒ yǔ gòng zuò láng miào zhì tiān xià zhě, fēi sān sī jiǔ liè, zé tái gé jìn chén, jiē fù xīn zào xī, yí zài wú huì. ruò jiàn fēng shěng ér bù gǎn yǐ gào, cóng mìng bēn zǒu, wéi kǒng bù shèng, shì zé jù chén, fēi gěng fǔ yě. xī lǐ sī jiào qín èr shì yuē:" wéi rén zhǔ ér bù zì suī, mìng zhī yuē tiān xià zhì gù." èr shì yòng zhī, qín guó yǐ fù, sī yì miè zú. shì yǐ shǐ qiān yì qí bù zhèng jiàn, ér wèi shì jiè.
又,将吏奉禄,稍见折减,方之於昔,五分居一;诸受休者又绝廪赐,不应输者今皆出半:此为官入兼多於旧,其所出与参少於昔。而度支经用,更每不足,牛肉小赋,前后相继。反而推之,凡此诸费,必有所在。且夫禄赐谷帛,人主所以惠养吏民而为之司命者也,若今有废,是夺其命矣。既得之而又失之,此生怨之府也。周礼,大府掌九赋之财,以给九式之用,入有其分,出有其所,不相干乘而用各足。各足之后,乃以式贡之馀,供王玩好。又上用财,必考于司会。今陛下所与共坐廊庙治天下者,非三司九列,则台阁近臣,皆腹心造膝,宜在无讳。若见丰省而不敢以告,从命奔走,惟恐不胜,是则具臣,非鲠辅也。昔李斯教秦二世曰:“为人主而不恣睢,命之曰天下桎梏。”二世用之,秦国以覆,斯亦灭族。是以史迁议其不正谏,而为世诫。
shū zòu, dì lǎn yān, wèi zhōng shū jiān lìng yuē:" guān lóng cǐ zòu, shǐ zhèn jù zāi!"
书奏,帝览焉,谓中书监、令曰:“观隆此奏,使朕惧哉!”
lóng jí dǔ, kǒu zhàn shàng shū yuē:
隆疾笃,口占上疏曰:
zēng zǐ yǒu jí, mèng jìng zi wèn zhī. zēng zǐ yuē:" niǎo zhī jiāng sǐ, qí míng yě āi rén zhī jiāng sǐ, qí yán yě shàn." chén qǐn jí bìng, yǒu zēng wú sǔn, cháng jù yǎn hū, zhōng kuǎn bù zhāo. chén zhī dān chéng, qǐ wéi zēng zǐ, yuàn bì xià shǎo chuí shěng lǎn! huàn rán gǎi wǎng shì zhī guò miù, bó rán xìng lái shì zhī yuān sāi, shǐ shén rén xiàng yīng, shū fāng mù yì, sì líng xiào zhēn, yù héng yào jīng, zé sān wáng kě mài, wǔ dì kě yuè, fēi tú jì tǐ shǒu wén ér yǐ yě.
曾子有疾,孟敬子问之。曾子曰:“鸟之将死,其鸣也哀;人之将死,其言也善。”臣寝疾病,有增无损,常惧奄忽,忠款不昭。臣之丹诚,岂惟曾子,愿陛下少垂省览!涣然改往事之过谬,勃然兴来事之渊塞,使神人向应,殊方慕义,四灵效珍,玉衡曜精,则三王可迈,五帝可越,非徒继体守文而已也。
chén cháng jí shì zhǔ mò bù sī shào yáo shùn tāng wǔ zhī zhì, ér dǎo zhǒng jié zhòu yōu lì zhī jī, mò bù chī xiào jì shì huò luàn wáng guó zhī zhǔ, ér bù dēng jiàn yú xià yīn zhōu zhī guǐ. bēi fū! yǐ ruò suǒ wéi, qiú ruò suǒ zhì, yóu yuán mù qiú yú, jiān shuǐ zuò bīng, qí bù kě dé, míng yǐ. xún guān sān dài zhī yǒu tiān xià yě, shèng xián xiàng chéng, lì zài shù bǎi, chǐ tǔ mò fēi qí yǒu, yī mín mò fēi qí chén, wàn guó xián níng, jiǔ yǒu yǒu jié lù tái zhī jīn, jù qiáo zhī sù, wú suǒ yòng zhī, réng jiù nán miàn, fū hé wéi zāi! rán guǐ xīn zhī tú, shì qí lǚ lì, zhī zú yǐ jù jiàn, cái zú yǐ shì fēi, chǎn yú shì shàng, tái guān shì chóng, yín lè shì hǎo, chàng yōu shì shuō, zuò mǐ mǐ zhī yuè, ān pú shàng zhī yīn. shàng tiān bù juān, juàn rán huí gù, zōng guó wèi xū, xià yí zi lì, zhòu xiàn bái qí, jié fàng tiáo tiān zǐ zhī zūn, tāng wǔ yǒu zhī, qǐ yī yì rén, jiē míng wáng zhī zhòu yě. qiě dāng liù guó zhī shí, tiān xià yīn chì, qín jì jiān zhī, bù xiū shèng dào, nǎi gòu ē páng zhī gōng, zhù cháng chéng zhī shǒu, jīn kuā zhōng guó, wēi fú bǎi mán, tiān xià zhèn sǒng, dào lù yǐ mù zì wèi běn zhī bǎi yè, yǒng chuí hóng huī, qǐ wù èr shì ér miè, shè jì bēng pǐ zāi? jìn hàn xiào wǔ chéng wén jǐng zhī fú, wài rǎng yí dí, nèi xìng gōng diàn, shí yú nián jiān, tiān xià xiāo rán. nǎi xìn yuè wū, duì tiān qiān nù, qǐ jiàn zhāng zhī gōng, qiān mén wàn hù, zú zhì jiāng chōng yāo gǔ zhī biàn, zhì yú gōng shì guāi lí, fù zǐ xiāng cán, yāng jiù zhī dú, huò liú shù shì.
臣常疾世主莫不思绍尧、舜、汤、武之治,而蹈踵桀、纣、幽、厉之迹,莫不蚩笑季世惑乱亡国之主,而不登践虞、夏、殷、周之轨。悲夫!以若所为,求若所致,犹缘木求鱼,煎水作冰,其不可得,明矣。寻观三代之有天下也,圣贤相承,历载数百,尺土莫非其有,一民莫非其臣,万国咸宁,九有有截;鹿台之金,巨桥之粟,无所用之,仍旧南面,夫何为哉!然癸、辛之徒,恃其旅力,知足以拒谏,才足以饰非,谄谀是尚,台观是崇,淫乐是好,倡优是说,作靡靡之乐,安濮上之音。上天不蠲,眷然回顾,宗国为墟,下夷子隶,纣县白旗,桀放条;天子之尊,汤、武有之,岂伊异人,皆明王之胄也。且当六国之时,天下殷炽,秦既兼之,不脩圣道,乃构阿房之宫,筑长城之守,矜夸中国,威服百蛮,天下震竦,道路以目;自谓本枝百叶,永垂洪晖,岂寤二世而灭,社稷崩圮哉?近汉孝武乘文、景之福,外攘夷狄,内兴宫殿,十馀年间,天下嚣然。乃信越巫,怼天迁怒,起建章之宫,千门万户,卒致江充妖蛊之变,至於宫室乖离,父子相残,殃咎之毒,祸流数世。
chén guān huáng chū zhī jì, tiān zhào qí jiè, yì lèi zhī niǎo, yù zhǎng yàn cháo, kǒu zhǎo xiōng chì, cǐ wèi shì zhī dà yì yě, yí fáng yīng yáng zhī chén yú xiāo qiáng zhī nèi. kě xuǎn zhū wáng, shǐ jūn guó diǎn bīng, wǎng wǎng qí zhì, zhèn fǔ huáng jī, yì liàng dì shì. xī zhōu zhī dōng qiān, jìn zhèng shì yī, hàn lǚ zhī luàn, shí lài zhū xū, sī gài qián dài zhī míng jiàn. fū huáng tiān wú qīn, wéi dé shì fǔ. mín yǒng dé zhèng, zé yán qī guò lì, xià yǒu yuàn tàn, duō lù shòu néng. yóu cǐ guān zhī, tiān xià zhī tiān xià, fēi dú bì xià zhī tiān xià yě. chén bǎi jí suǒ zhōng, qì lì shāo wēi, zhé zì yú chū, guī huán lǐ shě, ruò suì shěn lún, hún ér yǒu zhī, jié cǎo yǐ bào.
臣观黄初之际,天兆其戒,异类之鸟,育长燕巢,口爪胸赤,此魏室之大异也,宜防鹰扬之臣於萧墙之内。可选诸王,使君国典兵,往往棋跱,镇抚皇畿,翼亮帝室。昔周之东迁,晋、郑是依,汉吕之乱,实赖朱虚,斯盖前代之明鉴。夫皇天无亲,惟德是辅。民咏德政,则延期过历,下有怨叹,掇录授能。由此观之,天下之天下,非独陛下之天下也。臣百疾所锺,气力稍微,辄自舆出,归还里舍,若遂沈沦,魂而有知,结草以报。
zhào yuē:" shēng lián zhuī bó yí, zhí guò shǐ yú, zhí xīn jiān bái, jiǎn jiǎn fěi gōng, rú hé wēi jí wèi chú, tuì shēn lǐ shě? yǔ yǐ shǒu jié, jí dǔ ér jì yù. shēng qí qiáng fàn zhuān jīng yǐ zì chí." lóng zú, yí lìng báo zàng, liǎn yǐ shí fú.
诏曰:“生廉追伯夷,直过史鱼,执心坚白,謇謇匪躬,如何微疾未除,退身里舍?禹以守节,疾笃而济愈。生其强饭专精以自持。”隆卒,遗令薄葬,敛以时服。
chū, tài hé zhōng, zhōng hù jūn jiǎng jì shàng shū yuē" yí zūn gǔ fēng shàn". zhào yuē:" wén jì sī yán, shǐ wú hàn chū liú zú." shì qǐn lì suì, hòu suì yì xiū zhī, shǐ lóng zhuàn qí lǐ yí. dì wén lóng méi, tàn xī yuē:" tiān bù yù chéng wú shì, gāo táng shēng shě wǒ wáng yě." zi chēn sì jué.
初,太和中,中护军蒋济上疏曰“宜遵古封禅”。诏曰:“闻济斯言,使吾汗出流足。”事寝历岁,后遂议脩之,使隆撰其礼仪。帝闻隆没,叹息曰:“天不欲成吾事,高堂生舍我亡也。”子琛嗣爵。
shǐ, jǐng chū zhōng, dì yǐ sū lín qín jìng děng bìng lǎo, kǒng wú néng chuán yè zhě. nǎi zhào yuē:" xī xiān shèng jì méi, ér qí yí yán yú jiào, zhe yú liù yì. liù yì zhī wén, lǐ yòu wèi jí, fú kě sī xū lí zhě yě. mò sú bèi běn, suǒ yóu lái jiǔ. gù mǐn zi jī yuán bó zhī bù xué, xún qīng chǒu qín shì zhī kēng rú, rú xué jì fèi, zé fēng huà hé yóu xìng zāi? fāng jīn sù shēng jù rú, bìng gè nián gāo, jiào xùn zhī dào, shú wèi qí jì? xī fú shēng jiāng lǎo, hàn wén dì sì yǐ cháo cuò gǔ liáng guǎ chóu, xuān dì chéng yǐ shí láng. qí kē láng lì gāo cái jiě jīng yì zhě sān shí rén, cóng guāng lù xūn lóng sàn qí cháng shì lín bó shì jìng, fēn shòu sì jīng sān lǐ, zhǔ zhě jù wèi shè kè shì zhī fǎ. xià hóu shèng yǒu yán:' shì bìng bù míng jīng shù, jīng shù gǒu míng, qí qǔ qīng zǐ rú fǔ shí dì jiè ěr.' jīn xué zhě yǒu néng jiū jí jīng dào, zé jué lù róng chǒng, bù qī ér zhì. kě bù miǎn zāi!" shù nián, lóng děng jiē zú, xué zhě suì fèi.
始,景初中,帝以苏林、秦静等并老,恐无能传业者。乃诏曰:“昔先圣既没,而其遗言馀教,著於六艺。六艺之文,礼又为急,弗可斯须离者也。末俗背本,所由来久。故闵子讥原伯之不学,荀卿丑秦世之坑儒,儒学既废,则风化曷由兴哉?方今宿生巨儒,并各年高,教训之道,孰为其继?昔伏生将老,汉文帝嗣以晁错;谷梁寡畴,宣帝承以十郎。其科郎吏高才解经义者三十人,从光禄勋隆、散骑常侍林、博士静,分受四经三礼,主者具为设课试之法。夏侯胜有言:'士病不明经术,经术苟明,其取青紫如俯拾地芥耳。'今学者有能究极经道,则爵禄荣宠,不期而至。可不勉哉!”数年,隆等皆卒,学者遂废。
chū, rèn chéng zhàn qián, tài zǔ shì lì xiàn lìng, cháng dū shǒu yè chéng. shí wén dì wèi tài zǐ, dān lè tián liè, chén chū yè hái. qián jiàn yuē:" wáng gōng shè xiǎn yǐ gù qí guó, dū chéng jìn wèi, yòng jiè bù yú. dà yá yún:' zōng zi wéi chéng, wú bǐ chéng huài.' yòu yuē:' yóu zhī wèi yuǎn, shì yòng dà jiàn.' ruò yì yú yóu tián, chén chū hūn guī, yǐ yī rì cóng qín zhī yú, ér wàng wú yín zhī xìn, yú qiè huò zhī." tài zǐ bù yuè, rán zì hòu yóu chū chāi jiǎn. huáng chū zhōng, wén dì jiāng lì guō guì pín wèi huáng hòu, qián shàng shū jiàn, yǔ zài hòu fēi chuán. míng dì shí, zhòng yì bìng xìng, qī shǔ shū chì, qián shàng shū yuē:" tiān shēng zhēng mín ér shù zhī jūn, suǒ yǐ fù dào qún shēng, xī yù zhào shù, gù fāng zhì sì hǎi fěi wèi tiān zǐ, liè tǔ fēn jiāng fěi wèi zhū hóu yě. shǐ zì sān huáng, yuán jì táng yú, xián yǐ bó jì jiā yú tiān xià, chún dé yǐ qià, lí yuán lài zhī. sān wáng jì wēi, jiàng dǎi yú hàn, zhì rì yì shǎo, sāng luàn hóng duō, zì shí jué hòu, yì wǎng kè yì. tài zǔ jùn zhé shén wǔ, shān chú bào luàn, kè fù wáng gāng, yǐ kāi dì yè. wén dì shòu tiān míng mìng, kuò huī huáng jī, jiàn zuò qī zài, měi shì wèi huáng. bì xià shèng dé, zuǎn chéng hóng xù, yí chóng yàn yàn, yǔ mín xiū xī. ér fāng yú fěi níng, zhēng fū yuǎn shù, yǒu shì hǎi wài, xiàn jīng wàn lǐ, liù jūn sāo dòng, shuǐ lù zhuǎn yùn, bǎi xìng shě yè, rì fèi qiān jīn. dà xīng diàn shě, gōng zuò wàn jì, cú lái zhī sōng, kān shān qióng gǔ, guài shí wǔ fū, fú yú hé huái. dōu qí zhī nèi, jǐn wèi diān fú, dāng gōng gǎo jiē zhì sù zhī diào, ér wèi yuàn yòu zé qín zhī fǔ, shèng lín mǎng zhī huì, fēng lù tù zhī sǒu shāng hài nóng gōng, dì fán cí jí, zāi yì liú xíng, mín wù dà kuì, shàng jiǎn hé qì, jiā hé bù zhí. chén wén wén wáng zuò fēng, jīng shǐ wù jí, bǎi xìng zi lái, bù rì ér chéng. líng zhǎo líng yòu, yǔ mín gòng zhī. jīn gōng guàn chóng chǐ, diāo lòu jí miào, wàng yǒu yú zhī zǒng qī, sī yīn xīn zhī qióng shì, jìn dì qiān lǐ, jǔ zú tóu wǎng, lì nǐ ē páng, yì bǎi gān xī, chén kǒng mín lì diāo jǐn, xià bù kān mìng yě. xī qín jù xiáo hán yǐ zhì liù hé, zì yǐ dé gāo sān huáng, gōng jiān wǔ dì, yù hào shì zhì wàn yè, ér èr shì diān fù, yuàn wèi qián shǒu, yóu zhī gàn jì wù, běn shí xiān bá yě. gài shèng wáng zhī yù shì yě, kè míng jùn dé, yōng xūn qīn jùn yì zài guān, zé gōng yè kě lóng, qīn qīn xiǎn yòng, zé ān wēi tóng yōu shēn gēn gù běn, bìng wèi gàn yì, suī lì shèng shuāi, nèi wài yǒu fǔ. xī chéng wáng yòu chōng, wèi néng lì zhèng, zhōu lǚ zhào bì, bìng zài zuǒ yòu jīn jì wú wèi hóu kāng shū zhī jiān, fēn shǎn suǒ rèn, yòu fēi dàn shì. dōng gōng wèi jiàn, tiān xià wú fù. yuàn bì xià liú xīn guān sài, yǒng bǎo wú jí, zé hǎi nèi xìng shèn." hòu wèi yàn zhōng wèi, cí jí bù jiù, zú.
初,任城栈潜,太祖世历县令,尝督守邺城。时文帝为太子,耽乐田猎,晨出夜还。潜谏曰:“王公设险以固其国,都城禁卫,用戒不虞。大雅云:'宗子维城,无俾城坏。'又曰:'犹之未远,是用大谏。'若逸于游田,晨出昬归,以一日从禽之娱,而忘无垠之衅,愚窃惑之。”太子不悦,然自后游出差简。黄初中,文帝将立郭贵嫔为皇后,潜上疏谏,语在后妃传。明帝时,众役并兴,戚属疏斥,潜上疏曰:“天生蒸民而树之君,所以覆焘群生,熙育兆庶,故方制四海匪为天子,裂土分疆匪为诸侯也。始自三皇,爰暨唐、虞,咸以博济加于天下,醇德以洽,黎元赖之。三王既微,降逮于汉,治日益少,丧乱弘多,自时厥后,亦罔克乂。太祖濬哲神武,芟除暴乱,克复王纲,以开帝业。文帝受天明命,廓恢皇基,践阼七载,每事未遑。陛下圣德,纂承洪绪,宜崇晏晏,与民休息。而方隅匪宁,征夫远戍,有事海外,县旌万里,六军骚动,水陆转运,百姓舍业,日费千金。大兴殿舍,功作万计,徂来之松,刊山穷谷,怪石珷玞,浮于河、淮。都圻之内,尽为甸服,当供槁秸铚粟之调,而为苑囿择禽之府,盛林莽之秽,丰鹿兔之薮;伤害农功,地繁茨棘,灾疫流行,民物大溃,上减和气,嘉禾不植。臣闻文王作丰,经始勿亟,百姓子来,不日而成。灵沼、灵囿,与民共之。今宫观崇侈,彫镂极妙,忘有虞之总期,思殷辛之琼室,禁地千里,举足投网,丽拟阿房,役百乾谿,臣恐民力彫尽,下不堪命也。昔秦据殽函以制六合,自以德高三皇,功兼五帝,欲号谥至万叶,而二世颠覆,愿为黔首,由枝幹既扤,本实先拔也。盖圣王之御世也,克明俊德,庸勋亲;俊乂在官,则功业可隆,亲亲显用,则安危同忧;深根固本,并为幹翼,虽历盛衰,内外有辅。昔成王幼冲,未能莅政,周、吕、召、毕,并在左右;今既无卫侯、康叔之监,分陕所任,又非旦、奭。东宫未建,天下无副。愿陛下留心关塞,永保无极,则海内幸甚。”后为燕中尉,辞疾不就,卒。
píng yuē: xīn pí yáng fù, gāng liàng gōng zhí, zhèng jiàn fěi gōng, yà hū jí àn zhī gāo fēng yān. gāo táng lóng xué yè, zhì zài kuāng jūn, yīn biàn chén jiè, fā yú kěn chéng, zhōng yǐ zāi! jí zhì bì gǎi zhēng shuò, bǐ wèi zǔ yú, suǒ wèi yì guò qí tōng zhě yú!
评曰:辛毗、杨阜,刚亮公直,正谏匪躬,亚乎汲黯之高风焉。高堂隆学业,志在匡君,因变陈戒,发於恳诚,忠矣哉!及至必改正朔,俾魏祖虞,所谓意过其通者欤!