zhào gōng wèi bǎo, zhōu gōng wèi shī, xiāng chéng wáng wèi zuǒ yòu. bǎo, tài bǎo yě. shī, tài shī yě. mǎ yún: bǎo shì shī shì jiē dài fū guān. xiāng yīn xī liàng fǎn. zuǒ yòu, mǎ yún: fēn shǎn wèi èr bó, dōng wèi zuǒ, xī wèi yòu. zhào gōng bù shuō, zhōu gōng zuò jūn shì.
召公為保，周公為師，相成王為左右。○保，太保也。師，太師也。馬云：「保氏、師氏皆大夫官。」相音息亮反。左右，馬云：「分陝為二伯，東為左，西為右。」召公不說，周公作《君奭》。

jūn shì zūn zhī yuē jūn. shì, míng, tóng xìng yě. chén gǔ yǐ gào zhī, gù yǐ míng piān. shuō yīn yuè. shì, shǐ yì fǎn.
君奭尊之曰君。奭，名，同姓也。陳古以告之，故以名篇。○說音悅。奭，始亦反。

shū zhào gōng zhì jūn shì zhèng yì yuē: chéng wáng jí zhèng zhī chū, zhào gōng wèi bǎo, zhōu gōng wèi shī, fǔ xiāng chéng wáng wèi zuǒ yòu dà chén. zhào gōng yǐ zhōu gōng cháng shè wáng zhī zhèng, jīn fù zài chén wèi, qí yì bù shuō. zhōu gōng chén jǐ yì yǐ gào zhào gōng, shǐ xù qí shì, zuò jūn shì zhī piān yě. zhōu guān piān yún lì tài shī tài fù tài bǎo, zī wéi sān gōng, zé cǐ wèi bǎo wèi shī yì wèi sān gōng guān yě. cǐ shí tài shī tài bǎo ér bù yán tài zhě, yì zài shī fǎ bǎo ān wáng shēn, yán qí shí wèi zuǒ yòu ěr, bù wèi jǔ qí guān míng, gù bù yán tài yě. jīng chuán jiē yán wǔ wáng zhī shí, tài gōng wèi tài shī, cǐ yán zhōu gōng wèi shī, gài tài gōng hōng, mìng zhōu gōng dài zhī. yú shí tài fù gài bì gōng wèi zhī, yú cǐ wú shì, bù xū jiàn yě. sān gōng zhī cì, xiān shī hòu bǎo, cǐ xù xiān yán bǎo zhě, piān zhī suǒ zuò, zhǔ wèi zhào gōng bù shuō, gù xiān yán zhào gōng, bù yǐ guān wèi wèi cì yě. àn jīng zhōu gōng zhī yán, jiē shuō jǐ liú zài wáng cháo zhī yì, zé zhào gōng bù shuō zhōu gōng zhī liú yě. gù zhèng wáng jiē yún: zhōu gōng jì shè wáng zhèng, bù yí fù liè yú chén zhí, gù bù shuō. rán zé zhào gōng dà xián, qǐ bù zhī zhōu gōng liú yì ér bù shuō zhě? yǐ zhōu gōng liú zài chén zhí, dāng shí rén jiē guài zhī, gù yù kāi dào zhōu gōng zhī yán, yǐ jiě shì rén zhī huò. zhào gōng yí zhī, zuò jūn shì. fēi bù zhī yě. shǐ jì yàn shì jiā yún: chéng wáng jì huàn, zhōu gōng shè zhèng, dāng guó jiàn zuò, zhào gōng yí zhī, zuò jūn shì. cǐ piān shì zhì zhèng zhī hòu yán liú fǔ chéng wáng zhī yì, qí wén shén míng, mǎ qiān wàng wèi shuō ěr. zhèng xuán bù jiàn zhōu guān zhī piān, yán cǐ shī bǎo wèi zhōu lǐ shī shì bǎo shì dài fū zhī zhí, yán xián shèng jiān cǐ guān, yì miù yǐ. chuán zūn zhī zhì míng piān zhèng yì yuē: zhōu gōng hū wèi jūn shì, shì zhōu gōng zūn zhī yuē jūn yě. shì shì qí míng, jūn fēi míng yě. xī èr shí sì nián zuǒ chuán, fù chén yán wén wáng zhī zǐ yī shí liù guó, wú míng shì zhě, zé zhào gōng bì fēi wén wáng zhī zǐ. yàn shì jiā yún: zhào gōng shì yǔ zhōu tóng xìng jī shì. qiào zhōu yuē: zhōu zhī zhī zú. qiào zhōu kǎo xiào gǔ shǐ, bù néng zhī qí suǒ chū. huáng fǔ mì yún: yuán gōng míng fēng, shì qí yī yě, shì wèi wén wáng zhī zǐ yī shí liù guó. rán wén wáng zhī zǐ běn wú dìng shù, bìng yuán fēng wèi yī, dāng zhào gōng yú zhōng yǐ wèi shí liù, miù yǐ. cǐ piān duō yán xiān shì yǒu dà chén fǔ zhèng, shì chén gǔ dào yǐ gào zhī. hū jū shì yǐ gào zhī, gù yǐ jūn shì míng piān.
[疏]「召公」至「君奭」○正義曰：成王即政之初，召公為保，周公為師，輔相成王為左右大臣。召公以周公嘗攝王之政，今復在臣位，其意不說。周公陳己意以告召公，史敘其事，作《君奭》之篇也。《周官》篇雲「立太師、太傅、太保，茲惟三公」，則此「為保」、「為師」亦為三公官也。此實太師、太保而不言「太」者，意在師法保安王身，言其實為左右爾，不為舉其官名，故不言「太」也。經傳皆言武王之時，太公為太師，此言「周公為師」，蓋太公薨，命周公代之。於時太傅蓋畢公為之，於此無事，不須見也。三公之次，先師後保，此序先言保者，篇之所作，主為召公不說，故先言召公，不以官位為次也。案經周公之言，皆說己留在王朝之意，則召公不說周公之留也。故鄭、王皆云：「周公既攝王政，不宜複列於臣職，故不說。」然則召公大賢，豈不知周公留意而不說者？以周公留在臣職，當時人皆怪之，故欲開道周公之言，以解世人之惑。「召公疑之，作《君奭》。」非不知也。《史記·燕世家》云：「成王既幻，周公攝政，當國踐阼，召公疑之，作《君奭》。」此篇是致政之後言留輔成王之意，其文甚明，馬遷妄為說爾。鄭玄不見《周官》之篇，言此師、保為《周禮》師氏、保氏大夫之職，言賢聖兼此官，亦謬矣。○傳「尊之」至「名篇」○正義曰：周公呼為「君奭」，是周公尊之曰君也。「奭」是其名，「君」非名也。僖二十四年《左傳》，富辰言文王之子一十六國，無名「奭」者，則召公必非文王之子。《燕世家》云：「召公奭與周同姓姬氏。」譙周曰：「周之支族。」譙周考校古史，不能知其所出。皇甫謐云：「原公名豐，是其一也，是為文王之子一十六國。」然文王之子本無定數，並原、豐為一，當召公於中以為十六，謬矣。此篇多言先世有大臣輔政，是「陳古道以告之」。呼居奭以告之，故以「君奭」名篇。

zhōu gōng ruò yuē: jūn shì, shùn gǔ dào hū qí míng ér gào zhī. fú diào, tiān jiàng sàng yú yīn, yīn jì zhuì jué mìng, wǒ yǒu zhōu jì shòu. yán yīn dào bù zhì, gù tiān xià sàng wáng yú yīn. yīn yǐ zhuì shī qí wáng mìng, wǒ yǒu zhōu dào zhì yǐ shòu zhī. diào yīn de. wǒ bù gǎn zhī yuē, jué jī yǒng fú yú xiū, ruò tiān fěi chén. fèi xìng zhī jī, yì jūn suǒ zhī, yán yīn jiā qí shǐ zhǎng xìn yú měi dào, shùn tiān fǔ chéng, suǒ yǐ guó yě. fěi yīn fěi. chén, shì lín fǎn. wǒ yì bù gǎn zhī yuē, qí zhōng chū yú bù xiáng. yán yīn zhòu qí zhōng zhuì jué mìng, yǐ chū yú bù shàn zhī gù, yì jūn suǒ zhī.
周公若曰：「君奭，順古道呼其名而告之。弗吊，天降喪於殷，殷既墜厥命，我有周既受。言殷道不至，故天下喪亡於殷。殷已墜失其王命，我有周道至已受之。○吊音的。我不敢知曰，厥基永孚於休，若天棐忱。廢興之跡，亦君所知，言殷家其始長信於美道，順天輔誠，所以國也。○棐音匪。忱，市林反。我亦不敢知曰，其終出於不祥。言殷紂其終墜厥命，以出於不善之故，亦君所知。

shū zhōu gōng zhì bù xiáng zhèng yì yuē: zhōu gōng liú zài wáng cháo, zhào gōng bù shuō. zhōu gōng wèi shī, shùn gǔ dào ér hū yuē: jūn shì, yīn dào yǐ bù zhì zhī gù, gù tiān xià sàng wáng yú yīn. yīn jì zhuì shī qí wáng mìng, wǒ yǒu zhōu yǐ shòu zhī yǐ. jīn suī shòu mìng, guì zài néng zhōng, ruò bù néng zhōng, yǔ yīn wú yì, gù shì yīn yǐ wèi jiān jiè. wǒ bù gǎn dú zhī yīn jiā qí chū shǐ zhī shí, néng zhǎng xìn yú měi dào, néng ān shùn yú shàng tiān zhī, dào fǔ qí chéng xìn, suǒ yǐ yǒu guó, cǐ yì jūn zhī suǒ zhī. wǒ yì bù gǎn dú zhī yuē, yīn zhòu qí zhōng zhuì shī qí wáng mìng, yóu chū yú bù shàn zhī gù, yì jūn suǒ zhī yě. chuán fèi xìng zhì yǐ guó zhèng yì yuē: kǒng yǐ zhào gào yún wǒ bù gǎn zhī zhě, qí yì zhào gōng yán wǒ bù gǎn dú zhī, yì wáng suǒ zhī, zé cǐ yán wǒ bù gǎn zhī, yì shì zhōu gōng yán wǒ bù gǎn dú zhī, shì jūn shì suǒ zhī, gù yǐ cǐ jí xià jù wèi shuō yīn zhī xìng wáng, yán yǔ jūn shì tóng zhī. jǔ qí yīn xìng wáng wèi jiè, zhèng xuán yì rán yě.
[疏]「周公」至「不祥」○正義曰：周公留在王朝，召公不說。周公為師，順古道而呼曰：「君奭，殷道以不至之故，故天下喪亡於殷。殷既墜失其王命，我有周已受之矣。今雖受命，貴在能終，若不能終，與殷無異，故視殷以為監戒。我不敢獨知殷家其初始之時，能長信於美道，能安順於上天之，道輔其誠信，所以有國，此亦君之所知。我亦不敢獨知曰，殷紂其終墜失其王命，由出於不善之故，亦君所知也。」○傳「廢興」至「以國」○正義曰：孔以《召誥》雲「我不敢知」者，其意召公言我不敢獨知，亦王所知，則此言「我不敢知」，亦是周公言我不敢獨知，是君奭所知，故以此及下句為說殷之興亡，言與君奭同知。舉其殷興亡為戒，鄭玄亦然也。

wū hū! jūn yǐ! yuē, shí wǒ, wǒ yì bù gǎn níng yú shàng dì mìng. tàn ér yán yuē: jūn yǐ! dāng shì wǒ zhī liú, wǒ yì bù gǎn ān yú shàng tiān zhī mìng, gù bù gǎn bù liú. yǐ yīn yǐ. fú yǒng yuǎn niàn tiān wēi, yuè wǒ mín wǎng yóu wéi. yán jūn bù zhǎng yuǎn niàn tiān zhī wēi, ér qín huà yú wǒ mín, shǐ wú guò wéi zhī què. wéi rén zài wǒ hòu sì zǐ sūn, dà fú kè gōng shàng xià, è yì qián rén guāng, zài jiā bù zhī. wéi zhòng rén gòng cún zài wǒ hòu sì zǐ sūn, ruò dà bù néng gōng chéng tiān dì, jué shī xiān wáng guāng dà zhī dào, wǒ lǎo zài jiā, zé bù dé zhī. è, yú gé fǎn. tiān mìng bù yì, tiān nán chén, nǎi qí zhuì mìng, fú kè jīng lì. tiān mìng bù yì, tiān nán xìn wú dé zhě, nǎi qí zhuì shī wáng mìng, bù néng jīng jiǔ lì yuǎn, bù kě bù shèn. yì, yǐ shì fǎn, zhù tóng. chén, shì rén fǎn. sì qián rén, gōng míng dé, zài jīn yǔ xiǎo zi dàn. jì xiān wáng zhī dà yè, gōng fèng qí míng dé, zhèng zài jīn wǒ xiǎo zi dàn. yán yì yú yú chén. fēi kè yǒu zhèng, dí wéi qián rén guāng, shī yú wǒ chōng zi. wǒ liú fēi néng yǒu gǎi zhèng, dàn yù dǎo xíng xiān wáng guāng dà zhī dào, shī zhèng yú wǒ tóng zǐ. tóng zǐ, chéng wáng.
嗚呼！君已！曰，時我，我亦不敢寧於上帝命。嘆而言曰：「君已！當是我之留，我亦不敢安於上天之命，故不敢不留。」○已音以。弗永遠念天威，越我民罔尤違。言君不長遠念天之威，而勤化於我民，使無過違之闕。惟人在我後嗣子孫，大弗克恭上下，遏佚前人光，在家不知。惟眾人共存在我後嗣子孫，若大不能恭承天地，絕失先王光大之道，我老在家，則不得知。○遏，於葛反。天命不易，天難諶，乃其墜命，弗克經歷。天命不易，天難信無德者，乃其墜失王命，不能經久歷遠，不可不慎。○易，以豉反，注同。諶，氏壬反。嗣前人，恭明德，在今予小子旦。繼先王之大業，恭奉其明德，正在今我小子旦。言異於餘臣。非克有正，迪惟前人光，施於我沖子。」我留非能有改正，但欲蹈行先王光大之道，施正於我童子。童子，成王。

shū wū hū zhì chōng zi zhèng yì yuē: zhōu gōng yòu tàn ér hū zhào gōng yuē: wū hū! jūn yǐ! yǐ, cí yě. jì tàn nǎi fù yán yuē: jūn dāng shì wǒ zhī liú, wù fēi wǒ yě. wǒ yì bù gǎn ān yú shàng tiān zhī mìng, gù bù gǎn bù liú. jūn hé bù zhǎng yuǎn niàn tiān zhī wēi fá? huò fú nán liàng, dāng qín jiào yú wǒ xià mín, shǐ wú yóu guò wéi fǎ zhī què. wéi jīn tiān xià zhòng rén, gòng chéng xīn cún zài wǒ hòu sì zǐ sūn. guān qí zhèng zhī shàn è, ruò cǐ sì wáng dà bù néng gōng chéng shàng tiān xià dì, jué shī xiān wáng guāng dà zhī dào, lìng shǐ zhòng rén shī wàng, wǒ ruò tuì lǎo zài jiā, zé bù néng dé zhī, hé dé bù liú fǔ wáng yě? tiān mìng bù yì, yán shén nán yě. tiān nán xìn, è zé qù zhī, bù cháng zài yī jiā, shì nán xìn yě. tiān zǐ ruò bù chēng tiān yì, nǎi zhuì shī qí wáng mìng, bù néng jīng jiǔ lì yuǎn, qí shì kě bù shèn hū? jì sì qián rén xiān wáng zhī dà yè, gōng fèng qí míng dé yě, zhèng zài jīn wǒ xiǎo zi dàn. zhōu gōng zì yán yǐ shēn dāng gōng fèng qí xiān wáng zhī míng dé, liú fǔ zuǒ wáng. fēi néng yǒu suǒ gǎi zhèng, dàn yù dǎo xíng xiān wáng guāng dà zhī dào, shī zhèng yú wǒ tóng zǐ. tóng zǐ wèi chéng wáng, yì yù fèng xíng xiān wáng zhī shì, yǐ jiào chéng wáng yě. chuán tàn ér zhì bù liú zhèng yì yuē: tàn ér yán yuē: wū hū! jūn yǐ! yǐ shì yǐn shēng zhī cí, jì hū jūn shì, tàn ér yǐn shēng, nǎi fù yán yuē: jūn dāng shì wǒ zhī liú. yǐ qí yì bù shuō, gù lìng shì wǒ ér wù fēi wǒ. wǒ bù gǎn ān yú shàng tiān zhī mìng, kǒng yì dāng wèi tiān jì mìng zhōu, wǒ dāng chéng jiù zhōu dào, gù bù gǎn bù liú.
[疏]「嗚呼」至「沖子」○正義曰：周公又嘆而呼召公曰：「嗚呼！君已！」「已」，辭也。既嘆乃復言曰：「君當是我之留，勿非我也。我亦不敢安於上天之命，故不敢不留。君何不長遠念天之威罰？禍福難量，當勤教於我下民，使無尤過違法之闕。惟今天下眾人，共誠心存在我後嗣子孫。觀其政之善惡，若此嗣王大不能恭承上天下地，絕失先王光大之道，令使眾人失望，我若退老在家，則不能得知，何得不留輔王也？天命不易，言甚難也。天難信，惡則去之，不常在一家，是難信也。天子若不稱天意，乃墜失其王命，不能經久歷遠，其事可不慎乎？繼嗣前人先王之大業，恭奉其明德也，正在今我小子旦。」周公自言已身當恭奉其先王之明德，留輔佐王。「非能有所改正，但欲蹈行先王光大之道，施政於我童子」。童子謂成王，意欲奉行先王之事，以教成王也。○傳「嘆而」至「不留」○正義曰：嘆而言曰：「嗚呼！君已！」「已」是引聲之辭，既呼君奭，嘆而引聲，乃復言曰：「君當是我之留。」以其意不說，故令是我而勿非我。「我不敢安於上天之命」，孔意當謂天既命周，我當成就周道，故不敢不留。

yòu yuē: tiān bù kě xìn, wǒ dào wéi níng wáng dé yán, wú dé qù zhī, shì tiān bù kě xìn, gù wǒ yǐ dào wéi ān níng wáng zhī dé, móu yù yán jiǔ. tiān bù yōng shì yú wén wáng shòu mìng. yán tiān bù yòng lìng shì fèi yú wén wáng suǒ shòu mìng, gù wǒ liú zuǒ chéng wáng.
又曰：「天不可信，我道惟寧王德延，無德去之，是天不可信，故我以道惟安寧王之德，謀欲延久。天不庸釋於文王受命。」言天不用令釋廢於文王所受命，故我留佐成王。

shū yòu yuē zhì shòu mìng zhèng yì yuē: zhōu gōng yòu yán yuē: tiān bù kě xìn, wú dé zé qù zhī, shì qí bù kě xìn yě. tiān nán xìn zhī, gù kǒng qí qù wǒ zhōu jiā, gù wǒ yǐ dào wéi ān xíng níng wáng zhī dé, móu yù yán zhǎng zhī. wǒ yuán shàng tiān zhī yì, bù yòng lìng fèi yú wén wáng suǒ shòu mìng, ruò sì wáng shī dé, zé hái fèi zhī, gù wǒ dāng liú zuǒ chéng wáng yě. chuán wú dé zhì yán jiǔ zhèng yì yuē: cǐ jīng yán yòu yuē, chuán bù míng jiě. zhèng yún rén yòu yún, zé zhèng xuán yǐ cǐ yòu yuē wèi zhōu gōng chēng rén zhī yán yě. wáng sù yún: zhòng yán tiān bù kě xìn, míng jǐ zhī liú gài wèi qí tiān mìng. zé sù yì yǐ zhōu gōng zhòng yán, gù chēng yòu yuē. kǒng suī bù jiě, dāng yǔ wáng sù yì tóng. yán níng wáng zhě, jí wén wáng yě, zhèng wáng yì tóng.
[疏]「又曰」至「受命」○正義曰：周公又言曰：「天不可信，無德則去之，是其不可信也。天難信之，故恐其去我周家，故我以道惟安行寧王之德，謀欲延長之。我原上天之意，不用令廢於文王所受命，若嗣王失德，則還廢之，故我當留佐成王也。」○傳「無德」至「延久」○正義曰：此經言「又曰」，傳不明解。鄭雲「人又雲」，則鄭玄以此「又曰」為周公稱人之言也。王肅云：「重言天不可信，明己之留蓋畏其天命。」則肅意以周公重言，故稱「又曰」。孔雖不解，當與王肅意同。言「寧王」者，即文王也，鄭、王亦同。

gōng yuē: jūn shì, wǒ wén zài xī chéng tāng jì shòu mìng, yǐ fàng jié, shòu mìng wèi tiān zǐ. shí zé yǒu ruò yī yǐn, gé yú huáng tiān. yǐn zhì zuǒ tāng, gōng zhì dà tiān. wèi zhì tài píng. zhì yīn zhì. zài tài jiǎ, shí zé yǒu ruò bǎo héng. tài jiǎ jì tāng, shí zé yǒu rú cǐ yī yǐn wèi bǎo héng, yán tiān xià suǒ qǔ ān, suǒ qǔ píng. zài tài wù, tài jiǎ zhī sūn. shí zé yǒu ruò yī zhì chén hù, gé yú shàng dì, wū xián yì wáng jiā. yī zhì chén hù lǜ yī yǐn zhī zhí, shǐ qí jūn bù yǔn zǔ yè, gù zhì tiān zhī gōng bù yǔn. wū xián zhì wáng jiā, yán bù jí èr chén. yǔn, yú mǐn fǎn. zài zǔ yǐ, shí zé yǒu ruò wū xián. zǔ yǐ, yīn jiā yì zǔ qí gōng, shí xián chén yǒu rú cǐ wū xián. xián, xián zi. wū, shì. zài wǔ dīng, shí zé yǒu ruò gān pán. gāo zōng jí wèi, gān pán zuǒ zhī, hòu yǒu fù shuō. shuō yīn yuè.
公曰：「君奭，我聞在昔成湯既受命，已放桀，受命為天子。時則有若伊尹，格於皇天。尹摯佐湯，功至大天。謂致太平。○摯音至。在太甲，時則有若保衡。太甲繼湯，時則有如此伊尹為保衡，言天下所取安，所取平。在太戊，太甲之孫。時則有若伊陟、臣扈，格於上帝，巫咸乂王家。伊陟、臣扈率伊尹之職，使其君不隕祖業，故至天之功不隕。巫咸治王家，言不及二臣。○隕，于敏反。在祖乙，時則有若巫賢。祖乙，殷家亦祖其功，時賢臣有如此巫賢。賢，咸子。巫，氏。在武丁，時則有若甘盤。高宗即位，甘盤佐之，後有傅說。○說音悅。

shū gōng yuē jūn shì zhì gān pán zhèng yì yuē: yán shí zé yǒu ruò zhě, yán dāng qí shí yǒu rú cǐ rén yě. zhǐ wèi rú cǐ yī yǐn gān pán, fēi wèi bié yǒu rú cǐ rén yě. yǐ tāng shì yīn zhī shǐ wáng, gù yán zài xī jì shòu mìng, jiàn qí wèi tiān zǐ yě. yǐ xià zài tài jiǎ zài wǔ dīng, yì yán qí wèi tiān zǐ zhī shí, yǒu rú cǐ chén yě. chéng tāng wèi wèi tiān zǐ, yǐ dé yī yǐn, yán jì shòu mìng zhě, yǐ gōng gé huáng tiān, zài shòu mìng zhī hòu, gù yán jì shòu mìng yě. huáng tiān zhī yǔ shàng dì, jù shì tiān yě, biàn qí wén ěr. qí gōng zhì yú tiān dì, wèi zhì tài píng ér tiān xià hé zhī yě. bǎo héng yī yǐn, yī rén yě. yì shí ér bié hào. yī yǐn zhī xià, yǐ yán gé yú huáng tiān, bǎo héng zhī xià bù yán gé yú huáng tiān, cóng kě zhī yě. yī zhì chén hù, yán gé yú shàng dì, zé qí shí yì zhì tài píng, gù yǔ yī yǐn wén yì ér shì tóng. wū xián wū xián gān pán gài gōng liè yú bǐ sān rén, gù wú gé tiān zhī yán. chuán yǐn zhì zhì tài píng zhèng yì yuē: yī yǐn míng zhì, zhū zi chuán jì míng yǒu qí wén. gōng zhì dà tiān yóu yáo gé yú shàng xià, zhī qí wèi zhì tài píng yě. chuán tài jiǎ zhì qǔ píng zhèng yì yuē: jù tài jiǎ zhī piān jí zhū zi chuán jì, tài jiǎ quǎn chén wéi yǒu yī yǐn, zhī jí bǎo héng yě. shuō mìng yún: xī xiān zhèng bǎo héng, zuò wǒ xiān wáng, yòu wǒ liè zǔ, gé yú huáng tiān. shāng sòng nà sì chéng tāng chēng wèi liè zǔ, liè zǔ, tāng zhī hào, yán bǎo héng zuǒ tāng, míng bǎo héng jí shì yī yǐn yě. shī chēng shí wéi ā héng, shí zuǒ yòu shāng wáng, zhèng xuán yún: ā, yǐ. héng, píng yě. yī yǐn tāng suǒ yī yǐ ér qǔ píng. zhì tài jiǎ gǎi yuē bǎo héng, bǎo, ān yě, yán tiān xià suǒ qǔ ān, suǒ qǔ píng. cǐ jiē sān gōng zhī guān, dāng shí wèi zhī hào yě. kǒng yǐ tài jiǎ yún sì wáng bù huì yú ā héng, zé tài jiǎ yì yuē ā héng, yǔ zhèng yì yě. chuán tài jiǎ zhī sūn zhèng yì yuē: shǐ jì yīn běn jì yún, tài jiǎ bēng, zi wò dīng lì. bēng, dì tài gēng lì. bēng, zi xiǎo jiǎ lì. bēng, dì yōng yǐ lì. bēng, dì tài wù lì. shì tài wù wèi tài jiǎ zhī sūn, tài gēng zhī zǐ. sān dài biǎo yún, xiǎo jiǎ, tài gēng dì yōng jǐ tài wù yòu shì xiǎo jiǎ dì, zé tài wù yì shì wò dīng dì, tài jiǎ zǐ. běn jì shì biǎo jù chū mǎ qiān, bì yǒu yī wù. kǒng yú xián yì xù chuán yún tài wù, wò dīng dì zhī zǐ, shì tài wù wèi tài jiǎ zhī sūn yě. chuán yī zhì zhì èr chén zhèng yì yuē: yī yǐn gé yú huáng tiān, cǐ yī zhì chén hù yún gé yú shàng dì, qí shì jì tóng, rú cǐ èr chén néng lǜ xún yī yǐn zhī zhí, fǔ zuǒ qí jūn, shǐ qí jūn bù yǔn zǔ yè, gù zhì tiān zhī gōng yì bù yǔn zhuì yě. xià shè xù yún: tāng jì shèng xià, yù qiān qí shè, bù kě. zuò xià shè yí zhì chén hù. zé tāng chū yǒu chén hù, yǐ wèi dà chén yǐ, bù dé zhì jīn réng zài, yǔ yī yǐn zhī zǐ tóng shí lì gōng. gài èr rén míng tóng, huò liǎng zì yī wù yě. àn chūn qiū fàn wǔ zi guāng fǔ wǔ jūn, huò chén hù shì tāng ér yòu shì tài wù yě. gé yú shàng dì zhī xià nǎi yán wū xián yì wáng jiā, zé wū xián yì shì xián chén, jù néng shào zhì wáng jiā zhī shì ér yǐ, qí gōng bù dé zhì tiān, yán bù jí bǐ èr chén. chuán zǔ yǐ zhì wū shì zhèng yì yuē: yīn běn jì yún, zhōng zōng bēng, zi zhòng dīng lì. bēng, dì wài rén lì. bēng, dì hé dǎn jiǎ lì. bēng, zi zǔ yǐ lì. zé zǔ yǐ shì tài wù zhī sūn yě. kǒng yǐ qí rén chēng zǔ, gù yún yīn jiā yì zǔ qí gōng. xián shì xián zi, xiāng chuán yún rán. fù zǐ jù chēng wèi wū, zhī wū wèi shì yě. chuán gāo zōng zhì fù shuō zhèng yì yuē: kǒng mìng piān gāo zōng yún: tái xiǎo zi jiù xué yú gān pán, jì nǎi dùn yú huāng yě. gāo zōng wèi lì zhī qián yǐ yǒu gān pán, miǎn sàng bù yán, nǎi qiú fù shuō, míng qí jí wèi zhī chū, yǒu gān pán zuǒ zhī, gān pán zú hòu yǒu fù shuō. jì fù shuō dāng yǒu dà gōng, cǐ wéi shù liù rén, bù yán fù shuō zhě, zhōu gōng yì suǒ bù yán, wèi zhī qí gù.
[疏]「公曰君奭」至「甘盤」○正義曰：言「時則有若」者，言當其時有如此人也。指謂如此伊尹、甘盤，非謂別有如此人也。以湯是殷之始王，故言「在昔」、「既受命」，見其為天子也。以下「在太甲」、「在武丁」，亦言其為天子之時，有如此臣也。成湯未為天子，已得伊尹，言「既受命」者，以功格皇天，在受命之後，故言「既受命」也。「皇天」之與「上帝」，俱是天也，變其文爾。其功至於天帝，謂致太平而天下和之也。保衡、伊尹，一人也。異時而別號。「伊尹」之下，已言「格於皇天」，「保衡」之下不言「格於皇天」，從可知也。「伊陟、臣扈」，言「格於上帝」，則其時亦致太平，故與伊尹文異而事同。巫咸、巫賢、甘盤蓋功劣於彼三人，故無格天之言。○傳「尹摯」至「太平」○正義曰：伊尹名摯，諸子傳記名有其文。「功至大天」猶堯「格於上下」，知其「謂致太平」也。○傳「太甲」至「取平」○正義曰：據《太甲》之篇及諸子傳記，太甲犬臣惟有伊尹，知即保衡也。《說命》云：「昔先正保衡，作我先王，佑我烈祖，格於皇天。」《商頌·那》祀成湯稱為「烈祖」，「烈祖」，湯之號，言保衡佐湯，明保衡即是伊尹也。《詩》稱「實維阿衡，實左右商王」，鄭玄云：「阿，倚。衡，平也。伊尹湯所依倚而取平。」至太甲改曰保衡，保，安也，言天下所取安，所取平。此皆三公之官，當時為之號也。孔以《太甲》雲「嗣王不惠於阿衡」，則《太甲》亦曰阿衡，與鄭異也。○傳「太甲之孫」○正義曰：《史記·殷本紀》雲，太甲崩，子沃丁立。崩，弟太庚立。崩，子小甲立。崩，弟雍已立。崩，弟太戊立。是太戊為太甲之孫，太庚之子。《三代表》雲，小甲，太庚弟；雍己、太戊又是小甲弟，則太戊亦是沃丁弟，太甲子。《本紀》、《世表》俱出馬遷，必有一誤。孔於《咸乂》序傳雲「太戊，沃丁弟之子」，是太戊為太甲之孫也。○傳「伊陟」至「二臣」○正義曰：伊尹「格於皇天」，此伊陟、臣扈雲「格於上帝」，其事既同，如此二臣能率循伊尹之職，輔佐其君，使其君不隕祖業，故至天之功亦不隕墜也。《夏社》序云：「湯既勝夏，欲遷其社，不可。作《夏社》、《疑至》、《臣扈》。」則湯初有臣扈，已為大臣矣，不得至今仍在，與伊尹之子同時立功。蓋二人名同，或兩字一誤也。案《春秋》范武子光輔五君，或臣扈事湯而又事太戊也。「格於上帝」之下乃言「巫咸乂王家」，則巫咸亦是賢臣，俱能紹治王家之事而已，其功不得至天，言不及彼二臣。○傳「祖乙」至「巫氏」○正義曰：《殷本紀》雲，中宗崩，子仲丁立。崩，弟外壬立。崩，弟河亶甲立。崩，子祖乙立。則祖乙是太戊之孫也。孔以其人稱「祖」，故云「殷家亦祖其功」。賢是咸子，相傳云然。父子俱稱為「巫」，知「巫」為氏也。○傳「高宗」至「傅說」○正義曰：《孔命》篇高宗云：「台小子舊學於甘盤，既乃遯於荒野。」高宗未立之前已有甘盤，免喪不言，乃求傅說，明其即位之初，有甘盤佐之，甘盤卒後有傅說。計傅說當有大功，此惟數六人，不言傅說者，周公意所不言，未知其故。

lǜ wéi zī yǒu chén, bǎo yì yǒu yīn, gù yīn lǐ zhì pèi tiān, duō lì nián suǒ. yán yī yǐn zhì gān pán liù chén zuǒ qí jūn, xún wéi cǐ dào, yǒu chén liè zhī gōng, yǐ ān zhì yǒu yīn, gù yīn lǐ néng shēng pèi tiān, xiǎng guó jiǔ zhǎng, duō lì nián suǒ. tiān wéi chún yòu mìng, zé shāng shí bǎi xìng. yīn lǐ pèi tiān, wéi tiān dà yòu zhù qí wáng mìng, shǐ shāng jiā bǎi xìng fēng shí, jiē zhī lǐ jié.
率惟茲有陳，保乂有殷，故殷禮陟配天，多歷年所。言伊尹至甘盤六臣佐其君，循惟此道，有陳列之功，以安治有殷，故殷禮能升配天，享國久長，多歷年所。天惟純佑命，則商實百姓。殷禮配天，惟天大佑助其王命，使商家百姓豐實，皆知禮節。

shū shuài wéi zhì bǎi xìng zhèng yì yuē: cǐ yī yǐn gān pán liù chén děng fǔ zuǒ qí jūn, lǜ xún cǐ wèi chén zhī dào, yǒu chén liè zhī gōng, yǐ ān zhì yǒu yīn, gù yīn yǒu ān shàng zhì mín zhī lǐ, shēng pèi shàng tiān, xiǎng guó duō lì nián zhī cì suǒ. tiān wéi dà yòu zhù qí wèi wáng zhī mìng, zé shǐ shāng jiā fù shí bǎi xìng, wèi lìng shǐ shāng zhī bǎi xìng jiā gěi rén zú, jiē zhī lǐ jié yě. chuán yán yī zhì nián suǒ zhèng yì yuē: lǜ xùn xún yě. shuō xián chén zuǒ jūn yún xún wéi cǐ dào, dāng wèi xún cǐ wèi chén zhī dào. jǐn zhōng jié lì yǐ fǔ qí jūn, gù yǒu chén liè yú shì, yǐ ān zhì yǒu yīn, shǐ yīn wáng dé ān zhì mín. gù yīn dé cǐ ān shàng zhì mín zhī lǐ, néng shēng pèi shàng tiān. tiān zài rén shàng, gù wèi zhī shēng. wèi tiān zhī zǐ, shì pèi tiān yě. xiǎng guó jiǔ zhǎng, duō lì nián suǒ. chuán yīn lǐ zhì lǐ jié zhèng yì yuē: yīn néng yǐ lǐ pèi tiān, gù tiān jiàng fú. tiān wéi dà yòu zhù qí wáng mìng, fēng yǔ yǐ shí, nián gǔ fēng rěn, shǐ shāng jiā bǎi xìng fēng shí, jiā gěi rén zú. guǎn zǐ yuē: yī shí zú, zhī róng rǔ. cāng lǐn shí, zhī lǐ jié.
[疏]「率惟」至「百姓」○正義曰：此伊尹、甘盤六臣等輔佐其君，率循此為臣之道，有陳列之功，以安治有殷，故殷有安上治民之禮，升配上天，享國多歷年之次所。天惟大佑助其為王之命，則使商家富實百姓，為令使商之百姓家給人足，皆知禮節也。○傳「言伊」至「年所」○正義曰：「率」訓循也。說賢臣佐君雲「循惟此道」，當謂循此為臣之道。盡忠竭力以輔其君，故有陳烈於世，以安治有殷，使殷王得安治民。故殷得此安上治民之禮，能升配上天。天在人上，故謂之「升」。為天之子，是「配天」也。享國久長，多歷年所。○傳「殷禮」至「禮節」○正義曰：殷能以禮配天，故天降福。天惟大佑助其王命，風雨以時，年穀豐稔，使商家百姓豐實，家給人足。管子曰：「衣食足，知榮辱。倉廩實，知禮節。」

wáng rén wǎng bù bǐng dé, míng xù xiǎo chén, píng hóu diān. zì tāng zhì wǔ dīng, qí wáng rén wú bù chí dé lì yè, míng yōu qí xiǎo chén, shǐ de qí rén, yǐ wèi fān píng hóu diān zhī fú. xiǎo chén qiě yōu dé rén, zé dà chén kě zhī. píng, bīn lǐng fǎn. shěn xián bēn zǒu, wéi zī wéi dé chēng, yòng yòu jué pì. wáng yóu bǐng dé yōu chén, kuàng chén xià de bù jiē bēn zǒu? wéi wáng cǐ shì, wéi yǒu dé zhě jǔ, yòng zhì qí jūn shì. pì, bì yì fǎn. gù yī rén yǒu shì yú sì fāng, ruò bǔ shì, wǎng bú shì fú. yī rén, tiān zǐ yě. jūn chén wù dé, gù yǒu shì yú sì fāng, ér tiān xià huà fú. rú bǔ shì, wú bú shì ér xìn zhī.
王人罔不秉德，明恤小臣，屏侯甸。自湯至武丁，其王人無不持德立業，明憂其小臣，使得其人，以為蕃屏侯甸之服。小臣且憂得人，則大臣可知。○屏，賓領反。矧咸奔走，惟茲惟德稱，用又厥辟。王猶秉德憂臣，況臣下得不皆奔走？惟王此事，惟有德者舉，用治其君事。○辟，必亦反。故一人有事於四方，若卜筮，罔不是孚。」一人，天子也。君臣務德，故有事於四方，而天下化服。如卜筮，無不是而信之。

shū wáng rén zhì shì fú zhèng yì yuē: wáng rén wèi yǔ rén wèi wáng, yán cǐ shàng suǒ shuō chéng tāng tài jiǎ tài wù zǔ yǐ wǔ dīng, jiē wáng rén yě. wú bù chí dé lì yè, míng yōu xiǎo chén. suī zé xiǎo chén, yì yōu shǐ de qí xián rén, yǐ fān píng hóu diān zhī fú. wáng kǒng chén zhī bù xián, shàng yǐ wèi yōu, kuàng zài chén xià de bù jiē qín láo bēn zǒu, wéi yōu wáng cǐ qiú xián zhī shì, wéi qiú yǒu dé zhě jǔ zhī, yòng zhì qí jūn zhī shì hū? jūn chén gòng qiú qí yǒu dé, suǒ zài zhí shì jiē zhì, tiān zǐ yī rén yǒu shì yú sì fāng, tiān xià xián huà ér fú. rú yǒu bǔ shì zhī yàn, wú bú shì ér xìn zhī. xián chén zhù jūn, zhì shǐ dà zhì, wǒ liú bù qù, yì dāng rú cǐ yě. chuán zì tāng zhì kě zhī zhèng yì yuē: wáng sù yún: wáng rén yóu jūn rén yě. wú bù chí dé lì yè, wèi chí rén jūn zhī dé, lì wáng zhě zhī shì yè. rén jūn zhī dé zài guān xián rén, guān dé qí rén, zé shì yè lì, gù chuán yǐ lì yè pèi chí dé. míng yōu xiǎo chén zhī bù xián, yōu yù shǐ de qí rén, yǐ wèi fān píng hóu diān zhī fú yě. xiǎo chén qiě yōu dé rén, zé dà chén yōu zhī kě zhī. hóu diān shàng sī dé qí rén, cháo tíng sī zhī bì yǐ. wáng sù yún: xiǎo chén, jù zhī wēi zhě, jǔ xiǎo yǐ míng dà yě. chuán wáng yóu zhì jūn shì zhèng yì yuē: jūn zhī suǒ zhòng, mò zhòng yú qiú xián. guān zhī suǒ jí, mò jí yú dé rén. gù cǐ zhāng suǒ chén, wéi yán jūn yōu dé rén, chén néng jǔ xián. yǐ wáng zhī zūn, yóu shàng bǐng dé yōu chén, kuàng qí chén xià de bù jiē bēn zǒu? wéi wáng cǐ qiú xián zhī shì, wéi yǒu dé zhě bì jǔ zhī, zhì yú guān wèi yòng zhì qí jūn shì yě. chuán yī rén zhì xìn zhī zhèng yì yuē: lǐ tiān zǐ zì chēng yuē yǔ yī rén, gù wèi tiān zǐ yě. jūn chén wù qiú yǒu dé, zhòng guān dé qí rén, cóng shàng zhì xià, dì xiāng shī fǎ, zhí wú dà xiǎo, mò bù zhì lǐ, gù tiān zǐ yǒu shì yú sì fāng, fā hào chū lìng ér tiān xià huà fú. pì rú bǔ shì, wú bú shì ér xìn zhī. shì jì yǒu yàn, yán rú shì zé rén jiē xìn zhī.
[疏]「王人」至「是孚」○正義曰：「王人」謂與人為王，言此上所說成湯、太甲、太戊、祖乙、武丁，皆王人也。無不持德立業，明憂小臣。雖則小臣，亦憂使得其賢人，以蕃屏侯甸之服。王恐臣之不賢，尚以為憂，況在臣下得不皆勤勞奔走，惟憂王此求賢之事，惟求有德者舉之，用治其君之事乎？君臣共求其有德，所在職事皆治，天子一人有事於四方，天下咸化而服。如有卜筮之驗，無不是而信之。賢臣助君，致使大治，我留不去，亦當如此也。○傳「自湯」至「可知」○正義曰：王肅云：「王人猶君人也。」「無不持德立業」，謂持人君之德，立王者之事業。人君之德在官賢人，官得其人，則事業立，故傳以「立業」配「持德」。明憂小臣之不賢，憂欲使得其人，以為蕃屏侯甸之服也。小臣且憂得人，則大臣憂之可知。侯甸尚思得其人，朝廷思之必矣。王肅云：「小臣，巨之微者，舉小以明大也。」○傳「王猶」至「君事」○正義曰：君之所重，莫重於求賢。官之所急，莫急於得人。故此章所陳，惟言君憂得人，臣能舉賢。以王之尊，猶尚秉德憂臣，況其臣下得不皆奔走？惟王此求賢之事，惟有德者必舉之，置於官位用治其君事也。○傳「一人」至「信之」○正義曰：《禮》天子自稱曰予一人，故為天子也。君臣務求有德，眾官得其人，從上至下，遞相師法，職無大小，莫不治理，故天子有事於四方，發號出令而天下化服。譬如卜筮，無不是而信之。事既有驗，言如是則人皆信之。

gōng yuē: jūn shì, tiān shòu píng gé, bǎo yì yǒu yīn, yǒu yīn sì, tiān miè wēi. yán tiān shòu yǒu píng zhì zhī jūn, gù ān zhì yǒu yīn. yǒu yīn sì zǐ zhòu, bù néng píng zhì, tiān miè wáng, jiā zhī yǒu wēi. jīn rǔ yǒng niàn, zé yǒu gù mìng, jué luàn míng wǒ xīn zào bāng. jīn rǔ zhǎng niàn píng zhì zhě ān zhì, fǎn shì zhě miè wáng. yǐ wèi fǎ jiè, zé yǒu jiān gù wáng mìng, qí zhì lǐ zú yǐ míng wǒ xīn chéng guó yǐ.
公曰：「君奭，天壽平格，保乂有殷，有殷嗣，天滅威。言天壽有平至之君，故安治有殷。有殷嗣子紂，不能平至，天滅亡，加之有威。今汝永念，則有固命，厥亂明我新造邦。」今汝長念平至者安治，反是者滅亡。以為法戒，則有堅固王命，其治理足以明我新成國矣」。

shū gōng yuē jūn shì tiān zhì zào bāng zhèng yì yuē: zhōu gōng hū zhào gōng yuē: jūn shì, huáng tiān fù mìng, shòu cǐ yǒu píng zhì zhī jūn. yán yǒu dé zhě bì shòu kǎo yě. yīn zhī xiān wáng yǒu píng zhì zhī dé, gù néng ān zhì yǒu yīn. yán gù dé ān zhì yě. yǒu yīn sì zǐ zhòu bù néng píng zhì, gù tiān miè wáng ér jiā zhī yǐ wēi. jīn rǔ shì dāng zhǎng niàn tiān dào, píng zhì zhě ān zhì, bù píng zhì zhě miè wáng. yǐ cǐ wèi fǎ jiè, zé yǒu jiān gù wáng mìng, qí zhì lǐ zú yǐ míng wǒ xīn chéng guó yǐ. chuán yán tiān zhì yǐ wēi zhèng yì yuē: gé xùn zhì yě. píng wèi zhèng jiào jūn píng, zhì wèi dào yǒu suǒ zhì yě. yán bù diào, wèi dào yǒu bù zhì zhě. cǐ yán gé, wèi dào zhì zhě. tiān shòu yǒu píng zhì zhī jūn, yǒu píng zhì zhī dé, zé tiān yǔ zhī zhǎng shòu, zé zhī zhōng zōng gāo zōng zhī shǔ shēn shì yě. yóu qí jūn yǒu píng zhì zhī dé, gù néng ān zhì yǒu yīn, yán yǒu yīn guó ān ér mín zhì yě. yǒu yīn sì zǐ zhòu, qí dé bù néng píng zhì, guó bù ān, mín bù zhì, gù tiān miè wáng zhī ér jiā zhī yǐ wēi yě. kǒng chuán zhī yì, cǐ jīng zhuān shuō jūn zhī shàn è, qí yán bù jí chén yě. wáng sù yǐ wèi jiān yán jūn chén, zhù yún: yīn jūn chén zhī yǒu dé, gù ān zhì yǒu yīn. yán shì zhě, bù kě bù fǎ yīn jiā yǒu liáng chén yě. zhèng zhù yǐ wèi zhuān yán chén shì, gé wèi zhì yú tiān yě. yǔ kǒng bù tóng. chuán jīn rǔ zhì guó yǐ zhèng yì yuē: shàng jù yán shàn zhě xìng ér è zhě wáng, cǐ jù lìng qí zhǎng ān zhì jí niàn míng dào. niàn shàng èr zhě, gù yán jīn rǔ zhǎng niàn píng zhì zhě ér ān zhì, fǎn shì zhě miè wáng. niàn cǐ yǐ wèi fǎ jiè, zé yǒu jiān gù wáng mìng, wáng zú bì bù qīng huài. ruò néng rú cǐ, qí zhì lǐ zú yǐ guāng míng wǒ xīn chéng guó yǐ. zhōu zì wǔ wáng fá zhòu, zhì cǐ nián suì mò duō, duì yīn ér yán gù wèi xīn guó. chuán yì yán bù jí chén, zhōu gōng shuō cǐ shì zhě, gài yán xìng miè yóu rén, wǒ yù fǔ wáng, shǐ wèi píng zhì zhī jūn.
[疏]「公曰君奭天」至「造邦」○正義曰：周公呼召公曰：「君奭，皇天賦命，壽此有平至之君。」言有德者必壽考也。「殷之先王有平至之德，故能安治有殷」。言故得安治也。「有殷嗣子紂不能平至，故天滅亡而加之以威。今汝奭當長念天道，平至者安治，不平至者滅亡。以此為法戒，則有堅固王命，其治理足以明我新成國矣」。○傳「言天」至「以威」○正義曰：「格」訓至也。「平」謂政教均平，「至」謂道有所至也。言「不吊」，謂道有不至者。此言「格」，謂道至者。「天壽有平至之君」，有平至之德，則天與之長壽，則知中宗高宗之屬身是也。由其君有平至之德，故能安治有殷，言有殷國安而民治也。有殷嗣子紂，其德不能平至，國不安，民不治，故天滅亡之而加之以威也。孔傳之意，此經專說君之善惡，其言不及臣也。王肅以為兼言君臣，注云：「殷君臣之有德，故安治有殷。言是者，不可不法殷家有良臣也。」鄭注以為專言臣事，「格」謂至於天也。與孔不同。○傳「今汝」至「國矣」○正義曰：上句言善者興而惡者亡，此句令其長安治及念明道。念上二者，故言「今汝長念平至者而安治，反是者滅亡」。念此以為法戒，則有堅固王命，王族必不傾壞。若能如此，其治理足以光明我新成國矣。周自武王伐紂，至此年歲末多，對殷而言故為新國。傳意言不及臣，周公說此事者，蓋言興滅由人，我欲輔王，使為平至之君。

gōng yuē: jūn shì, zài xī shàng dì, gē shēn quàn níng wáng zhī dé, qí jí dà mìng yú jué gōng. zài xī shàng tiān, gē zhì qí yì, zhòng quàn wén wáng zhī dé, gù néng chéng qí dà mìng yú qí shēn. wèi qín dé yǐ shòu mìng. zhòng, zhí yòng fǎn. wéi wén wáng shàng kè xiū hé wǒ yǒu xià, yì wéi yǒu ruò guó shū, yǒu ruò hóng yāo, wén wáng shù jǐ néng xiū zhèng huà, yǐ hé wǒ suǒ yǒu zhū xià, yì wéi xián chén zhī zhù wèi zhì, yǒu rú cǐ guó hóng. hóng, shì. guó, guó shū, zì wén wáng dì. yāo, míng. guó, guǎ bái fǎn, xú gōng bó fǎn. hóng yīn hóng. yāo, yú biǎo fǎn, xú yú jiāo fǎn. yǒu ruò sàn yí shēng, yǒu ruò tài diān, yǒu ruò nán gōng kuò. sàn tài nán gōng jiē shì. yí shēng diān kuò jiē míng. fán wǔ chén zuǒ wén wáng wèi xū fù bēn zǒu xiān hòu yù wǔ zhī rèn.
公曰：「君奭，在昔上帝，割申勸寧王之德，其集大命於厥躬。在昔上天，割制其義，重勸文王之德，故能成其大命於其身。謂勤德以受命。○重，直用反。惟文王尚克修和我有夏，亦惟有若虢叔，有若閎夭，文王庶幾能修政化，以和我所有諸夏，亦惟賢臣之助為治，有如此虢、閎。閎，氏。虢，國；叔，字；文王弟。夭，名。○虢，寡白反，徐公伯反。閎音宏。夭，於表反，徐於驕反。有若散宜生，有若泰顛，有若南宮括。散、泰、南宮皆氏。宜生、顛、括皆名。凡五臣佐文王為胥附、奔走、先後、禦侮之任。

shū gōng yuē jūn shì zhì jué gōng zhèng yì yuē: gōng hū zhào gōng yuē: jūn shì, zài xī shàng tiān duàn gē qí yì, zhòng quàn wén wáng zhī dé. yǐ wén wáng yǒu dé, quàn miǎn shǐ zhī chéng gōng, gù wén wáng néng chéng zhī mìng yú qí shēn. yán wén wáng néng shùn tiān zhī yì, qín dé yǐ shòu mìng. chuán zài xī zhì shòu mìng zhèng yì yuē: wén wáng qù cǐ wèi jiǔ, dàn yù yuǎn běn tiān yì, gù yún zài xī shàng tiān, zuò jiǔ yuǎn yán zhī. gē zhì wèi qiē gē jué duàn zhī yì, gù yún gē zhì qí yì. zhòng quàn wén wáng zhī dé zhě, wén wáng jì yǐ yǒu dé, shàng tiān yòu zhù ér zhòng quàn miǎn, wén wáng shùn tiān zhī yì, gù qí néng chéng dà mìng yú qí shēn. wáng wèi qín xíng dé yì, yǐ shòu tiān mìng. chuán wén wáng zhì yāo míng zhèng yì yuē: wén wáng wèi dìng tiān xià, shù jǐ néng xiū zhèng huà, yǐ hé wǒ suǒ yǒu zhū xià, wèi sān fēn yǒu èr shǔ jǐ zhī zhū guó yě. xī wǔ nián zuǒ chuán yún guó zhòng guó shū, wáng jì zhī mù yě, shì guó shū wèi wén wáng zhī dì. guó, guó míng. shū, zì. fán yán rén zhī míng shì, jiē shàng shì xià míng, gù hóng sàn tài nán gōng jiē shì, yāo yí shēng diān kuò jiē míng yě. chuán sàn tài zhì zhī rèn zhèng yì yuē: shī mián zhī zú zhāng chēng wén wáng yǒu shū fù xiān hòu bēn zòu yù wǔ zhī chén, máo chuán yún: lǜ xià qīn shàng yuē shū fù, xiāng tōng qián hòu yuē xiān hòu, yù dé xuān yù yuē bēn zòu, wǔ chén zhé chōng yuē yù wǔ. zhèng jiān yún: shū fù shǐ shū zhě qīn yě, bēn zòu shǐ rén guī qū zhī. shī yán wén wáng yǒu cǐ sì zhǒng zhī chén, jīng lì yán wǔ chén zhī míng, gù zhī wǔ chén zuǒ wén wáng wèi cǐ rèn yě. cǐ sì shì zhě wǔ chén gòng wèi cǐ rèn, fēi yī chén dāng yī shì yě. zhèng yún: bù jí lǚ wàng zhě, tài shī zhì wén wáng yǐ dà dé, zhōu gōng qiān bù kě yǐ zì bǐ.
[疏]「公曰君奭」至「厥躬」○正義曰：公呼召公曰：「君奭，在昔上天斷割其義，重勸文王之德。以文王有德，勸勉使之成功，故文王能成之命於其身。」言文王能順天之意，勤德以受命。○傳「在昔」至「受命」○正義曰：文王去此未久，但欲遠本天意，故云「在昔上天」，作久遠言之。「割制」謂切割絕斷之意，故云「割制其義」。「重勸文王之德」者，文王既已有德，上天佑助而重勸勉，文王順天之意，故其能成大命於其身。王謂勤行德義，以受天命。○傳「文王」至「夭名」○正義曰：文王未定天下，庶幾能修政化，以和我所有諸夏，謂三分有二屬己之諸國也。僖五年《左傳》雲「虢仲、虢叔，王季之穆也」，是虢叔為文王之弟。虢，國名。叔，字。凡言人之名氏，皆上氏下名，故閎、散、泰、南宮皆氏，夭、宜生、顛、括皆名也。○傳「散泰」至「之任」○正義曰：《詩·綿》之卒章稱文王有疏附、先後、奔奏、禦侮之臣，《毛傳》云：「率下親上曰疏附，相通前後曰先後，喻德宣譽曰奔奏，武臣折衝曰禦侮。」鄭箋云：「疏附使疏者親也，奔奏使人歸趨之。」《詩》言文王有此四種之臣，經歷言五臣之名，故知五臣佐文王為此任也。此四事者五臣共為此任，非一臣當一事也。鄭云：「不及呂望者，太師致文王以大德，周公謙不可以自比。」

yòu yuē, wú néng wǎng lái, zī dí yí jiào wén wáng miè dé, jiàng yú guó rén. yǒu wǔ xián chén, yóu yuē qí shǎo, wú suǒ néng wǎng lái. ér wǔ rén yǐ cǐ dào fǎ jiào wén wáng yǐ jīng wēi zhī dé, xià zhèng lìng yú guó rén. yán suī shèng rén, yì xū liáng zuǒ. yì wéi chún yòu, bǐng dé dí zhī tiān wēi, nǎi wéi shí zhāo wén wáng. wén wáng yì rú yīn jiā wéi tiān suǒ dà yòu, wén wáng yì bǐng dé dǎo zhī tiān wēi, nǎi wéi shì wǔ rén míng wén wáng zhī dé. dí jiàn mào wén yú shàng dì, wéi shí shòu yǒu yīn mìng zāi! yán néng míng wén wáng dé, dǎo xíng xiǎn jiàn, fù mào xià mín, zhāng wén shàng tiān, wéi shì gù shòu yǒu yīn zhī wáng mìng. jiàn, xián biàn fǎn, zhù tóng. mào, mò bào fǎn, xià tóng, mǎ zuò xù, miǎn yě. wén yīn wèn, huò rú zì.
又曰，無能往來，茲迪彝教文王蔑德，降於國人。有五賢臣，猶曰其少，無所能往來。而五人以此道法教文王以精微之德，下政令於國人。言雖聖人，亦須良佐。亦惟純佑，秉德迪知天威，乃惟時昭文王。文王亦如殷家惟天所大佑，文王亦秉德蹈知天威，乃惟是五人明文王之德。迪見冒聞於上帝，惟時受有殷命哉！言能明文王德，蹈行顯見，覆冒下民，彰聞上天，惟是故受有殷之王命。○見，賢遍反，注同。冒，莫報反，下同，馬作勖，勉也。聞音問，或如字。

shū yòu yuē zhì mìng zāi zhèng yì yuē: wén wáng jì yǒu xián chén wǔ rén, yòu fù yán yuē: wǒ zhī xián chén yóu shǎo, wú suǒ néng wǎng lái. wǔ rén yǐ cǐ dào fǎ jiào wén wáng yǐ wēi miè jīng miào zhī dé, xià zhèng lìng yú guó rén. dé zhèng jì shàn, wèi tiān suǒ yòu. wén wáng yì rú yīn jiā, wéi wèi tiān suǒ dà yòu. wén wáng yì bǐng dé, dǎo zhī tiān wēi. wén wáng dé rú cǐ zhě, nǎi wéi shì wǔ rén míng wén wáng zhī dé shǐ rán yě. wǔ rén néng míng wén wáng dé, shǐ dǎo xíng xiǎn jiàn, fù mào xià mín, wén yú shàng tiān, wéi shì zhī gù dé shòu yǒu yīn wáng zhī mìng zāi! yán wén wáng zhī shèng, yóu xū liáng zuǒ, wǒ suǒ yǐ liú fǔ chéng wáng. chuán yǒu wǔ zhì liáng yòu zhèng yì yuē: wú néng wǎng lái yī jù, zhōu gōng jià wèi wén wáng zhī cí. yán wén wáng yǒu wǔ xián chén, yóu hèn qí shǎo. yòu fù yán yuē: wǒ chén jì shǎo, yú shì wú néng wǎng lái. wèi qù hái lǐ shì, wèi néng zhōu xī, yán qí hǎo xián zhī shēn, bù zhī yàn zú yě. dí, dào. yí, fǎ yě. miè, xiǎo yě, xiǎo wèi jīng wēi yě. ér wǔ rén yǐ cǐ dào fǎ jiào wén wáng yǐ jīng wēi zhī dé, yòng cǐ jīng wēi zhī dé xià jiào lìng yú guó rén. yán suī shèng rén, yì xū liáng zuǒ, yǐ jiàn chéng wáng xū fǔ zuǒ zhī shén yě. zhèng xuán yì yún: miè, xiǎo yě.
[疏]「又曰」至「命哉」○正義曰：文王既有賢臣五人，又復言曰：「我之賢臣猶少，無所能往來。五人以此道法教文王以微蔑精妙之德，下政令於國人。德政既善，為天所佑。文王亦如殷家，惟為天所大佑。文王亦秉德，蹈知天威。文王德如此者，乃惟是五人明文王之德使然也。五人能明文王德，使蹈行顯見，覆冒下民，聞於上天，惟是之故得受有殷王之命哉！」言文王之聖，猶須良佐，我所以留輔成王。○傳「有五」至「良佑」○正義曰：「無能往來」一句，周公假為文王之辭。言文王有五賢臣，猶恨其少。又復言曰：「我臣既少，於事無能往來。」謂去還理事，未能周悉，言其好賢之深，不知厭足也。「迪」，道。「彝」，法也。「蔑」，小也，小謂精微也。而五人以此道法教文王以精微之德，用此精微之德下教令於國人。言雖聖人，亦須良佐，以見成王須輔佐之甚也。鄭玄亦云：「蔑，小也。」

wǔ wáng wéi zī sì rén, shàng dí yǒu lù. wén wáng méi, wǔ wáng lì, wéi cǐ sì rén, shù jǐ fǔ xiāng wǔ wáng dǎo yǒu tiān lù. guó shū xiān sǐ, gù yuē sì rén. xiāng, xī liàng fǎn. hòu jì wǔ wáng, dàn jiāng tiān wēi, xián liú jué dí. yán cǐ sì rén hòu yǔ wǔ wáng jiē shā qí dí. wèi zhū zhòu. wéi zī sì rén, zhāo wǔ wáng, wéi mào pī dān chēng dé. wéi cǐ sì rén, míng wǔ wáng zhī dé, shǐ bù mào tiān xià, dà jǐn jǔ xíng qí dé.
武王惟茲四人，尚迪有祿。文王沒，武王立，惟此四人，庶幾輔相武王蹈有天祿。虢叔先死，故曰四人。○相，息亮反。後暨武王，誕將天威，咸劉厥敵。言此四人後與武王皆殺其敵。謂誅紂。惟茲四人，昭武王，惟冒丕單稱德。惟此四人，明武王之德，使布冒天下，大盡舉行其德。

shū wǔ wáng zhì chēng dé zhèng yì yuē: wén wáng jì méi, wǔ wáng cì lì, wǔ gōng chū lì, wéi cǐ sì rén, shù jǐ fǔ xiāng wǔ wáng dǎo yǒu tiān xià zhī lù. qí hòu sì rén, yǔ wǔ wáng dà xíng tiān zhī wēi fá, jiē yǔ gòng shā qí qiáng dí, wèi qí zhū zhòu yě. wǔ wáng zhī yǒu tiān xià, wéi cǐ sì rén míng wǔ wáng zhī dé, wéi wǔ wáng bù dé, fù mào tiān xià, cǐ sì rén dà jǐn jǔ xíng wǔ wáng zhī dé. yán wǔ wáng yì dé liáng chén zhī lì. chuán wén wáng zhì sì rén zhèng yì yuē: wén wáng shòu mìng jiǔ nián ér bēng, shí sān nián fāng dé shā zhòu. wén wáng méi, wǔ wáng lì, wèi wǔ wáng chū lì zhī shí, wéi cǐ sì rén ér yǐ. shù jǐ fǔ xiāng wǔ wáng dǎo yǒu tiān lù, chū lì zé yǒu cǐ zhì, gù xià jù yán hòu yǔ wǔ wáng shā zhòu yě. guó shū xiān sǐ, gù yuē sì rén, yǐ shì wén wáng zhī dì, qí nián yīng zhǎng, gù yán xiān sǐ yě. zhèng xuán yí bù zhī shuí sǐ, zhù yún: zhì wǔ wáng shí, guó shū děng yǒu sǐ zhě, yú sì rén yě. chuán wéi cǐ zhì qí dé zhèng yì yuē: dān, jǐn. chēng, jǔ yě. shǐ wǔ wáng zhī dé bù mào tiān xià, shì cǐ sì rén zhī lì, yán cǐ sì rén dà jǐn jǔ xíng wǔ wáng zhī dé yě.
[疏]「武王」至「稱德」○正義曰：文王既沒，武王次立，武功初立，惟此四人，庶幾輔相武王蹈有天下之祿。其後四人，與武王大行天之威罰，皆與共殺其強敵，謂其誅紂也。武王之有天下，惟此四人明武王之德，惟武王布德，覆冒天下，此四人大盡舉行武王之德。言武王亦得良臣之力。○傳「文王」至「四人」○正義曰：文王受命九年而崩，十三年方得殺紂。「文王沒，武王立」，謂武王初立之時，惟此四人而已。「庶幾輔相武王蹈有天祿」，初立則有此志，故下句言後與武王殺紂也。「虢叔先死，故曰四人」，以是文王之弟，其年應長，故言「先死」也。鄭玄疑不知誰死，注云：「至武王時，虢叔等有死者，餘四人也。」○傳「惟此」至「其德」○正義曰：「單」，盡。「稱」，舉也。使武王之德布冒天下，是此四人之力，言此四人大盡舉行武王之德也。

jīn zài yǔ xiǎo zi dàn, ruò yóu dà chuān, yǔ wǎng jì rǔ shì qí jì xiǎo zi, tóng wèi zài wèi, dàn wú wǒ zé. wǒ xīn hái zhèng, jīn rèn zhòng zài wǒ xiǎo zi dàn, bù néng tóng yú sì fāng. ruò yóu dà chuān, wǒ wǎng yǔ rǔ shì qí gòng jì dù chéng wáng, tóng yú wèi zài wèi jí zhèng shí, rǔ dà wú fēi zé wǒ liú. shōu wǎng xù bù jí, gǒu zào dé bù jiàng, wǒ zé míng niǎo bù wén, shěn yuē qí yǒu néng gé? jīn yǔ rǔ liú fǔ chéng wáng, yù shōu jiào wú zì miǎn bù jí dào yì zhě, lì cǐ huà, ér lǎo chéng dé bù jiàng yì wèi zhī. wǒ zhōu zé míng fèng bù dé wén, kuàng yuē qí yǒu néng gé yú huáng tiān hū?
今在予小子旦，若游大川，予往暨汝奭其濟小子，同未在位，誕無我責。我新還政，今任重在我小子旦，不能同於四方。若游大川，我往與汝奭其共濟渡成王，同於未在位即政時，汝大無非責我留。收罔勖不及，耇造德不降，我則鳴鳥不聞，矧曰其有能格？」今與汝留輔成王，欲收教無自勉不及道義者，立此化，而老成德不降意為之。我周則鳴鳳不得聞，況曰其有能格於皇天乎？

shū jīn zài zhì néng gé zhèng yì yuē: zhōu gōng yán: wǒ xīn hái zhèng chéng wáng, jīn rèn zhī zhòng zhě, qí zài wǒ xiǎo zi zhī shēn yě. wǒ bù néng tóng yú sì rén fǔ wén wǔ, shǐ yǒu dà gōng dé, dàn gǒu qiú jiù nì ér yǐ. pì rú yóu yú dà chuān, wǒ wǎng yǔ rǔ shì qí gòng jì dù xiǎo zi chéng wáng, yòng xīn fǔ bì, tóng yú chéng wáng wèi zài wèi zhī shí. kǒng qí wèi néng sì xiān rén míng dé, wǒ dāng yǔ rǔ fǔ zhī, rǔ dà wú fēi zé wǒ zhī liú yě. wǒ liú yǔ rǔ fǔ wáng zhě, yù shōu jiào wú zì miǎn lì bù jí dào yì zhě. wǒ jīn yù lì cǐ huà, ér lǎo chéng dé zhī rén bù jiàng yì wèi zhī. wǒ zhōu jiā zé míng fèng zhī niǎo shàng bù dé wén zhī, kuàng yuē qí yǒu néng gé yú huáng tiān zhě hū? chuán wǒ xīn zhì wǒ liú zhèng yì yuē: zhōu gōng jì yǐ hái zhèng, zé shì shě zhòng rèn yǐ. ér yóu yán jīn rèn zhòng zài wǒ xiǎo zi dàn zhě, zhōu gōng jì shè wáng zhèng, yòu xū chuán shòu dé rén, ruò qí bù néng fù hé, réng shì zhōu gōng zhī zé, yǐ sì zǐ liè ruò, gù yán jīn rèn zhòng yóu zài wǒ xiǎo zi dàn yě. bǐ sì rén zhě néng yì zàn chū jī, yòu chéng wáng yè, wǒ bù néng tóng yú sì rén, wàng yǒu dà gōng, wéi qiú jiù ruò ér yǐ. shī yún yǒng zhī yóu zhī, zuǒ chuán chēng yán áo yóu yǒng ér yì, zé yóu zhě rù shuǐ fú dù zhī míng. pì ruò chéng wáng zài dà chuān, wǒ wǎng yǔ rǔ shì qí tóng gòng jì dù chéng wáng. ruò yún cóng cǐ xiàng chuān, gù yán wǎng yě. chuán jīn yǔ zhì tiān hū zhèng yì yuē: wáng cháo zhī chén yǒu bù miǎn lì zhě, jīn yǔ rǔ liú fǔ chéng wáng zhě, zhèng yù shōu liǎn jiào huì. wú zì miǎn lì bù jí dào yì zhě, dāng jiào zhī miǎn lì, shǐ qí jí dào yì yě. wǒ yù chéng lì cǐ huà, ér lǎo chéng dé zhī rén bù kěn jiàng yì wèi zhī. wǒ zhōu jiā zé míng fèng shàng bù wén zhī, kuàng yuē qí yǒu néng rú yī yǐn zhī bèi, shǐ qí gōng gé yú huáng tiān hū? yán tài píng bù kě jì yě. jīng yán gǒu zào dé bù jiàng zhě, zhōu gōng yǐ jǐ nián lǎo yīng tuì ér liú, yīn jí chuán yán jǐ lèi, yán jǐ ruò tuì, zé lǎo chéng dé zhě xī jiē tuì zì yì lè, bù kěn jiàng yì wèi zhī. zhèng wú suǒ chéng, xiáng ruì bù zhì, wǒ zhōu jiā zé míng fèng bù dé wén. zé fèng shì nán wén zhī niǎo, bì wèi líng ruì zhī wù, gù yǐ míng niǎo wèi míng fèng. kǒng zǐ chēng fèng niǎo bù zhì, shì fèng niǎo nán wén yě. shī dà yá juǎn ā zhī piān gē chéng wáng zhī dé, qí jiǔ zhāng yuē: fèng huáng niǎo yǐ, yú bǐ gāo gāng. zhèng yún: yīn shí fèng huáng zhì, gù yǐ yù yān. zé chéng wáng zhī shí fèng huáng zhì yě. dà yá zhèng jīng zhī zuò, duō zài zhōu gōng shè zhèng zhī hòu, chéng wáng jí wèi zhī chū, zé zhōu gōng yán cǐ zhī shí yǐ fèng huáng zhì, jiàn tài píng yǐ. ér fù yán cǐ zhě, kǒng qí bù fù néng rán, gù jiè zhī. cǐ jīng zhī yì, yán gōng gé shàng tiān, nán yú zhì fèng, gù yǐ míng fèng kuàng zhī gé tiān. àn lǐ qì yún: shēng zhōng yú tiān, ér fèng huáng jiàng, guī lóng jiǎ. shēng zhōng wèi gōng chéng gào tiān yě. rú bǐ jì wén, shì gōng zhì yú tiān, fèng huáng nǎi jiàng, cǐ yǐ míng fèng yì zhì kuàng gé tiān zhī nán zhě hū. jì yǐ lóng fèng yǒu xíng, shì kě jiàn zhī wù, gù yǐ fèng jiàng lóng zhì wèi chéng gōng zhī yàn, fēi yán chéng gōng gào tiān, rán hòu cǐ wù shǐ zhì yě.
[疏]「今在」至「能格」○正義曰：周公言：「我新還政成王，今任之重者，其在我小子之身也。我不能同於四人輔文武，使有大功德，但苟求救溺而已。譬如游於大川，我往與汝奭其共濟渡小子成王，用心輔弼，同於成王未在位之時。恐其未能嗣先人明德，我當與汝輔之，汝大無非責我之留也。我留與汝輔王者，欲收教無自勉力不及道義者。我今欲立此化，而老成德之人不降意為之。我周家則鳴鳳之鳥尚不得聞知，況曰其有能格於皇天者乎？」○傳「我新」至「我留」○正義曰：周公既已還政，則是舍重任矣。而猶言「今任重在我小子旦」者，周公既攝王政，又須傳授得人，若其不能負荷，仍是周公之責，以嗣子劣弱，故言「今任重猶在我小子旦」也。彼四人者能翼贊初基，佑成王業，我不能同於四人，望有大功，惟求救弱而已。《詩》雲「泳之游之」，《左傳》稱「閻敖游涌而逸」，則「游」者入水浮渡之名。譬若成王在大川，我往與汝奭其同共濟渡成王。若雲從此向川，故言「往」也。○傳「今與」至「天乎」○正義曰：王朝之臣有不勉力者，今與汝留輔成王者，正欲收斂教誨。無自勉力不及道義者，當教之勉力，使其及道義也。我欲成立此化，而老成德之人不肯降意為之。我周家則鳴鳳尚不聞知，況曰其有能如伊尹之輩，使其功格於皇天乎？言太平不可冀也。經言「耇造德不降」者，周公以己年老應退而留，因即傳言己類，言己若退，則老成德者悉皆退自逸樂，不肯降意為之。政無所成，祥瑞不至，我周家則鳴鳳不得聞。則鳳是難聞之鳥，必為靈瑞之物，故以「鳴鳥」為鳴鳳。孔子稱「鳳鳥不至」，是鳳鳥難聞也。《詩·大雅·卷阿》之篇歌成王之德，其九章曰：「鳳皇鳥矣，於彼高岡。」鄭云：「因時鳳皇至，固以喻焉。」則成王之時鳳皇至也。《大雅》正經之作，多在周公攝政之後，成王即位之初，則周公言此之時已鳳皇至，見太平矣。而復言此者，恐其不復能然，故戒之。此經之意，言功格上天，難於致鳳，故以鳴鳳況之格天。案《禮器》云：「升中於天，而鳳皇降，龜龍假。」「升中」謂功成告天也。如彼《記》文，似功至於天，鳳皇乃降，此以鳴鳳易致況格天之難者乎。《記》以龍鳳有形，是可見之物，故以鳳降龍至為成功之驗，非言成功告天，然後此物始至也。

gōng yuē: wū hū! jūn, sì qí jiān yú zī. wǒ shòu mìng wú jiāng wéi xiū, yì dà wéi jiān. yǐ cháo chén wú néng lì gōng zhì tiān, gù qí dāng shì yú cǐ, wǒ zhōu shòu mìng wú qióng wéi měi, yì dà wéi jiān nán, bù kě qīng hū, wèi zhī yì zhì. gào jūn nǎi yóu yù, wǒ bù yǐ hòu rén mí. gào jūn rǔ móu kuān ráo zhī dào, wǒ liú yǔ rǔ fǔ wáng, bù yòng hòu rén mí huò, gù yù jiào zhī.
公曰：「嗚呼！君，肆其監於茲。我受命無疆惟休，亦大惟艱。以朝臣無能立功至天，故其當視於此，我周受命無窮惟美，亦大惟艱難，不可輕忽，謂之易治。告君乃猷裕，我不以後人迷。」告君汝謀寬饒之道，我留與汝輔王，不用後人迷惑，故欲教之。

shū gōng yuē wū hū zhì rén mí zhèng yì yuē: zhōu gōng tàn ér hū zhào gōng yuē: wū hū! jūn, wǒ yǐ cháo chén wú néng lì gōng zhì tiān zhī gù, gù jūn qí dāng shì yú cǐ. wèi shì cǐ cháo chén wú néng lì gōng zhī shì. wǒ zhōu jiā shòu tiān zhī mìng, wú yǒu jìng jiè wéi měi, yì dà wéi jiān nán, bù kě qīng hū, wèi zhī yì zhì. wǒ jīn gào jūn, rǔ dāng móu kuān ráo zhī dào yǐ zhì xià mín, shǐ qí shì kě fǎ, wǒ bù yòng shǐ hòu shì rén mí huò, gù yù jiào zhī yě. chuán gào jūn zhì jiào zhī zhèng yì yuē: yóu xùn wèi móu, gào jūn rǔ móu kuān ráo zhī dào, gù dāng yǐ kuān ráo wèi fǎ. wǒ liú yǔ rǔ fǔ wáng, bù yòng shǐ hòu rén mí huò guài zhī. wú fǎ zé mí huò, gù yù yǔ rǔ zuò fǎ yǐ jiào zhī. zhèng yún: zhào gōng bù shuō shì ài jí, gù lìng móu yú kuān yù yě.
[疏]「公曰嗚呼」至「人迷」○正義曰：周公嘆而呼召公曰：「嗚呼！君，我以朝臣無能立功至天之故，故君其當視於此。」謂視此朝臣無能立功之事。「我周家受天之命，無有境界惟美，亦大惟艱難，不可輕忽，謂之易治。我今告君，汝當謀寬饒之道以治下民，使其事可法，我不用使後世人迷惑，故欲教之也」。○傳「告君」至「教之」○正義曰：「猷」訓為謀，告君汝謀寬饒之道，故當以寬饒為法。我留與汝輔王，不用使後人迷惑怪之。無法則迷惑，故欲與汝作法以教之。鄭云：「召公不說似隘急，故令謀於寬裕也。」

gōng yuē: qián rén fū nǎi xīn, nǎi xī mìng rǔ, zuò rǔ mín jí. qián rén wén wǔ bù qí nǎi xīn wèi fǎ dù, nǎi xī yǐ mìng rǔ yǐ, wèi rǔ mín lì zhōng zhèng yǐ. yuē, rǔ míng xù ǒu wáng, zài dǎn chéng zī dà mìng. rǔ yǐ qián rén fǎ dù míng miǎn pèi wáng, zài yú chéng xìn, xíng cǐ dà mìng ér yǐ. wéi wén wáng dé, pī chéng wú jiāng zhī xù. wéi wén wáng shèng dé, wèi zhī zǐ sūn wú tiǎn jué zǔ, dà chéng wú qióng zhī yōu.
公曰：「前人敷乃心，乃悉命汝，作汝民極。前人文武布其乃心為法度，乃悉以命汝矣，為汝民立中正矣。曰，汝明勖偶王，在亶乘茲大命。汝以前人法度明勉配王，在於成信，行此大命而已。惟文王德，丕承無疆之恤。」惟文王聖德，為之子孫無忝厥祖，大承無窮之憂。

shū gōng yuē qián zhì zhī xù zhèng yì yuē: zhōu gōng yòu yán yuē, qián rén wén wǔ bù qí nǎi xīn zhì fǎ dù, nǎi xī mìng rǔ, wèi mín lì zhōng zhèng zhī dào yǐ. zhì mín zhī fǎ yǐ chéng jiù yě, jiè zhào gōng rǔ dāng yǐ qián rén zhī fǎ dù míng zì miǎn lì, pèi cǐ chéng wáng, zài yú chéng xìn, xíng cǐ dà mìng ér yǐ. yán yǐ yǒu jiù fǎ, yì kě zūn xíng yě. wéi wén wáng shèng dé zào shǐ zhōu bāng, wèi qí zi sūn yù lìng wú tiǎn jué zǔ, dà chéng wú qióng zhī yōu, gù wǒ yǔ rǔ bù kě bù fǔ. chuán qián rén zhì zhèng yǐ zhèng yì yuē: nǎi, huǎn cí, bù xùn wèi rǔ. chuán rǔ yǐ zhì ér yǐ zhèng yì yuē: xù, miǎn yě. ǒu, pèi yě. dǎn, xìn yě. rǔ dāng yǐ qián rén fǎ dù míng zì miǎn lì, pèi chéng wáng, zài yú chéng xìn xíng dà mìng ér yǐ. yán qí bù fù xū láo xīn. chuán yǐ chéng wèi xíng, gài yǐ chéng chē bì xíng, gù xùn chéng wèi xíng.
[疏]「公曰前」至「之恤」○正義曰：周公又言曰，前人文武布其乃心製法度，乃悉命汝，為民立中正之道矣。治民之法已成就也，戒召公汝當以前人之法度明自勉力，配此成王，在於誠信，行此大命而已。言已有舊法，易可遵行也。惟文王聖德造始周邦，為其子孫欲令無忝厥祖，大承無窮之憂，故我與汝不可不輔。○傳「前人」至「正矣」○正義曰：「乃」，緩辭，不訓為汝。○傳「汝以」至「而已」○正義曰：「勖」，勉也。「偶」，配也。「亶」，信也。汝當以前人法度明自勉力，配成王，在於誠信行大命而已。言其不復須勞心。傳以「乘」為行，蓋以乘車必行，故訓「乘」為行。

gōng yuē: jūn, gào rǔ zhèn yǔn. gào rǔ yǐ wǒ zhī chéng xìn yě. bǎo shì, qí rǔ kè jìng yǐ yǔ, jiān yú yīn sàng dà fǒu. hū qí guān ér míng zhī, chì shǐ néng jìng yǐ wǒ yán, shì yú yīn sàng wáng dà fǒu. yán qí dà bù kě bù jiè. sì niàn wǒ tiān wēi, yǔ bù yǔn wéi ruò zī gào, yǔ wéi yuē: xiāng wǒ èr rén. yǐ yīn sàng dà gù, dāng niàn wǒ tiān dé kě wèi. yán mìng wú cháng, wǒ bù xìn wéi ruò cǐ gào. wǒ wéi yuē: dāng yīn wǒ wén wǔ zhī dào ér xíng zhī. rǔ yǒu hé zāi! yán yuē: zài shí èr rén, tiān xiū zī zhì, wéi shí èr rén fú kān. yán rǔ xíng shì, dòng dāng yǒu suǒ hé zāi! fā yán cháng zài shì wén wǔ, zé tiān měi zhōu jiā, rì yì zhì yǐ, wéi shì wén wǔ bù shèng shòu. yán duō fú. qí rǔ kè jìng dé, míng wǒ jùn mín zài ràng, hòu rén yú pī shí. qí rǔ néng jìng xíng dé, míng wǒ xián rén zài lǐ ràng, zé hòu dài jiāng yú cǐ dào dà qiě shì.
公曰：「君，告汝朕允。告汝以我之誠信也。保奭，其汝克敬以予，監於殷喪大否。呼其官而名之，敕使能敬以我言，視於殷喪亡大否。言其大不可不戒。肆念我天威，予不允惟若茲誥，予惟曰：『襄我二人。』以殷喪大故，當念我天德可畏。言命無常，我不信惟若此誥。我惟曰：「當因我文武之道而行之。」汝有合哉！言曰：『在時二人，天休滋至，惟時二人弗戡。』言汝行事，動當有所合哉！發言常在是文武，則天美周家，日益至矣，惟是文武不勝受。言多福。其汝克敬德，明我俊民在讓，後人於丕時。其汝能敬行德，明我賢人在禮讓，則後代將於此道大且是。

shū gōng yuē jūn gào zhì pī shí zhèng yì yuē: zhōu gōng hū zhào gōng yuē: jūn, wǒ jīn gào rǔ yǐ wǒ zhī chéng xìn. yòu hū qí guān ér míng zhī: tài bǎo shì, qí rǔ bì xū néng jìng yǐ wǒ zhī yán, shì yú yīn zhī sàng wáng. yīn zhī sàng wáng, qí shì shén dà, bù kě bù jiè shèn. yǐ yīn sàng dà zhī gù, dāng niàn wǒ tiān dé kě wèi. yán tiān mìng wú cháng, wú dé zé qù zhī, shén kě wèi. wǒ bù xìn wéi ruò cǐ gào ér yǐ. wǒ wéi yán yuē: dāng yīn wǒ wén wǔ èr rén zhī dào ér xíng zhī. rǔ suǒ xíng shì, jǔ dòng bì dāng yǒu suǒ hé zāi! dāng yǔ wén wáng wǔ wáng hé yě. rǔ suǒ fā yán, cháng zài shì wén wáng wǔ wáng èr rén, zé tiān měi wǒ zhōu jiā, rì rì zī yì zhì yǐ. qí shàn jì duō, wéi zài shì wén wǔ èr rén, bù néng shèng shòu zhī yǐ. qí rǔ néng jìng xíng dé, míng wǒ xián jùn zhī rén zài yú lǐ ràng, zé hòu rén yú cǐ dào dà qiě shì yě. chuán yán rǔ zhì duō fú zhèng yì yuē: dòng dāng yǒu suǒ hé zāi, jǔ dòng jiē hé wén wǔ yě. fā yán cháng zài shì wén wǔ, yán fēi wén wǔ dào zé bù yán.
[疏]「公曰君告」至「丕時」○正義曰：周公呼召公曰：「君，我今告汝以我之誠信。」又呼其官而名之：「太保奭，其汝必須能敬以我之言，視於殷之喪亡。殷之喪亡，其事甚大，不可不戒慎。以殷喪大之故，當念我天德可畏。」言天命無常，無德則去之，甚可畏。「我不信惟若此誥而已。我惟言曰：『當因我文武二人之道而行之。』汝所行事，舉動必當有所合哉！當與文王武王合也。汝所發言，常在是文王武王二人，則天美我周家，日日滋益至矣。其善既多，惟在是文武二人，不能勝受之矣。其汝能敬行德，明我賢俊之人在於禮讓，則後人於此道大且是也。」○傳「言汝」至「多福」○正義曰：「動當有所合哉」，舉動皆合文武也。「發言常在是文武」，言非文武道則不言。

wū hū! dǔ fěi shí èr rén, wǒ shì kè zhì yú jīn rì xiū. yán wǒ hòu fǔ shì wén wǔ zhī dào ér xíng zhī, huò yòng néng zhì yú jīn rì qí zhèng měi. wǒ xián chéng wén wáng gōng yú bù dài, pī mào hǎi yú chū rì, wǎng bù lǜ bǐ. jīn wǒ zhōu jiā jiē chéng wén wáng gōng yú bù xiè dài, zé dé jiào dà fù mào hǎi yú rì suǒ chū zhī dì, wú bù xún huà ér shǐ zhī.
嗚呼！篤棐時二人，我式克至於今日休。言我厚輔是文武之道而行之，或用能至於今日其政美。我咸成文王功於不怠，丕冒海隅出日，罔不率俾。」今我周家皆成文王功於不懈怠，則德教大覆冒海隅日所出之地，無不循化而使之。

shū wū hū zhì lǜ bǐ zhèng yì yuē: zhōu gōng yán ér tàn yuē: wū hū! wǒ hòu fǔ shì èr rén zhī dào ér xíng zhī, wǒ yòng néng zhì yú jīn rì qí zhèng měi. yán jīn rì zhèng měi, yóu shì wén wǔ zhī dào. wǒ zhōu jiā ruò néng jiē chéng wén wáng zhī gōng, yú shì cháng bù xiè dài, zé dé jiào dà fù sì hǎi zhī yú, zhì yú rì chū zhī chù, qí mín wú bù xún wǒ huà, kě chén shǐ yě. jiè zhào gōng yǔ cháo chén jiē dāng fǎ wén wáng zhī gōng.
[疏]「嗚呼」至「率俾」○正義曰：周公言而嘆曰：「嗚呼！我厚輔是二人之道而行之，我用能至於今日其政美。」言今日政美，由是文武之道。「我周家若能皆成文王之功，於事常不懈怠，則德教大覆四海之隅，至於日出之處，其民無不循我化，可臣使也」。戒召公與朝臣皆當法文王之功。

gōng yuē: jūn, yǔ bù huì ruò zī duō gào, yǔ wéi yòng mǐn yú tiān yuè mín. wǒ bù shùn ruò cǐ duō gào ér yǐ, yù shǐ rǔ niàn gōng xíng zhī mǐn miǎn yě. wǒ wéi yòng miǎn yú tiān dào jiā yú mín.
公曰：「君，予不惠若茲多誥，予惟用閔於天越民。」我不順若此多誥而已，欲使汝念躬行之閔勉也。我惟用勉於天道加於民。

shū gōng yuē jūn yǔ zhì yuè mín zhèng yì yuē: gōng hū zhào gōng yuē: jūn, wǒ bù tú wéi shùn rú cǐ zhī shì duō gào ér yǐ, yù shǐ rǔ gōng qīn xíng zhī. wǒ wéi yòng miǎn lì zì qiáng yú tiān dào, xíng huà yú mín. gù shì yún: wǒ yì zì yòng miǎn quàn, gōng xíng yú tiān dào, jiā yì yú mín rén yě.
[疏]「公曰君予」至「越民」○正義曰：公呼召公曰：「君，我不徒惟順如此之事多誥而已，欲使汝躬親行之。我惟用勉力自強於天道，行化於民。」顧氏云：「我亦自用勉勸，躬行於天道，加益於民人也。」

gōng yuē: wū hū! jūn, wéi nǎi zhī mín dé, yì wǎng bù néng jué chū, wéi qí zhōng. wéi rǔ suǒ zhī mín dé, yì wú bù néng qí chū, xiān néng yǒu zhōng, wéi qí zhōng zé wéi jūn zǐ. jiè zhào gōng yǐ shèn zhōng. xiān, xī qiǎn fǎn. zhī ruò zī, wǎng jìng yòng zhì. dāng jìng shùn wǒ cǐ yán, zì jīn yǐ wǎng, jìng yòng zhì mín zhí shì.
公曰：「嗚呼！君，惟乃知民德，亦罔不能厥初，惟其終。惟汝所知民德，亦無不能其初，鮮能有終，惟其終則惟君子。戒召公以慎終。○鮮，息淺反。祗若茲，往敬用治。」當敬順我此言，自今以往，敬用治民職事。

shū gōng yuē wū hū zhì yòng zhì zhèng yì yuē: zhōu gōng tàn ér hū zhào gōng yuē: wū hū! jūn, wéi rǔ zhī mín zhī dé xíng, yì wú yǒu bù néng qí chū, wéi xiān néng qí zhōng. yán xíng zhī suī yì, zhōng zhī shí nán, kǒng zhào gōng bù néng zhōng xíng shàn zhèng, gù jiè zhī yǐ shèn zhōng. rǔ dāng yǐ jìng shùn wǒ cǐ yán, zì jīn yǐ wǎng, yí jìng yòng cǐ zhì mín zhí shì. jiè zhī shǐ xíng shàn bù xiè dài yě. chuán wéi rǔ zhì shèn zhōng zhèng yì yuē: shī yún: mí bù yǒu chū, xiān kè yǒu zhōng. shì fán mín zhī dé, wú bù néng qí chū, shǎo néng yǒu zhōng zhě. fán mín jiē rú shì, yǒu zhōng zé wéi jūn zǐ. gài zhào gōng zhì cǐ yǐ shuō, kǒng qí bù néng zhōng shàn, gù jiè zhào gōng rǔ shèn zhōng yě. zhèng yún: zhào gōng shì shí yì shuō, zhōu gōng kǒng qí fù bù shuō, gù yī wéi tuō yán mín dé yǐ kǎi qiè zhī.
[疏]「公曰嗚呼」至「用治」○正義曰：周公嘆而呼召公曰：「嗚呼！君，惟汝知民之德行，亦無有不能其初，惟鮮能其終。」言行之雖易，終之實難，恐召公不能終行善政，故戒之以慎終。「汝當以敬順我此言，自今以往，宜敬用此治民職事」。戒之使行善不懈怠也。○傳「惟汝」至「慎終」○正義曰：《詩》云：「靡不有初，鮮克有終。」是凡民之德，無不能其初，少能有終者。凡民皆如是，有終則惟君子。蓋召公至此已說，恐其不能終善，故戒召公汝慎終也。鄭云：「召公是時意說，周公恐其復不說，故依違託言民德以剴切之。」