tāng jì chù xià mìng, chù, tuì yě, tuì qí wáng mìng. fù guī yú bó, zuò tāng gào.
湯既黜夏命，黜，退也，退其王命。復歸於亳，作《湯誥》。

tāng gào yǐ fá jié dà yì gào tiān xià.
湯誥以伐桀大義告天下。

shū tāng jì zhì tāng gào zhèng yì yuē: tāng jì chù xià wáng zhī mìng, fù guī yú bó, yǐ fá jié dà yì gào shì tiān xià. shǐ lù qí shì, zuò tāng gào. zhòng huī zài lù zuò gào, cǐ zhì bó nǎi zuò, gù cì zhòng huī zhī xià.
[疏]「湯既」至「湯誥」○正義曰：湯既黜夏王之命，復歸於亳，以伐桀大義誥示天下。史錄其事，作《湯誥》。仲虺在路作誥，此至亳乃作，故次《仲虺》之下。

wáng guī zì kè xià, zhì yú bó, dàn gào wàn fāng. dàn, dà yě. yǐ tiān mìng dà yì gào wàn fāng zhī zhòng rén. dàn yīn dàn. gào, gōng dú fǎn.
王歸自克夏，至於亳，誕告萬方。誕，大也。以天命大義告萬方之眾人。○誕音但。告，工毒反。

shū wáng guī zì kè xià zhèng yì yuē: tāng zhī fá jié, dāng yǒu zhū hóu cóng zhī, bù cóng xíng zhě bì yīng duō yǐ. jì yǐ kè xià, gǎi zhèng míng hào, hái zhì yú bó, hǎi nèi jǐn lái, yóu rú wǔ chéng piān suǒ yún shù bāng zhǒng jūn jì bǎi gōng, shòu mìng yú zhōu yě. tāng yú cǐ shí dà gào zhū hóu yǐ fá jié zhī yì, gù yún dàn gào wàn fāng. dàn, dà, shì gǔ wén. wàn zhě jǔ yíng shù. xià yún fán wǒ zào bāng, shì gào zhū hóu yě.
[疏]「王歸自克夏」○正義曰：湯之伐桀，當有諸侯從之，不從行者必應多矣。既已克夏，改正名號，還至於亳，海內盡來，猶如《武成》篇所云「庶邦冢君暨百工，受命於周」也。湯於此時大誥諸侯以伐桀之義，故云「誕告萬方」。「誕，大」，《釋詁》文。「萬」者舉盈數。下雲「凡我造邦」，是誥諸侯也。

wáng yuē: jiē! ěr wàn fāng yǒu zhòng, míng tīng yǔ yī rén gào. tiān zǐ zì chēng yuē yǔ yī rén, gǔ jīn tóng yì. wéi huáng shàng dì, jiàng zhōng yú xià mín. huáng, dà. shàng dì, tiān yě. zhōng, shàn yě.
王曰：「嗟！爾萬方有眾，明聽予一人誥。天子自稱曰予一人，古今同義。惟皇上帝，降衷於下民。皇，大。上帝，天也。衷，善也。

shū jiàng zhōng yú xià mín zhèng yì yuē: tiān shēng zhēng mín, yǔ zhī wǔ cháng zhī xìng, shǐ yǒu rén yì lǐ zhì xìn, shì tiān jiàng shàn yú xià mín yě. tiān jì yǔ shàn yú mín, jūn dāng shùn zhī, gù xià chuán yún, shùn rén yǒu cháng zhī xìng, zé shì wèi jūn zhī dào.
[疏]「降衷於下民」○正義曰：天生烝民，與之五常之性，使有仁義禮智信，是天降善於下民也。天既與善於民，君當順之，故下傳雲，順人有常之性，則是為君之道。

ruò yǒu héng xìng, kè suī jué yóu wéi hòu. shùn rén yǒu cháng zhī xìng, néng ān lì qí dào jiào, zé wéi wèi jūn zhī dào. xià wáng miè dé zuò wēi, yǐ fū nüè yú ěr wàn fāng bǎi xìng. xià jié miè dào dé, zuò wēi xíng yǐ bù xíng nüè zhèng yú tiān xià bǎi guān. yán cán kù. ěr wàn fāng bǎi xìng, lí qí xiōng hài, fú rěn tú dú, lí, bèi. tú dú, kǔ yě. bù néng kān rěn, nüè zhī shén. lí, lì zhī fǎn běn yì zuò luó, luò hé fǎn. tú yīn tú.
若有恆性，克綏厥猷惟後。順人有常之性，能安立其道教，則惟為君之道。夏王滅德作威，以敷虐於爾萬方百姓。夏桀滅道德，作威刑以布行虐政於天下百官。言殘酷。爾萬方百姓，罹其凶害，弗忍荼毒，罹，被。荼毒，苦也。不能堪忍，虐之甚。○罹，力之反；本亦作羅，洛河反。荼音徒。

shū fú rěn tú dú zhèng yì yuē: shì cǎo yún: tú, kǔ cài. cǐ cài wèi kǔ, gù jiǎ zhī yǐ yán rén kǔ. dú wèi shì rén zhī chóng, shé huī zhī lèi. shí shì rén zhī suǒ kǔ, gù bìng yán tú dú yǐ yù kǔ yě.
[疏]「弗忍荼毒」○正義曰：《釋草》云：「荼，苦菜。」此菜味苦，故假之以言人苦。「毒」謂螫人之蟲，蛇虺之類。實是人之所苦，故並言「荼毒」以喻苦也。

bìng gào wú gū yú shàng xià shén qí. yán bǎi xìng zhào mín bìng gào wú zuì, chēng yuān sù tiān dì. yuān, yū yuán fǎn. tiān dào fú shàn huò yín, jiàng zāi yú xià, yǐ zhāng jué zuì. zhèng shàn tiān fú zhī, yín guò tiān huò zhī, gù xià zāi yì yǐ míng jié zuì è, qiǎn wù zhī ér jié bù gǎi. qiǎn, qiǎn zhàn fǎn. wù, wǔ gù fǎn.
並告無辜於上下神祇。言百姓兆民並告無罪，稱冤訴天地。○冤，紆元反。天道福善禍淫，降災於夏，以彰厥罪。政善天福之，淫過天禍之，故下災異以明桀罪惡，譴寤之而桀不改。○譴，遣戰反。寤，五故反。

sì tái xiǎo zi, jiāng tiān mìng míng wēi, bù gǎn shè. xíng tiān wēi, wèi zhū zhī. tái yīn yí. gǎn yòng xuán mǔ, gǎn zhāo gào yú shàng tiān shén hòu, qǐng zuì yǒu xià. míng gào tiān, wèn jié bǎi xìng yǒu hé zuì ér jiā nüè hū? mǔ, mào hòu fǎn.
「肆台小子，將天命明威，不敢赦。行天威，謂誅之。○台音怡。敢用玄牡，敢昭告於上天神後，請罪有夏。明告天，問桀百姓有何罪而加虐乎？○牡，茂後反。

shū gǎn yòng xuán mǔ zhèng yì yuē: tán gōng yún: yīn rén shàng bái, shēng yòng bái. jīn yún xuán mǔ, xià jiā shàng hēi, yú shí wèi biàn xià lǐ, gù bù yòng bái yě. gù ān guó zhù lùn yǔ gǎn yòng xuán mǔ zhī wén yún, yīn jiā shàng bái, wèi biàn xià lǐ, gù yòng xuán mǔ, shì qí yì yě. zhèng xuán shuō: tiān shén yǒu liù, zhōu jiā dōng zhì jì huáng tiān dà dì yú yuán qiū, shēng yòng cāng. xià zhì jì líng wēi yǎng yú nán jiāo, zé shēng yòng xīng. kǒng zhù xiào jīng, yuán qiū yǔ jiāo gòng wèi yī shì, zé kǒng zhī suǒ shuō wú liù tiān zhī shì, lùn yǔ yáo yuē zhī piān suǒ yán gǎn yòng xuán mǔ jí cǐ shì shì yě. kǒng zhù lùn yǔ yǐ wèi yáo yuē zhī zhāng yǒu èr dì sān wáng zhī shì, lù zhě cǎi hé yǐ chéng zhāng. jiǎn dà yǔ mó jí cǐ piān yǔ tài shì wǔ chéng, zé yáo yuē zhī zhāng qí wén lüè yǐ.. zhèng xuán jiě lùn yǔ yún: yòng xuán mǔ zhě, wèi shùn mìng yǔ shì, yú shí yì gào wǔ fāng zhī dì, mò shì yòng, yòng huáng tiān dà dì zhī shēng. qí yì yǔ kǒng yì.
[疏]「敢用玄牡」○正義曰：《檀弓》云：「殷人尚白，牲用白。」今雲「玄牡」，夏家尚黑，於時未變夏禮，故不用白也。故安國注《論語》「敢用玄牡」之文雲，「殷家尚白，未變夏禮，故用玄牡」，是其義也。鄭玄說：「天神有六，周家冬至祭皇天大帝於圜丘，牲用蒼。夏至祭靈威仰於南郊，則牲用騂。」孔注《孝經》，圜丘與郊共為一事，則孔之所說無六天之事，《論語·堯曰》之篇所言「敢用玄牡」即此事是也。孔注《論語》以為「堯曰」之章「有二帝三王之事，錄者采合以成章。檢《大禹謨》及此篇與《泰誓》、《武成》，則『堯曰』之章其文略矣。」。鄭玄解《論語》云：「『用玄牡』者，為舜命禹事，於時裛告五方之帝，莫適用，用皇天大帝之牲。」其意與孔異。

yù qiú yuán shèng, yǔ zhī lù lì, yǐ yǔ ěr yǒu zhòng qǐng mìng. yù, suì yě. dà shèng chén lì, wèi yī yǐn. fàng jié chú mín zhī huì, shì qǐng mìng. yù, yǔn jú fǎn, shù yě. lù jiù yīn liù, yòu lì diāo fǎn, shuō wén lì zhōu fǎn, shǐ jì yīn lì xiāo fǎn. huì, yú fèi fǎn.
聿求元聖，與之戮力，以與爾有眾請命。聿，遂也。大聖陳力，謂伊尹。放桀除民之穢，是請命。○聿，允橘反，述也。戮舊音六，又力彫反，《說文》力周反，《史記》音力消反。穢，於廢反。

shū chuán yù suì yě zhì qǐng mìng zhèng yì yuē: yù xùn shù yě, shù qián suǒ yǐ shēn suì, gù yù wèi suì yě. lù lì yóu miǎn lì yě. lùn yǔ yún: chén lì jiù liè. tāng chén dà xián wéi yǒu yī yǐn, gù zhī dà shèng chén lì, wèi yī yǐn yě. yī yǐn xián rén ér wèi zhī shèng zhě, xiāng duì zé shèng jí ér xián, cì sǎn wén zé xián shèng xiāng tōng. shùn wèi yǔ yuē: wéi rǔ xián. shì shèng dé wèi zhī xián, zé xián yì kě yán shèng. zhèng xuán zhōu lǐ zhù yún: shèng tōng ér xiān shí yě. jiě xiān shí zé wèi shèng míng, gù yī yǐn kě wèi shèng yě. mèng zǐ yún: bó yí shèng rén zhī qīng zhě yě, yī yǐn shèng rén zhī rèn zhě yě, liǔ xià huì shèng rén zhī hé zhě yě, kǒng zǐ shèng rén zhī shí zhě yě. shì wèi yī yǐn wèi shèng rén zhě yě. jié wèi cán nüè, rén bù zì bǎo, gù fá jié chú rén zhī huì, shì wèi qǐng mìng.
[疏]傳「聿遂也」至「請命」○正義曰：「聿」訓述也，述前所以申遂，故「聿」為遂也。「戮力」猶勉力也。《論語》云：「陳力就列。」湯臣大賢惟有伊尹，故知「大聖陳力，謂伊尹」也。伊尹賢人而謂之「聖」者，相對則「聖」極而「賢」，次散文則「賢」、「聖」相通。舜謂禹曰：「惟汝賢。」是「聖」得謂之「賢」，則「賢」亦可言「聖」。鄭玄《周禮注》云：「聖通而先識也。」解先識則為聖名，故伊尹可為聖也。《孟子》云：「伯夷聖人之清者也，伊尹聖人之任者也，柳下惠聖人之和者也，孔子聖人之時者也。」是謂伊尹為聖人者也。桀為殘虐，人不自保，故伐桀除人之穢，是為請命。

shàng tiān fú yòu xià mín, zuì rén chù fú. fú, xìn yě. tiān xìn yòu zhù xià mín, jié zhī qí zuì, tuì fú yuǎn píng. tiān mìng fú tiě, bì ruò cǎo mù, zhào mín yǔn zhí. tiě, chà. bì, shì yě. yán fú shàn huò yín zhī dào bù chà, tiān xià è chú, huàn rán xián shì, ruò cǎo mù tóng huá, mín xìn lè shēng. tiě, zi niàn fǎn, tè yě liú chuàng lín fǎn. bì, bǐ yì fǎn, xú fú yún fǎn. huàn, hū luàn fǎn. lè yīn luò.
上天孚佑下民，罪人黜伏。孚，信也。天信佑助下民，桀知其罪，退伏遠屏。天命弗僣，賁若草木，兆民允殖。僣，差。賁，飾也。言福善禍淫之道不差，天下惡除，煥然咸飾，若草木同華，民信樂生。○僣，子念反，忒也；劉創林反。賁，彼義反，徐扶雲反。煥，呼亂反。樂音洛。

shū tiān mìng zhì yǔn zhí zhèng yì yuē: jié yǐ dà zuì, shēn jí chù fú, shì tiān zhī fú shàn huò yín zhī mìng xìn ér bù tiě chà yě. jì chú dà è, tiān xià huàn rán xiū shì, ruò cǎo mù tóng shēng huá, zhào mín xìn lè shēng yě. xī rì bù bǎo xìng mìng, jīn rì lè shēng huó yǐ. tiě chà, bù qí zhī yì, gù chuán yǐ tiě wèi chà. bì, shì, yì xù guà wén yě.
[疏]「天命」至「允殖」○正義曰：桀以大罪，身即黜伏，是天之福善禍淫之命信而不僣差也。既除大惡，天下煥然修飾，若草木同生華，兆民信樂生也。昔日不保性命，今日樂生活矣。僣差，不齊之意，故傳以「僣」為差。「賁，飾」，《易·序卦》文也。

bǐ yǔ yī rén, jí níng ěr bāng jiā. yán tiān shǐ wǒ jí ān rǔ guó jiā. guó, zhū hóu. jiā, qīng dài fū. zī zhèn wèi zhī huò lì yú shàng xià, cǐ fá jié wèi zhī dé zuì yú tiān dì. qiān yǐ qiú zhòng xīn. lì, lì jì fǎn.
俾予一人，輯寧爾邦家。言天使我輯安汝國家。國，諸侯。家，卿大夫。茲朕未知獲戾於上下，此伐桀未知得罪於天地。謙以求眾心。○戾，力計反。

shū chuán cǐ fá zhì zhòng xīn zhèng yì yuē: jīng yán zī zhě, wèi cǐ fá jié yě. gù shì yún: wèi zhī dé zuì yú tiān dì, yán fá jié zhī shì, wèi zhī dé zuì yú tiān dì yǐ fǒu. tāng zhī fá jié, shàng yīng tiān xīn, xià fú rén shì, běn shí wú zuì, ér yún wèi zhī dé zuì yǐ fǒu zhě, qiān yǐ qiú zhòng xīn.
[疏]傳「此伐」至「眾心」○正義曰：經言「茲」者，謂此伐桀也。顧氏云：「『未知得罪於天地』，言伐桀之事，未知得罪於天地以否。」湯之伐桀，上應天心，下符人事，本實無罪，而雲未知得罪以否者，謙以求眾心。

lì lì wēi jù, ruò jiāng yǔn yú shēn yuān. lì lì wēi xīn, ruò zhuì shēn yuān. wēi jù zhī shén. lì yīn lì. yǔn, yú mǐn fǎn.
慄慄危懼，若將隕於深淵。慄慄危心，若墜深淵。危懼之甚。○栗音栗。隕，于敏反。

fán wǒ zào bāng, wú cóng fěi yí, wú jí tāo yín, jiè zhū hóu yǔ zhī gēng shǐ. yí, cháng. tāo, màn yě. wú cóng fēi cháng, wú jiù màn guò, jìn zhī. yí, xú yīn yí. tāo, tā dāo fǎn. gè shǒu ěr diǎn, yǐ chéng tiān xiū. shǒu qí cháng fǎ, chéng dà měi dào. ěr yǒu shàn, zhèn fú gǎn bì. zuì dāng zhèn gōng, fú gǎn zì shè, wéi jiǎn zài shàng dì zhī xīn. suǒ yǐ bù bì shàn rén, bù shè jǐ zuì, yǐ qí jiǎn zài tiān xīn gù yě.
「凡我造邦，無從匪彝，無即慆淫，戒諸侯與之更始。彝，常。慆，慢也。無從非常，無就慢過，禁之。○彝，徐音夷。慆，他刀反。各守爾典，以承天休。守其常法，承大美道。爾有善，朕弗敢蔽。罪當朕躬，弗敢自赦，惟簡在上帝之心。所以不蔽善人，不赦己罪，以其簡在天心故也。

shū wéi jiǎn zài shàng dì zhī xīn zhèng yì yuē: zhèng xuán zhù lùn yǔ yún: jiǎn yuè zài tiān xīn, yán tiān jiǎn yuè qí shàn è yě.
[疏]「惟簡在上帝之心」○正義曰：鄭玄注《論語》云：「簡閱在天心，言天簡閱其善惡也。」

qí ěr wàn fāng yǒu zuì, zài yǔ yī rén. zì zé huà bù zhì. yǔ yī rén yǒu zuì, wú yǐ ěr wàn fāng. wú yòng ěr wàn fāng, yán fēi suǒ jí. wū hū! shàng kè shí chén, nǎi yì yǒu zhōng. chén, chéng yě. shù jǐ néng shì chéng dào, nǎi yì yǒu zhōng shì zhī měi. chén, shì lín fǎn.
其爾萬方有罪，在予一人。自責化不至。予一人有罪，無以爾萬方。無用爾萬方，言非所及。嗚呼！尚克時忱，乃亦有終。」忱，誠也。庶幾能是誠道，乃亦有終世之美。○忱，市林反。

jiù dān zuò míng jū. jiù dān, chén míng, zhǔ tǔ dì zhī guān. zuò míng jū mín fǎ yī piān, wáng. dān yīn shàn, juàn mò tóng.
咎單作《明居》。咎單，臣名，主土地之官。作明居民法一篇，亡。○單音善，卷末同。

shū jiù dān zuò míng jū zhèng yì yuē: bǎi piān zhī xù cǐ lèi yǒu sì, yī yǐn zuò xián yǒu yī dé zhōu gōng zuò wú yì zuò lì zhèng, yǔ cǐ piān. zhí yán qí suǒ zuò zhī rén, bù yán qí zuò zhě zhī yì, gài yǐ jīng wén fēn míng, gù lüè zhī. mǎ róng yún: jiù dān wèi tāng sī kōng. chuán yán zhǔ tǔ dì zhī guān, gài yì wèi sī kōng yě.
[疏]「咎單作明居」○正義曰：百篇之序此類有四，伊尹作《咸有一德》、周公作《無逸》、作《立政》，與此篇。直言其所作之人，不言其作者之意，蓋以經文分明，故略之。馬融云：「咎單為湯司空。」傳言「主土地之官」，蓋亦為司空也。