yī yǐn zuò xián yǒu yī dé. yán jūn chén jiē yǒu chún yī zhī dé, yǐ jiè tài jiǎ.
伊尹作《咸有一德》。言君臣皆有純一之德，以戒太甲。

shū yī yǐn zuò xián yǒu yī dé zhèng yì yuē: tài jiǎ jì guī yú bó, yī yǐn zhì shì ér tuì, kǒng tài jiǎ dé bù chún yī, gù zuò cǐ piān yǐ jiè zhī. jīng chēng yǐn gōng jí tāng xián yǒu yī dé, yán jǐ jūn chén jiē yǒu chún yī zhī dé, jiè tài jiǎ shǐ jūn chén yì rán. cǐ zhǔ jiè tài jiǎ ér yán chén yǒu yī dé zhě, yù lìng tài jiǎ yì rèn yī dé zhī chén. jīng yún rèn guān wéi xián cái, zuǒ yòu wéi qí rén, shì jiè tài jiǎ shǐ shàn yòng chén yě. yī yǐn jì fàng tài jiǎ, yòu yíng ér fù zhī, shì yī yǐn yǒu chún yī zhī dé, jǐ wèi tài jiǎ suǒ xìn, shì jǐ jūn chén chún yī, yù lìng tài jiǎ fǎ zhī.
[疏]「伊尹作《咸有一德》」○正義曰：太甲既歸於亳，伊尹致仕而退，恐太甲德不純一，故作此篇以戒之。經稱尹躬及湯咸有一德，言己君臣皆有純一之德，戒太甲使君臣亦然。此主戒太甲而言臣有一德者，欲令太甲亦任一德之臣。經雲「任官惟賢材，左右惟其人」，是戒太甲使善用臣也。伊尹既放太甲，又迎而復之，是伊尹有純一之德，己為太甲所信，是己君臣純一，欲令太甲法之。

xián yǒu yī dé jí zhèng zhī hòu kǒng qí bù yī, gù yǐ jiè zhī.
咸有一德即政之後恐其不一，故以戒之。

shū xián yǒu yī dé zhèng yì yuē: cǐ piān zhōng shǐ jiē yán yī dé zhī shì, fā shǒu zhì chén jiè yú dé xù qí zuò jiè zhī yóu, yǐ xià jiē jiè cí yě. dé zhě, de yě, nèi dé yú xīn, xíng dé qí lǐ, jì dé qí lǐ, zhí zhī bì gù, bù wèi xié jiàn gèng zhì chà èr, shì zhī wèi yī dé yě. ér fán yōng zhī zhǔ, jiān bù zhōu wù, zhì jì shǎo jué, xìng fù duō yí, yǔ zhì zhě móu zhī, yǔ yú zhě bài zhī, zé shì èr sān qí dé, bù wèi yī yě. jīng yún: dé wéi yī, dòng wǎng bù jí. dé èr sān, dòng wǎng bù xiōng. shì bù èr sān zé wèi yī dé yě. yòu yuē: zhōng shǐ wéi yī, shí nǎi rì xīn. yán shǒu yī bì xū gù yě. tài jiǎ xīn shǐ jí zhèng, yī yǐn kǒng qí èr sān, gù zhuān yǐ yī dé wèi jiè.
[疏]「咸有一德」○正義曰：此篇終始皆言一德之事，發首至「陳戒於德」敘其作戒之由，已下皆戒辭也。「德」者，得也，內得於心，行得其理，既得其理，執之必固，不為邪見更致差貳，是之謂「一德」也。而凡庸之主，監不周物，志既少決，性復多疑，與智者謀之，與愚者敗之，則是二三其德，不為一也。經云：「德惟一，動罔不吉。德二三，動罔不凶。」是不二三則為一德也。又曰：「終始惟一，時乃日新。」言守一必須固也。太甲新始即政，伊尹恐其二三，故專以一德為戒。

yī yǐn jì fù zhèng jué pì, hái zhèng tài jiǎ. jiāng gào guī, nǎi chén jiè yú dé. gào lǎo guī yì, chén dé yǐ jiè.
伊尹既復政厥辟，還政太甲。將告歸，乃陳戒於德。告老歸邑，陳德以戒。

shū yī yǐn zhì yú dé zhèng yì yuē: zì tài jiǎ jū tóng, ér yī yǐn bǐng zhèng. tài jiǎ jì guī yú bó, yī yǐn hái zhèng qí jūn, jiāng yù gào lǎo guī qí sī yì, nǎi chén yán jiè wáng yú dé, yǐ yī dé jiè wáng yě. tài jiǎ jì dé fù guī, yī yǐn jí yīng hái zhèng, qí gào guī chén jiè, wèi zhī zài hé nián yě. xià yún jīn sì wáng xīn fú jué mìng, zé shì chū shǐ jí zhèng, gài tài jiǎ jū bó zhī hòu jí gào lǎo yě. jūn shì yún: zài tài jiǎ, shí zé yǒu ruò bǎo héng. bǎo héng, yī yǐn yě. xiāng èr shí yī nián zuǒ chuán yún: yī yǐn fàng tài jiǎ ér xiāng zhī, zú wú yuàn sè. zé yī yǐn yòu xiāng tài jiǎ. gài yī yǐn cǐ shí jiāng yù gào guī, tài jiǎ yòu liú zhī wèi xiāng, rú chéng wáng zhī liú zhōu gōng, bù dé guī yě. chuán gào lǎo zhì yǐ jiè zhèng yì yuē: yī yǐn tāng zhī shàng xiàng, wèi wèi sān gōng, bì fēng wèi guó jūn. yòu shòu yì yú jī nèi, gào lǎo zhì zhèng shì yú jūn, yù guī sī yì yǐ zì ān. jiāng lí wáng cháo, gù chén jiè yǐ dé yě. wú yì yún sì zǔ jiǎ zhī xiǎng guó sān shí sān nián, chuán chēng zǔ jiǎ jí tài jiǎ yě. yīn běn jì yún: tài jiǎ bēng, zi wò dīng lì. wò dīng xù yún: wò dīng jì zàng yī yǐn yú bó. zé yī yǐn zú zài wò dīng zhī shì. tāng wèi zhū hóu zhī shí yǐ dé yī yǐn, cǐ zhì wò dīng shǐ zú, yī yǐn shòu nián bǎi yǒu yú suì. cǐ gào guī zhī shí, yǐ yīng qī shí zuǒ yòu yě. yīn běn jì yún: tài jiǎ jì lì sān nián, yī yǐn fàng zhī yú tóng gōng. jū tóng gōng sān nián, huǐ guò fǎn shàn, yī yǐn nǎi yíng ér shòu zhī zhèng. wèi tài jiǎ guī bó zhī suì yǐ wèi jí wèi liù nián, yǔ cǐ jīng xiāng wéi, mǎ qiān zhī shuō wàng yě. jì nián yún, yīn zhòng rén jí wèi, jū bó, qí qīng shì yī yǐn. zhòng rén bēng, yī yǐn nǎi fàng tài jiǎ yú tóng ér zì lì yě. yī yǐn jí wèi yú tài jiǎ qī nián. tài jiǎ qián chū zì tóng, shā yī yǐn, nǎi lì qí zi yī zhì yī fèn, mìng fù qí fù zhī tián zhái ér zhōng fēn zhī. àn cǐ jīng xù yī yǐn fèng tài jiǎ guī yú bó, qí wén shén míng. zuǒ chuán yòu chēng yī yǐn fàng tài jiǎ ér xiāng zhī, mèng zǐ yún yǒu yī yǐn zhī zhì zé kě, wú yī yǐn zhī zhì zé cuàn, yī yǐn bù kěn zì lì, tài jiǎ bù shā yī yǐn yě. bì ruò yī yǐn fàng jūn zì lì, tài jiǎ qǐ ér shā zhī, zé yī yǐn sǐ yǒu yú zuì, yì dāng wū gōng miè zú, tài jiǎ hé suǒ gǎn dé ér fù lì qí zi, hái qí tián zhái hū? jì nián zhī shū, jìn tài kāng bā nián jí jùn mín fā wèi ān xī wáng zhǒng dé zhī, gài dāng shí liú sú yǒu cǐ wàng shuō, gù qí shū yīn jì zhī ěr.
[疏]「伊尹」至「於德」○正義曰：自太甲居桐，而伊尹秉政。太甲既歸於亳，伊尹還政其君，將欲告老歸其私邑，乃陳言戒王於德，以一德戒王也。太甲既得復歸，伊尹即應還政，其告歸陳戒，未知在何年也。下雲「今嗣王新服厥命」，則是初始即政，蓋太甲居亳之後即告老也。《君奭》云：「在太甲，時則有若保衡。」保衡，伊尹也。襄二十一年《左傳》云：「伊尹放太甲而相之，卒無怨色。」則伊尹又相太甲。蓋伊尹此時將欲告歸，太甲又留之為相，如成王之留周公，不得歸也。○傳「告老」至「以戒」○正義曰：伊尹湯之上相，位為三公，必封為國君。又受邑於畿內，告老致政事於君，欲歸私邑以自安。將離王朝，故陳戒以德也。《無逸》雲「肆祖甲之享國三十三年」，傳稱祖甲即太甲也。《殷本紀》云：「太甲崩，子沃丁立。」《沃丁》序云：「沃丁既葬伊尹於亳。」則伊尹卒在沃丁之世。湯為諸侯之時已得伊尹，此至沃丁始卒，伊尹壽年百有餘歲。此告歸之時，已應七十左右也。《殷本紀》云：「太甲既立三年，伊尹放之於桐宮。居桐宮三年，悔過反善，伊尹乃迎而受之政。」謂太甲歸亳之歲已為即位六年，與此經相違，馬遷之說妄也。《紀年》雲，殷仲壬「即位，居亳，其卿士伊尹」。仲壬崩，伊尹乃放太甲於桐而自立也。伊尹即位於太甲七年。太甲潛出自桐，殺伊尹，乃立其子伊陟、伊奮，命復其父之田宅而中分之。案此經序伊尹奉太甲歸於亳，其文甚明。《左傳》又稱「伊尹放太甲而相之」，《孟子》雲「有伊尹之志則可，無伊尹之志則篡」，伊尹不肯自立，太甲不殺伊尹也。必若伊尹放君自立，太甲起而殺之，則伊尹死有餘罪，義當污宮滅族，太甲何所感德而復立其子，還其田宅乎？《紀年》之書，晉太康八年汲郡民發魏安僖王冢得之，蓋當時流俗有此妄說，故其書因記之耳。

yuē: wū hū! tiān nán chén, mìng mí cháng. yǐ qí wú cháng, gù nán xìn. chén, xú fú lín fǎn. cháng jué dé, bǎo jué wèi. jué dé fěi cháng, jiǔ yǒu yǐ wáng. rén néng cháng qí dé, zé ān qí wèi. jiǔ yǒu, zhū hóu. jié bù néng cháng qí dé, tāng fá ér jiān zhī.
曰：「嗚呼！天難諶，命靡常。以其無常，故難信。○諶，徐巿林反。常厥德，保厥位。厥德匪常，九有以亡。人能常其德，則安其位。九有，諸侯。桀不能常其德，湯伐而兼之。

shū jiǔ yǒu yǐ wáng zhèng yì yuē: máo shī chuán yún: jiǔ yǒu, jiǔ zhōu yě. cǐ chuán yún jiǔ yǒu, zhū hóu, wèi jiǔ zhōu suǒ yǒu zhī zhū hóu. yī yǐn cǐ yán, fàn shuō dà lǐ, wèi zhǐ xià jié, dàn chuán gù xià wén bǐ jié, wèi cǐ yán zhī yàn, gù yún jié bù néng cháng qí dé, tāng fá ér jiān zhī.
[疏]「九有以亡」○正義曰：《毛詩》傳云：「九有，九州也。」此傳雲「九有，諸侯」，謂九州所有之諸侯。伊尹此言，泛說大理，未指夏桀，但傳顧下文比桀，為此言之驗，故云「桀不能常其德，湯伐而兼之」。

xià wáng fú kè yōng dé, màn shén nüè mín. yán jié bù néng cháng qí dé, bù jìng shén míng, bù xù xià mín. huáng tiān fú bǎo, jiān yú wàn fāng, qǐ dí yǒu mìng, yán tiān bù ān jié suǒ wèi, guǎng shì wàn fāng, yǒu tiān mìng zhě kāi dào zhī. juàn qiú yī dé, bǐ zuò shén zhǔ. tiān qiú yī dé, shǐ fá jié wèi tiān dì shén qí zhī zhǔ. wéi yǐn gōng jì tāng, xián yǒu yī dé, kè xiǎng tiān xīn, shòu tiān míng mìng, xiǎng, dāng yě. suǒ zhēng wú dí, wèi zhī shòu tiān mìng.
夏王弗克庸德，慢神虐民。言桀不能常其德，不敬神明，不恤下民。皇天弗保，監於萬方，啟迪有命，言天不安桀所為，廣視萬方，有天命者開道之。眷求一德，俾作神主。天求一德，使伐桀為天地神祇之主。惟尹躬暨湯，咸有一德，克享天心，受天明命，享，當也。所征無敵，謂之受天命。

shū chuán xiǎng dāng zhì tiān mìng zhèng yì yuē: dé dāng shén yì, shén nǎi xiǎng zhī, gù yǐ xiǎng wèi dāng yě. tiān dào yuǎn ér rén dào jìn, tiān zhī mìng rén, fēi yǒu yán cí wén gào, zhèng yǐ shén míng yòu zhī, shǐ zhī suǒ zhēng wú dí, wèi zhī shòu tiān mìng yě. wěi hòu zhī shū nǎi chēng yǒu huáng lóng bái guī bái yú chì què fù tú xián shū yǐ shòu shèng rén, zhèng diǎn wú qí shì yě. hàn zì āi píng zhī jiān, wěi hòu shǐ qǐ, jiǎ tuō guǐ shén, wàng chēng xiáng ruì, kǒng shí wèi yǒu qí shuō, zòng shǐ shí yǐ yǒu zhī, yì fēi kǒng suǒ xìn yě.
[疏]傳「享當」至「天命」○正義曰：德當神意，神乃享之，故以「享」為當也。天道遠而人道近，天之命人，非有言辭文誥，正以神明祐之，使之所征無敵，謂之受天命也。緯候之書乃稱有黃龍白龜白魚赤雀負圖銜書以授聖人，正典無其事也。漢自哀平之間，緯候始起，假託鬼神，妄稱祥瑞，孔時未有其說，縱使時已有之，亦非孔所信也。

yǐ yǒu jiǔ yǒu zhī shī, yuán gé xià zhèng. yuán, yú yě. yú dé jiǔ yǒu zhī zhòng, suì fá xià shèng zhī, gǎi qí zhèng. fēi tiān sī wǒ yǒu shāng, wéi tiān yòu yú yī dé. fēi tiān sī shāng ér wáng zhī, yòu zhù yī dé, suǒ yǐ wáng. wáng, yú kuàng fǎn, xià tóng huò rú zì. fēi shāng qiú yú xià mín, wéi mín guī yú yī dé. fēi shāng yǐ lì qiú mín, mín zì guī yú yī dé. dé wéi yī, dòng wǎng bù jí. dé èr sān, dòng wǎng bù xiōng. èr sān, yán bù yī. wéi jí xiōng bù tiě zài rén, wéi tiān jiàng zāi xiáng zài dé. xíng shàn zé jí, xíng è zé xiōng, shì bù chà. dé yī, tiān jiàng zhī shàn bù yī, tiān jiàng zhī zāi shì zài dé. tiě, zi niàn fǎn.
以有九有之師，爰革夏正。爰，於也。於得九有之眾，遂伐夏勝之，改其正。非天私我有商，惟天佑於一德。非天私商而王之，佑助一德，所以王。○王，於況反，下同；或如字。非商求於下民，惟民歸於一德。非商以力求民，民自歸於一德。德惟一，動罔不吉。德二三，動罔不凶。二三，言不一。惟吉凶不僣在人，惟天降災祥在德。行善則吉，行惡則凶，是不差。德一，天降之善；不一，天降之災；是在德。○僣，子念反。

shū wéi jí zhì zài dé zhèng yì yuē: zhǐ qí yǐ rán, zé wèi jí xiōng yán qí zhēng zhào, zé yuē zāi xiáng qí shì bù shèn yì yě. jí xiōng yǐ chéng zhī shì, zhǐ rén yán zhī, gù yuē zài rén. zāi xiáng wèi zhì zhī zhēng, xíng zhī suǒ zhāo, gù yán zài dé. zài dé wèi wèi dé yǒu yī yǔ bù yī, zài rén wèi rén xíng yǒu shàn yǔ bù shàn yě. jí xiōng yǐ zài qí shēn, gù bù yán lái chù zāi xiáng zì wài ér zhì, gù yán tiān jiàng qí shí jí xiōng yì tiān jiàng yě.
[疏]「惟吉」至「在德」○正義曰：指其已然，則為「吉凶」；言其徵兆，則曰「災祥」；其事不甚異也。吉凶已成之事，指人言之，故曰「在人」。災祥未至之徵，行之所招，故言「在德」。「在德」謂為德有一與不一，「在人」謂人行有善與不善也。吉凶已在其身，故不言來處；災祥自外而至，故言「天降」；其實吉凶亦天降也。

jīn sì wáng xīn fú jué mìng, wéi xīn jué dé. qí mìng, wáng mìng. xīn qí dé, jiè wù dài. zhōng shǐ wéi yī, shí nǎi rì xīn. yán dé xíng zhōng shǐ bù shuāi shā, shì nǎi rì xīn zhī yì. xíng, xià mèng fǎn. shā, sè jiè fǎn, shuāi wēi yě, shā hài yě, yán xiǎo xiǎo hài yě. rèn guān wéi xián cái, zuǒ yòu wéi qí rén. guān xián cái ér rèn zhī, fēi xián cái bù kě rèn. xuǎn zuǒ yòu, bì zhōng liáng. bù zhōng liáng, fēi qí rén. chén wèi shàng wèi dé, wèi xià wèi mín. yán chén fèng shàng bù dé, shùn xià xùn mín, bù kě guān suǒ sī, rèn fēi qí rén. wèi shàng, yú wěi fǎn, xià wèi mín tóng. wèi dé, rú zì, xià wèi xià tóng, xú jiē yú wěi fǎn. qí nán qí shèn, wéi hé wéi yī. qí nán wú yǐ wèi yì, qí shèn wú yǐ qīng zhī, qún chén dāng hé yī xīn yǐ shì jūn, zhèng nǎi shàn. yì, yǐ shì fǎn.
「今嗣王新服厥命，惟新厥德。其命，王命。新其德，戒勿怠。終始惟一，時乃日新。言德行終始不衰殺，是乃日新之義。○行，下孟反。殺，色界反，衰微也，殺害也，言小小害也。任官惟賢材，左右惟其人。官賢才而任之，非賢材不可任。選左右，必忠良。不忠良，非其人。臣為上為德，為下為民。言臣奉上布德，順下訓民，不可官所私，任非其人。○為上，於偽反，下「為民」同。為德，如字，下「為下」同，徐皆於偽反。其難其慎，惟和惟一。其難無以為易，其慎無以輕之，群臣當和一心以事君，政乃善。○易，以豉反。

shū jīn sì wáng zhì wéi yī zhèng yì yuē: shàng jì yán zài dé, cǐ zhǐ jiè sì wáng, jīn xīn shǐ fú qí wáng mìng, wéi dāng xīn qí suǒ xíng zhī dé. suǒ yún xīn zhě, zhōng shǐ suǒ xíng, wéi cháng rú yī, wú yǒu shuāi shā zhī shí, shì nǎi rì xīn yě. wáng jì shēn xíng yī dé, chén yì dāng rán. rèn rén wèi guān, wéi yòng qí xián cái. fǔ bì zuǒ yòu, wéi dāng yòng qí zhōng liáng zhī rén, nǎi kě wèi zuǒ yòu ěr. cǐ rèn guān zuǒ yòu jí wáng zhī chén yě. chén zhī wèi yòng, suǒ shī duō yǐ. hé zhě? yán chén zhī zhù wèi zài shàng, dāng shī wèi dào dé shēn wèi chén xià, dāng xū zhù wèi yú mín yě. chén zhī jì dāng wèi jūn, yòu xū wèi mín, gù bù kě rèn fēi qí cái, yòng fēi qí rén. cǐ chén zhī suǒ zhí, qí shì shén nán, wú dé yǐ wèi yì. qí shì xū shèn, wú dé qīng hū. wèi chén zhī nán rú cǐ, wéi dāng qún chén hé shùn, wéi dāng gòng bǐng yī xīn, yǐ cǐ shì jūn, rán hòu zhèng nǎi shàn ěr. yán jūn chén yí jiē yǒu yī dé. chuán qí mìng zhì wù dài zhèng yì yuē: shuō mìng yún: wáng yán wéi zuò mìng. chéng shí bā nián zuǒ chuán yún: rén zhī qiú jūn, shǐ chū mìng yě. shì yán rén jūn zhí zài fā mìng. xīn fú jué mìng, xīn shǐ fú xíng wáng mìng, gù yún qí mìng, wáng mìng yě. xīn qí dé zhě, qín xíng qí shì, rì rì yì xīn, jiè wáng wù xiè dài yě. chuán yán dé zhì zhī yì zhèng yì yuē: rì xīn zhě, rì rì yì xīn yě. ruò jīn rì qín ér míng rì duò, zuó rì shì ér jīn rì fēi, zì páng guān zhī, zé yǒu xīn yǒu jiù. yán wáng dé xíng zhōng shǐ jiē tóng, bù yǒu shuāi shā, cóng páng guān zhī, měi rì yì xīn, shì nǎi rì xīn zhī yì yě. chuán guān xián zhì qí rén zhèng yì yuē: rèn guān wèi rèn rén yǐ guān, gù yún guān xián cái ér rèn zhī, yán guān yòng xián cái ér wěi rèn zhī. shī xù yún rèn xián shǐ néng, fēi xián cái bù kě rèn yě. jiǒng mìng yún: xiǎo dà zhī chén, xián huái zhōng liáng. gù yán xuǎn zuǒ yòu, bì zhōng liáng, bù zhōng liáng, jí shì fēi qí rén. rèn guān shì yòng rén wèi guān, zuǒ yòu yì shì rèn ér yòng zhī, gù yán xuǎn zuǒ yòu yě. zhí yán qí rén, rén zì bù jiàn, gù jù jiǒng mìng zhī wén, yǐ zhōng liáng chōng zhī. chuán yán chén zhì qí rén zhèng yì yuē: yán chén fèng shàng bù dé zhě, fèng shàng wèi fèng wèi zài shàng, jiě jīng wèi shàng yě bù dé zhě wèi bù wèi dào dé, jiě jīng wèi dé yě. shùn xià xùn mín zhě, shùn xià wèi bēi shùn yǐ wèi chén xià, jiě jīng wèi xià yě xùn mín zhě, wèi yǐ shàn dào xùn zhù xià mín, jiě jīng wèi mín yě. gù shì yì tóng cǐ jiě. chuán qí nán zhì nǎi shàn zhèng yì yuē: cǐ jīng shēn shàng chén shì jì suǒ wèi rú cǐ, qí nán wú yǐ wèi yì, qí shèn wú yǐ qīng hū zhī, jiè chén wú dé qīng yì chén zhī zhí yě. jì shì bù kě qīng, yí hé xié fèng shàng, qún chén dāng yī xīn yǐ shì jūn, rú cǐ zhèng nǎi shàn ěr. yī xīn jí yī dé, yán chén yì dāng yī dé yě.
[疏]「今嗣王」至「惟一」○正義曰：上既言「在德」，此指戒嗣王，今新始服其王命，惟當新其所行之德。所云「新」者，終始所行，惟常如一，無有衰殺之時，是乃「日新」也。王既身行一德，臣亦當然。任人為官，惟用其賢材。輔弼左右，惟當用其忠良之人，乃可為左右耳。此「任官」、「左右」即王之臣也。臣之為用，所施多矣。何者？言臣之助為在上，當施為道德；身為臣下，當須助為於民也。臣之既當為君，又須為民，故不可任非其才，用非其人。此臣之所職，其事甚難，無得以為易。其事須慎，無得輕忽。為臣之難如此，惟當群臣和順，惟當共秉一心，以此事君，然後政乃善耳。言君臣宜皆有一德。○傳「其命」至「勿怠」○正義曰：《說命》云：「王言惟作命。」成十八年《左傳》云：「人之求君，使出命也。」是言人君職在發命。「新服厥命」，新始服行王命，故云「其命，王命」也。「新其德」者，勤行其事，日日益新，戒王勿懈怠也。○傳「言德」至「之義」○正義曰：「日新」者，日日益新也。若今日勤而明日惰，昨日是而今日非，自旁觀之，則有新有舊。言王德行終始皆同，不有衰殺，從旁觀之，每日益新，是乃「日新」之義也。○傳「官賢」至「其人」○正義曰：「任官」謂任人以官，故云「官賢才而任之」，言官用賢才而委任之。《詩序》雲「任賢使能」，非賢才不可任也。《冏命》云：「小大之臣，咸懷忠良。」故言「選左右，必忠良」，不忠良，即是非其人。「任官」是用人為官，「左右」亦是任而用之，故言「選左右」也。直言其人，「人」字不見，故據《冏命》之文，以「忠良」充之。○傳「言臣」至「其人」○正義曰：「言臣奉上布德」者，「奉上」謂奉為在上，解經「為上」也；「布德」者謂布為道德，解經「為德」也。「順下訓民」者，「順下」謂卑順以為臣下，解經「為下」也；「訓民」者，謂以善道訓助下民，解經「為民」也。顧氏亦同此解。○傳「其難」至「乃善」○正義曰：此經申上臣事既所為如此，其難無以為易，其慎無以輕忽之，戒臣無得輕易臣之職也。既事不可輕，宜和協奉上，群臣當一心以事君，如此政乃善耳。一心即一德，言臣亦當一德也。

dé wú cháng shī, zhǔ shàn wèi shī. dé fēi yī fāng, yǐ shàn wèi zhǔ, nǎi kě shī. shàn wú cháng zhǔ, xié yú kè yī. yán yǐ hé yú néng yī wèi cháng dé. bǐ wàn xìng xián yuē: dà zāi! wáng yán. yī dé zhī yán, gù yuē dà. yòu yuē: yī zāi! wáng xīn. néng yī dé, zé yī xīn. kè suī xiān wáng zhī lù, yǒng dǐ zhēng mín zhī shēng. yán wèi wáng ér lìng wàn xìng rú cǐ, zé néng bǎo ān xiān wáng zhī chǒng lù, zhǎng zhì zhòng mín suǒ yǐ zì shēng zhī dào, shì míng wáng zhī shì. zhēng, zhī chéng fǎn. wū hū! qī shì zhī miào, kě yǐ guān dé. tiān zǐ lì qī miào, yǒu dé zhī wáng zé wèi zǔ zōng, qí miào bù huǐ, gù kě guān dé. wàn fū zhī zhǎng, kě yǐ guān zhèng. néng zhěng qí wàn fū, qí zhèng kě zhī. zhǎng, dīng zhàng fǎn.
德無常師，主善為師。德非一方，以善為主，乃可師。善無常主，協於克一。言以合於能一為常德。俾萬姓咸曰：『大哉！王言。』一德之言，故曰大。又曰：『一哉！王心。』能一德，則一心。克綏先王之祿，永厎烝民之生。言為王而令萬姓如此，則能保安先王之寵祿，長致眾民所以自生之道，是明王之事。○烝，之丞反。嗚呼！七世之廟，可以觀德。天子立七廟，有德之王則為祖宗，其廟不毀，故可觀德。萬夫之長，可以觀政。能整齊萬夫，其政可知。○長，丁丈反。

shū wū hū zhì guān zhèng zhèng yì yuē: cǐ yòu quàn wáng xiū dé yǐ lì hòu shì zhī míng. lǐ wáng zhě zǔ yǒu gōng zōng yǒu dé, suī qī shì zhī wài qí miào bù huǐ. wū hū! qī shì zhī miào qí wài zé yóu yǒu bù huǐ zhě, kě yǐ guān zhī qí yǒu míng dé yě. lì dé zài yú wèi zhèng, wàn fū zhī zhǎng néng shǐ qí zhěng qí, kě yǐ guān zhī qí shàn zhèng yě. wàn fū zhī zhǎng shàng ěr, kuàng tiān zǐ hū? guān wáng shǐ wèi shàn zhèng yě. chuán tiān zǐ zhì guān dé zhèng yì yuē: tiān zǐ lì qī miào, shì qí cháng shì, qí yǒu dé zhī wáng zé liè wèi zǔ zōng, suī qī miào qīn jǐn, ér qí miào bù huǐ, gù yú qī miào zhī wài kě yǐ guān dé yǐ. xià yún wàn fū zhī zhǎng, kě yǐ guān zhèng, wèi guān qí wàn fū zhī zhǎng. cǐ qī shì zhī miào, kě yǐ guān dé, wèi guān qī shì zhī wài. wén suī tóng ér yì xiǎo yì ěr, suǒ wèi cí bù hài yì. hàn shì yǐ lái, lùn qī miào zhū duō yǐ, qí wén jiàn yú jì chuán, lǐ qì jiā yǔ xún qīng shū gǔ liáng chuán jiē yuē tiān zǐ lì qī miào, yǐ wèi tiān zǐ cháng fǎ, bù biàn qí miào zhī míng. wáng zhì yún: tiān zǐ qī miào, sān zhāo sān mù, yǔ tài zǔ zhī miào ér qī. jì fǎ yún: wáng lì qī miào, yuē kǎo miào, yuē wáng kǎo miào, yuē huáng kǎo miào, yuē xiǎn kǎo miào, yuē zǔ kǎo miào, jiē yuè jì zhī. yuǎn miào wèi tiāo, yǒu èr tiāo, xiǎng cháng nǎi zhǐ. hàn shū wéi xuán chéng yì yuē: zhōu zhī suǒ yǐ qī miào zhě, hòu jì shǐ fēng, wén wáng wǔ wáng shòu mìng ér wáng, shì yǐ sān miào bù huǐ, yǔ qīn miào sì ér qī yě. zhèng xuán yòng cǐ wèi shuō. wéi zhōu yǒu qī miào, èr tiāo wèi wén wáng wǔ wáng miào yě, gù zhèng xuán wáng zhì zhù yún: cǐ zhōu zhì. qī zhě, tài zǔ jí wén wáng wǔ wáng èr tiāo, yǔ qīn miào sì. tài zǔ, hòu jì yě. yīn zé liù miào, qì jí tāng yǔ èr zhāo èr mù. xià zé wǔ miào, wú tài zǔ, yǔ yǔ èr zhāo èr mù ér yǐ. liáng yóu bù jiàn gǔ wén, gù wèi cǐ miù shuō. cǐ piān nǎi shì shāng shū, yǐ yún qī shì zhī miào, zé tiān zǐ lì qī miào, wáng zhě cháng lǐ, fēi dú zhōu rén shǐ yǒu qī miào yě. wén wǔ zé wèi zǔ zōng, bù zài zhāo mù zhī shù, wáng zhì zhī wén bù dé yún sān zhāo sān mù yě. liú xīn mǎ róng wáng sù suī zé bù jiàn gǔ wén, jiē yǐ qī miào wèi tiān zǐ cháng lǐ. suǒ yán èr tiāo zhě, wáng sù yǐ wèi gāo zǔ zhī fù jí zǔ yě, bìng gāo zǔ yǐ xià gòng wèi sān zhāo sān mù ěr. sàng fú xiǎo jì yún: wáng zhě dì qí zǔ zhī suǒ zì chū, yǐ qí zǔ pèi zhī ér lì sì miào. shù zǐ wáng yì rú zhī. suǒ yǐ bù tóng zhě, wáng sù děng yǐ wèi shòu mìng zhī wáng shì chū jī zhī wáng, gù lì sì miào. shù zǐ wáng zhě, wèi shù zǐ zhī hòu zì wài jì lì, suī chéng zhèng tǒng zhī hòu, zì gèng bié lì jǐ zhī gāo zǔ yǐ xià zhī miào, yóu ruò hàn xuān dì bié lì lì tài zǐ dào huáng kǎo miào zhī lèi yě. huò kě shù zǐ chū jī wèi wáng, yì dé yǔ dí zǐ tóng, zhèng lì sì miào yě.
[疏]「嗚呼」至「觀政」○正義曰：此又勸王修德以立後世之名。禮王者祖有功、宗有德，雖七世之外其廟不毀。嗚呼！七世之廟其外則猶有不毀者，可以觀知其有明德也。立德在於為政，萬夫之長能使其整齊，可以觀知其善政也。萬夫之長尚爾，況天子乎？觀王使為善政也。○傳「天子」至「觀德」○正義曰：天子立七廟，是其常事，其有德之王則列為祖宗，雖七廟親盡，而其廟不毀，故於七廟之外可以觀德矣。下雲「萬夫之長，可以觀政」，謂觀其萬夫之長。此「七世之廟，可以觀德」，謂觀七世之外。文雖同而義小異耳，所謂辭不害意。漢氏以來，論七廟諸多矣，其文見於記傳，《禮器》、《家語》、《荀卿書》、《穀梁傳》皆曰天子立七廟，以為天子常法，不辨其廟之名。《王制》云：「天子七廟，三昭三穆，與太祖之廟而七。」《祭法》云：「王立七廟，曰考廟，曰王考廟，曰皇考廟，曰顯考廟，曰祖考廟，皆月祭之。遠廟為祧，有二祧，享嘗乃止。」《漢書》韋玄成議曰：「周之所以七廟者，后稷始封，文王武王受命而王，是以三廟不毀，與親廟四而七也。」鄭玄用此為說。惟周有七廟，二祧為文王武王廟也，故鄭玄《王制》注云：「此周制。七者，太祖及文王武王二祧，與親廟四。太祖，后稷也。殷則六廟，契及湯與二昭二穆。夏則五廟，無太祖，禹與二昭二穆而已。」良由不見古文，故為此謬說。此篇乃是《商書》，已雲「七世之廟」，則天子立七廟，王者常禮，非獨周人始有七廟也。文武則為祖宗，不在昭穆之數，《王制》之文不得雲「三昭三穆」也。劉歆、馬融、王肅雖則不見古文，皆以七廟為天子常禮。所言二祧者，王肅以為高祖之父及祖也，並高祖已下共為三昭三穆耳。《喪服小記》云：「王者禘其祖之所自出，以其祖配之而立四廟。庶子王亦如之。」所以不同者，王肅等以為受命之王是初基之王，故立四廟。「庶子王」者，謂庶子之後自外繼立，雖承正統之後，自更別立己之高祖已下之廟，猶若漢宣帝別立戾太子悼皇考廟之類也。或可庶子初基為王，亦得與嫡子同，正立四廟也。

hòu fēi mín wǎng shǐ, mín fēi hòu wǎng shì. jūn yǐ shǐ mín zì zūn, mín yǐ shì jūn zì shēng. wú zì guǎng yǐ xiá rén, pǐ fū pǐ fù, bù huò zì jǐn, mín zhǔ wǎng yǔ chéng jué gōng. shàng yǒu xiá rén zhī xīn, zé xià wú suǒ zì jǐn yǐ. yán xiān jǐn qí xīn, rán hòu nǎi néng jǐn qí lì, rén jūn suǒ yǐ chéng gōng. xiá, hù jiā fǎn. jǐn, xú zi rěn fǎn, zhù tóng.
後非民罔使，民非後罔事。君以使民自尊，民以事君自生。無自廣以狹人，匹夫匹婦，不獲自盡，民主罔與成厥功。」上有狹人之心，則下無所自盡矣。言先盡其心，然後乃能盡其力，人君所以成功。○狹，戶夾反。盡，徐子忍反，注同。

shū wú zì zhì jué gōng zhèng yì yuē: jì yán jūn mín xiāng xū, yòu jiè wáng xū xīn dài wù. fán wèi rén zhǔ, wú dé zì wèi guǎng dà, yǐ xiá xiǎo qián rén, wù zì yǐ suǒ zhī wèi dà, wèi bǐ suǒ zhī wèi xiǎo. ruò wèi bǐ xiá xiǎo, bì dài zhī qīng báo. bǐ zhī yù báo, zé yì bù zì jǐn. pǐ fū pǐ fù bù dé zì jǐn qí yì, zé zài xià bù kěn qīn shàng, zài shàng bù dé xià qíng, rú shì zé rén zhǔ wú yǔ chéng qí gōng yě.
[疏]「無自」至「厥功」○正義曰：既言君民相須，又戒王虛心待物。凡為人主，無得自為廣大，以狹小前人，勿自以所知為大，謂彼所知為小。若謂彼狹小，必待之輕薄。彼知遇薄，則意不自盡。匹夫匹婦不得自盡其意，則在下不肯親上，在上不得下情，如是則人主無與成其功也。

wò dīng jì zàng yī yǐn yú bó, wò dīng, tài jiǎ zǐ. yī yǐn jì zhì shì lǎo zhōng, yǐ sān gōng lǐ zàng. wò, wū dú fǎn, xú yú dú fǎn. jiù dān suì xùn yī yǐn shì, xùn chàng qí suǒ xíng gōng dé zhī shì. zuò wò dīng. jiù dān, zhōng chén míng. zuò cǐ piān yǐ jiè yě, wáng.
沃丁既葬伊尹於亳，沃丁，太甲子。伊尹既致仕老終，以三公禮葬。○沃，烏毒反，徐於毒反。咎單遂訓伊尹事，訓暢其所行功德之事。作《沃丁》。咎單，忠臣名。作此篇以戒也，亡。

shū wò dīng zhì zuò wò dīng zhèng yì yuē: wò dīng, yīn wáng míng yě. wò dīng jì zàng yī yǐn, yán zhòng qí xián dé, bèi lǐ ér zàng zhī. jiù dān yǐ wò dīng ài mù yī yǐn, suì xùn chàng yī yǐn zhī shì yǐ gào wò dīng. shǐ lù qí shì, zuò wò dīng zhī piān. chuán wò dīng zhì lǐ zàng zhèng yì yuē: shì běn běn jì jiē yún tài jiǎ bēng, zi wò dīng lì, shì wèi tài jiǎ zǐ yě. yī yǐn běn shì sān gōng, shàng piān yán qí gào guī, zhī zhì shì lǎo zhōng, yǐ sān gōng lǐ zàng. huáng fǔ mì yún: wò dīng bā nián, yī yǐn zú, zú nián bǎi yǒu yú suì. dà wù sān rì. wò dīng zàng zhī yǐ tiān zǐ lǐ, zàng sì yǐ tài láo, qīn lín sàng, yǐ bào dà dé. jìn wén qǐng suì, xiāng wáng bù xǔ, wò dīng bù dāng yǐ tiān zǐ zhī lǐ zàng yī yǐn yě. kǒng yán sān gōng lǐ zàng, wèi bì yǒu wén, yào qíng shì dāng rán yě.
[疏]「沃丁」至「作沃丁」○正義曰：沃丁，殷王名也。「沃丁既葬伊尹」，言重其賢德，備禮而葬之。咎單以沃丁愛慕伊尹，遂訓暢伊尹之事以告沃丁。史錄其事，作《沃丁》之篇。○傳「沃丁」至「禮葬」○正義曰：《世本》、《本紀》皆雲「太甲崩，子沃丁立」，是為太甲子也。伊尹本是三公，上篇言其告歸，知「致仕老終，以三公禮葬」。皇甫謐云：「沃丁八年，伊尹卒，卒年百有餘歲。大霧三日。沃丁葬之以天子禮，葬祀以太牢，親臨喪，以報大德。」晉文請遂，襄王不許，沃丁不當以天子之禮葬伊尹也。孔言三公禮葬，未必有文，要情事當然也。

yī zhì xiāng dà wù, yī zhì, yī yǐn zi. tài wù, wò dīng dì zhī zǐ. zhì, zhāng lì fǎn. xiāng, xī liàng fǎn. tài wù, mǎ yún: tài jiǎ zǐ. bó yǒu xiáng, sāng gǔ gòng shēng yú cháo. xiáng, yāo guài. èr mù hé shēng, qī rì dà gǒng, bù gōng zhī fá. sāng, sū zāng fǎn. gǔ, gōng mù fǎn, chǔ yě. cháo, zhí yáo fǎn. yī zhì zàn yú wū xián, zuò xián yì sì piān. zàn, gào yě. wū xián, chén míng. jiē wáng. wū xián, mǎ yún: wū, nán wū yě, míng xián, yīn zhī wū yě.
伊陟相大戊，伊陟，伊尹子。太戊，沃丁弟之子。○陟，張力反。相，息亮反。太戊，馬云：「太甲子。」亳有祥，桑穀共生於朝。祥，妖怪。二木合生，七日大拱，不恭之罰。○桑，蘇臧反。穀，工木反，楮也。朝，直遙反。伊陟贊於巫咸，作《咸乂》四篇。贊，告也。巫咸，臣名。皆亡。○巫咸，馬云：「巫，男巫也，名咸，殷之巫也。」

shū yī zhì zhì sì piān zhèng yì yuē: yī zhì fǔ xiāng tài wù, yú bó dōu zhī nèi, yǒu bù shàn zhī xiáng, sāng gǔ èr mù gòng shēng yú cháo. cháo fēi shēng mù zhī chù, shì wèi bù shàn zhī zhēng, yī zhì yǐ cǐ sāng gǔ zhī shì gào yú wū xián. shǐ lù qí shì, zuò xián yì sì piān. yì xùn zhì yě, yán suǒ yǐ zhì yāo, xū zhì lǐ zhī, gù míng piān wèi xián yì yě. yī zhì bù xiān gào tài wù ér gào wū xián zhě, jūn shì yún: zài tài wù, shí zé yǒu ruò wū xián yì wáng jiā. zé xián shì xián chén, néng zhì wáng shì, dà chén jiàn guài ér jù, xiān gòng yì lùn, ér hòu yǐ gào jūn. xià piān xù yún: tài wù zàn yú yī zhì. míng xiān gào yú wū xián, ér hòu gào tài wù. chuán yī zhì zhì zhī zǐ zhèng yì yuē: yī zhì, yī yǐn zi, xiāng chuán wèi rán. yīn běn jì yún: wò dīng bēng, dì tài gēng lì. bēng, zi xiǎo jiǎ lì. bēng, dì yōng jǐ lì. bēng, dì tài wù lì. shì tài wù wèi xiǎo jiǎ dì, tài gēng zhī zǐ. chuán xiáng yāo zhì zhī fá zhèng yì yuē: hàn shū wǔ xíng zhì yún: fán cǎo wù zhī lèi wèi zhī yāo, zì wài lái wèi zhī xiáng. xiáng shì è shì xiān jiàn zhī zhēng, gù wèi yāo guài yě. èr mù hé shēng wèi gòng chù shēng yě. qī rì dà gǒng, fú shēng shū chuán yǒu qí wén, huò dāng bié chū yú shū, zé kǒng yòng zhī yě. zhèng xuán zhù shū chuán yún: liǎng shǒu è zhī yuē gǒng. shēng qī rì ér jiàn qí dà mǎn liǎng shǒu yě. yīn běn jì yún yī mù dà gǒng, yán yī yè jí mǎn gǒng, suǒ wén bù tóng, gù shuō yì yě. wǔ xíng chuán yuē: mào zhī bù gōng, shì wèi bù sù. shí zé yǒu qīng shěng zhī xiáng. hàn shū wǔ xíng zhì xià hóu shǐ chāng liú xiàng děng shuō yún: sù, jìng yě. nèi yuē gōng, wài yuē jìng. rén jūn xíng jǐ, tǐ mào bù gōng, dài màn jiāo jiǎn, zé bù néng jìng. mù sè qīng, gù yǒu qīng shěng zhī xiáng. shì yán mù zhī biàn guài, shì mào bù gōng zhī fá. rén jūn mào bù gōng, tiān jiāng fá zhī, mù guài jiàn qí zhēng yě. huáng fǔ mì yún: tài wù wèn yú yī zhì, yī zhì yuē: chén wén yāo bù shèng dé, dì zhī zhèng shì yǒu què. bái dì xiū dé. tài wù tuì ér zhàn zhī yuē: sāng gǔ yě mù ér bù hé shēng yú cháo, yì zhě cháo wáng hū? tài wù jù, xiū xiān wáng zhī zhèng, míng yǎng lǎo zhī lǐ, sān nián ér yuǎn fāng zhòng yì ér zhì qī shí liù guó. shì yán yāo bù shèng dé yě. chuán zàn gào zhì chén míng zhèng yì yuē: lǐ yǒu zàn zhě, jiē yǐ yán gào rén, gù zàn wèi gào yě. jūn shì chuán yuē: wū, shì yě. dāng yǐ wū wèi shì, míng xián. cǐ yán chén míng zhě, yán shì chén zhī míng hào yě. zhèng xuán yún wū xián wèi zhī wū guān zhě, àn jūn shì xián zi yòu chēng, xián fù zǐ bìng wèi dà chén, bì bù shì zuò wū guān, gù kǒng yán wū, shì shì yě.
[疏]「伊陟」至「四篇」○正義曰：伊陟輔相太戊，於亳都之內，有不善之祥，桑穀二木共生於朝。朝非生木之處，是為不善之徵，伊陟以此桑穀之事告於巫咸。史錄其事，作《咸乂》四篇。「乂」訓治也，言所以致妖，須治理之，故名篇為《咸乂》也。伊陟不先告太戊而告巫咸者，《君奭》云：「在太戊，時則有若巫咸乂王家。」則咸是賢臣，能治王事，大臣見怪而懼，先共議論，而後以告君。下篇序云：「太戊贊於伊陟。」明先告於巫咸，而後告太戊。○傳「伊陟」至「之子」○正義曰：「伊陟，伊尹子」，相傳為然。《殷本紀》云：「沃丁崩，弟太庚立。崩，子小甲立。崩，弟雍己立。崩，弟太戊立。」是太戊為小甲弟，太庚之子。○傳「祥妖」至「之罰」○正義曰：《漢書·五行志》云：「凡草物之類謂之妖，自外來謂之祥。」「祥」是惡事先見之徵，故為「妖怪」也。「二木合生」謂共處生也。「七日大拱」，伏生《書傳》有其文，或當別出餘書，則孔用之也。鄭玄注《書傳》云：「兩手扼之曰拱。」生七日而見其大滿兩手也。《殷本紀》雲「一暮大拱」，言一夜即滿拱，所聞不同，故說異也。《五行傳》曰：「貌之不恭，是謂不肅。時則有青眚之祥。」《漢書·五行志》夏侯始昌、劉向等說云：「肅，敬也。內曰恭，外曰敬。人君行己，體貌不恭，怠慢驕蹇，則不能敬。木色青，故有青眚之祥。」是言木之變怪，是貌不恭之罰。人君貌不恭，天將罰之，木怪見其徵也。皇甫謐云：「太戊問於伊陟，伊陟曰：『臣聞妖不勝德，帝之政事有闕。』白帝修德。太戊退而占之曰：『桑穀野木而不合生於朝，意者朝亡乎？』太戊懼，修先王之政，明養老之禮，三年而遠方重譯而至七十六國。」是言妖不勝德也。○傳「贊告」至「臣名」○正義曰：禮有贊者，皆以言告人，故「贊」為告也。《君奭》傳曰：「巫，氏也。」當以「巫」為氏，名「咸」。此言「臣名」者，言是臣之名號也。鄭玄雲「巫咸謂之巫官」者，案《君奭》咸子又稱，賢父子並為大臣，必不世作巫官，故孔言「巫，氏」是也。

tài wù zàn yú yī zhì, gào yǐ gǎi guò zì xīn. zuò yī zhì yuán mìng. yuán, chén míng. yuán mìng yī zhì èr piān jiē wáng.
太戊贊於伊陟，告以改過自新。作《伊陟》、《原命》。原，臣名。《原命》、《伊陟》二篇皆亡。

shū tài wù zhì yuán mìng zhèng yì yuē: yán tài wù zàn yú yī zhì, wéi gào yī zhì, bù gào yuán yě. shǐ lù qí shì, ér zuò yī zhì yuán mìng èr piān, zé tài wù gào yī zhì, yì gào yuán, jù yǐ sāng gǔ shì gào, gù xù yì yǐ wèi wén yě. yuán shì chén míng ér yún yuán mìng, wèi yǐ yán mìng yuán, gù yǐ yuán mìng míng piān, yóu rú jiǒng mìng bì mìng yě.
[疏]「太戊」至「原命」○正義曰：言太戊贊於伊陟，惟告伊陟，不告原也。史錄其事，而作《伊陟》、《原命》二篇，則太戊告伊陟，亦告原，俱以桑穀事告，故序裛以為文也。「原」是臣名而雲「原命」，謂以言命原，故以「原命」名篇，猶如《冏命》、《畢命》也。

zhòng dīng qiān yú xiāo, tài wù zǐ. qù bó. xiāo, dì míng. xiāo, wǔ gāo fǎn.
仲丁遷於囂，太戊子。去亳。囂，地名。○囂，五羔反。

shū zhòng dīng qiān yú xiāo zhèng yì yuē: cǐ sān piān jiē shì qiān dōu zhī shì, jù yǐ jūn míng míng piān, bìng chén qiān dōu zhī yì, rú pán gēng zhī gào mín yě. fā qí jiù dōu wèi zhī qiān, dào bǐ xīn yì wèi zhī jū, qiān yú xiāo yǔ jū xiāng yì shì tóng yě. yǐ hé dǎn jiǎ sān zì jù zhǎng, bù yán yú, qí shí yì shì jù yú xiāng yě. pǐ yú gěng zhě, kǒng yì yǐ wèi huǐ yú xiāng dì, nǎi qiān yú gěng dì, qí piān gài yán huǐ yì, gù xù tè yán pǐ yě. lǐ yóng yún: xiāo zài chén liú jùn yí xiàn. huáng fǔ mì yún: zhòng dīng zì bó xǐ xiāo, zài hé běi yě. huò yuē jīn hé nán áo cāng, èr shuō wèi zhī shú shì yě. xiāng dì kǒng yún zài hé běi, gài yǒu wén ér zhī yě. mì yòu yǐ gěng zài hé dōng, pí shì xiàn gěng xiāng shì yě. chuán tài wù zhì dì míng zhèng yì yuē: cǐ jí xià chuán yán zhòng dīng shì tài wù zhī zǐ, hé dǎn jiǎ zhòng dīng dì yě. zǔ yǐ hé dǎn jiǎ zǐ, jiē shì běn wén yě. zhòng dīng shì tài wù zhī zǐ, tài wù zhī shí réng yún bó yǒu xiáng, zhī zhòng dīng qiān yú xiāo qù bó yě.
[疏]「仲丁遷於囂」○正義曰：此三篇皆是遷都之事，俱以君名名篇，並陳遷都之義，如《盤庚》之誥民也。發其舊都謂之「遷」，到彼新邑謂之「居」，「遷於囂」與「居相」亦事同也。以「河亶甲」三字句長，不言「於」，其實亦是俱於相也。「圮於耿」者，孔意以為毀於相地，乃遷於耿地，其篇蓋言毀意，故序特言「圮」也。李顒云：「囂在陳留浚儀縣。」皇甫謐云：「仲丁自亳徙囂，在河北也。或曰今河南敖倉，二說未知孰是也。」相地孔雲「在河北」，蓋有文而知也。謐又以耿在河東，皮氏縣耿鄉是也。○傳「太戊」至「地名」○正義曰：此及下傳言仲丁是太戊之子，河亶甲仲丁弟也。祖乙河亶甲子，皆《世本》文也。仲丁是太戊之子，太戊之時仍雲亳有祥，知仲丁遷於囂去亳也。

zuò zhòng dīng. chén qiān dōu zhī yì, wáng.
作《仲丁》。陳遷都之義，亡。

hé dǎn jiǎ jū xiāng, zhòng dīng dì. xiāng, dì míng, zài hé běi. dǎn, dīng dàn fǎn. xiāng, xī liàng fǎn, zài hé běi, jīn wèi jùn yǒu xiāng xiàn. zuò hé dǎn jiǎ. wáng.
河亶甲居相，仲丁弟。相，地名，在河北。○亶，丁但反。相，息亮反，在河北，今魏郡有相縣。作《河亶甲》。亡。

zǔ yǐ pǐ yú gěng, dǎn jiǎ zǐ. pǐ yú xiāng, qiān yú gěng. hé shuǐ suǒ huǐ yuē pǐ. pǐ, bèi měi fǎn, xú fú bǐ fǎn. mǎ yún: huǐ yě.
祖乙圮於耿，亶甲子。圮於相，遷於耿。河水所毀曰圮。○圮，備美反，徐扶鄙反。馬云：「毀也。」

shū chuán dǎn jiǎ zhì yuē pǐ zhèng yì yuē: kǒng yǐ hé dǎn jiǎ jū xiāng, zǔ yǐ jí dǎn jiǎ zhī zǐ, gù yǐ wèi pǐ yú xiāng dì, nǎi qiān dōu yú gěng. shì gǔ yún: pǐ, huǐ yě. gù yún hé shuǐ suǒ huǐ yuē pǐ. jù wén pǐ yú gěng yě, zhī fēi pǐ huǐ yú gěng, gèng qiān yú chù, bì yún pǐ yú xiāng dì, qiān yú gěng zhě, míng yǔ qí shàng wén lián. shàng yún qiān yú xiāo, wèi qiān lái xiàng xiāo jū yú xiāng, wèi jū yú xiāng dì, gù zhī pǐ yú gěng wèi qiān lái yú gěng, yǐ wén xiāng lèi, gù kǒng wèi cǐ jiě. wèi gǔ rén zhī yán, suī shàng yào yuē, jiē shǐ yán zú qí wén, lìng rén xiǎo jiě, ruò pǐ yú xiāng, qiān jū yú gěng, jīng yán pǐ yú gěng, dà bù cí hū? qiě dǎn jiǎ jū yú xiāng, zǔ yǐ jū gěng, jīn wèi shuǐ suǒ huǐ, gèng qiān tā chù, gù yán huǐ yú gěng ěr, fēi jì huǐ nǎi qiān gěng yě. pán gēng yún: bù cháng jué yì, yú jīn wǔ bāng. jí qí shù zhī, wéi yǒu bó xiāo xiāng gěng sì chù ér yǐ. zhī cǐ jì huǐ yú gěng, gèng qiān yī chù, pán gēng yòu zì bǐ chù ér qiān yú yīn ěr. yīn běn jì yún: zǔ yǐ qiān yú xíng. mǎ qiān suǒ wèi shuō ěr. zhèng xuán yún: zǔ yǐ yòu qù xiāng jū gěng, ér guó wèi shuǐ suǒ huǐ, yú shì xiū dé yǐ yù zhī, bù fù xǐ yě. lù cǐ piān zhě shàn qí guó pǐ huǐ, gǎi zhèng ér bù xǐ. rú zhèng suǒ yán, shāo wèi wén biàn. dàn shàng yǒu zhòng dīng dǎn jiǎ, xià yǒu pán gēng, jiē wèi qiān shì, zuò shū shù qí qiān yì, cōng yáng huǐ ér bù qiān, xù dāng gǎi wén jiàn yì, bù yīng wén lèi qiān jū, gèng yǐ bù qiān wèi yì. jí zhǒng gǔ wén yún pán gēng zì yǎn qiān yú yīn zhě, gài zǔ yǐ pǐ yú gěng, qiān yú yǎn, pán gēng zì yǎn qiān yú yīn, bó xiāo xiāng gěng yǔ cǐ yǎn wǔ bāng zhě. cǐ gài bù jīng zhī shū, wèi kě yī xìn yě.
[疏]傳「亶甲」至「曰圮」○正義曰：孔以河亶甲居相，祖乙即亶甲之子，故以為圮於相地，乃遷都於耿。《釋詁》云：「圮，毀也。」故云「河水所毀曰圮」。據文「圮於耿」也，知非圮毀於耿，更遷餘處，必雲圮於相地，遷於耿者，明與其上文連。上雲「遷於囂」，謂遷來向囂；「居於相」，謂居於相地，故知「圮於耿」謂遷來於耿，以文相類，故孔為此解。謂古人之言，雖尚要約，皆使言足其文，令人曉解，若圮於相，遷居於耿，經言「圮於耿」，大不辭乎？且亶甲居於相，祖乙居耿，今為水所毀，更遷他處，故言毀於耿耳，非既毀乃遷耿也。《盤庚》云：「不常厥邑，於今五邦。」及其數之，惟有亳、囂、相、耿四處而已。知此既毀於耿，更遷一處，盤庚又自彼處而遷於殷耳。《殷本紀》云：「祖乙遷於邢。」馬遷所為說耳。鄭玄云：「祖乙又去相居耿，而國為水所毀，於是修德以御之，不復徙也。錄此篇者善其國圮毀，改政而不徙。」如鄭所言，稍為文便。但上有《仲丁》、《亶甲》，下有《盤庚》，皆為遷事，作書述其遷意，匆陽毀而不遷，序當改文見義，不應文類遷居，更以不遷為義。汲冢古文雲「盤庚自奄遷於殷」者，蓋祖乙圮於耿，遷於奄，盤庚自奄遷於殷，亳、囂、相、耿與此奄五邦者。此蓋不經之書，未可依信也。

zuò zǔ yǐ. wáng.
作《祖乙》。亡。