zì gǔ shòu mìng dì wáng, hé cháng bù fēng chán? gài yǒu wú qí yīng ér yòng shì zhě yǐ, wèi yǒu dǔ fú ruì jiàn ér bù zhēn hū tài shān zhě yě. suī shòu mìng ér gōng bù zhì, zhì liáng fù yǐ ér dé bù qià, qià yǐ ér rì yǒu bù xiá gěi, shì yǐ jí shì yòng xī. chuán yuē: sān nián bù wèi lǐ, lǐ bì fèi sān nián bù wèi lè, lè bì huài. měi shì zhī lóng, zé fēng chán dá yān, jí shuāi ér xī. jué kuàng yuǎn zhě qiān yǒu yú zài, jìn zhě shù bǎi zài, gù qí yí què rán yīn miè, qí xiáng bù kě dé ér jì wén yún.
自古受命帝王,曷嘗不封禪?蓋有無其應而用事者矣,未有睹符瑞見而不臻乎泰山者也。雖受命而功不至,至梁父矣而德不洽,洽矣而日有不暇給,是以即事用希。傳曰:「三年不為禮,禮必廢;三年不為樂,樂必壞。」每世之隆,則封禪答焉,及衰而息。厥曠遠者千有餘載,近者數百載,故其儀闕然堙滅,其詳不可得而記聞雲。
shàng shū yuē, shùn zài xuán jī yù héng, yǐ qí qī zhèng. suì lèi yú shàng dì, yīn yú liù zōng, wàng shān chuān, biàn qún shén. jí wǔ ruì, zé jí yuè rì, jiàn sì yuè zhū mù, hái ruì. suì èr yuè, dōng xún shòu, zhì yú dài zōng. dài zōng, tài shān yě. chái, wàng zhì yú shān chuān. suì jìn dōng hòu. dōng hòu zhě, zhū hóu yě. hé shí yuè zhèng rì, tóng lǜ dù liàng héng, xiū wǔ lǐ, wǔ yù sān bó èr shēng yī sǐ zhì. wǔ yuè, xún shòu zhì nán yuè. nán yuè, héng shān yě. bā yuè, xún shòu zhì xī yuè. xī yuè, huá shān yě. shí yī yuè, xún shòu zhì běi yuè. běi yuè, héng shān yě. jiē rú dài zōng zhī lǐ. zhōng yuè, sōng gāo yě. wǔ zài yī xún shòu.
尚書曰,舜在璇璣玉衡,以齊七政。遂類於上帝,禋於六宗,望山川,遍群神。輯五瑞,擇吉月日,見四岳諸牧,還瑞。歲二月,東巡狩,至於岱宗。岱宗,泰山也。柴,望秩於山川。遂覲東後。東後者,諸侯也。合時月正日,同律度量衡,修五禮,五玉三帛二生一死贄。五月,巡狩至南嶽。南嶽,衡山也。八月,巡狩至西嶽。西嶽,華山也。十一月,巡狩至北嶽。北嶽,恆山也。皆如岱宗之禮。中嶽,嵩高也。五載一巡狩。
yǔ zūn zhī. hòu shí sì shì, zhì dì kǒng jiǎ, yín dé hǎo shén, shén dú, èr lóng qù zhī. qí hòu sān shì, tāng fá jié, yù qiān xià shè, bù kě, zuò xià shè. hòu bā shì, zhì dì tài wù, yǒu sāng gǔ shēng yú tíng, yī mù dà gǒng, jù. yī zhì yuē: yāo bù shèng dé. tài wù xiū dé, sāng gǔ sǐ. yī zhì zàn wū xián, wū xián zhī xìng zì cǐ shǐ. hòu shí sì shì, dì wǔ dīng dé fù shuō wèi xiāng, yīn fù xìng yān, chēng gāo zōng. yǒu zhì dēng dǐng ěr gòu, wǔ dīng jù. zǔ jǐ yuē: xiū dé. wǔ dīng cóng zhī, wèi yǐ yǒng níng. hòu wǔ shì, dì wǔ yǐ màn shén ér zhèn sǐ. hòu sān shì, dì zhòu yín luàn, wǔ wáng fá zhī. yóu cǐ guān zhī, shǐ wèi cháng bù sù zhī, hòu shāo dài màn yě.
禹遵之。後十四世,至帝孔甲,淫德好神,神瀆,二龍去之。其後三世,湯伐桀,欲遷夏社,不可,作夏社。後八世,至帝太戊,有桑穀生於廷,一暮大拱,懼。伊陟曰:「妖不勝德。」太戊修德,桑穀死。伊陟贊巫咸,巫咸之興自此始。後十四世,帝武丁得傅說為相,殷復興焉,稱高宗。有雉登鼎耳雊,武丁懼。祖己曰:「修德。」武丁從之,位以永寧。後五世,帝武乙慢神而震死。後三世,帝紂淫亂,武王伐之。由此觀之,始未嘗不肅祗,後稍怠慢也。
zhōu guān yuē, dōng rì zhì, sì tiān yú nán jiāo, yíng zhǎng rì zhī zhì xià rì zhì, jì dì zhī. jiē yòng lè wǔ, ér shén nǎi kě dé ér lǐ yě. tiān zǐ jì tiān xià míng shān dà chuān, wǔ yuè shì sān gōng, sì dú shì zhū hóu, zhū hóu jì qí jiāng nèi míng shān dà chuān. sì dú zhě, jiāng hé huái jì yě. tiān zǐ yuē míng táng bì yōng, zhū hóu yuē pàn gōng.
周官曰,冬日至,祀天於南郊,迎長日之至;夏日至,祭地祗。皆用樂舞,而神乃可得而禮也。天子祭天下名山大川,五嶽視三公,四瀆視諸侯,諸侯祭其疆內名山大川。四瀆者,江、河、淮、濟也。天子曰明堂、辟雍,諸侯曰泮宮。
zhōu gōng jì xiāng chéng wáng, jiāo sì hòu jì yǐ pèi tiān, zōng sì wén wáng yú míng táng yǐ pèi shàng dì. zì yǔ xìng ér xiū shè sì, hòu jì jià sè, gù yǒu jì cí, jiāo shè suǒ cóng lái shàng yǐ.
周公既相成王,郊祀后稷以配天,宗祀文王於明堂以配上帝。自禹興而修社祀,后稷稼穡,故有稷祠,郊社所從來尚矣。
zì zhōu kè yīn hòu shí sì shì, shì yì shuāi, lǐ lè fèi, zhū hóu zì xíng, ér yōu wáng wèi quǎn róng suǒ bài, zhōu dōng xǐ luò yì. qín xiāng gōng gōng róng jiù zhōu, shǐ liè wèi zhū hóu. qín xiāng gōng jì hóu, jū xī chuí, zì yǐ wèi zhǔ shǎo shèn zhī shén, zuò xī zhì, cí bái dì, qí shēng yòng
自周克殷後十四世,世益衰,禮樂廢,諸侯恣行,而幽王為犬戎所敗,周東徙雒邑。秦襄公攻戎救周,始列為諸侯。秦襄公既侯,居西垂,自以為主少昚之神,作西畤,祠白帝,其牲用
jū huáng niú dī yáng gè yī yún. qí hòu shí liù nián, qín wén gōng dōng liè qiān wèi zhī jiān, bǔ jū zhī ér jí. wén gōng mèng huáng shé zì tiān xià shǔ dì, qí kǒu zhǐ yú fū yǎn. wén gōng wèn shǐ dūn, dūn yuē: cǐ shàng dì zhī zhēng, jūn qí cí zhī. yú shì zuò fū zhì, yòng sān shēng jiāo jì bái dì yān.
駒黃牛羝羊各一雲。其後十六年,秦文公東獵汧渭之間,卜居之而吉。文公夢黃蛇自天下屬地,其口止於鄜衍。文公問史敦,敦曰:「此上帝之徵,君其祠之。」於是作鄜畤,用三牲郊祭白帝焉。
zì wèi zuò fū zhì yě, ér yōng páng gù yǒu wú yáng wǔ zhì, yōng dōng yǒu hǎo zhì, jiē fèi wú cí. huò yuē: zì gǔ yǐ yōng zhōu jī gāo, shén míng zhī ào, gù lì zhì jiāo shàng dì, zhū shén cí jiē jù yún. gài huáng dì shí cháng yòng shì, suī wǎn zhōu yì jiāo yān. qí yǔ bù jīng jiàn, jìn shēn zhě bù dào.
自未作鄜畤也,而雍旁故有吳陽武畤,雍東有好畤,皆廢無祠。或曰:「自古以雍州積高,神明之隩,故立畤郊上帝,諸神祠皆聚雲。蓋黃帝時嘗用事,雖晚周亦郊焉。」其語不經見,縉紳者不道。
zuò fū zhì hòu jiǔ nián, wén gōng huò ruò shí yún, yú chén cāng běi bǎn chéng cí zhī. qí shén huò suì bù zhì, huò suì shù lái, lái yě cháng yǐ yè, guāng huī ruò liú xīng, cóng dōng nán lái jí yú cí chéng, zé ruò xióng jī, qí shēng yīn yún, yě jī yè gòu. yǐ yī láo cí, mìng yuē chén bǎo.
作鄜畤後九年,文公獲若石雲,於陳倉北阪城祠之。其神或歲不至,或歲數來,來也常以夜,光輝若流星,從東南來集於祠城,則若雄雞,其聲殷雲,野雞夜雊。以一牢祠,命曰陳寶。
zuò fū zhì hòu qī shí bā nián, qín dé gōng jì lì, bǔ jū yōng, hòu zi sūn yǐn mǎ yú hé, suì dōu yōng. yōng zhī zhū cí zì cǐ xìng. yòng sān bǎi láo yú fū zhì. zuò fú cí. zhé gǒu yì sì mén, yǐ yù gǔ zāi.
作鄜畤後七十八年,秦德公既立,卜居雍,「後子孫飲馬於河」,遂都雍。雍之諸祠自此興。用三百牢於鄜畤。作伏祠。磔狗邑四門,以御蠱菑。
dé gōng lì èr nián zú. qí hòu nián, qín xuān gōng zuò mì zhì yú wèi nán, jì qīng dì.
德公立二年卒。其後年,秦宣公作密畤於渭南,祭青帝。
qí hòu shí sì nián, qín móu gōng lì, bìng wò wǔ rì bù wù wù, nǎi yán mèng jiàn shàng dì, shàng dì mìng móu gōng píng jìn luàn. shǐ shū ér jì cáng zhī fǔ. ér hòu shì jiē yuē qín móu gōng shàng tiān.
其後十四年,秦繆公立,病臥五日不寤;寤,乃言夢見上帝,上帝命繆公平晉亂。史書而記藏之府。而後世皆曰秦繆公上天。
qín móu gōng jí wèi jiǔ nián, qí huán gōng jì bà, huì zhū hóu yú kuí qiū, ér yù fēng chán. guǎn zhòng yuē: gǔ zhě fēng tài shān chán liáng fù zhě qī shí èr jiā, ér yí wú suǒ jì zhě shí yǒu èr yān. xī wú huái shì fēng tài shān, chán yún yún fú xī fēng tài shān, chán yún yún shén nóng fēng tài shān, chán yún yún yán dì fēng tài shān, chán yún yún huáng dì fēng tài shān, chán tíng tíng zhuān xū fēng tài shān, chán yún yún dì gàn fēng tài shān, chán yún yún yáo fēng tài shān, chán yún yún shùn fēng tài shān, chán yún yún yǔ fēng tài shān, chán huì jī tāng fēng tài shān, chán yún yún zhōu chéng wáng fēng tài shān, chán shè shǒu: jiē shòu mìng rán hòu dé fēng chán. huán gōng yuē: guǎ rén běi fá shān róng, guò gū zhú xī fá dà xià, shè liú shā, shù mǎ xuán chē, shàng bēi ěr zhī shān nán fá zhì shào líng, dēng xióng ěr shān yǐ wàng jiāng hàn. bīng chē zhī huì sān, ér chéng chē zhī huì liù, jiǔ hé zhū hóu, yī kuāng tiān xià, zhū hóu mò wéi wǒ. xī sān dài shòu mìng, yì hé yǐ yì hū? yú shì guǎn zhòng dǔ huán gōng bù kě qióng yǐ cí, yīn shè zhī yǐ shì, yuē: gǔ zhī fēng chán, hào shàng zhī shǔ, běi lǐ zhī hé, suǒ yǐ wèi shèng jiāng huái zhī jiān, yī máo sān jí, suǒ yǐ wèi jí yě. dōng hǎi zhì bǐ mù zhī yú, xī hǎi zhì bǐ yì zhī niǎo, rán hòu wù yǒu bù zhào ér zì zhì zhě shí yǒu wǔ yān. jīn fèng huáng qí lín bù lái, jiā gǔ bù shēng, ér péng hāo lí yǒu mào, chī xiāo shù zhì, ér yù fēng chán, wú nǎi bù kě hū? yú shì huán gōng nǎi zhǐ. shì suì, qín móu gōng nèi jìn jūn yí wú. qí hòu sān zhì jìn guó zhī jūn, píng qí luàn. móu gōng lì sān shí jiǔ nián ér zú.
秦繆公即位九年,齊桓公既霸,會諸侯於葵丘,而欲封禪。管仲曰:「古者封泰山禪梁父者七十二家,而夷吾所記者十有二焉。昔無懷氏封泰山,禪云云;虙羲封泰山,禪云云;神農封泰山,禪云云;炎帝封泰山,禪云云;黃帝封泰山,禪亭亭;顓頊封泰山,禪云云;帝幹封泰山,禪云云;堯封泰山,禪云云;舜封泰山,禪云云;禹封泰山,禪會稽;湯封泰山,禪云云;周成王封泰山,禪社首:皆受命然後得封禪。」桓公曰:「寡人北伐山戎,過孤竹;西伐大夏,涉流沙,束馬懸車,上卑耳之山;南伐至召陵,登熊耳山以望江漢。兵車之會三,而乘車之會六,九合諸侯,一匡天下,諸侯莫違我。昔三代受命,亦何以異乎?」於是管仲睹桓公不可窮以辭,因設之以事,曰:「古之封禪,鄗上之黍,北里之禾,所以為盛;江淮之間,一茅三脊,所以為藉也。東海致比目之魚,西海致比翼之鳥,然後物有不召而自至者十有五焉。今鳳皇麒麟不來,嘉穀不生,而蓬蒿藜莠茂,鴟梟數至,而欲封禪,毋乃不可乎?」於是桓公乃止。是歲,秦繆公內晉君夷吾。其後三置晉國之君,平其亂。繆公立三十九年而卒。
qí hòu bǎi yǒu yú nián, ér kǒng zǐ lùn shù liù, chuán lüè yán yì xìng ér wáng, fēng tài shān chán hū liáng fù zhě qī shí yú wáng yǐ, qí zǔ dòu zhī lǐ bù zhāng, gài nán yán zhī. huò wèn dì zhī shuō, kǒng zǐ yuē: bù zhī. zhī dì zhī shuō, qí yú tiān xià yě shì qí zhǎng. shī yún zhòu zài wèi, wén wáng shòu mìng, zhèng bù jí tài shān. wǔ wáng kè yīn èr nián, tiān xià wèi níng ér bēng. yuán zhōu dé zhī qià wéi chéng wáng, chéng wáng zhī fēng chán zé jìn zhī yǐ. jí hòu péi chén zhí zhèng, jì shì lǚ yú tài shān, zhòng ní jī zhī.
其後百有餘年,而孔子論述六,傳略言易姓而王,封泰山禪乎梁父者七十餘王矣,其俎豆之禮不章,蓋難言之。或問禘之說,孔子曰:「不知。知禘之說,其於天下也視其掌。」詩云紂在位,文王受命,政不及泰山。武王克殷二年,天下未寧而崩。爰周德之洽維成王,成王之封禪則近之矣。及後陪臣執政,季氏旅於泰山,仲尼譏之。
shì shí cháng hóng yǐ fāng shì zhōu líng wáng, zhū hóu mò cháo zhōu, zhōu lì shǎo, cháng hóng nǎi míng guǐ shén shì, shè shè lí shǒu. lí shǒu zhě, zhū hóu zhī bù lái zhě. yī wù guài yù yǐ zhì zhū hóu. zhū hóu bù cóng, ér jìn rén zhí shā cháng hóng. zhōu rén zhī yán fāng guài zhě zì cháng hóng.
是時萇弘以方事周靈王,諸侯莫朝周,周力少,萇弘乃明鬼神事,設射貍首。貍首者,諸侯之不來者。依物怪欲以致諸侯。諸侯不從,而晉人執殺萇弘。周人之言方怪者自萇弘。
qí hòu bǎi yú nián, qín líng gōng zuò wú yáng shàng zhì, jì huáng dì zuò xià zhì, jì yán dì.
其後百餘年,秦靈公作吳陽上畤,祭黃帝;作下畤,祭炎帝。
hòu sì shí bā nián, zhōu tài shǐ dān jiàn qín xiàn gōng yuē: qín shǐ yǔ zhōu hé, hé ér lí, wǔ bǎi suì dāng fù hé, hé shí qī nián ér bà wáng chū yān. lì yáng yǔ jīn, qín xiàn gōng zì yǐ wèi dé jīn ruì, gù zuò qí zhì lì yáng ér sì bái dì.
後四十八年,周太史儋見秦獻公曰:「秦始與周合,合而離,五百歲當複合,合十七年而霸王出焉。」櫟陽雨金,秦獻公自以為得金瑞,故作畦畤櫟陽而祀白帝。
qí hòu bǎi èr shí suì ér qín miè zhōu, zhōu zhī jiǔ dǐng rù yú qín. huò yuē sòng tài qiū shè wáng, ér dǐng méi yú sì shuǐ péng chéng xià.
其後百二十歲而秦滅周,周之九鼎入於秦。或曰宋太丘社亡,而鼎沒於泗水彭城下。
qí hòu bǎi yī shí wǔ nián ér qín bìng tiān xià.
其後百一十五年而秦並天下。
qín shǐ huáng jì bìng tiān xià ér dì, huò yuē: huáng dì dé tǔ dé, huáng lóng dì yǐn jiàn. xià dé mù dé, qīng lóng zhǐ yú jiāo, cǎo mù chàng mào. yīn dé jīn dé, yín zì shān yì. zhōu dé huǒ dé, yǒu chì wū zhī fú. jīn qín biàn zhōu, shuǐ dé zhī shí. xī qín wén gōng chū liè, huò hēi lóng, cǐ qí shuǐ dé zhī ruì. yú shì qín gèng mìng hé yuē dé shuǐ, yǐ dōng shí yuè wèi nián shǒu, sè shàng hēi, dù yǐ liù wèi míng, yīn shàng dà lǚ, shì tǒng shàng fǎ.
秦始皇既並天下而帝,或曰:「黃帝得土德,黃龍地螾見。夏得木德,青龍止於郊,草木暢茂。殷得金德,銀自山溢。周得火德,有赤烏之符。今秦變周,水德之時。昔秦文公出獵,獲黑龍,此其水德之瑞。」於是秦更命河曰「德水」,以冬十月為年首,色上黑,度以六為名,音上大呂,事統上法。
jí dì wèi sān nián, dōng xún jùn xiàn, cí zōu yì shān, sòng qín gōng yè. yú shì zhēng cóng qí lǔ zhī rú shēng bó shì qī shí rén, zhì hū tài shān xià. zhū rú shēng huò yì yuē: gǔ zhě fēng chán wèi pú chē, è shāng shān zhī tǔ shí cǎo mù sào dì ér jì, xí yòng jū jiē, yán qí yì zūn yě. shǐ huáng wén cǐ yì gè guāi yì, nán shī yòng, yóu cǐ chù rú shēng. ér suì chú chē dào, shàng zì tài shān yáng zhì diān, lì shí sòng qín shǐ huáng dì dé, míng qí dé fēng yě. cóng yīn dào xià, chán yú liáng fù. qí lǐ pō cǎi tài zhù zhī sì yōng shàng dì suǒ yòng, ér fēng cáng jiē mì zhī, shì bù dé ér jì yě.
即帝位三年,東巡郡縣,祠騶嶧山,頌秦功業。於是徵從齊魯之儒生博士七十人,至乎泰山下。諸儒生或議曰:「古者封禪為蒲車,惡傷山之土石草木;埽地而祭,席用菹秸,言其易遵也。」始皇聞此議各乖異,難施用,由此絀儒生。而遂除車道,上自泰山陽至巔,立石頌秦始皇帝德,明其得封也。從陰道下,禪於梁父。其禮頗采太祝之祀雍上帝所用,而封藏皆祕之,世不得而記也。
shǐ huáng zhī shàng tài shān, zhōng bǎn yù bào fēng yǔ, xiū yú dà shù xià. zhū rú shēng jì chù, bù dé yǔ yòng yú fēng shì zhī lǐ, wén shǐ huáng yù fēng yǔ, zé jī zhī.
始皇之上泰山,中阪遇暴風雨,休於大樹下。諸儒生既絀,不得與用於封事之禮,聞始皇遇風雨,則譏之。
yú shì shǐ huáng suì dōng yóu hǎi shàng, xíng lǐ cí míng shān dà chuān jí bā shén, qiú xiān rén xiàn mén zhī shǔ. bā shén jiāng zì gǔ ér yǒu zhī, huò yuē tài gōng yǐ lái zuò zhī. qí suǒ yǐ wèi qí, yǐ tiān qí yě. qí sì jué mò zhī qǐ shí. bā shén: yī yuē tiān zhǔ, cí tiān qí. tiān qí yuān shuǐ, jū lín zāi nán jiāo shān xià zhě. èr yuē dì zhǔ, cí tài shān liáng fù. gài tiān hǎo yīn, cí zhī bì yú gāo shān zhī xià, xiǎo shān zhī shàng, mìng yuē zhì dì guì yáng, jì zhī bì yú zé zhōng yuán qiū yún. sān yuē bīng zhǔ, cí chī yóu. chī yóu zài dōng píng lù jiān xiāng, qí zhī xī jìng yě. sì yuē yīn zhǔ, cí sān shān. wǔ yuē yáng zhǔ, cí zhī fú. liù yuē yuè zhǔ, cí zhī lái shān. jiē zài qí běi, bìng bó hǎi. qī yuē rì zhǔ, cí chéng shān. chéng shān dòu rù hǎi, zuì jū qí dōng běi yú, yǐ yíng rì chū yún. bā yuē sì shí zhǔ, cí láng yá. láng yá zài qí dōng fāng, gài suì zhī suǒ shǐ. jiē gè yòng yī láo jù cí, ér wū zhù suǒ sǔn yì, guī bì zá yì yān.
於是始皇遂東遊海上,行禮祠名山大川及八神,求仙人羨門之屬。八神將自古而有之,或曰太公以來作之。齊所以為齊,以天齊也。其祀絕莫知起時。八神:一曰天主,祠天齊。天齊淵水,居臨菑南郊山下者。二曰地主,祠泰山樑父。蓋天好陰,祠之必於高山之下,小山之上,命曰「畤」;地貴陽,祭之必於澤中圜丘雲。三曰兵主,祠蚩尤。蚩尤在東平陸監鄉,齊之西境也。四曰陰主,祠三山。五曰陽主,祠之罘。六曰月主,祠之萊山。皆在齊北,並勃海。七曰日主,祠成山。成山斗入海,最居齊東北隅,以迎日出雲。八曰四時主,祠琅邪。琅邪在齊東方,蓋歲之所始。皆各用一牢具祠,而巫祝所損益,珪幣雜異焉。
zì qí wēi xuān zhī shí, zōu zi zhī tú lùn zhe zhōng shǐ wǔ dé zhī yùn, jí qín dì ér qí rén zòu zhī, gù shǐ huáng cǎi yòng zhī. ér sòng wú jì zhèng bó qiáo chōng shàng xiàn mén gāo zuì hòu jiē yàn rén, wèi fāng xiān dào, xíng jiě xiāo huà, yī yú guǐ shén zhī shì. zōu yǎn yǐ yīn yáng zhǔ yùn xiǎn yú zhū hóu, ér yàn qí hǎi shàng zhī fāng shì chuán qí shù bù néng tōng, rán zé guài yū ā yú gǒu hé zhī tú zì cǐ xìng, bù kě shèng shù yě.
自齊威、宣之時,騶子之徒論著終始五德之運,及秦帝而齊人奏之,故始皇採用之。而宋毋忌、正伯僑、充尚、羨門高最後皆燕人,為方仙道,形解銷化,依於鬼神之事。騶衍以陰陽主運顯於諸侯,而燕齊海上之方士傳其術不能通,然則怪迂阿諛苟合之徒自此興,不可勝數也。
zì wēi xuān yàn zhāo shǐ rén rù hǎi qiú péng lái fāng zhàng yíng zhōu. cǐ sān shén shān zhě, qí fù zài bó hǎi zhōng, qù rén bù yuǎn huàn qiě zhì, zé chuán fēng yǐn ér qù. gài cháng yǒu zhì zhě, zhū xiān rén jí bù sǐ zhī yào jiē zài yān. qí wù qín shòu jǐn bái, ér huáng jīn yín wèi gōng què. wèi zhì, wàng zhī rú yún jí dào, sān shén shān fǎn jū shuǐ xià. lín zhī, fēng zhé yǐn qù, zhōng mò néng zhì yún. shì zhǔ mò bù gān xīn yān. jí zhì qín shǐ huáng bìng tiān xià, zhì hǎi shàng, zé fāng shì yán zhī bù kě shèng shù. shǐ huáng zì yǐ wèi zhì hǎi shàng ér kǒng bù jí yǐ, shǐ rén nǎi jī tóng nán nǚ rù hǎi qiú zhī. chuán jiāo hǎi zhōng, jiē yǐ fēng wèi jiě, yuē wèi néng zhì, wàng jiàn zhī yān. qí míng nián, shǐ huáng fù yóu hǎi shàng, zhì láng yá, guò héng shān, cóng shàng dǎng guī. hòu sān nián, yóu jié shí, kǎo rù hǎi fāng shì, cóng shàng jùn guī. hòu wǔ nián, shǐ huáng nán zhì xiāng shān, suì dēng huì jī, bìng hǎi shàng, jì yù hǎi zhōng sān shén shān zhī qí yào. bù dé, hái zhì shā qiū bēng.
自威、宣、燕昭使人入海求蓬萊、方丈、瀛洲。此三神山者,其傅在勃海中,去人不遠;患且至,則船風引而去。蓋嘗有至者,諸仙人及不死之藥皆在焉。其物禽獸盡白,而黃金銀為宮闕。未至,望之如雲;及到,三神山反居水下。臨之,風輒引去,終莫能至雲。世主莫不甘心焉。及至秦始皇並天下,至海上,則方士言之不可勝數。始皇自以為至海上而恐不及矣,使人乃齎童男女入海求之。船交海中,皆以風為解,曰未能至,望見之焉。其明年,始皇復游海上,至琅邪,過恆山,從上黨歸。後三年,游碣石,考入海方士,從上郡歸。後五年,始皇南至湘山,遂登會稽,並海上,冀遇海中三神山之奇藥。不得,還至沙丘崩。
èr shì yuán nián, dōng xún jié shí, bìng hǎi nán, lì tài shān, zhì huì jī, jiē lǐ cí zhī, ér kè lēi shǐ huáng suǒ lì shí shū páng, yǐ zhāng shǐ huáng zhī gōng dé. qí qiū, zhū hóu pàn qín. sān nián ér èr shì shì sǐ.
二世元年,東巡碣石,並海南,歷泰山,至會稽,皆禮祠之,而刻勒始皇所立石書旁,以章始皇之功德。其秋,諸侯畔秦。三年而二世弒死。
shǐ huáng fēng chán zhī hòu shí èr suì, qín wáng. zhū rú shēng jí qín fén shī shū, zhū lù wén xué, bǎi xìng yuàn qí fǎ, tiān xià pàn zhī, jiē é yuē: shǐ huáng shàng tài shān, wèi bào fēng yǔ suǒ jī, bù dé fēng chán. cǐ qǐ suǒ wèi wú qí dé ér yòng shì zhě xié?
始皇封禪之後十二歲,秦亡。諸儒生疾秦焚詩書,誅僇文學,百姓怨其法,天下畔之,皆訛曰:「始皇上泰山,為暴風雨所擊,不得封禪。」此豈所謂無其德而用事者邪?
xī sān dài zhī jiē zài hé luò zhī jiān, gù sōng gāo wèi zhōng yuè, ér sì yuè gè rú qí fāng, sì dú xián zài shān dōng. zhì qín chēng dì, dōu xián yáng, zé wǔ yuè sì dú jiē bìng zài dōng fāng. zì wǔ dì yǐ zhì qín, yì xìng yì shuāi, míng shān dà chuān huò zài zhū hóu, huò zài tiān zǐ, qí lǐ sǔn yì shì shū, bù kě shèng jì. jí qín bìng tiān xià, lìng cí guān suǒ cháng fèng tiān dì míng shān dà chuān guǐ shén kě dé ér xù yě.
昔三代之皆在河洛之間,故嵩高為中嶽,而四岳各如其方,四瀆咸在山東。至秦稱帝,都咸陽,則五嶽、四瀆皆並在東方。自五帝以至秦,軼興軼衰,名山大川或在諸侯,或在天子,其禮損益世殊,不可勝記。及秦並天下,令祠官所常奉天地名山大川鬼神可得而序也。
yú shì zì xiáo yǐ dōng, míng shān wǔ, dà chuān cí èr. yuē tài shì. tài shì, sōng gāo yě. héng shān, tài shān, huì jī, xiāng shān. shuǐ yuē jì, yuē huái. chūn yǐ pú jiǔ wèi suì cí, yīn pàn dòng, qiū hé dòng, dōng sāi dǎo cí. qí shēng yòng niú dú gè yī, láo jù guī bì gè yì.
於是自殽以東,名山五,大川祠二。曰太室。太室,嵩高也。恆山,泰山,會稽,湘山。水曰濟,曰淮。春以脯酒為歲祠,因泮凍,秋涸凍,冬塞禱祠。其牲用牛犢各一,牢具珪幣各異。
zì huá yǐ xī, míng shān qī, míng chuān sì. yuē huá shān, báo shān. báo shān zhě, shuāi shān yě. yuè shān, qí shān, wú yuè, hóng zhǒng, dú shān. dú shān, shǔ zhī wèn shān. shuǐ yuē hé, cí lín jìn miǎn, cí hàn zhōng jiǎo yuān, cí cháo jiāng shuǐ, cí shǔ. yì chūn qiū pàn hé dǎo sāi, rú dōng fāng míng shān chuān ér shēng niú dú láo jù guī bì gè yì. ér sì dà zhǒng hóng qí wú yuè, jiē yǒu cháng hé.
自華以西,名山七,名川四。曰華山,薄山。薄山者,衰山也。岳山,岐山,吳岳,鴻冢,瀆山。瀆山,蜀之汶山。水曰河,祠臨晉;沔,祠漢中;湫淵,祠朝;江水,祠蜀。亦春秋泮涸禱塞,如東方名山川;而牲牛犢牢具珪幣各異。而四大冢鴻、岐、吳、岳,皆有嘗禾。
chén bǎo jié lái cí. qí hé jiā yǒu cháng láo. cǐ jiē zài yōng zhōu zhī yù, jìn tiān zǐ zhī dōu, gù jiā chē yī chéng,
陳寶節來祠。其河加有嘗醪。此皆在雍州之域,近天子之都,故加車一乘,
jū sì.
駒四。
bà chǎn zhǎng shuǐ fēng lào jīng wèi jiē fēi dà chuān, yǐ jìn xián yáng, jǐn dé bǐ shān chuān cí, ér wú zhū jiā.
霸、產、長水、灃、澇、涇、渭皆非大川,以近咸陽,盡得比山川祠,而無諸加。
qiān luò èr yuān, míng zé pú shān yuè kòng shān zhī shǔ, wèi xiǎo shān chuān, yì jiē suì dǎo sāi pàn hé cí, lǐ bù bì tóng.
汧、洛二淵,鳴澤、蒲山、岳鞚山之屬,為小山川,亦皆歲禱塞泮涸祠,禮不必同。
ér yōng yǒu rì yuè cān chén nán běi dǒu yíng huò tài bái suì xīng tián xīng èr shí bā xiù fēng bó yǔ shī sì hǎi jiǔ chén shí sì chén zhū bù zhū yán zhū qiú zhī shǔ, bǎi yǒu yú miào. xī yì yǒu shù shí cí. yú hú yǒu zhōu tiān zǐ cí. yú xià guī yǒu tiān shén. fēng hào yǒu zhāo míng tiān zǐ pì chí. yú bó yǒu sān shè zhǔ zhī cí shòu xīng cí ér yōng jiān miào yì yǒu dù zhǔ. dù zhǔ, gù zhōu zhī yòu jiāng jūn, qí zài qín zhōng, zuì xiǎo guǐ zhī shén zhě. gè yǐ suì shí fèng cí.
而雍有日、月、參、辰、南北斗、熒惑、太白、歲星、填星、、二十八宿、風伯、雨師、四海、九臣、十四臣、諸布、諸嚴、諸逑之屬,百有餘廟。西亦有數十祠。於湖有周天子祠。於下邽有天神。灃、滈有昭明、天子辟池。於、亳有三社主之祠、壽星祠;而雍菅廟亦有杜主。杜主,故周之右將軍,其在秦中,最小鬼之神者。各以歲時奉祠。
wéi yōng sì zhì shàng dì wèi zūn, qí guāng jǐng dòng rén mín wéi chén bǎo. gù yōng sì zhì, chūn yǐ wèi suì dǎo, yīn pàn dòng, qiū hé dòng, dōng sāi cí, wǔ yuè cháng jū, jí sì zhòng zhī yuè yuè cí, chén bǎo jié lái yī cí. chūn xià yòng xīng, qiū dōng yòng
唯雍四畤上帝為尊,其光景動人民唯陳寶。故雍四畤,春以為歲禱,因泮凍,秋涸凍,冬塞祠,五月嘗駒,及四仲之月月祠,陳寶節來一祠。春夏用騂,秋冬用
. zhì jū sì pǐ, mù yú lóng luán chē yī sì, mù yú chē mǎ yī sì, gè rú qí dì sè. huáng dú gāo gè sì, guī bì gè yǒu shù, jiē shēng yì mái, wú zǔ dòu zhī jù. sān nián yī jiāo. qín yǐ dōng shí yuè wèi suì shǒu, gù cháng yǐ shí yuè shàng sù jiāo jiàn, tōng quán huǒ, bài yú xián yáng zhī páng, ér yī shàng bái, qí yòng rú jīng cí yún. xī zhì qí zhì, cí rú qí gù, shàng bù qīn wǎng.
。畤駒四匹,木禺龍欒車一駟,木禺車馬一駟,各如其帝色。黃犢羔各四,珪幣各有數,皆生瘞埋,無俎豆之具。三年一郊。秦以冬十月為歲首,故常以十月上宿郊見,通權火,拜於咸陽之旁,而衣上白,其用如經祠雲。西畤、畦畤,祠如其故,上不親往。
zhū cǐ cí jiē tài zhù cháng zhǔ, yǐ suì shí fèng cí zhī. zhì rú tā míng shān chuān zhū guǐ jí bā shén zhī shǔ, shàng guò zé cí, qù zé yǐ. jùn xiàn yuǎn fāng shén cí zhě, mín gè zì fèng cí, bù lǐng yú tiān zǐ zhī zhù guān. zhù guān yǒu mì zhù, jí yǒu zāi xiáng, zhé zhù cí yí guò yú xià.
諸此祠皆太祝常主,以歲時奉祠之。至如他名山川諸鬼及八神之屬,上過則祠,去則已。郡縣遠方神祠者,民各自奉祠,不領於天子之祝官。祝官有祕祝,即有菑祥,輒祝祠移過於下。
hàn xìng, gāo zǔ zhī wēi shí, cháng shā dà shé. yǒu wù yuē: shé, bái dì zi yě, ér shā zhě chì dì zi. gāo zǔ chū qǐ, dǎo fēng fén yú shè. xùn pèi, wèi pèi gōng, zé cí chī yóu, xìn gǔ qí. suì yǐ shí yuè zhì bà shàng, yǔ zhū hóu píng xián yáng, lì wèi hàn wáng. yīn yǐ shí yuè wèi nián shǒu, ér sè shàng chì.
漢興,高祖之微時,嘗殺大蛇。有物曰:「蛇,白帝子也,而殺者赤帝子。」高祖初起,禱豐枌榆社。徇沛,為沛公,則祠蚩尤,釁鼓旗。遂以十月至灞上,與諸侯平咸陽,立為漢王。因以十月為年首,而色上赤。
èr nián, dōng jī xiàng jí ér hái rù guān, wèn: gù qín shí shàng dì cí hé dì yě? duì yuē: sì dì, yǒu bái qīng huáng chì dì zhī cí. gāo zǔ yuē: wú wén tiān yǒu wǔ dì, ér yǒu sì, hé yě? mò zhī qí shuō. yú shì gāo zǔ yuē: wú zhī zhī yǐ, nǎi dài wǒ ér jù wǔ yě. nǎi lì hēi dì cí, mìng yuē běi zhì. yǒu sī jìn cí, shàng bù qīn wǎng. xī zhào gù qín zhù guān, fù zhì tài zhù tài zǎi, rú qí gù yí lǐ. yīn lìng xiàn wèi gōng shè. xià zhào yuē: wú shén zhòng cí ér jìng jì. jīn shàng dì zhī jì jí shān chuān zhū shén dāng cí zhě, gè yǐ qí shí lǐ cí zhī rú gù.
二年,東擊項籍而還入關,問:「故秦時上帝祠何帝也?」對曰:「四帝,有白、青、黃、赤帝之祠。」高祖曰:「吾聞天有五帝,而有四,何也?」莫知其說。於是高祖曰:「吾知之矣,乃待我而具五也。」乃立黑帝祠,命曰北畤。有司進祠,上不親往。悉召故秦祝官,復置太祝、太宰,如其故儀禮。因令縣為公社。下詔曰:「吾甚重祠而敬祭。今上帝之祭及山川諸神當祠者,各以其時禮祠之如故。」
hòu sì suì, tiān xià yǐ dìng, zhào yù shǐ, lìng fēng jǐn zhì fén yú shè, cháng yǐ sì shí chūn yǐ yáng zhì cí zhī. lìng zhù guān lì chī yóu zhī cí yú zhǎng ān. zhǎng ān zhì cí zhù guān nǚ wū. qí liáng wū, cí tiān dì tiān shè tiān shuǐ fáng zhōng táng shàng zhī shǔ jìn wū, cí wǔ dì dōng jūn yún zhōng sī mìng wū shè wū cí zú rén xiān chuī zhī shǔ qín wū, cí shè zhǔ wū bǎo zú lèi zhī shǔ jīng wū, cí táng xià wū xiān sī mìng shī mí zhī shǔ jiǔ tiān wū, cí jiǔ tiān: jiē yǐ suì shí cí gōng zhōng. qí hé wū cí hé yú lín jìn, ér nán shān wū cí nán shān qín zhōng. qín zhōng zhě, èr shì huáng dì. gè yǒu shí.
後四歲,天下已定,詔御史,令豐謹治枌榆社,常以四時春以羊彘祠之。令祝官立蚩尤之祠於長安。長安置祠祝官、女巫。其梁巫,祠天、地、天社、天水、房中、堂上之屬;晉巫,祠五帝、東君、雲中、司命、巫社、巫祠、族人、先炊之屬;秦巫,祠社主、巫保、族累之屬;荊巫,祠堂下、巫先、司命、施糜之屬;九天巫,祠九天:皆以歲時祠宮中。其河巫祠河於臨晉,而南山巫祠南山秦中。秦中者,二世皇帝。各有時。
qí hòu èr suì, huò yuē zhōu xìng ér yì tái, lì hòu jì zhī cí, zhì jīn xuè shí tiān xià. yú shì gāo zǔ zhì zhào yù shǐ: qí lìng jùn guó xiàn lì líng xīng cí, cháng yǐ suì shí cí yǐ niú.
其後二歲,或曰周興而邑邰,立后稷之祠,至今血食天下。於是高祖制詔御史:「其令郡國縣立靈星祠,常以歲時祠以牛。」
gāo zǔ shí nián chūn, yǒu sī qǐng lìng xiàn cháng yǐ chūn yuè jí là cí shè jì yǐ yáng shǐ, mín lǐ shè gè zì cái yǐ cí. zhì yuē: kě.
高祖十年春,有司請令縣常以春月及臘祠社稷以羊豕,民里社各自財以祠。制曰:「可。」
qí hòu shí bā nián, xiào wén dì jí wèi. jí wèi shí sān nián, xià zhào yuē: jīn mì zhù yí guò yú xià, zhèn shén bù qǔ. zì jīn chú zhī.
其後十八年,孝文帝即位。即位十三年,下詔曰:「今祕祝移過於下,朕甚不取。自今除之。」
shǐ míng shān dà chuān zài zhū hóu, zhū hóu zhù gè zì fèng cí, tiān zǐ guān bù lǐng. jí qí huái nán guó fèi, lìng tài zhù jǐn yǐ suì shí zhì lǐ rú gù.
始名山大川在諸侯,諸侯祝各自奉祠,天子官不領。及齊、淮南國廢,令太祝盡以歲時致禮如故。
shì suì, zhì yuē: zhèn jí wèi shí sān nián yú jīn, lài zōng miào zhī líng, shè jì zhī fú, fāng nèi ài ān, mín rén mí jí. jiān zhě bǐ nián dēng, zhèn zhī bù dé, hé yǐ xiǎng cǐ? jiē shàng dì zhū shén zhī cì yě. gài wén gǔ zhě xiǎng qí dé bì bào qí gōng, yù yǒu zēng zhū shén cí. yǒu sī yì zēng yōng wǔ zhì lù chē gè yī chéng, jià bèi jù xī zhì qí zhì yú chē gè yī chéng, yú mǎ sì pǐ, jià bèi jù qí hé jiǎo hàn shuǐ jiā yù gè èr jí zhū cí, gè zēng guǎng tán chǎng, guī bì zǔ dòu yǐ chà jiā zhī. ér zhù lí zhě guī fú yú zhèn, bǎi xìng bù yǔ yān. zì jīn zhù zhì jìng, wú yǒu suǒ qí.
是歲,制曰:「朕即位十三年於今,賴宗廟之靈,社稷之福,方內艾安,民人靡疾。間者比年登,朕之不德,何以饗此?皆上帝諸神之賜也。蓋聞古者饗其德必報其功,欲有增諸神祠。有司議增雍五畤路車各一乘,駕被具;西畤畦畤禺車各一乘,禺馬四匹,駕被具;其河、湫、漢水加玉各二;及諸祠,各增廣壇場,珪幣俎豆以差加之。而祝釐者歸福於朕,百姓不與焉。自今祝致敬,毋有所祈。」
lǔ rén gōng sūn chén shàng shū yuē: shǐ qín dé shuǐ dé, jīn hàn shòu zhī, tuī zhōng shǐ chuán, zé hàn dāng tǔ dé, tǔ dé zhī yīng huáng lóng jiàn. yí gǎi zhēng shuò, yì fú sè, sè shàng huáng. shì shí chéng xiàng zhāng cāng hǎo lǜ lì, yǐ wèi hàn nǎi shuǐ dé zhī shǐ, gù hé jué jīn dī, qí fú yě. nián shǐ dōng shí yuè, sè wài hēi nèi chì, yǔ dé xiāng yīng. rú gōng sūn chén yán, fēi yě. bà zhī. hòu sān suì, huáng lóng jiàn chéng jì. wén dì nǎi zhào gōng sūn chén, bài wèi bó shì, yǔ zhū shēng cǎo gǎi lì fú sè shì. qí xià, xià zhào yuē: yì wù zhī shén jiàn yú chéng jì, wú hài yú mín, suì yǐ yǒu nián. zhèn qí jiāo shàng dì zhū shén, lǐ guān yì, wú huì yǐ láo zhèn. yǒu sī jiē yuē gǔ zhě tiān zǐ xià qīn jiāo, sì shàng dì yú jiāo, gù yuē jiāo. yú shì xià sì yuè, wén dì shǐ jiāo jiàn yōng wǔ zhì cí, yī jiē shàng chì.
魯人公孫臣上書曰:「始秦得水德,今漢受之,推終始傳,則漢當土德,土德之應黃龍見。宜改正朔,易服色,色上黃。」是時丞相張蒼好律歷,以為漢乃水德之始,故河決金隄,其符也。年始冬十月,色外黑內赤,與德相應。如公孫臣言,非也。罷之。後三歲,黃龍見成紀。文帝乃召公孫臣,拜為博士,與諸生草改歷服色事。其夏,下詔曰:「異物之神見於成紀,無害於民,歲以有年。朕祈郊上帝諸神,禮官議,無諱以勞朕。」有司皆曰「古者天子夏親郊,祀上帝於郊,故曰郊」。於是夏四月,文帝始郊見雍五畤祠,衣皆上赤。
qí míng nián, zhào rén xīn yuán píng yǐ wàng qì jiàn shàng, yán zhǎng ān dōng běi yǒu shén qì, chéng wǔ cǎi, ruò rén guān sī miǎn yān. huò yuē dōng běi shén míng zhī shě, xī fāng shén míng zhī mù yě. tiān ruì xià, yí lì cí shàng dì, yǐ hé fú yīng. yú shì zuò wèi yáng wǔ dì miào, tóng yǔ, dì yī diàn, miàn gè wǔ mén, gè rú qí dì sè. cí suǒ yòng jí yí yì rú yōng wǔ zhì.
其明年,趙人新垣平以望氣見上,言「長安東北有神氣,成五采,若人冠糹免焉。或曰東北神明之舍,西方神明之墓也。天瑞下,宜立祠上帝,以合符應」。於是作渭陽五帝廟,同宇,帝一殿,面各五門,各如其帝色。祠所用及儀亦如雍五畤。
xià sì yuè, wén dì qīn bài bà wèi zhī huì, yǐ jiāo jiàn wèi yáng wǔ dì. wǔ dì miào nán lín wèi, běi chuān pú chí gōu shuǐ, quán huǒ jǔ ér cí, ruò guāng huī rán shǔ tiān yān. yú shì guì píng shàng dài fū, cì lèi qiān jīn. ér shǐ bó shì zhū shēng cì liù jīng zhōng zuò wáng zhì, móu yì xún shòu fēng chán shì.
夏四月,文帝親拜霸渭之會,以郊見渭陽五帝。五帝廟南臨渭,北穿蒲池溝水,權火舉而祠,若光煇然屬天焉。於是貴平上大夫,賜累千金。而使博士諸生刺六經中作王制,謀議巡狩封禪事。
wén dì chū zhǎng mén, ruò jiàn wǔ rén yú dào běi, suì yīn qí zhí běi lì wǔ dì tán, cí yǐ wǔ láo jù.
文帝出長門,若見五人於道北,遂因其直北立五帝壇,祠以五牢具。
qí míng nián, xīn yuán píng shǐ rén chí yù bēi, shàng shū què xià xiàn zhī. píng yán shàng yuē: què xià yǒu bǎo yù qì lái zhě. yǐ shì zhī, guǒ yǒu xiàn yù bēi zhě, kè yuē rén zhǔ yán shòu. píng yòu yán chén hòu rì zài zhōng. jū qǐng zhī, rì què fù zhōng. yú shì shǐ gèng yǐ shí qī nián wèi yuán nián, lìng tiān xià dà pú.
其明年,新垣平使人持玉杯,上書闕下獻之。平言上曰:「闕下有寶玉氣來者。」已視之,果有獻玉杯者,刻曰「人主延壽」。平又言「臣候日再中」。居頃之,日卻復中。於是始更以十七年為元年,令天下大酺。
píng yán yuē: zhōu dǐng wáng zài sì shuǐ zhōng, jīn hé yì tōng sì, chén wàng dōng běi fén yīn zhí yǒu jīn bǎo qì, yì zhōu dǐng qí chū hū? zhào jiàn bù yíng zé bù zhì. yú shì shàng shǐ shǐ zhì miào fén yīn nán, lín hé, yù cí chū zhōu dǐng.
平言曰:「周鼎亡在泗水中,今河溢通泗,臣望東北汾陰直有金寶氣,意周鼎其出乎?兆見不迎則不至。」於是上使使治廟汾陰南,臨河,欲祠出周鼎。
rén yǒu shàng shū gào xīn yuán píng suǒ yán qì shén shì jiē zhà yě. xià píng lì zhì, zhū yí xīn yuán píng. zì shì zhī hòu, wén dì dài yú gǎi zhēng shuò fú sè shén míng zhī shì, ér wèi yáng zhǎng mén wǔ dì shǐ cí guān lǐng, yǐ shí zhì lǐ, bù wǎng yān.
人有上書告新垣平所言氣神事皆詐也。下平吏治,誅夷新垣平。自是之後,文帝怠於改正朔服色神明之事,而渭陽、長門五帝使祠官領,以時致禮,不往焉。
míng nián, xiōng nú shù rù biān, xìng bīng shǒu yù. hòu suì shǎo bù dēng.
明年,匈奴數入邊,興兵守御。後歲少不登。
shù nián ér xiào jǐng jí wèi. shí liù nián, cí guān gè yǐ suì shí cí rú gù, wú yǒu suǒ xìng, zhì jīn tiān zǐ.
數年而孝景即位。十六年,祠官各以歲時祠如故,無有所興,至今天子。
jīn tiān zǐ chū jí wèi, yóu jìng guǐ shén zhī sì.
今天子初即位,尤敬鬼神之祀。
yuán nián, hàn xìng yǐ liù shí yú suì yǐ, tiān xià ài ān, jìn shēn zhī shǔ jiē wàng tiān zǐ fēng chán gǎi zhèng dù yě, ér shàng xiāng rú shù, zhāo xián liáng, zhào wǎn wáng zāng děng yǐ wén xué wèi gōng qīng, yù yì gǔ lì míng táng chéng nán, yǐ cháo zhū hóu. cǎo xún shòu fēng chán gǎi lì fú sè shì wèi jiù. huì dòu tài hòu zhì huáng lǎo yán, bù hǎo rú shù, shǐ rén wēi cì dé zhào wǎn děng jiān lì shì, zhào àn wǎn zāng, wǎn zāng zì shā, zhū suǒ xìng wèi jiē fèi.
元年,漢興已六十餘歲矣,天下艾安,搢紳之屬皆望天子封禪改正度也,而上鄉儒術,招賢良,趙綰、王臧等以文學為公卿,欲議古立明堂城南,以朝諸侯。草巡狩封禪改歷服色事未就。會竇太后治黃老言,不好儒術,使人微伺得趙綰等奸利事,召案綰、臧,綰、臧自殺,諸所興為皆廢。
hòu liù nián, dòu tài hòu bēng. qí míng nián, zhēng wén xué zhī shì gōng sūn hóng děng.
後六年,竇太后崩。其明年,徵文學之士公孫弘等。
míng nián, jīn shàng chū zhì yōng, jiāo jiàn wǔ zhì. hòu cháng sān suì yī jiāo. shì shí shàng qiú shén jūn, shě zhī shàng lín zhōng fàn shì guān. shén jūn zhě, zhǎng líng nǚ zǐ, yǐ zi sǐ, jiàn shén yú xiān hòu wǎn ruò. wǎn ruò cí zhī qí shì, mín duō wǎng cí. píng yuán jūn wǎng cí, qí hòu zi sūn yǐ zūn xiǎn. jí jīn shàng jí wèi, zé hòu lǐ zhì cí zhī nèi zhōng. wén qí yán, bù jiàn qí rén yún.
明年,今上初至雍,郊見五畤。後常三歲一郊。是時上求神君,舍之上林中氾氏觀。神君者,長陵女子,以子死,見神於先後宛若。宛若祠之其室,民多往祠。平原君往祠,其後子孫以尊顯。及今上即位,則厚禮置祠之內中。聞其言,不見其人云。
shì shí lǐ shǎo jūn yì yǐ cí zào gǔ dào què lǎo fāng jiàn shàng, shàng zūn zhī. shǎo jūn zhě, gù shēn zé hóu shè rén, zhǔ fāng. nì qí nián jí qí shēng zhǎng, cháng zì wèi qī shí, néng shǐ wù, què lǎo. qí yóu yǐ fāng biàn zhū hóu. wú qī zǐ. rén wén qí néng shǐ wù jí bù sǐ, gèng kuì yí zhī, cháng yú jīn qián yī shí. rén jiē yǐ wèi bù zhì shēng yè ér ráo gěi, yòu bù zhī qí hé suǒ rén, yù xìn, zhēng shì zhī. shǎo jūn zī hǎo fāng, shàn wèi qiǎo fā qí zhōng. cháng cóng wǔ ān hóu yǐn, zuò zhōng yǒu jiǔ shí yú lǎo rén, shǎo jūn nǎi yán yǔ qí dà fù yóu shè chù, lǎo rén wèi ér shí cóng qí dà fù, shí qí chù, yī zuò jǐn jīng. shǎo jūn jiàn shàng, shàng yǒu gù tóng qì, wèn shǎo jūn. shǎo jūn yuē: cǐ qì qí huán gōng shí nián chén yú bǎi qǐn. yǐ ér àn qí kè, guǒ qí huán gōng qì. yī gōng jǐn hài, yǐ wèi shǎo jūn shén, shù bǎi suì rén yě. shǎo jūn yán shàng yuē: cí zào zé zhì wù, zhì wù ér dān shā kě huà wèi huáng jīn, huáng jīn chéng yǐ wèi yǐn shí qì zé yì shòu, yì shòu ér hǎi zhōng péng lái xiān zhě nǎi kě jiàn, jiàn zhī yǐ fēng chán zé bù sǐ, huáng dì shì yě. chén cháng yóu hǎi shàng, jiàn ān qī shēng, ān qī shēng shí jù zǎo, dà rú guā. ān qī shēng xiān zhě, tōng péng lái zhōng, hé zé jiàn rén, bù hé zé yǐn. yú shì tiān zǐ shǐ qīn cí zào, qiǎn fāng shì rù hǎi qiú péng lái ān qī shēng zhī shǔ, ér shì huà dān shā zhū yào qí wèi huáng jīn yǐ.
是時李少君亦以祠灶、穀道、卻老方見上,上尊之。少君者,故深澤侯舍人,主方。匿其年及其生長,常自謂七十,能使物,卻老。其游以方遍諸侯。無妻子。人聞其能使物及不死,更饋遺之,常餘金錢衣食。人皆以為不治生業而饒給,又不知其何所人,愈信,爭事之。少君資好方,善為巧發奇中。嘗從武安侯飲,坐中有九十餘老人,少君乃言與其大父游射處,老人為兒時從其大父,識其處,一坐盡驚。少君見上,上有故銅器,問少君。少君曰:「此器齊桓公十年陳於柏寢。」已而案其刻,果齊桓公器。一宮盡駭,以為少君神,數百歲人也。少君言上曰:「祠灶則致物,致物而丹沙可化為黃金,黃金成以為飲食器則益壽,益壽而海中蓬萊仙者乃可見,見之以封禪則不死,黃帝是也。臣嘗游海上,見安期生,安期生食巨棗,大如瓜。安期生仙者,通蓬萊中,合則見人,不合則隱。」於是天子始親祠灶,遣方士入海求蓬萊安期生之屬,而事化丹沙諸藥齊為黃金矣。
jū jiǔ zhī, lǐ shǎo jūn bìng sǐ. tiān zǐ yǐ wèi huà qù bù sǐ, ér shǐ huáng chuí shǐ kuān shū shòu qí fāng. qiú péng lái ān qī shēng mò néng dé, ér hǎi shàng yàn qí guài yū zhī fāng shì duō gèng lái yán shén shì yǐ.
居久之,李少君病死。天子以為化去不死,而使黃錘史寬舒受其方。求蓬萊安期生莫能得,而海上燕齊怪迂之方士多更來言神事矣。
bó rén miù jì zòu cí tài yī fāng, yuē: tiān shén guì zhě tài yī, tài yī zuǒ yuē wǔ dì. gǔ zhě tiān zǐ yǐ chūn qiū jì tài yī dōng nán jiāo, yòng tài láo, qī rì, wèi tán kāi bā tōng zhī guǐ dào. yú shì tiān zǐ lìng tài zhù lì qí cí zhǎng ān dōng nán jiāo, cháng fèng cí rú jì fāng. qí hòu rén yǒu shàng shū, yán gǔ zhě tiān zǐ sān nián yī yòng tài láo cí shén sān yī: tiān yī dì yī tài yī. tiān zǐ xǔ zhī, lìng tài zhù lǐng cí zhī yú jì tài yī tán shàng, rú qí fāng. hòu rén fù yǒu shàng shū, yán gǔ zhě tiān zǐ cháng yǐ chūn jiě cí, cí huáng dì yòng yī xiāo pò jìng míng yáng yòng yáng cí mǎ xíng yòng yī qīng mǔ mǎ tài yī zé shān jūn dì zhǎng yòng niú wǔ yí jūn yòng gān yú yīn yáng shǐ zhě yǐ yī niú. lìng cí guān lǐng zhī rú qí fāng, ér cí yú jì tài yī tán páng.
亳人謬忌奏祠太一方,曰:「天神貴者太一,太一佐曰五帝。古者天子以春秋祭太一東南郊,用太牢,七日,為壇開八通之鬼道。」於是天子令太祝立其祠長安東南郊,常奉祠如忌方。其後人有上書,言「古者天子三年壹用太牢祠神三一:天一、地一、太一」。天子許之,令太祝領祠之於忌太一壇上,如其方。後人復有上書,言「古者天子常以春解祠,祠黃帝用一梟破鏡;冥羊用羊祠;馬行用一青牡馬;太一、澤山君地長用牛;武夷君用乾魚;陰陽使者以一牛」。令祠官領之如其方,而祠於忌太一壇旁。
qí hòu, tiān zǐ yuàn yǒu bái lù, yǐ qí pí wèi bì, yǐ fā ruì yīng, zào bái jīn yān.
其後,天子苑有白鹿,以其皮為幣,以發瑞應,造白金焉。
qí míng nián, jiāo yōng, huò yī jiǎo shòu, ruò páo rán. yǒu sī yuē: bì xià sù zhī jiāo sì, shàng dì bào xiǎng, xī yī jiǎo shòu, gài lín yún. yú shì yǐ jiàn wǔ zhì, zhì jiā yī niú yǐ liáo. xī zhū hóu bái jīn, fēng fú yīng hé yú tiān yě.
其明年,郊雍,獲一角獸,若麃然。有司曰:「陛下肅祗郊祀,上帝報享,錫一角獸,蓋麟雲。」於是以薦五畤,畤加一牛以燎。錫諸侯白金,風符應合於天也。
yú shì jì běi wáng yǐ wèi tiān zǐ qiě fēng chán, nǎi shàng shū xiàn tài shān jí qí páng yì, tiān zǐ yǐ tā xiàn cháng zhī. cháng shān wáng yǒu zuì, qiān, tiān zǐ fēng qí dì yú zhēn dìng, yǐ xù xiān wáng sì, ér yǐ cháng shān wèi jùn, rán hòu wǔ yuè jiē zài tiān zǐ zhī.
於是濟北王以為天子且封禪,乃上書獻太山及其旁邑,天子以他縣償之。常山王有罪,遷,天子封其弟於真定,以續先王祀,而以常山為郡,然後五嶽皆在天子之。
qí míng nián, qí rén shǎo wēng yǐ guǐ shén fāng jiàn shàng. shàng yǒu suǒ xìng wáng fū rén, fū rén zú, shǎo wēng yǐ fāng gài yè zhì wáng fū rén jí zào guǐ zhī mào yún, tiān zǐ zì wéi zhōng wàng jiàn yān. yú shì nǎi bài shǎo wēng wèi wén chéng jiāng jūn, shǎng cì shén duō, yǐ kè lǐ lǐ zhī. wén chéng yán yuē: shàng jí yù yǔ shén tōng, gōng shì bèi fú fēi xiàng shén, shén wù bù zhì. nǎi zuò huà yún qì chē, jí gè yǐ shèng rì jià chē pì è guǐ. yòu zuò gān quán gōng, zhōng wèi tái shì, huà tiān dì tài yī zhū guǐ shén, ér zhì jì jù yǐ zhì tiān shén. jū suì yú, qí fāng yì shuāi, shén bù zhì. nǎi wèi bó shū yǐ fàn niú, xiáng bù zhī, yán yuē cǐ niú fù zhōng yǒu qí. shā shì dé shū, shū yán shén guài. tiān zǐ shí qí shǒu shū, wèn qí rén, guǒ shì wěi shū, yú shì zhū wén chéng jiāng jūn, yǐn zhī.
其明年,齊人少翁以鬼神方見上。上有所幸王夫人,夫人卒,少翁以方蓋夜致王夫人及灶鬼之貌雲,天子自帷中望見焉。於是乃拜少翁為文成將軍,賞賜甚多,以客禮禮之。文成言曰:「上即欲與神通,宮室被服非象神,神物不至。」乃作畫雲氣車,及各以勝日駕車辟惡鬼。又作甘泉宮,中為台室,畫天、地、太一諸鬼神,而置祭具以致天神。居歲餘,其方益衰,神不至。乃為帛書以飯牛,詳不知,言曰此牛腹中有奇。殺視得書,書言甚怪。天子識其手書,問其人,果是偽書,於是誅文成將軍,隱之。
qí hòu zé yòu zuò bǎi liáng tóng zhù chéng lù xiān rén zhǎng zhī shǔ yǐ.
其後則又作柏梁、銅柱、承露仙人掌之屬矣。
wén chéng sǐ míng nián, tiān zǐ bìng dǐng hú shén, wū yī wú suǒ bù zhì, bù yù. yóu shuǐ fà gēn yán shàng jùn yǒu wū, bìng ér guǐ shén xià zhī. shàng zhào zhì cí zhī gān quán. jí bìng, shǐ rén wèn shén jūn. shén jūn yán yuē: tiān zǐ wú yōu bìng. bìng shǎo yù, jiàng yǔ wǒ huì gān quán. yú shì bìng yù, suì qǐ, xìng gān quán, bìng liáng yǐ. dà shè, zhì shòu gōng shén jūn. shòu gōng shén jūn zuì guì zhě tài yī, qí zuǒ yuē dà jìn sī mìng zhī shǔ, jiē cóng zhī. fēi kě dé jiàn, wén qí yán, yán yǔ rén yīn děng. shí qù shí lái, lái zé fēng sù rán. jū shì wéi zhōng. shí zhòu yán, rán cháng yǐ yè. tiān zǐ fú, rán hòu rù. yīn wū wèi zhǔ rén, guān yǐn shí. suǒ yǐ yán, xíng xià. yòu zhì shòu gōng běi gōng, zhāng yǔ qí, shè gōng jù, yǐ lǐ shén jūn. shén jūn suǒ yán, shàng shǐ rén shòu shū qí yán, mìng zhī yuē huà fǎ. qí suǒ yǔ, shì sú zhī suǒ zhī yě, wú jué shū zhě, ér tiān zǐ xīn dú xǐ. qí shì mì, shì mò zhī yě.
文成死明年,天子病鼎湖甚,巫醫無所不致,不愈。游水髮根言上郡有巫,病而鬼神下之。上召置祠之甘泉。及病,使人問神君。神君言曰:「天子無憂病。病少愈,彊與我會甘泉。」於是病癒,遂起,幸甘泉,病良已。大赦,置壽宮神君。壽宮神君最貴者太一,其佐曰大禁、司命之屬,皆從之。非可得見,聞其言,言與人音等。時去時來,來則風肅然。居室帷中。時晝言,然常以夜。天子祓,然後入。因巫為主人,關飲食。所以言,行下。又置壽宮、北宮,張羽旗,設供具,以禮神君。神君所言,上使人受書其言,命之曰「畫法」。其所語,世俗之所知也,無絕殊者,而天子心獨喜。其事祕,世莫知也。
qí hòu sān nián, yǒu sī yán yuán yí yǐ tiān ruì mìng, bù yí yǐ yī èr shù. yī yuán yuē jiàn, èr yuán yǐ zhǎng xīng yuē guāng, sān yuán yǐ jiāo dé yī jiǎo shòu yuē shòu yún.
其後三年,有司言元宜以天瑞命,不宜以一二數。一元曰「建」,二元以長星曰「光」,三元以郊得一角獸曰「狩」雲。
qí míng nián dōng, tiān zǐ jiāo yōng, yì yuē: jīn shàng dì zhèn qīn jiāo, ér hòu tǔ wú sì, zé lǐ bù dá yě. yǒu sī yǔ tài shǐ gōng cí guān kuān shū yì: tiān dì shēng jiǎo jiǎn lì. jīn bì xià qīn cí hòu tǔ, hòu tǔ yí yú zé zhōng yuán qiū wèi wǔ tán, tán yī huáng dú tài láo jù, yǐ cí jǐn yì, ér cóng cí yī shàng huáng. yú shì tiān zǐ suì dōng, shǐ lì hòu tǔ cí fén yīn shuí qiū, rú kuān shū děng yì. shàng qīn wàng bài, rú shàng dì lǐ. lǐ bì, tiān zǐ suì zhì xíng yáng ér hái. guò luò yáng, xià zhào yuē: sān dài miǎo jué, yuǎn yǐ nán cún. qí yǐ sān shí lǐ dì fēng zhōu hòu wèi zhōu zi nán jūn, yǐ fèng qí xiān sì yān. shì suì, tiān zǐ shǐ xún jùn xiàn, qīn xún yú tài shān yǐ.
其明年冬,天子郊雍,議曰:「今上帝朕親郊,而后土無祀,則禮不答也。」有司與太史公、祠官寬舒議:「天地牲角繭栗。今陛下親祠后土,后土宜於澤中圜丘為五壇,壇一黃犢太牢具,已祠盡瘞,而從祠衣上黃。」於是天子遂東,始立后土祠汾陰脽丘,如寬舒等議。上親望拜,如上帝禮。禮畢,天子遂至滎陽而還。過雒陽,下詔曰:「三代邈絕,遠矣難存。其以三十里地封周後為周子南君,以奉其先祀焉。」是歲,天子始巡郡縣,侵尋於泰山矣。
qí chūn, lè chéng hóu shàng shū yán luán dà. luán dà, jiāo dōng gōng rén, gù cháng yǔ wén chéng jiāng jūn tóng shī, yǐ ér wèi jiāo dōng wáng shàng fāng. ér lè chéng hóu zǐ wèi kāng wáng hòu, wú zi. kāng wáng sǐ, tā jī zi lì wèi wáng. ér kāng hòu yǒu yín xíng, yǔ wáng bù xiāng zhòng, xiāng wēi yǐ fǎ. kāng hòu wén wén chéng yǐ sǐ, ér yù zì mèi yú shàng, nǎi qiǎn luán dà yīn lè chéng hóu qiú jiàn yán fāng. tiān zǐ jì zhū wén chéng, hòu huǐ qí zǎo sǐ, xī qí fāng bù jǐn, jí jiàn luán dà, dà shuō. dà wèi rén zhǎng měi, yán duō fāng lüè, ér gǎn wèi dà yán chù zhī bù yí. dà yán yuē: chén cháng wǎng lái hǎi zhōng, jiàn ān qī xiàn mén zhī shǔ. gù yǐ chén wèi jiàn, bù xìn chén. yòu yǐ wèi kāng wáng zhū hóu ěr, bù zú yǔ fāng. chén shù yán kāng wáng, kāng wáng yòu bù yòng chén. chén zhī shī yuē: huáng jīn kě chéng, ér hé jué kě sài, bù sǐ zhī yào kě dé, xiān rén kě zhì yě. rán chén kǒng xiào wén chéng, zé fāng shì jiē yǎn kǒu, è gǎn yán fāng zāi! shàng yuē: wén chéng shí mǎ gān sǐ ěr. zi chéng néng xiū qí fāng, wǒ hé ài hū! dà yuē: chén shī fēi yǒu qiú rén, rén zhě qiú zhī. bì xià bì yù zhì zhī, zé guì qí shǐ zhě, lìng yǒu qīn shǔ, yǐ kè lǐ dài zhī, wù bēi, shǐ gè pèi qí xìn yìn, nǎi kě shǐ tōng yán yú shén rén. shén rén shàng kěn xié bù xié. zhì zūn qí shǐ, rán hòu kě zhì yě. yú shì shàng shǐ yàn xiǎo fāng, dòu qí, qí zì xiāng chù jī.
其春,樂成侯上書言欒大。欒大,膠東宮人,故嘗與文成將軍同師,已而為膠東王尚方。而樂成侯姊為康王后,無子。康王死,他姬子立為王。而康後有淫行,與王不相中,相危以法。康後聞文成已死,而欲自媚於上,乃遣欒大因樂成侯求見言方。天子既誅文成,後悔其蚤死,惜其方不盡,及見欒大,大說。大為人長美,言多方略,而敢為大言處之不疑。大言曰:「臣常往來海中,見安期、羨門之屬。顧以臣為賤,不信臣。又以為康王諸侯耳,不足與方。臣數言康王,康王又不用臣。臣之師曰:『黃金可成,而河決可塞,不死之藥可得,仙人可致也。』然臣恐效文成,則方士皆奄口,惡敢言方哉!」上曰:「文成食馬肝死耳。子誠能脩其方,我何愛乎!」大曰:「臣師非有求人,人者求之。陛下必欲致之,則貴其使者,令有親屬,以客禮待之,勿卑,使各佩其信印,乃可使通言於神人。神人尚肯邪不邪。致尊其使,然後可致也。」於是上使驗小方,斗棋,棋自相觸擊。
shì shí shàng fāng yōu hé jué, ér huáng jīn bù jiù, nǎi bài dà wèi wǔ lì jiāng jūn. jū yuè yú, dé sì yìn, pèi tiān shì jiāng jūn dì shì jiāng jūn dà tōng jiāng jūn yìn. zhì zhào yù shǐ: xī yǔ shū jiǔ jiāng, jué sì dú. jiān zhě hé yì gāo lù, dī yáo bù xī. zhèn lín tiān xià èr shí yǒu bā nián, tiān ruò yí zhèn shì ér dà tōng yān. gān chēng fēi lóng, hóng jiàn yú bān, zhèn yì shù jǐ yǔ yān. qí yǐ èr qiān hù fēng dì shì jiāng jūn dà wèi lè tōng hóu. cì liè hóu jiǎ dì, tóng qiān rén. chéng yù chì chē mǎ wéi wò qì wù yǐ chōng qí jiā. yòu yǐ wèi zhǎng gōng zhǔ qī zhī, jī jīn wàn jīn, gèng mìng qí yì yuē dāng lì gōng zhǔ. tiān zǐ qīn rú wǔ lì zhī dì. shǐ zhě cún wèn gōng gěi, xiāng shǔ yú dào. zì dà zhǔ jiāng xiāng yǐ xià, jiē zhì jiǔ qí jiā, xiàn yí zhī. yú shì tiān zǐ yòu kè yù yìn yuē tiān dào jiāng jūn, shǐ shǐ yī yǔ yī, yè lì bái máo shàng, wǔ lì jiāng jūn yì yī yǔ yī, yè lì bái máo shàng shòu yìn, yǐ shì bù chén yě. ér pèi tiān dào zhě, qiě wèi tiān zǐ dào tiān shén yě. yú shì wǔ lì cháng yè cí qí jiā, yù yǐ xià shén. shén wèi zhì ér bǎi guǐ jí yǐ, rán pō néng shǐ zhī. qí hòu zhuāng zhì xíng, dōng rù hǎi, qiú qí shī yún. dà jiàn shù yuè, pèi liù yìn, guì zhèn tiān xià, ér hǎi shàng yàn qí zhī jiān, mò bù è wàn ér zì yán yǒu jìn fāng, néng shén xiān yǐ.
是時上方憂河決,而黃金不就,乃拜大為五利將軍。居月餘,得四印,佩天士將軍、地士將軍、大通將軍印。制詔御史:「昔禹疏九江,決四瀆。間者河溢皋陸,隄繇不息。朕臨天下二十有八年,天若遺朕士而大通焉。乾稱『蜚龍』,『鴻漸於般』,朕意庶幾與焉。其以二千戶封地士將軍大為樂通侯。」賜列侯甲第,僮千人。乘轝斥車馬帷幄器物以充其家。又以衛長公主妻之,齎金萬斤,更命其邑曰當利公主。天子親如五利之第。使者存問供給,相屬於道。自大主將相以下,皆置酒其家,獻遺之。於是天子又刻玉印曰「天道將軍」,使使衣羽衣,夜立白茅上,五利將軍亦衣羽衣,夜立白茅上受印,以示不臣也。而佩「天道」者,且為天子道天神也。於是五利常夜祠其家,欲以下神。神未至而百鬼集矣,然頗能使之。其後裝治行,東入海,求其師雲。大見數月,佩六印,貴震天下,而海上燕齊之間,莫不搤捥而自言有禁方,能神仙矣。
qí xià liù yuè zhōng, fén yīn wū jǐn wèi mín cí wèi shuí hòu tǔ yíng páng, jiàn dì rú gōu zhuàng, póu shì dé dǐng. dǐng dà yì yú zhòng dǐng, wén lòu wú kuǎn shí, guài zhī, yán lì. lì gào hé dōng tài shǒu shèng, shèng yǐ wén. tiān zǐ shǐ shǐ yàn wèn wū dé dǐng wú jiān zhà, nǎi yǐ lǐ cí, yíng dǐng zhì gān quán, cóng xíng, shàng jiàn zhī. zhì zhōng shān, yàn huī, yǒu huáng yún gài yān. yǒu páo guò, shàng zì shè zhī, yīn yǐ jì yún. zhì zhǎng ān, gōng qīng dài fū jiē yì qǐng zūn bǎo dǐng. tiān zǐ yuē: jiān zhě hé yì, suì shù bù dēng, gù xún jì hòu tǔ, qí wèi bǎi xìng yù gǔ. jīn suì fēng wǔ wèi bào, dǐng hé wèi chū zāi? yǒu sī jiē yuē: wén xī tài dì xìng shén dǐng yī, yī zhě yī tǒng, tiān dì wàn wù suǒ xì zhōng yě. huáng dì zuò bǎo dǐng sān, xiàng tiān dì rén. yǔ shōu jiǔ mù zhī jīn, zhù jiǔ dǐng. jiē cháng hēng
其夏六月中,汾陰巫錦為民祠魏脽后土營旁,見地如鈎狀,掊視得鼎。鼎大異於眾鼎,文鏤無款識,怪之,言吏。吏告河東太守勝,勝以聞。天子使使驗問巫得鼎無奸詐,乃以禮祠,迎鼎至甘泉,從行,上薦之。至中山,曣翬,有黃雲蓋焉。有麃過,上自射之,因以祭雲。至長安,公卿大夫皆議請尊寶鼎。天子曰:「間者河溢,歲數不登,故巡祭后土,祈為百姓育穀。今歲豐廡未報,鼎曷為出哉?」有司皆曰:「聞昔泰帝興神鼎一,一者壹統,天地萬物所系終也。黃帝作寶鼎三,象天地人。禹收九牧之金,鑄九鼎。皆嘗亨
shàng dì guǐ shén. zāo shèng zé xìng, dǐng qiān yú xià shāng. zhōu dé shuāi, sòng zhī shè wáng, dǐng nǎi lún méi, fú ér bù jiàn. sòng yún zì táng cú jī, zì yáng cú niú nài dǐng jí zī, bù wú bù ào, hú kǎo zhī xiū. jīn dǐng zhì gān quán, guāng rùn lóng biàn, chéng xiū wú jiāng. hé zī zhōng shān, yǒu huáng bái yún jiàng gài, ruò shòu wèi fú, lù gōng chéng shǐ, jí huò tán xià, bào cí dà xiǎng. wéi shòu mìng ér dì zhě xīn zhī qí yì ér hé dé yān. dǐng yí jiàn yú zǔ mí, cáng yú dì tíng, yǐ hé míng yīng. zhì yuē: kě.
上帝鬼神。遭聖則興,鼎遷於夏商。周德衰,宋之社亡,鼎乃淪沒,伏而不見。頌雲『自堂徂基,自羊徂牛;鼐鼎及鼒,不吳不驁,胡考之休』。今鼎至甘泉,光潤龍變,承休無疆。合茲中山,有黃白雲降蓋,若獸為符,路弓乘矢,集獲壇下,報祠大享。唯受命而帝者心知其意而合德焉。鼎宜見於祖禰,藏於帝廷,以合明應。」制曰:「可。」
rù hǎi qiú péng lái zhě, yán péng lái bù yuǎn, ér bù néng zhì zhě, dài bù jiàn qí qì. shàng nǎi qiǎn wàng qì zuǒ hòu qí qì yún.
入海求蓬萊者,言蓬萊不遠,而不能至者,殆不見其氣。上乃遣望氣佐候其氣雲。
qí qiū, shàng xìng yōng, qiě jiāo. huò yuē wǔ dì, tài yī zhī zuǒ yě, yí lì tài yī ér shàng qīn jiāo zhī. shàng yí wèi dìng. qí rén gōng sūn qīng yuē: jīn nián dé bǎo dǐng, qí dōng xīn sì shuò dàn dōng zhì, yǔ huáng dì shí děng. qīng yǒu zhá shū yuē: huáng dì dé bǎo dǐng wǎn qú, wèn yú guǐ yú qū. guǐ yú qū duì yuē: dì dé bǎo dǐng shén cè, shì suì jǐ yǒu shuò dàn dōng zhì, dé tiān zhī jì, zhōng ér fù shǐ. yú shì huáng dì yíng rì tuī cè, hòu lǜ èr shí suì fù shuò dàn dōng zhì, fán èr shí tuī, sān bǎi bā shí nián, huáng dì xiān dēng yú tiān. qīng yīn suǒ zhōng yù zòu zhī. suǒ zhōng shì qí shū bù jīng, yí qí wàng shū, xiè yuē: bǎo dǐng shì yǐ jué yǐ, shàng hé yǐ wèi! qīng yīn bì rén zòu zhī. shàng dà shuō, nǎi zhào wèn qīng. duì yuē: shòu cǐ shū shēn gōng, shēn gōng yǐ sǐ. shàng yuē: shēn gōng hé rén yě? qīng yuē: shēn gōng, qí rén. yǔ ān qī shēng tōng, shòu huáng dì yán, wú shū, dú yǒu cǐ dǐng shū. yuē hàn xìng fù dāng huáng dì zhī shí. yuē hàn zhī shèng zhě zài gāo zǔ zhī sūn qiě céng sūn yě. bǎo dǐng chū ér yǔ shén tōng, fēng chán. fēng chán qī shí èr wáng, wéi huáng dì dé shàng tài shān fēng. shēn gōng yuē: hàn zhǔ yì dāng shàng fēng, shàng fēng néng xiān dēng tiān yǐ. huáng dì shí wàn zhū hóu, ér shén líng zhī fēng jū qī qiān. tiān xià míng shān bā, ér sān zài mán yí, wǔ zài zhōng guó. zhōng guó huá shān shǒu shān tài shì tài shān dōng lái, cǐ wǔ shān huáng dì zhī suǒ cháng yóu, yǔ shén huì. huáng dì qiě zhàn qiě xué xiān. huàn bǎi xìng fēi qí dào zhě, nǎi duàn zhǎn fēi guǐ shén zhě. bǎi yú suì rán hòu dé yǔ shén tōng. huáng dì jiāo yōng shàng dì, sù sān yuè. guǐ yú qū hào dà hóng, sǐ zàng yōng, gù hóng zhǒng shì yě. qí hòu huáng dì jiē wàn líng míng tíng. míng tíng zhě, gān quán yě. suǒ wèi hán mén zhě, gǔ kǒu yě. huáng dì cǎi shǒu shān tóng, zhù dǐng yú jīng shān xià. dǐng jì chéng, yǒu lóng chuí hú xún xià yíng huáng dì. huáng dì shàng qí, qún chén hòu gōng cóng shàng zhě qī shí yú rén, lóng nǎi shǎng qù. yú xiǎo chén bù dé shàng, nǎi xī chí lóng xún, lóng xún bá, duò, duò huáng dì zhī gōng. bǎi xìng yǎng wàng huáng dì jì shàng tiān, nǎi bào qí gōng yǔ hú xún hào, gù hòu shì yīn míng qí chù yuē dǐng hú, qí gōng yuē wū hào. yú shì tiān zǐ yuē: jiē hū! wú chéng dé rú huáng dì, wú shì qù qī zǐ rú tuō xùn ěr. nǎi bài qīng wèi láng, dōng shǐ hòu shén yú tài shì.
其秋,上幸雍,且郊。或曰「五帝,太一之佐也,宜立太一而上親郊之」。上疑未定。齊人公孫卿曰:「今年得寶鼎,其冬辛巳朔旦冬至,與黃帝時等。」卿有札書曰:「黃帝得寶鼎宛朐,問於鬼臾區。鬼臾區對曰:『帝得寶鼎神策,是歲己酉朔旦冬至,得天之紀,終而復始。』於是黃帝迎日推策,後率二十歲復朔旦冬至,凡二十推,三百八十年,黃帝仙登於天。」卿因所忠欲奏之。所忠視其書不經,疑其妄書,謝曰:「寶鼎事已決矣,尚何以為!」卿因嬖人奏之。上大說,乃召問卿。對曰:「受此書申公,申公已死。」上曰:「申公何人也?」卿曰:「申公,齊人。與安期生通,受黃帝言,無書,獨有此鼎書。曰『漢興復當黃帝之時』。曰『漢之聖者在高祖之孫且曾孫也。寶鼎出而與神通,封禪。封禪七十二王,唯黃帝得上泰山封』。申公曰:『漢主亦當上封,上封能仙登天矣。黃帝時萬諸侯,而神靈之封居七千。天下名山八,而三在蠻夷,五在中國。中國華山、首山、太室、泰山、東萊,此五山黃帝之所常游,與神會。黃帝且戰且學仙。患百姓非其道者,乃斷斬非鬼神者。百餘歲然後得與神通。黃帝郊雍上帝,宿三月。鬼臾區號大鴻,死葬雍,故鴻冢是也。其後黃帝接萬靈明廷。明廷者,甘泉也。所謂寒門者,谷口也。黃帝采首山銅,鑄鼎於荊山下。鼎既成,有龍垂胡珣下迎黃帝。黃帝上騎,群臣後宮從上者七十餘人,龍乃上去。餘小臣不得上,乃悉持龍珣,龍珣拔,墮,墮黃帝之弓。百姓仰望黃帝既上天,乃抱其弓與胡珣號,故後世因名其處曰鼎湖,其弓曰烏號。』」於是天子曰:「嗟乎!吾誠得如黃帝,吾視去妻子如脫鵕耳。」乃拜卿為郎,東使候神於太室。
shàng suì jiāo yōng, zhì lǒng xī, xī dēng kōng tóng, xìng gān quán. lìng cí guān kuān shū děng jù tài yī cí tán, cí tán fàng báo jì tài yī tán, tán sān gāi. wǔ dì tán huán jū qí xià, gè rú qí fāng, huáng dì xī nán, chú bā tōng guǐ dào. tài yī, qí suǒ yòng rú yōng yī zhì wù, ér jiā lǐ zǎo pú zhī shǔ, shā yī lí niú yǐ wèi zǔ dòu láo jù. ér wǔ dì dú yǒu zǔ dòu lǐ jìn. qí xià sì fāng dì, wèi zhuì shí qún shén cóng zhě jí běi dǒu yún. yǐ cí, zuò yú jiē liáo zhī. qí niú sè bái, lù jū qí zhōng, zhì zài lù zhōng, shuǐ ér jì zhī. jì rì yǐ niú, jì yuè yǐ yáng zhì tè. tài yī zhù zǎi zé yī zǐ jí xiù. wǔ dì gè rú qí sè, rì chì, yuè bái.
上遂郊雍,至隴西,西登崆峒,幸甘泉。令祠官寬舒等具太一祠壇,祠壇放薄忌太一壇,壇三垓。五帝壇環居其下,各如其方,黃帝西南,除八通鬼道。太一,其所用如雍一畤物,而加醴棗脯之屬,殺一貍牛以為俎豆牢具。而五帝獨有俎豆醴進。其下四方地,為醊食群神從者及北斗雲。已祠,胙餘皆燎之。其牛色白,鹿居其中,彘在鹿中,水而洎之。祭日以牛,祭月以羊彘特。太一祝宰則衣紫及繡。五帝各如其色,日赤,月白。
shí yī yuè xīn sì shuò dàn dōng zhì, mèi shuǎng, tiān zì shǐ jiāo bài tài yī. zhāo zhāo rì, xī xī yuè, zé yī ér jiàn tài yī rú yōng jiāo lǐ. qí zàn xiǎng yuē: tiān shǐ yǐ bǎo dǐng shén cè shòu huáng dì, shuò ér yòu shuò, zhōng ér fù shǐ, huáng dì jìng bài jiàn yān. ér yī shàng huáng. qí cí liè huǒ mǎn tán, tán páng hēng chuī jù. yǒu sī yún cí shàng yǒu guāng yān. gōng qīng yán huáng dì shǐ jiāo jiàn tài yī yún yáng, yǒu sī fèng xuān yù jiā shēng jiàn xiǎng. shì yè yǒu měi guāng, jí zhòu, huáng qì shàng shǔ tiān. tài shǐ gōng cí guān kuān shū děng yuē: shén líng zhī xiū, yòu fú zhào xiáng, yí yīn cǐ dì guāng yù lì tài zhì tán yǐ míng yīng. lìng tài zhù lǐng, qiū jí là jiān cí. sān suì tiān zǐ yī jiāo jiàn.
十一月辛巳朔旦冬至,昧爽,天字始郊拜太一。朝朝日,夕夕月,則揖;而見太一如雍郊禮。其贊饗曰:「天始以寶鼎神策授皇帝,朔而又朔,終而復始,皇帝敬拜見焉。」而衣上黃。其祠列火滿壇,壇旁亨炊具。有司雲「祠上有光焉」。公卿言「皇帝始郊見太一雲陽,有司奉瑄玉嘉牲薦饗。是夜有美光,及晝,黃氣上屬天」。太史公、祠官寬舒等曰:「神靈之休,祐福兆祥,宜因此地光域立太畤壇以明應。令太祝領,秋及臘間祠。三歲天子一郊見。」
qí qiū, wèi fá nán yuè, gào dǎo tài yī. yǐ mǔ jīng huà fān rì yuè běi dǒu dēng lóng, yǐ xiàng tài yī sān xīng, wèi tài yī fēng, mìng yuē líng qí. wèi bīng dǎo, zé tài shǐ fèng yǐ zhǐ suǒ fá guó. ér wǔ lì jiāng jūn shǐ bù gǎn rù hǎi, zhī tài shān cí. shàng shǐ rén suí yàn, shí wú suǒ jiàn. wǔ lì wàng yán jiàn qí shī, qí fāng jǐn, duō bù chóu. shàng nǎi zhū wǔ lì.
其秋,為伐南越,告禱太一。以牡荊畫幡日月北斗登龍,以象太一三星,為太一鋒,命曰「靈旗」。為兵禱,則太史奉以指所伐國。而五利將軍使不敢入海,之泰山祠。上使人隨驗,實毋所見。五利妄言見其師,其方盡,多不讎。上乃誅五利。
qí dōng, gōng sūn qīng hòu shén hé nán, yán jiàn xiān rén jī gōu shì chéng shàng, yǒu wù rú zhì, wǎng lái chéng shàng. tiān zǐ qīn xìng gōu shì chéng shì jī. wèn qīng: dé wú xiào wén chéng wǔ lì hū? qīng yuē: xiān zhě fēi yǒu qiú rén zhǔ, rén zhǔ zhě qiú zhī. qí dào fēi shǎo kuān jiǎ, shén bù lái. yán shén shì, shì rú yū dàn, jī yǐ suì nǎi kě zhì yě. yú shì jùn guó gè chú dào, shàn zhì gōng guān míng shān shén cí suǒ, yǐ wàng xìng.
其冬,公孫卿候神河南,言見仙人跡緱氏城上,有物如雉,往來城上。天子親幸緱氏城視跡。問卿:「得毋效文成、五利乎?」卿曰:「仙者非有求人主,人主者求之。其道非少寬假,神不來。言神事,事如迂誕,積以歲乃可致也。」於是郡國各除道,繕治宮觀名山神祠所,以望幸。
qí chūn, jì miè nán yuè, shàng yǒu bì chén lǐ yán nián yǐ hǎo yīn jiàn. shàng shàn zhī, xià gōng qīng yì, yuē: mín jiān cí shàng yǒu gǔ wǔ lè, jīn jiāo sì ér wú lè, qǐ chēng hū? gōng qīng yuē: gǔ zhě cí tiān dì jiē yǒu lè, ér shén qí kě dé ér lǐ. huò yuē: tài dì shǐ sù nǚ gǔ wǔ shí xián sè, bēi, dì jìn bù zhǐ, gù pò qí sè wèi èr shí wǔ xián. yú shì sāi nán yuè, dǎo cí tài yī hòu tǔ, shǐ yòng lè wǔ, yì zhào gē ér, zuò èr shí wǔ xián jí kōng hóu qín sè zì cǐ qǐ.
其春,既滅南越,上有嬖臣李延年以好音見。上善之,下公卿議,曰:「民間祠尚有鼓舞樂,今郊祀而無樂,豈稱乎?」公卿曰:「古者祠天地皆有樂,而神祇可得而禮。」或曰:「太帝使素女鼓五十弦瑟,悲,帝禁不止,故破其瑟為二十五弦。」於是塞南越,禱祠太一、后土,始用樂舞,益召歌兒,作二十五弦及空侯琴瑟自此起。
qí lái nián dōng, shàng yì yuē: gǔ zhě xiān zhèn bīng zé lǚ, rán hòu fēng chán. nǎi suì běi xún shuò fāng, lè bīng shí yú wàn, hái jì huáng dì zhǒng qiáo shān, shì bīng xū rú. shàng yuē: wú wén huáng dì bù sǐ, jīn yǒu zhǒng, hé yě? huò duì yuē: huáng dì yǐ xiān shàng tiān, qún chén zàng qí yì guān. jì zhì gān quán, wèi qiě yòng shì tài shān, xiān lèi cí tài yī.
其來年冬,上議曰:「古者先振兵澤旅,然後封禪。」乃遂北巡朔方,勒兵十餘萬,還祭黃帝冢橋山,釋兵須如。上曰:「吾聞黃帝不死,今有冢,何也?」或對曰:「黃帝已仙上天,群臣葬其衣冠。」既至甘泉,為且用事泰山,先類祠太一。
zì dé bǎo dǐng, shàng yǔ gōng qīng zhū shēng yì fēng chán. fēng chán yòng xī kuàng jué, mò zhī qí yí lǐ, ér qún rú cǎi fēng chán shàng shū zhōu guān wáng zhì zhī wàng sì shè niú shì. qí rén dīng gōng nián jiǔ shí yú, yuē: fēng chán zhě, hé bù sǐ zhī míng yě. qín huáng dì bù dé shàng fēng, bì xià bì yù shàng, shāo shàng jí wú fēng yǔ, suì shàng fēng yǐ. shàng yú shì nǎi lìng zhū rú xí shè niú, cǎo fēng chán yí. shù nián, zhì qiě xíng. tiān zǐ jì wén gōng sūn qīng jí fāng shì zhī yán, huáng dì yǐ shàng fēng chán, jiē zhì guài wù yǔ shén tōng, yù fàng huáng dì yǐ shàng jiē shén xiān rén péng lái shì, gāo shì bǐ dé yú jiǔ huáng, ér pō cǎi rú shù yǐ wén zhī. qún rú jì yǐ bù néng biàn míng fēng chán shì, yòu qiān jū yú shī shū gǔ wén ér bù néng chěng. shàng wèi fēng chán cí qì shì qún rú, qún rú huò yuē bù yǔ gǔ tóng, xú yǎn yòu yuē tài cháng zhū shēng xíng lǐ bù rú lǔ shàn, zhōu bà shǔ tú fēng chán shì, yú shì shàng chù yǎn bà, ér jǐn bà zhū rú bù yòng.
自得寶鼎,上與公卿諸生議封禪。封禪用希曠絕,莫知其儀禮,而群儒采封禪尚書、周官、王制之望祀射牛事。齊人丁公年九十餘,曰:「封禪者,合不死之名也。秦皇帝不得上封,陛下必欲上,稍上即無風雨,遂上封矣。」上於是乃令諸儒習射牛,草封禪儀。數年,至且行。天子既聞公孫卿及方士之言,黃帝以上封禪,皆致怪物與神通,欲放黃帝以上接神仙人蓬萊士,高世比德於九皇,而頗采儒術以文之。群儒既已不能辨明封禪事,又牽拘於詩書古文而不能騁。上為封禪祠器示群儒,群儒或曰「不與古同」,徐偃又曰「太常諸生行禮不如魯善」,周霸屬圖封禪事,於是上絀偃、霸,而盡罷諸儒不用。
sān yuè, suì dōng xìng gōu shì, lǐ dēng zhōng yuè tài shì. cóng guān zài shān xià wén ruò yǒu yán wàn suì yún. wèn shàng, shàng bù yán wèn xià, xià bù yán. yú shì yǐ sān bǎi hù fēng tài shì fèng cí, mìng yuē chóng gāo yì. dōng shàng tài shān, tài shān zhī cǎo mù yè wèi shēng, nǎi lìng rén shàng shí lì zhī tài shān diān.
三月,遂東幸緱氏,禮登中嶽太室。從官在山下聞若有言「萬歲」雲。問上,上不言;問下,下不言。於是以三百戶封太室奉祠,命曰崇高邑。東上泰山,泰山之草木葉未生,乃令人上石立之泰山巔。
shàng suì dōng xún hǎi shàng, xíng lǐ cí bā shén. qí rén zhī shàng shū yán shén guài qí fāng zhě yǐ wàn shù, rán wú yàn zhě. nǎi yì fā chuán, lìng yán hǎi zhōng shén shān zhě shù qiān rén qiú péng lái shén rén. gōng sūn qīng chí jié cháng xiān xíng hòu míng shān, zhì dōng lái, yán yè jiàn dà rén, zhǎng shù zhàng, jiù zhī zé bù jiàn, jiàn qí jī shén dà, lèi qín shòu yún. qún chén yǒu yán jiàn yī lǎo fù qiān gǒu, yán wú yù jiàn jù gōng, yǐ hū bù jiàn. shàng jí jiàn dà jī, wèi xìn, jí qún chén yǒu yán lǎo fù, zé dà yǐ wèi xiān rén yě. sù liú hǎi shàng, yǔ fāng shì chuán chē jí jiān shǐ qiú xiān rén yǐ qiān shù.
上遂東巡海上,行禮祠八神。齊人之上疏言神怪奇方者以萬數,然無驗者。乃益發船,令言海中神山者數千人求蓬萊神人。公孫卿持節常先行候名山,至東萊,言夜見大人,長數丈,就之則不見,見其跡甚大,類禽獸雲。群臣有言見一老父牽狗,言「吾欲見巨公」,已忽不見。上即見大跡,未信,及群臣有言老父,則大以為仙人也。宿留海上,予方士傳車及間使求仙人以千數。
sì yuè, hái zhì fèng gāo. shàng niàn zhū rú jí fāng shì yán fēng chán rén rén shū, bù jīng, nán shī xíng. tiān zǐ zhì liáng fù, lǐ cí dì zhǔ. yǐ mǎo, lìng shì zhōng rú zhě pí biàn jiàn shēn, shè niú xíng shì. fēng tài shān xià dōng fāng, rú jiāo cí tài yī zhī lǐ. fēng guǎng zhàng èr chǐ, gāo jiǔ chǐ, qí xià zé yǒu yù dié shū, shū mì. lǐ bì, tiān zǐ dú yǔ shì zhōng fèng chē zi hóu shàng tài shān, yì yǒu fēng. qí shì jiē jìn. míng rì, xià yīn dào. bǐng chén, chán tài shān xià zhǐ dōng běi sù rán shān, rú jì hòu tǔ lǐ. tiān zǐ jiē qīn bài jiàn, yī shàng huáng ér jǐn yòng lè yān. jiāng huái jiān yī máo sān jí wèi shén jí. wǔ sè tǔ yì zá fēng. zòng yuǎn fāng qí shòu fēi qín jí bái zhì zhū wù, pō yǐ jiā lǐ. sì niú xī xiàng zhī shǔ bù yòng. jiē zhì tài shān jì hòu tǔ. fēng chán cí qí yè ruò yǒu guāng, zhòu yǒu bái yún qǐ fēng zhōng.
四月,還至奉高。上念諸儒及方士言封禪人人殊,不經,難施行。天子至梁父,禮祠地主。乙卯,令侍中儒者皮弁薦紳,射牛行事。封泰山下東方,如郊祠太一之禮。封廣丈二尺,高九尺,其下則有玉牒書,書祕。禮畢,天子獨與侍中奉車子侯上泰山,亦有封。其事皆禁。明日,下陰道。丙辰,禪泰山下阯東北肅然山,如祭后土禮。天子皆親拜見,衣上黃而盡用樂焉。江淮間一茅三脊為神藉。五色土益雜封。縱遠方奇獸蜚禽及白雉諸物,頗以加禮。兕牛犀象之屬不用。皆至泰山祭后土。封禪祠;其夜若有光,晝有白雲起封中。
tiān zǐ cóng chán hái, zuò míng táng, qún chén gèng shàng shòu. yú shì zhì zhào yù shǐ: zhèn yǐ miǎo miǎo zhī shēn chéng zhì zūn, jīng jīng yān jù bù rèn. wéi dé fěi bó, bù míng yú lǐ lè. xiū cí tài yī, ruò yǒu xiàng jǐng guāng, lù rú yǒu wàng, zhèn yú guài wù, yù zhǐ bù gǎn, suì dēng fēng tài shān, zhì yú liáng fù, ér hòu chán sù rán. zì xīn, jiā yǔ shì dài fū gēng shǐ, cì mín bǎi hù niú yī jiǔ shí shí, jiā nián bā shí gū guǎ bù bó èr pǐ. fù bó fèng gāo shé qiū lì chéng, wú chū jīn nián zū shuì. qí dà shè tiān xià, rú yǐ mǎo shè lìng. xíng suǒ guò wú yǒu fù zuò. shì zài èr nián qián, jiē wù tīng zhì. yòu xià zhào yuē: gǔ zhě tiān zǐ wǔ zài yī xún shòu, yòng shì tài shān, zhū hóu yǒu zhāo sù dì. qí lìng zhū hóu gè zhì dǐ tài shān xià.
天子從禪還,坐明堂,群臣更上壽。於是制詔御史:「朕以眇眇之身承至尊,兢兢焉懼不任。維德菲薄,不明於禮樂。脩祠太一,若有象景光,籙如有望,震於怪物,欲止不敢,遂登封太山,至於梁父,而後禪肅然。自新,嘉與士大夫更始,賜民百戶牛一酒十石,加年八十孤寡布帛二匹。復博、奉高、蛇丘、歷城,無出今年租稅。其大赦天下,如乙卯赦令。行所過毋有復作。事在二年前,皆勿聽治。」又下詔曰:「古者天子五載一巡狩,用事泰山,諸侯有朝宿地。其令諸侯各治邸泰山下。」
tiān zǐ jì yǐ fēng tài shān, wú fēng yǔ zāi, ér fāng shì gèng yán péng lái zhū shén ruò jiāng kě dé, yú shì shàng xīn rán shù jǐ yù zhī, nǎi fù dōng zhì hǎi shàng wàng, jì yù péng lái yān. fèng chē zi hóu bào bìng, yī rì sǐ. shàng nǎi suì qù, bìng hǎi shàng, běi zhì jié shí, xún zì liáo xī, lì běi biān zhì jiǔ yuán. wǔ yuè, fǎn zhì gān quán. yǒu sī yán bǎo dǐng chū wèi yuán dǐng, yǐ jīn nián wèi yuán fēng yuán nián.
天子既已封泰山,無風雨災,而方士更言蓬萊諸神若將可得,於是上欣然庶幾遇之,乃復東至海上望,冀遇蓬萊焉。奉車子侯暴病,一日死。上乃遂去,並海上,北至碣石,巡自遼西,歷北邊至九原。五月,反至甘泉。有司言寶鼎出為元鼎,以今年為元封元年。
qí qiū, yǒu xīng fú yú dōng jǐng. hòu shí yú rì, yǒu xīng fú yú sān néng. wàng qì wáng shuò yán: hòu dú jiàn tián xīng chū rú guā, shí qǐng fù rù yān. yǒu sī jiē yuē: bì xià jiàn hàn jiā fēng chán, tiān qí bào dé xīng yún.
其秋,有星茀於東井。後十餘日,有星茀於三能。望氣王朔言:「候獨見填星出如瓜,食頃復入焉。」有司皆曰:「陛下建漢家封禪,天其報德星雲。」
qí lái nián dōng, jiāo yōng wǔ dì. hái, bài zhù cí tài yī. zàn xiǎng yuē: dé xīng zhāo yǎn, jué wéi xiū xiáng. shòu xīng réng chū, yuān yào guāng míng. xìn xīng zhāo jiàn, huáng dì jìng bài tài zhù zhī xiǎng.
其來年冬,郊雍五帝。還,拜祝祠太一。贊饗曰:「德星昭衍,厥維休祥。壽星仍出,淵耀光明。信星昭見,皇帝敬拜太祝之享。」
qí chūn, gōng sūn qīng yán jiàn shén rén dōng lái shān, ruò yún yù jiàn tiān zǐ. tiān zǐ yú shì xìng gōu shì chéng, bài qīng wèi zhōng dài fū. suì zhì dōng lái, sù liú zhī shù rì, wú suǒ jiàn, jiàn dà rén jī yún. fù qiǎn fāng shì qiú shén guài cǎi zhī yào yǐ qiān shù. shì suì hàn. yú shì tiān zǐ jì chū wú míng, nǎi dǎo wàn lǐ shā, guò cí tài shān. hái zhì hù zǐ, zì lín sāi jué hé, liú èr rì, shěn cí ér qù. shǐ èr qīng jiāng zú sāi jué hé, xǐ èr qú, fù yǔ zhī gù jī yān.
其春,公孫卿言見神人東萊山,若雲「欲見天子」。天子於是幸緱氏城,拜卿為中大夫。遂至東萊,宿留之數日,無所見,見大人跡雲。復遣方士求神怪采芝藥以千數。是歲旱。於是天子既出無名,乃禱萬里沙,過祠泰山。還至瓠子,自臨塞決河,留二日,沈祠而去。使二卿將卒塞決河,徙二渠,復禹之故跡焉。
shì shí jì miè liǎng yuè, yuè rén yǒng zhī nǎi yán yuè rén sú guǐ, ér qí cí jiē jiàn guǐ, shù yǒu xiào. xī dōng ōu wáng jìng guǐ, shòu bǎi liù shí suì. hòu shì dài màn, gù shuāi hào. nǎi lìng yuè wū lì yuè zhù cí, ān tái wú tán, yì cí tiān shén shàng dì bǎi guǐ, ér yǐ jī bo. shàng xìn zhī, yuè cí jī bo shǐ yòng.
是時既滅兩越,越人勇之乃言「越人俗鬼,而其祠皆見鬼,數有效。昔東甌王敬鬼,壽百六十歲。後世怠慢,故衰秏」。乃令越巫立越祝祠,安台無壇,亦祠天神上帝百鬼,而以雞卜。上信之,越祠雞卜始用。
gōng sūn qīng yuē: xiān rén kě jiàn, ér shàng wǎng cháng jù, yǐ gù bù jiàn. jīn bì xià kě wèi guān, rú gōu chéng, zhì pú zǎo, shén rén yí kě zhì yě. qiě xiān rén hǎo lóu jū. yú shì shàng lìng zhǎng ān zé zuò fēi lián guì guān, gān quán zé zuò yì yán shòu guān, shǐ qīng chí jié shè jù ér hòu shén rén. nǎi zuò tōng tiān jīng tái, zhì cí jù qí xià, jiāng zhāo lái xiān shén rén zhī shǔ. yú shì gān quán gèng zhì qián diàn, shǐ guǎng zhū gōng shì. xià, yǒu zhī shēng diàn fáng nèi zhōng. tiān zǐ wèi sāi hé, xìng tōng tiān tāi, ruò jiàn yǒu guāng yún, nǎi xià zhào: gān quán fáng zhōng shēng zhī jiǔ jīng, shè tiān xià, wú yǒu fù zuò.
公孫卿曰:「仙人可見,而上往常遽,以故不見。今陛下可為觀,如緱城,置脯棗,神人宜可致也。且仙人好樓居。」於是上令長安則作蜚廉桂觀,甘泉則作益延壽觀,使卿持節設具而候神人。乃作通天莖台,置祠具其下,將招來仙神人之屬。於是甘泉更置前殿,始廣諸宮室。夏,有芝生殿房內中。天子為塞河,興通天台,若見有光雲,乃下詔:「甘泉房中生芝九莖,赦天下,毋有復作。」
qí míng nián, fá cháo xiān. xià, hàn. gōng sūn qīng yuē: huáng dì shí fēng zé tiān hàn, gān fēng sān nián. shàng nǎi xià zhào yuē: tiān hàn, yì gān fēng hū? qí lìng tiān xià zūn cí líng xīng yān.
其明年,伐朝鮮。夏,旱。公孫卿曰:「黃帝時封則天旱,乾封三年。」上乃下詔曰:「天旱,意乾封乎?其令天下尊祠靈星焉。」
qí míng nián, shàng jiāo yōng, tōng huí zhōng dào, xún zhī. chūn, zhì míng zé, cóng xī hé guī.
其明年,上郊雍,通回中道,巡之。春,至鳴澤,從西河歸。
qí míng nián dōng, shàng xún nán jùn, zhì jiāng líng ér dōng. dēng lǐ qián zhī tiān zhù shān, hào yuē nán yuè. fú jiāng, zì xún yáng chū cōng yáng, guò péng lí, lǐ qí míng shān chuān. běi zhì láng yá, bìng hǎi shàng. sì yuè zhōng, zhì fèng gāo xiū fēng yān.
其明年冬,上巡南郡,至江陵而東。登禮灊之天柱山,號曰南嶽。浮江,自尋陽出樅陽,過彭蠡,禮其名山川。北至琅邪,並海上。四月中,至奉高脩封焉。
chū, tiān zǐ fēng tài shān, tài shān dōng běi zhǐ gǔ shí yǒu míng táng chù, chù xiǎn bù chǎng. shàng yù zhì míng táng fèng gāo páng, wèi xiǎo qí zhì dù. jì nán rén gōng
初,天子封泰山,泰山東北阯古時有明堂處,處險不敞。上欲治明堂奉高旁,未曉其制度。濟南人公
dài shàng huáng dì shí míng táng tú. míng táng tú zhōng yǒu yī diàn, sì miàn wú bì, yǐ máo gài, tōng shuǐ, huán gōng yuán wèi yī fù dào, shàng yǒu lóu, cóng xī nán rù, mìng yuē kūn lún, tiān zǐ cóng zhī rù, yǐ bài cí shàng dì yān. yú shì shàng lìng fèng gāo zuò míng táng wèn shàng, rú dài tú. jí wǔ nián xiū fēng, zé cí tài yī wǔ dì yú míng táng shàng zuò, lìng gāo huáng dì cí zuò duì zhī. cí hòu tǔ yú xià fáng, yǐ èr shí tài láo. tiān zǐ cóng kūn lún dào rù, shǐ bài míng táng rú jiāo lǐ. lǐ bì, liáo táng xià. ér shàng yòu shàng tài shān, zì yǒu mì cí qí diān. ér tài shān xià cí wǔ dì, gè rú qí fāng, huáng dì bìng chì dì, ér yǒu sī shì cí yān. shān shàng jǔ huǒ, xià xī yīng zhī.
帶上黃帝時明堂圖。明堂圖中有一殿,四面無壁,以茅蓋,通水,圜宮垣為衤復道,上有樓,從西南入,命曰崑崙,天子從之入,以拜祠上帝焉。於是上令奉高作明堂汶上,如帶圖。及五年脩封,則祠太一、五帝於明堂上坐,令高皇帝祠坐對之。祠后土於下房,以二十太牢。天子從崑崙道入,始拜明堂如郊禮。禮畢,燎堂下。而上又上泰山,自有祕祠其巔。而泰山下祠五帝,各如其方,黃帝並赤帝,而有司侍祠焉。山上舉火,下悉應之。
qí hòu èr suì, shí yī yuè jiǎ zǐ shuò dàn dōng zhì, tuī lì zhě yǐ běn tǒng. tiān zǐ qīn zhì tài shān, yǐ shí yī yuè jiǎ zǐ shuò dàn dōng zhì rì cí shàng dì míng táng, wú xiū fēng chán. qí zàn xiǎng yuē: tiān zēng shòu huáng dì tài yuán shén cè, zhōu ér fù shǐ. huáng dì jìng bài tài yī. dōng zhì hǎi shàng, kǎo rù hǎi jí fāng shì qiú shén zhě, mò yàn, rán yì qiǎn, jì yù zhī.
其後二歲,十一月甲子朔旦冬至,推歷者以本統。天子親至泰山,以十一月甲子朔旦冬至日祠上帝明堂,毋脩封禪。其贊饗曰:「天增授皇帝太元神策,周而復始。皇帝敬拜太一。」東至海上,考入海及方士求神者,莫驗,然益遣,冀遇之。
shí yī yuè yǐ yǒu, bǎi liáng zāi. shí èr yuè jiǎ wǔ shuò, shàng qīn chán gāo lǐ, cí hòu tǔ. lín bó hǎi, jiāng yǐ wàng sì péng lái zhī shǔ, jì zhì shū tíng yān.
十一月乙酉,柏梁災。十二月甲午朔,上親禪高里,祠后土。臨勃海,將以望祀蓬萊之屬,冀至殊廷焉。
shàng hái, yǐ bǎi liáng zāi gù, cháo shòu jì gān quán. gōng sūn qīng yuē: huáng dì jiù qīng líng tái, shí èr rì shāo, huáng dì nǎi zhì míng tíng. míng tíng, gān quán yě. fāng shì duō yán gǔ dì wáng yǒu dōu gān quán zhě. qí hòu tiān zǐ yòu cháo zhū hóu gān quán, gān quán zuò zhū hóu dǐ. yǒng zhī nǎi yuē: yuè sú yǒu huǒ zāi, fù qǐ wū bì yǐ dà, yòng shèng fú zhī. yú shì zuò jiàn zhāng gōng, dù wèi qiān mén wàn hù. qián diàn dù gāo wèi yāng. qí dōng zé fèng què, gāo èr shí yú zhàng. qí xī zé táng zhōng, shù shí lǐ hǔ quān. qí běi zhì dà chí, jiàn tái gāo èr shí yú zhàng, mìng yuē tài yè chí, zhōng yǒu péng lái fāng zhàng yíng zhōu hú liáng, xiàng hǎi zhōng shén shān guī yú zhī shǔ. qí nán yǒu yù táng bì mén dà niǎo zhī shǔ. nǎi lì shén míng tái jǐng gàn lóu, dù wǔ shí zhàng, niǎn dào xiāng shǔ yān.
上還,以柏梁災故,朝受計甘泉。公孫卿曰:「黃帝就青靈台,十二日燒,黃帝乃治明廷。明廷,甘泉也。」方士多言古帝王有都甘泉者。其後天子又朝諸侯甘泉,甘泉作諸侯邸。勇之乃曰:「越俗有火災,復起屋必以大,用勝服之。」於是作建章宮,度為千門萬戶。前殿度高未央。其東則鳳闕,高二十餘丈。其西則唐中,數十里虎圈。其北治大池,漸台高二十餘丈,命曰太液池,中有蓬萊、方丈、瀛洲、壺梁,象海中神山龜魚之屬。其南有玉堂、璧門、大鳥之屬。乃立神明台、井幹樓,度五十丈,輦道相屬焉。
xià, hàn gǎi lì, yǐ zhēng yuè wèi suì shǒu, ér sè shàng huáng, guān míng gèng yìn zhāng yǐ wǔ zì, wèi tài chū yuán nián. shì suì, xī fá dà yuān. huáng dà qǐ. dīng fū rén luò yáng yú chū děng yǐ fāng cí zǔ xiōng nú dà yuān yān.
夏,漢改歷,以正月為歲首,而色上黃,官名更印章以五字,為太初元年。是歲,西伐大宛。蝗大起。丁夫人、雒陽虞初等以方祠詛匈奴、大宛焉。
qí míng nián, yǒu sī shàng yán yōng wǔ zhì wú láo shú jù, fēn fāng bù bèi. nǎi lìng cí guān jìn zhì dú láo jù, sè shí suǒ shèng, ér yǐ mù yú mǎ dài jū yān. dú wǔ yuè cháng jū, xíng qīn jiāo yòng jū. jí zhū míng shān chuān yòng jū zhě, xī yǐ mù yú mǎ dài. xíng guò, nǎi yòng jū. tā lǐ rú gù.
其明年,有司上言雍五畤無牢熟具,芬芳不備。乃令祠官進畤犢牢具,色食所勝,而以木禺馬代駒焉。獨五月嘗駒,行親郊用駒。及諸名山川用駒者,悉以木禺馬代。行過,乃用駒。他禮如故。
qí míng nián, dōng xún hǎi shàng, kǎo shén xiān zhī shǔ, wèi yǒu yàn zhě. fāng shì yǒu yán huáng dì shí wèi wǔ chéng shí èr lóu, yǐ hòu shén rén yú zhí qī, mìng yuē yíng nián. shàng xǔ zuò zhī rú fāng, mìng yuē míng nián. shàng qīn lǐ cí shàng dì yān.
其明年,東巡海上,考神仙之屬,未有驗者。方士有言「黃帝時為五城十二樓,以候神人於執期,命曰迎年」。上許作之如方,命曰明年。上親禮祠上帝焉。
gōng
公
dài yuē: huáng dì shí suī fēng tài shān, rán fēng hòu fēng jù qí bó lìng huáng dì fēng dōng tài shān, chán fán shān, hé fú, rán hòu bù sǐ yān. tiān zǐ jì lìng shè cí jù, zhì dōng tài shān, tài shān bēi xiǎo, bù chēng qí shēng, nǎi lìng cí guān lǐ zhī, ér bù fēng chán yān. qí hòu lìng dài fèng cí hòu shén wù. xià, suì hái tài shān, xiū wǔ nián zhī lǐ rú qián, ér jiā yǐ chán cí shí lǘ. shí lǘ zhě, zài tài shān xià zhǐ nán fāng, fāng shì duō yán cǐ xiān rén zhī lǘ yě, gù shàng qīn chán yān.
帶曰:「黃帝時雖封泰山,然風后、封巨、岐伯令黃帝封東泰山,禪凡山,合符,然後不死焉。」天子既令設祠具,至東泰山,泰山卑小,不稱其聲,乃令祠官禮之,而不封禪焉。其後令帶奉祠候神物。夏,遂還泰山,脩五年之禮如前,而加以禪祠石閭。石閭者,在泰山下阯南方,方士多言此仙人之閭也,故上親禪焉。
qí hòu wǔ nián, fù zhì tài shān xiū fēng. hái guò jì héng shān.
其後五年,復至泰山脩封。還過祭恆山。
jīn tiān zǐ suǒ xìng cí, tài yī hòu tǔ, sān nián qīn jiāo cí, jiàn hàn jiā fēng chán, wǔ nián yī xiū fēng. báo jì tài yī jí sān yī míng yáng mǎ xíng chì xīng, wǔ, kuān shū zhī cí guān yǐ suì shí zhì lǐ. fán liù cí, jiē tài zhù lǐng zhī. zhì rú bā shén zhū shén, míng nián fán shān tā míng cí, xíng guò zé cí, xíng qù zé yǐ. fāng shì suǒ xìng cí, gè zì zhǔ, qí rén zhōng zé yǐ, cí guān bù zhǔ. tā cí jiē rú qí gù. jīn shàng fēng chán, qí hòu shí èr suì ér hái, biàn yú wǔ yuè sì dú yǐ. ér fāng shì zhī hòu cí shén rén, rù hǎi qiú péng lái, zhōng wú yǒu yàn. ér gōng sūn qīng zhī hòu shén zhě, yóu yǐ dà rén zhī jī wèi jiě, wú yǒu xiào. tiān zǐ yì dài yàn fāng shì zhī guài yū yǔ yǐ, rán jī mí bù jué, jì yù qí zhēn. zì cǐ zhī hòu, fāng shì yán shén cí zhě mí zhòng, rán qí xiào kě dǔ yǐ.
今天子所興祠,太一、后土,三年親郊祠,建漢家封禪,五年一脩封。薄忌太一及三一、冥羊、馬行、赤星,五,寬舒之祠官以歲時致禮。凡六祠,皆太祝領之。至如八神諸神,明年、凡山他名祠,行過則祠,行去則已。方士所興祠,各自主,其人終則已,祠官不主。他祠皆如其故。今上封禪,其後十二歲而還,遍於五嶽、四瀆矣。而方士之候祠神人,入海求蓬萊,終無有驗。而公孫卿之候神者,猶以大人之跡為解,無有效。天子益怠厭方士之怪迂語矣,然羈縻不絕,冀遇其真。自此之後,方士言神祠者彌眾,然其效可睹矣。
tài shǐ gōng yuē: yú cóng xún jì tiān dì zhū shén míng shān chuān ér fēng chán yān. rù shòu gōng shì cí shén yǔ, jiū guān fāng shì cí guān zhī yì, yú shì tuì ér lùn cì zì gǔ yǐ lái yòng shì yú guǐ shén zhě, jù jiàn qí biǎo lǐ. hòu yǒu jūn zǐ, dé yǐ lǎn yān. ruò zhì zǔ dòu guī bì zhī xiáng, xiàn chóu zhī lǐ, zé yǒu sī cún.
太史公曰:余從巡祭天地諸神名山川而封禪焉。入壽宮侍祠神語,究觀方士祠官之意,於是退而論次自古以來用事於鬼神者,具見其表里。後有君子,得以覽焉。若至俎豆珪幣之詳,獻酬之禮,則有司存。
lǐ zài shēng zhōng, shū chēng sì lèi. gǔ jīn shèng diǎn, huáng wáng néng shì. dēng fēng bào tiān, jiàng chán chú dì. fēi yīng téng shí, jīn ní shí jì. hàn chéng yí xù, sī dào bù zhuì. xiān lǘ sù rán, yáng xiū lēi zhì.
禮載「升中」,書稱「肆類」。古今盛典,皇王能事。登封報天,降禪除地。飛英騰實,金泥石記。漢承遺緒,斯道不墜。仙閭、肅然,揚休勒志。