jì bù zhě, chǔ rén yě. wèi qì rèn xiá, yǒu míng yú chǔ. xiàng jí shǐ jiāng bīng, shù jiǒng hàn wáng. jí xiàng yǔ miè, gāo zǔ gòu qiú bù qiān jīn, gǎn yǒu shě nì, zuì jí sān zú. jì bù nì pú yáng zhōu shì. zhōu shì yuē:" hàn gòu jiāng jūn jí, jī qiě zhì chén jiā, jiāng jūn néng tīng chén, chén gǎn xiàn jì jí bù néng, yuán xiān zì jǐng." jì bù xǔ zhī. nǎi kūn qián jì bù, yī hè yī, zhì guǎng liǔ chē zhōng, bìng yǔ qí jiā tóng shù shí rén, zhī lǔ zhū jiā suǒ mài zhī. zhū jiā xīn zhī shì jì bù, nǎi mǎi ér zhì zhī tián. jiè qí zǐ yuē:" tián shì tīng cǐ nú, bì yǔ tóng shí." zhū jiā nǎi chéng yáo chē zhī luò yáng, jiàn rǔ yīn hóu téng gōng. téng gōng liú zhū jiā yǐn shù rì. yīn wèi téng gōng yuē:" jì bù hé dà zuì, ér shàng qiú zhī jí yě?" téng gōng yuē:" bù shù wèi xiàng yǔ jiǒng shàng, shàng yuàn zhī, gù bì yù de zhī." zhū jiā yuē:" jūn shì jì bù hé rú rén yě?" yuē:" xián zhě yě." zhū jiā yuē:" chén gè wèi qí zhǔ yòng, jì bù wèi xiàng jí yòng, zhí ěr. xiàng shì chén kě jǐn zhū xié? jīn shàng shǐ dé tiān xià, dú yǐ jǐ zhī sī yuàn qiú yī rén, hé shì tiān xià zhī bù guǎng yě! qiě yǐ jì bù zhī xián ér hàn qiú zhī jí rú cǐ, cǐ bù běi zǒu hú jí nán zǒu yuè ěr. fū jì zhuàng shì yǐ zī dí guó, cǐ wǔ zǐ xū suǒ yǐ biān jīng píng wáng zhī mù yě. jūn hé bù cóng róng wèi shàng yán xié?" rǔ yīn hóu téng gōng xīn zhī zhū jiā dà xiá, yì jì bù nì qí suǒ, nǎi xǔ yuē:" nuò." dài jiān, guǒ yán rú zhū jiā zhǐ. shàng nǎi shè jì bù. dàng shì shí, zhū gōng jiē duō jì bù néng cuī gāng wéi róu, zhū jiā yì yǐ cǐ míng wén dāng shì. jì bù zhào jiàn, xiè, shàng bài wèi láng zhōng.
季布者,楚人也。为气任侠,有名於楚。项籍使将兵,数窘汉王。及项羽灭,高祖购求布千金,敢有舍匿,罪及三族。季布匿濮阳周氏。周氏曰:“汉购将军急,迹且至臣家,将军能听臣,臣敢献计;即不能,原先自刭。”季布许之。乃髡钳季布,衣褐衣,置广柳车中,并与其家僮数十人,之鲁硃家所卖之。硃家心知是季布,乃买而置之田。诫其子曰:“田事听此奴,必与同食。”硃家乃乘轺车之洛阳,见汝阴侯滕公。滕公留硃家饮数日。因谓滕公曰:“季布何大罪,而上求之急也?”滕公曰:“布数为项羽窘上,上怨之,故必欲得之。”硃家曰:“君视季布何如人也?”曰:“贤者也。”硃家曰:“臣各为其主用,季布为项籍用,职耳。项氏臣可尽诛邪?今上始得天下,独以己之私怨求一人,何示天下之不广也!且以季布之贤而汉求之急如此,此不北走胡即南走越耳。夫忌壮士以资敌国,此伍子胥所以鞭荆平王之墓也。君何不从容为上言邪?”汝阴侯滕公心知硃家大侠,意季布匿其所,乃许曰:“诺。”待间,果言如硃家指。上乃赦季布。当是时,诸公皆多季布能摧刚为柔,硃家亦以此名闻当世。季布召见,谢,上拜为郎中。
xiào huì shí, wèi zhōng láng jiàng. chán yú cháng wèi shū mān lǚ hòu, bù xùn, lǚ hòu dà nù, zhào zhū jiàng yì zhī. shàng jiàng jūn fán kuài yuē:" chén yuán dé shí wàn zhòng, héng xíng xiōng nú zhōng." zhū jiàng jiē ā lǚ hòu yì, yuē" rán". jì bù yuē:" fán kuài kě zhǎn yě! fū gāo dì jiāng bīng sì shí yú wàn zhòng, kùn yú píng chéng, jīn kuài nài hé yǐ shí wàn zhòng héng xíng xiōng nú zhōng, miàn qī! qiě qín yǐ shì yú hú, chén shèng děng qǐ. yú jīn chuàng yí wèi chōu, kuài yòu miàn yú, yù yáo dòng tiān xià." shì shí diàn shàng jiē kǒng, tài hòu bà cháo, suì bù fù yì jī xiōng nú shì.
孝惠时,为中郎将。单于尝为书嫚吕后,不逊,吕后大怒,召诸将议之。上将军樊哙曰:“臣原得十万众,横行匈奴中。”诸将皆阿吕后意,曰“然”。季布曰:“樊哙可斩也!夫高帝将兵四十馀万众,困於平城,今哙柰何以十万众横行匈奴中,面欺!且秦以事於胡,陈胜等起。于今创痍未瘳,哙又面谀,欲摇动天下。”是时殿上皆恐,太后罢朝,遂不复议击匈奴事。
jì bù wèi hé dōng shǒu, xiào wén shí, rén yǒu yán qí xián zhě, xiào wén zhào, yù yǐ wéi yù shǐ dài fū. fù yǒu yán qí yǒng, shǐ jiǔ nán jìn. zhì, liú dǐ yī yuè, jiàn bà. jì bù yīn jìn yuē:" chén wú gōng qiè chǒng, dài zuì hé dōng. bì xià wú gù zhào chén, cǐ rén bì yǒu yǐ chén qī bì xià zhě jīn chén zhì, wú suǒ shòu shì, bà qù, cǐ rén bì yǒu yǐ huǐ chén zhě. fū bì xià yǐ yī rén zhī yù ér zhào chén, yī rén zhī huǐ ér qù chén, chén kǒng tiān xià yǒu shí wén zhī yǒu yǐ kuī bì xià yě." shàng mò rán cán, liáng jiǔ yuē:" hé dōng wú gǔ gōng jùn, gù tè zhào jūn ěr." bù cí zhī guān.
季布为河东守,孝文时,人有言其贤者,孝文召,欲以为御史大夫。复有言其勇,使酒难近。至,留邸一月,见罢。季布因进曰:“臣无功窃宠,待罪河东。陛下无故召臣,此人必有以臣欺陛下者;今臣至,无所受事,罢去,此人必有以毁臣者。夫陛下以一人之誉而召臣,一人之毁而去臣,臣恐天下有识闻之有以闚陛下也。”上默然惭,良久曰:“河东吾股肱郡,故特召君耳。”布辞之官。
chǔ rén cáo qiū shēng, biàn shì, shù zhāo quán gù jīn qián. shì guì rén zhào tóng děng, yǔ dòu zhǎng jūn shàn. jì bù wén zhī, jì shū jiàn dòu zhǎng jūn yuē:" wú wén cáo qiū shēng fēi zhǎng zhě, wù yǔ tōng." jí cáo qiū shēng guī, yù de shū qǐng jì bù. dòu zhǎng jūn yuē:" jì jiāng jūn bù shuō zú xià, zú xià wú wǎng." gù qǐng shū, suì xíng. shǐ rén xiān fā shū, jì bù guǒ dà nù, dài cáo qiū. cáo qiū zhì, jí yī jì bù yuē:" chǔ rén yàn yuē' dé huáng jīn bǎi, bù rú dé jì bù yī nuò', zú xià hé yǐ dé cǐ shēng yú liáng chǔ jiān zāi? qiě pū chǔ rén, zú xià yì chǔ rén yě. pū yóu yáng zú xià zhī míng yú tiān xià, gù bù zhòng xié? hé zú xià jù pū zhī shēn yě!" jì bù nǎi dà yuè, yǐn rù, liú shù yuè, wèi shàng kè, hòu sòng zhī. jì bù míng suǒ yǐ yì wén zhě, cáo qiū yáng zhī yě.
楚人曹丘生,辩士,数招权顾金钱。事贵人赵同等,与窦长君善。季布闻之,寄书谏窦长君曰:“吾闻曹丘生非长者,勿与通。”及曹丘生归,欲得书请季布。窦长君曰:“季将军不说足下,足下无往。”固请书,遂行。使人先发书,季布果大怒,待曹丘。曹丘至,即揖季布曰:“楚人谚曰‘得黄金百,不如得季布一诺’,足下何以得此声於梁楚间哉?且仆楚人,足下亦楚人也。仆游扬足下之名於天下,顾不重邪?何足下距仆之深也!”季布乃大说,引入,留数月,为上客,厚送之。季布名所以益闻者,曹丘扬之也。
jì bù dì jì xīn, qì gài guān zhōng, yù rén gōng jǐn, wèi rèn xiá, fāng shù qiān lǐ, shì jiē zhēng wèi zhī sǐ. cháng shā rén, wáng zhī wú, cóng yuán sī nì. zhǎng shì yuán sī, dì chù guàn fū jí fú zhī shǔ. cháng wèi zhōng sī mǎ, zhōng wèi zhì dōu bù gǎn bù jiā lǐ. shào nián duō shí shí qiè jí qí míng yǐ xíng. dàng shì shí, jì xīn yǐ yǒng, bù yǐ nuò, zhe wén guān zhōng.
季布弟季心,气盖关中,遇人恭谨,为任侠,方数千里,士皆争为之死。尝杀人,亡之吴,从袁丝匿。长事袁丝,弟畜灌夫、籍福之属。尝为中司马,中尉郅都不敢不加礼。少年多时时窃籍其名以行。当是时,季心以勇,布以诺,著闻关中。
jì bù mǔ dì dīng gōng, wèi chǔ jiāng. dīng gōng wèi xiàng yǔ zhú jiǒng gāo zǔ péng chéng xī, duǎn bīng jiē, gāo zǔ jí, gù dīng gōng yuē:" liǎng xián qǐ xiāng è zāi!" yú shì dīng gōng yǐn bīng ér hái, hàn wáng suì jiě qù. jí xiàng wáng miè, dīng gōng yè jiàn gāo zǔ. gāo zǔ yǐ dīng gōng xùn jūn zhōng, yuē:" dīng gōng wèi xiàng wáng chén bù zhōng, shǐ xiàng wáng shī tiān xià zhě, nǎi dīng gōng yě." suì zhǎn dīng gōng, yuē:" shǐ hòu shì wéi rén chén zhě wú xiào dīng gōng!"
季布母弟丁公,为楚将。丁公为项羽逐窘高祖彭城西,短兵接,高祖急,顾丁公曰:“两贤岂相戹哉!”於是丁公引兵而还,汉王遂解去。及项王灭,丁公谒见高祖。高祖以丁公徇军中,曰:“丁公为项王臣不忠,使项王失天下者,乃丁公也。”遂斩丁公,曰:“使後世为人臣者无效丁公!”
luán bù zhě, liáng rén yě. shǐ liáng wáng péng yuè wèi jiā rén shí, cháng yǔ bù yóu. qióng kùn, lìn yōng yú qí, wèi jiǔ rén bǎo. shù suì, péng yuè qù zhī jù yě zhōng wèi dào, ér bù wéi rén suǒ lüè mài, wèi nú yú yàn. wèi qí jiā zhǔ bào chóu, yàn jiāng zāng tú jǔ yǐ wéi dū wèi. zāng tú hòu wèi yàn wáng, yǐ bù wèi jiāng. jí zāng tú fǎn, hàn jī yàn, lǔ bù. liáng wáng péng yuè wén zhī, nǎi yán shàng, qǐng shú bù yǐ wéi liáng dài fū.
栾布者,梁人也。始梁王彭越为家人时,尝与布游。穷困,赁佣於齐,为酒人保。数岁,彭越去之巨野中为盗,而布为人所略卖,为奴於燕。为其家主报仇,燕将臧荼举以为都尉。臧荼後为燕王,以布为将。及臧荼反,汉击燕,虏布。梁王彭越闻之,乃言上,请赎布以为梁大夫。
shǐ yú qí, wèi hái, hàn zhào péng yuè, zé yǐ móu fǎn, yí sān zú. yǐ ér xiāo péng yuè tóu yú luò yáng xià, zhào yuē:" yǒu gǎn shōu shì zhě, zhé bǔ zhī." bù cóng qí hái, zòu shì péng yuè tóu xià, cí ér kū zhī. lì bǔ bù yǐ wén. shàng zhào bù, mà yuē:" ruò yǔ péng yuè fǎn xié? wú jìn rén wù shōu, ruò dú cí ér kū zhī, yǔ yuè fǎn míng yǐ. qù hēng zhī." fāng tí qù tāng, bù gù yuē:" yuán yī yán ér sǐ." shàng yuē:" hé yán?" bù yuē:" fāng shàng zhī kùn yú péng chéng, bài xíng yáng chéng gāo jiān, xiàng wáng suǒ yǐ bù néng xī, tú yǐ péng wáng jū liáng dì, yǔ hàn hé cóng kǔ chǔ yě. dàng shì zhī shí, péng wáng yī gù, yǔ chǔ zé hàn pò, yǔ hàn ér chǔ pò. qiě gāi xià zhī huì, wēi péng wáng, xiàng shì bù wáng. tiān xià yǐ dìng, péng wáng pōu fú shòu fēng, yì yù chuán zhī wàn shì. jīn bì xià yī zhēng bīng yú liáng, péng wáng bìng bù xíng, ér bì xià yí yǐ wéi fǎn, fǎn xíng wèi jiàn, yǐ kē xiǎo àn zhū miè zhī, chén kǒng gōng chén rén rén zì wēi yě. jīn péng wáng yǐ sǐ, chén shēng bù rú sǐ, qǐng jiù hēng." yú shì shàng nǎi shì bù zuì, bài wèi dū wèi.
使於齐,未还,汉召彭越,责以谋反,夷三族。已而枭彭越头於雒阳下,诏曰:“有敢收视者,辄捕之。”布从齐还,奏事彭越头下,祠而哭之。吏捕布以闻。上召布,骂曰:“若与彭越反邪?吾禁人勿收,若独祠而哭之,与越反明矣。趣亨之。”方提趣汤,布顾曰:“原一言而死。”上曰:“何言?”布曰:“方上之困於彭城,败荥阳、成皋间,项王所以不能西,徒以彭王居梁地,与汉合从苦楚也。当是之时,彭王一顾,与楚则汉破,与汉而楚破。且垓下之会,微彭王,项氏不亡。天下已定,彭王剖符受封,亦欲传之万世。今陛下一徵兵於梁,彭王病不行,而陛下疑以为反,反形未见,以苛小案诛灭之,臣恐功臣人人自危也。今彭王已死,臣生不如死,请就亨。”於是上乃释布罪,拜为都尉。
xiào wén shí, wèi yàn xiāng, zhì jiāng jūn. bù nǎi chēng yuē:" qióng kùn bù néng rǔ shēn xià zhì, fēi rén yě fù guì bù néng kuài yì, fēi xián yě." yú shì cháng yǒu dé zhě hòu bào zhī, yǒu yuàn zhě bì yǐ fǎ miè zhī. wú fǎn shí, yǐ jūn gōng fēng yú hóu, fù wèi yàn xiāng. yàn qí zhī jiān jiē wèi luán bù lì shè, hào yuē luán gōng shè.
孝文时,为燕相,至将军。布乃称曰:“穷困不能辱身下志,非人也;富贵不能快意,非贤也。”於是尝有德者厚报之,有怨者必以法灭之。吴反时,以军功封俞侯,复为燕相。燕齐之间皆为栾布立社,号曰栾公社。
jǐng dì zhōng wǔ nián hōng. zi bēn sì, wèi tài cháng, xī shēng bù rú lìng, guó chú.
景帝中五年薨。子贲嗣,为太常,牺牲不如令,国除。
tài shǐ gōng yuē: yǐ xiàng yǔ zhī qì, ér jì bù yǐ yǒng xiǎn yú chǔ, shēn jù jūn qiān qí zhě shù yǐ, kě wèi zhuàng shì. rán zhì bèi xíng lù, wéi rén nú ér bù sǐ, hé qí xià yě! bǐ bì zì fù qí cái, gù shòu rǔ ér bù xiū, yù yǒu suǒ yòng qí wèi zú yě, gù zhōng wèi hàn míng jiàng. xián zhě chéng zhòng qí sǐ. fū bì qiè jiàn rén gǎn kǎi ér zì shā zhě, fēi néng yǒng yě, qí jì huà wú fù zhī ěr. luán bù kū péng yuè, qù tāng rú guī zhě, bǐ chéng zhī suǒ chǔ, bù zì zhòng qí sǐ. suī wǎng gǔ liè shì, hé yǐ jiā zāi!
太史公曰:以项羽之气,而季布以勇显於楚,身屦军搴旗者数矣,可谓壮士。然至被刑戮,为人奴而不死,何其下也!彼必自负其材,故受辱而不羞,欲有所用其未足也,故终为汉名将。贤者诚重其死。夫婢妾贱人感慨而自杀者,非能勇也,其计画无复之耳。栾布哭彭越,趣汤如归者,彼诚知所处,不自重其死。虽往古烈士,何以加哉!
jì bù jì xīn, yǒu shēng liáng chǔ. bǎi jīn rán nuò, shí wàn zhì jù. chū shǒu hé dōng, gǔ gōng shì yǔ. luán bù kū yuè, fàn jìn jiàn lǔ. fù dǐng fēi yuān, chéng zhī suǒ chǔ.
季布、季心,有声梁、楚。百金然诺,十万致距。出守河东,股肱是与。栾布哭越,犯禁见虏。赴鼎非冤,诚知所处。