kǒng zǐ shēng lǔ chāng píng xiāng zōu yì. qí xiān sòng rén yě, yuē kǒng fáng shū. fáng shū shēng bó xià, bó xià shēng shū liáng hé. hé yǔ yán shì nǚ yě hé ér shēng kǒng zǐ, dǎo yú ní qiū dé kǒng zǐ. lǔ xiāng gōng èr shí èr nián ér kǒng zǐ shēng. shēng ér shǒu shàng wéi dǐng, gù yīn míng yuē qiū yún. zì zhòng ní, xìng kǒng shì.
孔子生魯昌平鄉陬邑。其先宋人也,曰孔防叔。防叔生伯夏,伯夏生叔梁紇。紇與顏氏女野合而生孔子,禱於尼丘得孔子。魯襄公二十二年而孔子生。生而首上圩頂,故因名曰丘雲。字仲尼,姓孔氏。
qiū shēng ér shū liáng hé sǐ, zàng yú fáng shān. fáng shān zài lǔ dōng, yóu shì kǒng zǐ yí qí fù mù chù, mǔ huì zhī yě. kǒng zǐ wèi ér xī xì, cháng chén zǔ dòu, shè lǐ róng. kǒng zǐ mǔ sǐ, nǎi bìn wǔ fù zhī qú, gài qí shèn yě. zōu rén wǎn fù zhī mǔ huì kǒng zǐ fù mù, rán hòu wǎng hé zàng yú fáng yān.
丘生而叔梁紇死,葬於防山。防山在魯東,由是孔子疑其父墓處,母諱之也。孔子為兒嬉戲,常陳俎豆,設禮容。孔子母死,乃殯五父之衢,蓋其慎也。陬人輓父之母誨孔子父墓,然後往合葬於防焉。
kǒng zǐ yào dié, jì shì xiǎng shì, kǒng zǐ yǔ wǎng. yáng hǔ chù yuē: jì shì xiǎng shì, fēi gǎn xiǎng zi yě. kǒng zǐ yóu shì tuì.
孔子要絰,季氏饗士,孔子與往。陽虎絀曰:「季氏饗士,非敢饗子也。」孔子由是退。
kǒng zǐ nián shí qī, lǔ dài fū mèng lí zi bìng qiě sǐ, jiè qí sì yì zǐ yuē: kǒng qiū, shèng rén zhī hòu, miè yú sòng. qí zǔ fú fù hé shǐ yǒu sòng ér sì ràng lì gōng. jí zhèng kǎo fù zuǒ dài wǔ xuān gōng, sān mìng zī yì gōng, gù dǐng míng yún: yī mìng ér lóu, zài mìng ér yǔ, sān mìng ér fǔ, xún qiáng ér zǒu, yì mò gǎn yú wǔ. zhān yú shì, zhōu yú shì, yǐ hú yú kǒu. qí gōng rú shì. wú wén shèng rén zhī hòu, suī bù dāng shì, bì yǒu dá zhě. jīn kǒng qiū nián shào hǎo lǐ, qí dá zhě yú? wú jí méi, ruò bì shī zhī. jí lí zi zú, yì zi yǔ lǔ rén nán gōng jìng shū wǎng xué lǐ yān. shì suì, jì wǔ zi zú, píng zǐ dài lì.
孔子年十七,魯大夫孟釐子病且死,誡其嗣懿子曰:「孔丘,聖人之後,滅於宋。其祖弗父何始有宋而嗣讓厲公。及正考父佐戴、武、宣公,三命茲益恭,故鼎銘云:「一命而僂,再命而傴,三命而俯,循牆而走,亦莫敢余侮。饘於是,粥於是,以餬余口。」其恭如是。吾聞聖人之後,雖不當世,必有達者。今孔丘年少好禮,其達者歟?吾即沒,若必師之。」及釐子卒,懿子與魯人南宮敬叔往學禮焉。是歲,季武子卒,平子代立。
kǒng zǐ pín qiě jiàn. jí zhǎng, cháng wèi jì shì shǐ, liào liàng píng cháng wèi sī zhí lì ér chù fān xī. yóu shì wèi sī kōng. yǐ ér qù lǔ, chì hū qí, zhú hū sòng wèi, kùn yú chén cài zhī jiān, yú shì fǎn lǔ. kǒng zǐ zhǎng jiǔ chǐ yǒu liù cùn, rén jiē wèi zhī zhǎng rén ér yì zhī. lǔ fù shàn dài, yóu shì fǎn lǔ.
孔子貧且賤。及長,嘗為季氏史,料量平;嘗為司職吏而畜蕃息。由是為司空。已而去魯,斥乎齊,逐乎宋、衛,困於陳蔡之間,於是反魯。孔子長九尺有六寸,人皆謂之「長人」而異之。魯復善待,由是反魯。
lǔ nán gōng jìng shū yán lǔ jūn yuē: qǐng yǔ kǒng zǐ shì zhōu. lǔ jūn yǔ zhī yī chéng chē, liǎng mǎ, yī shù zi jù, shì zhōu wèn lǐ, gài jiàn lǎo zi yún. cí qù, ér lǎo zi sòng zhī yuē: wú wén fù guì zhě sòng rén yǐ cái, rén rén zhě sòng rén yǐ yán. wú bù néng fù guì, qiè rén rén zhī hào, sòng zi yǐ yán, yuē: cōng míng shēn chá ér jìn yú sǐ zhě, hǎo yì rén zhě yě. bó biàn guǎng dà wēi qí shēn zhě, fā rén zhī è zhě yě. wèi rén zǐ zhě wú yǐ yǒu jǐ, wèi rén chén zhě wú yǐ yǒu jǐ. kǒng zǐ zì zhōu fǎn yú lǔ, dì zǐ shāo yì jìn yān.
魯南宮敬叔言魯君曰:「請與孔子適周。」魯君與之一乘車,兩馬,一豎子俱,適周問禮,蓋見老子云。辭去,而老子送之曰:「吾聞富貴者送人以財,仁人者送人以言。吾不能富貴,竊仁人之號,送子以言,曰:「聰明深察而近於死者,好議人者也。博辯廣大危其身者,發人之惡者也。為人子者毋以有己,為人臣者毋以有己。」」孔子自周反於魯,弟子稍益進焉。
shì shí yě, jìn píng gōng yín, liù qīng shàn quán, dōng fá zhū hóu chǔ líng wáng bīng jiàng, líng lì zhōng guó qí dà ér jìn yú lǔ. lǔ xiǎo ruò, fù yú chǔ zé jìn nù fù yú jìn zé chǔ lái fá bù bèi yú qí, qí shī qīn lǔ.
是時也,晉平公淫,六卿擅權,東伐諸侯;楚靈王兵彊,陵轢中國;齊大而近於魯。魯小弱,附於楚則晉怒;附於晉則楚來伐;不備於齊,齊師侵魯。
lǔ zhāo gōng zhī èr shí nián, ér kǒng zǐ gài nián sān shí yǐ. qí jǐng gōng yǔ yàn yīng lái shì lǔ, jǐng gōng wèn kǒng zǐ yuē: xī qín mù gōng guó xiǎo chù pì, qí bà hé yě? duì yuē: qín, guó suī xiǎo, qí zhì dà chù suī pì, xíng zhōng zhèng. shēn jǔ wǔ gǔ, jué zhī dài fū, qǐ léi xiè zhī zhōng, yǔ yǔ sān rì, shòu zhī yǐ zhèng. yǐ cǐ qǔ zhī, suī wáng kě yě, qí bà xiǎo yǐ. jǐng gōng shuō.
魯昭公之二十年,而孔子蓋年三十矣。齊景公與晏嬰來適魯,景公問孔子曰:「昔秦穆公國小處辟,其霸何也?」對曰:「秦,國雖小,其志大;處雖辟,行中正。身舉五羖,爵之大夫,起纍紲之中,與語三日,授之以政。以此取之,雖王可也,其霸小矣。」景公說。
kǒng zǐ nián sān shí wǔ, ér jì píng zi yǔ hòu zhāo bó yǐ dòu jī gù dé zuì lǔ zhāo gōng, zhāo gōng lǜ shī jī píng zi, píng zi yǔ mèng shì shū sūn shì sān jiā gòng gōng zhāo gōng, zhāo gōng shī bài, bēn yú qí, qí chù zhāo gōng gān hóu. qí hòu qǐng zhī, lǔ luàn. kǒng zǐ shì qí, wèi gāo zhāo zi jiā chén, yù yǐ tōng hū jǐng gōng. yǔ qí tài shī yǔ lè, wén sháo yīn, xué zhī, sān yuè bù zhī ròu wèi, qí rén chēng zhī.
孔子年三十五,而季平子與郈昭伯以鬥雞故得罪魯昭公,昭公率師擊平子,平子與孟氏、叔孫氏三家共攻昭公,昭公師敗,奔於齊,齊處昭公乾侯。其後頃之,魯亂。孔子適齊,為高昭子家臣,欲以通乎景公。與齊太師語樂,聞韶音,學之,三月不知肉味,齊人稱之。
jǐng gōng wèn zhèng kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē: jūn jūn, chén chén, fù fù, zi zi. jǐng gōng yuē: shàn zāi! xìn rú jūn bù jūn, chén bù chén, fù bù fù, zi bù zǐ, suī yǒu sù, wú qǐ dé ér shí zhū! tā rì yòu fù wèn zhèng yú kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē: zhèng zài jié cái. jǐng gōng shuō, jiāng yù yǐ ní xī tián fēng kǒng zǐ. yàn yīng jìn yuē: fū rú zhě huá jī ér bù kě guǐ fǎ jù ào zì shùn, bù kě yǐ wèi xià chóng sàng suì āi, pò chǎn hòu zàng, bù kě yǐ wèi sú yóu shuō qǐ dài, bù kě yǐ wèi guó. zì dà xián zhī xī, zhōu shì jì shuāi, lǐ lè quē yǒu jiān. jīn kǒng zǐ shèng róng shì, fán dēng jiàng zhī lǐ, qū xiáng zhī jié, lěi shì bù néng dān qí xué, dāng nián bù néng jiū qí lǐ. jūn yù yòng zhī yǐ yí qí sú, fēi suǒ yǐ xiān xì mín yě. hòu jǐng gōng jìng jiàn kǒng zǐ, bù wèn qí lǐ. yì rì, jǐng gōng zhǐ kǒng zǐ yuē: fèng zi yǐ jì shì, wú bù néng. yǐ jì mèng zhī jiān dài zhī. qí dài fū yù hài kǒng zǐ, kǒng zǐ wén zhī. jǐng gōng yuē: wú lǎo yǐ, fú néng yòng yě. kǒng zǐ suì xíng, fǎn hū lǔ.
景公問政孔子,孔子曰:「君君,臣臣,父父,子子。」景公曰:「善哉!信如君不君,臣不臣,父不父,子不子,雖有粟,吾豈得而食諸!」他日又復問政於孔子,孔子曰:「政在節財。」景公說,將欲以尼谿田封孔子。晏嬰進曰:「夫儒者滑稽而不可軌法;倨傲自順,不可以為下;崇喪遂哀,破產厚葬,不可以為俗;遊說乞貸,不可以為國。自大賢之息,周室既衰,禮樂缺有間。今孔子盛容飾,繁登降之禮,趨詳之節,累世不能殫其學,當年不能究其禮。君欲用之以移齊俗,非所以先細民也。」後景公敬見孔子,不問其禮。異日,景公止孔子曰:「奉子以季氏,吾不能。」以季孟之間待之。齊大夫欲害孔子,孔子聞之。景公曰:「吾老矣,弗能用也。」孔子遂行,反乎魯。
kǒng zǐ nián sì shí èr, lǔ zhāo gōng zú yú gān hóu, dìng gōng lì. dìng gōng lì wǔ nián, xià, jì píng zi zú, huán zǐ sì lì. jì huán zi chuān jǐng dé tǔ fǒu, zhōng ruò yáng, wèn zhòng ní yún dé gǒu. zhòng ní yuē: yǐ qiū suǒ wén, yáng yě. qiū wén zhī, mù shí zhī guài kuí wǎng làng, shuǐ zhī guài lóng wǎng xiàng, tǔ zhī guài fén yáng.
孔子年四十二,魯昭公卒於乾侯,定公立。定公立五年,夏,季平子卒,桓子嗣立。季桓子穿井得土缶,中若羊,問仲尼雲「得狗」。仲尼曰:「以丘所聞,羊也。丘聞之,木石之怪夔、罔閬,水之怪龍、罔象,土之怪墳羊。」
wú fá yuè, duò huì jī, dé gǔ jié zhuān chē. wú shǐ shǐ wèn zhòng ní: gǔ hé zhě zuì dà? zhòng ní yuē: yǔ zhì qún shén yú huì jī shān, fáng fēng shì hòu zhì, yǔ shā ér lù zhī, qí jié zhuān chē, cǐ wèi dà yǐ. wú kè yuē: shuí wèi shén? zhòng ní yuē: shān chuān zhī shén zú yǐ gāng jì tiān xià, qí shǒu wèi shén, shè jì wèi gōng hóu, jiē shǔ yú wáng zhě. kè yuē: fáng fēng hé shǒu? zhòng ní yuē: wāng wǎng shì zhī jūn shǒu fēng yú zhī shān, wèi lí xìng. zài yú xià shāng wèi wāng wǎng, yú zhōu wèi zhǎng dí, jīn wèi zhī dà rén. kè yuē: rén zhǎng jǐ hé? zhòng ní yuē: jiāo jiǎo shì sān chǐ, duǎn zhī zhì yě. zhǎng zhě bù guò shí zhī, shù zhī jí yě. yú shì wú kè yuē: shàn zāi shèng rén!
吳伐越,墮會稽,得骨節專車。吳使使問仲尼:「骨何者最大?」仲尼曰:「禹致群神於會稽山,防風氏後至,禹殺而戮之,其節專車,此為大矣。」吳客曰:「誰為神?」仲尼曰:「山川之神足以綱紀天下,其守為神,社稷為公侯,皆屬於王者。」客曰:「防風何守?」仲尼曰:「汪罔氏之君守封、禺之山,為釐姓。在虞、夏、商為汪罔,於周為長翟,今謂之大人。」客曰:「人長几何?」仲尼曰:「僬僥氏三尺,短之至也。長者不過十之,數之極也。」於是吳客曰:「善哉聖人!」
huán zi bì chén yuē zhòng liáng huái, yǔ yáng hǔ yǒu xì. yáng hǔ yù zhú huái, gōng shān bù niǔ zhǐ zhī. qí qiū, huái yì jiāo, yáng hǔ zhí huái. huán zi nù, yáng hǔ yīn qiú huán zi, yǔ méng ér yì zhī. yáng hǔ yóu cǐ yì qīng jì shì. jì shì yì jiàn yú gōng shì, péi chén zhí guó zhèng, shì yǐ lǔ zì dài fū yǐ xià jiē jiàn lí yú zhèng dào. gù kǒng zǐ bù shì, tuì ér xiū shī shū lǐ lè, dì zǐ mí zhòng, zhì zì yuǎn fāng, mò bù shòu yè yān.
桓子嬖臣曰仲梁懷,與陽虎有隙。陽虎欲逐懷,公山不狃止之。其秋,懷益驕,陽虎執懷。桓子怒,陽虎因囚桓子,與盟而醳之。陽虎由此益輕季氏。季氏亦僭於公室,陪臣執國政,是以魯自大夫以下皆僭離於正道。故孔子不仕,退而脩詩書禮樂,弟子彌眾,至自遠方,莫不受業焉。
dìng gōng bā nián, gōng shān bù niǔ bù dé yì yú jì shì, yīn yáng hǔ wèi luàn, yù fèi sān huán zhī shì, gèng lì qí shù niè yáng hǔ sù suǒ shàn zhě, suì zhí jì huán zi. huán zi zhà zhī, dé tuō. dìng gōng jiǔ nián, yáng hǔ bù shèng, bēn yú qí. shì shí kǒng zǐ nián wǔ shí.
定公八年,公山不狃不得意於季氏,因陽虎為亂,欲廢三桓之適,更立其庶孽陽虎素所善者,遂執季桓子。桓子詐之,得脫。定公九年,陽虎不勝,奔於齊。是時孔子年五十。
gōng shān bù niǔ yǐ fèi pàn jì shì, shǐ rén zhào kǒng zǐ. kǒng zǐ xún dào mí jiǔ, wēn wēn wú suǒ shì, mò néng jǐ yòng, yuē: gài zhōu wén wǔ qǐ fēng hào ér wáng, jīn fèi suī xiǎo, tǎng shù jǐ hū! yù wǎng. zǐ lù bù shuō, zhǐ kǒng zǐ. kǒng zǐ yuē: fū zhào wǒ zhě qǐ tú zāi? rú yòng wǒ, qí wèi dōng zhōu hū! rán yì zú bù xíng.
公山不狃以費畔季氏,使人召孔子。孔子循道彌久,溫溫無所試,莫能己用,曰:「蓋周文武起豐鎬而王,今費雖小,儻庶幾乎!」欲往。子路不說,止孔子。孔子曰:「夫召我者豈徒哉?如用我,其為東周乎!」然亦卒不行。
qí hòu dìng gōng yǐ kǒng zǐ wèi zhōng dōu zǎi, yī nián, sì fāng jiē zé zhī. yóu zhōng dōu zǎi wèi sī kōng, yóu sī kōng wèi dà sī kòu.
其後定公以孔子為中都宰,一年,四方皆則之。由中都宰為司空,由司空為大司寇。
dìng gōng shí nián chūn, jí qí píng. xià, qí dài fū lí chú yán yú jǐng gōng yuē: lǔ yòng kǒng qiū, qí shì wēi qí. nǎi shǐ shǐ gào lǔ wèi hǎo huì, huì yú jiā gǔ. lǔ dìng gōng qiě yǐ chéng chē hǎo wǎng. kǒng zǐ shè xiāng shì, yuē: chén wén yǒu wén shì zhě bì yǒu wǔ bèi, yǒu wǔ shì zhě bì yǒu wén bèi. gǔ zhě zhū hóu chū jiāng, bì jù guān yǐ cóng. qǐng jù zuǒ yòu sī mǎ. dìng gōng yuē: nuò. jù zuǒ yòu sī mǎ. huì qí hóu jiā gǔ, wèi tán wèi, tǔ jiē sān děng, yǐ huì yù zhī lǐ xiāng jiàn, yī ràng ér dēng. xiàn chóu zhī lǐ bì, qí yǒu sī qū ér jìn yuē: qǐng zòu sì fāng zhī lè. jǐng gōng yuē: nuò. yú shì jīng máo yǔ bō máo jǐ jiàn bō gǔ zào ér zhì. kǒng zǐ qū ér jìn, lì jiē ér dēng, bù jǐn yī děng, jǔ mèi ér yán yuē: wú liǎng jūn wèi hǎo huì, yí dí zhī lè hé wèi yú cǐ! qǐng mìng yǒu sī! yǒu sī què zhī, bù qù, zé zuǒ yòu shì yàn zǐ yǔ jǐng gōng. jǐng gōng xīn zuò, huī ér qù zhī. yǒu qǐng, qí yǒu sī qū ér jìn yuē: qǐng zòu gōng zhōng zhī lè. jǐng gōng yuē: nuò. yōu chàng zhū rú wèi xì ér qián. kǒng zǐ qū ér jìn, lì jiē ér dēng, bù jǐn yī děng, yuē: pǐ fū ér yíng huò zhū hóu zhě zuì dāng zhū! qǐng mìng yǒu sī! yǒu sī jiā fǎ yān, shǒu zú yì chù. jǐng gōng jù ér dòng, zhī yì bù ruò, guī ér dà kǒng, gào qí qún chén yuē: lǔ yǐ jūn zǐ zhī dào fǔ qí jūn, ér zi dú yǐ yí dí zhī dào jiào guǎ rén, shǐ de zuì yú lǔ jūn, wèi zhī nài hé? yǒu sī jìn duì yuē: jūn zǐ yǒu guò zé xiè yǐ zhì, xiǎo rén yǒu guò zé xiè yǐ wén. jūn ruò dào zhī, zé xiè yǐ zhì. yú shì qí hóu nǎi guī suǒ qīn lǔ zhī yùn wèn yáng guī yīn zhī tián yǐ xiè guò.
定公十年春,及齊平。夏,齊大夫黎鉏言於景公曰:「魯用孔丘,其勢危齊。」乃使使告魯為好會,會於夾谷。魯定公且以乘車好往。孔子攝相事,曰:「臣聞有文事者必有武備,有武事者必有文備。古者諸侯出疆,必具官以從。請具左右司馬。」定公曰:「諾。」具左右司馬。會齊侯夾谷,為壇位,土階三等,以會遇之禮相見,揖讓而登。獻酬之禮畢,齊有司趨而進曰:「請奏四方之樂。」景公曰:「諾。」於是旍旄羽袚矛戟劍撥鼓譟而至。孔子趨而進,歷階而登,不盡一等,舉袂而言曰:「吾兩君為好會,夷狄之樂何為於此!請命有司!」有司卻之,不去,則左右視晏子與景公。景公心怍,麾而去之。有頃,齊有司趨而進曰:「請奏宮中之樂。」景公曰:「諾。」優倡侏儒為戲而前。孔子趨而進,歷階而登,不盡一等,曰:「匹夫而營惑諸侯者罪當誅!請命有司!」有司加法焉,手足異處。景公懼而動,知義不若,歸而大恐,告其群臣曰:「魯以君子之道輔其君,而子獨以夷狄之道教寡人,使得罪於魯君,為之柰何?」有司進對曰:「君子有過則謝以質,小人有過則謝以文。君若悼之,則謝以質。」於是齊侯乃歸所侵魯之鄆、汶陽、龜陰之田以謝過。
dìng gōng shí sān nián xià, kǒng zǐ yán yú dìng gōng yuē: chén wú cáng jiǎ, dài fū wú bǎi zhì zhī chéng. shǐ zhòng yóu wèi jì shì zǎi, jiāng duò sān dū. yú shì shū sūn shì xiān duò hòu. jì shì jiāng duò fèi, gōng shān bù niǔ shū sūn zhé lǜ fèi rén xí lǔ. gōng yǔ sān zi rù yú jì shì zhī gōng, dēng wǔ zi zhī tái. fèi rén gōng zhī, fú kè, rù jí gōng cè. kǒng zǐ mìng shēn jù xū lè qí xià fá zhī, fèi rén běi. guó rén zhuī zhī, bài zhū gū miè. èr zi bēn qí, suì duò fèi. jiāng duò chéng, gōng liǎn chù fù wèi mèng sūn yuē: duò chéng, qí rén bì zhì yú běi mén. qiě chéng, mèng shì zhī bǎo zhāng, wú chéng shì wú mèng shì yě. wǒ jiāng fú duò. shí èr yuè, gōng wéi chéng, fú kè.
定公十三年夏,孔子言於定公曰:「臣無藏甲,大夫毋百雉之城。」使仲由為季氏宰,將墮三都。於是叔孫氏先墮郈。季氏將墮費,公山不狃、叔孫輒率費人襲魯。公與三子入於季氏之宮,登武子之台。費人攻之,弗克,入及公側。孔子命申句須、樂頎下伐之,費人北。國人追之,敗諸姑蔑。二子奔齊,遂墮費。將墮成,公斂處父謂孟孫曰:「墮成,齊人必至於北門。且成,孟氏之保鄣,無成是無孟氏也。我將弗墮。」十二月,公圍成,弗克。
dìng gōng shí sì nián, kǒng zǐ nián wǔ shí liù, yóu dà sī kòu xíng shè xiāng shì, yǒu xǐ sè. mén rén yuē: wén jūn zǐ huò zhì bù jù, fú zhì bù xǐ. kǒng zǐ yuē: yǒu shì yán yě. bù yuē lè qí yǐ guì xià rén hū? yú shì zhū lǔ dài fū luàn zhèng zhě shǎo zhèng mǎo. yǔ wén guó zhèng sān yuè, zhōu gāo tún zhě fú shì jiǎ nán nǚ xíng zhě bié yú tú tú bù shí yí sì fāng zhī kè zhì hū yì zhě bù qiú yǒu sī, jiē yǔ zhī yǐ guī.
定公十四年,孔子年五十六,由大司寇行攝相事,有喜色。門人曰:「聞君子禍至不懼,福至不喜。」孔子曰:「有是言也。不曰「樂其以貴下人」乎?」於是誅魯大夫亂政者少正卯。與聞國政三月,粥羔豚者弗飾賈;男女行者別於塗;塗不拾遺;四方之客至乎邑者不求有司,皆予之以歸。
qí rén wén ér jù, yuē: kǒng zǐ wèi zhèng bì bà, bà zé wú dì jìn yān, wǒ zhī wèi xiān bìng yǐ. hé zhì dì yān? lí chú yuē: qǐng xiān cháng jǔ zhī jǔ zhī ér bù kě zé zhì dì, yōng chí hū! yú shì xuǎn qí guó zhōng nǚ zǐ hǎo zhě bā shí rén, jiē yī wén yī ér wǔ kāng lè, wén mǎ sān shí sì, yí lǔ jūn. chén nǚ lè wén mǎ yú lǔ chéng nán gāo mén wài, jì huán zi wēi fú wǎng guān zài sān, jiāng shòu, nǎi yǔ lǔ jūn wèi zhōu dào yóu, wǎng guān zhōng rì, dài yú zhèng shì. zǐ lù yuē: fū zǐ kě yǐ xíng yǐ. kǒng zǐ yuē: lǔ jīn qiě jiāo, rú zhì fán hū dài fū, zé wú yóu kě yǐ zhǐ. huán zi zú shòu qí nǚ lè, sān rì bù tīng zhèng jiāo, yòu bù zhì fán zǔ yú dài fū. kǒng zǐ suì xíng, sù hū tún. ér shī jǐ sòng, yuē: fū zǐ zé fēi zuì. kǒng zǐ yuē: wú gē kě fū? gē yuē: bǐ fù zhī kǒu, kě yǐ chū zǒu bǐ fù zhī yè, kě yǐ sǐ bài. gài yōu zāi yóu zāi, wéi yǐ zú suì! shī jǐ fǎn, huán zǐ yuē: kǒng zǐ yì hé yán? shī jǐ yǐ shí gào. huán zi kuì rán tàn yuē: fū zǐ zuì wǒ yǐ qún bì gù yě fū!
齊人聞而懼,曰:「孔子為政必霸,霸則吾地近焉,我之為先並矣。盍致地焉?」黎鉏曰:「請先嘗沮之;沮之而不可則致地,庸遲乎!」於是選齊國中女子好者八十人,皆衣文衣而舞康樂,文馬三十駟,遺魯君。陳女樂文馬於魯城南高門外,季桓子微服往觀再三,將受,乃語魯君為周道游,往觀終日,怠於政事。子路曰:「夫子可以行矣。」孔子曰:「魯今且郊,如致膰乎大夫,則吾猶可以止。」桓子卒受齊女樂,三日不聽政;郊,又不致膰俎於大夫。孔子遂行,宿乎屯。而師己送,曰:「夫子則非罪。」孔子曰:「吾歌可夫?」歌曰:「彼婦之口,可以出走;彼婦之謁,可以死敗。蓋優哉游哉,維以卒歲!」師己反,桓子曰:「孔子亦何言?」師己以實告。桓子喟然嘆曰:「夫子罪我以群婢故也夫!」
kǒng zǐ suì shì wèi, zhǔ yú zǐ lù qī xiōng yán zhuó zōu jiā. wèi líng gōng wèn kǒng zǐ: jū lǔ dé lù jǐ hé? duì yuē: fèng sù liù wàn. wèi rén yì zhì sù liù wàn. jū qǐng zhī, huò zèn kǒng zǐ yú wèi líng gōng. líng gōng shǐ gōng sūn yú jiǎ yī chū yī rù. kǒng zǐ kǒng huò zuì yān, jū shí yuè, qù wèi.
孔子遂適衛,主於子路妻兄顏濁鄒家。衛靈公問孔子:「居魯得祿幾何?」對曰:「奉粟六萬。」衛人亦致粟六萬。居頃之,或譖孔子於衛靈公。靈公使公孫余假一出一入。孔子恐獲罪焉,居十月,去衛。
jiāng shì chén, guò kuāng, yán kè wèi pū, yǐ qí cè zhǐ zhī yuē: xī wú rù cǐ, yóu bǐ quē yě. kuāng rén wén zhī, yǐ wèi lǔ zhī yáng hǔ. yáng hǔ cháng bào kuāng rén, kuāng rén yú shì suì zhǐ kǒng zǐ. kǒng zǐ zhuàng lèi yáng hǔ, jū yān wǔ rì, yán yuān hòu, zǐ yuē: wú yǐ rǔ wèi sǐ yǐ. yán yuān yuē: zi zài, huí hé gǎn sǐ! kuāng rén jū kǒng zǐ yì jí, dì zǐ jù. kǒng zǐ yuē: wén wáng jì méi, wén bù zài zī hū? tiān zhī jiāng sàng sī wén yě, hòu sǐ zhě bù dé yǔ yú sī wén yě. tiān zhī wèi sàng sī wén yě, kuāng rén qí rú yǔ hé! kǒng zǐ shǐ cóng zhě wèi níng wǔ zi chén yú wèi, rán hòu dé qù.
將適陳,過匡,顏刻為仆,以其策指之曰:「昔吾入此,由彼缺也。」匡人聞之,以為魯之陽虎。陽虎嘗暴匡人,匡人於是遂止孔子。孔子狀類陽虎,拘焉五日,顏淵後,子曰:「吾以汝為死矣。」顏淵曰:「子在,回何敢死!」匡人拘孔子益急,弟子懼。孔子曰:「文王既沒,文不在茲乎?天之將喪斯文也,後死者不得與於斯文也。天之未喪斯文也,匡人其如予何!」孔子使從者為甯武子臣於衛,然後得去。
qù jí guò pú. yuè yú, fǎn hū wèi, zhǔ qú bó yù jiā. líng gōng fū rén yǒu nán zǐ zhě, shǐ rén wèi kǒng zǐ yuē: sì fāng zhī jūn zǐ bù rǔ yù yǔ guǎ jūn wèi xiōng dì zhě, bì jiàn guǎ xiǎo jūn. guǎ xiǎo jūn yuán jiàn. kǒng zǐ cí xiè, bù dé yǐ ér jiàn zhī. fū rén zài chī wéi zhōng. kǒng zǐ rù mén, běi miàn qǐ shǒu. fū rén zì wéi zhōng zài bài, huán pèi yù shēng qiú rán. kǒng zǐ yuē: wú xiāng wèi fú jiàn, jiàn zhī lǐ dá yān. zǐ lù bù shuō. kǒng zǐ shǐ zhī yuē: yǔ suǒ bù zhě, tiān yàn zhī! tiān yàn zhī! jū wèi yuè yú, líng gōng yǔ fū rén tóng chē, huàn zhě yōng qú cān chéng, chū, shǐ kǒng zǐ wèi cì chéng, zhāo yáo fú guò zhī. kǒng zǐ yuē: wú wèi jiàn hǎo dé rú hào sè zhě yě. yú shì chǒu zhī, qù wèi, guò cáo. shì suì, lǔ dìng gōng zú.
去即過蒲。月餘,反乎衛,主蘧伯玉家。靈公夫人有南子者,使人謂孔子曰:「四方之君子不辱欲與寡君為兄弟者,必見寡小君。寡小君原見。」孔子辭謝,不得已而見之。夫人在絺帷中。孔子入門,北面稽首。夫人自帷中再拜,環珮玉聲璆然。孔子曰:「吾鄉為弗見,見之禮答焉。」子路不說。孔子矢之曰:「予所不者,天厭之!天厭之!」居衛月餘,靈公與夫人同車,宦者雍渠參乘,出,使孔子為次乘,招搖巿過之。孔子曰:「吾未見好德如好色者也。」於是丑之,去衛,過曹。是歲,魯定公卒。
kǒng zǐ qù cáo shì sòng, yǔ dì zǐ xí lǐ dà shù xià. sòng sī mǎ huán tuí yù shā kǒng zǐ, bá qí shù. kǒng zǐ qù. dì zǐ yuē: kě yǐ sù yǐ. kǒng zǐ yuē: tiān shēng dé yú yǔ, huán tuí qí rú yǔ hé!
孔子去曹適宋,與弟子習禮大樹下。宋司馬桓魋欲殺孔子,拔其樹。孔子去。弟子曰:「可以速矣。」孔子曰:「天生德於予,桓魋其如予何!」
kǒng zǐ shì zhèng, yǔ dì zǐ xiāng shī, kǒng zǐ dú lì guō dōng mén. zhèng rén huò wèi zi gòng yuē: dōng mén yǒu rén, qí sǎng shì yáo, qí xiàng lèi gāo yáo, qí jiān lèi zi chǎn, rán zì yào yǐ xià bù jí yǔ sān cùn. lěi lěi ruò sàng jiā zhī gǒu. zi gòng yǐ shí gào kǒng zǐ. kǒng zǐ xīn rán xiào yuē: xíng zhuàng, mò yě. ér wèi shì sàng jiā zhī gǒu, rán zāi! rán zāi!
孔子適鄭,與弟子相失,孔子獨立郭東門。鄭人或謂子貢曰:「東門有人,其顙似堯,其項類皋陶,其肩類子產,然自要以下不及禹三寸。累累若喪家之狗。」子貢以實告孔子。孔子欣然笑曰:「形狀,末也。而謂似喪家之狗,然哉!然哉!」
kǒng zǐ suì zhì chén, zhǔ yú sī chéng zhēn zi jiā. suì yú, wú wáng fū chāi fá chén, qǔ sān yì ér qù. zhào yāng fá zhāo gē. chǔ wéi cài, cài qiān yú wú. wú bài yuè wáng jù jiàn huì jī.
孔子遂至陳,主於司城貞子家。歲餘,吳王夫差伐陳,取三邑而去。趙鞅伐朝歌。楚圍蔡,蔡遷於吳。吳敗越王句踐會稽。
yǒu sǔn jí yú chén tíng ér sǐ, hù shǐ guàn zhī, shí nǔ, shǐ zhǎng chǐ yǒu zhǐ. chén mǐn gōng shǐ shǐ wèn zhòng ní. zhòng ní yuē: sǔn lái yuǎn yǐ, cǐ sù shèn zhī shǐ yě. xī wǔ wáng kè shāng, tōng dào jiǔ yí bǎi mán, shǐ gè yǐ qí fāng huì lái gòng, shǐ wú wàng zhí yè. yú shì sù shèn gòng hù shǐ shí nǔ, zhǎng chǐ yǒu zhǐ. xiān wáng yù zhāo qí lìng dé, yǐ sù shèn shǐ fēn dà jī, pèi yú hú gōng ér fēng zhū chén. fēn tóng xìng yǐ zhēn yù, zhǎn qīn fēn yì xìng yǐ yuǎn zhí, shǐ wú wàng fú. gù fēn chén yǐ sù shèn shǐ. shì qiú zhī gù fǔ, guǒ dé zhī.
有隼集於陳廷而死,楛矢貫之,石砮,矢長尺有咫。陳湣公使使問仲尼。仲尼曰:「隼來遠矣,此肅慎之矢也。昔武王克商,通道九夷百蠻,使各以其方賄來貢,使無忘職業。於是肅慎貢楛矢石砮,長尺有咫。先王欲昭其令德,以肅慎矢分大姬,配虞胡公而封諸陳。分同姓以珍玉,展親;分異姓以遠職,使無忘服。故分陳以肅慎矢。」試求之故府,果得之。
kǒng zǐ jū chén sān suì, huì jìn chǔ zhēng jiàng, gèng fá chén, jí wú qīn chén, chén cháng bèi kòu. kǒng zǐ yuē: guī yǔ guī yǔ! wú dǎng zhī xiǎo zi kuáng jiǎn, jìn qǔ bù wàng qí chū. yú shì kǒng zǐ qù chén.
孔子居陳三歲,會晉楚爭彊,更伐陳,及吳侵陳,陳常被寇。孔子曰:「歸與歸與!吾黨之小子狂簡,進取不忘其初。」於是孔子去陳。
guò pú, huì gōng shū shì yǐ pú pàn, pú rén zhǐ kǒng zǐ. dì zǐ yǒu gōng liáng rú zhě, yǐ sī chē wǔ chéng cóng kǒng zǐ. qí wèi rén zhǎng xián, yǒu yǒng lì, wèi yuē: wú xī cóng fū zǐ yù nán yú kuāng, jīn yòu yù nán yú cǐ, mìng yě yǐ. wú yǔ fū zǐ zài lí nán, níng dòu ér sǐ. dòu shén jí. pú rén jù, wèi kǒng zǐ yuē: gǒu wú shì wèi, wú chū zi. yǔ zhī méng, chū kǒng zǐ dōng mén. kǒng zǐ suì shì wèi. zi gòng yuē: méng kě fù xié? kǒng zǐ yuē: yào méng yě, shén bù tīng.
過蒲,會公叔氏以蒲畔,蒲人止孔子。弟子有公良孺者,以私車五乘從孔子。其為人長賢,有勇力,謂曰:「吾昔從夫子遇難於匡,今又遇難於此,命也已。吾與夫子再罹難,寧斗而死。」斗甚疾。蒲人懼,謂孔子曰:「苟毋適衛,吾出子。」與之盟,出孔子東門。孔子遂適衛。子貢曰:「盟可負邪?」孔子曰:「要盟也,神不聽。」
wèi líng gōng wén kǒng zǐ lái, xǐ, jiāo yíng. wèn yuē: pú kě fá hū? duì yuē: kě. líng gōng yuē: wú dài fū yǐ wèi bù kě. jīn pú, wèi zhī suǒ yǐ dài jìn chǔ yě, yǐ wèi fá zhī, wú nǎi bù kě hū? kǒng zǐ yuē: qí nán zǐ yǒu sǐ zhī zhì, fù rén yǒu bǎo xī hé zhī zhì. wú suǒ fá zhě bù guò sì wǔ rén. líng gōng yuē: shàn. rán bù fá pú.
衛靈公聞孔子來,喜,郊迎。問曰:「蒲可伐乎?」對曰:「可。」靈公曰:「吾大夫以為不可。今蒲,衛之所以待晉楚也,以衛伐之,無乃不可乎?」孔子曰:「其男子有死之志,婦人有保西河之志。吾所伐者不過四五人。」靈公曰:「善。」然不伐蒲。
líng gōng lǎo, dài yú zhèng, bù yòng kǒng zǐ. kǒng zǐ kuì rán tàn yuē: gǒu yǒu yòng wǒ zhě, qī yuè ér yǐ, sān nián yǒu chéng. kǒng zǐ xíng.
靈公老,怠於政,不用孔子。孔子喟然嘆曰:「苟有用我者,期月而已,三年有成。」孔子行。
fú xī wèi zhōng mù zǎi. zhào jiǎn zi gōng fàn zhōng xíng, fá zhōng mù. fú xī pàn, shǐ rén zhào kǒng zǐ. kǒng zǐ yù wǎng. zǐ lù yuē: yóu wén zhū fū zǐ, qí shēn qīn wèi bù shàn zhě, jūn zǐ bù rù yě. jīn fú xī qīn yǐ zhōng mù pàn, zi yù wǎng, rú zhī hé? kǒng zǐ yuē: yǒu shì yán yě. bù yuē jiān hū, mó ér bù lín bù yuē bái hū, niè ér bù zī. wǒ qǐ páo guā yě zāi, yān néng xì ér bù shí?
佛肸為中牟宰。趙簡子攻范、中行,伐中牟。佛肸畔,使人召孔子。孔子欲往。子路曰:「由聞諸夫子,「其身親為不善者,君子不入也」。今佛肸親以中牟畔,子欲往,如之何?」孔子曰:「有是言也。不曰堅乎,磨而不磷;不曰白乎,涅而不淄。我豈匏瓜也哉,焉能系而不食?」
kǒng zǐ jī qìng. yǒu hé kuì ér guò mén zhě, yuē: yǒu xīn zāi, jī qìng hū! kēng々 hū, mò jǐ zhī yě fū ér yǐ yǐ!
孔子擊磬。有荷蕢而過門者,曰:「有心哉,擊磬乎!硜々乎,莫己知也夫而已矣!」
kǒng zǐ xué gǔ qín shī xiāng zi, shí rì bù jìn. shī xiāng zǐ yuē: kě yǐ yì yǐ. kǒng zǐ yuē: qiū yǐ xí qí qū yǐ, wèi dé qí shù yě. yǒu jiān, yuē: yǐ xí qí shù, kě yǐ yì yǐ. kǒng zǐ yuē: qiū wèi dé qí zhì yě. yǒu jiān, yuē: yǐ xí qí zhì, kě yǐ yì yǐ. kǒng zǐ yuē: qiū wèi dé qí wèi rén yě. yǒu jiān, yǒu suǒ mù rán shēn sī yān, yǒu suǒ yí rán gāo wàng ér yuǎn zhì yān. yuē: qiū dé qí wèi rén, àn rán ér hēi, jǐ rán ér zhǎng, yǎn rú wàng yáng, rú wáng sì guó, fēi wén wáng qí shuí néng wèi cǐ yě! shī xiāng zi pì xí zài bài, yuē: shī gài yún wén wáng cāo yě.
孔子學鼓琴師襄子,十日不進。師襄子曰:「可以益矣。」孔子曰:「丘已習其曲矣,未得其數也。」有間,曰:「已習其數,可以益矣。」孔子曰:「丘未得其志也。」有間,曰:「已習其志,可以益矣。」孔子曰:「丘未得其為人也。」有間,有所穆然深思焉,有所怡然高望而遠志焉。曰:「丘得其為人,黯然而黑,幾然而長,眼如望羊,如王四國,非文王其誰能為此也!」師襄子辟席再拜,曰:「師蓋雲文王操也。」
kǒng zǐ jì bù de yòng yú wèi, jiāng xī jiàn zhào jiǎn zi. zhì yú hé ér wén dòu míng dú shùn huá zhī sǐ yě, lín hé ér tàn yuē: měi zāi shuǐ, yáng yáng hū! qiū zhī bù jì cǐ, mìng yě fū! zi gòng qū ér jìn yuē: gǎn wèn hé wèi yě? kǒng zǐ yuē: dòu míng dú, shùn huá, jìn guó zhī xián dài fū yě. zhào jiǎn zi wèi dé zhì zhī shí, xū cǐ liǎng rén ér hòu cóng zhèng jí qí yǐ dé zhì, shā zhī nǎi cóng zhèng. qiū wén zhī yě, kū tāi shā yāo zé qí lín bù zhì jiāo, jié zé hé yú zé jiāo lóng bù hé yīn yáng, fù cháo huǐ luǎn zé fèng huáng bù xiáng. hé zé? jūn zǐ huì shāng qí lèi yě. fū niǎo shòu zhī yú bù yì yě shàng zhī pì zhī, ér kuàng hū qiū zāi! nǎi hái xī hū zōu xiāng, zuò wèi zōu cāo yǐ āi zhī. ér fǎn hū wèi, rù zhǔ qú bó yù jiā.
孔子既不得用於衛,將西見趙簡子。至於河而聞竇鳴犢、舜華之死也,臨河而嘆曰:「美哉水,洋洋乎!丘之不濟此,命也夫!」子貢趨而進曰:「敢問何謂也?」孔子曰:「竇鳴犢,舜華,晉國之賢大夫也。趙簡子未得志之時,須此兩人而後從政;及其已得志,殺之乃從政。丘聞之也,刳胎殺夭則麒麟不至郊,竭澤涸漁則蛟龍不合陰陽,覆巢毀卵則鳳皇不翔。何則?君子諱傷其類也。夫鳥獸之於不義也尚知辟之,而況乎丘哉!」乃還息乎陬鄉,作為陬操以哀之。而反乎衛,入主蘧伯玉家。
tā rì, líng gōng wèn bīng chén. kǒng zǐ yuē: zǔ dòu zhī shì zé cháng wén zhī, jūn lǚ zhī shì wèi zhī xué yě. míng rì, yǔ kǒng zǐ yǔ, jiàn fēi yàn, yǎng shì zhī, sè bù zài kǒng zǐ. kǒng zǐ suì xíng, fù rú chén.
他日,靈公問兵陳。孔子曰:「俎豆之事則嘗聞之,軍旅之事未之學也。」明日,與孔子語,見蜚雁,仰視之,色不在孔子。孔子遂行,復如陳。
xià, wèi líng gōng zú, lì sūn zhé, shì wèi wèi chū gōng. liù yuè, zhào yāng nèi tài zǐ kuǎi kuì yú qī. yáng hǔ shǐ tài zǐ miǎn, bā rén shuāi dié, wěi zì wèi yíng zhě, kū ér rù, suì jū yān. dōng, cài qiān yú zhōu lái. shì suì lǔ āi gōng sān nián, ér kǒng zǐ nián liù shí yǐ. qí zhù wèi wéi qī, yǐ wèi tài zǐ kuǎi kuì zài gù yě.
夏,衛靈公卒,立孫輒,是為衛出公。六月,趙鞅內太子蒯聵於戚。陽虎使太子絻,八人衰絰,偽自衛迎者,哭而入,遂居焉。冬,蔡遷於州來。是歲魯哀公三年,而孔子年六十矣。齊助衛圍戚,以衛太子蒯聵在故也。
xià, lǔ huán lí miào fán, nán gōng jìng shū jiù huǒ. kǒng zǐ zài chén, wén zhī, yuē: zāi bì yú huán lí miào hū? yǐ ér guǒ rán.
夏,魯桓釐廟燔,南宮敬叔救火。孔子在陳,聞之,曰:「災必於桓釐廟乎?」已而果然。
qiū, jì huán zi bìng, niǎn ér jiàn lǔ chéng, kuì rán tàn yuē: xī cǐ guó jǐ xìng yǐ, yǐ wú huò zuì yú kǒng zǐ, gù bù xìng yě. gù wèi qí sì kāng zǐ yuē: wǒ jí sǐ, ruò bì xiāng lǔ xiāng lǔ, bì zhào zhòng ní. hòu shù rì, huán zi zú, kāng zǐ dài lì. yǐ zàng, yù zhào zhòng ní. gōng zhī yú yuē: xī wú xiān jūn yòng zhī bù zhōng, zhōng wèi zhū hóu xiào. jīn yòu yòng zhī, bù néng zhōng, shì zài wèi zhū hóu xiào. kāng zǐ yuē: zé shuí zhào ér kě? yuē: bì zhào yá qiú. yú shì shǐ shǐ zhào yá qiú. yá qiú jiāng xíng, kǒng zǐ yuē: lǔ rén zhào qiú, fēi xiǎo yòng zhī, jiāng dà yòng zhī yě. shì rì, kǒng zǐ yuē: guī hū guī hū! wú dǎng zhī xiǎo zi kuáng jiǎn, fěi rán chéng zhāng, wú bù zhī suǒ yǐ cái zhī. zi gàn zhī kǒng zǐ sī guī, sòng yá qiú, yīn jiè yuē jí yòng, yǐ kǒng zǐ wèi zhāo yún.
秋,季桓子病,輦而見魯城,喟然嘆曰:「昔此國幾興矣,以吾獲罪於孔子,故不興也。」顧謂其嗣康子曰:「我即死,若必相魯;相魯,必召仲尼。」後數日,桓子卒,康子代立。已葬,欲召仲尼。公之魚曰:「昔吾先君用之不終,終為諸侯笑。今又用之,不能終,是再為諸侯笑。」康子曰:「則誰召而可?」曰:「必召厓求。」於是使使召厓求。厓求將行,孔子曰:「魯人召求,非小用之,將大用之也。」是日,孔子曰:「歸乎歸乎!吾黨之小子狂簡,斐然成章,吾不知所以裁之。」子贛知孔子思歸,送厓求,因誡曰「即用,以孔子為招」雲。
yá qiú jì qù, míng nián, kǒng zǐ zì chén qiān yú cài. cài zhāo gōng jiāng rú wú, wú zhào zhī yě. qián zhāo gōng qī qí chén qiān zhōu lái, hòu jiāng wǎng, dài fū jù fù qiān, gōng sūn piān shè shā zhāo gōng. chǔ qīn cài. qiū, qí jǐng gōng zú.
厓求既去,明年,孔子自陳遷於蔡。蔡昭公將如吳,吳召之也。前昭公欺其臣遷州來,後將往,大夫懼復遷,公孫翩射殺昭公。楚侵蔡。秋,齊景公卒。
míng nián, kǒng zǐ zì cài rú yè. yè gōng wèn zhèng, kǒng zǐ yuē: zhèng zài lái yuǎn fù ěr. tā rì, yè gōng wèn kǒng zǐ yú zǐ lù, zǐ lù bù duì. kǒng zǐ wén zhī, yuē: yóu, ěr hé bù duì yuē qí wèi rén yě, xué dào bù juàn, huì rén bù yàn, fā fèn wàng shí, lè yǐ wàng yōu, bù zhī lǎo zhī jiāng zhì yún ěr.
明年,孔子自蔡如葉。葉公問政,孔子曰:「政在來遠附邇。」他日,葉公問孔子於子路,子路不對。孔子聞之,曰:「由,爾何不對曰「其為人也,學道不倦,誨人不厭,發憤忘食,樂以忘憂,不知老之將至」云爾。」
qù yè, fǎn yú cài. zhǎng jǔ jié nì ǒu ér gēng, kǒng zǐ yǐ wèi yǐn zhě, shǐ zǐ lù wèn jīn yān. zhǎng jǔ yuē: bǐ zhí yú zhě wèi shuí? zǐ lù yuē: wèi kǒng qiū. yuē: shì lǔ kǒng qiū yǔ? yuē: rán. yuē: shì zhī jīn yǐ. jié nì wèi zǐ lù yuē: zi wèi shuí? yuē: wèi zhòng yóu. yuē: zi, kǒng qiū zhī tú yǔ? yuē: rán. jié nì yuē: yōu yōu zhě tiān xià jiē shì yě, ér shuí yǐ yì zhī? qiě yǔ qí cóng pì rén zhī shì, qǐ ruò cóng pì shì zhī shì zāi! yōu ér bù chuò. zǐ lù yǐ gào kǒng zǐ, kǒng zǐ wǔ rán yuē: niǎo shòu bù kě yǔ tóng qún. tiān xià yǒu dào, qiū bù yǔ yì yě.
去葉,反於蔡。長沮、桀溺耦而耕,孔子以為隱者,使子路問津焉。長沮曰:「彼執輿者為誰?」子路曰:「為孔丘。」曰:「是魯孔丘與?」曰:「然。」曰:「是知津矣。」桀溺謂子路曰:「子為誰?」曰:「為仲由。」曰:「子,孔丘之徒與?」曰:「然。」桀溺曰:「悠悠者天下皆是也,而誰以易之?且與其從辟人之士,豈若從辟世之士哉!」櫌而不輟。子路以告孔子,孔子憮然曰:「鳥獸不可與同群。天下有道,丘不與易也。」
tā rì, zǐ lù xíng, yù hé zhàng rén, yuē: zi jiàn fū zǐ hū? zhàng rén yuē: sì tǐ bù qín, wǔ gǔ bù fēn, shú wèi fū zǐ! zhí qí zhàng ér yún. zǐ lù yǐ gào, kǒng zǐ yuē: yǐn zhě yě. fù wǎng, zé wáng.
他日,子路行,遇荷丈人,曰:「子見夫子乎?」丈人曰:「四體不勤,五穀不分,孰為夫子!」植其杖而芸。子路以告,孔子曰:「隱者也。」復往,則亡。
kǒng zǐ qiān yú cài sān suì, wú fá chén. chǔ jiù chén, jūn yú chéng fù. wén kǒng zǐ zài chén cài zhī jiān, chǔ shǐ rén pìn kǒng zǐ. kǒng zǐ jiāng wǎng bài lǐ, chén cài dài fū móu yuē: kǒng zǐ xián zhě, suǒ cì jī jiē zhōng zhū hóu zhī jí. jīn zhě jiǔ liú chén cài zhī jiān, zhū dài fū suǒ shè xíng jiē fēi zhòng ní zhī yì. jīn chǔ, dà guó yě, lái pìn kǒng zǐ. kǒng zǐ yòng yú chǔ, zé chén cài yòng shì dài fū wēi yǐ. yú shì nǎi xiāng yǔ fā tú yì wéi kǒng zǐ yú yě. bù de xíng, jué liáng. cóng zhě bìng, mò néng xìng. kǒng zǐ jiǎng sòng xián gē bù shuāi. zǐ lù yùn jiàn yuē: jūn zǐ yì yǒu qióng hū? kǒng zǐ yuē: jūn zǐ gù qióng, xiǎo rén qióng sī làn yǐ.
孔子遷於蔡三歲,吳伐陳。楚救陳,軍於城父。聞孔子在陳蔡之間,楚使人聘孔子。孔子將往拜禮,陳蔡大夫謀曰:「孔子賢者,所刺譏皆中諸侯之疾。今者久留陳蔡之間,諸大夫所設行皆非仲尼之意。今楚,大國也,來聘孔子。孔子用於楚,則陳蔡用事大夫危矣。」於是乃相與發徒役圍孔子於野。不得行,絕糧。從者病,莫能興。孔子講誦弦歌不衰。子路慍見曰:「君子亦有窮乎?」孔子曰:「君子固窮,小人窮斯濫矣。」
zi gòng sè zuò. kǒng zǐ yuē: cì, ěr yǐ yǔ wèi duō xué ér shí zhī zhě yǔ? yuē: rán. fēi yǔ? kǒng zǐ yuē: fēi yě. yǔ yī yǐ guàn zhī.
子貢色作。孔子曰:「賜,爾以予為多學而識之者與?」曰:「然。非與?」孔子曰:「非也。予一以貫之。」
kǒng zǐ zhī dì zǐ yǒu yùn xīn, nǎi zhào zǐ lù ér wèn yuē: shī yún fěi sì fěi hǔ, lǜ bǐ kuàng yě. wú dào fēi xié? wú hé wèi yú cǐ? zǐ lù yuē: yì zhě wú wèi rén xié? rén zhī bù wǒ xìn yě. yì zhě wú wèi zhī xié? rén zhī bù wǒ xíng yě. kǒng zǐ yuē: yǒu shì hū! yóu, pì shǐ rén zhě ér bì xìn, ān yǒu bó yí shū qí? shǐ zhī zhě ér bì xíng, ān yǒu wáng zǐ bǐ gàn?
孔子知弟子有慍心,乃召子路而問曰:「詩云「匪兕匪虎,率彼曠野」。吾道非邪?吾何為於此?」子路曰:「意者吾未仁邪?人之不我信也。意者吾未知邪?人之不我行也。」孔子曰:「有是乎!由,譬使仁者而必信,安有伯夷、叔齊?使知者而必行,安有王子比干?」
zǐ lù chū, zi gòng rù jiàn. kǒng zǐ yuē: cì, shī yún fěi sì fěi hǔ, lǜ bǐ kuàng yě. wú dào fēi xié? wú hé wèi yú cǐ? zi gòng yuē: fū zǐ zhī dào zhì dà yě, gù tiān xià mò néng róng fū zǐ. fū zǐ gài shǎo biǎn yān? kǒng zǐ yuē: cì, liáng nóng néng jià ér bù néng wèi sè, liáng gōng néng qiǎo ér bù néng wèi shùn. jūn zǐ néng xiū qí dào, gāng ér jì zhī, tǒng ér lǐ zhī, ér bù néng wèi róng. jīn ěr bù xiū ěr dào ér qiú wèi róng. cì, ér zhì bù yuǎn yǐ!
子路出,子貢入見。孔子曰:「賜,詩云「匪兕匪虎,率彼曠野」。吾道非邪?吾何為於此?」子貢曰:「夫子之道至大也,故天下莫能容夫子。夫子蓋少貶焉?」孔子曰:「賜,良農能稼而不能為穡,良工能巧而不能為順。君子能脩其道,綱而紀之,統而理之,而不能為容。今爾不脩爾道而求為容。賜,而志不遠矣!」
zi gòng chū, yán huí rù jiàn. kǒng zǐ yuē: huí, shī yún fěi sì fěi hǔ, lǜ bǐ kuàng yě. wú dào fēi xié? wú hé wèi yú cǐ? yán huí yuē: fū zǐ zhī dào zhì dà, gù tiān xià mò néng róng. suī rán, fū zǐ tuī ér xíng zhī, bù róng hé bìng, bù róng rán hòu jiàn jūn zǐ! fū dào zhī bù xiū yě, shì wú chǒu yě. fū dào jì yǐ dà xiū ér bù yòng, shì yǒu guó zhě zhī chǒu yě. bù róng hé bìng, bù róng rán hòu jiàn jūn zǐ! kǒng zǐ xīn rán ér xiào yuē: yǒu shì zāi yán shì zhī zǐ! shǐ ěr duō cái, wú wèi ěr zǎi.
子貢出,顏回入見。孔子曰:「回,詩云「匪兕匪虎,率彼曠野」。吾道非邪?吾何為於此?」顏回曰:「夫子之道至大,故天下莫能容。雖然,夫子推而行之,不容何病,不容然後見君子!夫道之不脩也,是吾丑也。夫道既已大脩而不用,是有國者之丑也。不容何病,不容然後見君子!」孔子欣然而笑曰:「有是哉顏氏之子!使爾多財,吾為爾宰。」
yú shì shǐ zi gòng zhì chǔ. chǔ zhāo wáng xìng shī yíng kǒng zǐ, rán hòu dé miǎn.
於是使子貢至楚。楚昭王興師迎孔子,然後得免。
zhāo wáng jiāng yǐ shū shè dì qī bǎi lǐ fēng kǒng zǐ. chǔ lìng yǐn zi xī yuē: wáng zhī shǐ shǐ zhū hóu yǒu rú zi gòng zhě hū? yuē: wú yǒu. wáng zhī fǔ xiāng yǒu rú yán huí zhě hū? yuē: wú yǒu. wáng zhī jiāng lǜ yǒu rú zǐ lù zhě hū? yuē: wú yǒu. wáng zhī guān yǐn yǒu rú zǎi yǔ zhě hū? yuē: wú yǒu. qiě chǔ zhī zǔ fēng yú zhōu, hào wèi zǐ nán wǔ shí lǐ. jīn kǒng qiū shù sān wǔ zhī fǎ, míng zhōu zhào zhī yè, wáng ruò yòng zhī, zé chǔ ān dé shì shì táng táng fāng shù qiān lǐ hū? fū wén wáng zài fēng, wǔ wáng zài hào, bǎi lǐ zhī jūn zú wáng tiān xià. jīn kǒng qiū dé jù tǔ rǎng, xián dì zǐ wèi zuǒ, fēi chǔ zhī fú yě. zhāo wáng nǎi zhǐ. qí qiū, chǔ zhāo wáng zú yú chéng fù.
昭王將以書社地七百里封孔子。楚令尹子西曰:「王之使使諸侯有如子貢者乎?」曰:「無有。」「王之輔相有如顏回者乎?」曰:「無有。」「王之將率有如子路者乎?」曰:「無有。」「王之官尹有如宰予者乎?」曰:「無有。」「且楚之祖封於周,號為子男五十里。今孔丘述三五之法,明周召之業,王若用之,則楚安得世世堂堂方數千里乎?夫文王在豐,武王在鎬,百里之君卒王天下。今孔丘得據土壤,賢弟子為佐,非楚之福也。」昭王乃止。其秋,楚昭王卒於城父。
chǔ kuáng jiē yú gē ér guò kǒng zǐ, yuē: fèng xī fèng xī, hé dé zhī shuāi! wǎng zhě bù kě jiàn xī, lái zhě yóu kě zhuī yě! yǐ ér yǐ ér, jīn zhī cóng zhèng zhě dài ér! kǒng zǐ xià, yù yǔ zhī yán. qū ér qù, fú dé yǔ zhī yán.
楚狂接輿歌而過孔子,曰:「鳳兮鳳兮,何德之衰!往者不可諫兮,來者猶可追也!已而已而,今之從政者殆而!」孔子下,欲與之言。趨而去,弗得與之言。
yú shì kǒng zǐ zì chǔ fǎn hū wèi. shì suì yě, kǒng zǐ nián liù shí sān, ér lǔ āi gōng liù nián yě.
於是孔子自楚反乎衛。是歲也,孔子年六十三,而魯哀公六年也。
qí míng nián, wú yǔ lǔ huì zēng, zhēng bǎi láo. tài zǎi pǐ zhào jì kāng zi. kāng zi shǐ zi gòng wǎng, rán hòu dé yǐ.
其明年,吳與魯會繒,徵百牢。太宰嚭召季康子。康子使子貢往,然後得已。
kǒng zǐ yuē: lǔ wèi zhī zhèng, xiōng dì yě. shì shí, wèi jūn zhé fù bù dé lì, zài wài, zhū hóu shù yǐ wèi ràng. ér kǒng zǐ dì zǐ duō shì yú wèi, wèi jūn yù de kǒng zǐ wèi zhèng. zǐ lù yuē: wèi jūn dài zi ér wèi zhèng, zi jiāng xī xiān? kǒng zǐ yuē: bì yě zhèng míng hū! zǐ lù yuē: yǒu shì zāi, zi zhī yū yě! hé qí zhèng yě? kǒng zǐ yuē: yě zāi yóu yě! fū míng bù zhèng zé yán bù shùn, yán bù shùn zé shì bù chéng, shì bù chéng zé lǐ lè bù xìng, lǐ lè bù xìng zé xíng fá bù zhōng, xíng fá bù zhōng zé mín wú suǒ cuò shǒu zú yǐ. fū jūn zǐ wèi zhī bì kě míng, yán zhī bì kě xíng. jūn zǐ yú qí yán, wú suǒ gǒu ér yǐ yǐ.
孔子曰:「魯衛之政,兄弟也。」是時,衛君輒父不得立,在外,諸侯數以為讓。而孔子弟子多仕於衛,衛君欲得孔子為政。子路曰:「衛君待子而為政,子將奚先?」孔子曰:「必也正名乎!」子路曰:「有是哉,子之迂也!何其正也?」孔子曰:「野哉由也!夫名不正則言不順,言不順則事不成,事不成則禮樂不興,禮樂不興則刑罰不中,刑罰不中則民無所錯手足矣。夫君子為之必可名,言之必可行。君子於其言,無所苟而已矣。」
qí míng nián, yá yǒu wèi jì shì jiāng shī, yǔ qí zhàn yú láng, kè zhī. jì kāng zǐ yuē: zi zhī yú jūn lǚ, xué zhī hū? xìng zhī hū? yá yǒu yuē: xué zhī yú kǒng zǐ. jì kāng zǐ yuē: kǒng zǐ hé rú rén zāi? duì yuē: yòng zhī yǒu míng bō zhī bǎi xìng, zhì zhū guǐ shén ér wú hàn. qiú zhī zhì yú cǐ dào, suī lèi qiān shè, fū zǐ bù lì yě. kāng zǐ yuē: wǒ yù zhào zhī, kě hū? duì yuē: yù zhào zhī, zé wú yǐ xiǎo rén gù zhī, zé kě yǐ. ér wèi kǒng wén zi jiāng gōng tài shū, wèn cè yú zhòng ní. zhòng ní cí bù zhī, tuì ér mìng zài ér xíng, yuē: niǎo néng zé mù, mù qǐ néng zé niǎo hū! wén zi gù zhǐ. huì jì kāng zi zhú gōng huá gōng bīn gōng lín, yǐ bì yíng kǒng zǐ, kǒng zǐ guī lǔ.
其明年,厓有為季氏將師,與齊戰於郎,克之。季康子曰:「子之於軍旅,學之乎?性之乎?」厓有曰:「學之於孔子。」季康子曰:「孔子何如人哉?」對曰:「用之有名;播之百姓,質諸鬼神而無憾。求之至於此道,雖累千社,夫子不利也。」康子曰:「我欲召之,可乎?」對曰:「欲召之,則毋以小人固之,則可矣。」而衛孔文子將攻太叔,問策於仲尼。仲尼辭不知,退而命載而行,曰:「鳥能擇木,木豈能擇鳥乎!」文子固止。會季康子逐公華、公賓、公林,以幣迎孔子,孔子歸魯。
kǒng zǐ zhī qù lǔ fán shí sì suì ér fǎn hū lǔ.
孔子之去魯凡十四歲而反乎魯。
lǔ āi gōng wèn zhèng, duì yuē: zhèng zài xuǎn chén. jì kāng zi wèn zhèng, yuē: jǔ zhí cuò zhū wǎng, zé wǎng zhě zhí. kāng zi huàn dào, kǒng zǐ yuē: gǒu zi zhī bù yù, suī shǎng zhī bù qiè. rán lǔ zhōng bù néng yòng kǒng zǐ, kǒng zǐ yì bù qiú shì.
魯哀公問政,對曰:「政在選臣。」季康子問政,曰:「舉直錯諸枉,則枉者直。」康子患盜,孔子曰:「苟子之不欲,雖賞之不竊。」然魯終不能用孔子,孔子亦不求仕。
kǒng zǐ zhī shí, zhōu shì wēi ér lǐ lè fèi, shī shū quē. zhuī jī sān dài zhī lǐ, xù shū chuán, shàng jì táng yú zhī jì, xià zhì qín móu, biān cì qí shì. yuē: xià lǐ wú néng yán zhī, qǐ bù zú zhēng yě. yīn lǐ wú néng yán zhī, sòng bù zú zhēng yě. zú, zé wú néng zhēng zhī yǐ. guān yīn xià suǒ sǔn yì, yuē: hòu suī bǎi shì kě zhī yě, yǐ yī wén yī zhì. zhōu jiān èr dài, yù yù hū wén zāi. wú cóng zhōu. gù shū chuán lǐ jì zì kǒng shì.
孔子之時,周室微而禮樂廢,詩書缺。追跡三代之禮,序書傳,上紀唐虞之際,下至秦繆,編次其事。曰:「夏禮吾能言之,杞不足徵也。殷禮吾能言之,宋不足徵也。足,則吾能徵之矣。」觀殷夏所損益,曰:「後雖百世可知也,以一文一質。周監二代,鬱郁乎文哉。吾從周。」故書傳、禮記自孔氏。
kǒng zǐ yǔ lǔ dà shī: lè qí kě zhī yě. shǐ zuò xī rú, zòng zhī chún rú, jiǎo rú, yì rú yě, yǐ chéng. wú zì wèi fǎn lǔ, rán hòu lè zhèng, yǎ sòng gè dé qí suǒ.
孔子語魯大師:「樂其可知也。始作翕如,縱之純如,皦如,繹如也,以成。」「吾自衛反魯,然後樂正,雅頌各得其所。」
gǔ zhě shī sān qiān yú piān, jí zhì kǒng zǐ, qù qí zhòng, qǔ kě shī yú lǐ yì, shàng cǎi qì hòu jì, zhōng shù yīn zhōu zhī shèng, zhì yōu lì zhī quē, shǐ yú rèn xí, gù yuē guān jū zhī luàn yǐ wèi fēng shǐ, lù míng wèi xiǎo yǎ shǐ, wén wáng wèi dà yá shǐ, qīng miào wèi sòng shǐ. sān bǎi wǔ piān kǒng zǐ jiē xián gē zhī, yǐ qiú hé sháo wǔ yǎ sòng zhī yīn. lǐ lè zì cǐ kě dé ér shù, yǐ bèi wáng dào, chéng liù yì.
古者詩三千餘篇,及至孔子,去其重,取可施於禮義,上采契后稷,中述殷周之盛,至幽厲之缺,始於衽席,故曰「關雎之亂以為風始,鹿鳴為小雅始,文王為大雅始,清廟為頌始」。三百五篇孔子皆弦歌之,以求合韶武雅頌之音。禮樂自此可得而述,以備王道,成六藝。
kǒng zǐ wǎn ér xǐ yì, xù tuàn xì xiàng shuō guà wén yán. dú yì, wéi biān sān jué. yuē: jiǎ wǒ shù nián, ruò shì, wǒ yú yì zé bīn bīn yǐ.
孔子晚而喜易,序彖、系、象、說卦、文言。讀易,韋編三絕。曰:「假我數年,若是,我於易則彬彬矣。」
kǒng zǐ yǐ shī shū lǐ lè jiào, dì zǐ gài sān qiān yān, shēn tōng liù yì zhě qī shí yǒu èr rén. rú yán zhuó zōu zhī tú, pō shòu yè zhě shén zhòng.
孔子以詩書禮樂教,弟子蓋三千焉,身通六藝者七十有二人。如顏濁鄒之徒,頗受業者甚眾。
kǒng zǐ yǐ sì jiào: wén, xíng, zhōng, xìn. jué sì: wú yì, wú bì, wú gù, wú wǒ. suǒ shèn: qí, zhàn, jí. zi hǎn yán lì yǔ mìng yǔ rén. bù fèn bù qǐ, jǔ yī yú bù yǐ sān yú fǎn, zé fú fù yě.
孔子以四教:文,行,忠,信。絕四:毋意,毋必,毋固,毋我。所慎:齊,戰,疾。子罕言利與命與仁。不憤不啟,舉一隅不以三隅反,則弗復也。
qí yú xiāng dǎng, xún xún shì bù néng yán zhě. qí yú zōng miào cháo tíng, biàn biàn yán, wéi jǐn ěr. cháo, yǔ shàng dài fū yán, yín yín rú yě yǔ xià dài fū yán, kǎn kǎn rú yě.
其於鄉黨,恂恂似不能言者。其於宗廟朝廷,辯辯言,唯謹爾。朝,與上大夫言,誾誾如也;與下大夫言,侃侃如也。
rù gōng mén, jū gōng rú yě qū jìn, yì rú yě. jūn zhào shǐ bīn, sè bó rú yě. jūn mìng zhào, bù qí jià xíng yǐ.
入公門,鞠躬如也;趨進,翼如也。君召使儐,色勃如也。君命召,不俟駕行矣。
yú něi, ròu bài, gē bù zhèng, bù shí. xí bù zhèng, bù zuò. shí yú yǒu sàng zhě zhī cè, wèi cháng bǎo yě.
魚餒,肉敗,割不正,不食。席不正,不坐。食於有喪者之側,未嘗飽也。
shì rì kū, zé bù gē. jiàn qí shuāi gǔ zhě, suī tóng zǐ bì biàn.
是日哭,則不歌。見齊衰、瞽者,雖童子必變。
sān rén xíng, bì děi wǒ shī. dé zhī bù xiū, xué zhī bù jiǎng, wén yì bù néng xǐ, bù shàn bù néng gǎi, shì wú yōu yě. shǐ rén gē, shàn, zé shǐ fù zhī, rán hòu hé zhī.
「三人行,必得我師。」「德之不脩,學之不講,聞義不能徙,不善不能改,是吾憂也。」使人歌,善,則使復之,然後和之。
zi bù yǔ: guài, lì, luàn, shén.
子不語:怪,力,亂,神。
zi gòng yuē: fū zǐ zhī wén zhāng, kě dé wén yě. fū zǐ yán tiān dào yǔ xìng mìng, fú kě dé wén yě yǐ. yán yuān kuì rán tàn yuē: yǎng zhī mí gāo, zuān zhī mí jiān. zhān zhī zài qián, hū yān zài hòu. fū zǐ xún xún rán shàn yòu rén, bó wǒ yǐ wén, yuē wǒ yǐ lǐ, yù bà bù néng. jì jié wǒ cái, rú yǒu suǒ lì, zhuō ěr. suī yù cóng zhī, miè yóu yě yǐ. dá xiàng dǎng rén yuē: dà zāi kǒng zǐ, bó xué ér wú suǒ chéng míng. zi wén zhī yuē: wǒ hé zhí? zhí yù hū? zhí shè hū? wǒ zhí yù yǐ. láo yuē: zi yún bù shì, gù yì.
子貢曰:「夫子之文章,可得聞也。夫子言天道與性命,弗可得聞也已。」顏淵喟然嘆曰:「仰之彌高,鑽之彌堅。瞻之在前,忽焉在後。夫子循循然善誘人,博我以文,約我以禮,欲罷不能。既竭我才,如有所立,卓爾。雖欲從之,蔑由也已。」達巷黨人曰:「大哉孔子,博學而無所成名。」子聞之曰:「我何執?執御乎?執射乎?我執御矣。」牢曰:「子云「不試,故藝」。」
lǔ āi gōng shí sì nián chūn, shòu dà yě. shū sūn shì chē zi chú shāng huò shòu, yǐ wèi bù xiáng. zhòng ní shì zhī, yuē: lín yě. qǔ zhī. yuē: hé bù chū tú, luò bù chū shū, wú yǐ yǐ fū! yán yuān sǐ, kǒng zǐ yuē: tiān sàng yǔ! jí xī shòu jiàn lín, yuē: wú dào qióng yǐ! kuì rán tàn yuē: mò zhī wǒ fū! zi gòng yuē: hé wèi mò zhī zi? zǐ yuē: bù yuàn tiān, bù yóu rén, xià xué ér shàng dá, zhī wǒ zhě qí tiān hū!
魯哀公十四年春,狩大野。叔孫氏車子鉏商獲獸,以為不祥。仲尼視之,曰:「麟也。」取之。曰:「河不出圖,雒不出書,吾已矣夫!」顏淵死,孔子曰:「天喪予!」及西狩見麟,曰:「吾道窮矣!」喟然嘆曰:「莫知我夫!」子貢曰:「何為莫知子?」子曰:「不怨天,不尤人,下學而上達,知我者其天乎!」
bù jiàng qí zhì, bù rǔ qí shēn, bó yí shū qí hū! wèi liǔ xià huì shǎo lián jiàng zhì rǔ shēn yǐ. wèi yú zhòng yí yì yǐn jū fàng yán, xíng zhōng qīng, fèi zhōng quán. wǒ zé yì yú shì, wú kě wú bù kě.
「不降其志,不辱其身,伯夷、叔齊乎!」謂「柳下惠、少連降志辱身矣」。謂「虞仲、夷逸隱居放言,行中清,廢中權」。「我則異於是,無可無不可。」
zǐ yuē: fú hū fú hū, jūn zǐ bìng méi shì ér míng bù chēng yān. wú dào bù xíng yǐ, wú hé yǐ zì jiàn yú hòu shì zāi? nǎi yīn shǐ jì zuò chūn qiū, shàng zhì yǐn gōng, xià qì āi gōng shí sì nián, shí èr gōng. jù lǔ, qīn zhōu, gù yīn, yùn zhī sān dài. yuē qí wén cí ér zhǐ bó. gù wú chǔ zhī jūn zì chēng wáng, ér chūn qiū biǎn zhī yuē zi jiàn tǔ zhī huì shí zhào zhōu tiān zǐ, ér chūn qiū huì zhī yuē tiān wáng shòu yú hé yáng: tuī cǐ lèi yǐ shéng dāng shì. biǎn sǔn zhī yì, hòu yǒu wáng zhě jǔ ér kāi zhī. chūn qiū zhī yì xíng, zé tiān xià luàn chén zéi zi jù yān.
子曰:「弗乎弗乎,君子病沒世而名不稱焉。吾道不行矣,吾何以自見於後世哉?」乃因史記作春秋,上至隱公,下訖哀公十四年,十二公。據魯,親周,故殷,運之三代。約其文辭而指博。故吳楚之君自稱王,而春秋貶之曰「子」;踐土之會實召周天子,而春秋諱之曰「天王狩於河陽」:推此類以繩當世。貶損之義,後有王者舉而開之。春秋之義行,則天下亂臣賊子懼焉。
kǒng zǐ zài wèi tīng sòng, wén cí yǒu kě yǔ rén gòng zhě, fú dú yǒu yě. zhì yú wèi chūn qiū, bǐ zé bǐ, xuē zé xuē, zi xià zhī tú bù néng zàn yī cí. dì zǐ shòu chūn qiū, kǒng zǐ yuē: hòu shì zhī qiū zhě yǐ chūn qiū, ér zuì qiū zhě yì yǐ chūn qiū.
孔子在位聽訟,文辭有可與人共者,弗獨有也。至於為春秋,筆則筆,削則削,子夏之徒不能贊一辭。弟子受春秋,孔子曰:「後世知丘者以春秋,而罪丘者亦以春秋。」
míng suì, zǐ lù sǐ yú wèi. kǒng zǐ bìng, zi gòng qǐng jiàn. kǒng zǐ fāng fù zhàng xiāo yáo yú mén, yuē: cì, rǔ lái hé qí wǎn yě? kǒng zǐ yīn tàn, gē yuē: tài shān huài hū! liáng zhù cuī hū! zhé rén wēi hū! yīn yǐ tì xià. wèi zi gòng yuē: tiān xià wú dào jiǔ yǐ, mò néng zōng yǔ. xià rén bìn yú dōng jiē, zhōu rén yú xī jiē, yīn rén liǎng zhù jiān. zuó mù yǔ mèng zuò diàn liǎng zhù zhī jiān, yǔ shǐ yīn rén yě. hòu qī rì zú.
明歲,子路死於衛。孔子病,子貢請見。孔子方負杖逍遙於門,曰:「賜,汝來何其晚也?」孔子因嘆,歌曰:「太山壞乎!樑柱摧乎!哲人萎乎!」因以涕下。謂子貢曰:「天下無道久矣,莫能宗予。夏人殯於東階,周人於西階,殷人兩柱間。昨暮予夢坐奠兩柱之間,予始殷人也。」後七日卒。
kǒng zǐ nián qī shí sān, yǐ lǔ āi gōng shí liù nián sì yuè jǐ chǒu zú.
孔子年七十三,以魯哀公十六年四月己丑卒。
āi gōng lěi zhī yuē: mín tiān bù diào, bù jué yí yī lǎo, bǐ píng yú yī rén yǐ zài wèi, qióng qióng yú zài jiù. wū hū āi zāi! ní fù, wú zì lǜ! zi gòng yuē: jūn qí bù méi yú lǔ hū! fū zǐ zhī yán yuē: lǐ shī zé hūn, míng shī zé qiān. shī zhì wèi hūn, shī suǒ wèi qiān. shēng bù néng yòng, sǐ ér lěi zhī, fēi lǐ yě. chēng yú yī rén, fēi míng yě.
哀公誄之曰:「旻天不弔,不玦遺一老,俾屏餘一人以在位,煢煢余在疚。嗚呼哀哉!尼父,毋自律!」子貢曰:「君其不沒於魯乎!夫子之言曰:「禮失則昏,名失則愆。失志為昏,失所為愆。」生不能用,死而誄之,非禮也。稱「餘一人」,非名也。」
kǒng zǐ zàng lǔ chéng běi sì shàng, dì zǐ jiē fú sān nián. sān nián xīn sàng bì, xiāng jué ér qù, zé kū, gè fù jǐn āi huò fù liú. wéi zi gàn lú yú zhǒng shàng, fán liù nián, rán hòu qù. dì zǐ jí lǔ rén wǎng cóng zhǒng ér jiā zhě bǎi yǒu yú shì, yīn mìng yuē kǒng lǐ. lǔ shì shì xiàng chuán yǐ suì shí fèng cí kǒng zǐ zhǒng, ér zhū rú yì jiǎng lǐ xiāng yǐn dà shè yú kǒng zǐ zhǒng. kǒng zǐ zhǒng dà yī qǐng. gù suǒ jū táng dì zǐ nèi, hòu shì yīn miào cáng kǒng zǐ yì guān qín chē shū, zhì yú hàn èr bǎi yú nián bù jué. gāo huáng dì guò lǔ, yǐ tài láo cí yān. zhū hóu qīng xiàng zhì, cháng xiān yè rán hòu cóng zhèng.
孔子葬魯城北泗上,弟子皆服三年。三年心喪畢,相訣而去,則哭,各復盡哀;或復留。唯子贛廬於冢上,凡六年,然後去。弟子及魯人往從冢而家者百有餘室,因命曰孔里。魯世世相傳以歲時奉祠孔子冢,而諸儒亦講禮鄉飲大射於孔子冢。孔子冢大一頃。故所居堂弟子內,後世因廟藏孔子衣冠琴車書,至於漢二百餘年不絕。高皇帝過魯,以太牢祠焉。諸侯卿相至,常先謁然後從政。
kǒng zǐ shēng lǐ, zì bó yú. bó yú nián wǔ shí, xiān kǒng zǐ sǐ.
孔子生鯉,字伯魚。伯魚年五十,先孔子死。
bó yú shēng jí, zì zi sī, nián liù shí èr. cháng kùn yú sòng. zi sī zuò zhōng yōng.
伯魚生伋,字子思,年六十二。嘗困於宋。子思作中庸。
zi sī shēng bái, zì zi shàng, nián sì shí qī. zi shàng shēng qiú, zì zi jiā, nián sì shí wǔ. zi jiā shēng jī, zì zǐ jīng, nián sì shí liù. zǐ jīng shēng chuān, zì zi gāo, nián wǔ shí yī. zi gāo shēng zǐ shèn, nián wǔ shí qī, cháng wèi wèi xiāng.
子思生白,字子上,年四十七。子上生求,字子家,年四十五。子家生箕,字子京,年四十六。子京生穿,字子高,年五十一。子高生子慎,年五十七,嘗為魏相。
zi shèn shēng fù, nián wǔ shí qī, wèi chén wáng shè bó shì, sǐ yú chén xià.
子慎生鮒,年五十七,為陳王涉博士,死於陳下。
fù dì zǐ xiāng, nián wǔ shí qī. cháng wèi xiào huì huáng dì bó shì, qiān wèi zhǎng shā tài shǒu. zhǎng jiǔ chǐ liù cùn.
鮒弟子襄,年五十七。嘗為孝惠皇帝博士,遷為長沙太守。長九尺六寸。
zi xiāng shēng zhōng, nián wǔ shí qī. zhōng shēng wǔ, wǔ shēng yán nián jí ān guó. ān guó wèi jīn huáng dì bó shì, zhì lín huái tài shǒu, zǎo zú. ān guó shēng áng, áng shēng huān.
子襄生忠,年五十七。忠生武,武生延年及安國。安國為今皇帝博士,至臨淮太守,蚤卒。安國生卬,卬生驩。
tài shǐ gōng yuē: shī yǒu zhī: gāo shān yǎng zhǐ, jǐng xíng xíng zhǐ. suī bù néng zhì, rán xīn xiāng wǎng zhī. yú dú kǒng shì shū, xiǎng jiàn qí wèi rén. shì lǔ, guān zhòng ní miào táng chē fú lǐ qì, zhū shēng yǐ shí xí lǐ qí jiā, yú zhī huí liú zhī bù néng qù yún. tiān xià jūn wáng zhì yú xián rén zhòng yǐ, dāng shí zé róng, méi zé yǐ yān. kǒng zǐ bù yī, chuán shí yú shì, xué zhě zōng zhī. zì tiān zǐ wáng hóu, zhōng guó yán liù yì zhě zhé zhōng yú fū zǐ, kě wèi zhì shèng yǐ!
太史公曰:詩有之:「高山仰止,景行行止。」雖不能至,然心鄉往之。余讀孔氏書,想見其為人。適魯,觀仲尼廟堂車服禮器,諸生以時習禮其家,余祗回留之不能去雲。天下君王至於賢人眾矣,當時則榮,沒則已焉。孔子布衣,傳十餘世,學者宗之。自天子王侯,中國言六藝者折中於夫子,可謂至聖矣!
kǒng zǐ zhī zhòu, chū yú shāng guó. fú fù néng ràng, zhèng kǎo míng lēi. fáng shū lái bēn, zōu rén jǐ zú. ní qiū dàn shèng, què lǐ shēng dé. qī shí shēng táng, sì fāng qǔ zé. mǎo zhū liǎng guān, shè xiāng jiā gǔ. gē fèng jù shuāi, qì lín hé cù! jiǔ liú yǎng jìng, wàn gǔ qīn zhú.
孔子之胄,出於商國。弗父能讓,正考銘勒。防叔來奔,鄒人掎足。尼丘誕聖,闕里生德。七十升堂,四方取則。卯誅兩觀,攝相夾谷。歌鳳遽衰,泣麟何促!九流仰鏡,萬古欽躅。