kǒng zǐ yuē: dào zhī yǐ zhèng, qí zhī yǐ xíng, mín miǎn ér wú chǐ. dào zhī yǐ dé, qí zhī yǐ lǐ, yǒu chǐ qiě gé. lǎo shì chēng: shàng dé bù dé, shì yǐ yǒu dé xià dé bù shī dé, shì yǐ wú dé. fǎ lìng zī zhāng, dào zéi duō yǒu. tài shǐ gōng yuē: xìn zāi shì yán yě! fǎ lìng zhě zhì zhī jù, ér fēi zhì zhì qīng zhuó zhī yuán yě. xī tiān xià zhī wǎng cháng mì yǐ, rán jiān wěi méng qǐ, qí jí yě, shàng xià xiāng dùn, zhì yú bù zhèn. dāng shì zhī shí, lì zhì ruò jiù huǒ yáng fèi, fēi wǔ jiàn yán kù, è néng shèng qí rèn ér yú kuài hū! yán dào dé zhě, nì qí zhí yǐ. gù yuē tīng sòng, wú yóu rén yě, bì yě shǐ wú sòng hū. xià shì wén dào dà xiào zhī. fēi xū yán yě. hàn xìng, pò gū ér wèi huán, zhuó diāo ér wèi pǔ, wǎng lòu yú tūn zhōu zhī yú, ér lì zhì zhēng zhēng, bù zhì yú jiān, lí mín ài ān. yóu shì guān zhī, zài bǐ bù zài cǐ.
孔子曰:「道之以政,齊之以刑,民免而無恥。道之以德,齊之以禮,有恥且格。」老氏稱:「上德不德,是以有德;下德不失德,是以無德。法令滋章,盜賊多有。」太史公曰:信哉是言也!法令者治之具,而非制治清濁之源也。昔天下之網嘗密矣,然奸偽萌起,其極也,上下相遁,至於不振。當是之時,吏治若救火揚沸,非武健嚴酷,惡能勝其任而愉快乎!言道德者,溺其職矣。故曰「聽訟,吾猶人也,必也使無訟乎」。「下士聞道大笑之」。非虛言也。漢興,破觚而為圜,斫雕而為朴,網漏於吞舟之魚,而吏治烝烝,不至於奸,黎民艾安。由是觀之,在彼不在此。
gāo hòu shí, kù lì dú yǒu hóu fēng, kè lì zōng shì, qīn rǔ gōng chén. lǚ shì yǐ bài, suì hóu fēng zhī jiā. xiào jǐng shí, cháo cuò yǐ kè shēn pō yòng shù fǔ qí zī, ér qī guó zhī luàn, fā nù yú cuò, cuò zú yǐ bèi lù. qí hòu yǒu zhì dōu níng chéng zhī shǔ.
高后時,酷吏獨有侯封,刻轢宗室,侵辱功臣。呂氏已敗,遂侯封之家。孝景時,晁錯以刻深頗用術輔其資,而七國之亂,發怒於錯,錯卒以被戮。其後有郅都、寧成之屬。
zhì dōu zhě, yáng rén yě. yǐ láng shì xiào wén dì. xiào jǐng shí, dōu wèi zhōng láng jiāng, gǎn zhí jiàn, miàn zhé dà chén yú cháo. cháng cóng rù shàng lín, jiǎ jī rú cè, yě zhì zú rù cè. shàng mù dōu, dōu bù xíng. shàng yù zì chí bīng jiù jiǎ jī, dōu fú shàng qián yuē: wáng yī jī fù yī jī jìn, tiān xià suǒ shǎo níng jiǎ jī děng hū? bì xià zòng zì qīng, nài zōng miào tài hòu hé! shàng hái, zhì yì qù. tài hòu wén zhī, cì dōu jīn bǎi jīn, yóu cǐ zhòng zhì dōu.
郅都者,楊人也。以郎事孝文帝。孝景時,都為中郎將,敢直諫,面折大臣於朝。嘗從入上林,賈姬如廁,野彘卒入廁。上目都,都不行。上欲自持兵救賈姬,都伏上前曰:「亡一姬復一姬進,天下所少寧賈姬等乎?陛下縱自輕,柰宗廟太后何!」上還,彘亦去。太后聞之,賜都金百斤,由此重郅都。
jì nán jiàn shì zōng rén sān bǎi yú jiā, háo huá, èr qiān dàn mò néng zhì, yú shì jǐng dì nǎi bài dōu wèi jì nán tài shǒu. zhì zé zú miè jiàn shì shǒu è, yú jiē gǔ lì. jū suì yú, jùn zhōng bù shí yí. páng shí yú jùn shǒu wèi dōu rú dà fǔ.
濟南瞷氏宗人三百餘家,豪猾,二千石莫能制,於是景帝乃拜都為濟南太守。至則族滅瞷氏首惡,餘皆股慄。居歲餘,郡中不拾遺。旁十餘郡守畏都如大府。
dōu wèi rén yǒng, yǒu qì lì, gōng lián, bù fā sī shū, wèn yí wú suǒ shòu, qǐng jì wú suǒ tīng. cháng zì chēng yuē: yǐ bèi qīn ér shì, shēn gù dāng fèng zhí sǐ jié guān xià, zhōng bù gù qī zǐ yǐ.
都為人勇,有氣力,公廉,不發私書,問遺無所受,請寄無所聽。常自稱曰:「已倍親而仕,身固當奉職死節官下,終不顧妻子矣。」
zhì dōu qiān wèi zhōng wèi. chéng xiàng tiáo hóu zhì guì jù yě, ér dōu yī chéng xiàng. shì shí mín pǔ, wèi zuì zì zhòng, ér dōu dú xiān yán kù, zhì xíng fǎ bù bì guì qī, liè hóu zōng shì jiàn dōu cè mù ér shì, hào yuē cāng yīng.
郅都遷為中尉。丞相條侯至貴倨也,而都揖丞相。是時民朴,畏罪自重,而都獨先嚴酷,致行法不避貴戚,列侯宗室見都側目而視,號曰「蒼鷹」。
lín jiāng wáng zhēng yì zhōng wèi fǔ duì bù, lín jiāng wáng yù de dāo bǐ wèi shū xiè shàng, ér dōu jìn lì bù yǔ. wèi qí hóu shǐ rén yǐ jiān yǔ lín jiāng wáng. lín jiāng wáng jì wèi shū xiè shàng, yīn zì shā. dòu tài hòu wén zhī, nù, yǐ wēi fǎ zhōng dōu, dōu miǎn guī jiā. xiào jǐng dì nǎi shǐ shǐ chí jié bài dōu wèi yàn mén tài shǒu, ér biàn dào zhī guān, dé yǐ pián yí cóng shì. xiōng nú sù wén zhì dōu jié, jū biān, wèi yǐn bīng qù, jìng zhì dōu sǐ bù jìn yàn mén. xiōng nú zhì wèi ǒu rén xiàng zhì dōu, lìng qí chí shè mò néng zhōng, jiàn dàn rú cǐ. xiōng nú huàn zhī. dòu tài hòu nǎi jìng zhōng dōu yǐ hàn fǎ. jǐng dì yuē: dōu zhōng chén. yù shì zhī. dòu tài hòu yuē: lín jiāng wáng dú fēi zhōng chén xié? yú shì suì zhǎn zhì dōu.
臨江王徵詣中尉府對簿,臨江王欲得刀筆為書謝上,而都禁吏不予。魏其侯使人以間與臨江王。臨江王既為書謝上,因自殺。竇太后聞之,怒,以危法中都,都免歸家。孝景帝乃使使持節拜都為雁門太守,而便道之官,得以便宜從事。匈奴素聞郅都節,居邊,為引兵去,竟郅都死不近雁門。匈奴至為偶人象郅都,令騎馳射莫能中,見憚如此。匈奴患之。竇太后乃竟中都以漢法。景帝曰:「都忠臣。」欲釋之。竇太后曰:「臨江王獨非忠臣邪?」於是遂斬郅都。
níng chéng zhě, ráng rén yě. yǐ láng yè zhě shì jǐng dì. hǎo qì, wèi rén xiǎo lì, bì líng qí zhǎng lì wèi rén shàng, cāo xià rú shù shī xīn. huá zéi rèn wēi. shāo qiān zhì jì nán dū wèi, ér zhì dōu wèi shǒu. shǐ qián shù dū wèi jiē bù rù fǔ, yīn lì yè shǒu rú xiàn lìng, qí wèi zhì dōu rú cǐ. jí chéng wǎng, zhí líng dōu chū qí shàng. dōu sù wén qí shēng, yú shì shàn yù, yǔ jié huān. jiǔ zhī, zhì dōu sǐ, hòu zhǎng ān zuǒ yòu zōng shì duō bào fàn fǎ, yú shì shàng zhào níng chéng wèi zhōng wèi. qí zhì xiào zhì dōu, qí lián fú rú, rán zōng shì háo jié jiē rén rén zhuì kǒng.
寧成者,穰人也。以郎謁者事景帝。好氣,為人小吏,必陵其長吏;為人上,操下如束濕薪。滑賊任威。稍遷至濟南都尉,而郅都為守。始前數都尉皆步入府,因吏謁守如縣令,其畏郅都如此。及成往,直陵都出其上。都素聞其聲,於是善遇,與結驩。久之,郅都死,後長安左右宗室多暴犯法,於是上召寧成為中尉。其治效郅都,其廉弗如,然宗室豪桀皆人人惴恐。
wǔ dì jí wèi, xǐ wèi nèi shǐ. wài qī duō huǐ chéng zhī duǎn, dǐ zuì kūn qián. shì shí jiǔ qīng zuì sǐ jí sǐ, shǎo bèi xíng, ér chéng jí xíng, zì yǐ wèi bù fù shōu, yú shì jiě tuō, zhà kè chuán chū guān guī jiā. chēng yuē: shì bù zhì èr qiān dàn, jiǎ bù zhì qiān wàn, ān kě bǐ rén hū! nǎi shì dài mǎi bēi tián qiān yú qǐng, jiǎ pín mín, yì shǐ shù qiān jiā. shù nián, huì shè. zhì chǎn shù qiān jīn, wèi rèn xiá, chí lì zhǎng duǎn, chū cóng shù shí qí. qí shǐ mín wēi zhòng yú jùn shǒu.
武帝即位,徙為內史。外戚多毀成之短,抵罪髡鉗。是時九卿罪死即死,少被刑,而成極刑,自以為不復收,於是解脫,詐刻傳出關歸家。稱曰:「仕不至二千石,賈不至千萬,安可比人乎!」乃貰貸買陂田千餘頃,假貧民,役使數千家。數年,會赦。致產數千金,為任俠,持吏長短,出從數十騎。其使民威重於郡守。
zhōu yáng yóu zhě, qí fù zhào jiān yǐ huái nán wáng jiù fù hóu zhōu yáng, gù yīn xìng zhōu yáng shì. yóu yǐ zōng jiā rèn wèi láng, shì xiào wén jí jǐng dì. jǐng dì shí, yóu wèi jùn shǒu. wǔ dì jí wèi, lì zhì shàng xún jǐn shén, rán yóu jū èr qiān dàn zhōng, zuì wèi bào kù jiāo zì. suǒ ài zhě, náo fǎ huó zhī suǒ zēng zhě, qū fǎ zhū miè zhī. suǒ jū jùn, bì yí qí háo. wèi shǒu, shì dū wèi rú lìng. wèi dū wèi, bì líng tài shǒu, duó zhī zhì. yǔ jí àn jù wèi zhì, sī mǎ ān zhī wén è, jù zài èr qiān dàn liè, tóng chē wèi cháng gǎn jūn yīn fú.
周陽由者,其父趙兼以淮南王舅父侯周陽,故因姓周陽氏。由以宗家任為郎,事孝文及景帝。景帝時,由為郡守。武帝即位,吏治尚循謹甚,然由居二千石中,最為暴酷驕恣。所愛者,撓法活之;所憎者,曲法誅滅之。所居郡,必夷其豪。為守,視都尉如令。為都尉,必陵太守,奪之治。與汲黯俱為忮,司馬安之文惡,俱在二千石列,同車未嘗敢均茵伏。
yóu hòu wèi hé dōng dū wèi, shí yǔ qí shǒu shèng tú gōng zhēng quán, xiāng gào yán zuì. shèng tú gōng dāng dǐ zuì, yì bù shòu xíng, zì shā, ér yóu qì shì.
由後為河東都尉,時與其守勝屠公爭權,相告言罪。勝屠公當抵罪,義不受刑,自殺,而由棄市。
zì níng chéng zhōu yáng yóu zhī hòu, shì yì duō, mín qiǎo fǎ, dà dǐ lì zhī zhì lèi duō chéng yóu děng yǐ.
自寧成、周陽由之後,事益多,民巧法,大抵吏之治類多成、由等矣。
zhào yǔ zhě, lí rén. yǐ zuǒ shǐ bǔ zhōng dōu guān, yòng lián wèi lìng shǐ, shì tài wèi yà fū. yà fū wèi chéng xiàng, yǔ wèi chéng xiàng shǐ, fǔ zhōng jiē chēng qí lián píng. rán yà fū fú rèn, yuē: jí zhī yǔ wú hài, rán wén shēn, bù kě yǐ jū dà fǔ. jīn shàng shí, yǔ yǐ dāo bǐ lì jī láo, shāo qiān wèi yù shǐ. shàng yǐ wèi néng, zhì tài zhōng dài fū. yǔ zhāng tāng lùn dìng zhū lǜ lìng, zuò jiàn zhī, lì chuán dé xiāng jiān sī. yòng fǎ yì kè, gài zì cǐ shǐ.
趙禹者,斄人。以佐史補中都官,用廉為令史,事太尉亞夫。亞夫為丞相,禹為丞相史,府中皆稱其廉平。然亞夫弗任,曰:「極知禹無害,然文深,不可以居大府。」今上時,禹以刀筆吏積勞,稍遷為御史。上以為能,至太中大夫。與張湯論定諸律令,作見知,吏傳得相監司。用法益刻,蓋自此始。
zhāng tāng zhě, dù rén yě. qí fù wèi zhǎng ān chéng, chū, tāng wèi ér shǒu shě. hái ér shǔ dào ròu, qí fù nù, chī tāng. tāng jué kū dé dào shǔ jí yú ròu, hé shǔ lüè zhì, chuán yuán shū, xùn jū lùn bào, bìng qǔ shǔ yǔ ròu, jù yù zhé táng xià. qí fù jiàn zhī, shì qí wén cí rú lǎo yù lì, dà jīng, suì shǐ shū yù. fù sǐ hòu, tāng wèi zhǎng ān lì, jiǔ zhī.
張湯者,杜人也。其父為長安丞,出,湯為兒守舍。還而鼠盜肉,其父怒,笞湯。湯掘窟得盜鼠及餘肉,劾鼠掠治,傳爰書,訊鞫論報,並取鼠與肉,具獄磔堂下。其父見之,視其文辭如老獄吏,大驚,遂使書獄。父死後,湯為長安吏,久之。
zhōu yáng hóu shǐ wèi zhū qīng shí, cháng xì zhǎng ān, tāng qīng shēn wèi zhī. jí chū wèi hóu, dà yǔ tāng jiāo, biàn jiàn tāng guì rén. tāng gěi shì nèi shǐ, wèi níng chéng yuàn, yǐ tāng wèi wú hài, yán dà fǔ, diào wèi mào líng wèi, zhì fāng zhōng.
周陽侯始為諸卿時,嘗系長安,湯傾身為之。及出為侯,大與湯交,遍見湯貴人。湯給事內史,為寧成掾,以湯為無害,言大府,調為茂陵尉,治方中。
wǔ ān hóu wèi chéng xiàng, zhēng tāng wèi shǐ, shí jiàn yán zhī tiān zǐ, bǔ yù shǐ, shǐ àn shì. zhì chén huáng hòu gǔ yù, shēn jìng dǎng yǔ. yú shì shàng yǐ wèi néng, shāo qiān zhì tài zhōng dài fū. yǔ zhào yǔ gòng dìng zhū lǜ lìng, wù zài shēn wén, jū shǒu zhí zhī lì. yǐ ér zhào yǔ qiān wèi zhōng wèi, xǐ wèi shào fǔ, ér zhāng tāng wèi tíng wèi, liǎng rén jiāo huān, ér xiōng shì yǔ. yǔ wèi rén lián jù. wèi lì yǐ lái, shě wú shí kè. gōng qīng xiàng zào qǐng yǔ, yǔ zhōng bù bào xiè, wù zài jué zhī yǒu bīn kè zhī qǐng, gū lì xíng yī yì ér yǐ. jiàn wén fǎ zhé qǔ, yì bù fù àn, qiú guān shǔ yīn zuì. tāng wèi rén duō zhà, wǔ zhì yǐ yù rén. shǐ wèi xiǎo lì, gān méi, yǔ zhǎng ān fù jiǎ tián jiǎ yú wēng shū zhī shǔ jiāo sī. jí liè jiǔ qīng, shōu jiē tiān xià míng shì dài fū, jǐ xīn nèi suī bù hé, rán yáng fú mù zhī.
武安侯為丞相,徵湯為史,時薦言之天子,補御史,使案事。治陳皇后蠱獄,深竟黨與。於是上以為能,稍遷至太中大夫。與趙禹共定諸律令,務在深文,拘守職之吏。已而趙禹遷為中尉,徙為少府,而張湯為廷尉,兩人交驩,而兄事禹。禹為人廉倨。為吏以來,舍毋食客。公卿相造請禹,禹終不報謝,務在絕知友賓客之請,孤立行一意而已。見文法輒取,亦不覆案,求官屬陰罪。湯為人多詐,舞智以御人。始為小吏,乾沒,與長安富賈田甲、魚翁叔之屬交私。及列九卿,收接天下名士大夫,己心內雖不合,然陽浮慕之。
shì shí shàng fāng xiāng wén xué, tāng jué dà yù, yù fù gǔ yì, nǎi qǐng bó shì dì zǐ zhì shàng shū chūn qiū bǔ tíng wèi shǐ, tíng yí fǎ. zòu yàn yí shì, bì yù xiān wèi shàng fèn bié qí yuán, shàng suǒ shì, shòu ér zhe yàn jué fǎ tíng wèi, jié lìng yáng zhǔ zhī míng. zòu shì jí qiǎn, tāng yīng xiè, xiāng shàng yì suǒ biàn, bì yǐn zhèng jiān yuàn shǐ xián zhě, yuē: gù wèi chén yì, rú shàng zé chén, chén fú yòng, yú dǐ yú cǐ. zuì cháng shì. jí zòu shì, shàng shàn zhī, yuē: chén fēi zhī wèi cǐ zòu, nǎi zhèng jiān yuàn shǐ mǒu wèi zhī. qí yù jiàn lì, yáng rén zhī shàn bì rén zhī guò rú cǐ. suǒ zhì jí shàng yì suǒ yù zuì, yǔ jiān shǐ shēn huò zhě jí shàng yì suǒ yù shì, yǔ jiān shǐ qīng píng zhě. suǒ zhì jí háo, bì wǔ wén qiǎo dǐ jí xià hù léi ruò, shí kǒu yán, suī wén zhì fǎ, shàng cái chá. yú shì wǎng wǎng shì tāng suǒ yán. tāng zhì yú dà lì, nèi xíng xiū yě. tōng bīn kè yǐn shí. yú gù rén zǐ dì wèi lì jí pín kūn dì, diào hù zhī yóu hòu. qí zào qǐng zhū gōng, bù bì hán shǔ. shì yǐ tāng suī wén shēn yì jì bù zhuān píng, rán dé cǐ shēng yù. ér kè shēn lì duō wèi zhǎo yá yòng zhě, yī yú wén xué zhī shì. chéng xiàng hóng shù chēng qí měi. jí zhì huái nán héng shān jiāng dū fǎn yù, jiē qióng gēn běn. yán zhù jí wǔ bèi, shàng yù shì zhī. tāng zhēng yuē: wǔ bèi běn huà fǎn móu, ér zhù qīn xìng chū rù jìn tà zhǎo yá chén, nǎi jiāo sī zhū hóu rú cǐ, fú zhū, hòu bù kě zhì. yú shì shàng kě lùn zhī. qí zhì yù suǒ pái dà chén zì wèi gōng, duō cǐ lèi. yú shì tāng yì zūn rèn, qiān wèi yù shǐ dài fū.
是時上方鄉文學,湯決大獄,欲傅古義,乃請博士弟子治尚書、春秋補廷尉史,亭疑法。奏讞疑事,必豫先為上分別其原,上所是,受而著讞決法廷尉,絜令揚主之明。奏事即譴,湯應謝,鄉上意所便,必引正、監、掾史賢者,曰:「固為臣議,如上責臣,臣弗用,愚抵於此。」罪常釋。即奏事,上善之,曰:「臣非知為此奏,乃正、監、掾史某為之。」其欲薦吏,揚人之善蔽人之過如此。所治即上意所欲罪,予監史深禍者;即上意所欲釋,與監史輕平者。所治即豪,必舞文巧詆;即下戶羸弱,時口言,雖文致法,上財察。於是往往釋湯所言。湯至於大吏,內行脩也。通賓客飲食。於故人子弟為吏及貧昆弟,調護之尤厚。其造請諸公,不避寒暑。是以湯雖文深意忌不專平,然得此聲譽。而刻深吏多為爪牙用者,依於文學之士。丞相弘數稱其美。及治淮南、衡山、江都反獄,皆窮根本。嚴助及伍被,上欲釋之。湯爭曰:「伍被本畫反謀,而助親幸出入禁闥爪牙臣,乃交私諸侯如此,弗誅,後不可治。」於是上可論之。其治獄所排大臣自為功,多此類。於是湯益尊任,遷為御史大夫。
huì hún xié děng jiàng, hàn dà xìng bīng fá xiōng nú, shān dōng shuǐ hàn, pín mín liú xǐ, jiē yǎng gěi xiàn guān, xiàn guān kōng xū. yú shì chéng shàng zhǐ, qǐng zào bái jīn jí wǔ zhū qián, lóng tiān xià yán tiě, pái fù shāng dà jiǎ, chū gào mín lìng, chú háo jiàng bìng jiān zhī jiā, wǔ wén qiǎo dǐ yǐ fǔ fǎ. tāng měi cháo zòu shì, yǔ guó jiā yòng, rì yàn, tiān zǐ wàng shí. chéng xiàng qǔ chōng wèi, tiān xià shì jiē jué yú tāng. bǎi xìng bù ān qí shēng, sāo dòng, xiàn guān suǒ xìng, wèi huò qí lì, jiān lì bìng qīn yú, yú shì tòng shéng yǐ zuì. zé zì gōng qīng yǐ xià, zhì yú shù rén, xián zhǐ tāng. tāng cháng bìng, tiān zǐ zhì zì shì bìng, qí lóng guì rú cǐ.
會渾邪等降,漢大興兵伐匈奴,山東水旱,貧民流徙,皆仰給縣官,縣官空虛。於是丞上指,請造白金及五銖錢,籠天下鹽鐵,排富商大賈,出告緡令,鉏豪彊併兼之家,舞文巧詆以輔法。湯每朝奏事,語國家用,日晏,天子忘食。丞相取充位,天下事皆決於湯。百姓不安其生,騷動,縣官所興,未獲其利,奸吏並侵漁,於是痛繩以罪。則自公卿以下,至於庶人,咸指湯。湯嘗病,天子至自視病,其隆貴如此。
xiōng nú lái qǐng hé qīn, qún chén yì shàng qián. bó shì dí shān yuē: hé qīn biàn. shàng wèn qí biàn, shān yuē: bīng zhě xiōng qì, wèi yì shù dòng. gāo dì yù fá xiōng nú, dà kùn píng chéng, nǎi suì jié hé qīn. xiào huì gāo hòu shí, tiān xià ān lè. jí xiào wén dì yù shì xiōng nú, běi biān xiāo rán kǔ bīng yǐ. xiào jǐng shí, wú chǔ qī guó fǎn, jǐng dì wǎng lái liǎng gōng jiān, hán xīn zhě shù yuè. wú chǔ yǐ pò, jìng jǐng dì bù yán bīng, tiān xià fù shí. jīn zì bì xià jǔ bīng jī xiōng nú, zhōng guó yǐ kōng xū, biān mín dà kùn pín. yóu cǐ guān zhī, bù rú hé qīn. shàng wèn tāng, tāng yuē: cǐ yú rú, wú zhī. dí shān yuē: chén gù yú zhōng, ruò yù shǐ dài fū tāng nǎi zhà zhōng. ruò tāng zhī zhì huái nán jiāng dū, yǐ shēn wén tòng dǐ zhū hóu, bié shū gǔ ròu, shǐ fān chén bù zì ān. chén gù zhī tāng zhī wèi zhà zhōng. yú shì shàng zuò sè yuē: wú shǐ shēng jū yī jùn, néng wú shǐ lǔ rù dào hū? yuē: bù néng. yuē: jū yī xiàn? duì yuē: bù néng. fù yuē: jū yī zhàng jiān? shān zì dù biàn qióng qiě xià lì, yuē: néng. yú shì shàng qiǎn shān chéng zhāng. zhì yuè yú, xiōng nú zhǎn shān tóu ér qù. zì shì yǐ hòu, qún chén zhèn shè.
匈奴來請和親,群臣議上前。博士狄山曰:「和親便。」上問其便,山曰:「兵者兇器,未易數動。高帝欲伐匈奴,大困平城,乃遂結和親。孝惠、高后時,天下安樂。及孝文帝欲事匈奴,北邊蕭然苦兵矣。孝景時,吳楚七國反,景帝往來兩宮間,寒心者數月。吳楚已破,竟景帝不言兵,天下富實。今自陛下舉兵擊匈奴,中國以空虛,邊民大困貧。由此觀之,不如和親。」上問湯,湯曰:「此愚儒,無知。」狄山曰:「臣固愚忠,若御史大夫湯乃詐忠。若湯之治淮南、江都,以深文痛詆諸侯,別疏骨肉,使蕃臣不自安。臣固知湯之為詐忠。」於是上作色曰:「吾使生居一郡,能無使虜入盜乎?」曰:「不能。」曰:「居一縣?」對曰:「不能。」復曰:「居一障間?」山自度辯窮且下吏,曰:「能。」於是上遣山乘鄣。至月餘,匈奴斬山頭而去。自是以後,群臣震慴。
tāng zhī kè tián jiǎ, suī jiǎ rén, yǒu xián cāo. shǐ tāng wèi xiǎo lì shí, yǔ qián tōng, jí tāng wèi dà lì, jiǎ suǒ yǐ zé tāng xíng yì guò shī, yì yǒu liè shì fēng.
湯之客田甲,雖賈人,有賢操。始湯為小吏時,與錢通,及湯為大吏,甲所以責湯行義過失,亦有烈士風。
tāng wèi yù shǐ dài fū qī suì, bài.
湯為御史大夫七歲,敗。
hé dōng rén lǐ wén cháng yǔ tāng yǒu què, yǐ ér wèi yù shǐ zhōng chéng, huì, shù cóng zhōng wén shū shì yǒu kě yǐ shāng tāng zhě, bù néng wèi dì. tāng yǒu suǒ ài shǐ lǔ yè jū, zhī tāng bù píng, shǐ rén shàng fēi biàn gào wén jiān shì, shì xià tāng, tāng zhì lùn shā wén, ér tāng xīn zhī yè jū wèi zhī. shàng wèn yuē: yán biàn shì zòng jī ān qǐ? tāng xiáng jīng yuē: cǐ dài wén gù rén yuàn zhī. yè jū bìng wò lǘ lǐ zhǔ rén, tāng zì wǎng shì jí, wèi yè jū mó zú. zhào guó yǐ yě zhù wèi yè, wáng shù sòng tiě guān shì, tāng cháng pái zhào wáng. zhào wáng qiú tāng yīn shì. yè jū cháng àn zhào wáng, zhào wáng yuàn zhī, bìng shàng shū gào: tāng, dà chén yě, shǐ yè jū yǒu bìng, tāng zhì wèi mó zú, yí yǔ wèi dà jiān. shì xià tíng wèi. yè jū bìng sǐ, shì lián qí dì, dì xì dǎo guān. tāng yì zhì tā qiú dǎo guān, jiàn yè jū dì, yù yīn wèi zhī, ér xiáng bù xǐng. yè jū dì fú zhī, yuàn tāng, shǐ rén shàng shū gào tāng yǔ yè jū móu, gòng biàn gào lǐ wén. shì xià jiǎn xuān. xuān cháng yǔ tāng yǒu què, jí dé cǐ shì, qióng jìng qí shì, wèi zòu yě. huì rén yǒu dào fā xiào wén yuán yì qián, chéng xiàng qīng dí cháo, yǔ tāng yuē jù xiè, zhì qián, tāng niàn dú chéng xiàng yǐ sì shí xíng yuán, dāng xiè, tāng wú yǔ yě, bù xiè. chéng xiàng xiè, shàng shǐ yù shǐ àn qí shì. tāng yù zhì qí wén chéng xiàng jiàn zhī, chéng xiàng huàn zhī. sān zhǎng shǐ jiē hài tāng, yù xiàn zhī.
河東人李文嘗與湯有卻,已而為御史中丞,恚,數從中文書事有可以傷湯者,不能為地。湯有所愛史魯謁居,知湯不平,使人上蜚變告文奸事,事下湯,湯治論殺文,而湯心知謁居為之。上問曰:「言變事縱跡安起?」湯詳驚曰:「此殆文故人怨之。」謁居病臥閭里主人,湯自往視疾,為謁居摩足。趙國以冶鑄為業,王數訟鐵官事,湯常排趙王。趙王求湯陰事。謁居嘗案趙王,趙王怨之,並上書告:「湯,大臣也,史謁居有病,湯至為摩足,疑與為大奸。」事下廷尉。謁居病死,事連其弟,弟系導官。湯亦治他囚導官,見謁居弟,欲陰為之,而詳不省。謁居弟弗知,怨湯,使人上書告湯與謁居謀,共變告李文。事下減宣。宣嘗與湯有卻,及得此事,窮竟其事,未奏也。會人有盜發孝文園瘞錢,丞相青翟朝,與湯約俱謝,至前,湯念獨丞相以四時行園,當謝,湯無與也,不謝。丞相謝,上使御史案其事。湯欲致其文丞相見知,丞相患之。三長史皆害湯,欲陷之。
shǐ zhǎng shǐ zhū mǎi chén, huì jī rén yě. dú chūn qiū. zhuāng zhù shǐ rén yán mǎi chén, mǎi chén yǐ chǔ cí yǔ zhù jù xìng, shì zhōng, wèi tài zhōng dài fū, yòng shì ér tāng nǎi wèi xiǎo lì, guì fú shǐ mǎi chén děng qián. yǐ ér tāng wèi tíng wèi, zhì huái nán yù, pái jǐ zhuāng zhù, mǎi chén gù xīn wàng. jí tāng wèi yù shǐ dài fū, mǎi chén yǐ huì jī shǒu wèi zhǔ jué dū wèi, liè yú jiǔ qīng. shù nián, zuò fǎ fèi, shǒu zhǎng shǐ, jiàn tāng, tāng zuò chuáng shàng, chéng shǐ yù mǎi chén fú wèi lǐ. mǎi chén chǔ shì, shēn yuàn, cháng yù sǐ zhī. wáng cháo, qí rén yě. yǐ shù zhì yòu nèi shǐ. biān tōng, xué zhǎng duǎn, gāng bào jiàng rén yě, guān zài zhì jì nán xiāng. gù jiē jū tāng yòu, yǐ ér shī guān, shǒu zhǎng shǐ, qū tǐ yú tāng. tāng shù xíng chéng xiàng shì, zhī cǐ sān zhǎng shǐ sù guì, cháng líng zhé zhī. yǐ gù sān zhǎng shǐ hé móu yuē: shǐ tāng yuē yǔ jūn xiè, yǐ ér mài jūn jīn yù hé jūn yǐ zōng miào shì, cǐ yù dài jūn ěr. wú zhī tāng yīn shì. shǐ lì bǔ àn tāng zuǒ tián xìn děng, yuē tāng qiě yù zòu qǐng, xìn zhé xiān zhī zhī, jū wù zhì fù, yǔ tāng fēn zhī, jí tā jiān shì. shì cí pō wén. shàng wèn tāng yuē: wú suǒ wèi, jiǎ rén zhé xiān zhī zhī, yì jū qí wù, shì lèi yǒu yǐ wú móu gào zhī zhě. tāng bù xiè. tāng yòu xiáng jīng yuē: gù yí yǒu. jiǎn xuān yì zòu yè jū děng shì. tiān zǐ guǒ yǐ tāng huái zhà miàn qī, shǐ shǐ bā bèi bù zé tāng. tāng jù zì dào wú cǐ, bù fú. yú shì shàng shǐ zhào yǔ zé tāng. yǔ zhì, ràng tāng yuē: jūn hé bù zhī fēn yě. jūn suǒ zhì yí miè zhě jǐ hé rén yǐ? jīn rén yán jūn jiē yǒu zhuàng, tiān zǐ zhòng zhì jūn yù, yù lìng jūn zì wèi jì, hé duō yǐ duì bù wèi? tāng nǎi wèi shū xiè yuē: tāng wú chǐ cùn gōng, qǐ dāo bǐ lì, bì xià xìng zhì wèi sān gōng, wú yǐ sāi zé. rán móu xiàn tāng zuì zhě, sān zhǎng shǐ yě. suì zì shā.
始長史硃買臣,會稽人也。讀春秋。莊助使人言買臣,買臣以楚辭與助俱幸,侍中,為太中大夫,用事;而湯乃為小吏,跪伏使買臣等前。已而湯為廷尉,治淮南獄,排擠莊助,買臣固心望。及湯為御史大夫,買臣以會稽守為主爵都尉,列於九卿。數年,坐法廢,守長史,見湯,湯坐床上,丞史遇買臣弗為禮。買臣楚士,深怨,常欲死之。王朝,齊人也。以術至右內史。邊通,學長短,剛暴彊人也,官再至濟南相。故皆居湯右,已而失官,守長史,詘體於湯。湯數行丞相事,知此三長史素貴,常凌折之。以故三長史合謀曰:「始湯約與君謝,已而賣君;今欲劾君以宗廟事,此欲代君耳。吾知湯陰事。」使吏捕案湯左田信等,曰湯且欲奏請,信輒先知之,居物致富,與湯分之,及他奸事。事辭頗聞。上問湯曰:「吾所為,賈人輒先知之,益居其物,是類有以吾謀告之者。」湯不謝。湯又詳驚曰:「固宜有。」減宣亦奏謁居等事。天子果以湯懷詐面欺,使使八輩簿責湯。湯具自道無此,不服。於是上使趙禹責湯。禹至,讓湯曰:「君何不知分也。君所治夷滅者幾何人矣?今人言君皆有狀,天子重致君獄,欲令君自為計,何多以對簿為?」湯乃為書謝曰:「湯無尺寸功,起刀筆吏,陛下幸致為三公,無以塞責。然謀陷湯罪者,三長史也。」遂自殺。
tāng sǐ, jiā chǎn zhí bù guò wǔ bǎi jīn, jiē suǒ de fèng cì, wú tā yè. kūn dì zhū zi yù hòu zàng tāng, tāng mǔ yuē: tāng wèi tiān zǐ dà chén, bèi wū è yán ér sǐ, hé hòu zàng hū! zài yǐ niú chē, yǒu guān wú guǒ. tiān zǐ wén zhī, yuē: fēi cǐ mǔ bù néng shēng cǐ zi. nǎi jǐn àn zhū sān zhǎng shǐ. chéng xiàng qīng dí zì shā. chū tián xìn. shàng xī tāng. shāo qiān qí zǐ ān shì.
湯死,家產直不過五百金,皆所得奉賜,無他業。昆弟諸子欲厚葬湯,湯母曰:「湯為天子大臣,被汙惡言而死,何厚葬乎!」載以牛車,有棺無槨。天子聞之,曰:「非此母不能生此子。」乃盡案誅三長史。丞相青翟自殺。出田信。上惜湯。稍遷其子安世。
zhào yǔ zhōng fèi, yǐ ér wèi tíng wèi. shǐ tiáo hóu yǐ wèi yǔ zéi shēn, fú rèn. jí yǔ wèi shào fǔ, bǐ jiǔ qīng. yǔ kù jí, zhì wǎn jié, shì yì duō, lì wù wèi yán jùn, ér yǔ zhì jiā huǎn, ér míng wèi píng. wáng wēn shū děng hòu qǐ, zhì kù yú yǔ. yǔ yǐ lǎo, xǐ wèi yàn xiāng. shù suì, luàn bèi yǒu zuì, miǎn guī. hòu tāng shí yú nián, yǐ shòu zú yú jiā.
趙禹中廢,已而為廷尉。始條侯以為禹賊深,弗任。及禹為少府,比九卿。禹酷急,至晚節,事益多,吏務為嚴峻,而禹治加緩,而名為平。王溫舒等後起,治酷於禹。禹以老,徙為燕相。數歲,亂悖有罪,免歸。後湯十餘年,以壽卒於家。
yì zòng zhě, hé dōng rén yě. wèi shào nián shí, cháng yǔ zhāng cì gōng jù gōng piāo wèi qún dào. zòng yǒu zǐ xǔ, yǐ yī xìng wáng tài hòu. wáng tài hòu wèn: yǒu zi xiōng dì wèi guān zhě hū? zǐ yuē: yǒu dì wú xíng, bù kě. tài hòu nǎi gào shàng, bài yì xǔ dì zòng wèi zhōng láng, bǔ shàng dǎng jùn zhōng lìng. zhì gǎn xíng, shǎo yùn jí, xiàn wú bū shì, jǔ wèi dì yī. qiān wèi zhǎng líng jí zhǎng ān lìng, zhí fǎ xíng zhì, bù bì guì qī. yǐ bǔ àn tài hòu wài sūn xiū chéng jūn zǐ zhòng, shàng yǐ wèi néng, qiān wèi hé nèi dū wèi. zhì zé zú miè qí háo ráng shì zhī shǔ, hé nèi dào bù shí yí. ér zhāng cì gōng yì wèi láng, yǐ yǒng hàn cóng jūn, gǎn shēn rù, yǒu gōng, wèi àn tóu hóu.
義縱者,河東人也。為少年時,嘗與張次公俱攻剽為群盜。縱有姊姁,以醫幸王太后。王太后問:「有子兄弟為官者乎?」姊曰:「有弟無行,不可。」太后乃告上,拜義姁弟縱為中郎,補上黨郡中令。治敢行,少蘊藉,縣無逋事,舉為第一。遷為長陵及長安令,直法行治,不避貴戚。以捕案太后外孫脩成君子仲,上以為能,遷為河內都尉。至則族滅其豪穰氏之屬,河內道不拾遺。而張次公亦為郎,以勇悍從軍,敢深入,有功,為岸頭侯。
níng chéng jiā jū, shàng yù yǐ wèi jùn shǒu. yù shǐ dài fū hóng yuē: chén jū shān dōng wèi xiǎo lì shí, níng chéng wèi jì nán dū wèi, qí zhì rú láng mù yáng. chéng bù kě shǐ zhì mín. shàng nǎi bài chéng wèi guān dū wèi. suì yú, guān dōng lì lì jùn guó chū rù guān zhě, hào yuē níng jiàn rǔ hǔ, wú zhí níng chéng zhī nù. yì zòng zì hé nèi qiān wèi nán yáng tài shǒu, wén níng chéng jiā jū nán yáng, jí zòng zhì guān, níng chéng cè xíng sòng yíng, rán zòng qì shèng, fú wèi lǐ. zhì jùn, suì àn níng shì, jǐn pò suì qí jiā. chéng zuò yǒu zuì, jí kǒng bào zhī shǔ jiē le wáng, nán yáng lì mín zhòng zú yī jī. ér píng shì zhū jiàng dù yǎn dù zhōu wèi zòng yá zhǎo zhī lì, rèn yòng, qiān wèi tíng shǐ. jūn shù chū dìng xiāng, dìng xiāng lì mín luàn bài, yú shì xǐ zòng wèi dìng xiāng tài shǒu. zòng zhì, yǎn dìng xiāng yù zhōng zhòng zuì qīng xì èr bǎi yú rén, jí bīn kè kūn dì sī rù xiàng shì yì èr bǎi yú rén. zòng yī bǔ jū, yuē wèi sǐ zuì jiě tuō. shì rì jiē bào shā sì bǎi yú rén. qí hòu jùn zhōng bù hán ér lì, huá mín zuǒ lì wèi zhì.
寧成家居,上欲以為郡守。御史大夫弘曰:「臣居山東為小吏時,寧成為濟南都尉,其治如狼牧羊。成不可使治民。」上乃拜成為關都尉。歲餘,關東吏隸郡國出入關者,號曰「寧見乳虎,無值寧成之怒」。義縱自河內遷為南陽太守,聞寧成家居南陽,及縱至關,寧成側行送迎,然縱氣盛,弗為禮。至郡,遂案寧氏,盡破碎其家。成坐有罪,及孔、暴之屬皆餎亡,南陽吏民重足一跡。而平氏硃彊、杜衍、杜周為縱牙爪之吏,任用,遷為廷史。軍數出定襄,定襄吏民亂敗,於是徙縱為定襄太守。縱至,掩定襄獄中重罪輕系二百餘人,及賓客昆弟私入相視亦二百餘人。縱一捕鞠,曰「為死罪解脫」。是日皆報殺四百餘人。其後郡中不寒而慄,猾民佐吏為治。
shì shí zhào yǔ zhāng tāng yǐ shēn kè wèi jiǔ qīng yǐ, rán qí zhì shàng kuān, fǔ fǎ ér xíng, ér zòng yǐ yīng jī máo zhì wèi zhì. hòu huì wǔ zhū qián bái jīn qǐ, mín wèi jiān, jīng shī yóu shén, nǎi yǐ zòng wèi yòu nèi shǐ, wáng wēn shū wèi zhōng wèi. wēn shū zhì è, qí suǒ wèi bù xiān yán zòng, zòng bì yǐ qì líng zhī, bài huài qí gōng. qí zhì, suǒ zhū shā shén duō, rán qǔ wèi xiǎo zhì, jiān yì bù shèng, zhí zhǐ shǐ chū yǐ. lì zhī zhì yǐ zhǎn shā fù shù wèi wù, yán fèng yǐ è yòng yǐ. zòng lián, qí zhì fàng zhì dōu. shàng xìng dǐng hú, bìng jiǔ, yǐ ér zú qǐ xìng gān quán, dào duō bù zhì. shàng nù yuē: zòng yǐ wǒ wèi bù fù xíng cǐ dào hū? qiǎn zhī. zhì dōng, yáng kě fāng shòu gào mín, zòng yǐ wèi cǐ luàn mín, bù lì bǔ qí wèi kě shǐ zhě. tiān zǐ wén, shǐ dù shì zhì, yǐ wèi fèi gé jǔ shì, qì zòng shì. hòu yī suì, zhāng tāng yì sǐ.
是時趙禹、張湯以深刻為九卿矣,然其治尚寬,輔法而行,而縱以鷹擊毛摯為治。後會五銖錢白金起,民為奸,京師尤甚,乃以縱為右內史,王溫舒為中尉。溫舒至惡,其所為不先言縱,縱必以氣凌之,敗壞其功。其治,所誅殺甚多,然取為小治,奸益不勝,直指始出矣。吏之治以斬殺縛束為務,閻奉以惡用矣。縱廉,其治放郅都。上幸鼎湖,病久,已而卒起幸甘泉,道多不治。上怒曰:「縱以我為不復行此道乎?」嗛之。至冬,楊可方受告緡,縱以為此亂民,部吏捕其為可使者。天子聞,使杜式治,以為廢格沮事,棄縱市。後一歲,張湯亦死。
wáng wēn shū zhě, yáng líng rén yě. shǎo shí chuí mái wèi jiān. yǐ ér shì bǔ xiàn tíng zhǎng, shù fèi. wèi lì, yǐ zhì yù zhì tíng shǐ. shì zhāng tāng, qiān wèi yù shǐ. dū dào zéi, shā shāng shén duō, shāo qiān zhì guǎng píng dū wèi. zé jùn zhōng háo gǎn rèn lì shí yú rén, yǐ wèi zhǎo yá, jiē bǎ qí yīn zhòng zuì, ér zòng shǐ dū dào zéi, kuài qí yì suǒ yù de. cǐ rén suī yǒu bǎi zuì, fú fǎ jí yǒu bì, yīn qí shì yí zhī, yì miè zōng. yǐ qí gù qí zhào zhī jiāo dào zéi bù gǎn jìn guǎng píng, guǎng píng shēng wèi dào bù shí yí. shàng wén, qiān wèi hé nèi tài shǒu.
王溫舒者,陽陵人也。少時椎埋為奸。已而試補縣亭長,數廢。為吏,以治獄至廷史。事張湯,遷為御史。督盜賊,殺傷甚多,稍遷至廣平都尉。擇郡中豪敢任吏十餘人,以為爪牙,皆把其陰重罪,而縱使督盜賊,快其意所欲得。此人雖有百罪,弗法;即有避,因其事夷之,亦滅宗。以其故齊趙之郊盜賊不敢近廣平,廣平聲為道不拾遺。上聞,遷為河內太守。
sù jū guǎng píng shí, jiē zhī hé nèi háo jiān zhī jiā, jí wǎng, jiǔ yuè ér zhì. lìng jùn jù sī mǎ wǔ shí pǐ, wèi yì zì hé nèi zhì zhǎng ān, bù lì rú jū guǎng píng shí fāng lüè, bǔ jùn zhōng háo huá, jùn zhōng háo huá xiāng lián zuò qiān yú jiā. shàng shū qǐng, dà zhě zhì zú, xiǎo zhě nǎi sǐ, jiā jǐn méi rù cháng zāng. zòu xíng bù guò èr sān rì, dé kě shì. lùn bào, zhì liú xiě shí yú lǐ. hé nèi jiē guài qí zòu, yǐ wèi shén sù. jǐn shí èr yuè, jùn zhōng wú shēng, wú gǎn yè xíng, yě wú quǎn fèi zhī dào. qí pō bù dé, shī zhī páng jùn guó, lí lái, huì chūn, wēn shū dùn zú tàn yuē: jiē hū, lìng dōng yuè yì zhǎn yī yuè, zú wú shì yǐ! qí hǎo shā fá xíng wēi bù ài rén rú cǐ. tiān zǐ wén zhī, yǐ wèi néng, qiān wèi zhōng wèi. qí zhì fù fàng hé nèi, xǐ zhū míng huò huá lì yǔ cóng shì, hé nèi zé yáng jiē má wù, guān zhōng yáng gàn chéng xìn děng. yì zòng wèi nèi shǐ, dàn wèi gǎn zì zhì. jí zòng sǐ, zhāng tāng bài hòu, xǐ wèi tíng wèi, ér yǐn qí wèi zhōng wèi.
素居廣平時,皆知河內豪奸之家,及往,九月而至。令郡具私馬五十匹,為驛自河內至長安,部吏如居廣平時方略,捕郡中豪猾,郡中豪猾相連坐千餘家。上書請,大者至族,小者乃死,家盡沒入償臧。奏行不過二三日,得可事。論報,至流血十餘里。河內皆怪其奏,以為神速。盡十二月,郡中毋聲,毋敢夜行,野無犬吠之盜。其頗不得,失之旁郡國,黎來,會春,溫舒頓足嘆曰:「嗟乎,令冬月益展一月,足吾事矣!」其好殺伐行威不愛人如此。天子聞之,以為能,遷為中尉。其治復放河內,徙諸名禍猾吏與從事,河內則楊皆、麻戊,關中楊贛、成信等。義縱為內史,憚未敢恣治。及縱死,張湯敗後,徙為廷尉,而尹齊為中尉。
yǐn qí zhě, dōng jùn chí píng rén. yǐ dāo bǐ shāo qiān zhì yù shǐ. shì zhāng tāng, zhāng tāng shù chēng yǐ wèi lián wǔ, shǐ dū dào zéi, suǒ zhǎn fá bù bì guì qī. qiān wèi guān nèi dū wèi, shēng shén yú níng chéng. shàng yǐ wèi néng, qiān wèi zhōng wèi, lì mín yì diāo bì. yǐn qí mù jiàng shǎo wén, háo è lì fú nì ér shàn lì bù néng wèi zhì, yǐ gù shì duō fèi, dǐ zuì. shàng fù xǐ wēn shū wèi zhōng wèi, ér yáng pū yǐ yán kù wèi zhǔ jué dū wèi.
尹齊者,東郡茌平人。以刀筆稍遷至御史。事張湯,張湯數稱以為廉武,使督盜賊,所斬伐不避貴戚。遷為關內都尉,聲甚於寧成。上以為能,遷為中尉,吏民益凋敝。尹齊木彊少文,豪惡吏伏匿而善吏不能為治,以故事多廢,抵罪。上復徙溫舒為中尉,而楊仆以嚴酷為主爵都尉。
yáng pū zhě, yí yáng rén yě. yǐ qiān fū wèi lì. hé nán shǒu àn jǔ yǐ wèi néng, qiān wèi yù shǐ, shǐ dū dào zéi guān dōng. zhì fàng yǐn qí, yǐ wèi gǎn zhì xíng. shāo qiān zhì zhǔ jué dū wèi, liè jiǔ qīng. tiān zǐ yǐ wèi néng. nán yuè fǎn, bài wèi lóu chuán jiāng jūn, yǒu gōng, fēng jiāng liáng hóu. wèi xún zhì suǒ fù. jū jiǔ zhī, bìng sǐ.
楊仆者,宜陽人也。以千夫為吏。河南守案舉以為能,遷為御史,使督盜賊關東。治放尹齊,以為敢摯行。稍遷至主爵都尉,列九卿。天子以為能。南越反,拜為樓船將軍,有功,封將梁侯。為荀彘所縛。居久之,病死。
ér wēn shū fù wèi zhōng wèi. wèi rén shǎo wén, jū tíng hūn hūn bù biàn, zhì yú zhōng wèi zé xīn kāi. dū dào zéi, sù xí guān zhōng sú, zhī háo è lì, háo è lì jǐn fù wèi yòng, wèi fāng lüè. lì kē chá, dào zéi è shào nián tóu xiàng gòu gào yán jiān, zhì bó gé zhǎng yǐ mù sī jiān dào zéi. wēn shū wèi rén, shàn shì yǒu yì zhě jí wú yì zhě, shì zhī rú nú. yǒu yì jiā, suī yǒu jiān rú shān, fú fàn wú yì zhě, guì qī bì qīn rǔ. wǔ wén qiǎo dǐ xià hù zhī huá, yǐ xūn dà háo. qí zhì zhōng wèi rú cǐ. jiān huá qióng zhì, dà dǐ jǐn mí làn yù zhōng, xíng lùn wú chū zhě. qí zhǎo yá lì hǔ ér guàn. yú shì zhōng wèi bù zhōng zhōng huá yǐ xià jiē fú, yǒu shì zhě wèi yóu shēng yù, chēng zhì. zhì shù suì, qí lì duō yǐ quán fù.
而溫舒復為中尉。為人少文,居廷惛惛不辯,至於中尉則心開。督盜賊,素習關中俗,知豪惡吏,豪惡吏盡復為用,為方略。吏苛察,盜賊惡少年投缿購告言奸,置伯格長以牧司奸盜賊。溫舒為人,善事有埶者;即無埶者,視之如奴。有埶家,雖有奸如山,弗犯;無埶者,貴戚必侵辱。舞文巧詆下戶之猾,以焄大豪。其治中尉如此。奸猾窮治,大抵盡靡爛獄中,行論無出者。其爪牙吏虎而冠。於是中尉部中中猾以下皆伏,有勢者為游聲譽,稱治。治數歲,其吏多以權富。
wēn shū jī dōng yuè hái, yì yǒu bù zhòng yì zhě, zuò xiǎo fǎ dǐ zuì miǎn. shì shí tiān zǐ fāng yù zuò tōng tiān tāi ér wèi yǒu rén, wēn shū qǐng fù zhōng wèi tuō zú, dé shù wàn rén zuò. shàng shuō, bài wèi shào fǔ. xǐ wèi yòu nèi shǐ, zhì rú qí gù, jiān xié shǎo jìn. zuò fǎ shī guān. fù wèi yòu fǔ, xíng zhōng wèi shì. rú gù cāo.
溫舒擊東越還,議有不中意者,坐小法抵罪免。是時天子方欲作通天台而未有人,溫舒請覆中尉脫卒,得數萬人作。上說,拜為少府。徙為右內史,治如其故,奸邪少禁。坐法失官。復為右輔,行中尉事。如故操。
suì yú, huì wǎn jūn fā, zhào zhēng háo lì, wēn shū nì qí lì huá chéng, jí rén yǒu biàn gào wēn shū shòu yuán qí qián, tā jiān lì shì, zuì zhì zú, zì shā. qí shí liǎng dì jí liǎng hūn jiā yì gè zì zuò tā zuì ér zú. guāng lù xú zì wèi yuē: bēi fū, fū gǔ yǒu sān zú, ér wáng wēn shū zuì zhì tóng shí ér wǔ zú hū!
歲餘,會宛軍發,詔徵豪吏,溫舒匿其吏華成,及人有變告溫舒受員騎錢,他奸利事,罪至族,自殺。其時兩弟及兩婚家亦各自坐他罪而族。光祿徐自為曰:「悲夫,夫古有三族,而王溫舒罪至同時而五族乎!」
wēn shū sǐ, jiā zhí lèi qiān jīn. hòu shù suì, yǐn qí yì yǐ huái yáng dū wèi bìng sǐ, jiā zhí bù mǎn wǔ shí jīn. suǒ zhū miè huái yáng shén duō, jí sǐ, chóu jiā yù shāo qí shī, shī wáng qù guī zàng.
溫舒死,家直累千金。後數歲,尹齊亦以淮陽都尉病死,家直不滿五十金。所誅滅淮陽甚多,及死,仇家欲燒其屍,屍亡去歸葬。
zì wēn shū děng yǐ è wèi zhì, ér jùn shǒu dū wèi zhū hóu èr qiān dàn yù wèi zhì zhě, qí zhì dà dǐ jǐn fàng wēn shū, ér lì mín yì qīng fàn fǎ, dào zéi zī qǐ. nán yáng yǒu méi miǎn bái zhèng, chǔ yǒu yīn zhōng dù shǎo, qí yǒu xú bó, yàn zhào zhī jiān yǒu jiān lú fàn shēng zhī shǔ. dà qún zhì shù qiān rén, shàn zì hào, gōng chéng yì, qǔ kù bīng, shì sǐ zuì, fù rǔ jùn tài shǒu dū wèi, shā èr qiān dàn, wèi xí gào xiàn qù jù shí xiǎo qún yǐ bǎi shù, lüè lǔ xiāng lǐ zhě, bù kě shèng shù yě. yú shì tiān zǐ shǐ shǐ yù shǐ zhōng chéng chéng xiàng zhǎng shǐ dū zhī. yóu fú néng jìn yě, nǎi shǐ guāng lù dài fū fàn kūn zhū fǔ dū wèi jí gù jiǔ qīng zhāng dé děng yī xiù yī, chí jié, hǔ fú fā bīng yǐ xìng jī, zhǎn shǒu dà bù huò zhì wàn yú jí, jí yǐ fǎ zhū tōng yǐn shí, zuò lián zhū jùn, shèn zhě shù qiān rén. shù suì, nǎi pō dé qí qú lǜ. sàn zú shī wáng, fù jù dǎng zǔ shān chuān zhě, wǎng wǎng ér qún jū, wú kě nài hé. yú shì zuò shěn mìng fǎ, yuē qún dào qǐ bù fā jué, fā jué ér bǔ fú mǎn pǐn zhě, èr qiān dàn yǐ xià zhì xiǎo lì zhǔ zhě jiē sǐ. qí hòu xiǎo lì wèi zhū, suī yǒu dào bù gǎn fā, kǒng bù néng dé, zuò kè lèi fǔ, fǔ yì shǐ qí bù yán. gù dào zéi jìn duō, shàng xià xiāng wèi nì, yǐ wén cí bì fǎ yān.
自溫舒等以惡為治,而郡守、都尉、諸侯二千石欲為治者,其治大抵盡放溫舒,而吏民益輕犯法,盜賊滋起。南陽有梅免、白政,楚有殷中、杜少,齊有徐勃,燕趙之間有堅盧、范生之屬。大群至數千人,擅自號,攻城邑,取庫兵,釋死罪,縛辱郡太守、都尉,殺二千石,為檄告縣趣具食;小群以百數,掠鹵鄉里者,不可勝數也。於是天子始使御史中丞、丞相長史督之。猶弗能禁也,乃使光祿大夫范昆、諸輔都尉及故九卿張德等衣繡衣,持節,虎符發兵以興擊,斬首大部或至萬餘級,及以法誅通飲食,坐連諸郡,甚者數千人。數歲,乃頗得其渠率。散卒失亡,復聚黨阻山川者,往往而群居,無可柰何。於是作「沈命法」,曰群盜起不發覺,發覺而捕弗滿品者,二千石以下至小吏主者皆死。其後小吏畏誅,雖有盜不敢發,恐不能得,坐課累府,府亦使其不言。故盜賊浸多,上下相為匿,以文辭避法焉。
jiǎn xuān zhě, yáng rén yě. yǐ zuǒ shǐ wú hài gěi shì hé dōng shǒu fǔ. wèi jiāng jūn qīng shǐ mǎi mǎ hé dōng, jiàn xuān wú hài, yán shàng, zhēng wèi dà jiù chéng. guān shì biàn, shāo qiān zhì yù shǐ jí zhōng chéng. shǐ zhì zhǔ fù yǎn jí zhì huái nán fǎn yù, suǒ yǐ wēi wén shēn dǐ, shā zhě shén zhòng, chēng wèi gǎn jué yí. shù fèi shù qǐ, wèi yù shǐ jí zhōng chéng zhě jǐ èr shí suì. wáng wēn shū miǎn zhōng wèi, ér xuān wèi zuǒ nèi shǐ. qí zhì mǐ yán, shì dà xiǎo jiē guān qí shǒu, zì bù shǔ xiàn míng cáo shí wù, guān lì lìng chéng bù dé shàn yáo, tòng yǐ zhòng fǎ shéng zhī. jū guān shù nián, yī qiè jùn zhōng wèi xiǎo zhì biàn, rán dú xuān yǐ xiǎo zhì dà, néng yīn lì xíng zhī, nán yǐ wèi jīng. zhōng fèi. wèi yòu fú fēng, zuò yuàn chéng xìn, xìn wáng cáng shàng lín zhōng, xuān shǐ méi lìng gé shā xìn, lì zú gé xìn shí, shè zhòng shàng lín yuàn mén, xuān xià lì dǐ zuì, yǐ wèi dà nì, dāng zú, zì shā. ér dù zhōu rèn yòng.
減宣者,楊人也。以佐史無害給事河東守府。衛將軍青使買馬河東,見宣無害,言上,徵為大廄丞。官事辨,稍遷至御史及中丞。使治主父偃及治淮南反獄,所以微文深詆,殺者甚眾,稱為敢決疑。數廢數起,為御史及中丞者幾二十歲。王溫舒免中尉,而宣為左內史。其治米鹽,事大小皆關其手,自部署縣名曹實物,官吏令丞不得擅搖,痛以重法繩之。居官數年,一切郡中為小治辨,然獨宣以小致大,能因力行之,難以為經。中廢。為右扶風,坐怨成信,信亡藏上林中,宣使郿令格殺信,吏卒格信時,射中上林苑門,宣下吏詆罪,以為大逆,當族,自殺。而杜周任用。
dù zhōu zhě, nán yáng dù yǎn rén. yì zòng wèi nán yáng shǒu, yǐ wèi zhǎo yá, jǔ wèi tíng wèi shǐ. shì zhāng tāng, tāng shù yán qí wú hài, zhì yù shǐ. shǐ àn biān shī wáng, suǒ lùn shā shén zhòng. zòu shì zhōng shàng yì, rèn yòng, yǔ jiǎn xuān xiāng biān, gèng wèi zhōng chéng shí yú suì.
杜周者,南陽杜衍人。義縱為南陽守,以為爪牙,舉為廷尉史。事張湯,湯數言其無害,至御史。使案邊失亡,所論殺甚眾。奏事中上意,任用,與減宣相編,更為中丞十餘歲。
qí zhì yǔ xuān xiāng fàng, rán zhòng chí, wài kuān, nèi shēn cì gǔ. xuān wèi zuǒ nèi shǐ, zhōu wèi tíng wèi, qí zhì dà fàng zhāng tāng ér shàn hòu cì. shàng suǒ yù jǐ zhě, yīn ér xiàn zhī shàng suǒ yù shì zhě, jiǔ xì dài wèn ér wēi jiàn qí yuān zhuàng. kè yǒu ràng zhōu yuē: jūn wèi tiān zǐ jué píng, bù xún sān chǐ fǎ, zhuān yǐ rén zhǔ yì zhǐ wèi yù. yù zhě gù rú shì hū? zhōu yuē: sān chǐ ān chū zāi? qián zhǔ suǒ shì zhe wèi lǜ, hòu zhǔ suǒ shì shū wèi lìng, dāng shí wèi shì, hé gǔ zhī fǎ hū!
其治與宣相放,然重遲,外寬,內深次骨。宣為左內史,周為廷尉,其治大放張湯而善候伺。上所欲擠者,因而陷之;上所欲釋者,久系待問而微見其冤狀。客有讓周曰:「君為天子決平,不循三尺法,專以人主意指為獄。獄者固如是乎?」周曰:「三尺安出哉?前主所是著為律,後主所是疏為令,當時為是,何古之法乎!」
zhì zhōu wèi tíng wèi, zhào yù yì yì duō yǐ. èr qiān dàn xì zhě xīn gù xiāng yīn, bù jiǎn bǎi yú rén. jùn lì dà fǔ jǔ zhī tíng wèi, yī suì zhì qiān yú zhāng. zhāng dà zhě lián dǎi zhèng àn shù bǎi, xiǎo zhě shù shí rén yuǎn zhě shù qiān, jìn zhě shù bǎi lǐ. huì yù, lì yīn zé rú zhāng gào hé, bù fú, yǐ chī lüè dìng zhī. yú shì wén yǒu dǎi jiē wáng nì. yù jiǔ zhě zhì gèng shù shè shí yǒu yú suì ér xiāng gào yán, dà dǐ jǐn dǐ yǐ bù dào yǐ shàng. tíng wèi jí zhōng dōu guān zhào yù dǎi zhì liù qī wàn rén, lì suǒ zēng jiā shí wàn yú rén.
至周為廷尉,詔獄亦益多矣。二千石系者新故相因,不減百餘人。郡吏大府舉之廷尉,一歲至千餘章。章大者連逮證案數百,小者數十人;遠者數千,近者數百里。會獄,吏因責如章告劾,不服,以笞掠定之。於是聞有逮皆亡匿。獄久者至更數赦十有餘歲而相告言,大抵盡詆以不道以上。廷尉及中都官詔獄逮至六七萬人,吏所增加十萬餘人。
zhōu zhōng fèi, hòu wèi zhí jīn wú, zhú dào, bǔ zhì sāng hóng yáng wèi huáng hòu kūn dì zǐ kè shēn, tiān zǐ yǐ wèi jǐn lì wú sī, qiān wèi yù shǐ dài fū. jiā liǎng zi, jiā hé wèi shǒu. qí zhì bào kù jiē shén yú wáng wēn shū děng yǐ. dù zhōu chū zhēng wèi tíng shǐ, yǒu yī mǎ, qiě bù quán jí shēn jiǔ rèn shì, zhì sān gōng liè, zi sūn zūn guān, jiā zī lèi shù jù wàn yǐ.
周中廢,後為執金吾,逐盜,捕治桑弘羊、衛皇后昆弟子刻深,天子以為盡力無私,遷為御史大夫。家兩子,夾河為守。其治暴酷皆甚於王溫舒等矣。杜周初徵為廷史,有一馬,且不全;及身久任事,至三公列,子孫尊官,家訾累數巨萬矣。
tài shǐ gōng yuē: zì zhì dōu dù zhōu shí rén zhě, cǐ jiē yǐ kù liè wèi shēng. rán zhì dōu kàng zhí, yǐn shì fēi, zhēng tiān xià dà tǐ. zhāng tāng yǐ zhī yīn yáng, rén zhǔ yǔ jù shàng xià, shí shù biàn dāng fǒu, guó jiā lài qí biàn. zhào yǔ shí jù fǎ shǒu zhèng. dù zhōu cóng yú, yǐ shǎo yán wèi zhòng. zì zhāng tāng sǐ hòu, wǎng mì, duō dǐ yán, guān shì jìn yǐ hào fèi. jiǔ qīng lù lù fèng qí guān, jiù guò bù shàn, hé xiá lùn shéng mò zhī wài hū! rán cǐ shí rén zhōng, qí lián zhě zú yǐ wèi yí biǎo, qí wū zhě zú yǐ wèi jiè, fāng lüè jiào dǎo, jìn jiān zhǐ xié, yī qiè yì jiē bīn bīn zhì yǒu qí wén wǔ yān. suī cǎn kù, sī chēng qí wèi yǐ. zhì ruò shǔ shǒu féng dāng bào cuò, guǎng hàn lǐ zhēn shàn zhé rén, dōng jùn mí pū jù xiàng, tiān shuǐ luò bì tuī xián, hé dōng chǔ guǎng wàng shā, jīng zhào wú jì féng yì yīn zhōu fù zhì, shuǐ héng yán fèng pǔ jī mài qǐng, hé zú shù zāi! hé zú shù zāi!
太史公曰:自郅都、杜周十人者,此皆以酷烈為聲。然郅都伉直,引是非,爭天下大體。張湯以知陰陽,人主與俱上下,時數辯當否,國家賴其便。趙禹時據法守正。杜周從諛,以少言為重。自張湯死後,網密,多詆嚴,官事浸以秏廢。九卿碌碌奉其官,救過不贍,何暇論繩墨之外乎!然此十人中,其廉者足以為儀表,其污者足以為戒,方略教導,禁奸止邪,一切亦皆彬彬質有其文武焉。雖慘酷,斯稱其位矣。至若蜀守馮當暴挫,廣漢李貞擅磔人,東郡彌仆鋸項,天水駱璧推咸,河東褚廣妄殺,京兆無忌、馮翊殷周蝮鷙,水衡閻奉朴擊賣請,何足數哉!何足數哉!
tài shàng shī dé, fǎ lìng zī qǐ. pò gū wèi yuán, jìn bào bù zhǐ. jiān wěi sī chì, cǎn kù yuán shǐ. rǔ shòu yáng wēi, cāng yīng cè shì. wǔ wén qiǎo dǐ, huái shēng hé shì!
太上失德,法令滋起。破觚為圓,禁暴不止。奸偽斯熾,慘酷爰始。乳獸揚威,蒼鷹側視。舞文巧詆,懷生何恃!