tài shǐ gōng yuē: yú dú gōng lìng, zhì yú guǎng lì xué guān zhī lù, wèi cháng bù fèi shū ér tàn yě. yuē: jiē hū! fū zhōu shì shuāi ér guān jū zuò, yōu lì wēi ér lǐ lè huài, zhū hóu zì xíng, zhèng yóu jiàng guó. gù kǒng zǐ mǐn wáng lù fèi ér xié dào xìng, yú shì lùn cì shī shū, xiū qǐ lǐ lè. shì qí wén sháo, sān yuè bù zhī ròu wèi. zì wèi fǎn lǔ, rán hòu lè zhèng, yǎ sòng gè dé qí suǒ. shì yǐ hùn zhuó mò néng yòng, shì yǐ zhòng ní gàn qī shí yú jūn wú suǒ yù, yuē gǒu yǒu yòng wǒ zhě, qī yuè ér yǐ yǐ. xī shòu huò lín, yuē wú dào qióng yǐ. gù yīn shǐ jì zuò chūn qiū, yǐ dāng wáng fǎ, qí cí wēi ér zhǐ bó, hòu shì xué zhě duō lù yān.
太史公曰:余讀功令,至於廣厲學官之路,未嘗不廢書而嘆也。曰:嗟乎!夫周室衰而關雎作,幽厲微而禮樂壞,諸侯恣行,政由彊國。故孔子閔王路廢而邪道興,於是論次詩書,修起禮樂。適齊聞韶,三月不知肉味。自衛返魯,然後樂正,雅頌各得其所。世以混濁莫能用,是以仲尼干七十餘君無所遇,曰「苟有用我者,期月而已矣」。西狩獲麟,曰「吾道窮矣」。故因史記作春秋,以當王法,其辭微而指博,後世學者多錄焉。
zì kǒng zǐ zú hòu, qī shí zi zhī tú sàn yóu zhū hóu, dà zhě wèi shī fù qīng xiàng, xiǎo zhě yǒu jiào shì dài fū, huò yǐn ér bù jiàn. gù zǐ lù jū wèi, zi zhāng jū chén, dàn tái zǐ yǔ jū chǔ, zi xià jū xī hé, zi gòng zhōng yú qí. rú tián zǐ fāng duàn gàn mù wú qǐ qín huá lí zhī shǔ, jiē shòu yè yú zi xià zhī lún, wèi wáng zhě shī. shì shí dú wèi wén hóu hǎo xué. hòu líng chí yǐ zhì yú shǐ huáng, tiān xià bìng zhēng yú zhàn guó, nuò shù jì chù yān, rán qí lǔ zhī jiān, xué zhě dú bù fèi yě. yú wēi xuān zhī jì, mèng zǐ xún qīng zhī liè, xián zūn fū zǐ zhī yè ér rùn sè zhī, yǐ xué xiǎn yú dāng shì.
自孔子卒後,七十子之徒散游諸侯,大者為師傅卿相,小者友教士大夫,或隱而不見。故子路居衛,子張居陳,澹臺子羽居楚,子夏居西河,子貢終於齊。如田子方、段干木、吳起、禽滑釐之屬,皆受業於子夏之倫,為王者師。是時獨魏文侯好學。後陵遲以至於始皇,天下並爭於戰國,懦術既絀焉,然齊魯之間,學者獨不廢也。於威、宣之際,孟子、荀卿之列,咸遵夫子之業而潤色之,以學顯於當世。
jí zhì qín zhī jì shì, fén shī shū, kēng shù shì, liù cóng cǐ quē yān. chén shè zhī wáng yě, ér lǔ zhū rú chí kǒng shì zhī lǐ qì wǎng guī chén wáng. yú shì kǒng jiǎ wèi chén shè bó shì, zú yǔ shè jù sǐ. chén shè qǐ pǐ fū, qū wǎ hé shì shù, xún yuè yǐ wáng chǔ, bù mǎn bàn suì jìng miè wáng, qí shì zhì wēi qiǎn, rán ér jìn shēn xiān shēng zhī tú fù kǒng zǐ lǐ qì wǎng wěi zhì wèi chén zhě, hé yě? yǐ qín fén qí yè, jī yuàn ér fā fèn yú chén wáng yě.
及至秦之季世,焚詩書,阬術士,六從此缺焉。陳涉之王也,而魯諸儒持孔氏之禮器往歸陳王。於是孔甲為陳涉博士,卒與涉俱死。陳涉起匹夫,驅瓦合適戍,旬月以王楚,不滿半歲竟滅亡,其事至微淺,然而縉紳先生之徒負孔子禮器往委質為臣者,何也?以秦焚其業,積怨而發憤於陳王也。
jí gāo huáng dì zhū xiàng jí, jǔ bīng wéi lǔ, lǔ zhōng zhū rú shàng jiǎng sòng xí lǐ lè, xián gē zhī yīn bù jué, qǐ fēi shèng rén zhī yí huà, hǎo lǐ lè zhī guó zāi? gù kǒng zǐ zài chén, yuē guī yǔ guī yǔ! wú dǎng zhī xiǎo zi kuáng jiǎn, fěi rán chéng zhāng, bù zhī suǒ yǐ cái zhī. fū qí lǔ zhī jiān yú wén xué, zì gǔ yǐ lái, qí tiān xìng yě. gù hàn xìng, rán hòu zhū rú shǐ dé xiū qí jīng, jiǎng xí dà shè xiāng yǐn zhī lǐ. shū sūn tōng zuò hàn lǐ yí, yīn wèi tài cháng, zhū shēng dì zǐ gòng dìng zhě, xián wèi xuǎn shǒu, yú shì kuì rán tàn xìng yú xué. rán shàng yǒu gān gē, píng dìng sì hǎi, yì wèi xiá huáng xiáng xù zhī shì yě. xiào huì lǚ hòu shí, gōng qīng jiē wǔ lì yǒu gōng zhī chén. xiào wén shí pō zhēng yòng, rán xiào wén dì běn hǎo xíng míng zhī yán. jí zhì xiào jǐng, bù rèn rú zhě, ér dòu tài hòu yòu hǎo huáng lǎo zhī shù, gù zhū bó shì jù guān dài wèn, wèi yǒu jìn zhě.
及高皇帝誅項籍,舉兵圍魯,魯中諸儒尚講誦習禮樂,弦歌之音不絕,豈非聖人之遺化,好禮樂之國哉?故孔子在陳,曰「歸與歸與!吾黨之小子狂簡,斐然成章,不知所以裁之」。夫齊魯之間於文學,自古以來,其天性也。故漢興,然後諸儒始得脩其經,講習大射鄉飲之禮。叔孫通作漢禮儀,因為太常,諸生弟子共定者,咸為選首,於是喟然嘆興於學。然尚有干戈,平定四海,亦未暇遑庠序之事也。孝惠、呂后時,公卿皆武力有功之臣。孝文時頗徵用,然孝文帝本好刑名之言。及至孝景,不任儒者,而竇太后又好黃老之術,故諸博士具官待問,未有進者。
jí jīn shàng jí wèi, zhào wǎn wáng zāng zhī shǔ míng rú xué, ér shàng yì xiāng zhī, yú shì zhāo fāng zhèng xián liáng wén xué zhī shì. zì shì zhī hòu, yán shī yú lǔ zé shēn péi gōng, yú qí zé yuán gù shēng, yú yàn zé hán tài fù. yán shàng shū zì jì nán fú shēng. yán lǐ zì lǔ gāo táng shēng. yán yì zì zāi chuān tián shēng. yán chūn qiū yú qí lǔ zì hú wú shēng, yú zhào zì dǒng zhòng shū. jí dòu tài hòu bēng, wǔ ān hóu tián fén wèi chéng xiàng, chù huáng lǎo xíng míng bǎi jiā zhī yán, yán wén xué rú zhě shù bǎi rén, ér gōng sūn hóng yǐ chūn qiū bái yī wèi tiān zǐ sān gōng, fēng yǐ píng jīn hóu. tiān xià zhī xué shì mí rán xiāng fēng yǐ.
及今上即位,趙綰、王臧之屬明儒學,而上亦鄉之,於是招方正賢良文學之士。自是之後,言詩於魯則申培公,於齊則轅固生,於燕則韓太傅。言尚書自濟南伏生。言禮自魯高堂生。言易自菑川田生。言春秋於齊魯自胡毋生,於趙自董仲舒。及竇太后崩,武安侯田蚡為丞相,絀黃老、刑名百家之言,延文學儒者數百人,而公孫弘以春秋白衣為天子三公,封以平津侯。天下之學士靡然鄉風矣。
gōng sūn hóng wèi xué guān, dào dào zhī yù zhì, nǎi qǐng yuē: chéng xiàng yù shǐ yán: zhì yuē gài wén dǎo mín yǐ lǐ, fēng zhī yǐ lè. hūn yīn zhě, jū wū zhī dà lún yě. jīn lǐ fèi lè bēng, zhèn shén mǐn yān. gù xiáng yán tiān xià fāng zhèng bó wén zhī shì, xián dēng zhū cháo. qí lìng lǐ guān quàn xué, jiǎng yì qià wén xìng lǐ, yǐ wèi tiān xià xiān. tài cháng yì, yǔ bó shì dì zǐ, chóng xiāng lǐ zhī huà, yǐ guǎng xián cái yān . jǐn yǔ tài cháng zāng bó shì píng děng yì yuē: wén sān dài zhī dào, xiāng lǐ yǒu jiào, xià yuē xiào, yīn yuē xù, zhōu yuē xiáng. qí quàn shàn yě, xiǎn zhī cháo tíng qí chéng è yě, jiā zhī xíng fá. gù jiào huà zhī xíng yě, jiàn shǒu shàn zì jīng shī shǐ, yóu nèi jí wài. jīn bì xià zhāo zhì dé, kāi dà míng, pèi tiān dì, běn rén lún, quàn xué xiū lǐ, chóng huà lì xián, yǐ fēng sì fāng, tài píng zhī yuán yě. gǔ zhě zhèng jiào wèi qià, bù bèi qí lǐ, qǐng yīn jiù guān ér xìng yān. wèi bó shì guān zhì dì zǐ wǔ shí rén, fù qí shēn. tài cháng zé mín nián shí bā yǐ shàng, yí zhuàng duān zhèng zhě, bǔ bó shì dì zǐ. jùn guó xiàn dào yì yǒu hǎo wén xué, jìng zhǎng shàng, sù zhèng jiào, shùn xiāng lǐ, chū rù bù bèi suǒ wén zhě, lìng xiāng zhǎng chéng shàng shǔ suǒ èr qiān dàn, èr qiān dàn jǐn chá kě zhě, dāng yǔ jì xié, yì tài cháng, dé shòu yè rú dì zǐ. yī suì jiē zhé shì, néng tōng yī yǐ shàng, bǔ wén xué zhǎng gù quē qí gāo dì kě yǐ wèi láng zhōng zhě, tài cháng jí zòu. jí yǒu xiù cái yì děng, zhé yǐ míng wén. qí bù shì xué ruò xià cái jí bù néng tōng yī, zhé bà zhī, ér qǐng zhū bù chēng zhě fá. chén jǐn àn zhào shū lǜ lìng xià zhě, míng tiān rén fēn jì, tōng gǔ jīn zhī yì, wén zhāng ěr yǎ, xùn cí shēn hòu, ēn shī shén měi. xiǎo lì qiǎn wén, bù néng jiū xuān, wú yǐ míng bù yù xià. zhì lǐ cì zhì zhǎng gù, yǐ wén xué lǐ yì wèi guān, qiān liú zhì. qǐng xuǎn zé qí zhì bǐ èr bǎi shí yǐ shàng, jí lì bǎi shí tōng yī yǐ shàng, bǔ zuǒ yòu nèi shǐ dà xíng zú shǐ bǐ bǎi shí yǐ xià, bǔ jùn tài shǒu zú shǐ: jiē gè èr rén, biān jùn yī rén. xiān yòng sòng duō zhě, ruò bù zú, nǎi zé zhǎng gù bǔ zhōng èr qiān dàn shǔ, wén xué zhǎng gù bǔ jùn shǔ, bèi yuán. qǐng zhe gōng lìng. tuó rú lǜ lìng. zhì yuē: kě. zì cǐ yǐ lái, zé gōng qīng dài fū shì lì bīn bīn duō wén xué zhī shì yǐ.
公孫弘為學官,悼道之郁滯,乃請曰:「丞相御史言:制曰『蓋聞導民以禮,風之以樂。婚姻者,居屋之大倫也。今禮廢樂崩,朕甚愍焉。故詳延天下方正博聞之士,咸登諸朝。其令禮官勸學,講議洽聞興禮,以為天下先。太常議,與博士弟子,崇鄉里之化,以廣賢材焉』 。謹與太常臧、博士平等議曰:聞三代之道,鄉里有教,夏曰校,殷曰序,周曰庠。其勸善也,顯之朝廷;其懲惡也,加之刑罰。故教化之行也,建首善自京師始,由內及外。今陛下昭至德,開大明,配天地,本人倫,勸學脩禮,崇化厲賢,以風四方,太平之原也。古者政教未洽,不備其禮,請因舊官而興焉。為博士官置弟子五十人,復其身。太常擇民年十八已上,儀狀端正者,補博士弟子。郡國縣道邑有好文學,敬長上,肅政教,順鄉里,出入不悖所聞者,令相長丞上屬所二千石,二千石謹察可者,當與計偕,詣太常,得受業如弟子。一歲皆輒試,能通一以上,補文學掌故缺;其高弟可以為郎中者,太常籍奏。即有秀才異等,輒以名聞。其不事學若下材及不能通一,輒罷之,而請諸不稱者罰。臣謹案詔書律令下者,明天人分際,通古今之義,文章爾雅,訓辭深厚,恩施甚美。小吏淺聞,不能究宣,無以明布諭下。治禮次治掌故,以文學禮義為官,遷留滯。請選擇其秩比二百石以上,及吏百石通一以上,補左右內史、大行卒史;比百石已下,補郡太守卒史:皆各二人,邊郡一人。先用誦多者,若不足,乃擇掌故補中二千石屬,文學掌故補郡屬,備員。請著功令。佗如律令。」制曰:「可。」自此以來,則公卿大夫士吏斌斌多文學之士矣。
shēn gōng zhě, lǔ rén yě. gāo zǔ guò lǔ, shēn gōng yǐ dì zǐ cóng shī rù jiàn gāo zǔ yú lǔ nán gōng. lǚ tài hòu shí, shēn gōng yóu xué zhǎng ān, yǔ liú yǐng tóng shī. yǐ ér yǐng wèi chǔ wáng, lìng shēn gōng fù qí tài zǐ wù. wù bù hǎo xué, jí shēn gōng. jí wáng yǐng zú, wù lì wèi chǔ wáng, xū mí shēn gōng. shēn gōng chǐ zhī, guī lǔ, tuì jū jiā jiào, zhōng shēn bù chū mén, fù xiè jué bīn kè, dú wáng mìng zhào zhī nǎi wǎng. dì zǐ zì yuǎn fāng zhì shòu yè zhě bǎi yú rén. shēn gōng dú yǐ shī jīng wèi xùn yǐ jiào, wú chuán, yí zhě zé què bù chuán.
申公者,魯人也。高祖過魯,申公以弟子從師入見高祖於魯南宮。呂太后時,申公遊學長安,與劉郢同師。已而郢為楚王,令申公傅其太子戊。戊不好學,疾申公。及王郢卒,戊立為楚王,胥靡申公。申公恥之,歸魯,退居家教,終身不出門,復謝絕賓客,獨王命召之乃往。弟子自遠方至受業者百餘人。申公獨以詩經為訓以教,無傳,疑者則闕不傳。
lán líng wáng zāng jì shòu shī, yǐ shì xiào jǐng dì wèi tài zǐ shǎo fù, miǎn qù. jīn shàng chū jí wèi, zāng nǎi shàng shū sù wèi shàng, lèi qiān, yī suì zhōng wèi láng zhōng lìng. jí dài zhào wǎn yì cháng shòu shī shēn gōng, wǎn wèi yù shǐ dài fū. wǎn zāng qǐng tiān zǐ, yù lì míng táng yǐ cháo zhū hóu, bù néng jiù qí shì, nǎi yán shī shēn gōng. yú shì tiān zǐ shǐ shǐ shù bó jiā bì ān chē sì mǎ yíng shēn gōng, dì zǐ èr rén chéng yáo chuán cóng. zhì, jiàn tiān zǐ. tiān zǐ wèn zhì luàn zhī shì, shēn gōng shí yǐ bā shí yú, lǎo, duì yuē: wèi zhì zhě bù zài duō yán, gù lì xíng hé rú ěr. shì shí tiān zǐ fāng hǎo wén cí, jiàn shēn gōng duì, mò rán. rán yǐ zhāo zhì, zé yǐ wèi tài zhōng dài fū, shě lǔ dǐ, yì míng táng shì. tài huáng dòu tài hòu hǎo lǎo zi yán, bù shuō rú shù, dé zhào wǎn wáng zāng zhī guò yǐ ràng shàng, shàng yīn fèi míng táng shì, jǐn xià zhào wǎn wáng zāng lì, hòu jiē zì shā. shēn gōng yì jí miǎn yǐ guī, shù nián zú.
蘭陵王臧既受詩,以事孝景帝為太子少傅,免去。今上初即位,臧乃上書宿衛上,累遷,一歲中為郎中令。及代趙綰亦嘗受詩申公,綰為御史大夫。綰、臧請天子,欲立明堂以朝諸侯,不能就其事,乃言師申公。於是天子使使束帛加璧安車駟馬迎申公,弟子二人乘軺傳從。至,見天子。天子問治亂之事,申公時已八十餘,老,對曰:「為治者不在多言,顧力行何如耳。」是時天子方好文詞,見申公對,默然。然已招致,則以為太中大夫,舍魯邸,議明堂事。太皇竇太后好老子言,不說儒術,得趙綰、王臧之過以讓上,上因廢明堂事,盡下趙綰、王臧吏,後皆自殺。申公亦疾免以歸,數年卒。
dì zǐ wèi bó shì zhě shí yú rén: kǒng ān guó zhì lín huái tài shǒu, zhōu bà zhì jiāo xī nèi shǐ, xià kuān zhì chéng yáng nèi shǐ, dàng lǔ cì zhì dōng hǎi tài shǒu, lán líng móu shēng zhì zhǎng shā nèi shǐ, xú yǎn wèi jiāo xī zhōng wèi, zōu rén què mén qìng jì wèi jiāo dōng nèi shǐ. qí zhì guān mín jiē yǒu lián jié, chēng qí hǎo xué. xué guān dì zǐ xíng suī bù bèi, ér zhì yú dài fū láng zhōng zhǎng gù yǐ bǎi shù. yán shī suī shū, duō běn yú shēn gōng.
弟子為博士者十餘人:孔安國至臨淮太守,周霸至膠西內史,夏寬至城陽內史,碭魯賜至東海太守,蘭陵繆生至長沙內史,徐偃為膠西中尉,鄒人闕門慶忌為膠東內史。其治官民皆有廉節,稱其好學。學官弟子行雖不備,而至於大夫、郎中、掌故以百數。言詩雖殊,多本於申公。
qīng hé wáng tài fù yuán gù shēng zhě, qí rén yě. yǐ zhì shī, xiào jǐng shí wèi bó shì. yǔ huáng shēng zhēng lùn jǐng dì qián. huáng shēng yuē: tāng wǔ fēi shòu mìng, nǎi shì yě. yuán gù shēng yuē: bù rán. fū jié zhòu nüè luàn, tiān xià zhī xīn jiē guī tāng wǔ, tāng wǔ yǔ tiān xià zhī xīn ér zhū jié zhòu, jié zhòu zhī mín bù wèi zhī shǐ ér guī tāng wǔ, tāng wǔ bù dé yǐ ér lì, fēi shòu mìng wèi hé? huáng shēng yuē: guān suī bì, bì jiā yú shǒu lǚ suī xīn, bì guān yú zú. hé zhě, shàng xià zhī fēn yě. jīn jié zhòu suī shī dào, rán jūn shàng yě tāng wǔ suī shèng, chén xià yě. fū zhǔ yǒu shī xíng, chén xià bù néng zhèng yán kuāng guò yǐ zūn tiān zǐ, fǎn yīn guò ér zhū zhī, dài lì jiàn nán miàn, fēi shì ér hé yě? yuán gù shēng yuē: bì ruò suǒ yún, shì gāo dì dài qín jí tiān zǐ zhī wèi, fēi xié? yú shì jǐng dì yuē: shí ròu bù shí mǎ gān, bù wèi bù zhī wèi yán xué zhě wú yán tāng wǔ shòu mìng, bù wèi yú. suì bà. shì hòu xué zhě mò gǎn míng shòu mìng fàng shā zhě.
清河王太傅轅固生者,齊人也。以治詩,孝景時為博士。與黃生爭論景帝前。黃生曰:「湯武非受命,乃弒也。」轅固生曰:「不然。夫桀紂虐亂,天下之心皆歸湯武,湯武與天下之心而誅桀紂,桀紂之民不為之使而歸湯武,湯武不得已而立,非受命為何?」黃生曰:「冠雖敝,必加於首;履雖新,必關於足。何者,上下之分也。今桀紂雖失道,然君上也;湯武雖聖,臣下也。夫主有失行,臣下不能正言匡過以尊天子,反因過而誅之,代立踐南面,非弒而何也?」轅固生曰:「必若所云,是高帝代秦即天子之位,非邪?」於是景帝曰:「食肉不食馬肝,不為不知味;言學者無言湯武受命,不為愚。」遂罷。是後學者莫敢明受命放殺者。
dòu tài hòu hǎo lǎo zi shū, zhào yuán gù shēng wèn lǎo zi shū. gù yuē: cǐ shì jiā rén yán ěr. tài hòu nù yuē: ān dé sī kōng chéng dàn shū hū? nǎi shǐ gù rù quān cì shǐ. jǐng dì zhī tài hòu nù ér gù zhí yán wú zuì, nǎi jiǎ gù lì bīng, xià quān cì shǐ, zhèng zhōng qí xīn, yī cì, shǐ yīng shǒu ér dào. tài hòu mò rán, wú yǐ fù zuì, bà zhī. jū qǐng zhī, jǐng dì yǐ gù wèi lián zhí, bài wèi qīng hé wáng tài fù. jiǔ zhī, bìng miǎn.
竇太后好老子書,召轅固生問老子書。固曰:「此是家人言耳。」太后怒曰:「安得司空城旦書乎?」乃使固入圈刺豕。景帝知太后怒而固直言無罪,乃假固利兵,下圈刺豕,正中其心,一刺,豕應手而倒。太后默然,無以復罪,罷之。居頃之,景帝以固為廉直,拜為清河王太傅。久之,病免。
jīn shàng chū jí wèi, fù yǐ xián liáng zhēng gù. zhū yú rú duō jí huǐ gù, yuē gù lǎo, bà guī zhī. shí gù yǐ jiǔ shí yú yǐ. gù zhī zhēng yě, xuē rén gōng sūn hóng yì zhēng, cè mù ér shì gù. gù yuē: gōng sūn zi, wù zhèng xué yǐ yán, wú qū xué yǐ ā shì! zì shì zhī hòu, qí yán shī jiē běn yuán gù shēng yě. zhū qí rén yǐ shī xiǎn guì, jiē gù zhī dì zǐ yě.
今上初即位,復以賢良徵固。諸諛儒多疾毀固,曰「固老」,罷歸之。時固已九十餘矣。固之徵也,薛人公孫弘亦徵,側目而視固。固曰:「公孫子,務正學以言,無曲學以阿世!」自是之後,齊言詩皆本轅固生也。諸齊人以詩顯貴,皆固之弟子也。
hán shēng zhě, yàn rén yě. xiào wén dì shí wèi bó shì, jǐng dì shí wèi cháng shān wáng tài fù. hán shēng tuī shī zhī yì ér wèi nèi wài chuán shù wàn yán, qí yǔ pō yǔ qí lǔ jiān shū, rán qí guī yī yě. huái nán bì shēng shòu zhī. zì shì zhī hòu, ér yàn zhào jiān yán shī zhě yóu hán shēng. hán shēng sūn shāng wèi jīn shàng bó shì.
韓生者,燕人也。孝文帝時為博士,景帝時為常山王太傅。韓生推詩之意而為內外傳數萬言,其語頗與齊魯間殊,然其歸一也。淮南賁生受之。自是之後,而燕趙間言詩者由韓生。韓生孫商為今上博士。
fú shēng zhě, jì nán rén yě. gù wèi qín bó shì. xiào wén dì shí, yù qiú néng zhì shàng shū zhě, tiān xià wú yǒu, nǎi wén fú shēng néng zhì, yù zhào zhī. shì shí fú shēng nián jiǔ shí yú, lǎo, bù néng xíng, yú shì nǎi zhào tài cháng shǐ zhǎng gù cháo cuò wǎng shòu zhī. qín shí fén shū, fú shēng bì cáng zhī. qí hòu bīng dà qǐ, liú wáng, hàn dìng, fú shēng qiú qí shū, wáng shù shí piān, dú dé èr shí jiǔ piān, jí yǐ jiào yú qí lǔ zhī jiān. xué zhě yóu shì pō néng yán shàng shū, zhū shān dōng dà shī wú bù shè shàng shū yǐ jiào yǐ.
伏生者,濟南人也。故為秦博士。孝文帝時,欲求能治尚書者,天下無有,乃聞伏生能治,欲召之。是時伏生年九十餘,老,不能行,於是乃詔太常使掌故朝錯往受之。秦時焚書,伏生壁藏之。其後兵大起,流亡,漢定,伏生求其書,亡數十篇,獨得二十九篇,即以教於齊魯之間。學者由是頗能言尚書,諸山東大師無不涉尚書以教矣。
fú shēng jiào jì nán zhāng shēng jí ōu yáng shēng, ōu yáng shēng jiào qiān shèng ér kuān. ér kuān jì tōng shàng shū, yǐ wén xué yīng jùn jǔ, yì bó shì shòu yè, shòu yè kǒng ān guó. ér kuān pín wú zī yòng, cháng wèi dì zǐ dōu yǎng, jí shí shí jiān xíng yōng lìn, yǐ gěi yī shí. xíng cháng dài jīng, zhǐ xī zé sòng xí zhī. yǐ shì dì cì, bǔ tíng wèi shǐ. shì shí zhāng tāng fāng xiāng xué, yǐ wèi zòu yàn yuàn, yǐ gǔ fǎ yì jué yí dà yù, ér ài xìng kuān. kuān wèi rén wēn liáng, yǒu lián zhì, zì chí, ér shàn zhe shū shū zòu, mǐn yú wén, kǒu bù néng fā míng yě. tāng yǐ wèi zhǎng zhě, shù chēng yù zhī. jí tāng wèi yù shǐ dài fū, yǐ ér kuān wèi yuàn, jiàn zhī tiān zǐ. tiān zǐ jiàn wèn, shuō zhī. zhāng tāng sǐ hòu liù nián, ér kuān wèi zhì yù shǐ dài fū. jiǔ nián ér yǐ guān zú. kuān zài sān gōng wèi, yǐ hé liáng chéng yì cóng róng dé jiǔ, rán wú yǒu suǒ kuāng jiàn yú guān, guān shǔ yì zhī, bù wèi jǐn lì. zhāng shēng yì wèi bó shì. ér fú shēng sūn yǐ zhì shàng shū zhēng, bù néng míng yě.
伏生教濟南張生及歐陽生,歐陽生教千乘兒寬。兒寬既通尚書,以文學應郡舉,詣博士受業,受業孔安國。兒寬貧無資用,常為弟子都養,及時時間行傭賃,以給衣食。行常帶經,止息則誦習之。以試第次,補廷尉史。是時張湯方鄉學,以為奏讞掾,以古法議決疑大獄,而愛幸寬。寬為人溫良,有廉智,自持,而善著書、書奏,敏於文,口不能發明也。湯以為長者,數稱譽之。及湯為御史大夫,以兒寬為掾,薦之天子。天子見問,說之。張湯死後六年,兒寬位至御史大夫。九年而以官卒。寬在三公位,以和良承意從容得久,然無有所匡諫;於官,官屬易之,不為盡力。張生亦為博士。而伏生孫以治尚書徵,不能明也。
zì cǐ zhī hòu, lǔ zhōu bà kǒng ān guó, luò yáng jiǎ jiā, pō néng yán shàng shū shì. kǒng shì yǒu gǔ wén shàng shū, ér ān guó yǐ jīn wén dú zhī, yīn yǐ qǐ qí jiā. yì shū dé shí yú piān, gài shàng shū zī duō yú shì yǐ.
自此之後,魯周霸、孔安國,雒陽賈嘉,頗能言尚書事。孔氏有古文尚書,而安國以今文讀之,因以起其家。逸書得十餘篇,蓋尚書滋多於是矣。
zhū xué zhě duō yán lǐ, ér lǔ gāo táng shēng zuì běn. lǐ gù zì kǒng zǐ shí ér qí jīng bù jù, jí zhì qín fén shū, shū sàn wáng yì duō, yú jīn dú yǒu shì lǐ, gāo táng shēng néng yán zhī.
諸學者多言禮,而魯高堂生最本。禮固自孔子時而其經不具,及至秦焚書,書散亡益多,於今獨有士禮,高堂生能言之。
ér lǔ xú shēng shàn wèi róng. xiào wén dì shí, xú shēng yǐ róng wèi lǐ guān dài fū. chuán zi zhì sūn yán xú xiāng. xiāng, qí tiān zī shàn wèi róng, bù néng tōng lǐ jīng yán pō néng, wèi shàn yě. xiāng yǐ róng wèi hàn lǐ guān dài fū, zhì guǎng líng nèi shǐ. yán jí xú shì dì zǐ gōng hù mǎn yì huán shēng dān cì, jiē cháng wèi hàn lǐ guān dài fū. ér xiá qiū xiāo fèn yǐ lǐ wèi huái yáng tài shǒu. shì hòu néng yán lǐ wèi róng zhě, yóu xú shì yān.
而魯徐生善為容。孝文帝時,徐生以容為禮官大夫。傳子至孫延、徐襄。襄,其天姿善為容,不能通禮經;延頗能,未善也。襄以容為漢禮官大夫,至廣陵內史。延及徐氏弟子公戶滿意、桓生、單次,皆嘗為漢禮官大夫。而瑕丘蕭奮以禮為淮陽太守。是後能言禮為容者,由徐氏焉。
zì lǔ shāng qú shòu yì kǒng zǐ, kǒng zǐ zú, shāng qú chuán yì, liù shì zhì qí rén tián hé, zì zi zhuāng, ér hàn xìng. tián hé chuán dōng wǔ rén wáng tóng zi zhòng, zi zhòng chuán zāi chuān rén yáng hé. hé yǐ yì, yuán guāng yuán nián zhēng, guān zhì zhōng dài fū. qí rén jí mò chéng yǐ yì zhì chéng yáng xiāng. guǎng chuān rén mèng dàn yǐ yì wèi tài zǐ mén dài fū. lǔ rén zhōu bà, jǔ rén héng hú, lín zāi rén zhǔ fù yǎn, jiē yǐ yì zhì èr qiān dàn. rán yào yán yì zhě běn yú yáng hé zhī jiā.
自魯商瞿受易孔子,孔子卒,商瞿傳易,六世至齊人田何,字子莊,而漢興。田何傳東武人王同子仲,子仲傳菑川人楊何。何以易,元光元年徵,官至中大夫。齊人即墨成以易至城陽相。廣川人孟但以易為太子門大夫。魯人周霸,莒人衡胡,臨菑人主父偃,皆以易至二千石。然要言易者本於楊何之家。
dǒng zhòng shū, guǎng chuān rén yě. yǐ zhì chūn qiū, xiào jǐng shí wèi bó shì. xià wéi jiǎng sòng, dì zǐ chuán yǐ jiǔ cì xiāng shòu yè, huò mò jiàn qí miàn, gài sān nián dǒng zhòng shū bù guān yú shě yuán, qí jīng rú cǐ. jìn tuì róng zhǐ, fēi lǐ bù xíng, xué shì jiē shī zūn zhī. jīn shàng jí wèi, wèi jiāng dū xiāng. yǐ chūn qiū zāi yì zhī biàn tuī yīn yáng suǒ yǐ cuò xíng, gù qiú yǔ bì zhū yáng, zòng zhū yīn, qí zhǐ yǔ fǎn shì. xíng zhī yī guó, wèi cháng bù dé suǒ yù. zhōng fèi wèi zhōng dài fū, jū shě, zhe zāi yì zhī jì. shì shí liáo dōng gāo miào zāi, zhǔ fù yǎn jí zhī, qǔ qí shū zòu zhī tiān zǐ. tiān zǐ zhào zhū shēng shì qí shū, yǒu cì jī. dǒng zhòng shū dì zǐ lǚ bù shū bù zhī qí shī shū, yǐ wèi xià yú. yú shì xià dǒng zhòng shū lì, dāng sǐ, zhào shè zhī. yú shì dǒng zhòng shū jìng bù gǎn fù yán zāi yì.
董仲舒,廣川人也。以治春秋,孝景時為博士。下帷講誦,弟子傳以久次相受業,或莫見其面,蓋三年董仲舒不觀於舍園,其精如此。進退容止,非禮不行,學士皆師尊之。今上即位,為江都相。以春秋災異之變推陰陽所以錯行,故求雨閉諸陽,縱諸陰,其止雨反是。行之一國,未嘗不得所欲。中廢為中大夫,居舍,著災異之記。是時遼東高廟災,主父偃疾之,取其書奏之天子。天子召諸生示其書,有刺譏。董仲舒弟子呂步舒不知其師書,以為下愚。於是下董仲舒吏,當死,詔赦之。於是董仲舒竟不敢復言災異。
dǒng zhòng shū wèi rén lián zhí. shì shí fāng wài rǎng sì yí, gōng sūn hóng zhì chūn qiū bù rú dǒng zhòng shū, ér hóng xī shì yòng shì, wèi zhì gōng qīng. dǒng zhòng shū yǐ hóng wèi cóng yú. hóng jí zhī, nǎi yán shàng yuē: dú dǒng zhòng shū kě shǐ xiāng móu xī wáng. jiāo xī wáng sù wén dǒng zhòng shū yǒu xíng, yì shàn dài zhī. dǒng zhòng shū kǒng jiǔ huò zuì, jí miǎn jū jiā. zhì zú, zhōng bù zhì chǎn yè, yǐ xiū xué zhe shū wèi shì. gù hàn xìng zhì yú wǔ shì zhī jiān, wéi dǒng zhòng shū míng wèi míng yú chūn qiū, qí chuán gōng yáng shì yě.
董仲舒為人廉直。是時方外攘四夷,公孫弘治春秋不如董仲舒,而弘希世用事,位至公卿。董仲舒以弘為從諛。弘疾之,乃言上曰:「獨董仲舒可使相繆西王。」膠西王素聞董仲舒有行,亦善待之。董仲舒恐久獲罪,疾免居家。至卒,終不治產業,以脩學著書為事。故漢興至於五世之間,唯董仲舒名為明於春秋,其傳公羊氏也。
hú wú shēng, qí rén yě. xiào jǐng shí wèi bó shì, yǐ lǎo guī jiào shòu. qí zhī yán chūn qiū zhě duō shòu hú wú shēng, gōng sūn hóng yì pō shòu yān.
胡毋生,齊人也。孝景時為博士,以老歸教授。齊之言春秋者多受胡毋生,公孫弘亦頗受焉。
xiá qiū jiāng shēng wèi gǔ liáng chūn qiū. zì gōng sūn hóng de yòng, cháng jí bǐ qí yì, zú yòng dǒng zhòng shū.
瑕丘江生為穀梁春秋。自公孫弘得用,嘗集比其義,卒用董仲舒。
zhòng shū dì zǐ suì zhě: lán líng chǔ dà, guǎng chuān yīn zhōng, wēn lǚ bù shū. chǔ dà zhì liáng xiāng. bù shū zhì zhǎng shǐ, chí jié shǐ jué huái nán yù, yú zhū hóu shàn zhuān duàn, bù bào, yǐ chūn qiū zhī yì zhèng zhī, tiān zǐ jiē yǐ wèi shì. dì zǐ tōng zhě, zhì yú mìng dài fū wèi láng yè zhě zhǎng gù zhě yǐ bǎi shù. ér dǒng zhòng shū zi jí sūn jiē yǐ xué zhì dà guān.
仲舒弟子遂者:蘭陵褚大,廣川殷忠,溫呂步舒。褚大至梁相。步舒至長史,持節使決淮南獄,於諸侯擅專斷,不報,以春秋之義正之,天子皆以為是。弟子通者,至於命大夫;為郎、謁者、掌故者以百數。而董仲舒子及孫皆以學至大官。
kǒng shì zhī shuāi, jīng shū xù luàn. yán zhū liù xué, shǐ zì yán hàn. zhe lìng lì guān, sì fāng cāng wàn. qū tái huài bì, shū lǐ zhī guān. chuán yì yán shī, yún zhēng wù sàn. xìng huà zhì lǐ, hóng yóu kè zàn.
孔氏之衰,經書緒亂。言諸六學,始自炎漢。著令立官,四方鶬腕。曲台壞壁,書禮之冠。傳易言詩,雲蒸霧散。興化致理,鴻猷克贊。