lǐ jiāng jūn guǎng zhě, lǒng xī chéng jì rén yě. qí xiān yuē lǐ xìn, qín shí wèi jiāng, zhú dé yān tài zǐ dān zhě yě. gù huái lǐ, xǐ chéng jì. guǎng jiā shì shì shòu shè. xiào wén dì shí sì nián, xiōng nú dà rù xiāo guān, ér guǎng yǐ liáng jiā zǐ cóng jūn jī hú, yòng shàn qí shè, shā shǒu lǔ duō, wèi hàn zhōng láng. guǎng cóng dì lǐ cài yì wèi láng, jiē wèi wǔ qí cháng shì, zhì bā bǎi shí. cháng cóng xíng, yǒu suǒ chōng xiàn zhé guān jí gé měng shòu, ér wén dì yuē: xī hū, zi bù yù shí! rú lìng zǐ dāng gāo dì shí, wàn hù hóu qǐ zú dào zāi!
李將軍廣者,隴西成紀人也。其先曰李信,秦時為將,逐得燕太子丹者也。故槐里,徙成紀。廣家世世受射。孝文帝十四年,匈奴大入蕭關,而廣以良家子從軍擊胡,用善騎射,殺首虜多,為漢中郎。廣從弟李蔡亦為郎,皆為武騎常侍,秩八百石。嘗從行,有所衝陷折關及格猛獸,而文帝曰:「惜乎,子不遇時!如令子當高帝時,萬戶侯豈足道哉!」
jí xiào jǐng chū lì, guǎng wèi lǒng xī dū wèi, xǐ wèi qí láng jiāng. wú chǔ jūn shí, guǎng wèi xiāo qí dū wèi, cóng tài wèi yà fū jī wú chǔ jūn, qǔ qí, xiǎn gōng míng chāng yì xià. yǐ liáng wáng shòu guǎng jiāng jūn yìn, hái, shǎng bù xíng. xǐ wèi shàng gǔ tài shǒu, xiōng nú rì yǐ hé zhàn. diǎn shǔ guó gōng sūn kūn xié wèi shàng qì yuē: lǐ guǎng cái qì, tiān xià wú shuāng, zì fù qí néng, shù yǔ lǔ dí zhàn, kǒng wáng zhī. yú shì nǎi xǐ wèi shàng jùn tài shǒu. hòu guǎng zhuǎn wèi biān jùn tài shǒu, xǐ shàng jùn. cháng wèi lǒng xī běi dì yàn mén dài jùn yún zhōng tài shǒu, jiē yǐ lì zhàn wèi míng.
及孝景初立,廣為隴西都尉,徙為騎郎將。吳楚軍時,廣為驍騎都尉,從太尉亞夫擊吳楚軍,取旗,顯功名昌邑下。以梁王授廣將軍印,還,賞不行。徙為上谷太守,匈奴日以合戰。典屬國公孫昆邪為上泣曰:「李廣才氣,天下無雙,自負其能,數與虜敵戰,恐亡之。」於是乃徙為上郡太守。後廣轉為邊郡太守,徙上郡。嘗為隴西、北地、雁門、代郡、雲中太守,皆以力戰為名。
xiōng nú dà rù shàng jùn, tiān zǐ shǐ zhōng guì rén cóng guǎng lēi xí bīng jī xiōng nú. zhōng guì rén jiāng qí shù shí zòng, jiàn xiōng nú sān rén, yǔ zhàn. sān rén hái shè, shāng zhōng guì rén, shā qí qí qiě jǐn. zhōng guì rén zǒu guǎng. guǎng yuē: shì bì shè diāo zhě yě. guǎng nǎi suì cóng bǎi qí wǎng chí sān rén. sān rén wáng mǎ bù xíng, xíng shù shí lǐ. guǎng lìng qí qí zhāng zuǒ yòu yì, ér guǎng shēn zì shè bǐ sān rén zhě, shā qí èr rén, shēng de yī rén, guǒ xiōng nú shè diāo zhě yě. yǐ fù zhī shàng mǎ, wàng xiōng nú yǒu shù qiān qí, jiàn guǎng, yǐ wèi yòu qí, jiē jīng, shàng shān chén. guǎng zhī bǎi qí jiē dà kǒng, yù chí hái zǒu. guǎng yuē: wú qù dà jūn shù shí lǐ, jīn rú cǐ yǐ bǎi qí zǒu, xiōng nú zhuī shè wǒ lì jǐn. jīn wǒ liú, xiōng nú bì yǐ wǒ wèi dà jūn yòu, bì bù gǎn jī wǒ. guǎng lìng zhū qí yuē: qián! qián wèi dào xiōng nú chén èr lǐ suǒ, zhǐ, lìng yuē: jiē xià mǎ jiě ān! qí qí yuē: lǔ duō qiě jìn, jí yǒu jí, nài xiōng? guǎng yuē: bǐ lǔ yǐ wǒ wèi zǒu, jīn jiē jiě ān yǐ shì bù zǒu, yòng jiān qí yì. yú shì hú qí suì bù gǎn jī. yǒu bái mǎ jiāng chū hù qí bīng, lǐ guǎng shàng mǎ yǔ shí yú qí le shè shā hú bái mǎ jiāng, ér fù hái zhì qí qí zhōng, jiě ān, lìng shì jiē zòng mǎ wò. shì shí huì mù, hú bīng zhōng guài zhī, bù gǎn jī. yè bàn shí, hú bīng yì yǐ wèi hàn yǒu fú jūn yú páng yù yè qǔ zhī, hú jiē yǐn bīng ér qù. píng dàn, lǐ guǎng nǎi guī qí dà jūn. dà jūn bù zhī guǎng suǒ zhī, gù fú cóng.
匈奴大入上郡,天子使中貴人從廣勒習兵擊匈奴。中貴人將騎數十縱,見匈奴三人,與戰。三人還射,傷中貴人,殺其騎且盡。中貴人走廣。廣曰:「是必射鵰者也。」廣乃遂從百騎往馳三人。三人亡馬步行,行數十里。廣令其騎張左右翼,而廣身自射彼三人者,殺其二人,生得一人,果匈奴射鵰者也。已縛之上馬,望匈奴有數千騎,見廣,以為誘騎,皆驚,上山陳。廣之百騎皆大恐,欲馳還走。廣曰:「吾去大軍數十里,今如此以百騎走,匈奴追射我立盡。今我留,匈奴必以我為大軍誘,必不敢擊我。」廣令諸騎曰:「前!」前未到匈奴陳二里所,止,令曰:「皆下馬解鞍!」其騎曰:「虜多且近,即有急,柰匈?」廣曰:「彼虜以我為走,今皆解鞍以示不走,用堅其意。」於是胡騎遂不敢擊。有白馬將出護其兵,李廣上馬與十餘騎餎射殺胡白馬將,而復還至其騎中,解鞍,令士皆縱馬臥。是時會暮,胡兵終怪之,不敢擊。夜半時,胡兵亦以為漢有伏軍於旁欲夜取之,胡皆引兵而去。平旦,李廣乃歸其大軍。大軍不知廣所之,故弗從。
jū jiǔ zhī, xiào jǐng bēng, wǔ dì lì, zuǒ yòu yǐ wèi guǎng míng jiāng yě, yú shì guǎng yǐ shàng jùn tài shǒu wèi wèi yāng wèi wèi, ér chéng bù shí yì wèi zhǎng lè wèi wèi. chéng bù shí gù yǔ lǐ guǎng jù yǐ biān tài shǒu jiāng jūn tún. jí chū jī hú, ér guǎng xíng wú bù wǔ xíng chén, jiù shàn shuǐ cǎo tún, shě zhǐ, rén rén zì biàn, bù jī dāo dòu yǐ zì wèi, mò fǔ shěng yuē wén shū jí shì, rán yì yuǎn chì hòu, wèi cháng yù hài. chéng bù shí zhèng bù qǔ háng wǔ yíng chén, jī dāo dòu, shì lì zhì jūn bù zhì míng, jūn bù dé xiū xī, rán yì wèi cháng yù hài. bù shí yuē: lǐ guǎng jūn jí jiǎn yì, rán lǔ zú fàn zhī, wú yǐ jìn yě ér qí shì zú yì yì lè, xián lè wèi zhī sǐ. wǒ jūn suī fán rǎo, rán lǔ yì bù dé fàn wǒ. shì shí hàn biān jùn lǐ guǎng chéng bù shí jiē wèi míng jiāng, rán xiōng nú wèi lǐ guǎng zhī lüè, shì zú yì duō lè cóng lǐ guǎng ér kǔ chéng bù shí. chéng bù shí xiào jǐng shí yǐ shù zhí jiàn wèi tài zhōng dài fū. wèi rén lián, jǐn yú wén fǎ.
居久之,孝景崩,武帝立,左右以為廣名將也,於是廣以上郡太守為未央衛尉,而程不識亦為長樂衛尉。程不識故與李廣俱以邊太守將軍屯。及出擊胡,而廣行無部伍行陳,就善水草屯,舍止,人人自便,不擊刀斗以自衛,莫府省約文書籍事,然亦遠斥候,未嘗遇害。程不識正部曲行伍營陳,擊刀斗,士吏治軍簿至明,軍不得休息,然亦未嘗遇害。不識曰:「李廣軍極簡易,然虜卒犯之,無以禁也;而其士卒亦佚樂,咸樂為之死。我軍雖煩擾,然虜亦不得犯我。」是時漢邊郡李廣、程不識皆為名將,然匈奴畏李廣之略,士卒亦多樂從李廣而苦程不識。程不識孝景時以數直諫為太中大夫。為人廉,謹於文法。
hòu hàn yǐ mǎ yì chéng yòu dān yú, shǐ dà jūn fú mǎ yì páng gǔ, ér guǎng wèi xiāo qí jiāng jūn, lǐng shǔ hù jūn jiāng jūn. shì shí dān yú jué zhī, qù, hàn jūn jiē wú gōng. qí hòu sì suì, guǎng yǐ wèi wèi wèi jiāng jūn, chū yàn mén jī xiōng nú. xiōng nú bīng duō, pò bài guǎng jūn, shēng de guǎng. dān yú sù wén guǎng xián, lìng yuē: dé lǐ guǎng bì shēng zhì zhī. hú qí dé guǎng, guǎng shí shāng bìng, zhì guǎng liǎng mǎ jiān, luò ér shèng wò guǎng. xíng shí yú lǐ, guǎng xiáng sǐ, nì qí páng yǒu yī hú ér qí shàn mǎ, guǎng zàn téng ér shàng hú ér mǎ, yīn tuī duò ér, qǔ qí gōng, biān mǎ nán chí shù shí lǐ, fù dé qí yú jūn, yīn yǐn ér rù sāi. xiōng nú bǔ zhě qí shù bǎi zhuī zhī, guǎng xíng qǔ hú ér gōng, shè shā zhuī qí, yǐ gù dé tuō. yú shì zhì hàn, hàn xià guǎng lì. lì dāng guǎng suǒ shī wáng duō, wèi lǔ suǒ shēng de, dāng zhǎn, shú wèi shù rén.
後漢以馬邑城誘單于,使大軍伏馬邑旁谷,而廣為驍騎將軍,領屬護軍將軍。是時單于覺之,去,漢軍皆無功。其後四歲,廣以衛尉為將軍,出雁門擊匈奴。匈奴兵多,破敗廣軍,生得廣。單于素聞廣賢,令曰:「得李廣必生致之。」胡騎得廣,廣時傷病,置廣兩馬間,絡而盛臥廣。行十餘里,廣詳死,睨其旁有一胡兒騎善馬,廣暫騰而上胡兒馬,因推墮兒,取其弓,鞭馬南馳數十里,復得其餘軍,因引而入塞。匈奴捕者騎數百追之,廣行取胡兒弓,射殺追騎,以故得脫。於是至漢,漢下廣吏。吏當廣所失亡多,為虜所生得,當斬,贖為庶人。
qǐng zhī, jiā jū shù suì. guǎng jiā yǔ gù yǐng yīn hóu sūn píng yě jū lán tián nán shān zhōng shè liè. cháng yè cóng yī qí chū, cóng rén tián jiān yǐn. hái zhì bà líng tíng, bà líng wèi zuì, ā zhǐ guǎng. guǎng qí yuē: gù lǐ jiāng jūn. wèi yuē: jīn jiāng jūn shàng bù dé yè xíng, hé nǎi gù yě! zhǐ guǎng sù tíng xià. jū wú hé, xiōng nú rù shā liáo xī tài shǒu, bài hán jiāng jūn, hòu hán jiāng jūn xǐ yòu běi píng. yú shì tiān zǐ nǎi zhào bài guǎng wèi yòu běi píng tài shǒu. guǎng jí qǐng bà líng wèi yǔ jù, zhì jūn ér zhǎn zhī.
頃之,家居數歲。廣家與故潁陰侯孫屏野居藍田南山中射獵。嘗夜從一騎出,從人田間飲。還至霸陵亭,霸陵尉醉,呵止廣。廣騎曰:「故李將軍。」尉曰:「今將軍尚不得夜行,何乃故也!」止廣宿亭下。居無何,匈奴入殺遼西太守,敗韓將軍,後韓將軍徙右北平。於是天子乃召拜廣為右北平太守。廣即請霸陵尉與俱,至軍而斬之。
guǎng jū yòu běi píng, xiōng nú wén zhī, hào yuē hàn zhī fēi jiāng jūn, bì zhī shù suì, bù gǎn rù yòu běi píng.
廣居右北平,匈奴聞之,號曰「漢之飛將軍」,避之數歲,不敢入右北平。
guǎng chū liè, jiàn cǎo zhōng shí, yǐ wèi hǔ ér shè zhī, zhōng shí méi zú, shì zhī shí yě. yīn fù gèng shè zhī, zhōng bù néng fù rù shí yǐ. guǎng suǒ jū jùn wén yǒu hǔ, cháng zì shè zhī. jí jū yòu běi píng shè hǔ, hǔ téng shāng guǎng, guǎng yì jìng shè shā zhī.
廣出獵,見草中石,以為虎而射之,中石沒鏃,視之石也。因復更射之,終不能復入石矣。廣所居郡聞有虎,嘗自射之。及居右北平射虎,虎騰傷廣,廣亦竟射殺之。
guǎng lián, dé shǎng cì zhé fēn qí huī xià, yǐn shí yǔ shì gòng zhī. zhōng guǎng zhī shēn, wèi èr qiān dàn sì shí yú nián, jiā wú yú cái, zhōng bù yán jiā chǎn shì. guǎng wèi rén zhǎng, yuán bì, qí shàn shè yì tiān xìng yě, suī qí zi sūn tā rén xué zhě, mò néng jí guǎng. guǎng nè kǒu shǎo yán, yǔ rén jū zé huà dì wèi jūn chén, shè kuò xiá yǐ yǐn. zhuān yǐ shè wèi xì, jìng sǐ. guǎng zhī jiāng bīng, fá jué zhī chù, jiàn shuǐ, shì zú bù jǐn yǐn, guǎng bù jìn shuǐ, shì zú bù jǐn shí, guǎng bù cháng shí. kuān huǎn bù kē, shì yǐ cǐ ài lè wèi yòng. qí shè, jiàn dí jí, fēi zài shù shí bù zhī nèi, dù bù zhōng bù fā, fā jí yīng xián ér dào. yòng cǐ, qí jiāng bīng shù kùn rǔ, qí shè měng shòu yì wèi suǒ shāng yún.
廣廉,得賞賜輒分其麾下,飲食與士共之。終廣之身,為二千石四十餘年,家無餘財,終不言家產事。廣為人長,猿臂,其善射亦天性也,雖其子孫他人學者,莫能及廣。廣訥口少言,與人居則畫地為軍陳,射闊狹以飲。專以射為戲,竟死。廣之將兵,乏絕之處,見水,士卒不盡飲,廣不近水,士卒不盡食,廣不嘗食。寬緩不苛,士以此愛樂為用。其射,見敵急,非在數十步之內,度不中不發,發即應弦而倒。用此,其將兵數困辱,其射猛獸亦為所傷雲。
jū qǐng zhī, shí jiàn zú, yú shì shàng zhào guǎng dài jiàn wèi láng zhōng lìng. yuán shuò liù nián, guǎng fù wèi hòu jiāng jūn, cóng dà jiāng jūn jūn chū dìng xiāng, jī xiōng nú. zhū jiāng duō zhōng shǒu lǔ lǜ, yǐ gōng wèi hóu zhě, ér guǎng jūn wú gōng. hòu èr suì, guǎng yǐ láng zhōng lìng jiāng sì qiān qí chū yòu běi píng, bó wàng hóu zhāng qiān jiāng wàn qí yǔ guǎng jù, yì dào. xíng kě shù bǎi lǐ, xiōng nú zuǒ xián wáng jiāng sì wàn qí wéi guǎng, guǎng jūn shì jiē kǒng, guǎng nǎi shǐ qí zi gǎn wǎng chí zhī. gǎn dú yǔ shù shí qí chí, zhí guàn hú qí, chū qí zuǒ yòu ér hái, gào guǎng yuē: hú lǔ yì yǔ ěr. jūn shì nǎi ān. guǎng wèi huán chén wài xiāng, hú jí jī zhī, shǐ xià rú yǔ. hàn bīng sǐ zhě guò bàn, hàn shǐ qiě jǐn. guǎng nǎi lìng shì chí mǎn wú fā, ér guǎng shēn zì yǐ dà huáng shè qí bì jiāng, shā shù rén, hú lǔ yì jiě. huì rì mù, lì shì jiē wú rén sè, ér guǎng yì qì zì rú, yì zhì jūn. jūn zhōng zì shì fú qí yǒng yě. míng rì, fù lì zhàn, ér bó wàng hóu jūn yì zhì, xiōng nú jūn nǎi jiě qù. hàn jūn bà, fú néng zhuī. shì shí guǎng jūn jǐ méi, bà guī. hàn fǎ, bó wàng hóu liú chí hòu qī, dāng sǐ, shú wèi shù rén. guǎng jūn gōng zì rú, wú shǎng.
居頃之,石建卒,於是上召廣代建為郎中令。元朔六年,廣復為後將軍,從大將軍軍出定襄,擊匈奴。諸將多中首虜率,以功為侯者,而廣軍無功。後二歲,廣以郎中令將四千騎出右北平,博望侯張騫將萬騎與廣俱,異道。行可數百里,匈奴左賢王將四萬騎圍廣,廣軍士皆恐,廣乃使其子敢往馳之。敢獨與數十騎馳,直貫胡騎,出其左右而還,告廣曰:「胡虜易與耳。」軍士乃安。廣為圜陳外鄉,胡急擊之,矢下如雨。漢兵死者過半,漢矢且盡。廣乃令士持滿毋發,而廣身自以大黃射其裨將,殺數人,胡虜益解。會日暮,吏士皆無人色,而廣意氣自如,益治軍。軍中自是服其勇也。明日,復力戰,而博望侯軍亦至,匈奴軍乃解去。漢軍罷,弗能追。是時廣軍幾沒,罷歸。漢法,博望侯留遲後期,當死,贖為庶人。廣軍功自如,無賞。
chū, guǎng zhī cóng dì lǐ cài yǔ guǎng jù shì xiào wén dì. jǐng dì shí, cài jī gōng láo zhì èr qiān dàn. xiào wǔ dì shí, zhì dài xiāng. yǐ yuán shuò wǔ nián wèi qīng chē jiāng chē, cóng dà jiāng jūn jī yòu xián wáng, yǒu gōng zhōng lǜ, fēng wèi lè ān hóu. yuán shòu èr nián zhōng, dài gōng sūn hóng wèi chéng xiàng. cài wèi rén zài xià zhōng, míng shēng chū guǎng xià shén yuǎn, rán guǎng bù dé jué yì, guān bù guò jiǔ qīng, ér cài wèi liè hóu, wèi zhì sān gōng. zhū guǎng zhī jūn lì jí shì zú huò qǔ fēng hóu. guǎng cháng yǔ wàng qì wáng shuò yàn yǔ, yuē: zì hàn jī xiōng nú ér guǎng wèi cháng bù zài qí zhōng, ér zhū bù xiào wèi yǐ xià, cái néng bù jí zhōng rén, rán yǐ jī hú jūn gōng qǔ hóu zhě shù shí rén, ér guǎng bù wèi hòu rén, rán wú chǐ cùn zhī gōng yǐ dé fēng yì zhě, hé yě? qǐ wú xiāng bù dāng hóu xié? qiě gù mìng yě? shuò yuē: jiāng jūn zì niàn, qǐ cháng yǒu suǒ hèn hū? guǎng yuē: wú cháng wèi lǒng xī shǒu, qiāng cháng fǎn, wú yòu ér jiàng, jiàng zhě bā bǎi yú rén, wú zhà ér tóng rì shā zhī. zhì jīn dà hèn dú cǐ ěr. shuò yuē: huò mò dà yú shā yǐ jiàng, cǐ nǎi jiāng jūn suǒ yǐ bù dé hóu zhě yě.
初,廣之從弟李蔡與廣俱事孝文帝。景帝時,蔡積功勞至二千石。孝武帝時,至代相。以元朔五年為輕車將車,從大將軍擊右賢王,有功中率,封為樂安侯。元狩二年中,代公孫弘為丞相。蔡為人在下中,名聲出廣下甚遠,然廣不得爵邑,官不過九卿,而蔡為列侯,位至三公。諸廣之軍吏及士卒或取封侯。廣嘗與望氣王朔燕語,曰:「自漢擊匈奴而廣未嘗不在其中,而諸部校尉以下,才能不及中人,然以擊胡軍功取侯者數十人,而廣不為後人,然無尺寸之功以得封邑者,何也?豈吾相不當侯邪?且固命也?」朔曰:「將軍自念,豈嘗有所恨乎?」廣曰:「吾嘗為隴西守,羌嘗反,吾誘而降,降者八百餘人,吾詐而同日殺之。至今大恨獨此耳。」朔曰:「禍莫大於殺已降,此乃將軍所以不得侯者也。」
hòu èr suì, dà jiāng jūn biāo qí jiāng jūn dà chū jī xiōng nú, guǎng shù zì qǐng xíng. tiān zǐ yǐ wèi lǎo, fú xǔ liáng jiǔ nǎi xǔ zhī, yǐ wèi qián jiāng jūn. shì suì, yuán shòu sì nián yě.
後二歲,大將軍、驃騎將軍大出擊匈奴,廣數自請行。天子以為老,弗許;良久乃許之,以為前將軍。是歲,元狩四年也。
guǎng jì cóng dà jiāng jūn qīng jī xiōng nú, jì chū sài, qīng bǔ lǔ zhī dān yú suǒ jū, nǎi zì yǐ jīng bīng zǒu zhī, ér lìng guǎng bìng yú yòu jiāng jūn jūn, chū dōng dào. dōng dào shǎo huí yuǎn, ér dà jūn xíng shuǐ cǎo shǎo, qí shì bù tún xíng. guǎng zì qǐng yuē: chén bù wèi qián jiāng jūn, jīn dà jiāng jūn nǎi xǐ lìng chén chū dōng dào, qiě chén jié fà ér yǔ xiōng nú zhàn, jīn nǎi yī de dāng dān yú, chén yuán jū qián, xiān sǐ dān yú. dà jiāng jūn qīng yì yīn shòu shàng jiè, yǐ wèi lǐ guǎng lǎo, shù qí, wú lìng dāng dān yú, kǒng bù dé suǒ yù. ér shì shí gōng sūn áo xīn shī hóu, wèi zhōng jiāng jūn cóng dà jiāng jūn, dà jiāng jūn yì yù shǐ áo yǔ jù dāng dān yú, gù xǐ qián jiāng jūn guǎng. guǎng shí zhī zhī, gù zì cí yú dà jiāng jūn. dà jiāng jūn bù tīng, lìng zhǎng shǐ fēng shū yǔ guǎng zhī mò fǔ, yuē: jí yì bù, rú shū. guǎng bù xiè dà jiāng jūn ér qǐ xíng, yì shén yùn nù ér jiù bù, yǐn bīng yǔ yòu jiāng jūn shí qí hé jūn chū dōng dào. jūn wáng dǎo, huò shī dào, hòu dà jiāng jūn. dà jiāng jūn yǔ dān yú jiē zhàn, dān yú dùn zǒu, fú néng dé ér hái. nán jué mù, yù qián jiāng jūn yòu jiāng jūn. guǎng yǐ jiàn dà jiāng jūn, hái rù jūn. dà jiāng jūn shǐ zhǎng shǐ chí bèi láo yí guǎng, yīn wèn guǎng shí qí shī dào zhuàng, qīng yù shàng shū bào tiān zǐ jūn qū zhé. guǎng wèi duì, dà jiāng jūn shǐ zhǎng shǐ jí zé guǎng zhī mù fǔ duì bù. guǎng yuē: zhū xiào wèi wú zuì, nǎi wǒ zì shī dào. wú jīn zì shàng bù.
廣既從大將軍青擊匈奴,既出塞,青捕虜知單于所居,乃自以精兵走之,而令廣並於右將軍軍,出東道。東道少回遠,而大軍行水草少,其勢不屯行。廣自請曰:「臣部為前將軍,今大將軍乃徙令臣出東道,且臣結髮而與匈奴戰,今乃一得當單于,臣原居前,先死單于。」大將軍青亦陰受上誡,以為李廣老,數奇,毋令當單于,恐不得所欲。而是時公孫敖新失侯,為中將軍從大將軍,大將軍亦欲使敖與俱當單于,故徙前將軍廣。廣時知之,固自辭於大將軍。大將軍不聽,令長史封書與廣之莫府,曰:「急詣部,如書。」廣不謝大將軍而起行,意甚慍怒而就部,引兵與右將軍食其合軍出東道。軍亡導,或失道,後大將軍。大將軍與單于接戰,單于遁走,弗能得而還。南絕幕,遇前將軍、右將軍。廣已見大將軍,還入軍。大將軍使長史持糒醪遺廣,因問廣、食其失道狀,青欲上書報天子軍曲折。廣未對,大將軍使長史急責廣之幕府對簿。廣曰:「諸校尉無罪,乃我自失道。吾今自上簿。」
zhì mò fǔ, guǎng wèi qí huī xià yuē guǎng jié fà yǔ xiōng nú dà xiǎo qī shí yú zhàn, jīn xìng cóng dà jiāng jūn chū jiē dān yú bīng, ér dà jiāng jūn yòu xǐ guǎng bù xíng huí yuǎn, ér yòu mí shī dào, qǐ fēi tiān zāi! qiě guǎng nián liù shí yú yǐ, zhōng bù néng fù duì dāo bǐ zhī lì. suì yǐn dāo zì jǐng. guǎng jūn shì dài fū yī jūn jiē kū. bǎi xìng wén zhī, zhī yǔ bù zhī, wú lǎo zhuàng jiē wèi chuí tì. ér yòu jiāng jūn dú xià lì, dāng sǐ, shú wèi shù rén.
至莫府,廣謂其麾下曰;「廣結髮與匈奴大小七十餘戰,今幸從大將軍出接單于兵,而大將軍又徙广部行回遠,而又迷失道,豈非天哉!且廣年六十餘矣,終不能復對刀筆之吏。」遂引刀自剄。廣軍士大夫一軍皆哭。百姓聞之,知與不知,無老壯皆為垂涕。而右將軍獨下吏,當死,贖為庶人。
guǎng zi sān rén, yuē dāng hù jiāo gǎn, wèi láng. tiān zǐ yǔ hán yān xì, yān shǎo bù xùn, dāng hù jī yān, yān zǒu. yú shì tiān zǐ yǐ wèi yǒng. dāng hù zǎo sǐ, bài jiāo wèi dài jùn tài shǒu, jiē xiān guǎng sǐ. dāng hù yǒu yí fù zi míng líng. guǎng sǐ jūn shí, gǎn cóng biāo qí jiāng jūn. guǎng sǐ míng nián, lǐ cài yǐ chéng xiàng zuò qīn xiào jǐng yuán ruán dì, dāng xià lì zhì, cài yì zì shā, bù duì yù, guó chú. lǐ gǎn yǐ xiào wèi cóng biāo qí jiāng jūn jī hú zuǒ xián wáng, lì zhàn, duó zuǒ xián wáng gǔ qí, zhǎn shǒu duō, cì jué guān nèi hóu, shí yì èr bǎi hù, dài guǎng wèi láng zhōng lìng. qǐng zhī, yuàn dà jiāng jūn qīng zhī hèn qí fù, nǎi jī shāng dà jiāng jūn, dà jiāng jūn nì huì zhī. jū wú hé, gǎn cóng shàng yōng, zhì gān quán gōng liè. biāo qí jiāng jūn qù bìng yǔ qīng yǒu qīn, shè shā gǎn. qù bìng shí fāng guì xìng, shàng huì yún lù chù shā zhī. jū suì yú, qù bìng sǐ. ér gǎn yǒu nǚ wèi tài zǐ zhōng rén, ài xìng, gǎn nán yǔ yǒu chǒng yú tài zǐ, rán hǎo lì, lǐ shì líng chí shuāi wēi yǐ.
廣子三人,曰當戶、椒、敢,為郎。天子與韓嫣戲,嫣少不遜,當戶擊嫣,嫣走。於是天子以為勇。當戶早死,拜椒為代郡太守,皆先廣死。當戶有遺腹子名陵。廣死軍時,敢從驃騎將軍。廣死明年,李蔡以丞相坐侵孝景園壖地,當下吏治,蔡亦自殺,不對獄,國除。李敢以校尉從驃騎將軍擊胡左賢王,力戰,奪左賢王鼓旗,斬首多,賜爵關內侯,食邑二百戶,代廣為郎中令。頃之,怨大將軍青之恨其父,乃擊傷大將軍,大將軍匿諱之。居無何,敢從上雍,至甘泉宮獵。驃騎將軍去病與青有親,射殺敢。去病時方貴幸,上諱雲鹿觸殺之。居歲餘,去病死。而敢有女為太子中人,愛幸,敢男禹有寵於太子,然好利,李氏陵遲衰微矣。
lǐ líng jì zhuàng, xuǎn wèi jiàn zhāng jiān, jiān zhū qí. shàn shè, ài shì zú. tiān zǐ yǐ wèi lǐ shì shì jiāng, ér shǐ jiāng bā bǎi qí. cháng shēn rù xiōng nú èr qiān yú lǐ, guò jū yán shì dì xíng, wú suǒ jiàn lǔ ér hái. bài wèi qí dū wèi, jiāng dān yáng chǔ rén wǔ qiān rén, jiào shè jiǔ quán zhāng yē yǐ tún wèi hú.
李陵既壯,選為建章監,監諸騎。善射,愛士卒。天子以為李氏世將,而使將八百騎。嘗深入匈奴二千餘里,過居延視地形,無所見虜而還。拜為騎都尉,將丹陽楚人五千人,教射酒泉、張掖以屯衛胡。
shù suì, tiān hàn èr nián qiū, èr shī jiāng jūn lǐ guǎng lì jiāng sān wàn qí jī xiōng nú yòu xián wáng yú qí lián tiān shān, ér shǐ líng jiāng qí shè shì bù bīng wǔ qiān rén chū jū yán běi kě qiān yú lǐ, yù yǐ fēn xiōng nú bīng, wú lìng zhuān zǒu èr shī yě. líng jì zhì qī hái, ér dān yú yǐ bīng bā wàn wéi jī líng jūn. líng jūn wǔ qiān rén, bīng shǐ jì jǐn, shì sǐ zhě guò bàn, ér suǒ shā shāng xiōng nú yì wàn yú rén. qiě yǐn qiě zhàn, lián dòu bā rì, hái wèi dào jū yán bǎi yú lǐ, xiōng nú zhē xiá jué dào, líng shí fá ér jiù bīng bú dào, lǔ jí jī zhāo xiáng líng. líng yuē: wú miàn mù bào bì xià. suì jiàng xiōng nú. qí bīng jǐn méi, yú wáng sàn dé guī hàn zhě sì bǎi yú rén.
數歲,天漢二年秋,貳師將軍李廣利將三萬騎擊匈奴右賢王於祁連天山,而使陵將其射士步兵五千人出居延北可千餘里,欲以分匈奴兵,毋令專走貳師也。陵既至期還,而單于以兵八萬圍擊陵軍。陵軍五千人,兵矢既盡,士死者過半,而所殺傷匈奴亦萬餘人。且引且戰,連斗八日,還未到居延百餘里,匈奴遮狹絕道,陵食乏而救兵不到,虜急擊招降陵。陵曰:「無面目報陛下。」遂降匈奴。其兵盡沒,餘亡散得歸漢者四百餘人。
dān yú jì dé líng, sù wén qí jiā shēng, jí zhàn yòu zhuàng, nǎi yǐ qí nǚ qī líng ér guì zhī. hàn wén, zú líng mǔ qī zǐ. zì shì zhī hòu, lǐ shì míng bài, ér lǒng xī zhī shì jū mén xià zhě jiē yòng wèi chǐ yān.
單于既得陵,素聞其家聲,及戰又壯,乃以其女妻陵而貴之。漢聞,族陵母妻子。自是之後,李氏名敗,而隴西之士居門下者皆用為恥焉。
tài shǐ gōng yuē: chuán yuē qí shēn zhèng, bù lìng ér xíng qí shēn bù zhèng, suī lìng bù cóng. qí lǐ jiāng jūn zhī wèi yě? yú dǔ lǐ jiāng jūn quān quān rú bǐ rén, kǒu bù néng dào cí. jí sǐ zhī rì, tiān xià zhī yǔ bù zhī, jiē wèi jǐn āi. bǐ qí zhōng shí xīn chéng xìn yú shì dài fū yě? yàn yuē táo lǐ bù yán, xià zì chéng qī. cǐ yán suī xiǎo, kě yǐ yù dà yě.
太史公曰:傳曰「其身正,不令而行;其身不正,雖令不從」。其李將軍之謂也?余睹李將軍悛悛如鄙人,口不能道辭。及死之日,天下知與不知,皆為盡哀。彼其忠實心誠信於士大夫也?諺曰「桃李不言,下自成蹊」。此言雖小,可以諭大也。
yuán bì shàn shè, shí fù qí néng. jiě ān què dí, yuán zhèn cuī fēng. biān jùn lǚ shǒu, dà jūn zài cóng. shī dào jiàn chì, shù qí bù fēng. xī zāi míng jiāng, tiān xià wú shuāng!
猿臂善射,實負其能。解鞍卻敵,圓陣摧鋒。邊郡屢守,大軍再從。失道見斥,數奇不封。惜哉名將,天下無雙!