sī mǎ xiàng rú zhě, shǔ jùn chéng dū rén yě, zì zhǎng qīng. shǎo shí hǎo dú shū, xué jī jiàn, gù qí qīn míng zhī yuē quǎn zǐ. xiàng rú jì xué, mù lìn xiàng rú zhī wèi rén, gēng míng xiàng rú. yǐ zī wèi láng, shì xiào jǐng dì, wèi wǔ qí cháng shì, fēi qí hǎo yě. huì jǐng dì bù hǎo cí fù, shì shí liáng xiào wáng lái cháo, cóng yóu shuō zhī shì qí rén zōu yáng huái yīn méi chéng wú zhuāng jì fū zǐ zhī tú, xiàng rú jiàn ér shuō zhī, yīn bìng miǎn, kè yóu liáng. liáng xiào wáng lìng yǔ zhū shēng tóng shě, xiàng rú dé yǔ zhū shēng yóu shì jū shù suì, nǎi zhe zi xū zhī fù.
司馬相如者,蜀郡成都人也,字長卿。少時好讀書,學擊劍,故其親名之曰犬子。相如既學,慕藺相如之為人,更名相如。以貲為郎,事孝景帝,為武騎常侍,非其好也。會景帝不好辭賦,是時梁孝王來朝,從遊說之士齊人鄒陽、淮陰枚乘、吳莊忌夫子之徒,相如見而說之,因病免,客游梁。梁孝王令與諸生同舍,相如得與諸生游士居數歲,乃著子虛之賦。
huì liáng xiào wáng zú, xiàng rú guī, ér jiā pín, wú yǐ zì yè. sù yǔ lín qióng lìng wáng jí xiāng shàn, jí yuē: zhǎng qīng jiǔ huàn yóu bù suí, ér lái guò wǒ. yú shì xiàng rú wǎng, shě dōu tíng. lín qióng lìng móu wèi gōng jìng, rì wǎng cháo xiàng rú. xiàng rú chū shàng jiàn zhī, hòu chēng bìng, shǐ cóng zhě xiè jí, jí yù yì jǐn sù. lín qióng zhōng duō fù rén, ér zhuō wáng sūn jiā tóng bā bǎi rén, chéng zhèng yì shù bǎi rén, èr rén nǎi xiāng wèi yuē: lìng yǒu guì kè, wèi jù zhào zhī. bìng zhào lìng. lìng jì zhì, zhuō shì kè yǐ bǎi shù. zhì rì zhōng, yè sī mǎ zhǎng qīng, zhǎng qīng xiè bìng bù néng wǎng, lín qióng lìng bù gǎn cháng shí, zì wǎng yíng xiàng rú. xiàng rú bù dé yǐ, jiàng wǎng, yī zuò jǐn qīng. jiǔ hān, lín qióng lìng qián zòu qín yuē: qiè wén zhǎng qīng hǎo zhī, yuán yǐ zì yú. xiàng rú cí xiè, wèi gǔ yī zài xíng. shì shí zhuō wáng sūn yǒu nǚ wén jūn xīn guǎ, hǎo yīn, gù xiàng rú móu yǔ lìng xiāng zhòng, ér yǐ qín xīn tiāo zhī. xiàng rú zhī lín qióng, cóng chē qí, yōng róng jiān yǎ shén dōu jí yǐn zhuō shì, nòng qín, wén jūn qiè cóng hù kuī zhī, xīn yuè ér hǎo zhī, kǒng bù dé dāng yě. jì bà, xiàng rú nǎi shǐ rén zhòng cì wén jūn shì zhě tōng yīn qín. wén jūn yè wáng bēn xiàng rú, xiàng rú nǎi yǔ chí guī chéng dū. jiā jū tú sì bì lì. zhuō wáng sūn dà nù yuē: nǚ zhì bù cái, wǒ bù rěn shā, bù fēn yī qián yě. rén huò wèi wáng sūn, wáng sūn zhōng bù tīng. wén jūn jiǔ zhī bù lè, yuē: zhǎng qīng dì jù rú lín qióng, cóng kūn dì jiǎ dài yóu zú wèi shēng, hé zhì zì kǔ rú cǐ! xiàng rú yǔ jù zhī lín qióng, jǐn mài qí chē qí, mǎi yī jiǔ shě gū jiǔ, ér lìng wén jūn dāng lú. xiàng rú shēn zì zhe dú bí kūn, yǔ bǎo yōng zá zuò, dí qì yú shì zhōng. zhuō wáng sūn wén ér chǐ zhī, wèi dù mén bù chū. kūn dì zhū gōng gèng wèi wáng sūn yuē: yǒu yī nán liǎng nǚ, suǒ bù zú zhě fēi cái yě. jīn wén jūn yǐ shī shēn yú sī mǎ zhǎng qīng, zhǎng qīng gù juàn yóu, suī pín, qí rén cái zú yī yě, qiě yòu lìng kè, dú nài hé xiāng rǔ rú cǐ! zhuō wáng sūn bù dé yǐ, fēn yǔ wén jūn tóng bǎi rén, qián bǎi wàn, jí qí jià shí yì pī cái wù. wén jūn nǎi yǔ xiàng rú guī chéng dū, mǎi tián zhái, wèi fù rén.
會梁孝王卒,相如歸,而家貧,無以自業。素與臨邛令王吉相善,吉曰:「長卿久宦遊不遂,而來過我。」於是相如往,舍都亭。臨邛令繆為恭敬,日往朝相如。相如初尚見之,後稱病,使從者謝吉,吉愈益謹肅。臨邛中多富人,而卓王孫家僮八百人,程鄭亦數百人,二人乃相謂曰:「令有貴客,為具召之。」並召令。令既至,卓氏客以百數。至日中,謁司馬長卿,長卿謝病不能往,臨邛令不敢嘗食,自往迎相如。相如不得已,彊往,一坐盡傾。酒酣,臨邛令前奏琴曰:「竊聞長卿好之,原以自娛。」相如辭謝,為鼓一再行。是時卓王孫有女文君新寡,好音,故相如繆與令相重,而以琴心挑之。相如之臨邛,從車騎,雍容間雅甚都;及飲卓氏,弄琴,文君竊從戶窺之,心悅而好之,恐不得當也。既罷,相如乃使人重賜文君侍者通殷勤。文君夜亡奔相如,相如乃與馳歸成都。家居徒四壁立。卓王孫大怒曰:「女至不材,我不忍殺,不分一錢也。」人或謂王孫,王孫終不聽。文君久之不樂,曰:「長卿第俱如臨邛,從昆弟假貸猶足為生,何至自苦如此!」相如與俱之臨邛,盡賣其車騎,買一酒舍酤酒,而令文君當爐。相如身自著犢鼻褌,與保庸雜作,滌器於市中。卓王孫聞而恥之,為杜門不出。昆弟諸公更謂王孫曰:「有一男兩女,所不足者非財也。今文君已失身於司馬長卿,長卿故倦遊,雖貧,其人材足依也,且又令客,獨柰何相辱如此!」卓王孫不得已,分予文君僮百人,錢百萬,及其嫁時衣被財物。文君乃與相如歸成都,買田宅,為富人。
jū jiǔ zhī, shǔ rén yáng dé yì wèi gǒu jiān, shì shàng. shàng dú zi xū fù ér shàn zhī, yuē: zhèn dú bù dé yǔ cǐ rén tóng shí zāi! dé yì yuē: chén yì rén sī mǎ xiàng rú zì yán wèi cǐ fù. shàng jīng, nǎi zhào wèn xiàng rú. xiàng rú yuē: yǒu shì. rán cǐ nǎi zhū hóu zhī shì, wèi zú guān yě. qǐng wèi tiān zǐ yóu liè fù, fù chéng zòu zhī. shàng xǔ, lìng shàng shū gěi bǐ zhá. xiàng rú yǐ zi xū, xū yán yě, wèi chǔ chēng wū yǒu xiān shēng zhě, wū yǒu cǐ shì yě, wèi qí nán wú shì gōng zhě, wú shì rén yě, míng tiān zǐ zhī yì. gù kōng jí cǐ sān rén wèi cí, yǐ tuī tiān zǐ zhū hóu zhī yuàn yòu. qí zú zhāng guī zhī yú jié jiǎn, yīn yǐ fēng jiàn. zòu zhī tiān zǐ, tiān zǐ dà shuō. qí cí yuē:
居久之,蜀人楊得意為狗監,侍上。上讀子虛賦而善之,曰:「朕獨不得與此人同時哉!」得意曰:「臣邑人司馬相如自言為此賦。」上驚,乃召問相如。相如曰:「有是。然此乃諸侯之事,未足觀也。請為天子遊獵賦,賦成奏之。」上許,令尚書給筆札。相如以「子虛」,虛言也,為楚稱;「烏有先生」者,烏有此事也,為齊難;「無是公」者,無是人也,明天子之義。故空藉此三人為辭,以推天子諸侯之苑囿。其卒章歸之於節儉,因以風諫。奏之天子,天子大說。其辭曰:
chǔ shǐ zi xū shǐ yú qí, qí wáng xī fā jìng nèi zhī shì, bèi chē qí zhī zhòng, yǔ shǐ zhě chū tián. tián bà, zi xū guò yí wū yǒu xiān shēng, ér wú shì gōng zài yān. zuò dìng, wū yǒu xiān shēng wèn yuē: jīn rì tián lè hū? zi xū yuē: lè. huò duō hū? yuē: shǎo. rán zé hé lè? yuē: pū lè qí wáng zhī yù kuā pū yǐ chē qí zhī zhòng, ér pū duì yǐ yún mèng zhī shì yě. yuē: kě dé wén hū?
楚使子虛使於齊,齊王悉發境內之士,備車騎之眾,與使者出田。田罷,子虛過詑烏有先生,而無是公在焉。坐定,烏有先生問曰:「今日田樂乎?」子虛曰:「樂。」「獲多乎?」曰:「少。」「然則何樂?」曰:「仆樂齊王之欲夸仆以車騎之眾,而仆對以雲夢之事也。」曰:「可得聞乎?」
zi xū yuē: kě. wáng jià chē qiān shèng, xuǎn tú wàn qí, tián yú hǎi bīn. liè zú mǎn zé, fú wǎng mí shān, yǎn tù lín lù, shè mí jiǎo lín. wù yú yán pǔ, gē xiān rǎn lún. shè zhòng huò duō, jīn ér zì gōng. gù wèi pū yuē: chǔ yì yǒu píng yuán guǎng zé yóu liè zhī dì ráo lè ruò cǐ zhě hū? chǔ wáng zhī liè hé yǔ guǎ rén? pū xià chē duì yuē: chén, chǔ guó zhī bǐ rén yě, xìng de sù wèi shí yǒu yú nián, shí cóng chū yóu, yóu yú hòu yuán, lǎn yú yǒu wú, rán yóu wèi néng biàn dǔ yě, yòu è zú yǐ yán qí wài zé zhě hū! qí wáng yuē: suī rán, lüè yǐ zi zhī suǒ wén jiàn ér yán zhī.
子虛曰:「可。王駕車千乘,選徒萬騎,田於海濱。列卒滿澤,罘罔彌山,揜兔轔鹿,射麋腳麟。鶩於鹽浦,割鮮染輪。射中獲多,矜而自功。顧謂仆曰:『楚亦有平原廣澤遊獵之地饒樂若此者乎?楚王之獵何與寡人?』 仆下車對曰:『臣,楚國之鄙人也,幸得宿衛十有餘年,時從出遊,游於後園,覽於有無,然猶未能遍睹也,又惡足以言其外澤者乎!』 齊王曰:『雖然,略以子之所聞見而言之。』
pū duì yuē: wěi wěi. chén wén chǔ yǒu qī zé, cháng jiàn qí yī, wèi dǔ qí yú yě. chén zhī suǒ jiàn, gài tè qí xiǎo xiǎo zhě ěr, míng yuē yún mèng. yún mèng zhě, fāng jiǔ bǎi lǐ, qí zhōng yǒu shān yān. qí shān zé pán yū fú yù, lóng chóng lǜ zú cén yán cān chà, rì yuè bì kuī jiāo cuò jiū fēn, shàng gàn qīng yún bà chí bēi hóng, xià shǔ jiāng hé. qí tǔ zé dān qīng zhě è, cí huáng bái fù, xī bì jīn yín, zhòng sè xuàn yào, zhào làn lóng lín. qí shí zé chì yù méi guī, lín měi kūn wú, jiān lè xuán lì, qiū shí wǔ fū. qí dōng zé yǒu huì pǔ héng lán, zhǐ ruò yè gān, qióng qióng chāng pú, jiāng lí mí wú, zhū zhè bó qiě. qí nán zé yǒu píng yuán guǎng zé, dēng jiàng hóng mí, àn yǎn tán màn, yuán yǐ dà jiāng, xiàn yǐ wū shān. qí gāo zào zé shēng zhēn gǔ bāo lì, xuē shā qīng fán. qí bēi shī zé shēng cáng làng jiān jiā, dōng qiáng diāo hú, lián ǒu gū lú, ān cao lǘ xuān yù, wù jū zhī, bù kě shèng tú. qí xī zé yǒu yǒng quán qīng chí, jī shuǐ tuī yí wài fā fú róng líng huá, nèi yǐn jù shí bái shā. qí zhōng zé yǒu shén guī jiāo tuó, dài mào biē yuán. qí běi zé yǒu yīn lín jù shù, pián fēn yù zhāng, guì jiāo mù lán, lí zhū yáng, zhā lí pīng lì, jú yòu fēn fāng. qí shàng zé yǒu chì yuán qú róu, yuān chú kǒng luán, téng yuǎn yè gān. qí xià zé yǒu bái hǔ xuán bào, wàn yán chū àn, sì xiàng yě xī, qióng qí màn yán.
「仆對曰:『唯唯。臣聞楚有七澤,嘗見其一,未睹其餘也。臣之所見,蓋特其小小者耳,名曰云夢。雲夢者,方九百里,其中有山焉。其山則盤紆岪郁,隆崇嵂崒;岑岩參差,日月蔽虧;交錯糾紛,上干青雲;罷池陂紘,下屬江河。其土則丹青赭堊,雌黃白附,錫碧金銀,眾色炫燿,照爛龍鱗。其石則赤玉玫瑰,琳渼琨珸,瑊玏玄厲,萩石武夫。其東則有蕙圃衡蘭,芷若射干,穹窮昌蒲,江離麋蕪,諸蔗猼且。其南則有平原廣澤,登降紘靡,案衍壇曼,緣以大江,限以巫山。其高燥則生葴蓇苞荔,薛莎青薠。其卑濕則生藏莨蒹葭,東薔雕胡,蓮藕菰蘆,菴{艹閭}軒芋,物居之,不可勝圖。其西則有湧泉清池,激水推移;外發芙蓉菱華,內隱鉅石白沙。其中則有神龜蛟鼉,玳瑁鱉黿。其北則有陰林巨樹,楩棻豫章,桂椒木蘭,離硃楊,楂梸甹栗,橘柚芬芳。其上則有赤猿蠷蝚,鵷雛孔鸞,騰遠射干。其下則有白虎玄豹,蟃蜒貙豻,兕象野犀,窮奇獌狿。
yú shì nǎi shǐ zhuān zhū zhī lún, shǒu gé cǐ shòu. chǔ wáng nǎi jià xún bó zhī sì, chéng diāo yù zhī yú, mí yú xū zhī ráo zhān, yè míng yuè zhī zhū qí, jiàn gàn jiāng zhī xióng jǐ, zuǒ wū háo zhī diāo gōng, yòu xià fú zhī jìn jiàn yáng zi cān chéng, xiān ā wèi yù àn jié wèi shū, jí líng jiǎo shòu, lín qióng qióng, gé jù xū, yì yě mǎ ér shí táo tú, chéng yí fēng ér shè yóu qí shū shēn qī liàn, léi dòng biāo zhì, xīng liú tíng jī, gōng bù xū fā, zhōng bì jué zì, dòng xiōng dá yè, jué hū xīn xì, huò ruò yǔ shòu, yǎn cǎo bì dì. yú shì chǔ wáng nǎi mǐ jié péi huí, áo xiáng róng yǔ, lǎn hū yīn lín, guān zhuàng shì zhī bào nù, yǔ měng shòu zhī kǒng jù, jiǎo shòu qū, dān dǔ wù zhī biàn tài.
「『於是乃使專諸之倫,手格此獸。楚王乃駕馴駁之駟,乘雕玉之輿,靡魚須之橈旃,曳明月之珠旗,建干將之雄戟,左烏嗥之雕弓,右夏服之勁箭;陽子驂乘,纖阿為御;案節未舒,即陵狡獸,轔邛邛,槅距虛,軼野馬而湜騊駼,乘遺風而射游騏;儵眒淒浰,雷動熛至,星流霆擊,弓不虛發,中必決眥,洞胸達腋,絕乎心系,獲若雨獸,揜草蔽地。於是楚王乃弭節裴回,翱翔容與,覽乎陰林,觀壯士之暴怒,與猛獸之恐懼,徼受詘,殫睹物之變態。
yú shì zhèng nǚ màn jī, bèi ā xī, yú zhù gǎo, gāo xiān luó, chuí wù hú bì jī qiān zhòu, yū xú wěi qū, yù ráo xī gǔ fēn fēn fēi fēi, yáng yí xù xuē, fēi xiān chuí shāo fú yǔ yī mí, xī gā cuì cài, xià mó lán huì, shàng fú yǔ gài, cuò fěi cuì zhī wēi ruí, móu rào yù suī piǎo hū hū hū, ruò shén xiān zhī fǎng fú.
「『於是鄭女曼姬,被阿錫,揄紵縞,櫜纖羅,垂霧縠;襞積褰縐,紆徐委曲,郁橈谿谷;衯衯裶裶,揚袘恤削,蜚纖垂髾;扶與猗靡,吸呷萃蔡,下摩蘭蕙,上拂羽蓋,錯翡翠之威蕤,繆繞玉綏;縹乎忽忽,若神仙之仿佛。
yú shì nǎi xiāng yǔ liáo yú huì pǔ, pán shān bó sū shàng jīn dī, yǎn fěi cuì, shè xùn lín, wēi zēng chū, xiān jiǎo shī, yì bái hú, lián jià é, shuāng cāng xià, xuán hè jiā. dài ér hòu fā, yóu yú qīng chí fú wén yì, yáng guì yì, zhāng cuì wéi, jiàn yǔ gài, wǎng dài mào, diào zǐ bèi chuāng jīn gǔ, chuī míng lài, bǎng rén gē, shēng liú hē, shuǐ chóng hài, bō hóng fèi, yǒng quán qǐ, bēn yáng huì, léi shí xiāng jī, láng láng yù yù, ruò léi tíng zhī shēng, wén hū shù bǎi lǐ zhī wài.
「『於是乃相與獠於蕙圃,媻珊勃窣上金隄,揜翡翠,射鵕璘,微矰出,纖繳施,弋白鵠,連駕鵝,雙鶬下,玄鶴加。怠而後發,游於清池;浮文鷁,揚桂枻,張翠帷,建羽蓋,罔玳瑁,釣紫貝;摐金鼓,吹鳴籟,榜人歌,聲流喝,水蟲駭,波鴻沸,湧泉起,奔揚會,礧石相擊,硠硠潏潏,若雷霆之聲,聞乎數百里之外。
jiāng xī liáo zhě, jī líng gǔ, qǐ fēng suì, chē àn xíng, qí jiù duì, lí hū yín yín, bān hū yì yì. yú shì chǔ wáng nǎi dēng yáng yún zhī tái, pō hū wú wèi, dàn hū zì chí, sháo yào zhī hé jù ér hòu yù zhī. bù ruò dài wáng zhōng rì chí chěng ér bù xià yú, liè gē lún cuì, zì yǐ wèi yú. chén qiè guān zhī, qí dài bù rú. yú shì wáng mò rán wú yǐ yīng pū yě.
「『將息獠者,擊靈鼓,起烽燧,車案行,騎就隊,纚乎淫淫,班乎裔裔。於是楚王乃登陽雲之台,泊乎無為,澹乎自持,勺藥之和具而後御之。不若大王終日馳騁而不下輿,脟割輪淬,自以為娛。臣竊觀之,齊殆不如。』 於是王默然無以應仆也。」
wū yǒu xiān shēng yuē: shì hé yán zhī guò yě! zú xià bù yuǎn qiān lǐ, lái kuàng qí guó, wáng xī fā jìng nèi zhī shì, ér bèi chē qí zhī zhòng, yǐ chū tián, nǎi yù lù lì zhì huò, yǐ yú zuǒ yòu yě, hé míng wèi kuā zāi! wèn chǔ dì zhī yǒu wú zhě, yuán wén dà guó zhī fēng liè, xiān shēng zhī yú lùn yě. jīn zú xià bù chēng chǔ wáng zhī dé hòu, ér shèng tuī yún mèng yǐ wèi gāo, shē yán yín lè ér xiǎn chǐ mí, qiè wèi zú xià bù qǔ yě. bì ruò suǒ yán, gù fēi chǔ guó zhī měi yě. yǒu ér yán zhī, shì zhāng jūn zhī è wú ér yán zhī, shì hài zú xià zhī xìn. zhāng jūn zhī è ér shāng sī yì, èr zhě wú yī kě, ér xiān shēng xíng zhī, bì qiě qīng yú qí ér lèi yú chǔ yǐ. qiě qí dōng zhǔ jù hǎi, nán yǒu láng yá, guān hū chéng shān, shè hū zhī fú, fú bó xiè, yóu mèng zhū, xié yǔ sù shèn wèi lín, yòu yǐ tāng gǔ wèi jiè, qiū tián hū qīng qiū, bàng huáng hū hǎi wài, tūn ruò yún mèng zhě bā jiǔ, qí yú xiōng zhōng céng bù dì jiè. ruò nǎi chù tǎng guī wěi, yì fāng shū lèi, zhēn guài niǎo shòu, wàn duān lín cuì, chōng rèn qí zhōng zhě, bù kě shèng jì, yǔ bù néng míng, qì bù néng jì. rán zài zhū hóu zhī wèi, bù gǎn yán yóu xì zhī lè, yuàn yòu zhī dà xiān shēng yòu jiàn kè, shì yǐ wáng cí ér bù fù, hé wèi wú yòng yīng zāi!
烏有先生曰:「是何言之過也!足下不遠千里,來況齊國,王悉發境內之士,而備車騎之眾,以出田,乃欲戮力致獲,以娛左右也,何名為夸哉!問楚地之有無者,原聞大國之風烈,先生之餘論也。今足下不稱楚王之德厚,而盛推雲夢以為高,奢言淫樂而顯侈靡,竊為足下不取也。必若所言,固非楚國之美也。有而言之,是章君之惡;無而言之,是害足下之信。章君之惡而傷私義,二者無一可,而先生行之,必且輕於齊而累於楚矣。且齊東陼巨海,南有琅邪,觀乎成山,射乎之罘,浮勃澥,游孟諸,邪與肅慎為鄰,右以湯谷為界,秋田乎青丘,傍徨乎海外,吞若雲夢者八九,其於胸中曾不蒂芥。若乃俶儻瑰偉,異方殊類,珍怪鳥獸,萬端鱗萃,充仞其中者,不可勝記,禹不能名,契不能計。然在諸侯之位,不敢言遊戲之樂,苑囿之大;先生又見客,是以王辭而不復,何為無用應哉!」
wú shì gōng tīng rán ér xiào yuē: chǔ zé shī yǐ, qí yì wèi wèi de yě. fū shǐ zhū hóu nà gòng zhě, fēi wèi cái bì, suǒ yǐ shù zhí yě fēng jiāng huà jiè zhě, fēi wèi shǒu yù, suǒ yǐ jìn yín yě. jīn qí liè wèi dōng fān, ér wài sī sù shèn, juān guó yú xiàn, yuè hǎi ér tián, qí yú yì gù wèi kě yě. qiě èr jūn zhī lùn, bù wù míng jūn chén zhī yì ér zhèng zhū hóu zhī lǐ, tú shì zhēng yóu liè zhī lè, yuàn yòu zhī dà, yù yǐ shē chǐ xiāng shèng, huāng yín xiāng yuè, cǐ bù kě yǐ yáng míng fā yù, ér shì zú yǐ biǎn jūn zì sǔn yě. qiě fú qí chǔ zhī shì yòu yān zú dào xié! jūn wèi dǔ fū jù lì yě, dú bù wén tiān zǐ zhī shàng lín hū?
無是公聽然而笑曰:「楚則失矣,齊亦未為得也。夫使諸侯納貢者,非為財幣,所以述職也;封疆畫界者,非為守御,所以禁淫也。今齊列為東籓,而外私肅慎,捐國逾限,越海而田,其於義故未可也。且二君之論,不務明君臣之義而正諸侯之禮,徒事爭遊獵之樂,苑囿之大,欲以奢侈相勝,荒淫相越,此不可以揚名發譽,而適足以貶君自損也。且夫齊楚之事又焉足道邪!君未睹夫巨麗也,獨不聞天子之上林乎?
zuǒ cāng wú, yòu xī jí, dān shuǐ gèng qí nán, zǐ yuān jìng qí běi zhōng shǐ bà chǎn, chū rù jīng wèi fēng hào lǎo yù, yū yú wēi yí, jīng yíng hū qí nèi. dàng dàng xī bā chuān fēn liú, xiāng bèi ér yì tài. dōng xī nán běi, chí wù wǎng lái, chū hū jiāo qiū zhī què, xíng hū zhōu yū zhī pǔ, jìng hū guì lín zhī zhōng, guò hū yāng mǎng zhī yě. mì hū hún liú, shùn ā ér xià, fù ài shǎn zhī kǒu. chù qióng shí, jī duī qí, fèi hū bào nù, xiōng yǒng pāng xī, bì bó mì gǔ, bì cè mì zhì, héng liú nì zhé, zhuǎn téng pì liè, pēng bì hàng xiè, qióng lóng yún náo, wān jiāo lì, yú bō qū yì, lì lì xià lài, pī yán mín yōng, le yáng zhì pèi, lín chí zhù hè, chán zhuó yǔn zhuì, zhàn zhàn yǐn yǐn, pēng bàng hōng yù, yù yù gǔ gǔ, chì jí dǐng fèi, chí bō tiào mò, gǔ pán piào jí, yōu yuǎn zhǎng huái, jì liáo wú shēng, sì hū yǒng guī. rán hòu hào yǎo huáng yàng, ān xiáng xú huái, hè hū hào々, dōng zhù dà hú, yǎn yì bēi chí. yú shì hū jiāo lóng chì chī, huì duǒ jiàn lí, yú lù qián tuō, yú yú qū nà, qián qí zhuó wěi, zhèn lín fèn yì, qián chù yú shēn yán yú biē huān shēng, wàn wù zhòng huǒ, míng yuè zhū zi, dì lì jiāng mí, shǔ shí huáng tí, shuǐ yù lěi kē, lín lín làn làn, cǎi sè zhà gàn, cóng jī hū qí zhōng. hóng hú sù bǎo, pán xiāo chǔ, jué mù, fán wù yōng lù, xiè fǎng lú, qún fú hū qí shàng. fàn yín fàn làn, suí fēng dàn dàn, yǔ bō yáo dàng, yǎn báo cǎo zhǔ, shà zhá jīng zǎo, jǔ jué líng ǒu.
「左蒼梧,右西極,丹水更其南,紫淵徑其北;終始霸滻,出入涇渭;酆鄗潦潏,紆餘委蛇,經營乎其內。蕩蕩兮八川分流,相背而異態。東西南北,馳騖往來,出乎椒丘之闕,行乎洲淤之浦,徑乎桂林之中,過乎泱莽之野。汨乎渾流,順阿而下,赴隘陝之口。觸穹石,激堆埼,沸乎暴怒,洶湧滂晞,滭浡滵汩,湢測泌瀄,橫流逆折,轉騰潎洌,澎濞沆瀣,穹隆雲撓,蜿膠戾,逾波趨浥,蒞蒞下瀨,批壧旻壅,餎揚滯沛,臨坻注壑,瀺灂霣墜,湛湛隱隱,砰磅訇潏,潏潏淈淈,湁潗鼎沸,馳波跳沫,汩槃漂疾,悠遠長懷,寂漻無聲,肆乎永歸。然後灝溔潢漾,安翔徐徊,翯乎滈々,東注大湖,衍溢陂池。於是乎蛟龍赤螭,靧嚲螹離,鰅騄鰬魠,禺禺鱋魶,揵鰭擢尾,振鱗奮翼,潛處於深岩;魚鱉讙聲,萬物眾夥,明月珠子,玓瓅江靡,蜀石黃鶗,水玉磊砢,磷磷爛爛,采色霅旰,叢積乎其中。鴻鵠鷫鴇,磻蠨鸀,鴂目,煩鶩鷛醁,澥昉鸕,群浮乎其上。汎淫泛濫,隨風澹淡,與波搖盪,掩薄草渚,唼喋菁藻,咀嚼菱藕。
yú shì hū chóng shān lóng zōng, cuī wēi cuó é, shēn lín jù mù, zhǎn yán cēn cuó, jiǔ zōng zá, nán shān é é, yán hóng yǎn qí, zuǐ wěi jué qí, zhèn xī tōng gǔ, jiǎn chǎn gōu dú, hān ya huō xiǎ, kǎn líng bié dǎo, wǎi wěi tiáo huì, qiū xū jué xiǎn, yǐn lín yù kūn, dēng jiàng shī mí, bēi chí bǐ zhì, yǎn róng yín yù, sàn huàn yí lù, tíng gāo qiān lǐ, mí bù bèi zhú. yǎn yǐ lǜ huì, bèi yǐ jiāng lí, róu yǐ mí wú, zá yǐ liú yí. fū jié lǚ, cuán lì shā, jiē chē héng lán, běn yè gān, cí jiāng ráng hé, zhēn chéng ruò sūn, xiān zhī huáng lì, jiǎng xù qīng fán, bù huò hóng zé, yán màn tài yuán, lì mí guǎng yǎn, yīng fēng pī mǐ, tǔ fāng yáng liè, yù yù fěi fěi, zhòng xiāng fā yuè, xī xiǎng bù xiě, bù bì bó. yú shì hū zhōu lǎn fàn guān, chēn pàn yà mì, máng máng huǎng hū, shì zhī wú duān, chá zhī wú yá. rì chū dōng zhǎo, rù yú xī bēi. qí nán zé lóng dōng shēng zhǎng, yǒng shuǐ yuè bō shòu zé chēng máo duō máo, shěn niú zhǔ mí, chì shǒu huán tí, qióng qí xiàng xī. qí běi zé shèng xià hán dòng liè dì, shè bīng jiē hé shòu zé qí lín jiǎo yuán, táo tú tuó yǐ, qióng qióng tuó xí, jué tí lǘ luó.
「於是乎崇山巃嵸,崔巍嵯峨,深林鉅木,嶄岩嵾嵯,九嵏、嶻,南山峨峨,岩紘甗錡,嶊崣崛崎,振谿通谷,蹇產溝瀆,谽呀豁閜,轗陵別島,崴磈岧瘣,丘虛崛嶮,隱轔郁鵾,登降施靡,陂池貏豸,沇溶淫鬻,散渙夷陸,亭皋千里,靡不被築。掩以綠蕙,被以江離,糅以蘼蕪,雜以流夷。尃結縷,欑戾莎,揭車衡蘭,本射干,茈姜蘘荷,葴橙若蓀,鮮枝黃礫,蔣芧青薠,布濩閎澤,延曼太原,麗靡廣衍,應風披靡,吐芳揚烈,鬱郁斐斐,眾香發越,肸蠁布寫,餔苾勃。「於是乎周覽泛觀,瞋盼軋沕,芒芒恍忽,視之無端,察之無崖。日出東沼,入於西陂。其南則隆冬生長,踴水躍波;獸則偁旄敠犛,沈牛麈麋,赤首圜題,窮奇象犀。其北則盛夏含凍裂地,涉冰揭河;獸則麒麟角湲,騊駼橐扆,蛩蛩驒騱,駃騠驢騾。
yú shì hū lí gōng bié guǎn, mí shān kuà gǔ, gāo láng sì zhù, zhòng zuò qū gé, huá cuī bì dāng, niǎn dào lí shǔ, bù tiǎo zhōu liú, zhǎng tú zhōng sù. yí yóng zhú táng, lèi tái zēng chéng, yán yào dòng fáng, fǔ yǎo miǎo ér wú jiàn, yǎng pān lǎo ér mén tiān, bēn xīng gèng yú guī tà, wǎn hóng tuō yú dùn xuān. qīng qiú yòu liú yú dōng xiāng, xiàng yú wǎn chán yú xī qīng, líng yǔ yàn yú jiān guān, wò quán zhī lún bào yú nán róng, lǐ quán yǒng yú qīng shì, tōng chuān guò hū zhōng tíng. pán shí zhěn yá, qīn yán yǐ qīng, cuó é zá pú, kè xuē zhēng róng, méi guī bì lín, shān hú cóng shēng, měi yù páng táng, bīn bān wén lín, chì xiá bó luò, zá chā qí jiān, chuí suī wǎn yǎn, hé shì chū yān.
「於是乎離宮別館,彌山跨谷,高廊四注,重坐曲閣,華榱璧璫,輦道纚屬,步朓周流,長途中宿。夷顒築堂,累台增成,岩穾洞房,俯杳眇而無見,仰攀橑而捫天,奔星更於閨闥,宛虹拖於楯軒。青虬蚴蟉於東箱,象輿婉蟬於西清,靈圉燕於間觀,偓佺之倫暴於南榮,醴泉涌於清室,通川過乎中庭。槃石裖崖,嶔岩倚傾,嵯峨磼酺,刻削崢嶸,玫瑰碧琳,珊瑚叢生,渼玉旁唐,璸斒文鱗,赤瑕駁犖,雜臿其間,垂綏琬琰,和氏出焉。
yú shì hū lú jú xià shú, huáng gān chéng zòu, pí pá rǎn shì, tíng nài hòu pò, pīng zǎo yáng méi, yīng táo pú táo, yǐn fū yù dì, tā méng lì zhī, luó hū hòu gōng, liè hū běi yuán. zú qiū líng, xià píng yuán, yáng cuì yè, wù zǐ jīng, fā hóng huá, xiù zhū róng, huáng huáng hù hù, zhào yào jù yě. shā táng lì zhū, huá fàn yǎn lú, liú luò xū yú, rén pín bìng lǘ, chán tán mù lán, yù zhāng nǚ zhēn, zhǎng qiān rèn, dà lián bào, kuā tiáo zhí chàng, shí yè suī mào, zǎn lì cóng yǐ, lián juǎn lèi guǐ, cuī cuò wěi, kēng héng xiǎ kē, chuí tiáo fú yú, luò yīng fān lí, fēn róng xiāo shēn, yǐ nǐ cóng fēng, liú lì xī, gài xiàng jīn shí zhī shēng, guǎn yuè zhī yīn. chái chí cí sī, xuán huán hòu gōng, zá tà lèi jí, bèi shān yuán gǔ, xún bǎn xià xí, shì zhī wú duān, jiū zhī wú qióng.
「於是乎盧橘夏孰,黃甘橙楱,枇杷橪柿,楟柰厚朴,甹棗楊梅,櫻桃蒲陶,隱夫郁棣,榙濛荔枝,羅乎後宮,列乎北園。崒丘陵,下平原,揚翠葉,杌紫莖,發紅華,秀硃榮,煌煌扈扈,照曜鉅野。沙棠櫟櫧,華氾弇櫨,留落胥餘,仁頻並閭,欃檀木蘭,豫章女貞,長千仞,大連抱,夸條直暢,實葉葰茂,攢立叢倚,連卷累佹,崔錯骫,阬衡閜砢,垂條扶於,落英幡纚,紛容蕭蔘,旖旎從風,瀏蒞吸,蓋象金石之聲,管籥之音。柴池茈虒,旋環後宮,雜遝累輯,被山緣谷,循阪下隰,視之無端,究之無窮。
yú shì xuán yuán sù cí, wèi jué fēi lěi, zhì tiáo zhuó róu, jiàn hú guǐ, qī xī hū qí jiān zhǎng xiào āi míng, piān fān hù jīng, yāo jiǎo zhī gé, yǎn jiǎn miǎo diān. yú shì hū shù jué liáng, téng shū zhēn, jié chuí tiáo, chuō xī jiān, láo luò lù lí, làn màn yuǎn qiān.
「於是玄猿素雌,蜼玃飛鸓,蛭蜩蠗蝚,螹胡蛫,棲息乎其間;長嘯哀鳴,翩幡互經,夭蟜枝格,偃蹇杪顛。於是乎隃絕梁,騰殊榛,捷垂條,踔稀間,牢落陸離,爛曼遠遷。
ruò cǐ bèi zhě, shù qiān bǎi chù. xī yóu wǎng lái, gōng sù guǎn shě, páo chú bù xǐ, hòu gōng bù yí, bǎi guān bèi jù.
「若此輩者,數千百處。嬉遊往來,宮宿館舍,庖廚不徙,後宮不移,百官備具。
yú shì hū bèi qiū shè dōng, tiān zǐ xiào liè. chéng lòu xiàng, liù yù qiú, tuō ní jīng, mí yún qí, qián pí xuān, hòu dào yóu sūn shū fèng pèi, wèi gōng cān chéng, hù cóng héng xíng, chū hū sì xiào zhī zhōng. gǔ yán bù, zòng liáo zhě, jiāng hé wèi qū, tài shān wèi lǔ, chē qí léi qǐ, yǐn tiān dòng dì, xiān hòu lù lí, lí sàn bié zhuī, yín yín yì yì, yuán líng liú zé, yún bù yǔ shī.
「於是乎背秋涉冬,天子校獵。乘鏤象,六玉虬,拖蜺旌,靡雲旗,前皮軒,後道游;孫叔奉轡,衛公驂乘,扈從橫行,出乎四校之中。鼓嚴簿,縱獠者,江河為阹,泰山為櫓,車騎雷起,隱天動地,先後陸離,離散別追,淫淫裔裔,緣陵流澤,雲布雨施。」
shēng pí bào, bó chái láng, shǒu xióng pí, zú yě yáng, méng hé sū, kù bái hǔ, bèi bīn wén, kuà yě mǎ. líng sān yóng zhī wēi, xià qì lì zhī chí jìng zhuó fù xiǎn, yuè hè lì shuǐ. tuī fēi lián, nòng jiě zhì, gé xiá há, chán měng shì, juàn yǎo niǎo, shè fēng shǐ. jiàn bù gǒu hài, jiě dòu xiàn nǎo gōng bù xū fā, yīng shēng ér dào. yú shì hū chéng yú mí jié péi huí, áo xiáng wǎng lái, nì bù qǔ zhī jìn tuì, lǎn jiāng lǜ zhī biàn tài. rán hòu jìn tán cù jié, shū xiòng yuǎn qù, liú lí qīng qín, gé lǚ jiǎo shòu, wèi bái lù, jié jiǎo tù, yì chì diàn, yí guāng yào, zhuī guài wù, chū yǔ zhòu, wān fán ruò, mǎn bái yǔ, shè yóu xiāo, lì fēi jù, zé ròu hòu fā, xiān zhōng mìng chù, xián shǐ fēn, yì yì pū.
「生貔豹,搏豺狼,手熊羆,足野羊,蒙鶡蘇,絝白虎,被豳文,跨野馬。陵三顒之危,下磧歷之坻;俓鷟赴險,越壑厲水。推蜚廉,弄解豸,格瑕蛤,鋋猛氏,罥騕褭,射封豕。箭不苟害,解脰陷腦;弓不虛發,應聲而倒。於是乎乘輿彌節裴回,翱翔往來,睨部曲之進退,覽將率之變態。然後浸潭促節,儵夐遠去,流離輕禽,槅履狡獸,轊白鹿,捷狡兔,軼赤電,遺光燿,追怪物,出宇宙,彎繁弱,滿白羽,射游梟,櫟蜚虡,擇肉後發,先中命處,弦矢分,藝殪仆。
rán hòu yáng jié ér shàng fú, líng jīng fēng, lì hài lǚ, chéng xū wú, yǔ shén jù, lín xuán hè, luàn kūn jī. qiú kǒng luán, cù xùn lín, fú yī niǎo, shāo fèng huáng, jié yuān chú, yǎn jiāo míng.
「然後揚節而上浮,陵驚風,歷駭梠,乘虛無,與神俱,轔玄鶴,亂昆雞。遒孔鸞,促鵕璘,拂鷖鳥,捎鳳皇,捷鴛雛,掩焦明。
dào jǐn tú dān, huí chē ér hái. zhāo yáo hū xiāng yáng, jiàng jí hū běi hóng, lǜ hū zhí zhǐ, àn hū fǎn xiāng. jué shí, lì fēng luán, guò yì què, wàng lù hán, xià táng lí, xī yí chūn, xī chí xuān qū, zhuó yì niú shǒu, dēng lóng tái, yǎn xì liǔ, guān shì dài fū zhī qín lüè, jūn liáo zhě zhī suǒ de huò. tú chē zhī suǒ lín lì, chéng qí zhī suǒ róu ruò, rén mín zhī suǒ dǎo ái, yǔ qí qióng jí juàn, jīng dàn shè fú, bù bèi chuàng rèn ér sǐ zhě, tuó tuó jí jí, tián kēng mǎn gǔ, yǎn píng mí zé.
「道盡塗殫,回車而還。招搖乎襄羊,降集乎北紘,率乎直指,闇乎反鄉。蹶石,歷封巒,過乂鵲,望露寒,下棠梨,息宜春,西馳宣曲,濯鷁牛首,登龍台,掩細柳,觀士大夫之勤略,鈞獠者之所得獲。徒車之所轔轢,乘騎之所蹂若,人民之所蹈騃,與其窮極倦,驚憚慴伏,不被創刃而死者,佗佗籍籍,填阬滿谷,揜平彌澤。
yú shì hū yóu xì xiè dài, zhì jiǔ hū hào tiān zhī tái, zhāng lè hū jiāo gé zhī yǔ zhuàng qiān dàn zhī zhōng, lì wàn shí zhī jù jiàn cuì huá zhī qí, shù líng tuó zhī gǔ. zòu táo táng shì zhī wǔ, tīng gé tiān shì zhī gē, qiān rén chàng, wàn rén hé, shān líng wèi zhī zhèn dòng, chuān gǔ wèi zhī dàng bō. bā yú sòng cài, huái nán yú zhē, wén chéng diān gē, zú jǔ dì zòu, jīn gǔ dié qǐ, kēng qiāng dāng tuán, dòng xīn hài ěr. jīng wú zhèng wèi zhī shēng, sháo huò wǔ xiàng zhī lè, yīn yín àn yǎn zhī yīn, yān yǐng bīn fēn, jī chǔ jié fēng, pái yōu zhū rú, dí dī zhī chàng, suǒ yǐ yú ěr mù ér lè xīn yì zhě, lì mí làn màn yú qián, mí màn měi sè yú hòu.
「於是乎遊戲懈怠,置酒乎昊天之台,張樂乎轇輵之宇;撞千石之鐘,立萬石之鉅;建翠華之旗,樹靈鼉之鼓。奏陶唐氏之舞,聽葛天氏之歌,千人唱,萬人和,山陵為之震動,川谷為之盪波。巴俞宋蔡,淮南於遮,文成顛歌,族舉遞奏,金鼓迭起,鏗鎗鐺剸,洞心駭耳。荊吳鄭衛之聲,韶濩武象之樂,陰淫案衍之音,鄢郢繽紛,激楚結風,俳優侏儒,狄鞮之倡,所以娛耳目而樂心意者,麗靡爛漫於前,靡曼美色於後。
ruò fú qīng qín fú fēi zhī tú, jué shū lí sú, jiāo yě xián dōu, jìng zhuāng kè chì, pián xuān chuò yuē, róu ráo xuān xuān, wǔ mèi quán ruò yè dú jiǎn zhī yú yí, miǎo yán yì yǐ xū xuē, biān shēn bié píng, yǔ shì shū fú fēn xiāng ōu yù, kù liè shū yù hào chǐ càn làn, yí xiào dì lì zhǎng méi lián juān, wēi dì jiào miǎo sè shòu hún yǔ, xīn yú yú cè.
「若夫青琴宓妃之徒,絕殊離俗,姣冶嫺都,靚莊刻飭,便嬛綽約,柔橈嬛嬛,嫵媚佺弱;抴獨繭之褕袘,眇閻易以戌削,編姺徶蘋,與世殊服;芬香漚鬱,酷烈淑郁;皓齒粲爛,宜笑旳皪;長眉連娟,微睇釂藐;色授魂與,心愉於側。
yú shì jiǔ zhōng lè hān, tiān zǐ máng rán ér sī, shì ruò yǒu wáng. yuē: jiē hū, cǐ tài shē chǐ! zhèn yǐ lǎn tīng yú jiān, wú shì qì rì, shùn tiān dào yǐ shā fá, shí xiū xī yú cǐ, kǒng hòu shì mí lì, suì wǎng ér bù fǎn, fēi suǒ yǐ wèi jì sì chuàng yè chuí tǒng yě. yú shì nǎi jiě jiǔ bà liè, ér mìng yǒu sī yuē: dì kě yǐ kěn pì, xī wèi nóng jiāo, yǐ shàn méng lì tuí qiáng tián qiàn, shǐ shān zé zhī mín dé zhì yān. shí bēi chí ér wù jìn, xū gōng guān ér wù rèn. fā cāng lǐn yǐ zhèn pín qióng, bǔ bù zú, xù guān guǎ, cún gū dú. chū dé hào, shěng xíng fá, gǎi zhì dù, yì fú sè, gēng zhèng shuò, yǔ tiān xià wèi shǐ.
「於是酒中樂酣,天子芒然而思,似若有亡。曰:『嗟乎,此泰奢侈!朕以覽聽餘間,無事棄日,順天道以殺伐,時休息於此,恐後世靡麗,遂往而不反,非所以為繼嗣創業垂統也。』 於是乃解酒罷獵,而命有司曰:『地可以墾闢,悉為農郊,以贍萌隸;隤牆填塹,使山澤之民得至焉。實陂池而勿禁,虛宮觀而勿仞。發倉廩以振貧窮,補不足,恤鰥寡,存孤獨。出德號,省刑罰,改制度,易服色,更正朔,與天下為始。』
yú shì lì jí rì yǐ qí jiè, xí cháo yī, chéng fǎ jià, jiàn huá qí, míng yù luán, yóu hū liù yì zhī yòu, wù hū rén yì zhī tú, lǎn guān chūn qiū zhī lín, shè lí shǒu, jiān zōu yú, yì xuán hè, jiàn gàn qī, zài yún chì, yǎn qún yǎ, bēi fá tán, lè lè xū, xiū róng hū lǐ yuán, áo xiáng hū shū pǔ, shù yì dào, fàng guài shòu, dēng míng táng, zuò qīng miào, zì qún chén, zòu dé shī, sì hǎi zhī nèi, mí bù shòu huò. yú sī zhī shí, tiān xià dà shuō, xiāng fēng ér tīng, suí liú ér huà, kuì rán xìng dào ér qiān yì, xíng cuò ér bù yòng, dé lóng hū sān huáng, gōng xiàn yú wǔ dì. ruò cǐ, gù liè nǎi kě xǐ yě.
「於是歷吉日以齊戒,襲朝衣,乘法駕,建華旗,鳴玉鸞,游乎六藝之囿,騖乎仁義之塗,覽觀春秋之林,射貍首,兼騶虞,弋玄鶴,建干戚,載雲鶒,揜群雅,悲伐檀,樂樂胥,修容乎禮園,翱翔乎書圃,述易道,放怪獸,登明堂,坐清廟,恣群臣,奏得失,四海之內,靡不受獲。於斯之時,天下大說,鄉風而聽,隨流而化,喟然興道而遷義,刑錯而不用,德隆乎三皇,功羨於五帝。若此,故獵乃可喜也。
ruò fú zhōng rì bào lù chí chěng, láo shén kǔ xíng, bà chē mǎ zhī yòng, wán shì zú zhī jīng, fèi fǔ kù zhī cái, ér wú dé hòu zhī ēn, wù zài dú lè, bù gù zhòng shù, wàng guó jiā zhī zhèng, ér tān zhì tù zhī huò, zé rén zhě bù yóu yě. cóng cǐ guān zhī, qí chǔ zhī shì, qǐ bù āi zāi! dì fāng bù guò qiān lǐ, ér yòu jū jiǔ bǎi, shì cǎo mù bù dé kěn pì, ér mín wú suǒ shí yě. fū yǐ zhū hóu zhī xì, ér lè wàn chéng zhī suǒ chǐ, pū kǒng bǎi xìng zhī bèi qí yóu yě.
「若夫終日暴露馳騁,勞神苦形,罷車馬之用,抏士卒之精,費府庫之財,而無德厚之恩,務在獨樂,不顧眾庶,忘國家之政,而貪雉兔之獲,則仁者不由也。從此觀之,齊楚之事,豈不哀哉!地方不過千里,而囿居九百,是草木不得墾闢,而民無所食也。夫以諸侯之細,而樂萬乘之所侈,仆恐百姓之被其尤也。」
yú shì èr zi qiǎo rán gǎi róng, chāo ruò zì shī, qūn xún bì xí yuē: bǐ rén gù lòu, bù zhī jì huì, nǎi jīn rì jiàn jiào, jǐn wén mìng yǐ.
於是二子愀然改容,超若自失,逡巡避席曰:「鄙人固陋,不知忌諱,乃今日見教,謹聞命矣。」
fù zòu, tiān zǐ yǐ wèi láng. wú shì gōng yán tiān zǐ shàng lín guǎng dà, shān gǔ shuǐ quán wàn wù, nǎi zi xū yán chǔ yún mèng suǒ yǒu shèn zhòng, chǐ mí guò qí shí, qiě fēi yì lǐ suǒ shàng, gù shān qǔ qí yào, guī zhèng dào ér lùn zhī.
賦奏,天子以為郎。無是公言天子上林廣大,山谷水泉萬物,乃子虛言楚雲夢所有甚眾,侈靡過其實,且非義理所尚,故刪取其要,歸正道而論之。
xiàng rú wèi láng shù suì, huì táng méng shǐ lüè tōng yè láng xī bó zhōng, fā bā shǔ lì zú qiān rén, jùn yòu duō wèi fā zhuǎn cáo wàn yú rén, yòng xìng fǎ zhū qí qú shuài, bā shǔ mín dà jīng kǒng. shàng wén zhī, nǎi shǐ xiàng rú zé táng méng, yīn yù gào bā shǔ mín yǐ fēi shàng yì. xí yuē:
相如為郎數歲,會唐蒙使略通夜郎西僰中,發巴蜀吏卒千人,郡又多為發轉漕萬餘人,用興法誅其渠帥,巴蜀民大驚恐。上聞之,乃使相如責唐蒙,因喻告巴蜀民以非上意。檄曰:
gào bā shǔ tài shǒu: mán yí zì shàn bù tǎo zhī rì jiǔ yǐ, shí qīn fàn biān jìng, láo shì dài fū. bì xià jí wèi, cún fǔ tiān xià, jí ān zhōng guó. rán hòu xìng shī chū bīng, běi zhēng xiōng nú, dān yú bù hài, jiāo bì shòu shì, qū xī qǐng hé. kāng jū xī yù, zhòng yì qǐng cháo, qǐ shǒu lái xiǎng. yí shī dōng zhǐ, mǐn yuè xiāng zhū. yòu diào pān yú, tài zǐ rù cháo. nán yí zhī jūn, xī bó zhī zhǎng, cháng xiào gòng zhí, bù gǎn dài duò, yán jǐng jǔ zhǒng, yóng yóng rán jiē zhēng guī yì, yù wèi chén qiè, dào lǐ liáo yuǎn, shān chuān zǔ shēn, bù néng zì zhì. fū bù shùn zhě yǐ zhū, ér wèi shàn zhě wèi shǎng, gù qiǎn zhōng láng jiāng wǎng bīn zhī, fā bā shǔ shì mín gè wǔ bǎi rén, yǐ fèng bì bó, wèi shǐ zhě bù rán, mí yǒu bīng gé zhī shì, zhàn dòu zhī huàn. jīn wén qí nǎi fā jūn xìng zhì,
告巴蜀太守:蠻夷自擅不討之日久矣,時侵犯邊境,勞士大夫。陛下即位,存撫天下,輯安中國。然後興師出兵,北征匈奴,單于怖駭,交臂受事,詘膝請和。康居西域,重譯請朝,稽首來享。移師東指,閩越相誅。右吊番禺,太子入朝。南夷之君,西僰之長,常效貢職,不敢怠墮,延頸舉踵,喁喁然皆爭歸義,欲為臣妾,道里遼遠,山川阻深,不能自致。夫不順者已誅,而為善者未賞,故遣中郎將往賓之,發巴蜀士民各五百人,以奉幣帛,衛使者不然,靡有兵革之事,戰鬥之患。今聞其乃發軍興制,
jīng jù zǐ dì, yōu huàn zhǎng lǎo, jùn yòu shàn wèi zhuǎn sù yùn shū, jiē fēi bì xià zhī yì yě. dāng xíng zhě huò wáng táo zì zéi shā, yì fēi rén chén zhī jié yě.
驚懼子弟,憂患長老,郡又擅為轉粟運輸,皆非陛下之意也。當行者或亡逃自賊殺,亦非人臣之節也。
fū biān jùn zhī shì, wén fēng jǔ suì fán, jiē shè gōng ér chí, hé bīng ér zǒu, liú hàn xiāng shǔ, wéi kǒng jū hòu, chù bái rèn, mào liú shǐ, yì bù fǎn gù, jì bù xuán zhǒng, rén huái nù xīn, rú bào sī chóu. bǐ qǐ lè sǐ è shēng, fēi biān liè zhī mín, ér yǔ bā shǔ yì zhǔ zāi? jì shēn lǜ yuǎn, jí guó jiā zhī nán, ér lè jǐn rén chén zhī dào yě. gù yǒu pōu fú zhī fēng, xī guī ér jué, wèi wèi tōng hóu, jū liè dōng dì, zhōng zé yí xiǎn hào yú hòu shì, chuán tǔ dì yú zi sūn, xíng shì shén zhōng jìng, jū wèi shén ān yì, míng shēng shī yú wú qióng, gōng liè zhe ér bù miè. shì yǐ xián rén jūn zǐ, gān nǎo tú zhōng yuán, gāo yè rùn yě cǎo ér bù cí yě. jīn fèng bì yì zhì nán yí, jí zì zéi shā, huò wáng táo dǐ zhū, shēn sǐ wú míng, shì wèi zhì yú, chǐ jí fù mǔ, wèi tiān xià xiào. rén zhī dù liàng xiāng yuè, qǐ bù yuǎn zāi! rán cǐ fēi dú xíng zhě zhī zuì yě, fù xiōng zhī jiào bù xiān, zǐ dì zhī lǜ bù jǐn yě guǎ lián xiān chǐ, ér sú bù zhǎng hòu yě. qí bèi xíng lù, bù yì yí hū!
夫邊郡之士,聞烽舉燧燔,皆攝弓而馳,荷兵而走,流汗相屬,唯恐居後,觸白刃,冒流矢,義不反顧,計不旋踵,人懷怒心,如報私讎。彼豈樂死惡生,非編列之民,而與巴蜀異主哉?計深慮遠,急國家之難,而樂盡人臣之道也。故有剖符之封,析珪而爵,位為通侯,居列東第,終則遺顯號於後世,傳土地於子孫,行事甚忠敬,居位甚安佚,名聲施於無窮,功烈著而不滅。是以賢人君子,肝腦塗中原,膏液潤野草而不辭也。今奉幣役至南夷,即自賊殺,或亡逃抵誅,身死無名,諡為至愚,恥及父母,為天下笑。人之度量相越,豈不遠哉!然此非獨行者之罪也,父兄之教不先,子弟之率不謹也;寡廉鮮恥,而俗不長厚也。其被刑戮,不亦宜乎!
bì xià huàn shǐ zhě yǒu sī zhī ruò bǐ, dào bù xiào yú mín zhī rú cǐ, gù qiǎn xìn shǐ xiǎo yù bǎi xìng yǐ fā zú zhī shì, yīn shù zhī yǐ bù zhōng sǐ wáng zhī zuì, ràng sān lǎo xiào dì yǐ bù jiào huì zhī guò. fāng jīn tián shí, zhòng fán bǎi xìng, yǐ qīn jiàn jìn xiàn, kǒng yuǎn suǒ xī gǔ shān zé zhī mín bù biàn wén, xí dào, jí xià xiàn dào, shǐ xián zhī bì xià zhī yì, wéi wú hū yě.
陛下患使者有司之若彼,悼不肖愚民之如此,故遣信使曉喻百姓以發卒之事,因數之以不忠死亡之罪,讓三老孝弟以不教誨之過。方今田時,重煩百姓,已親見近縣,恐遠所谿谷山澤之民不遍聞,檄到,亟下縣道,使咸知陛下之意,唯毋忽也。
xiàng rú hái bào. táng méng yǐ lüè tōng yè láng, yīn tōng xī nán yí dào, fā bā shǔ guǎng hàn zú, zuò zhě shù wàn rén. zhì dào èr suì, dào bù chéng, shì zú duō wù gù, fèi yǐ jù wàn jì. shǔ mín jí hàn yòng shì zhě duō yán qí bù biàn. shì shí qióng zuó zhī jūn zhǎng wén nán yí yǔ hàn tōng, dé shǎng cì duō, duō yù yuán wèi nèi chén qiè, qǐng lì, bǐ nán yí. tiān zǐ wèn xiàng rú, xiàng rú yuē: qióng zuó yá máng zhě jìn shǔ, dào yì yì tōng, qín shí cháng tōng wèi jùn xiàn, zhì hàn xìng ér bà. jīn chéng fù tōng, wèi zhì jùn xiàn, yù yú nán yí. tiān zǐ yǐ wèi rán, nǎi bài xiàng rú wèi zhōng láng jiāng, jiàn jié wǎng shǐ. fù shǐ wáng rán yú hú chōng guó lǚ yuè rén chí sì chéng zhī chuán, yīn bā shǔ lì bì wù yǐ lù xī yí. zhì shǔ, shǔ tài shǒu yǐ xià jiāo yíng, xiàn lìng fù nǔ shǐ xiān qū, shǔ rén yǐ wèi chǒng. yú shì zhuō wáng sūn lín qióng zhū gōng jiē yīn mén xià xiàn niú jiǔ yǐ jiāo huān. zhuō wáng sūn kuì rán ér tàn, zì yǐ de shǐ nǚ shàng sī mǎ zhǎng qīng wǎn, ér hòu fēn yǔ qí nǚ cái, yǔ nán děng tóng. sī mǎ zhǎng qīng biàn lüè dìng xī yí, qióng zuó yá máng sī yú zhī jūn jiē qǐng wèi nèi chén. chú biān guān, guān yì chì, xī zhì mèi ruò shuǐ, nán zhì zāng kē wèi jiǎo, tōng líng guān dào, qiáo sūn shuǐ yǐ tōng qióng dōu. hái bào tiān zǐ, tiān zǐ dà shuō.
相如還報。唐蒙已略通夜郎,因通西南夷道,發巴、蜀、廣漢卒,作者數萬人。治道二歲,道不成,士卒多物故,費以巨萬計。蜀民及漢用事者多言其不便。是時邛筰之君長聞南夷與漢通,得賞賜多,多欲原為內臣妾,請吏,比南夷。天子問相如,相如曰:「邛、筰、厓、駹者近蜀,道亦易通,秦時嘗通為郡縣,至漢興而罷。今誠復通,為置郡縣,愈於南夷。」天子以為然,乃拜相如為中郎將,建節往使。副使王然於、壺充國、呂越人馳四乘之傳,因巴蜀吏幣物以賂西夷。至蜀,蜀太守以下郊迎,縣令負弩矢先驅,蜀人以為寵。於是卓王孫、臨邛諸公皆因門下獻牛酒以交驩。卓王孫喟然而嘆,自以得使女尚司馬長卿晚,而厚分與其女財,與男等同。司馬長卿便略定西夷,邛、筰、厓、駹、斯榆之君皆請為內臣。除邊關,關益斥,西至沬、若水,南至牂柯為徼,通零關道,橋孫水以通邛都。還報天子,天子大說。
xiàng rú shǐ shí, shǔ zhǎng lǎo duō yán tōng xī nán yí bù wèi yòng, wéi dà chén yì yǐ wèi rán. xiàng rú yù jiàn, yè yǐ jiàn zhī, bù gǎn, nǎi zhe shū, jí yǐ shǔ fù lǎo wèi cí, ér jǐ jié nán zhī, yǐ fēng tiān zǐ, qiě yīn xuān qí shǐ zhǐ, lìng bǎi xìng zhī tiān zǐ zhī yì. qí cí yuē:
相如使時,蜀長老多言通西南夷不為用,唯大臣亦以為然。相如欲諫,業已建之,不敢,乃著書,籍以蜀父老為辭,而己詰難之,以風天子,且因宣其使指,令百姓知天子之意。其辭曰:
hàn xìng qī shí yǒu bā zài, dé mào cún hū liù shì, wēi wǔ fēn yún, zhàn ēn wāng huì, qún shēng shù rú, yáng yì hū fāng wài. yú shì nǎi mìng shǐ xī zhēng, suí liú ér rǎng, fēng zhī suǒ bèi, wǎng bù pī mǐ. yīn cháo yá cóng máng, dìng zuó cún qióng, lüè sī yú, jǔ bāo mǎn, jié yì hái yuán, dōng xiāng jiāng bào, zhì yú shǔ dōu.
漢興七十有八載,德茂存乎六世,威武紛紜,湛恩汪濊,群生澍濡,洋溢乎方外。於是乃命使西征,隨流而攘,風之所被,罔不披靡。因朝厓從駹,定筰存邛,略斯榆,舉苞滿,結軼還轅,東鄉將報,至於蜀都。
qí lǎo dài fū jiàn shēn xiān shēng zhī tú èr shí yǒu qī rén, yǎn rán zào yān. cí bì, yīn jìn yuē: gài wén tiān zǐ zhī yú yí dí yě, qí yì jī mí wù jué ér yǐ. jīn bà sān jùn zhī shì, tōng yè láng zhī tú, sān nián yú zī, ér gōng bù jìng, shì zú láo juàn, wàn mín bù shàn, jīn yòu jiē yǐ xī yí, bǎi xìng lì qū, kǒng bù néng zú yè, cǐ yì shǐ zhě zhī lèi yě, qiè wèi zuǒ yòu huàn zhī. qiě fú qióng zuó xī bó zhī yǔ zhōng guó bìng yě, lì nián zī duō, bù kě jì yǐ. rén zhě bù yǐ dé lái, jiàng zhě bù yǐ lì bìng, yì zhě qí dài bù kě hū! jīn gē qí mín yǐ fù yí dí, bì suǒ shì yǐ shì wú yòng, bǐ rén gù lòu, bù shí suǒ wèi.
耆老大夫薦紳先生之徒二十有七人,儼然造焉。辭畢,因進曰:「蓋聞天子之於夷狄也,其義羈縻勿絕而已。今罷三郡之士,通夜郎之塗,三年於茲,而功不竟,士卒勞倦,萬民不贍,今又接以西夷,百姓力屈,恐不能卒業,此亦使者之累也,竊為左右患之。且夫邛、筰、西僰之與中國並也,歷年茲多,不可記已。仁者不以德來,彊者不以力並,意者其殆不可乎!今割齊民以附夷狄,弊所恃以事無用,鄙人固陋,不識所謂。」
shǐ zhě yuē: wū wèi cǐ xié? bì ruò suǒ yún, zé shì shǔ bù biàn fú ér bā bù huà sú yě. yú shàng è wén ruò shuō. rán sī shì tǐ dà, gù fēi guān zhě zhī suǒ gòu yě. yú zhī xíng jí, qí xiáng bù kě dé wén yǐ, qǐng wèi dài fū cū chén qí lüè.
使者曰:「烏謂此邪?必若所云,則是蜀不變服而巴不化俗也。余尚惡聞若說。然斯事體大,固非觀者之所覯也。余之行急,其詳不可得聞已,請為大夫粗陳其略。
gài shì bì yǒu fēi cháng zhī rén, rán hòu yǒu fēi cháng zhī shì yǒu fēi cháng zhī shì, rán hòu yǒu fēi cháng zhī gōng. fēi cháng zhě, gù cháng zhī suǒ yì yě. gù yuē fēi cháng zhī yuán, lí mín jù yān jí zhēn jué chéng, tiān xià yàn rú yě.
「蓋世必有非常之人,然後有非常之事;有非常之事,然後有非常之功。非常者,固常之所異也。故曰非常之原,黎民懼焉;及臻厥成,天下晏如也。
xī zhě hóng shuǐ bó chū, fàn làn yǎn yì, mín rén dēng jiàng yí xǐ, yì jūn ér bù ān. xià hòu shì qī zhī, nǎi yīn hóng shuǐ, jué jiāng shū hé, lù shěn shàn zāi, dōng guī zhī yú hǎi, ér tiān xià yǒng níng. dāng sī zhī qín, qǐ wéi mín zāi. xīn fán yú lǜ ér shēn qīn qí láo, gōng zhī wú bá, fū bù shēng máo. gù xiū liè xiǎn hū wú qióng, shēng chēng jiā hū yú zī.
「昔者鴻水浡出,氾濫衍溢,民人登降移徙,陭麕而不安。夏后氏戚之,乃堙鴻水,決江疏河,漉沈贍菑,東歸之於海,而天下永寧。當斯之勤,豈唯民哉。心煩於慮而身親其勞,躬胝無胈,膚不生毛。故休烈顯乎無窮,聲稱浹乎於茲。
qiě fú xián jūn zhī jiàn wèi yě. qǐ tè wěi suǒ wò yōu, jū wén qiān sú, xún sòng xí chuán, dāng shì qǔ shuō yún ěr zāi! bì jiāng chóng lùn hóng yì, chuàng yè chuí tǒng, wèi wàn shì guī. gù chí wù hū jiān róng bìng bāo, ér qín sī hū cān tiān èr dì. qiě shī bù yún hū: pǔ tiān zhī xià, mò fēi wáng tǔ lǜ tǔ zhī bīn, mò fēi wáng chén. shì yǐ liù hé zhī nèi, bā fāng zhī wài, jìn xún yǎn yì, huái shēng zhī wù yǒu bù jìn rùn yú zé zhě, xián jūn chǐ zhī. jīn fēng jiāng zhī nèi, guān dài zhī lún, xián huò jiā zhǐ, mí yǒu què yí yǐ. ér yí dí shū sú zhī guó, liáo jué yì dǎng zhī dì, zhōu yú bù tōng, rén jī hǎn zhì, zhèng jiào wèi jiā, liú fēng yóu wēi. nèi zhī zé fàn yì qīn lǐ yú biān jìng, wài zhī zé xié xíng héng zuò, fàng shì qí shàng. jūn chén yì wèi, zūn bēi shī xù, fù xiōng bù gū, yòu gū wèi nú, xì léi hào qì, nèi xiāng ér yuàn, yuē gài wén zhōng guó yǒu zhì rén yān, dé yáng ér ēn pǔ, wù mí bù dé qí suǒ, jīn dú hé wèi yí jǐ . jǔ zhǒng sī mù, ruò kū hàn zhī wàng yǔ. lì fū wèi zhī chuí tì, kuàng hū shàng shèng, yòu è néng yǐ? gù běi chū shī yǐ tǎo jiàng hú, nán chí shǐ yǐ qiào jìn yuè. sì miàn fēng dé, èr fāng zhī jūn lín jí yǎng liú, yuán dé shòu hào zhě yǐ yì jì. gù nǎi guān mèi ruò, jiǎo zāng kē, lòu líng shān, liáng sūn yuán. chuàng dào dé zhī tú, chuí rén yì zhī tǒng. jiāng bó ēn guǎng shī, yuǎn fǔ zhǎng jià, shǐ shū tì bù bì, zǔ shēn àn mèi dé yào hū guāng míng, yǐ yǎn jiǎ bīng yú cǐ, ér xī zhū fá yú bǐ. xiá ěr yī tǐ, zhōng wài tí fú, bù yì kāng hū? fū zhěng mín yú shěn nì, fèng zhì zūn zhī xiū dé, fǎn shuāi shì zhī líng chí, jì zhōu shì zhī jué yè, sī nǎi tiān zǐ zhī jí wù yě. bǎi xìng suī láo, yòu è kě yǐ yǐ zāi?
「且夫賢君之踐位也。豈特委瑣握麀,拘文牽俗,循誦習傳,當世取說云爾哉!必將崇論閎議,創業垂統,為萬世規。故馳騖乎兼容並包,而勤思乎參天貳地。且詩不云乎:『普天之下,莫非王土;率土之濱,莫非王臣。』 是以六合之內,八方之外,浸潯衍溢,懷生之物有不浸潤於澤者,賢君恥之。今封疆之內,冠帶之倫,咸獲嘉祉,靡有闕遺矣。而夷狄殊俗之國,遼絕異黨之地,舟輿不通,人跡罕至,政教未加,流風猶微。內之則犯義侵禮於邊境,外之則邪行橫作,放弒其上。君臣易位,尊卑失序,父兄不辜,幼孤為奴,繫纍號泣,內鄉而怨,曰『蓋聞中國有至仁焉,德洋而恩普,物靡不得其所,今獨曷為遺己』 。舉踵思慕,若枯旱之望雨。盭夫為之垂涕,況乎上聖,又惡能已?故北出師以討彊胡,南馳使以誚勁越。四面風德,二方之君鱗集仰流,原得受號者以億計。故乃關沬、若,徼牂柯,鏤零山,梁孫原。創道德之塗,垂仁義之統。將博恩廣施,遠撫長駕,使疏逖不閉,阻深闇昧得耀乎光明,以偃甲兵於此,而息誅伐於彼。遐邇一體,中外提福,不亦康乎?夫拯民於沈溺,奉至尊之休德,反衰世之陵遲,繼周氏之絕業,斯乃天子之急務也。百姓雖勞,又惡可以已哉?
qiě fú wáng shì gù wèi yǒu bù shǐ yú yōu qín, ér zhōng yú yì lè zhě yě. rán zé shòu mìng zhī fú, hé zài yú cǐ yǐ. fāng jiāng zēng tài shān zhī fēng, jiā liáng fù zhī shì, míng hé luán, yáng lè sòng, shàng xián wǔ, xià dēng sān. guān zhě wèi dǔ zhǐ, tīng zhě wèi wén yīn, yóu jiāo míng yǐ xiáng hū liáo kuò, ér luó zhě yóu shì hū sǒu zé. bēi fū!
「且夫王事固未有不始於憂勤,而終於佚樂者也。然則受命之符,合在於此矣。方將增泰山之封,加梁父之事,鳴和鸞,揚樂頌,上咸五,下登三。觀者未睹指,聽者未聞音,猶鷦明已翔乎寥廓,而羅者猶視乎藪澤。悲夫!」
yú shì zhū dài fū máng rán sàng qí suǒ huái lái ér shī jué suǒ yǐ jìn, kuì rán bìng chēng yuē: yǔn zāi hàn dé, cǐ bǐ rén zhī suǒ yuán wén yě. bǎi xìng suī dài, qǐng yǐ shēn xiān zhī. chǎng wǎng mí xǐ, yīn qiān yán ér cí bì.
於是諸大夫芒然喪其所懷來而失厥所以進,喟然並稱曰:「允哉漢德,此鄙人之所原聞也。百姓雖怠,請以身先之。」敞罔靡徙,因遷延而辭避。
qí hòu rén yǒu shàng shū yán xiàng rú shǐ shí shòu jīn, shī guān. jū suì yú, fù zhào wèi láng.
其後人有上書言相如使時受金,失官。居歲餘,復召為郎。
xiàng rú kǒu chī ér shàn zhe shū. cháng yǒu xiāo kě jí. yǔ zhuō shì hūn, ráo yú cái. qí jìn shì huàn, wèi cháng kěn yǔ gōng qīng guó jiā zhī shì, chēng bìng jiān jū, bù mù guān jué. cháng cóng shàng zhì zhǎng yáng liè, shì shí tiān zǐ fāng hǎo zì jī xióng zhì, chí zhú yě shòu, xiàng rú shàng shū jiàn zhī. qí cí yuē: chén wén wù yǒu tóng lèi ér shū néng zhě, gù lì chēng wū huò, jié yán qìng jì, yǒng qī bì yù. chén zhī yú, qiè yǐ wèi rén chéng yǒu zhī, shòu yì yí rán. jīn bì xià hǎo líng zǔ xiǎn, shè měng shòu, zú rán yù yì cái zhī shòu, hài bù cún zhī dì, fàn shǔ chē zhī qīng chén, yú bù jí hái yuán, rén bù xiá shī qiǎo, suī yǒu wū huò féng méng zhī jì, lì bù de yòng, kū mù xiǔ zhū jǐn wèi hài yǐ. shì hú yuè qǐ yú gǔ xià, ér qiāng yí jiē zhěn yě, qǐ bù dài zāi! suī wàn quán wú huàn, rán běn fēi tiān zǐ zhī suǒ yí jìn yě.
相如口吃而善著書。常有消渴疾。與卓氏婚,饒於財。其進仕宦,未嘗肯與公卿國家之事,稱病間居,不慕官爵。常從上至長楊獵,是時天子方好自擊熊彘,馳逐野獸,相如上疏諫之。其辭曰:臣聞物有同類而殊能者,故力稱烏獲,捷言慶忌,勇期賁、育。臣之愚,竊以為人誠有之,獸亦宜然。今陛下好陵阻險,射猛獸,卒然遇軼材之獸,駭不存之地,犯屬車之清塵,輿不及還轅,人不暇施巧,雖有烏獲、逢蒙之伎,力不得用,枯木朽株盡為害矣。是胡越起於轂下,而羌夷接軫也,豈不殆哉!雖萬全無患,然本非天子之所宜近也。
qiě fú qīng dào ér hòu xíng, zhōng lù ér hòu chí, yóu shí yǒu xián jué zhī biàn, ér kuàng shè hū péng hāo, chí hū qiū fén, qián yǒu lì shòu zhī lè ér nèi wú cún biàn zhī yì, qí wèi huò yě bù yì nán yǐ! fū qīng wàn chéng zhī zhòng bù yǐ wèi ān, ér lè chū yú wàn yǒu yī wēi zhī tú yǐ wèi yú, chén qiè wèi bì xià bù qǔ yě.
且夫清道而後行,中路而後馳,猶時有銜橛之變,而況涉乎蓬蒿,馳乎丘墳,前有利獸之樂而內無存變之意,其為禍也不亦難矣!夫輕萬乘之重不以為安,而樂出於萬有一危之塗以為娛,臣竊為陛下不取也。
gài míng zhě yuǎn jiàn yú wèi méng ér zhì zhě bì wēi yú wú xíng, huò gù duō cáng yú yǐn wēi ér fā yú rén zhī suǒ hū zhě yě. gù bǐ yàn yuē jiā lěi qiān jīn, zuò bù chuí táng. cǐ yán suī xiǎo, kě yǐ yù dà. chén yuán bì xià zhī liú yì xìng chá.
蓋明者遠見於未萌而智者避危於無形,禍固多藏於隱微而發於人之所忽者也。故鄙諺曰「家累千金,坐不垂堂」。此言雖小,可以喻大。臣原陛下之留意幸察。
shàng shàn zhī. hái guò yí chūn gōng, xiàng rú zòu fù yǐ āi èr shì háng shī yě. qí cí yuē:
上善之。還過宜春宮,相如奏賦以哀二世行失也。其辭曰:
dēng bēi zhì zhī zhǎng bǎn xī, bèn rù céng gōng zhī cuó é. lín qǔ jiāng zhī gài zhōu xī, wàng nán shān zhī cān chà. yán yán shēn shān zhī hōng々 xī, tōng gǔ qī xī hān. gǔ yù xī xí yǐ yǒng shì xī, zhù píng gāo zhī guǎng yǎn. guān zhòng shù zhī wěng xī, lǎn zhī zhēn zhēn. dōng chí tǔ shān xī, běi jiē shí lài. mí jié róng yǔ xī, lì diào èr shì. chí shēn bù jǐn xī, wáng guó shī yì. xìn chán bù wù xī, zōng miào miè jué. wū hū āi zāi! cāo xíng zhī bù dé xī, fén mù wú huì ér bù xiū xī, hún wú guī ér bù shí. xiòng miǎo jué ér bù qí xī, mí jiǔ yuǎn ér yù qí. jīng wǎng làng ér fēi yáng xī, shí jiǔ tiān ér yǒng shì. wū hū āi zāi!
登陂阤之長阪兮,坌入曾宮之嵯峨。臨曲江之隑州兮,望南山之參差。岩岩深山之谾々兮,通谷魌兮谽。汩淢噏習以永逝兮,注平皋之廣衍。觀眾樹之塕兮,覽之榛榛。東馳土山兮,北揭石瀨。彌節容與兮,歷吊二世。持身不謹兮,亡國失埶。信讒不寤兮,宗廟滅絕。嗚呼哀哉!操行之不得兮,墳墓蕪穢而不脩兮,魂無歸而不食。夐邈絕而不齊兮,彌久遠而愈鬐。精罔閬而飛揚兮,拾九天而永逝。嗚呼哀哉!
xiàng rú bài wèi xiào wén yuán lìng. tiān zǐ jì měi zi xū zhī shì, xiàng rú jiàn shàng hǎo xiān dào, yīn yuē: shàng lín zhī shì wèi zú měi yě, shàng yǒu mí zhě. chén cháng wèi dà rén fù, wèi jiù, qǐng jù ér zòu zhī. xiàng rú yǐ wèi liè xiān zhī chuán jū shān zé jiān, xíng róng shén qú, cǐ fēi dì wáng zhī xiān yì yě, nǎi suì jiù dà rén fù. qí cí yuē:
相如拜為孝文園令。天子既美子虛之事,相如見上好仙道,因曰:「上林之事未足美也,尚有靡者。臣嘗為大人賦,未就,請具而奏之。」相如以為列仙之傳居山澤間,形容甚癯,此非帝王之仙意也,乃遂就大人賦。其辭曰:
shì yǒu dà rén xī, zài yú zhōng zhōu. zhái mí wàn lǐ xī, céng bù zú yǐ shǎo liú. bēi shì sú zhī pò ài xī, qiè qīng jǔ ér yuǎn yóu. chuí jiàng fān zhī sù ní xī, zài yún qì ér shàng fú. jiàn gé zé zhī zhǎng gān xī, zǒng guāng yào zhī cǎi máo. chuí xún shǐ yǐ wèi shān xī, yè huì xīng ér wèi shāo. diào zhǐ qiáo yǐ yǎn jiǎn xī, yòu yǐ nǐ yǐ zhāo yáo. lǎn chán qiāng yǐ wèi jīng xī, mí qū hóng ér wèi chóu. hóng yǎo miǎo yǐ xuàn mǐn xī, biāo fēng yǒng ér yún fú. jià yīng lóng xiàng yú zhī huò lüè wēi lì xī, cān chì chī qīng qiú zhī dī liú wān yán. dī áng yāo jiǎo jù yǐ jiāo ào xī, qū zhé lóng qióng qú yǐ lián juǎn pèi ài jiū xiù gē yǐ yǐ nǐ xī, fàng sàn pàn àn xiāng yǐ càn yán. chì duó gé xiá róng yǐ wěi lì xī, chóu móu yǎn jiǎn chù hé yǐ liáng yǐ. jiū liǎo jiào ào tà yǐ kè lù xī, miè méng yǒng yuè téng ér kuáng cuǐ. lì sà huì xī biāo zhì diàn guò xī, huàn rán wù chú, huò rán yún xiāo.
世有大人兮,在於中州。宅彌萬里兮,曾不足以少留。悲世俗之迫隘兮,朅輕舉而遠遊。垂絳幡之素蜺兮,載雲氣而上浮。建格澤之長竿兮,總光耀之采旄。垂旬始以為幓兮,抴彗星而為髾。掉指橋以偃蹇兮,又旖旎以招搖。攬欃槍以為旌兮,靡屈虹而為綢。紅杳渺以眩湣兮,猋風涌而雲浮。駕應龍象輿之蠖略逶麗兮,驂赤螭青虬之鞮蟉蜿蜒。低卬夭蟜據以驕驁兮,詘折隆窮蠼以連卷沛艾赳螑仡以佁儗兮,放散畔岸驤以孱顏。跮踱輵轄容以委麗兮,綢繆偃蹇怵鞨以梁倚。糾蓼叫奡蹋以艐路兮,蔑蒙踴躍騰而狂趡。蒞颯卉翕熛至電過兮,煥然霧除,霍然雲消。
xié jué shǎo yáng ér dēng tài yīn xī, yǔ zhēn rén hū xiāng qiú. hù zhé yǎo tiǎo yǐ yòu zhuǎn xī, héng lì fēi quán yǐ zhèng dōng. xī zhēng líng yǔ ér xuǎn zhī xī, bù chéng zhòng shén yú yáo guāng. shǐ wǔ dì xiān dǎo xī, fǎn tài yī ér cóng líng yáng. zuǒ xuán míng ér yòu hán léi xī, qián lù lí ér hòu yù huáng. sī zhēng bó qiáo ér yì xiàn mén xī, shǔ qí bó shǐ shàng fāng. zhù róng jīng ér bì yù xī, qīng fēn qì ér hòu xíng. tún yú chē qí wàn chéng xī, cuì yún gài ér shù huá qí. shǐ gōu máng qí jiāng xíng xī, wú yù wǎng hū nán xī.
邪絕少陽而登太陰兮,與真人乎相求。互折窈窕以右轉兮,橫厲飛泉以正東。悉徵靈圉而選之兮,部乘眾神於瑤光。使五帝先導兮,反太一而從陵陽。左玄冥而右含雷兮,前陸離而後潏湟。廝征伯僑而役羨門兮,屬岐伯使尚方。祝融驚而蹕御兮,清雰氣而後行。屯余車其萬乘兮,綷雲蓋而樹華旗。使句芒其將行兮,吾欲往乎南嬉。
lì táng yáo yú chóng shān xī, guò yú shùn yú jiǔ yí. fēn zhàn zhàn qí chà cuò xī, zá tà jiāo gé yǐ fāng chí. sāo rǎo chōng cōng qí xiāng fēn ná xī, pāng bì yāng yà sǎ yǐ lín lí. zuān luó liè jù cóng yǐ lóng rōng xī, yǎn màn liú làn tán yǐ lù lí. jìng rù léi shì zhī pēng lín yù lǜ xī, dòng chū guǐ gǔ zhī pín lěi wéi mò. biàn lǎn bā hóng ér guān sì huāng xī, qiè dù jiǔ jiāng ér yuè wǔ hé. jīng yíng yán huǒ ér fú ruò shuǐ xī, háng jué fú zhǔ ér shè liú shā. yǎn xī zǒng jí fàn làn shuǐ xī xī, shǐ líng wā gǔ sè ér wǔ féng yí. shí ruò々 jiāng hùn zhuó xī, zhào píng yì zhū fēng bó ér xíng yǔ shī. xī wàng kūn lún zhī yà mì guāng hū xī, zhí jìng chí hū sān wēi. pái chāng hé ér rù dì gōng xī, zài yù nǚ ér yǔ zhī guī. shū làng fēng ér yáo jí xī, kàng wū téng ér yī zhǐ. dī huí yīn shān xiáng yǐ yū qū xī, wú nǎi jīn mù dǔ xī wáng mǔ kāng rán bái shǒu. zài shèng ér xué chù xī, yì xìng yǒu sān zú wū wèi zhī shǐ. bì zhǎng shēng ruò cǐ ér bù sǐ xī, suī jì wàn shì bù zú yǐ xǐ.
歷唐堯於崇山兮,過虞舜於九疑。紛湛湛其差錯兮,雜遝膠葛以方馳。騷擾沖蓯其相紛挐兮,滂濞泱軋灑以林離。鑽羅列聚叢以蘢茸兮,衍曼流爛壇以陸離。徑入雷室之砰磷鬱律兮,洞出鬼谷之嚬礨嵬靺。遍覽八紘而觀四荒兮,朅渡九江而越五河。經營炎火而浮弱水兮,杭絕浮渚而涉流沙。奄息總極氾濫水嬉兮,使靈媧鼓瑟而舞馮夷。時若々將混濁兮,召屏翳誅風伯而刑雨師。西望崑崙之軋沕洸忽兮,直徑馳乎三危。排閶闔而入帝宮兮,載玉女而與之歸。舒閬風而搖集兮,亢烏騰而一止。低回陰山翔以紆曲兮,吾乃今目睹西王母鱇然白首。載勝而穴處兮,亦幸有三足烏為之使。必長生若此而不死兮,雖濟萬世不足以喜。
huí chē qiè lái xī, jué dào bù zhōu, huì shí yōu dōu. hū xī hàng xiè cān zhāo xiá, jiào jǔ zhī yīng xī jī qióng huá. xiān qīn xún ér gāo zòng xī, fēn hóng yǒng ér shàng lì. guàn liè quē zhī dào jǐng xī, shè fēng lóng zhī pāng pèi. chí yóu dào ér xiū jiàng xī, wù yí wù ér yuǎn shì. pò qū zhōng zhī ài shǎn xī, shū jié chū hū běi yín. yí tún qí yú xuán què xī, yì xiān qū yú hán mén. xià zhēng róng ér wú dì xī, shàng liáo kuò ér wú tiān. shì xuàn mián ér wú jiàn xī, tīng chǎng huǎng ér wú wén. chéng xū wú ér shàng jiǎ xī, chāo wú yǒu ér dú cún.
回車朅來兮,絕道不周,會食幽都。呼吸沆瀣餐朝霞,噍咀芝英兮嘰瓊華。嬐侵潯而高縱兮,紛鴻涌而上厲。貫列缺之倒景兮,涉豐隆之滂沛。馳游道而脩降兮,騖遺霧而遠逝。迫區中之隘陝兮,舒節出乎北垠。遺屯騎於玄闕兮,軼先驅於寒門。下崢嶸而無地兮,上寥廓而無天。視眩眠而無見兮,聽惝恍而無聞。乘虛無而上假兮,超無友而獨存。
xiàng rú jì zòu dà rén zhī sòng, tiān zǐ dà shuō, piāo piāo yǒu líng yún zhī qì, shì yóu tiān dì zhī jiān yì.
相如既奏大人之頌,天子大說,飄飄有凌雲之氣,似游天地之間意。
xiàng rú jì bìng miǎn, jiā jū mào líng. tiān zǐ yuē: sī mǎ xiàng rú bìng shén, kě wǎng cóng xī qǔ qí shū ruò bù rán, hòu shī zhī yǐ. shǐ suǒ zhōng wǎng, ér xiàng rú yǐ sǐ, jiā wú shū. wèn qí qī, duì yuē: zhǎng qīng gù wèi cháng yǒu shū yě. shí shí zhe shū, rén yòu qǔ qù, jí kōng jū. zhǎng qīng wèi sǐ shí, wèi yī juàn shū, yuē yǒu shǐ zhě lái qiú shū, zòu zhī. wú tā shū. qí yí zhá shū yán fēng chán shì, zòu suǒ zhōng. zhōng zòu qí shū, tiān zǐ yì zhī. qí shū yuē: yī shàng gǔ zhī chū zhào, zì hào qióng xī shēng mín, lì zhuàn liè pì, yǐ qì yú qín. lǜ ěr zhě zhǒng wǔ, tì tīng zhě fēng shēng. fēn lún wēi ruí, yīn miè ér bù chēng zhě, bù kě shèng shù yě. xù zhāo xià, chóng hào shì, lüè kě dào zhě qī shí yǒu èr jūn. wǎng ruò shū ér bù chāng, chóu nì shī ér néng cún?
相如既病免,家居茂陵。天子曰:「司馬相如病甚,可往從悉取其書;若不然,後失之矣。」使所忠往,而相如已死,家無書。問其妻,對曰:「長卿固未嘗有書也。時時著書,人又取去,即空居。長卿未死時,為一卷書,曰有使者來求書,奏之。無他書。」其遺札書言封禪事,奏所忠。忠奏其書,天子異之。其書曰:伊上古之初肇,自昊穹兮生民,歷撰列辟,以迄於秦。率邇者踵武,逖聽者風聲。紛綸葳蕤,堙滅而不稱者,不可勝數也。續昭夏,崇號諡,略可道者七十有二君。罔若淑而不昌,疇逆失而能存?
xuān yuán zhī qián, xiá zāi miǎo hū, qí xiáng bù kě dé wén yě. wǔ sān liù jīng zài jí zhī chuán, wéi jiàn kě guān yě. shū yuē yuán shǒu míng zāi, gǔ gōng liáng zāi. yīn sī yǐ tán, jūn mò shèng yú táng yáo, chén mò xián yú hòu jì. hòu jì chuàng yè yú táng, gōng liú fā jī yú xī róng, wén wáng gǎi zhì, yuán zhōu zhì lóng, dà xíng yuè chéng, ér hòu líng yí shuāi wēi, qiān zài wú shēng, qǐ bù shàn shǐ shàn zhōng zāi. rán wú yì duān, shèn suǒ yóu yú qián, jǐn yí jiào yú hòu ěr. gù guǐ jī yí yì, yì zūn yě zhàn ēn méng yǒng, yì fēng yě xiàn dù zhe míng, yì zé yě chuí tǒng lǐ shùn, yì jì yě. shì yǐ yè lóng yú qiǎng bǎo ér chóng guān yú èr hòu. kuí jué suǒ yuán, zhōng dōu yōu zú, wèi yǒu shū yóu jué jī kě kǎo yú jīn zhě yě. rán yóu niè liáng fù, dēng tài shān, jiàn xiǎn hào, shī zūn míng. dà hàn zhī dé, féng yǒng yuán quán, mì yù màn yǎn, páng pò sì sāi, yún fū wù sàn, shàng chàng jiǔ gāi, xià sù bā shān. huái shēng zhī lèi zhān rú jìn rùn, xié qì héng liú, wǔ jié piāo shì, ěr shǎn yóu yuán, jiǒng kuò yǒng mò, shǒu è yān méi, àn mèi zhāo zhé, kūn chóng kǎi zé, huí shǒu miàn nèi. rán hòu yòu zōu yú zhī zhēn qún, jiǎo mí lù zhī guài shòu, qiàn yī jīng liù suì yú páo, xī shuāng gòng dǐ zhī shòu, huò zhōu yú zhēn shōu guī yú qí, zhāo cuì huáng chéng lóng yú zhǎo. guǐ shén jiē líng yǔ, bīn yú jiān guǎn. qí wù jué guǐ, chù tǎng qióng biàn. qīn zāi, fú ruì zhēn zī, yóu yǐ wèi báo, bù gǎn dào fēng chán. gài zhōu yuè yú yǔn háng, xiū zhī yǐ liáo, wēi fū sī zhī wèi fú yě, yǐ dēng jiè qiū, bù yì nǜ hū! jìn ràng zhī dào, qí hé shuǎng yǔ?
軒轅之前,遐哉邈乎,其詳不可得聞也。五三六經載籍之傳,維見可觀也。書曰「元首明哉,股肱良哉」。因斯以談,君莫盛於唐堯,臣莫賢於后稷。后稷創業於唐,公劉發跡於西戎,文王改制,爰周郅隆,大行越成,而後陵夷衰微,千載無聲,豈不善始善終哉。然無異端,慎所由於前,謹遺教於後耳。故軌跡夷易,易遵也;湛恩濛涌,易豐也;憲度著明,易則也;垂統理順,易繼也。是以業隆於繦褓而崇冠於二後。揆厥所元,終都攸卒,未有殊尤絕跡可考於今者也。然猶躡梁父,登泰山,建顯號,施尊名。大漢之德,逢涌原泉,沕潏漫衍,旁魄四塞,雲尃霧散,上暢九垓,下溯八埏。懷生之類霑濡浸潤,協氣橫流,武節飄逝,邇陝游原,迥闊泳沫,首惡湮沒,闇昧昭晢,昆蟲凱澤,回首面內。然後囿騶虞之珍群,徼麋鹿之怪獸,鰜一莖六穗於庖,犧雙共抵之獸,獲周餘珍收龜於岐,招翠黃乘龍於沼。鬼神接靈圉,賓於間館。奇物譎詭,俶儻窮變。欽哉,符瑞臻茲,猶以為薄,不敢道封禪。蓋周躍魚隕杭,休之以燎,微夫斯之為符也,以登介丘,不亦恧乎!進讓之道,其何爽與?
yú shì dà sī mǎ jìn yuē: bì xià rén yù qún shēng, yì zhēng bù huì, zhū xià lè gòng, bǎi mán zhí zhì, dé móu wǎng chū, gōng wú yǔ èr, xiū liè jiā qià, fú ruì zhòng biàn, qī yīng shào zhì, bù tè chuàng jiàn. yì zhě tài shān liáng fù shè tán chǎng wàng xìng, gài hào yǐ kuàng róng, shàng dì chuí ēn chǔ zhǐ, jiāng yǐ jiàn chéng, bì xià qiān ràng ér fú fā yě. qiè sān shén zhī huān, quē wáng dào zhī yí, qún chén nǜ yān. huò wèi qiě tiān wèi zhì àn, zhēn fú gù bù kě cí ruò rán cí zhī, shì tài shān mí jì ér liáng fù mí jǐ yě. yì gè bìng shí ér róng, xián jì shì ér qū, shuō zhě shàng hé chēng yú hòu, ér yún qī shí èr jūn hū? fū xiū dé yǐ xī fú, fèng fú yǐ xíng shì, bù wèi jìn yuè. gù shèng wáng fú tì, ér xiū lǐ dì qí, yè kuǎn tiān shén, lēi gōng zhōng yuè, yǐ zhāng zhì zūn, shū shèng dé, fā hào róng, shòu hòu fú, yǐ jìn lí mín yě. huáng huáng zāi sī shì! tiān xià zhī zhuàng guān, wáng zhě zhī pī yè, bù kě biǎn yě. yuán bì xià quán zhī. ér hòu yīn zá jiàn shēn xiān shēng zhī lüè shù, shǐ huò yào rì yuè zhī mò guāng jué yán, yǐ zhǎn cǎi cuò shì, yóu jiān zhèng liè qí yì, xiào chì jué wén, zuò chūn qiū yī yì, jiāng xí jiù liù wèi qī, shū zhī wú qióng, bǐ wàn shì dé jī qīng liú, yáng wēi bō, fēi yīng shēng, téng mào shí. qián shèng zhī suǒ yǐ yǒng bǎo hóng míng ér cháng wèi chēng shǒu zhě yòng cǐ, yí mìng zhǎng gù xī zòu qí yì ér lǎn yān.
於是大司馬進曰:「陛下仁育群生,義征不憓,諸夏樂貢,百蠻執贄,德侔往初,功無與二,休烈浹洽,符瑞眾變,期應紹至,不特創見。意者泰山、梁父設壇場望幸,蓋號以況榮,上帝垂恩儲祉,將以薦成,陛下謙讓而弗發也。挈三神之驩,缺王道之儀,群臣恧焉。或謂且天為質闇,珍符固不可辭;若然辭之,是泰山靡記而梁父靡幾也。亦各並時而榮,咸濟世而屈,說者尚何稱於後,而雲七十二君乎?夫修德以錫符,奉符以行事,不為進越。故聖王弗替,而修禮地祇,謁款天神,勒功中嶽,以彰至尊,舒盛德,發號榮,受厚福,以浸黎民也。皇皇哉斯事!天下之壯觀,王者之丕業,不可貶也。原陛下全之。而後因雜薦紳先生之略術,使獲燿日月之末光絕炎,以展采錯事,猶兼正列其義,校飭厥文,作春秋一藝,將襲舊六為七,攄之無窮,俾萬世得激清流,揚微波,蜚英聲,騰茂實。前聖之所以永保鴻名而常為稱首者用此,宜命掌故悉奏其義而覽焉。」
yú shì tiān zǐ pèi rán gǎi róng, yuē: yú hū, zhèn qí shì zāi! nǎi qiān sī huí lǜ, zǒng gōng qīng zhī yì, xún fēng chán zhī shì, shī dà zé zhī bó, guǎng fú ruì zhī fù. nǎi zuò sòng yuē:
於是天子沛然改容,曰:「愉乎,朕其試哉!」乃遷思回慮,總公卿之議,詢封禪之事,詩大澤之博,廣符瑞之富。乃作頌曰:
zì wǒ tiān fù, yún zhī yóu yóu. gān lù shí yǔ, jué rǎng kě yóu. zī yè shèn lù, hé shēng bù yù jiā zì wǒ tiān fù, yún zhī yóu yóu. gān lù shí yǔ, jué rǎng kě yóu. zī yè shèn lù, hé shēng bù yù jiā gǔ liù suì, wǒ sè hé xù.
自我天覆,雲之油油。甘露時雨,厥壤可游。滋液滲漉,何生不育;嘉自我天覆,雲之油油。甘露時雨,厥壤可游。滋液滲漉,何生不育;嘉穀六穗,我穡曷蓄。
fēi wéi yǔ zhī, yòu rùn zé zhī fēi wéi rú zhī, fàn fū huò zhī. wàn wù xī xī, huái ér mù sī. míng shān fēi wéi yǔ zhī, yòu rùn zé zhī fēi wéi rú zhī, fàn fū huò zhī. wàn wù xī xī, huái ér mù sī. míng shān xiǎn wèi, wàng jūn zhī lái. jūn hū jūn hū, hóu bù mài zāi!
非唯雨之,又潤澤之;非唯濡之,氾尃濩之。萬物熙熙,懷而慕思。名山非唯雨之,又潤澤之;非唯濡之,氾尃濩之。萬物熙熙,懷而慕思。名山顯位,望君之來。君乎君乎,侯不邁哉!
bān bān zhī shòu, lè wǒ jūn yòu bái zhì hēi zhāng, qí yí kě mín々 mù mù, jūn zǐ zhī bān bān zhī shòu, lè wǒ jūn yòu bái zhì hēi zhāng, qí yí kě mín々 mù mù, jūn zǐ zhī
般般之獸,樂我君囿;白質黑章,其儀可;旼々睦睦,君子之般般之獸,樂我君囿;白質黑章,其儀可;旼々睦睦,君子之
néng. gài wén qí shēng, jīn guān qí lái. jué tú mí zōng, tiān ruì zhī zhēng. zī yì yú shùn, yú shì yǐ xìng.
能。蓋聞其聲,今觀其來。厥塗靡蹤,天瑞之徵。茲亦於舜,虞氏以興。
zhuó zhuó zhī lín, yóu bǐ líng zhì. mèng dōng shí yuè, jūn zǔ jiāo sì. chí wǒ jūn yú, dì yǐ xiǎng zhǐ. sān zhuó zhuó zhī lín, yóu bǐ líng zhì. mèng dōng shí yuè, jūn zǔ jiāo sì. chí wǒ jūn yú, dì yǐ xiǎng zhǐ. sān dài zhī qián, gài wèi cháng yǒu.
濯濯之麟,游彼靈畤。孟冬十月,君俎郊祀。馳我君輿,帝以享祉。三濯濯之麟,游彼靈畤。孟冬十月,君俎郊祀。馳我君輿,帝以享祉。三代之前,蓋未嘗有。
wǎn wǎn huáng lóng, xìng dé ér shēng cǎi sè xuàn yào, huáng bǐng huī huáng. zhèng yáng xiǎn jiàn, yú chuán zài zhī, yún shòu mìng suǒ chéng.
宛宛黃龍,興德而升;采色炫燿,熿炳煇煌。正陽顯見,於傳載之,雲受命所乘。
jué zhī yǒu zhāng, bù bì zhūn zhūn. yī lèi tuō yù, yù yǐ fēng luán. jué zhī yǒu zhāng, bù bì zhūn zhūn. yī lèi tuō yù, yù yǐ fēng luán.
厥之有章,不必諄諄。依類託寓,諭以封巒。厥之有章,不必諄諄。依類託寓,諭以封巒。
pī yì guān zhī, tiān rén zhī jì yǐ jiāo, shàng xià xiāng fā yǔn dá. shèng wáng zhī dé, jīng jīng yì yì yě. gù yuē xìng bì lǜ shuāi, ān bì sī wēi. shì yǐ tāng wǔ zhì zūn yán, bù shī sù zhī shùn zài jiǎ diǎn, gù shěng jué yí: cǐ zhī wèi yě.
披藝觀之,天人之際已交,上下相發允答。聖王之德,兢兢翼翼也。故曰「興必慮衰,安必思危」。是以湯武至尊嚴,不失肅祗;舜在假典,顧省厥遺:此之謂也。
sī mǎ xiàng rú jì zú wǔ suì, tiān zǐ shǐ jì hòu tǔ. bā nián ér suì xiān lǐ zhōng yuè, fēng yú tài shān, zhì liáng fù chán sù rán.
司馬相如既卒五歲,天子始祭后土。八年而遂先禮中嶽,封於太山,至梁父禪肅然。
xiàng rú tā suǒ zhe, ruò yí píng líng hóu shū yǔ wǔ gōng zǐ xiāng nán cǎo mù shū piān bù cǎi, cǎi qí yóu zhe gōng qīng zhě yún.
相如他所著,若遺平陵侯書、與五公子相難、草木書篇不採,采其尤著公卿者雲。
tài shǐ gōng yuē: chūn qiū tuī jiàn zhì yǐn, yì běn yǐn zhī yǐ xiǎn, dà yá yán wáng gōng dà rén ér dé dǎi lí shù, xiǎo yǎ jī xiǎo jǐ zhī dé shī, qí liú jí shàng. suǒ yǐ yán suī wài shū, qí hé dé yī yě. xiàng rú suī duō xū cí làn shuō, rán qí yào guī yǐn zhī jié jiǎn, cǐ yǔ shī zhī fēng jiàn hé yì. yáng xióng yǐ wèi mí lì zhī fù, quàn bǎi fēng yī, yóu chí chěng zhèng wèi zhī shēng, qū zhōng ér zòu yǎ, bù yǐ kuī hū? yú cǎi qí yǔ kě lùn zhě zhe yú piān.
太史公曰:春秋推見至隱,易本隱之以顯,大雅言王公大人而德逮黎庶,小雅譏小己之得失,其流及上。所以言雖外殊,其合德一也。相如雖多虛辭濫說,然其要歸引之節儉,此與詩之風諫何異。楊雄以為靡麗之賦,勸百風一,猶馳騁鄭衛之聲,曲終而奏雅,不已虧乎?余采其語可論者著於篇。
xiàng rú zòng dàn, qiè zī zhuō shì. qí xué wú fāng, qí cái zú yǐ. zi xū guò zhā, shàng lín fēi chǐ. sì mǎ hái qióng, bǎi jīn xiàn jì. xī zāi fēng chán, yí wén zhuō ěr.
相如縱誕,竊貲卓氏。其學無方,其才足倚。子虛過吒,上林非侈。四馬還邛,百金獻伎。惜哉封禪,遺文卓爾。