fū jì chuán zhī xìng, zhào yú shǐ hàn. gài jì zhě, biān nián yě chuán zhě, liè shì yě. biān nián zhě, lì dì wáng zhī suì yuè, yóu chūn qiū zhī jīng liè shì zhě, lù rén chén zhī xíng zhuàng, yóu chūn qiū zhī chuán. chūn qiū zé chuán yǐ jiě jīng, shǐ hàn zé chuán yǐ shì jì. xún zī lì cǎo chuàng, shǐ zì zǐ cháng, ér pǔ lüè yóu cún, qū fēn wèi jǐn. rú xiàng wáng lì zhuàn, ér yǐ běn jì míng, fēi wéi yǔ tiě zhī dào, bù kě tóng yú tiān zǐ qiě tuī qí xù shì, jiē zuò chuán yán, qiú wèi zhī jì, bù kě de yě. huò yuē:" qiān jì wǔ dì xià yīn, yì jiē liè shì ér yǐ. zi céng bù zhī guài, hé dú yóu yú xiàng jì zāi?" duì yuē: bù rán. fū wǔ dì zhī yǔ xià yīn yě, zhēng shuò xiāng chéng, zǐ sūn dì jí, suī wú nián kě zhe, jì yì hé shāng! rú xiàng yǔ zhě, shì qǐ qín yú, shēn zhōng hàn shǐ, shū xià shì zhī hòu yì, shì huáng dì zhī chī yóu. pì zhū rùn wèi, róng kě liè jì fāng zhī pián mǔ, nán yǐ chéng biān. qiě xià yīn zhī jì, bù yǐn tā shì. yí qí jiàn zhōu, shí dāng zhòu rì, ér xī wèi liè zhuàn, bù rù yīn piān. xiàng jì zé shàng xià tóng zài, jūn chén jiāo zá, jì míng chuán tǐ, suǒ yǐ chéng chī.
夫纪传之兴,肇于《史》、《汉》。盖纪者,编年也;传者,列事也。编年者,历帝王之岁月,犹《春秋》之经;列事者,录人臣之行状,犹《春秋》之传。《春秋》则传以解经,《史》、《汉》则传以释纪。寻兹例草创,始自子长,而朴略犹存,区分未尽。如项王立传,而以本纪名,非惟羽僣之盗,不可同于天子;且推其序事,皆作传言,求谓之纪,不可得也。或曰:“迁纪五帝、夏、殷,亦皆列事而已。子曾不之怪,何独尤于《项纪》哉?”对曰:不然。夫五帝之与夏、殷也,正朔相承,子孙递及,虽无年可著,纪亦何伤!如项羽者,事起秦余,身终汉始,殊夏氏之后羿,似黄帝之蚩尤。譬诸闰位,容可列纪;方之骈拇,难以成编。且夏、殷之纪,不引他事。夷、齐谏周,实当纣日,而析为列传,不入殷篇。《项纪》则上下同载,君臣交杂,纪名传体,所以成嗤。
fū jì chuán zhī bù tóng, yóu shī fù zhī yǒu bié, ér hòu lái jì zuò, yì duō suǒ wèi xiáng. àn fàn yè hàn shū jì hòu fēi liù gōng, qí shí chuán yě, ér wèi zhī wèi jì chén shòu guó zhì zài sūn liú èr dì, qí shí jì yě, ér hū zhī yuē chuán. kǎo shù jiā zhī suǒ zuò, qí wèi dá jì chuán zhī qíng hū? gǒu shàng zhì yóu qiě ruò sī, zé zhōng yōng gù kě zhī yǐ.
夫纪传之不同,犹诗赋之有别,而后来继作,亦多所未详。案范晔《汉书》记后妃六宫,其实传也,而谓之为纪;陈寿《国志》载孙、刘二帝,其实纪也,而呼之曰传。考数家之所作,其未达纪传之情乎?苟上智犹且若斯,则中庸故可知矣。
yòu chuán zhī wèi tǐ, dà dǐ xiāng tóng, ér zhù zuò duō fāng, yǒu shí ér yì. rú èr rén xíng shì, shǒu wěi xiāng suí, zé yǒu yī chuán jiān shū, bāo kuò lìng jǐn. ruò chén yú zhāng ěr hé tǐ chéng piān, chén shèng wú guǎng xiāng cān bìng lù shì yě. yì yǒu shì jī suī guǎ, míng xíng kě chóng, jì zài tā piān, wèi qí biāo guān. ruò shāng shān sì hào, shì liè wáng yáng zhī shǒu lú jiāng máo yì, míng zài liú píng zhī shàng shì yě.
又传之为体,大抵相同,而著作多方,有时而异。如二人行事,首尾相随,则有一传兼书,包括令尽。若陈馀、张耳合体成篇,陈胜、吴广相参并录是也。亦有事迹虽寡,名行可崇,寄在他篇,为其标冠。若商山四皓,事列王阳之首;庐江毛义,名在刘平之上是也。
zì zī yǐ hòu, shǐ shì xiāng chéng, shù zuò suī duō, sī dào dōu fèi. qí tóng yú gǔ zhě, wéi yǒu fù chū ér yǐ. xún fù chū zhī wèi yì, pān liè zhuàn yǐ chuí míng, ruò jì jì zhī rù qí, zhuān yú zhī shì lǔ, jiē fù yōng zì tuō, dé cè yú péng liú. rán shì zhī qiú míng zhě, xián yǐ fù chū wèi xiǎo. gài yǐ qí yīn rén chéng shì, bù zú chèn duō gù yě. qiè yǐ shū míng zhú sù, qǐ xiàn xiáng lüè, dàn wèn qí shì jìng rú hé ěr. jiè rú zhào píng jì xìn jǔ shòu chén róng, huò yùn yī yì móu, shù yī qí jié, bìng néng chuán zhī bù xiǔ, rén dào yú jīn chēng zhī. qǐ jiǎ biān míng zuò chuán, rán hòu bō qí yí liè yě! jiē hū! zì bān mǎ yǐ lái, huò shū yú guó shǐ zhě duō yǐ. qí jiān zé yǒu shēng wú lìng wén, sǐ wú yì jī, yòng shǐ yóu tán zhě mí zhēng qí shì, jiǎng xí zhě hǎn jì qí míng, ér xū bān shǐ chuán, wàng zhàn piān mù. ruò sī rén zhě, kě shèng jì zāi! gǔ rén yǐ méi ér bù xiǔ wéi nán, gài wèi cǐ yě.
自兹已后,史氏相承,述作虽多,斯道都废。其同于古者,唯有附出而已。寻附出之为义,攀列传以垂名,若纪季之入齐,颛臾之事鲁,皆附庸自托,得厕于朋流。然世之求名者,咸以附出为小。盖以其因人成事,不足称多故也。窃以书名竹素,岂限详略,但问其事竟如何耳。借如召平、纪信、沮授、陈容,或运一异谋,树一奇节,并能传之不朽,人到于今称之。岂假编名作传,然后播其遗烈也!嗟乎!自班、马以来,获书于国史者多矣。其间则有生无令闻,死无异迹,用使游谈者靡徵其事,讲习者罕记其名,而虚班史传,妄占篇目。若斯人者,可胜纪哉!古人以没而不朽为难,盖为此也。