yòu dōng zhì chéng shì xiàn xī, fēn wèi èr, chūn qiū zuǒ chuán fù gōng sān shí yī nián, fēn cáo dì dōng fù, yú jì. jì shuǐ zì shì dōng běi liú, chū jù zé.
又東至乘氏縣西，分為二，《春秋左傳》傅公三十一年，分曹地東傅，於濟。濟水自是東北流，出巨澤。

qí yī shuǐ dōng nán liú, qí yī shuǐ cóng xiàn dōng běi liú, rù jù yě zé. nán wèi hé shuǐ, běi wèi jì dú, jìng chéng shì xiàn yǔ jì qú pú qú hé. běi jì zì jì yáng xiàn běi, dōng běi jìng zhǔ zǎo chéng nán. jùn guó zhì yuē: yuān qú xiàn yǒu zhǔ zǎo chéng. jí cǐ yě. hàn gāo zǔ shí èr nián, fēng gé zhū wèi hóu guó. běi jì yòu dōng běi jìng yuān qú xiàn gù chéng běi, yòu dōng běi jìng lǚ dōu xiàn gù chéng nán, wáng mǎng gēng míng zhī yuē qí dōu yě. yòu dōng běi jìng dìng táo xiàn gù chéng běi. hàn jǐng dì zhōng liù nián, yǐ jì shuǐ chū qí běi, dōng zhù fēn liáng yú dìng táo, zhì jì yīn guó, zhǐ běi jì ér dìng míng yě. yòu dōng běi yǔ pú shuǐ hé. shuǐ shàng chéng jì shuǐ yú fēng qiū xiàn, jí dì lǐ zhì suǒ wèi pú qú shuǐ shǒu shòu jì zhě yě. kàn yīn yuē: shǒu shòu bié jì, jí běi jì yě. qí gù dú zì jì dōng běi liú, zuǒ yí wèi gāo liáng bēi, fāng sān lǐ. pú shuǐ yòu dōng jìng kuāng chéng běi. kǒng zǐ qù wèi shì chén, yù nán yú kuāng zhě yě. yòu dōng běi, zuǒ huì bié pú, shuǐ shòu hé yú suān zǎo xiàn. gù dù yù yún: pú shuǐ chū suān zǎo xiàn, shǒu shòu hé. zhú shū jì nián yuē: wèi xiāng wáng shí nián shí yuè, dà lín yǔ jí fēng, hé shuǐ yì suān zǎo fú. hàn shì sāi zhī, gù bān gù yún wén yīn zǎo yě, jīn wú shuǐ. qí gù dú dōng běi jìng nán běi èr dì chéng jiān. zuǒ chuán xiāng gōng wǔ nián, chǔ zǐ náng fá chén, gōng huì yú chéng dì yǐ jiù zhī zhě yě. pú qú yòu dōng běi jìng suān zǎo xiàn gù chéng nán, hán guó yǐ. quān chēng yuē: xī tiān zǐ jiàn guó míng dōu, huò yǐ lìng míng, huò yǐ shān lín, gù yù zhāng yǐ shù shì jùn, suān zǎo yǐ jí míng bāng, gù yuē suān zǎo yě. hàn guān yí yuē: jiù hé dī yè zhě jū zhī chéng xī, yǒu hán wáng wàng qì tái, sūn zi jīng gù tái fù xù yuē: suān zǎo sì mén wài, jiā dào zuǒ yòu yǒu liǎng gù tái, fǎng zhī gù lǎo yún: hán wáng tīng sòng guān tái, gāo shí wǔ rèn, suī lóu xiè mǐn miè, rán guǎng jī shì yú shān yuè. zhào gōng dà xián, yóu shě gān táng, qū qū xiǎo guó, ér tái guān lóng chóng, jiāo yíng yú shì, yǐ jiàn lái jīn, gù zuò fù yuē: miè qiū líng zhī lǐ yí, yà wǔ yuè zhī cuó é. yán zhuàng guān yě. chéng běi hán zhī shì dì yě. niè zhèng wèi pú yáng yán zhòng zi cì hán xiāng xiá lèi, suì pí miàn ér sǐ, qí zǐ kū zhī yú cǐ. chéng nèi yǒu hòu hàn suān zǎo lìng liú mèng yáng bēi. pú shuǐ běi jī chéng bēi, bēi fāng wǔ lǐ, hào yuē tóng chí bēi. yòu dōng jìng zuò tíng dōng zhù. gù zuò guó yě. fù chén suǒ wèi xíng máo zuó jì zhōu gōng zhī yìn yě. pú qú yòu dōng běi jìng yàn chéng nán. gù nán yàn shǐ xìng zhī guó yě. yǒu běi yàn, gù yǐ nán shì xiàn. dōng wèi yáng qīng hú, bēi nán běi wǔ lǐ, dōng xī sān shí lǐ, yì yuē yàn chéng hú, jìng táo chéng nán, jí zhàn guó cè suǒ wèi suān zǎo xū táo zhě yě. hàn gāo dì shí èr nián, fēng liú xiāng wèi hóu guó. ér dōng zhù yú pú, sú wèi zhī cháo píng gōu. pú qú yòu dōng běi, yòu yǔ suān shuǐ gù dú huì. suān dú shǒu shòu hé yú suān zǎo xiàn, dōng jìng suān zǎo chéng běi yán jīn nán, wèi zhī suān shuǐ. zhú shū jì nián yuē: qín sū hú lǜ shī dài zhèng, hán xiāng bài qín sū hú yú suān shuǐ zhě yě. suān dú shuǐ yòu dōng běi jìng yàn chéng běi, yòu dōng jìng huá tái chéng nán, yòu dōng nán jìng wǎ tíng nán. chūn qiū dìng gōng bā nián, gōng huì jìn shī yú wǎ, lǔ shàng zhí gāo, zì shì huì shǐ yě. yòu dōng nán huì yú pú, shì wèi zhī bǎi chǐ gōu. pú qú zhī cè yǒu qī chéng. zhú shū jì nián liáng huì chéng wáng shí liù nián, hán dān fá wèi, qǔ qī fù qiū chéng zhī zhě yě. huò yì wèi zhī wǎn pú tíng. chūn qiū: níng wǔ zi yǔ wèi rén méng yú wǎn pú. dù yù yuē: zhǎng yuán xī nán, jìn pú shuǐ yě. jīng xiāng fán yuē: wèi dì yě, shì fēi guān jiū, ér bù zhī qí suǒ. zhú shū jì nián: liáng huì chéng wáng wǔ nián, gōng zǐ jǐng jiǎ lǜ shī fá zhèng, hán míng zhàn yú yáng, wǒ shī bài zāo. zé běi yǒu tán líng tíng. yì huò wèi zhī dà líng chéng, fēi suǒ jiū yě. yòu yǒu guì chéng. zhú shū jì nián: liáng huì chéng wáng shí qī nián, qí tián qī fá wǒ dōng bǐ, zhàn yú guì yáng, wǒ shī bài bū. yì yuē guì líng. àn shǐ jì: qí wēi wáng shǐ tián jì jī wèi, bài zhī guì líng, qí yú shì qiáng, zì chēng wèi wáng, yǐ jīn tiān xià. pú qú yòu dōng jìng pú chéng běi, gù wèi zhī pú yì. kǒng zǐ jiāng zhī wèi, zǐ lù chū yú pú zhě yě. hán zǐ yuē: lǔ yǐ zhòng xià qǐ zhǎng gōu, zǐ lù wèi pú zǎi, yǐ sī sù kuì zhòng. kǒng zǐ shǐ zi gòng huǐ qí qì yān. yú àn jiā yǔ, yán zhòng yóu wèi qiū zǎi, xiū gōu dú, yǔ zhī dān shí piáo yǐn, fū zǐ lìng cì zhǐ zhī, wú lǔ zì. yòu rén qí jìng, sān chēng qí shàn, shēn wèi dài fū, zhōng sǐ wèi nán. pú qú yòu dōng jìng wéi chéng nán, jí bái mǎ xiàn zhī wéi xiāng yě. shǐ qiān jì yuē: xià bó shǐ wéi zhī gù guó yǐ. chéng xī chū ér bù fāng, chéng zhōng yǒu liù dà jǐng, jiē suì dào xià, sú wèi zhī jiāng jǐng yě. yǒu chí dào, zì chéng shǔ yú zhǎng yuán. pú qú dōng jué chí dào, dōng jìng zhǎng yuán xiàn gù chéng běi. wèi dì yě, gù shǒu yuán yǐ. qín gèng cóng jīn míng, wáng mǎng gǎi wèi zhǎng gù xiàn. chén liú fēng sú chuán yuē: xiàn yǒu fáng yuán, gù xiàn shì zhī. xiào ān dì yǐ jiàn guāng yuán nián fēng yuán jiù sòng jùn wèi hóu guó. xiàn yǒu jì chéng, pú qú jìng qí běi. zhèng dài fū jì zhòng zhī yì yě. dù yù yuē: chén liú zhǎng yuán xiàn dōng běi yǒu jì chéng zhě yě. quān chēng yòu yán zhǎng yuán xiàn yǒu luó tíng, gù zhǎng luó xiàn yě, hàn fēng hòu jiāng jūn cháng huì wèi hóu guó. dì lǐ zhì yuē: wáng mǎng gèng zhǎng luó wèi huì zé, hòu hàn shěng bìng. zhǎng yuán yǒu zhǎng luó zé, jí wú jì yīng mù zhū chù yě. yòu yǒu zhǎng luó gāng qú bó yù gāng. chén liú fēng sú chuán yuē: zhǎng yuán xiàn yǒu qú bó xiāng, yī míng xīn xiāng, yǒu qú tíng bó yù cí bó yù zhǒng. cáo dà jiā dōng zhēng fù yuē: dào zhǎng yuán zhī jìng jiè xī, chá nóng yě zhī jū mín dǔ pú chéng zhī qiū xū xī, shēng jīng jí zhī zhēn zhēn. qú shì zài chéng zhī dōng nán xī, mín yì xiàng qí qiū fén wéi lìng dé zhī bù xiǔ xī, shēn jì méi ér míng cún. xī wú jì zhá pìn shàng guó, zhì wèi, guān diǎn fǔ bīn tíng fù chóu, yǐ wèi duō jūn zǐ yě. pú qú yòu dōng fēn wèi èr dú, běi pú chū yān. pú qú yòu dōng jìng xū chéng běi. wèi shī yún: sī xū yǔ cáo yě. máo yún: xū, wèi yì yǐ. zhèng yún: zì wèi ér dōng jìng yì, gù sī. pú qú yòu běi jìng xiāng qiū tíng nán. zhú shū jì nián yuē: xiāng wáng qī nián, hán míng lǜ shī fá xiāng qiū. jiǔ nián, chǔ shù zhāng lǜ shī lái huì wǒ, cì yú xiāng qiū zhě yě. pú shuǐ yòu dōng jìng pú yáng xiàn gù chéng nán. xī shī yán wèi zhòu zuò mǐ mǐ zhī lè, wǔ wáng fá zhòu, shī yán dōng zǒu, zì tóu pú shuǐ ér sǐ yǐ. hòu wèi líng gōng jiāng zhī jìn, ér shè shě yú pú shuǐ zhī shàng, yè wén xīn shēng, zhào shī juān shòu zhī yú shì shuǐ yě. pú shuǐ yòu dōng jìng jì yīn lí hú xiàn gù chéng nán, wáng mǎng zhī suǒ wèi ruì hú yě. jùn guó zhì yuē: gù shǔ dōng jùn. pú shuǐ yòu dōng jìng xiá mì xiàn gù chéng běi. zhú shū jì nián: yuán gōng sān nián, lǔ jì sūn huì jìn yōu gōng yú chǔ qiū, qǔ jiā mì, suì chéng zhī. pú shuǐ yòu dōng běi jìng lù chéng nán. jùn guó zhì yuē: jì yīn chéng shì xiàn yǒu lù xiàn xiāng, chūn qiū xī gōng èr shí yī nián, méng yú lù shàng. jīng dù bìng wèi cǐ tíng yě. pú shuǐ yòu dōng yǔ jù dú hé, dú shǒu shòu pú shuǐ zhī qú yú jù yáng xiàn dōng nán, jìng jù yáng xiàn gù chéng nán. chūn qiū zhī gǔ qiū yě. zuǒ chuán yǐ wèi jù dú zhī qiū yǐ. xiàn chù qí yáng, gù xiàn shì yān. yòu dōng rù chéng shì xiàn, zuǒ huì pú shuǐ yǔ jì tóng rù jù yě, gù dì lǐ zhì yuē: pú shuǐ zì pú yáng nán rù jù yě, yì jīng suǒ wèi jì shuǐ zì chéng shì xiàn liǎng fēn, dōng běi rén yú jù yě yě. jì shuǐ gù dú yòu běi, yòu hé hóng shuǐ. shuǐ shàng chéng jù yě xuē xùn zhǔ, lì zé xī běi, yòu běi jìng kàn xiāng chéng xī. chūn qiū huán gōng shí yǒu yī nián, jīng shū gōng huì sòng gōng yú kàn. jùn guó zhì yuē: dōng píng lù yǒu kàn tíng. huáng lǎn yuē: liàng yóu zhǒng zài dōng jùn shòu zhāng xiàn kàn xiāng chéng zhōng, zhǒng gāo qī chǐ, cháng shí yuè cí zhī, yǒu chì qì chū rú jiàng, mín míng wèi chī yóu qí. shí sān zhōu zhì yuē: shòu zhāng yǒu chī yóu cí. yòu běi yǔ jì dú hé, zì zhǔ qì yú běi kǒu bǎi èr shí lǐ, míng yuē hóng shuǐ. huán wēn yǐ tài hé sì nián lǜ zhòng běi rén, jué qú tōng jì. zhì yì xī shí èr nián, liú wǔ dì xī rù zhǎng ān, yòu guǎng qí gōng. zì hóng kǒu yǐ shàng, yòu wèi zhī huán gōng dú, jì zì shì běi zhù yě. chūn qiū zhuāng gōng shí bā nián, jīng shū xià gōng zhuī róng yú jì xī. jīng xiāng yáo yuē: jì shuǐ zì jù yě zhì jì běi shì yě.
其一水東南流，其一水從縣東北流，入巨野澤。南為菏水，北為濟讀，徑乘氏縣與濟渠、濮渠合。北濟自濟陽縣北，東北徑煮棗城南。《郡國志》曰：冤朐縣有煮棗城。即此也。漢高祖十二年，封革朱為侯國。北濟又東北徑冤朐縣故城北，又東北徑呂都縣故城南，王莽更名之曰祁都也。又東北徑定陶縣故城北。漢景帝中六年，以濟水出其北，東注分梁於定陶，置濟陰國，指北濟而定名也。又東北與濮水合。水上承濟水於封丘縣，即《地理志》所謂濮渠水首受濟者也。闞駰曰：首受別濟，即北濟也。其故瀆自濟東北流，左迤為高梁陂，方三里。濮水又東徑匡城北。孔子去衛適陳，遇難於匡者也。又東北，左會別濮，水受河於酸棗縣。故杜預云：濮水出酸棗縣，首受河。《竹書紀年》曰：魏襄王十年十月，大霖雨疾風，河水溢酸棗郛。漢世塞之，故班固雲文堙棗野，今無水。其故讀東北徑南、北二棣城間。《左傳》襄公五年，楚子囊伐陳，公會於城棣以救之者也。濮渠又東北徑酸棗縣故城南，韓國矣。圈稱曰：昔天子建國名都，或以令名，或以山林，故豫章以樹氏郡，酸棗以棘名邦，故曰酸棗也。《漢官儀》曰：舊河堤謁者居之城西，有韓王望氣台，孫子荊《故台賦敘》曰：酸棗寺門外，夾道左右有兩故台，訪之故老云：韓王聽訟觀台，高十五仞，雖樓榭泯滅，然廣基似於山嶽。召公大賢，猶舍甘棠，區區小國，而台觀隆崇，驕盈於世，以鑒來今，故作賦曰：蔑丘陵之邐迤，亞五嶽之嵯峨。言壯觀也。城北韓之市地也。聶政為濮陽嚴仲子刺韓相俠累，遂皮面而死，其姊哭之於此。城內有後漢酸棗令劉孟陽碑。濮水北積成陂，陂方五里，號曰同池陂。又東徑胙亭東注。故胙國也。富辰所謂邢茅昨祭周公之胤也。濮渠又東北徑燕城南。故南燕始姓之國也。有北燕，故以南氏縣。東為陽青湖，陂南北五里，東西三十里，亦曰燕城湖，徑桃城南，即《戰國策》所謂酸棗、虛桃者也。漢高帝十二年，封劉襄為侯國。而東注於濮，俗謂之朝平溝。濮渠又東北，又與酸水故瀆會。酸瀆首受河於酸棗縣，東徑酸棗城北、延津南，謂之酸水。《竹書紀年》曰：秦蘇胡率師代鄭，韓襄敗秦蘇胡於酸水者也。酸瀆水又東北徑燕城北，又東徑滑台城南，又東南徑瓦亭南。《春秋》定公八年，公會晉師於瓦，魯尚執羔，自是會始也。又東南會於濮，世謂之百尺溝。濮渠之側有漆城。《竹書紀年》梁惠成王十六年，邯鄲伐衛，取漆富丘城之者也。或亦謂之宛濮亭。《春秋》：寧武子與衛人盟於宛濮。杜預曰：長垣西南，近濮水也。京相璠曰：衛地也，似非關究，而不知其所。《竹書紀年》：梁惠成王五年，公子景賈率師伐鄭，韓明戰於陽，我師敗遭。澤北有壇陵亭。亦或謂之大陵城，非所究也。又有桂城。《竹書紀年》：梁惠成王十七年，齊田期伐我東鄙，戰於桂陽，我師敗逋。亦曰桂陵。案《史記》：齊威王使田忌擊魏，敗之桂陵，齊於是強，自稱為王，以今天下。濮渠又東徑蒲城北，故衛之蒲邑。孔子將之衛，子路出於蒲者也。《韓子》曰：魯以仲夏起長溝，子路為蒲宰，以私粟饋眾。孔子使子貢毀其器焉。余按《家語》，言仲由為邱宰，修溝讀，與之簞食瓢飲，夫子令賜止之，無魯字。又人其境，三稱其善，身為大夫，終死衛難。濮渠又東徑韋城南，即白馬縣之韋鄉也。史遷記曰：夏伯豕韋之故國矣。城西出而不方，城中有六大井，皆隧道下，俗謂之江井也。有馳道，自城屬於長垣。濮渠東絕馳道，東徑長垣縣故城北。衛地也，故首垣矣。秦更從今名，王莽改為長固縣。《陳留風俗傳》曰：縣有防垣，故縣氏之。孝安帝以建光元年封元舅宋俊為侯國。縣有祭城，濮渠徑其北。鄭大夫祭仲之邑也。杜預曰：陳留長垣縣東北有祭城者也。圈稱又言長垣縣有羅亭，故長羅縣也，漢封后將軍常惠為侯國。《地理志》曰：王莽更長羅為惠澤，後漢省並。長垣有長羅澤，即吳季英牧豬處也。又有長羅岡、蘧伯玉岡。《陳留風俗傳》曰：長垣縣有蘧伯鄉，一名新鄉，有蘧亭伯玉祠、伯玉冢。曹大家《東征賦》曰：到長垣之境界兮，察農野之居民；睹蒲城之丘墟兮，生荊棘之蓁蓁。蘧氏在城之東南兮，民亦向其丘墳；惟令德之不朽兮，身既沒而名存。昔吳季札聘上國，至衛，觀典府賓亭父疇，以衛多君子也。濮渠又東分為二瀆，北濮出焉。濮渠又東徑須城北。《衛詩》云：思須與曹也。毛云：須，衛邑矣。鄭云：自衛而東徑邑，故思。濮渠又北徑襄丘亭南。《竹書紀年》曰：襄王七年，韓明率師伐襄丘。九年，楚庶章率師來會我，次於襄丘者也。濮水又東徑濮陽縣故城南。昔師延為紂作靡靡之樂，武王伐紂，師延東走，自投濮水而死矣。後衛靈公將之晉，而設舍於濮水之上，夜聞新聲，召師涓受之於是水也。濮水又東徑濟陰離狐縣故城南，王莽之所謂瑞狐也。《郡國志》曰：故屬東郡。濮水又東徑霞密縣故城北。《竹書紀年》：元公三年，魯季孫會晉幽公於楚丘，取葭密，遂城之。濮水又東北徑鹿城南。《郡國志》曰：濟陰乘氏縣有鹿縣鄉，《春秋》僖公二十一年，盟於鹿上。京、杜並謂此亭也。濮水又東與句瀆合，讀首受濮水枝渠於句陽縣東南，徑句陽縣故城南。《春秋》之谷丘也。《左傳》以為句瀆之丘矣。縣處其陽，故縣氏焉。又東入乘氏縣，左會濮水與濟同入巨野，故《地理志》曰：濮水自濮陽南入巨野，亦《經》所謂濟水自乘氏縣兩分，東北人於巨野也。濟水故瀆又北，右合洪水。水上承巨野薛訓渚，歷澤西北，又北徑闞鄉城西。《春秋》桓公十有一年，《經》書公會宋公於闞。《郡國志》曰：東平陸有闞亭。《皇覽》曰：量尤冢在東郡壽張縣闞鄉城中，冢高七尺，常十月祠之，有赤氣出如絳，民名為蚩尤旗。《十三州志》曰：壽張有蚩尤祠。又北與濟瀆合，自渚迄於北口百二十里，名曰洪水。桓溫以太和四年率眾北人，掘渠通濟。至義熙十二年，劉武帝西入長安，又廣其功。自洪口已上，又謂之桓公瀆，濟自是北注也。《春秋》莊公十八年，《經》書夏公追戎於濟西。京相瑤曰：濟水自巨野至濟北是也。

yòu dōng běi guò shòu zhāng xiàn xī jiè, ān mín tíng nán, wèn shuǐ cóng dōng běi lái zhù zhī. jì shuǐ yòu běi, wèn shuǐ zhù zhī, dài yán zhī suǒ wèi qīng kǒu yě. guō yuán shēng shù zhèng jì yuē: qīng hé shǒu shòu hóng shuǐ, běi zhù jì. huò wèi qīng jí jì yě. yǔ gòng: jì dōng běi huì yú wèn. jīn kū qú zhù jù zé, jù zé běi zé qīng kǒu, qīng shuǐ yǔ wèn huì yě. lǐ qīn yuē: wèn shuǐ chū tài shān lái wú xiàn, xī nán rù jì shì yě. jì shuǐ yòu běi jìng liáng shān dōng, yuán hóng běi zhēng fù yuē: bèi liáng shān, jié wèn bō. jí cǐ chù yě. liú chéng zhī yǐn shì shān yǐ zhèng liáng fù, wèi bù jìn qíng yǐ. shān zhī xī nán yǒu lǚ zhòng tì mù. hé dōng àn yǒu shí qiáo, qiáo běn dāng hé, hé yí, gù cè àn yě. gǔ lǎo yán, cǐ qiáo dōng hǎi lǚ mǔ qǐ bīng suǒ zào yě. shān běi sān lǐ yǒu lǚ mǔ zhái, zhái dōng sān lǐ jí jì shuǐ. jì shuǐ yòu běi jìng xū qú chéng xī, chéng lín cè jì shuǐ, gù xū qú guó yě. chūn qiū fù gōng èr shí yī nián, zi yú yuē: rèn sù xū qú zhuān yú, fēng xìng yě. shí sī tài hào, yǔ yǒu jì zhī sì. dù yù yuē xū qú zài xū chāng xiàn xī běi, fēi yě. dì lǐ zhì yuē: shòu zhāng xī běi yǒu qú chéng zhě shì yě. jì shuǐ xī yǒu ān mín tíng, tíng běi duì ān mín shān, dōng lín jì shuǐ, shuǐ dōng jí wú yán xiàn jiè yě. shān xī yǒu jì zhōu cì shǐ gōng fēn bēi, hàn zhōng píng sì nián lì. jì shuǐ yòu běi jìng wēi xiāng dōng. chūn qiū zhuāng gōng èr shí bā nián, jīng shū dōng zhú méi. jīng xiāng yáo yuē: gōng yáng chuán wèi zhī wēi. dōng píng shòu zhāng xiàn xī běi sān shí lǐ, yǒu gù wēi xiāng, lǔ yì yě. dù yù yuē: yǒu wēi zǐ zhǒng. jì shuǐ yòu běi fēn wèi èr shuǐ, qí zhī jīn xī běi chū, wèi zhī mǎ jiá shuǐ zhě yě.
又東北過壽張縣西界，安民亭南，汶水從東北來注之。濟水又北，汶水注之，戴延之所謂清口也。郭緣生《述證記》曰：清河首受洪水，北注濟。或謂清即濟也。《禹貢》：濟東北會於汶。今枯渠注巨澤，巨澤北則清口，清水與汶會也。李欽曰：汶水出太山萊蕪縣，西南入濟是也。濟水又北徑梁山東，袁宏《北征賦》曰：背梁山，截汶波。即此處也。劉澄之引是山以證梁父，為不近情矣。山之西南有呂仲悌墓。河東岸有石橋，橋本當河，河移，故廁岸也。古老言，此橋東海呂母起兵所造也。山北三里有呂母宅，宅東三里即濟水。濟水又北徑須朐城西，城臨側濟水，故須朐國也。《春秋》傅公二十一年，子魚曰：任、宿、須朐、顓臾，風姓也。實司太皞，與有濟之祀。杜預曰須朐在須昌縣西北，非也。《地理志》曰：壽張西北有朐城者是也。濟水西有安民亭，亭北對安民山，東臨濟水，水東即無鹽縣界也。山西有冀州刺史工紛碑，漢中平四年立。濟水又北徑微鄉東。《春秋》莊公二十八年，《經》書冬築郿。京相瑤曰：《公羊傳》謂之微。東平壽張縣西北三十里，有故微鄉，魯邑也。杜預曰：有微子冢。濟水又北分為二水，其枝津西北出，謂之馬頰水者也。

yòu běi guò xū chāng xiàn xī, jīng xiāng fán yuē: xū qú, yī guó èr chéng liǎng míng. gài qiān dōu xū chāng, qú shì qí běn. qín yǐ wèi xiàn, hàn gāo dì shí yī nián, fēng zhào yǎn wèi hóu guó. jì shuǐ yú xiàn, zhào gōu shuǐ zhù zhī. jì shuǐ yòu běi jìng yú shān dōng, zuǒ hé mǎ jiá shuǐ. shuǐ shǒu shòu jì, xī běi liú, lì ān mín shān běi, yòu xī liú, zhào gōu chū yān, dōng běi zhù yú jì. mǎ jiá shuǐ yòu jīng táo chéng dōng. chūn qiū huán gōng shí nián, jīng shū gōng huì wèi hóu yú táo qiū, wèi dì yě. shè yù yuē: jì běi dōng ā xiàn dōng nán yǒu táo chéng, jí táo qiū yǐ. mǎ jiá shuǐ yòu dōng běi liú jìng yú shān nán. shān, jí wú shān yě. hàn wǔ dì hù zǐ gē suǒ wèi wú shān píng zhě yě. shān shàng yǒu liǔ shū chéng, wèi dōng ā wáng cáo zi jiàn měi dēng zhī, yǒu zhōng yān zhī zhì. jí qí zhōng yě, zàng shān xī, xī qù dōng a chéng sì shí lǐ. qí shuǐ yòu dōng zhù yú jì, wèi zhī mǎ jiá kǒu yě. jì shuǐ zì yú shān běi jìng qīng tíng dōng. chūn qiū yǐn gōng sì nián, gōng jí sòng gōng yù yú qīng. jīng xiāng yáo yuē: jīn jì běi dōng ā dōng běi sì shí lǐ yǒu gù qīng tíng, jí chūn qiū suǒ wèi qīng zhě yě. shì xià jì shuǐ, tōng dé qīng shuǐ zhī mù yān. yì shuǐ sè qīng shēn, yòng jiān jué chēng yǐ. shì gù yàn wáng yuē: wú wén qí yǒu qīng jì, zhuó hé yǐ wèi gù. jí cǐ shuǐ yě.
又北過須昌縣西，京相璠曰：須朐，一國二城兩名。蓋遷都須昌，朐是其本。秦以為縣，漢高帝十一年，封趙衍為侯國。濟水於縣，趙溝水注之。濟水又北徑魚山東，左合馬頰水。水首受濟，西北流，歷安民山北，又西流，趙溝出焉，東北注於濟。馬頰水又經桃城東。《春秋》桓公十年，《經》書公會衛侯於桃丘，衛地也。社預曰：濟北東阿縣東南有桃城，即桃丘矣。馬頰水又東北流徑魚山南。山，即吾山也。漢武帝《瓠子歌》所謂吾山平者也。山上有柳舒城，魏東阿王曹子建每登之，有終焉之志。及其終也，葬山西，西去東阿城四十里。其水又東注於濟，謂之馬頰口也。濟水自魚山北徑清亭東。《春秋》隱公四年，公及宋公遇於清。京相瑤曰：今濟北東阿東北四十里有故清亭，即《春秋》所謂清者也。是下濟水，通得清水之目焉。亦水色清深，用兼厥稱矣。是故燕王曰：吾聞齊有清濟，濁河以為固。即此水也。

yòu běi guò gǔ chéng xiàn xī, jì shuǐ cè àn yǒu yǐn mǎo lěi, nán qù yú shān sì shí yú lǐ, shì gǔ chéng xiàn jiè. gù chūn qiū zhī xiǎo gǔ chéng yě. qí huán gōng yǐ lǔ zhuāng gōng èr shí sān nián chéng zhī, yì guǎn zhòng yān, chéng nèi yǒu yí wú jǐng. wèi tǔ dì jì yuē: xiàn yǒu gǔ chéng shān, shān chū wén shí, yáng gè zhī dì. chūn qiū, qí hóu sòng gōng huì yú yáng gǔ zhě yě. xiàn yǒu huáng shān tái. huáng shí gōng yǔ zhāng zǐ fáng qī chù yě. yòu yǒu láng shuǐ, chū dōng nán dà kǎn shān láng xī, xī běi jìng gǔ chéng xī. yòu běi yǒu xī liú quán, chū chéng dōng jìn shān, xī běi jìng gǔ chéng běi, xī zhù láng shuǐ, yǐ qí liú xī, gù jí míng yān. yòu xī běi rén jì shuǐ. chéng xī běi sān lǐ, yǒu xiàng wáng yǔ zhī zhǒng, bàn xǔ huǐ huài, shí jié shàng cún, tí yún xiàng wáng zhī mù. huáng lǎn yún zhǒng qù xiàn shí wǔ lǐ, miù yě. jīn péng chéng gǔ yáng chéng xī nán, yòu yǒu xiàng yǔ zhǒng, fēi yě. yú àn shǐ qiān jì, lǔ wèi chǔ shǒu, hàn wáng shì yǔ shǒu, lǔ nǎi jiàng, suì yǐ lǔ gōng lǐ zàng yǔ yú gǔ chéng, níng dé yán bǐ yě. jì shuǐ yòu běi jìng zhōu shǒu tíng xī. chūn qiū wén gōng shí yǒu yī nián, zuǒ qiū míng yún: xiāng gōng èr nián, wáng zǐ chéng fù huò zhǎng dí qiáo rú dì róng rú, mái qí shǒu yú zhōu shǒu zhī běi mén, jí shì yì yě. jīn shì wèi zhī lú zǐ chéng, jì běi jùn zhì yě. jīng xiāng yáo yuē: jīn jì běi suǒ zhì lú zǐ chéng, gù qí zhōu shǒu yì yě.
又北過穀城縣西，濟水側岸有尹卯壘，南去魚山四十餘里，是穀城縣界。故《春秋》之小谷城也。齊桓公以魯莊公二十三年城之，邑管仲焉，城內有夷吾井。《魏土地記》曰：縣有谷城山，山出文石，陽各之地。《春秋》，齊侯、宋公會於陽穀者也。縣有黃山台。黃石公與張子房期處也。又有狼水，出東南大檻山狼溪，西北徑谷城西。又北有西流泉，出城東近山，西北徑谷城北，西注狼水，以其流西，故即名焉。又西北人濟水。城西北三里，有項王羽之冢，半許毀壞，石碣尚存，題雲項王之墓。《皇覽》雲冢去縣十五里，謬也。今彭城谷陽城西南，又有項羽冢，非也。余按史遷記，魯為楚守，漢王示羽首，魯乃降，遂以魯公禮葬羽於谷城，寧得言彼也。濟水又北徑周首亭西。《春秋》文公十有一年，左丘明云：襄公二年，王子成父獲長狄僑如弟榮如，埋其首於周首之北門，即是邑也。今世謂之盧子城，濟北郡治也。京相瑤曰：今濟北所治盧子城，故齊周首邑也。

yòu běi guò lín yì xiàn dōng, dì lǐ zhì yuē: xiàn yǒu jì shuǐ cí. wáng mǎng zhī gǔ chéng tíng yě. shuǐ yǒu shí mén, yǐ shí wèi zhī, gù jì shuǐ zhī mén yě. chūn qiū yǐn gōng wǔ nián, qí zhèng huì yú shí mén, zhèng chē fèn jì jí yú cǐ yě. jīng xiāng fán yuē: shí mén, qí dì. jīn jì běi lú xiàn gù chéng xī nán liù shí lǐ, yǒu gù shí mén, qù shuǐ sān bǎi bù, gài shuǐ dú liú yí, gù cè àn yě. jì shuǐ yòu běi jìng píng yīn chéng xī. chūn qiū xiāng gōng shí bā nián, jìn hóu chén yù jì hé, huì yú lǔ jì, xún jú liáng zhī méng, tóng fá qí, qí hóu yù zhū píng yīn zhě yě. dù yù yuē chéng zài lú xiàn gù chéng dōng běi, fēi yě. jīng xiāng fán yuē: píng yīn, qí dì yě. zài jì běi lú xiàn gù chéng xī nán shí lǐ. píng yīn chéng nán yǒu zhǎng chéng, dōng zhì hǎi, xī zhì jì, hé dào suǒ yóu, míng fáng mén, qù píng yīn sān lǐ. qí hóu qiàn fáng mén, jí cǐ yě. qí shuǐ yǐn jì, gù dú shàng cún. jīn fáng mén běi yǒu guāng lǐ, qí rén yán guǎng, yīn yǔ guāng tóng, jí chūn qiū suǒ wèi shǒu zhī guǎng lǐ zhě yě. yòu yún, wū shān zài píng yīn dōng běi, xī qí hóu dēng wàng jìn jūn, wèi zhòng ér guī. shī kuàng xíng bó wén niǎo wū zhī shēng, zhī qí shī qián dùn. rén wù xián lún, dì lǐ zhāo zhù, xián yú gàng shì dōng běi zhī zhèng yǐ. jīn wū shān zhī shàng yǒu shí shì, shì wèi zhī xiào zǐ táng. jì shuǐ yòu yí, è wèi méi hú, fāng sì shí yú lǐ. jì shuǐ yòu dōng běi jìng yuán miáo chéng xī, gù luò dāng chéng yě. fú tāo běi zhēng jì yuē: jì shuǐ yòu yǔ qīng hé hé liú, zhì luò dāng zhě yě. sòng wǔ dì xī zhēng zhǎng ān, lìng yuán miáo zhèn cǐ, gù sú yòu yǒu yuán miáo chéng zhī chēng. hé shuǐ zì sì dú kǒu dōng běi liú ér wèi jì. wèi tǔ dì jì yuē: méng jīn hé bié liú shí lǐ yǔ qīng shuǐ hé, luàn liú ér dōng, jìng luò dāng chéng běi, hēi bái yì liú, jīng wèi shū bié, ér dōng nán liú zhù yě.
又北過臨邑縣東，《地理志》曰：縣有濟水祠。王莽之谷城亭也。水有石門，以石為之，故濟水之門也。《春秋》隱公五年，齊、鄭會於石門，鄭車僨濟即於此也。京相璠曰：石門，齊地。今濟北盧縣故城西南六十里，有故石門，去水三百步，蓋水瀆流移，故側岸也。濟水又北徑平陰城西。《春秋》襄公十八年，晉侯沉玉濟河，會於魯濟，尋湨梁之盟，同伐齊，齊侯御諸平陰者也。杜預曰城在盧縣故城東北，非也。京相璠曰：平陰，齊地也。在濟北盧縣故城西南十里。平陰城南有長城，東至海，西至濟，河道所由，名防門，去平陰三里。齊侯塹防門，即此也。其水引濟，故瀆尚存。今防門北有光里，齊人言廣，音與光同，即《春秋》所謂守之廣里者也。又雲，巫山在平陰東北，昔齊侯登望晉軍，畏眾而歸。師曠、邢伯聞鳥烏之聲，知齊師潛遁。人物咸淪，地理昭著，賢於槓氏東北之證矣。今巫山之上有石室，世謂之孝子堂。濟水右迤，遏為湄湖，方四十餘里。濟水又東北徑垣苗城西，故洛當城也。伏韜《北征記》曰：濟水又與清河合流，至洛當者也。宋武帝西征長安，令垣苗鎮此，故俗又有垣苗城之稱。河水自四瀆口東北流而為濟。《魏土地記》曰：盟津河別流十里與清水合，亂流而東，徑洛當城北，黑白異流，涇渭殊別，而東南流注也。

yòu dōng běi guò lú xiàn běi, jì shuǐ dōng běi yǔ méi gōu hé, shuǐ shàng chéng méi hú, běi liú zhù jì. ěr yǎ yuē: shuǐ cǎo jiāo yuē méi, tōng gǔ zhě wēi. jiān wèi shè rén yuē: shuǐ zhōng yǒu cǎo mù wén hé yě. guō jǐng chún yuē: wēi, shuǐ biān tōng gǔ yě. shì míng yuē: méi, méi yě, lín shuǐ rú méi lín mù yě. jì shuǐ yòu jìng lú xiàn gù chéng běi, jì běi jùn zhì yě. hàn hé dì yǒng yuán èr nián, fēn tài shān zhì, gài yǐ jì shuǐ zài běi gù yě. jì shuǐ yòu jìng shén chéng běi. chéng jì shuǐ méi, gù dǐ gé yě. zhù ā rén sūn shén, jiāng jiā jū zhī, yǐ bì shí nán, yīn wèi zhī shén chéng yān. jì shuǐ yòu dōng běi yǔ zhōng chuān shuǐ hé, shuǐ dōng nán chū shān zài xiàn zhī fēn shuǐ lǐng, xī yī yuán liǎng fēn, quán liú bàn jiě, yì wèi zhī fēn liú jiāo. bàn shuǐ nán chū dà shān rén wèi, bàn shuǐ chū shān zài xiàn, xī běi liú jìng dōng tài yuán jùn nán, jùn zhì shān lú gù, běi yǔ bīn xī shuǐ hé. shuǐ chū nán gé mǎ shān bīn xī gǔ, běi jìng lú xiàn gù chéng běi chén dūn shù nán, xī běi liú yǔ zhōng chuān shuǐ hé, wèi zhī gé mǎ kǒu. qí shuǐ yòu běi jìng lú xiàn gù chéng dōng, ér běi liú rù jì, sú wèi zhī wèi shā gōu shuǐ. jì shuǐ yòu dōng běi, yòu huì yù shuǐ. shuǐ dǎo yuán tài shān lǎng gōng gǔ, jiù míng kūn ruì xī. yǒu shā mén zhú sēng lǎng, shǎo shì fú tú chéng, shuò xué yuān tōng, yóu míng qì wěi, yǐn yú cǐ gǔ, yīn wèi zhī lǎng gōng gǔ. gù chē pín qín shū yún: fú jiān shí, shā mén zhú sēng lǎng, cháng cóng yǐn shì zhāng jù hé yóu, jù hé cháng xué jū, ér lǎng jū kūn ruì shān, dà qǐ diàn shě, lián lóu lèi gé, suī sù shì bù tóng, bìng yǐ jìng wài zhì chēng. jí cǐ gǔ yě. shuǐ yì wèi zhī kūn ruì shuǐ yě. qí shuǐ xī běi liú jìng yù fú shān, yòu yuē yù shuǐ. yòu xī běi jìng liè shān dōng, yòu xī běi zhěn zhù ā xiàn gù chéng dōng, yě jǐng tíng xī. chūn qiū zhāo gōng èr shí wǔ nián, jīng shū qí hóu yàn gōng yú yě jǐng shì yě. chūn qiū xiāng gōng shí jiǔ nián, zhū hóu méng yú zhù kē, zuǒ chuán suǒ wèi dū yáng zhě yě. hàn xìng, gǎi zhī yuē ā yǐ. hàn gāo dì shí yī nián, fēng gāo yì wèi hóu guó, wáng mǎng zhī ān chéng zhě yě. gù sú wèi shì shuǐ wèi zhù ā jiàn shuǐ, běi liú zhù yú jì. jiàn wǔ wǔ nián, gěng yǎn dōng jī zhāng bù, cóng cháo yáng qiáo jì dù bīng, jí shì chù yě. jì shuǐ yòu dōng běi, luò shuǐ rù yān. shuǐ chū lì chéng xiàn gù chéng xī nán, quán yuán shàng fèn, shuǐ yǒng ruò lún. chūn qiū huán gōng shí bā nián, gōng huì qí hóu yú luò shì yě. sú wèi zhī wèi é jiāng shuǐ, yǐ quán yuán yǒu shùn fēi é yīng miào gù yě. chéng nán duì shān, shān shàng yǒu shùn cí, shān xià yǒu dà xué, wèi zhī shùn jǐng, yì yì máo shān yǔ jǐng zhī bǐ yǐ. shū, shùn gēng lì shān, yì yún zài cǐ, suǒ wèi xiáng yě. qí shuǐ běi wèi dà míng hú, xī jí dà míng sì, sì dōng běi liǎng miàn cè hú, cǐ shuǐ biàn chéng jìng tā yě. chí shàng yǒu kè tíng, zuǒ yòu qiū tóng, fù rì fǔ yǎng, mù duì yú niǎo, shuǐ mù míng sè, kě wèi háo liáng zhī xìng, wù wǒ wú wéi yǐ. hú shuǐ yǐn dú, dōng rù xī guō, dōng zhì lì chéng xī ér cè chéng běi zhù, bēi shuǐ shàng chéng dōng chéng, lì bǎ xià quán, quán yuán jìng fā. qí shuǐ běi liú jìng lì chéng dōng, yòu běi, yǐn shuǐ wèi liú bēi chí, zhōu liáo bīn yàn, gōng sī duō cuì qí shàng. fēn wèi èr shuǐ, yòu shuǐ běi chū, zuǒ shuǐ xī jìng lì chéng běi, xī běi wèi bēi, wèi zhī lì shuǐ, yǔ luò shuǐ huì. yòu běi, lì shuǐ zhī jīn. shǒu shòu lì shuǐ yú lì chéng dōng, dōng běi jìng dōng chéng xī ér běi chū guō, yòu běi zhù luò shuǐ. yòu běi, tīng shuǐ chū yān. luò shuǐ yòu běi liú zhù yú jì, wèi zhī luò kǒu yě. jì shuǐ yòu dōng běi, huá bù zhù shān dān jiāo xiù zé, bù lián qiū líng yǐ zì gāo hǔ yá jié lì, gū fēng tè bá yǐ cì tiān. qīng yá cuì fā, wàng tóng diǎn dài. shān xià yǒu huá quán, gù jīng xiāng fán chūn qiū tǔ dì míng yuē: huá quán, huá bù zhù shān xià quán shuǐ yě. chūn qiū zuǒ chuán chéng gōng èr nián, qí qǐng gōng yǔ jìn xì kè zhàn yú ān, qí shī bài jī, zhú zhī, sān zhōu huá bù zhù, féng chǒu fù yǔ gōng yì wèi, jiāng jí huá quán, cān guà yú mù ér zhǐ. chǒu fù shǐ gōng xià, rú huá quán qǔ yǐn, qí hóu yǐ miǎn. hán jué xiàn chǒu fù, xì zi jiāng lù zhī. hū yuē: zì jīn wú yǒu dài qí jūn rèn huàn zhě, yǒu yī yú cǐ, jiāng wèi lù yǐ. xì zǐ yuē: rén bù nán yǐ sǐ miǎn qí jūn, wǒ lù zhī bù xiáng, shè zhī yǐ quàn shì jūn zhě. nǎi miǎn zhī. jí huá shuǐ yě. běi jué tīng dú èr shí lǐ, zhù yú jì.
又東北過盧縣北，濟水東北與湄溝合，水上承湄湖，北流注濟。《爾雅》曰：水草交曰湄，通谷者微。犍為舍人曰：水中有草木文合也。郭景純曰：微，水邊通谷也。《釋名》曰：湄，眉也，臨水如眉臨目也。濟水又徑盧縣故城北，濟北郡治也。漢和帝永元二年，分泰山置，蓋以濟水在北故也。濟水又徑什城北。城際水湄，故邸閣也。祝阿人孫什，將家居之，以避時難，因謂之什城焉。濟水又東北與中川水合，水東南出山在縣之分水嶺，溪一源兩分，泉流半解，亦謂之分流交。半水南出大山人位，半水出山在縣，西北流徑東太原郡南，郡治山爐固，北與賓溪水合。水出南格馬山賓溪谷，北徑盧縣故城北、陳敦戍南，西北流與中川水合，謂之格馬口。其水又北徑盧縣故城東，而北流入濟，俗謂之為沙溝水。濟水又東北，右會玉水。水導源太山朗公谷，舊名琨瑞溪。有沙門竺僧朗，少事佛圖澄，碩學淵通，尤明氣緯，隱於此谷，因謂之朗公谷。故車頻《秦書》云：符堅時，沙門竺僧朗，嘗從隱士張巨和游，巨和常穴居，而朗居琨瑞山，大起殿舍，連樓累閣，雖素飾不同，並以靜外致稱。即此谷也。水亦謂之琨瑞水也。其水西北流徑玉符山，又曰玉水。又西北徑獵山東，又西北枕祝阿縣故城東，野井亭西。《春秋》昭公二十五年，《經》書齊侯唁公於野井是也。《春秋》襄公十九年，諸侯盟於祝柯，《左傳》所謂督陽者也。漢興，改之曰阿矣。漢高帝十一年，封高邑為侯國，王莽之安成者也。故俗謂是水為祝阿澗水，北流注於濟。建武五年，耿弇東擊張步，從朝陽橋濟渡兵，即是處也。濟水又東北，濼水入焉。水出歷城縣故城西南，泉源上奮，水涌若輪。《春秋》桓公十八年，公會齊侯於濼是也。俗謂之為娥姜水，以泉源有舜妃娥英廟故也。城南對山，山上有舜祠，山下有大穴，謂之舜井，抑亦茅山禹井之比矣。《書》，舜耕歷山，亦云在此，所未詳也。其水北為大明湖，西即大明寺，寺東北兩面側湖，此水便成淨他也。池上有客亭，左右楸桐，負日俯仰，目對魚鳥，水木明瑟，可謂濠梁之性，物我無違矣。湖水引瀆，東入西郭，東至歷城西而側城北注，陂水上承東城，歷把下泉，泉源競發。其水北流徑歷城東，又北，引水為流杯池，州僚賓燕，公私多萃其上。分為二水，右水北出，左水西徑歷城北，西北為陂，謂之歷水，與濼水會。又北，歷水枝津。首受歷水於歷城東，東北徑東城西而北出郭，又北注濼水。又北，聽水出焉。濼水又北流注於濟，謂之濼口也。濟水又東北，華不注山單椒秀澤，不連丘陵以自高；虎牙桀立，孤峰特拔以刺天。青崖翠發，望同點黛。山下有華泉，故京相璠《春秋土地名》曰：華泉，華不注山下泉水也。《春秋左傳》成公二年，齊頃公與晉郤克戰於鞍，齊師敗績，逐之，三周華不注，逢丑父與公易位，將及華泉，驂絓於木而止。丑父使公下，如華泉取飲，齊侯以免。韓厥獻醜父，郤子將戮之。呼曰：自今無有代其君任患者，有一於此，將為戮矣。郤子曰：人不難以死免其君，我戮之不祥，赦之以勸事君者。乃免之。即華水也。北絕聽瀆二十里，注於濟。

yòu dōng běi guò tái xiàn běi, jù hé shuǐ nán chū jī shān xī běi, běi jìng jù hé gù chéng xī. gěng yǎn zhī tǎo zhāng bù yě, shǒu jù lǐ. jí cǐ chéng yě. sān miàn yǒu chéng, xī yǒu shēn kēng, kēng xī jí yǎn suǒ yíng yě, yǔ fèi yì zhàn, zhǎn yì yú cǐ. jù hé shuǐ yòu běi hé guān lú shuǐ, shuǐ dǎo yuán mǎ ěr shān, běi jìng bó tíng chéng xī, xī běi liú zhì píng líng chéng, yǔ wǔ yuán shuǐ hé. shuǐ chū tán chéng nán píng zé zhōng, shì wèi zhī wǔ yuán yuān. běi jìng tán chéng dōng, sú wèi zhī bù chéng yě. yòu běi jìng dōng píng líng xiàn gù chéng xī. gù líng chéng yě, hòu nǎi jiā píng, tán guó yě. qí huán zhī chū guò tán, tán bù lǐ yān, lǔ zhuāng gōng jiǔ nián jí wèi, yòu bù cháo, shí nián miè zhī. chéng dōng mén wài yǒu lè ān rèn zhào xiān bēi, jì nán jùn zhì yě, hàn wén dì shí liù nián, zhì wèi wáng guó, jǐng dì èr nián wèi jùn, wáng mǎng gēng míng lè ān. qí shuǐ yòu běi jìng jù hé chéng dōng, hàn wǔ dì yǐ fēng chéng yáng qǐng wáng zǐ liú fā wèi hóu guó. qí shuǐ hé guān lú shuǐ, xī chū zhù jù hé shuǐ. jù hé shuǐ xī běi jìng tái xiàn gù chéng nán. hàn gāo dì liù nián, fēng dōng jùn wèi dài yě wèi hóu guó, wáng mǎng zhī tái zhì yě. qí shuǐ xī běi liú, bái yě quán shuǐ zhù zhī, shuǐ chū tái chéng xī nán bái yě quán běi, jìng liú shān xī běi liú, ér yòu zhù jù hé shuǐ. jù hé shuǐ yòu běi, tīng shuǐ zhù zhī shuǐ shàng chéng luò shuǐ, dōng liú běi qū, yòu dōng běi liú, zhù yú jù hé shuǐ, luàn liú yòu běi rù yú jì. jì shuǐ yòu dōng běi, hé qín gōu shuǐ, shuǐ chū tái xiàn gù chéng dōng nán, xī běi liú, jìng tái chéng dōng, yòu xī běi rù yú jì shuǐ.
又東北過台縣北，巨合水南出雞山西北，北徑巨合故城西。耿弇之討張步也，守巨里。即此城也。三面有城，西有深坑，坑西即弇所營也，與費邑戰，斬邑於此。巨合水又北合關盧水，水導源馬耳山，北徑博亭城西，西北流至平陵城，與武原水合。水出譚城南平澤中，世謂之武原淵。北徑譚城東，俗謂之布城也。又北徑東平陵縣故城西。故陵城也，後乃加平，譚國也。齊桓之出過譚，譚不禮焉，魯莊公九年即位，又不朝，十年滅之。城東門外有樂安任照先碑，濟南郡治也，漢文帝十六年，置為王國，景帝二年為郡，王莽更名樂安。其水又北徑巨合城東，漢武帝以封城陽頃王子劉發為侯國。其水合關盧水，西出注巨合水。巨合水西北徑台縣故城南。漢高帝六年，封東郡尉戴野為侯國，王莽之台治也。其水西北流，白野泉水注之，水出台城西南白野泉北，徑留山西北流，而右注巨合水。巨合水又北，聽水注之；水上承濼水，東流北屈，又東北流，注於巨合水，亂流又北入於濟。濟水又東北，合芹溝水，水出台縣故城東南，西北流，徑台城東，又西北入於濟水。

yòu dōng běi guò guǎn xiàn nán.
又東北過管縣南。

jì shuǐ dōng jìng xiàn gù chéng nán. hàn wén dì sì nián, fēng qí dào huì wáng zǐ bà jūn wèi hóu guó. yòu nà bǎi mài shuǐ, shuǐ chū tǔ gǔ xiàn gù chéng xī, shuǐ yuán fāng bǎi bù, bǎi quán jù chū, gù wèi zhī bǎi mài shuǐ. qí shuǐ xī běi liú, jìng yáng qiū xiàn gù chéng zhōng. hàn xiào wén dì sì nián, yǐ fēng qí dào huì wáng zǐ liú ān wèi yáng qiū hóu, shì wèi zhī zhāng qiū chéng, fēi yě. chéng nán yǒu nǚ láng shān, shān shàng yǒu shén cí, sú wèi zhī nǚ láng cí, zuǒ yòu mín sì yān. qí shuǐ xī běi chū chéng, běi jìng huáng jīn gù. gài zéi suǒ tún, gù gù dé míng yān. bǎi mài shuǐ yòu dōng běi liú zhù yú jì. jì shuǐ yòu dōng, yǒu yáng zhǔ gōu shuǐ, chū féng líng gù chéng xī nán èr shí lǐ, xī běi jìng tǔ gǔ chéng dōng, yòu xī běi jìng zhāng qiū chéng dōng, yòu běi jìng níng qī chéng xī, ér běi liú zhù yú jì shuǐ yě.
濟水東徑縣故城南。漢文帝四年，封齊悼惠王子罷軍為侯國。右納百脈水，水出土鼓縣故城西，水源方百步，百泉俱出，故謂之百脈水。其水西北流，徑陽丘縣故城中。漢孝文帝四年，以封齊悼惠王子劉安為陽丘侯，世謂之章丘城，非也。城南有女郎山，山上有神祠，俗謂之女郎祠，左右民祀焉。其水西北出城，北徑黃巾固。蓋賊所屯，故固得名焉。百脈水又東北流注於濟。濟水又東，有楊渚溝水，出逢陵故城西南二十里，西北徑土鼓城東，又西北徑章丘城東，又北徑寧戚城西，而北流注於濟水也。

yòu dōng guò liáng zōu xiàn běi, lǒng shuǐ nán chū zhǎng chéng zhōng, běi liú zhì bān yáng xiàn gù chéng xī, nán yǔ bān shuǐ huì, shuǐ chū xiàn dōng nán lóng shān, sú yì wèi zhī wèi zuǒ fù shuǐ, xī běi jìng qí chéng nán. wáng mǎng zhī jì nán tíng yě. yīng shào yuē: xiàn zài bān shuǐ zhī yáng, gù zī míng yān. qí shuǐ yòu nán qū, xī rén lǒng shuǐ. lǒng shuǐ běi jìng qí xiàn, xī běi liú zhì méng shuǐ kǒu, shuǐ chū xī nán jiǎ shān, dōng běi jìng méng shān xī, dōng běi rù yú lǒng shuǐ. lǒng shuǐ yòu xī běi zhì liáng zōu dōng nán, yǔ yú zi gōu shuǐ hé, shuǐ nán chū zhǎng bái shān dōng liǔ quán kǒu. shān, jí chén zhòng zi fū qī zhī suǒ yǐn yě. yú zǐ yuē: zhòng zi, qí guó zhī shì jiā, xiōng dài lù wàn zhōng, zhòng zi fēi ér bù shí, bì xiōng lí mǔ, jiā yú yú líng, jí cǐ chù yě. qí shuǐ yòu jìng yú líng xiàn gù chéng xī, wáng mǎng zhī yú lù yě. shì zǔ jiàn wǔ shí wǔ nián, gèng fēng zé xiāng hóu hóu bà zhī zǐ yù wèi hóu guó. qí shuǐ běi liú zhù yú lǒng shuǐ, lǒng shuǐ, jí gǔ yuán shuǐ yě. gù jīng xiāng yáo yuē: jì nán liáng zōu xiàn yǒu yuán shuǐ zhě yě. lǒng shuǐ yòu xī běi jìng liáng zōu xiàn gù chéng nán, yòu běi qū jìng qí chéng xī. hàn gāo zǔ liù nián, fēng wǔ hǔ wèi hóu guó, qí shuǐ běi zhù jì. chéng zhī dōng běi, yòu yǒu shí shuǐ xī běi zhù yān. yòu dōng běi guò lín jì xiàn nán, xiàn, gù dí yì yě, wáng mǎng gēng míng lì jū. hàn jì, ān dì yǒng chū èr nián, gǎi cóng jīn míng, yǐ lín jì gù. dì lǐ fēng sú jì yún: lè ān tài shǒu zhì. yàn mó qí jì yuē: yǒu nán běi èr chéng gé jì shuǐ, nán chéng jí bèi yáng xiàn zhī gù chéng yě, běi zhěn jì shuǐ. dì lǐ zhì yuē: hóu guó yě. rú chún yuē: yī zuò pí, yīn bà, jūn zhī bà yě. shǐ jì. jiàn yuán yǐ lái wáng zǐ hóu zhě nián biǎo yuē: hàn wǔ dì yuán shuò sì nián, fēng qí xiào shàng zi jìng hóu liú yàn zhī guó yě. jīn bó hǎi qiáo jùn zhì. jì shuǐ yòu dōng běi, yí wèi yuān zhū, wèi zhī píng zhōu. luò wò xiàn cè yǒu píng ān gù chéng, sú wèi zhī huì chéng, fēi yě. àn dì lǐ zhì, qiān shèng jùn yǒu píng ān xiàn, hóu guó yě, wáng mǎng yuē hóng mù yě. yīng shào yuē: bó chāng xiàn xī nán sān shí lǐ yǒu píng ān tíng, gù xiàn yě. shì shàng cún píng zhōu zhī míng yǐ. jì shuǐ yòu dōng běi jìng gāo chāng xiàn gù chéng xī. àn dì lǐ zhì, qiān shèng jùn yǒu gāo chāng xiàn, hàn xuān dì dì jié sì nián, fēng dǒng zhōng wèi hóu guó. shì wèi zhī mǎ chāng chéng, fēi yě. jì shuǐ yòu dōng běi jìng lè ān xiàn gù chéng nán. fú chēn qí jì yuē: bó chāng chéng xī běi wǔ shí lǐ yǒu nán běi èr chéng, xiāng qù sān shí lǐ, gé shí jì èr shuǐ. zhǐ cǐ wèi bó chāng běi chéng, fēi yě. lè ān yǔ bó chāng báo gū fēn shuǐ, jù tóng xī běi, báo gū qù qí chéng liù shí lǐ, lè ān yuè shuǐ chà yuǎn, yàn fēi yóu míng. bān gù yuē: qiān shèng jùn yǒu lè ān xiàn. yīng shào yuē: qǔ xiū lìng zhī míng yǐ. hàn wǔ dì yuán shuò wǔ nián, fēng lǐ cài wèi hóu guó. chéng xī sān lǐ yǒu rèn guāng děng zhǒng, guāng shì wǎn xiàn rén, bù dé wèi bó chāng míng yǐ. jì shuǐ yòu jìng báo gū chéng běi. hòu hàn jùn guó zhì yuē: bó chāng xiàn yǒu báo gū chéng. dì lǐ shū yuē: lǚ shàng fēng yú qí jùn báo gū. báo gū gù chéng zài lín zī xiàn xī běi wǔ shí lǐ, jìn jì shuǐ. shǐ qiān yuē: xiàn gōng xǐ báo gū. chéng nèi yǒu gāo tái. chūn qiū zhāo gōng èr shí nián, qí jǐng gōng yǐn yú tái shàng, yuē: gǔ ér bù sǐ, hé lè rú zhī. yàn píng zhòng duì yuē: xī shuǎng jiū shì shǐ tú zhī, jì cè yīn zhī, yǒu féng bó líng yòu yīn zhī, báo gū shì yòu yīn zhī, ér hòu tài gōng yīn zhī. chén yǐ wèi gǔ ruò bù sǐ, shuǎng jiū shì zhī lè, fēi jūn zhī lè. jí yú shì tái yě. jì shuǐ yòu dōng běi jìng láng yá gù xī ér dōng běi liú yě.
又東過梁鄒縣北，隴水南出長城中，北流至般陽縣故城西，南與般水會，水出縣東南龍山，俗亦謂之為左阜水，西北徑其城南。王莽之濟南亭也。應劭曰：縣在般水之陽，故資名焉。其水又南屈，西人隴水。隴水北徑其縣，西北流至萌水口，水出西南甲山，東北徑萌山西，東北入於隴水。隴水又西北至梁鄒東南，與魚子溝水合，水南出長白山東柳泉口。山，即陳仲子夫妻之所隱也。《盂子》曰：仲子，齊國之世家，兄戴祿萬鍾，仲子非而不食，避兄離母，家於於陵，即此處也。其水又徑於陵縣故城西，王莽之於陸也。世祖建武十五年，更封則鄉侯侯霸之子昱為侯國。其水北流注於隴水，隴水，即古袁水也。故京相瑤曰：濟南梁鄒縣有袁水者也。隴水又西北徑梁鄒縣故城南，又北屈徑其城西。漢高祖六年，封武虎為侯國，其水北注濟。城之東北，又有時水西北注焉。又東北過臨濟縣南，縣，故狄邑也，王莽更名利居。《漢記》，安帝永初二年，改從今名，以臨濟故。《地理風俗記》云：樂安太守治。晏謨《齊記》曰：有南北二城隔濟水，南城即被陽縣之故城也，北枕濟水。《地理志》曰：侯國也。如淳曰：一作疲，音罷，軍之罷也。《史記。建元以來王子侯者年表》曰：漢武帝元朔四年，封齊孝上子敬侯劉燕之國也。今渤海僑郡治。濟水又東北，迆為淵諸，謂之平州。漯沃縣側有平安故城，俗謂之會城，非也。按《地理志》，千乘郡有平安縣，侯國也，王莽曰鴻睦也。應劭曰：博昌縣西南三十里有平安亭，故縣也。世尚存平州之名矣。濟水又東北徑高昌縣故城西。案《地理志》，千乘郡有高昌縣，漢宣帝地節四年，封董忠為侯國。世謂之馬昌城，非也。濟水又東北徑樂安縣故城南。伏琛《齊記》曰：博昌城西北五十里有南、北二城，相去三十里，隔時、濟二水。指此為博昌北城，非也。樂安與博昌、薄姑分水，俱同西北，薄姑去齊城六十里，樂安越水差遠，驗非尤明。班固曰：千乘郡有樂安縣。應劭曰：取休令之名矣。漢武帝元朔五年，封李蔡為侯國。城西三里有任光等冢，光是宛縣人，不得為博昌明矣。濟水又徑薄姑城北。《後漢郡國志》曰：博昌縣有薄姑城。《地理書》曰：呂尚封於齊郡薄姑。薄姑故城在臨淄縣西北五十里，近濟水。史遷曰：獻公徙薄姑。城內有高台。《春秋》昭公二十年，齊景公飲於台上，曰：古而不死，何樂如之。晏平仲對曰：昔爽鳩氏始屠之，季萴因之，有逢伯陵又因之，薄姑氏又因之，而後太公因之。臣以為古若不死，爽鳩氏之樂，非君之樂。即於是台也。濟水又東北徑狼牙固西而東北流也。

yòu dōng běi guò lì xiàn xī, dì lǐ zhì, qí jùn yǒu lì xiàn, wáng mǎng zhī lì zhì yě. yàn mó yuē: xiàn zài qí chéng běi wǔ shí lǐ yě.
又東北過利縣西，《地理志》，齊郡有利縣，王莽之利治也。晏謨曰：縣在齊城北五十里也。

yòu dōng běi guò jiǎ xià yì, rù yú hé.
又東北過甲下邑，入於河。

jì shuǐ dōng běi zhì jiǎ xià yì nán, dōng lì láng huái xiàn gù chéng běi. dì lǐ fēng sú jì yuē: bó chāng dōng běi bā shí lǐ yǒu láng huái xiāng, gù xiàn yě. shān hǎi jīng yuē: jì shuǐ jué jù yě zhù bó hǎi, rù qí láng huái dōng běi zhě yě. yòu dōng běi, hé shuǐ zhī jīn zhù zhī, shuǐ jīng yǐ wèi rù hé, fēi yě. sī nǎi hé shuǐ zhù jì, fēi jì rù hé. yòu dōng běi rù hǎi. guō jǐng chún yuē: jì zì róng yáng zhì lè ān bó chāng rù hǎi. jīn hé jié, jì shuǐ réng liú bù jué, jīng yán rù hé, èr shuō bìng shī. rán hé shuǐ yú jì luò zhī běi, bié liú zhù hǎi. jīn suǒ chuò liú zhě, wéi luò shuǐ ěr, guō huò yǐ wèi jì zhù zhī, jí shí fēi yě. xún jīng mài shuǐ, bù rú shān jīng zhī wèi mì yǐ.
濟水東北至甲下邑南，東歷琅槐縣故城北。《地理風俗記》曰：博昌東北八十里有琅槐鄉，故縣也。《山海經》曰：濟水絕巨野注渤海，入齊琅槐東北者也。又東北，河水枝津注之，《水經》以為入河，非也。斯乃河水注濟，非濟入河。又東北入海。郭景純曰：濟自榮陽至樂安博昌入海。今河竭，濟水仍流不絕，《經》言入河，二說並失。然河水於濟、漯之北，別流注海。今所輟流者，惟漯水耳，郭或以為濟注之，即實非也。尋經脈水，不如《山經》之為密矣。

qí yī shuǐ dōng nán liú zhě, guò chéng shì xiàn nán, hé shuǐ fèn jì yú dìng táo dōng běi, dōng nán yòu hé huáng gōu zhī liú, sú wèi zhī jiè gōu yě. běi jìng yǐ shì xiàn gù chéng xī, yòu běi jìng jǐng shān dōng. wèi shī suǒ wèi jǐng shān yǔ jīng zhě yě. máo gōng yuē: jǐng shān, dà shān yě. yòu běi jìng chǔ qiū chéng xī. jùn guó zhì yuē: chéng wǔ xiàn yǒu chǔ qiū tíng. dù dǐng yún, chǔ qiū zài chéng wǔ xiàn xī nán, wèi yì gōng wèi dí suǒ miè, wèi wén gōng dōng xǐ dù hé, yě chù cáo yì, qí huán gōng chéng chǔ qiū yǐ qiān zhī. gù chūn qiū chēng xíng qiān rú guī, wèi guó wàng wáng. jí shī suǒ wèi shēng bǐ xū yǐ, yǐ wàng chǔ yǐ, wàng chǔ yǔ táng, jǐng shān yǔ jīng. gù zhèng xuán yán, guān qí páng yì jí shān chuān yě. yòu dōng běi jìng chéng wǔ chéng xī, yòu dōng běi jìng hòu chéng dōng. yí hòu xǐ yě, suǒ wèi xiáng yǐ. yòu dōng běi jìng liáng qiū chéng xī. dì lǐ zhì yuē: chāng yì xiàn yǒu liáng qiū xiāng. chūn qiū zhuāng gōng sān shí èr nián, sòng rén qí rén huì yú liáng qiū zhě yě. dù yù yuē: gāo píng chāng yì xiàn xī nán yǒu liáng qiū xiāng. yòu dōng běi yú chéng shì xiàn xī ér běi zhù hé shuǐ, hé shuǐ yòu dōng nán jìng chéng shì xiàn gù chéng nán. xiàn, jí chūn qiū zhī chéng qiū yě. gù dì lǐ fēng sú jì yuē: jì yīn chéng shì xiàn, gù sòng chéng qiū yì yě. hàn xiào jǐng zhōng wǔ nián, fēng liáng xiào wáng zǐ mǎi wèi hóu guó yě. dì lǐ zhì yuē: chéng shì xiàn, sì shuǐ dōng nán zhì wéi líng rù huái. jùn guó zhì yuē: chéng shì yǒu sì shuǐ. cǐ nǎi hé zé yě. shàng shū yǒu dǎo hé zé zhī shuō, zì táo qiū běi, dōng zhì yú hé, wú sì shuǐ zhī wén. yòu yuē: dǎo hé zé, bèi mèng zhū. mèng zhū zài suī yáng xiàn zhī dōng běi. kàn yīn shí sān zhōu jì yuē: bù yán rù ér yán bèi zhě, míng bù cháng rù yě. shuǐ shèng, fāng nǎi fù bèi yǐ. zé shuǐ miǎo màn, jù zhōng huái sì, gù zhì yǒu suī líng rù huái zhī yán, yǐ tōng bāo sì míng yǐ. rán zhū shuǐ zhù sì zhě duō bù zhǐ cǐ, kě yǐ zhōng guī sì shuǐ, biàn dé shàn tōng chēng yě. huò gèng yǒu sì shuǐ yì kě shì shuǐ zhī jiān qí mù, suǒ wèi xiáng yě.
其一水東南流者，過乘氏縣南，菏水分濟於定陶東北，東南右合黃溝枝流，俗謂之界溝也。北徑已氏縣故城西，又北徑景山東。《衛詩》所謂景山與京者也。毛公曰：景山，大山也。又北徑楚丘城西。《郡國志》曰：成武縣有楚丘亭。杜頂雲，楚丘在成武縣西南，衛懿公為狄所滅，衛文公東徙渡河，野處曹邑，齊桓公城楚丘以遷之。故《春秋》稱邢遷如歸，衛國忘亡。即《詩》所謂升彼虛矣，以望楚矣，望楚與堂，景山與京。故鄭玄言，觀其旁邑及山川也。又東北徑成武城西，又東北徑郈城東。疑郈徙也，所未詳矣。又東北徑梁丘城西。《地理志》曰：昌邑縣有梁丘鄉。《春秋》莊公三十二年，宋人、齊人會於梁丘者也。杜預曰：高平昌邑縣西南有梁丘鄉。又東北於乘氏縣西而北注菏水，菏水又東南徑乘氏縣故城南。縣，即《春秋》之乘丘也。故《地理風俗記》曰：濟陰乘氏縣，故宋乘丘邑也。漢孝景中五年，封梁孝王子買為侯國也。《地理志》曰：乘氏縣，泗水東南至唯陵入淮。《郡國志》曰：乘氏有泗水。此乃菏澤也。《尚書》有導菏澤之說，自陶丘北，東至於菏，無泗水之文。又曰：導菏澤，被孟豬。孟豬在睢陽縣之東北.闞駰《十三州記》曰：不言入而言被者，明不常入也。水盛，方乃覆被矣。澤水淼漫，俱鍾淮泗，故志有睢陵入淮之言，以通苞泗名矣。然諸水注泗者多不止此，可以終歸泗水，便得擅通稱也。或更有泗水亦可是水之兼其目，所未詳也。

yòu dōng guò chāng yì xiàn běi, hé shuǐ yòu dōng jìng chāng yì xiàn gù chéng běi. dì lǐ zhì yuē: xiàn, gù liáng yě. hàn jǐng dì zhōng liù nián, fēn liáng wèi shān yáng guó, wǔ dì tiān hàn sì nián, gèng wèi chāng yì guó, yǐ fēng chāng yì wáng bó, hè fèi, guó chú, yǐ wèi shān yáng jùn, wáng mǎng zhī jù yě jùn yě. hòu gèng wèi gāo píng jùn, hòu hàn yǎn zhōu zhì. xiàn lìng wáng mì, huái jīn yè dōng lái tài shǒu yáng zhèn, zhèn bù shòu, shì qí shèn sì zhī chù yě. dài chéng dōng běi yǒu jīn chéng, chéng nèi yǒu háng zhōu cì shǐ hé dōng xuē jì xiàng bēi, yǐ láng zhōng bài pàn lìng, gān lù jiàng yuán. xī píng sì nián qiān zhōu, míng nián gān lù fù jiàng diàn qián shù, cóng shì féng xún zhǔ bù huá cāo děng xiāng yǔ bāo shù, biǎo lēi táng zhèng. cì xī yǒu yǎn zhōu cì shǐ mào líng yáng shū gōng bēi, cóng shì sūn guāng děng yǐ jiàn níng sì nián lì, xī běi yǒu dōng tài shān chéng rén bān mèng jiān bēi, jiàn hé shí nián, shàng shū yòu chéng bài yǎn zhōu cì shǐ cóng shì qín rùn děng, kān shí sòng dé zhèng, bēi xián liè yān.
又東過昌邑縣北，菏水又東徑昌邑縣故城北。《地理志》曰：縣，故梁也。漢景帝中六年，分梁為山陽國，武帝天漢四年，更為昌邑國，以封昌邑王髆，賀廢，國除，以為山陽郡，王莽之巨野郡也。後更為高平郡，後漢沇州治。縣令王密，懷金謁東萊太守楊震，震不受，是其慎四知處也。大城東北有金城，城內有杭州刺史河東薛季像碑，以郎中拜判令，甘露降園。熹平四年遷州，明年甘露復降殿前樹，從事馮巡、主簿華操等相與褒樹，表勒棠政。次西有沇州刺史茂陵楊叔恭碑，從事孫光等以建寧四年立，西北有東太山成人班孟堅碑，建和十年，尚書右丞拜沇州刺史從事秦閏等，刊石頌德政，碑咸列焉。

yòu dōng guò jīn xiāng xiàn nán, jùn guó zhì yuē: shān yáng yǒu jīn xiāng xiàn. hé shuǐ jìng qí gù chéng nán, shì wèi zhī gù xiàn chéng běi yǒu jīn xiāng shān yě.
又東過金鄉縣南，《郡國志》曰：山陽有金鄉縣。菏水徑其故城南，世謂之故縣城北有金鄉山也。

yòu dōng guò dōng juàn xiàn běi, hé shuǐ yòu dōng jìng hàn píng dí jiāng jūn fú gōu hóu huái yáng zhū wěi zhǒng. mù běi yǒu shí miào. hé shuǐ yòu dōng jìng dōng mín jù gù chéng běi, gù sòng dì. chūn qiū xī gōng èr shí sān nián, qí hóu fá sòng wéi mín. shí sān zhōu jì yuē: shān yáng yǒu dōng mín xiàn, zōu yǎn yuē: yú dēng mín chéng yǐ wàng sòng dōu zhě yě. hòu hàn shì zǔ jiàn wǔ shí yī nián, fēng féng yì zhǎng zi zhāng wèi hóu guó.
又東過東絹縣北，菏水又東徑漢平狄將軍扶溝侯淮陽朱鮪冢。墓北有石廟。菏水又東徑東緡具故城北，故宋地。《春秋》僖公二十三年，齊侯伐宋圍緡。《十三州記》曰：山陽有東緡縣，鄒衍曰：余登緡城以望宋都者也。後漢世祖建武十一年，封馮異長子璋為侯國。

yòu dōng guò fāng yǔ xiàn běi, wèi hé shuǐ. hé shuǐ dōng jìng zhòng xiāng chéng nán, zuǒ chuán suǒ wèi zāng wén zhòng sù yú zhòng guǎn zhě yě. hé shuǐ yòu dōng jìng wǔ táng tíng běi, gōng fēng yǐ wèi jì shàng yì yě. chéng yǒu tái, gāo èr zhàng xǔ, qí xià lín shuǐ, xī lǔ hóu guān yú yú táng, wèi cǐ yě. zài fāng yǔ xiàn gù chéng běi shí lǐ. jīng suǒ wèi hé shuǐ yě. hé shuǐ yòu dōng jìng ní mǔ tíng běi. chūn qiū zuǒ chuán xī gōng qī nián, qiū, méng yú níng mǔ, móu fá zhèng yě. hé shuǐ yòu dōng yǔ jù yě huáng shuǐ hé, hé zé bié míng yě. huáng shuǐ shàng chéng jù zé zhū bēi, zé yǒu méng diàn máng bēi. huáng hú shuǐ dōng liú, wèi zhī huáng shuǐ, yòu yǒu xuē xùn zhū shuǐ, zì zhǔ lì xuē cūn qián, fēn wèi èr liú, yī shuǐ dōng zhù huáng shuǐ, yī shuǐ xī běi rù zé, jí hóng shuǐ yě. huáng shuǐ dōng nán liú, shuǐ nán yǒu hàn jīng zhōu cì shǐ lǐ gāng mù. gāng zì shū yì, shān yáng gāo píng rén, guǒ píng yuán nián zú. jiàn qí bēi. yǒu shí què cí táng shí shì sān jiān, chuán jià gāo zhàng yú, lòu shí zuō chuán wǎ wū, shī píng tiān zào, fāng jǐng cè hé liáng zhù, sì bì yǐn qǐ, diāo kè wèi jūn chén guān shǔ, guī lóng lín fèng zhī wén, fēi qín zǒu shòu zhī xiàng, zuò zhì gōng lì, bù shèn shāng huǐ. huáng shuǐ yòu dōng jìng jù yě xiàn běi. hé chéng tiān yuē, jù yě hú zé guǎng dà, nán tōng zhū sì, běi lián qīng jì, jiù xiàn gù chéng zhèng zài zé zhōng, gù yù zhì shù yú cǐ chéng, chéng zhī suǒ zài, zé jù yě zé yě. yǎn dōng běi chū wèi dà yě yǐ, xī xī shòu huò lín yú shì chù yě. huáng lǎn yuē: shān yáng jù yě xiàn yǒu jiān bì zhǒng, chóng jù dà xiǎo, yǔ bì zhǒng děng. chuán yán chī yóu yǔ huáng dì zhàn, kè zhī yú zhuō lù zhī yě, shēn tǐ yì chù, gù bié zàng yān. huáng shuǐ yòu dōng jìng xián tíng běi. chūn qiū huán gōng qī nián, jīng shū fén xián qiū zhě yě. shuǐ nán yǒu jīn xiāng shān, xiàn zhī dōng jiè yě. jīn xiāng shù shān, jiē kōng zhōng xué kǒu, wèi zhī suì yě. dài yán zhī xī zhēng jì yuē: jiāo shì shān běi shù lǐ, hàn sī lì xiào wèi lǔ jùn chuān shān dé bái shé bái tù, bù zàng, gèng zàng shān nán, záo ér dé jīn, gù yuē jīn xiāng shān. shān xíng jùn qiào, zhuàn qián yǒu shí cí shí miào, sì bì jiē qīng shí yǐn qǐ, zì shū qì yǐ lái, zhōng chén xiào zǐ zhēn fù kǒng zǐ jí dì zǐ qī shí èr rén xíng xiàng, xiàng biān jiē kè shí jì zhī, wén zì fēn míng, yòu yǒu shí chuáng, zhǎng bā chǐ, mó yíng xiān míng, kòu zhī shēng wén yuǎn jìn. shí tài wèi cóng shì zhōng láng fù zhēn zhī zī yì cān jūn zhōu ān mù chāi bài shí chuáng, gè qǔ qù, wèi lǔ shì zhī hòu suǒ sòng, èr rén bìng miǎn guān. jiāo shì shān dōng jí jīn xiāng shān yě, yǒu zhǒng, wèi zhī qín wáng líng, shān shàng èr bǎi bù dé zhǒng kǒu, qiàn shēn shí zhàng, liǎng bì jùn qiào, guǎng èr zhàng, rù xíng qī shí bù, dé shān mén, mén wài zuǒ yòu jiē yǒu kòng, kě róng wǔ liù shí rén, wèi zhī bái mǎ kōng, shān mén nèi èr zhàng, dé wài táng, wài táng zhī hòu, yòu dé nèi táng, guān zhě jiē zhí zhú ér xíng, suī wú tā diāo lòu, rán zhì shí shén jīng, huò yún shì hàn chāng yì āi wáng zhǒng, suǒ wèi xiáng yě. dōng nán yǒu fàn jù qīng zhǒng, míng jiàn yóu cún. jù qīng míng shì, shān yáng zhī jīn xiāng rén, hàn jīng zhōu cì shǐ, yǔ rǔ nán zhāng shào zhǎng shā chén píng zi shí jiāo, hào wèi sǐ yǒu yǐ. huáng shuǐ yòu dōng nán jìng rèn chéng jùn zhī kàng fù xiàn gù chéng xī, xià hòu shì zhī rèn guó yě. hàn zhāng dì yuán hé yuán nián, bié wèi rèn chéng zài běi, wáng mǎng zhī yán jiù tíng yě. xiàn yǒu shī tíng, chūn qiū zhī shī guó yě, wáng mǎng gèng zhī yuē shùn fù yǐ. dì lǐ zhì, dōng píng shǔ xiàn yě. shì zǔ jiàn wǔ èr nián, fēng liú lóng wèi hóu guó. qí shuǐ wèi zhī huán gōng gōu, nán zhì fāng yǔ xiàn, rù yú hé shuǐ. hé shuǐ yòu dōng jìng qín liáng, jiā àn jī shí yī lǐ, gāo èr zhàng, yán qín shǐ huáng dōng xún suǒ zào, yīn yǐ míng yān. hé shuǐ yòu dōng guò hú lù xiàn nán, dōng rù gàn sì shuǐ.
又東過方與縣北，為菏水。菏水東徑重鄉城南，《左傳》所謂臧文仲宿於重館者也。菏水又東徑武棠亭北，《公豐》以為濟上邑也。城有台，高二丈許，其下臨水，昔魯侯觀魚於棠，謂此也。在方與縣故城北十里。《經》所謂菏水也。菏水又東徑泥母亭北。《春秋左傳》僖公七年，秋，盟於寧母，謀伐鄭也。菏水又東與巨野黃水合，菏澤別名也。黃水上承巨澤諸陂，澤有蒙淀、盲陂。黃湖水東流，謂之黃水，又有薛訓諸水，自渚歷薛村前，分為二流，一水東注黃水，一水西北入澤，即洪水也。黃水東南流，水南有漢荊州刺史李剛墓。剛字叔毅，山陽高平人，裹平元年卒。見其碑。有石闕、祠堂、石室三間，椽架高丈余，鏤石作椽瓦屋，施平天造，方井側荷樑柱，四壁隱起，雕刻為君臣、官屬，龜龍、鱗鳳之文，飛禽、走獸之像，作制工麗，不甚傷毀。黃水又東徑巨野縣北。何承天曰，巨野湖澤廣大，南通洙、泗，北連清、濟，舊縣故城正在澤中，故欲置戍於此城，城之所在，則巨野澤也。衍東北出為大野矣，昔西狩獲鱗於是處也。《皇覽》曰：山陽巨野縣有肩髀冢，重聚大小，與髀冢等。傳言蚩尤與黃帝戰，克之於涿鹿之野，身體異處，故別葬焉。黃水又東徑咸亭北。《春秋》桓公七年，《經》書焚咸丘者也。水南有金鄉山，縣之東界也。金鄉數山，皆空中穴口，謂之隧也。戴延之《西征記》曰：焦氏山北數里，漢司隸校尉魯峻穿山得白蛇、白兔，不葬，更葬山南，鑿而得金，故曰金鄉山。山形峻峭，篆前有石祠、石廟，四壁皆青石隱起，自書契以來，忠臣、孝子、貞婦、孔子及弟子七十二人形像，像邊皆刻石記之，文字分明，又有石床，長八尺，磨瑩鮮明，叩之聲聞遠近。時太尉、從事中郎傅珍之咨議參軍周安穆拆敗石床，各取去，為魯氏之後所訟，二人並免官。焦氏山東即金鄉山也，有冢，謂之秦王陵，山上二百步得冢口，塹深十丈，兩壁峻峭，廣二丈，入行七十步，得埏門，門外左右皆有空，可容五六十人，謂之白馬空，埏門內二丈，得外堂，外堂之後，又得內堂，觀者皆執燭而行，雖無他雕鏤，然治石甚精，或雲是漢昌邑哀王冢，所未詳也。東南有范巨卿冢，名件猶存。巨卿名式，山陽之金鄉人，漢荊州刺史，與汝南張劭、長沙陳平子石交，號為死友矣。黃水又東南徑任城郡之亢父縣故城西，夏后氏之任國也。漢章帝元和元年，別為任城在北，王莽之延就亭也。縣有詩亭，《春秋》之詩國也，王莽更之曰順父矣。《地理志》，東平屬縣也。世祖建武二年，封劉隆為侯國。其水謂之桓公溝，南至方與縣，入於菏水。菏水又東徑秦梁，夾岸積石一里，高二丈，言秦始皇東巡所造，因以名焉。菏水又東過湖陸縣南，東入干泗水。

zé shuǐ suǒ zhōng yě. shàng shū yuē: fú yú huái sì, dá yú hé shì yě. dōng guān hàn jì yuē: sū mào shā huái yáng tài shǒu, dé qí jùn, yíng guǎng lè, dà sī mǎ wú hàn wéi mào, mào jiāng qí jīng bīng tū zhì hú líng, yǔ liú yǒng xiāng huì, jì yīn shān yáng jì bīng yú cǐ chù yě.
澤水所鍾也。《尚書》曰：浮於淮、泗，達於菏是也。《東觀漢記》曰：蘇茂殺淮陽太守，得其郡，營廣樂，大司馬吳漢圍茂，茂將其精兵突至湖陵，與劉永相會，濟陰山陽濟兵於此處也。

yòu dōng nán guò pèi xiàn dōng běi, jì yǔ sì luàn, gù jì nà hù chēng yǐ. dōng guān hàn jì. ān píng hóu gài yán chuán yuē: yán wèi hǔ yá dà jiāng jūn, yǔ yǒng děng zhàn, yǒng jūn fǎn zǒu, nì shuǐ zhě bàn, fù yǔ zhàn, lián pò zhī, suì píng pèi chǔ, lín huái xī jiàng. yán lìng pèi xiū gāo zǔ miào, zhì sè fū zhù zǎi lè rén, yīn zhāi jiè cí gāo miào yě.
又東南過沛縣東北，濟與泗亂，故濟納互稱矣。《東觀漢記。安平侯蓋延傳》曰：延為虎牙大將軍，與永等戰，永軍反走，溺水者半，復與戰，連破之，遂平沛、楚，臨淮悉降。延令沛修高祖廟，置嗇夫、祝宰、樂人，因齋戒祠高廟也。

yòu dōng nán guò liú xiàn běi, liú xiàn gù chéng, yì pèi sì jì, sòng yì yě, chūn qiū zuǒ chuán suǒ wèi qīn sòng lǚ liú yě. gù fán xiū bó bì dì fù yuē: cháo yú fā hū sì zhōu, xī yú sù yú liú xiāng zhě yě. zhāng liáng wěi shēn hàn zǔ, shǐ zì cǐ yǐ, zhōng yì qǔ fēng yān. chéng nèi yǒu zhāng liáng miào yě. yòu dōng guò péng chéng xiàn běi, huò shuǐ cóng xī lái zhù zhī.
又東南過留縣北，留縣故城，翼佩泗、濟，宋邑也，《春秋左傳》所謂侵宋呂留也。故繁休伯《避地賦》曰：朝余發乎泗洲，夕余宿於留鄉者也。張良委身漢祖，始自此矣，終亦取封焉。城內有張良廟也。又東過彭城縣北，獲水從西來注之。

jì shuǐ yòu nán jìng péng chéng xiàn gù chéng dōng běi yú, bù dōng guò yě. huò shuǐ zì xī zhù zhī, chéng běi zhěn shuǐ méi. jì shuǐ yòu nán jìng péng chéng xiàn gù chéng dōng, bù jìng qí běi yě, gài jīng wù zhèng.
濟水又南徑彭城縣故城東北隅，不東過也。獲水自西注之，城北枕水湄。濟水又南徑彭城縣故城東，不徑其北也，蓋《經》誤證。

yòu dōng nán guò xú xiàn běi, dì lǐ zhì yuē: lín huái jùn, hàn wǔ dì yuán shòu wǔ nián zhì, zhì xú xiàn, wáng mǎng gèng zhī yuē huái píng, xiàn yuē xú diào, gù xú guó yě. chūn qiū zhāo gōng sān shí nián, wú zi zhí zhōng wú zi, suì fá xú, fáng shān yǐ shuǐ zhī, suì miè xú. xú zi bēn chǔ, chǔ jiù xú fú jí, suì chéng yí yǐ chù zhī. zhāng huá bó wù zhì lù zhù zuò lìng shǐ máo wēn suǒ wèi sòng. liú chéng guó xú zhōu dì lǐ zhì yún: xú yǎn wáng zhī yì yán, xú jūn gōng rén shēn ér shēng luǎn, yǐ wèi bù xiáng, qì zhī yú shuǐ bīn. gū dú mǔ yǒu quǎn, míng yuē hú cāng, liè yú shuǐ cè, dé qì luǎn, xián yǐ lái guī, gū dú mǔ yǐ wèi yì, fù nuǎn zhī, suì chéng ér, shēng shí yǎn, gù yǐ wèi míng. xú jūn gōng zhōng wén zhī, nǎi gèng lù qǔ, zhǎng ér rén zhì, xí jūn xú guó. hòu hú cāng lín sǐ, shēng jué ér jiǔ wěi, shí huáng lóng yě. jiāng wáng zàng zhī xú zhōng, jīn jiàn yǒu gǒu lǒng yān. yǎn wáng zhì guó, rén yì zhe wén, yù zhōu xíng shàng guó, nǎi tōng gōu chén cài zhī jiān. dé zhū gōng shǐ, yǐ dé tiān ruì, suì yīn míng wèi hào, zì chēng xú yǎn wáng, jiāng huái zhū hóu fú cóng zhě sān shí liù guó. zhōu wáng wén zhī, qiǎn shǐ zhì chǔ, lìng fá zhī, yǎn wáng ài mín bù dòu, suì wèi chǔ bài, běi zǒu péng chéng wǔ yuán xiàn dōng shān xià, bǎi xìng suí zhě wàn shù. yīn míng qí shān wèi xú shān, shān shàng lì shí shì miào, yǒu shén líng, mín rén qǐng dǎo yān. yī wén jí shì, shì yǒu fú yàn, dàn shì dài mián yuǎn, nán yǐ xiáng yǐ. jīn xú chéng wài yǒu xú jūn mù, xī yán líng jì zǐ jiě jiàn yú cǐ, suǒ wèi bù wéi xīn xǔ yě.
又東南過徐縣北，《地理志》曰：臨淮郡，漢武帝元狩五年置，治徐縣，王莽更之曰淮平，縣曰徐調，故徐國也。《春秋》昭公三十年，吳子執鍾吾子，遂伐徐，防山以水之，遂滅徐。徐子奔楚，楚救徐弗及，遂城夷以處之。張華《博物志》錄著作令史茅溫所為送。劉成國《徐州地理志》云：徐偃王之異言，徐君宮人娠而生卵，以為不祥，棄之於水濱。孤獨母有犬，名曰鵠倉，獵於水側，得棄卵，銜以來歸，孤獨母以為異，覆暖之，遂成兒，生時偃，故以為名。徐君宮中聞之，乃更錄取，長而仁智，襲君徐國。後鵠倉臨死，生角而九尾，實黃龍也。僵王葬之徐中，今見有狗壟焉。偃王治國，仁義著聞，欲舟行上國，乃通溝陳、蔡之間。得朱弓矢，以得天瑞，遂因名為號，自稱徐偃王，江、淮諸侯服從者三十六國。周王聞之，遣使至楚，令伐之，偃王愛民不鬥，遂為楚敗，北走彭城武原縣東山下，百姓隨者萬數。因名其山為徐山，山上立石室廟，有神靈，民人請禱焉。依文即事，似有符驗，但世代綿遠，難以詳矣。今徐城外有徐君墓，昔延陵季子解劍於此，所謂不違心許也。

yòu dōng zhì xià pī suī líng xiàn nán, rù yú huái.
又東至下邳睢陵縣南，入於淮。

jì shuǐ yǔ sì shuǐ, hún tāo dōng nán liú, zhì jiǎo chéng, tóng rù huái. jīng shū suī líng, wù ěr.
濟水與泗水，渾濤東南流，至角城，同入淮。《經》書睢陵，誤耳。