shù shuǐ chū láng yá dōng guǎn xiàn xī běi shān, dà biàn shān yǔ xiǎo tài shān lián lù ér yì míng yě. yǐn kòng zhòng liú, jī yǐ chéng chuān. dōng nán liú, jìng pī xiāng nán, nán qù xiàn bā shí xǔ lǐ. chéng yǒu sān miàn ér bù zhōu yú nán, gù sú wèi zhī bàn chéng. shù shuǐ yòu dōng nán liú: zuǒ hé xiàn shuǐ. shuǐ běi chū dà xiàn shān, dōng nán liú, jìng pī xiāng dōng, dōng nán liú zhù yú shù shuǐ yě.
沭水出琅邪東莞縣西北山，大弁山與小泰山連麓而異名也。引控眾流，積以成川。東南流，徑邳鄉南，南去縣八十許里。城有三面而不周於南，故俗謂之半城。沭水又東南流：左合峴水。水北出大峴山，東南流，徑邳鄉東，東南流注於沭水也。

dōng nán guò qí xiàn dōng, shù shuǐ zuǒ yǔ jī shān zhī shuǐ hé. shuǐ dōng chū zhū xiàn xī jī shān, liú chéng zhī yǐ wèi xǔ yóu zhī suǒ yǐn yě, gèng wèi jù miù yǐ. qí shuǐ xī nán liú, zhù yú shù shuǐ yě.
東南過其縣東，沭水左與箕山之水合。水東出諸縣西箕山，劉澄之以為許由之所隱也，更為巨謬矣。其水西南流，注於沭水也。

yòu dōng nán guò jǔ xiàn dōng, dì lǐ zhì yuē: jǔ zi zhī guó, yíng xìng yě, shǎo hào hòu. liè nǚ chuán yuē: qí rén qǐ liáng zhí xí jǔ, zhàn sǐ, èr qí qī jiāng fù zhī, dào féng qí zhuāng gōng, gōng jiāng diào zhī. qǐ liáng qī yuē: rú zhí sǐ yǒu zuì, jūn hé rǔ mìng yān? rú zhí wú zuì, yǒu xiān rén zhī bì lú zài xià, qiè bù gǎn yǔ jiāo diào. gōng xuán chē diào zhū shì, qī nǎi kū yú chéng xià, qī rì ér chéng bēng. gù qín cāo yún: zhí sǐ, qī yuán qín zuò gē yuē: lè mò lè xī xīn xiāng zhī, bēi mò bēi xī shēng bié lí. āi gǎn huáng tiān, chéng wèi zhī duò. jí shì chéng yě. qí chéng sān chóng, bìng xī suì jùn, wéi nán kāi yī mén. nèi chéng fāng shí èr lǐ, guō zhōu sì shí xǔ lǐ. shī zǐ yuē: jǔ jūn hǎo guǐ wū ér guó wáng. wú zhī zhī nán, xiǎo bái bēn yān. lè yì gōng qí, shǒu xiǎn quán guó. qín shǐ huáng xiàn zhī. hàn xìng, yǐ wèi chéng yáng guó, fēng zhū xū hóu zhāng zhì jǔ. wáng mǎng zhī jǔ líng yě. guāng wǔ hé chéng yáng yīn wèi láng yá guó, yǐ fēng huáng zǐ jīng, yǎ hǎo gōng shì, qióng jí jì qiǎo, bì dài shì yǐ jīn yín. míng dì shí, jīng bù ān jǔ, yí zhì kāi yáng yǐ. shù shuǐ yòu nán, yuán gōng shuǐ dōng chū qīng shān, zūn kūn wéi ér zhù shù. shù shuǐ yòu nán, xún shuǐ zhù zhī. shuǐ chū yú jù gōng zhī shān, xī nán liú, jiù yè yǐ gài tián, dōng xī èr shí lǐ, nán běi shí wǔ lǐ. xún shuǐ yòu xī nán liú rù shù, shù shuǐ yòu nán yǔ gé bēi shuǐ huì. shuǐ fā sān zhù shān, xī nán liú, jìng pì tǔ chéng nán, shì wèi zhī pì yáng chéng. shǐ jì. jiàn yuán yǐ lái wáng zǐ hóu zhě nián biǎo yuē: hàn wǔ dì yuán shuò èr nián, fēng chéng yáng gòng wáng zǐ jié hóu liú zhuàng wèi hóu guó yě. qí shuǐ yú yì, jī yǐ wèi bēi, wèi zhī pì yáng hú. xī nán liú, zhù yú shù shuǐ yě.
又東南過莒縣東，《地理志》曰：莒子之國，盈姓也，少昊後。《列女傳》曰：齊人杞梁殖襲莒，戰死，二其妻將赴之，道逢齊莊公，公將吊之。杞梁妻曰：如殖死有罪，君何辱命焉？如殖無罪，有先人之敝廬在下，妾不敢與郊吊。公旋車吊諸室，妻乃哭於城下，七日而城崩。故《琴操》云：殖死，妻援琴作歌曰：樂莫樂兮新相知，悲莫悲兮生別離。哀感皇天，城為之墮。即是城也。其城三重，並悉祟峻，惟南開一門。內城方十二里，郭周四十許里。《尸子》曰：莒君好鬼巫而國亡。無知之難，小白奔焉。樂毅攻齊，守險全國。秦始皇縣之。漢興，以為城陽國，封朱虛侯章治莒。王莽之莒陵也。光武合城陽因為琅邪國，以封皇子京，雅好宮室，窮極伎巧，壁帶飾以金銀。明帝時，京不安莒，移治開陽矣。沭水又南，袁公水東出清山，遵坤維而注沭。沭水又南，潯水注之。水出於巨公之山，西南流，舊堨以溉田，東西二十里，南北十五里。潯水又西南流入沭，沭水又南與葛陂水會。水發三柱山，西南流，徑闢土城南，世謂之辟陽城。《史記。建元以來王子侯者年表》曰：漢武帝元朔二年，封城陽共王子節侯劉壯為侯國也。其水於邑，積以為陂，謂之辟陽湖。西南流，注於沭水也。

yòu nán guò yáng dōu xiàn dōng, rù yú yí.
又南過陽都縣東，入於沂。

shù shuǐ zì yáng dōu xiàn yòu nán, huì wǔ yáng gōu shuǐ. shuǐ dōng chū cāng shān, shān shàng yǒu gù chéng, shì wèi zhī jiān gōng chéng, fēi yě. jí gǔ yǒu lì chéng yǐ. hàn wǔ dì yuán shuò sì nián, fēng chéng yáng gòng wáng zǐ liú dīng wèi hóu guó yě. qí chéng yīn shān wèi jī, shuǐ dǎo shān xià xī běi liú, wèi zhī wǔ yáng gōu. yòu xī zhì jí qiū xiàn, zhù yú shù. shù shuǐ yòu nán jìng dōng hǎi jùn jí qiū xiàn, gù chūn qiū zhī zhù qiū yě. huán gōng wǔ nián, jīng shū: qí hóu zhèng bó rú jì, chéng zhù qiū. zuǒ chuán yuē: qí zhèng cháo jì, yù xí zhī. hàn lì wèi xiàn, wáng mǎng gèng zhī yuē jiù xìn yě. jùn guó zhì yuē: zì dōng hǎi fēn shǔ láng yá. kàn yīn yuē: jí zhù lǔ zhī yīn, gài zì chéng dú biàn yǐ. shù shuǐ yòu nán jìng dōng hǎi hòu qiū xiàn, wáng mǎng gèng zhī yuē zhù qí tíng yě. fēn wèi èr dú, yī dú xī nán chū, jīn wú shuǐ, shì wèi zhī kū shù. yī dú nán jìng jiàn líng xiàn gù chéng dōng, hàn jǐng dì liù nián, fēng wèi wǎn wèi hóu guó, wáng mǎng gèng zhī yuē fù tíng yě. shù shuǐ yòu nán jìng jiàn líng shān xī. wèi zhèng guāng zhōng, qí wáng zhī zhèn xú zhōu yě, lì dà yè, è shuǐ xī liú, liǎng dú zhī huì, zhì chéng fáng zhī, yuē qū shù xū. zì yè liú sān shí lǐ, xī zhù shù shuǐ jiù dú, wèi zhī xīn qú. jiù dú zì hòu qiū xī nán chū, zuǒ huì xīn qú, nán rù huái yáng sù yù xiàn, zhù sì shuǐ. dì lǐ zhì suǒ wèi zhì xià pī zhù sì zhě yě. jīng yán yú yáng dōu rù yí, fēi yǐ. shù shuǐ zuǒ dú zì dà yàn shuǐ duàn, gù dú dōng nán chū, sāng yàn shuǐ zhù zhī. shuǐ chū xiāng bì xiàn, quán liú dōng zhù shù dú, yòu nán, zuǒ hé héng gōu shuǐ, shuǐ fā dú yòu, dōng rù shù zhī gù dú. yòu nán jì yú è, qí shuǐ xī nán liú, jìng sī wú shān dōng. yòu jìng sī wú xiàn gù chéng xī. chūn qiū zuǒ chuán, chǔ zhí zhōng wú zi yǐ wèi sī wú xiàn, wáng mǎng gèng zhī yuē xī wú yě. yòu xī nán zhì sù yù zhù sì shuǐ yě. shù shuǐ gù dú, zì xià yàn, dōng nán jìng sī wú chéng dōng, yòu dōng nán lì zhā kǒu chéng zhōng. zhā shuǐ chū yú chǔ zhī zǔ dì. chūn qiū xiāng gōng shí nián, jīng shū gōng yǔ jìn jí zhū hóu huì wú yú zhā. jīng xiāng fán yuē: sòng dì. jīn péng chéng bī yáng xiàn xī běi yǒu zū shuǐ gōu, qù bī yáng bā shí lǐ. dōng nán liú, jìng fù yáng xiàn gù chéng dōng běi. dì lǐ zhì yuē: gù bī yáng guó yě. chūn qiū zuǒ chuán xiāng gōng shí nián xià, sì yuè wù wǔ, huì yú zhā. jìn xún yǎn shì gài qǐng fá bī yáng ér fēng sòng xiàng xū yān. xún yíng yuē: chéng xiǎo ér gù, shèng zhī bù wǔ, fú shèng wèi xiào. gù qǐng, bǐng yín, wéi zhī, fú kè. mèng shì zhī chén qín jǐn fù, niǎn zhòng rú yì. bī yáng rén qǐ mén, zhū hóu zhī shì mén yān. xiàn mén fā, zōu rén hé jué zhī yǐ chū mén zhě. dí sī mí jiàn dà chē zhī lún, ér méng zhī yǐ jiǎ, yǐ wèi lǔ, zuǒ zhí zhī, yòu bá jǐ, yǐ chéng yī duì. yú xiàn zǐ yuē: shī suǒ wèi yǒu lì rú hǔ zhě yě. zhǔ rén xiàn bù, jǐn fù dēng zhī, jí dié ér jué zhī, zhuì, zé yòu xiàn zhī. sū ér fù shàng zhě sān. zhǔ rén cí yān, nǎi tuì, dài qí duàn yǐ xùn yú jūn sān rì. zhū hóu zhī shī jiǔ yú bī yáng, qǐng guī. zhì bó nù yuē: qī rì bù kè, ěr hū qǔ zhī, yǐ xiè zuì yě. xún yǎn shì gài gōng zhī, qīn shòu shǐ shí, suì miè zhī, yǐ bī yáng zi guī, xiàn yú wǔ guān, wèi zhī yí fú. bī yáng, yún xìng yě. hàn yǐ wèi xiàn, hàn wǔ dì yuán shuò sān nián, fēng qí xiào wáng zǐ liú jiù wèi hóu guó, wáng mǎng gèng zhī yuē fǔ yáng yě. jùn guó zhì yuē: bī yáng yǒu zhā shuǐ. zhā shuǐ yòu dōng nán, luàn yú yí ér zhù yú shù, wèi zhī zhā kǒu, chéng dé qí míng yǐ. dōng nán zhì qú xiàn, rù yóu zhù hǎi yě.
沭水自陽都縣又南，會武陽溝水。水東出倉山，山上有故城，世謂之監宮城，非也。即古有利城矣。漢武帝元朔四年，封城陽共王子劉釘為侯國也。其城因山為基，水導山下西北流，謂之武陽溝。又西至即丘縣，注於沭。沭水又南徑東海郡即丘縣，故《春秋》之祝丘也。桓公五年，《經》書：齊侯、鄭伯如紀，城祝丘。《左傳》曰：齊鄭朝紀，欲襲之。漢立為縣，王莽更之曰就信也。《郡國志》曰：自東海分屬琅邪。闞駰曰：即祝魯之音，蓋字承讀變矣。沭水又南徑東海厚丘縣，王莽更之曰祝其亭也。分為二瀆，一瀆西南出，今無水，世謂之枯沭。一瀆南徑建陵縣故城東，漢景帝六年，封衛綰為侯國，王莽更之曰付亭也。沭水又南徑建陵山西。魏正光中，齊王之鎮徐州也，立大堨，遏水西流，兩瀆之會，置城防之，曰曲沭戌。自堨流三十里，西注沭水舊瀆，謂之新渠。舊瀆自厚丘西南出，左會新渠，南入淮陽宿預縣，注泗水。《地理志》所謂至下邳注泗者也。《經》言於陽都入沂，非矣。沭水左瀆自大堰水斷，故瀆東南出，桑堰水注之。水出襄賁縣，泉流東注沭瀆，又南，左合橫溝水，水發瀆右，東入沭之故瀆。又南暨於遏，其水西南流，徑司吾山東。又徑司吾縣故城西。《春秋左傳》，楚執鍾吾子以為司吾縣，王莽更之曰息吾也。又西南至宿預注泗水也。沭水故瀆，自下堰，東南徑司吾城東，又東南歷柤口城中。柤水出於楚之祖地。《春秋》襄公十年，《經》書公與晉及諸侯會吳於柤。京相璠曰：宋地。今彭城逼陽縣西北有租水溝，去逼陽八十里。東南流，徑傅陽縣故城東北。《地理志》曰：故逼陽國也。《春秋左傳》襄公十年夏，四月戊午，會於柤。晉荀偃、士匄請伐逼陽而封宋向戌焉。荀營曰：城小而固，勝之不武，弗勝為笑。固請，丙寅，圍之，弗克。孟氏之臣秦堇父，輦重如役。逼陽人啟門，諸侯之士門焉。縣門發，鄹人紇抉之以出門者。狄虒彌建大車之輪，而蒙之以甲，以為櫓，左執之，右拔戟，以成一隊。盂獻子曰：《詩》所謂有力如虎者也。主人縣布，堇父登之，及堞而絕之，墜，則又縣之。蘇而復上者三。主人辭焉，乃退，帶其斷以徇於軍三日。諸侯之師久於逼陽，請歸。智伯怒曰：七日不克，爾乎取之，以謝罪也。荀偃、士匄攻之，親受矢石，遂滅之，以逼陽子歸，獻於武官，謂之夷俘。逼陽，妘姓也。漢以為縣，漢武帝元朔三年，封齊孝王子劉就為侯國，王莽更之曰輔陽也。《郡國志》曰：逼陽有柤水。柤水又東南，亂於沂而注於沭，謂之柤口，城得其名矣。東南至朐縣，入游注海也。

jù yáng shuǐ chū zhū xū xiàn tài shān běi, guò qí xiàn xī, tài shān, jí dōng xiǎo tài shān yě. jù yáng shuǐ, jí guó yǔ suǒ wèi jù shuǐ yǐ. yuán hóng wèi zhī jù mèi, wáng sháo zhī yǐ wèi jù miè, yì huò yuē qú mí, jiē yī shuǐ yě, ér guǎng qí mù yān. qí shuǐ běi liú, jìng zhū xū xiàn gù chéng xī. hàn huì dì èr nián, fēng qí dào huì wáng zǐ liú zhāng wèi hóu guó. dì lǐ fēng sú jì yuē: dān shān zài xī nán, dān shuǐ suǒ chū, dōng rù hǎi. dān shuǐ yóu zhū xū qiū fù yǐ, gù yán zhū xū. chéng xī yǒu zhǎng bǎn yuǎn jùn, míng wèi pò chē. xiàn chéng dōng běi èr shí lǐ yǒu dān shān, shì wèi zhī fán shān, xiàn zài xī nán, fēi shān yě. dān fán zì xiāng lèi, yīn cóng zì biàn yě. dān shuǐ yǒu èr yuán, gè dǎo yī shān, shì wèi zhī dōng dān xī dān shuǐ yě. xī dān shuǐ zì fán shān běi liú, jìng jù xiàn gù chéng dōng, dōng dān shuǐ zhù zhī. shuǐ chū fāng shān, shān yǒu èr shuǐ, yī shuǐ jí dōng dān shuǐ yě. běi jìng xiàn, hé xī dān shuǐ ér luàn liú, yòu dōng běi chū jìng qi báo jiàn běi. qi shuǐ yì chū fāng shān, liú rù píng shòu xiàn, jī ér wèi qīng, shuǐ shèng zé běi zhù, dōng nán liú, qū ér dōng běi liú, jìng píng shòu xiàn gù chéng xī, ér běi rù dān shuǐ, wèi zhī yú hé kǒu. dān shuǐ yòu dōng běi jìng wàng hǎi tái dōng, dōng běi zhù hǎi, gài yì xiàn suǒ shì zhě yě.
巨洋水出朱虛縣泰山北，過其縣西，泰山，即東小泰山也。巨洋水，即《國語》所謂具水矣。袁宏謂之巨昧，王韶之以為巨蔑，亦或曰朐瀰，皆一水也，而廣其目焉。其水北流，徑朱虛縣故城西。漢惠帝二年，封齊悼惠王子劉章為侯國。《地理風俗記》曰：丹山在西南，丹水所出，東入海。丹水由朱虛丘阜矣，故言朱虛。城西有長坂遠峻，名為破車。峴城東北二十里有丹山，世謂之凡山，縣在西南，非山也。丹、凡字相類，音從字變也。丹水有二源，各導一山，世謂之東丹、西丹水也。西丹水自凡山北流，徑劇縣故城東，東丹水注之。水出方山，山有二水，一水即東丹水也。北徑縣，合西丹水而亂流，又東北出徑渏薄澗北。渏水亦出方山，流入平壽縣，積而為清，水盛則北注，東南流，屈而東北流，徑平壽縣故城西，而北入丹水，謂之魚合口。丹水又東北徑望海台東，東北注海，蓋亦縣所氏者也。

yòu běi guò lín xiōng xiàn dōng, jù yáng shuǐ zì zhū xū běi rù lín qú xiàn, xūn yě quán shuǐ zhù zhī, shuǐ chū xī xī, fēi quán cè lài, yú qióng kǎn zhī xià, quán xī zhī shàng. yuán lù zhī cè, yǒu yī cí, mù zhī wèi yě quán cí. àn guǎng yǎ, jīn shén wèi zhī qīng míng, sī dì gài gǔ yě guān suǒ zài, gù shuǐ qǔ chēng yān. shuǐ sè chéng míng, ér qīng líng tè yì, yuān wú qián shí, qiǎn lòu shā wén, zhōng yǒu gǔ tán, cān chà xiāng duì, hòu rén wēi jiā gōng shì, yǐ wèi xī yóu zhī chù. nán běi suì àn líng kōng, shū mù jiāo hé. xiān gōng yǐ tài hé zhōng, zuò zhèn hǎi dài, yú zǒng jiǎo zhī nián, shì jié dōng zhōu. zhì ruò yán xià huǒ liú, xián jū juàn xiǎng, tí qín mìng yǒu, xī yú yǒng rì, guì sǔn xún bō, qīng lín wěi làng, qín gē jì qià, huān qíng yì chàng, shì yān qī jì, shí kě píng jīn. xiǎo dōng yǒu yī hú, jiā ráo xiān sǔn, fěi zhí fāng qí sháo yào, shí yì jié bìng fēi lín. qí shuǐ dōng běi liú rù jù yáng, wèi zhī xūn yě quán. yòu jìng lín qú xiàn gù chéng dōng. chéng, gǔ bó shì pián yì yě. hàn wǔ dì yuán shuò yuán nián, fēng zāi chuān yì wáng zǐ liú nú wèi hóu guó. yīng shào yuē: lín qú, shān míng yě. gù xiàn shì zhī. qú yì shuǐ míng, qí chéng cè lín qú chuān, shì yǐ wáng mǎng yòng biǎo jué chēng yān. chéng shàng xià yán shuǐ, xī shì liú wǔ huáng běi fá guǎng gù, yíng lěi suǒ zài yǐ. jù yáng yòu dōng běi jìng wěi sù shān dōng, gū fù xiù lì, xíng ruò wěi sù. yòu dōng běi, yáng shuǐ zhù zhī. shuǐ xī chū shí gāo shān xī běi shí jiàn kǒu, dōng nán jìng féng shān cí xī. yáng shuǐ yòu dōng nán, lì féng shān xià, jí shí gāo shān yě. shān lù sān chéng, bì lì zhí shàng, shān shàng yǒu shí gǔ, míng zé nián xiōng. guō yuán shēng xù shù zhēng jì yuē: féng shān zài guǎng gù nán sān shí lǐ, yǒu cí bìng shí gǔ, qí dì jiāng luàn, shí rén zhé dǎ shí gǔ, shēng wén shù shí lǐ. yáng shuǐ lì qí yīn ér dōng běi liú, shì wèi zhī shí gōu shuǐ. dōng běi liú, chū yú wěi sù shān běi, ér dōng zhù yú jù yáng, wèi zhī shí gōu kǒu. rán shì shuǐ xià liú, yì yǒu shí tōng sāi, jí qí chūn xià shuǐ fàn, chuān lán wú chuò, yì huò wèi zhī wèi lóng quán shuǐ. dì lǐ zhì: shí gāo shān, yáng shuǐ suǒ chū shì yě. jīn yú cǐ xiàn, wéi shì dú dāng zhī, shì fú qún zhèng yǐ. jù yáng shuǐ yòu dōng běi, dé pī quán kǒu, quán yuán xī chū píng dì, dōng liú zhù yú jù yáng shuǐ. jù yáng shuǐ yòu běi huì jiàn dé shuǐ, shuǐ xī fā féng shān fù, ér dōng liú rù jù yáng shuǐ yě.
又北過臨胸縣東，巨洋水自朱虛北入臨朐縣，熏冶泉水注之，水出西溪，飛泉側瀨，於窮坎之下，泉溪之上。源麓之側，有一祠，目之為冶泉祠。按《廣雅》，金神謂之清明，斯地蓋古冶官所在，故水取稱焉。水色澄明，而清泠特異，淵無潛石，淺鏤沙文，中有古壇，參差相對，後人微加功飾，以為嬉遊之處。南北邃岸凌空，疏木交合。先公以太和中，作鎮海岱，余總角之年，侍節東州。至若炎夏火流，閒居倦想，提琴命友，嬉娛永日，桂筍尋波，輕林委浪，琴歌既洽，歡情亦暢，是焉棲寄，實可憑衿。小東有一湖，佳饒鮮筍，匪直芳齊芍藥，實亦潔並飛鱗。其水東北流入巨洋，謂之熏冶泉。又徑臨朐縣故城東。城，古伯氏駢邑也。漢武帝元朔元年，封菑川懿王子劉奴為侯國。應劭曰：臨朐，山名也。故縣氏之。朐亦水名，其城側臨朐川，是以王莽用表厥稱焉。城上下沿水，悉是劉武皇北伐廣固，營壘所在矣。巨洋又東北徑委粟山東，孤阜秀立，形若委粟。又東北，洋水注之。水西出石膏山西北石澗口，東南徑逢山祠西。洋水又東南，歷逢山下，即石膏山也。山麓三成，壁立直上，山上有石鼓，鳴則年凶。郭緣生《續述征記》曰：逢山在廣固南三十里，有祠並石鼓，齊地將亂，石人輒打石鼓，聲聞數十里。洋水歷其陰而東北流，世謂之石溝水。東北流，出於委粟山北，而東注於巨洋，謂之石溝口。然是水下流，亦有時通塞，及其春夏水泛，川瀾無輟，亦或謂之為龍泉水。《地理志》：石膏山，洋水所出是也。今於此縣，惟是瀆當之，似符群證矣。巨洋水又東北，得邳泉口，泉源西出平地，東流注於巨洋水。巨洋水又北會建德水，水西發逢山阜，而東流入巨洋水也。

yòu běi guò jù xiàn xī, jù yáng shuǐ yòu dōng běi hé kāng làng shuǐ, shuǐ fā xiàn xī nán shān, wú shì shù mù, ér yuán qiào gū zhì, cuán wán fēn lì. zuǒ sī qí dōu fù yuē lǐng zhèn qí zuǒ shì yě. kāng làng shuǐ běi liú, zhù yú jù yáng. jù yáng yòu dōng běi jìng jù xiàn gù chéng xī, gǔ jì guó yě. chūn qiū zhuāng gōng sì nián, jì hóu bù néng xià qí, yǐ yǔ dì jì dà qù qí guó, wéi qí nán yě. hòu gǎi yuē jù, gù lǔ lián zǐ yuē: qú jù zhī rén, biàn zhě yě. hàn wén dì shí bā nián, bié wèi zāi chuān guó, hòu bìng běi hǎi. hàn wǔ dì yuán shuò èr nián, fēng zāi chuān yì wáng zǐ liú cuò wèi hóu guó, wáng mǎng gèng zhī yuē yú xiàn yě. chéng zhī běi cè yǒu gù tái, tái xī yǒu fāng chí. yàn mó yuē: xī qù qí chéng jiǔ shí qī lǐ, gěng yǎn pò zhāng bù yú lín zī, zhuī zhì jù yáng shuǐ shàng, jiāng shī xiāng shǔ. jí shì shuǐ yě. jù yáng yòu dōng běi jìng jìn lóng xiāng jiāng jūn yōu zhōu cì shǐ pì lǘ hún mù dōng, ér dōng běi liú. mù cè yǒu yī fén, shén gāo dà, shí rén xián wèi zhī wèi mǎ líng, ér bù zhī shuí zhī qiū lǒng yě. jù yáng shuǐ yòu dōng běi jìng yì xiàn gù chéng dōng, wáng mǎng gèng zhī yuē dí dàng yě. yàn mó yuē: nán qù qí chéng wǔ shí lǐ, sī mǎ xuān wáng dài gōng sūn yuān, běi xǐ fēng rén zhù yú cǐ chéng, suì gǎi míng wèi nán fēng chéng yě. yòu dōng běi jī ér wèi tán, zhī jīn chū yān wèi zhī bǎi chǐ gōu, xī běi liú, jìng běi yì dū chéng. hàn wǔ dì yuán shuò èr nián fēng zāi chuān yì wáng zǐ liú hú wèi hóu guó. yòu xī běi liú ér zhù yú jù diàn yǐ. yòu dōng běi guò shòu guāng xiàn xī, jù yáng shuǐ zì jù diàn hú dōng běi liú, jìng xiàn gù chéng xī, wáng mǎng zhī yì píng tíng yě. hàn guāng wǔ jiàn wǔ èr nián, fēng gēng shǐ zi lǐ wèi hóu guó. chéng zhī xī nán, shuǐ dōng yǒu kǒng zǐ shí shì, gù miào táng yě. zhōng yǒu kǒng zǐ xiàng, dì zǐ wèn jīng, jì wú bēi zhì, wèi xiáng suǒ lì. jù yáng yòu dōng běi liú, yáo shuǐ zhù zhī. shuǐ chū jù xiàn nán jiǎo bēng shān, jí gù yì shān yě, sú rén yǐ qí shān jiǎo ruò bēng, yīn míng wèi jiǎo shàn shān, yì míng wèi jiǎo lín shān, jiē shì sú yīn é yě. shuǐ, jí ruí shuǐ yǐ. dì lǐ zhì yuē: jù xiàn yǒu yì shān, ruí shuǐ suǒ chū yě. běi jìng shān dōng, sú yì míng zhī wèi qīng shān yǐ. yáo shuǐ yòu dōng běi jìng dōng xī shòu guāng èr chéng jiān. yīng shào yuē: shòu guāng xiàn yǒu guàn tíng. dù yù yuē: zài xiàn dōng nán, zhēn guàn guó yě. yòu yán zhēn tíng zài píng shòu xiàn dōng nán, píng shòu gù chéng zài bái láng shuǐ xī, jīn běi hǎi jùn zhì. shuǐ shàng chéng yíng líng xiàn zhī xià liú, dōng běi jìng chéng dōng, xī rù bié huà hú, yì yuē zhèn huái hú. hú dōng xī èr shí lǐ, nán běi sān shí lǐ, dōng běi rù hǎi. zhēn tíng zài gài shuǐ dōng, shuǐ chū sāng dú tíng dōng fù zèng shān. tíng, gù gāo mì jùn zhì, shì wèi zhī gù jùn chéng. shān wèi zhī tǎ shān, shuǐ yuē lù mèng shuǐ, yì yuē lì mèng shuǐ, jiē fēi yě. dì lǐ zhì: sāng dú, běi hǎi zhī shǔ xiàn yǐ. yǒu fù zèng shān, gài shuǐ suǒ chū, běi jìng zhēn tíng xī běi, hé bái láng shuǐ. àn dì lǐ zhì: běi hǎi yǒu zhēn xiàn. jīng xiāng fán yuē: gù zhēn xún guó, yǔ hòu. xī běi qù guàn tíng jiǔ shí lǐ. gài shuǐ yòu běi jìng hán tíng xī, ér rù bié huà hú. jùn guó zhì yuē: píng shòu yǒu zhēn chéng, yǒu hán tíng. xuē zàn hàn shū jí zhù yún: àn jí jùn gǔ wén, xiāng jū zhēn guàn, dōng jùn guàn shì yě. míng dì yǐ fēng zhōu hòu, gǎi yuē wèi. zhēn xún zài hé nán, fēi píng shòu yě. yòu yún: tài kāng jū zhēn xún, yì yì jū zhī, jié yòu jū zhī. shàng shū xù yuē: tài kāng shī guó, xiōng dì wǔ rén, xī yú hé ruì, cǐ jí tài kāng zhī jū, wèi jìn luò yě. yú kǎo zàn suǒ jù, jīn hé nán yǒu xún dì, wèi guó yǒu guān tǔ, guó yǔ yuē: qǐ yǒu wǔ guān, wèi zhī jiān zi. wǔ guān, gài qí míng yě, suǒ chù zhī yì, qí míng yuē guān. huáng fǔ mì yuē: wèi dì. yòu yún: xià xiāng tú dì qiū, yī tóng xìng zhī zhū hóu yú zhēn xún shì. jí jí zhǒng shū yún xiāng jū zhēn guàn yě. jì yī zhēn xún, míng zhēn xún fēi yī jū yǐ. qióng hòu jì zhàng shàn shè cuàn xiāng, hán cù yì yīn féng méng shì yì, jí qí jū yǐ shēng jiāo, yīn qí shì ér yǒu yì. gù chūn qiū xiāng gōng sì nián, wèi jiàng yuē: jiāo yòng shī miè zhēn guàn jí zhēn xún shì, chù jiāo yú guò, chù yì gān gē. shì yǐ wǔ yuán yán yú wú zǐ yuē: guò jiāo shā zhēn guàn yǐ fá zhēn xún shì yě. yǒu xià zhī yí chén yuē mí, shì yì, yì zhī sǐ yě, táo yú gé shì. jīn gé xiàn yě. shōu zhēn guàn zhēn xún èr guó zhī yú jìn, shā hán zhuó ér lì shào kāng, miè zhī, yǒu qióng suì wáng yě. shì gài yù qí jū ér shēng qí chēng, zhái qí yè ér biǎo qí yì, zòng yí wén yán chǐ, tíng guō yǒu chuán, wèi kě yǐ bǐ yǒu guàn mù, wèi zhuān cǐ wèi fēi, shě cǐ xún míng, ér zhuān bǐ wèi shì. yǐ tǔ tuī chuán, yīng shì zhī jù yì kě àn yǐ. yáo shuǐ yòu dōng běi zhù jù yáng. fú chēn yàn mó bìng yán, yáo cháng dùn jià yú cǐ, fàng shòu míng yān, fēi yě. dì lǐ zhì yuē: ruí shuǐ zì jù dōng běi, zhì shòu guāng rù hǎi. yán qí jìng qù, jí shì shuǐ yě. yòu dōng běi rù yú hǎi.
又北過劇縣西，巨洋水又東北合康浪水，水發縣西南山，無事樹木，而圓峭孤峙，巑岏分立。左思《齊都賦》曰嶺鎮其左是也。康浪水北流，注於巨洋。巨洋又東北徑劇縣故城西，古紀國也。《春秋》莊公四年，紀侯不能下齊，以與弟季大去其國，違齊難也。後改曰劇，故《魯連子》曰：朐劇之人，辯者也。漢文帝十八年，別為菑川國，後並北海。漢武帝元朔二年，封菑川懿王子劉錯為侯國，王莽更之曰俞縣也。城之北側有故台，台西有方池。晏謨曰：西去齊城九十七里，耿弇破張步於臨淄，追至巨洋水上，殭屍相屬。即是水也。巨洋又東北徑晉龍驤將軍、幽州刺史辟閭渾墓東，而東北流。墓側有一墳，甚高大，時人咸謂之為馬陵，而不知誰之丘壟也。巨洋水又東北徑益縣故城東，王莽更之曰滌盪也。晏謨曰：南去齊城五十里，司馬宣王代公孫淵，北徙豐人住於此城，遂改名為南豐城也。又東北積而為潭，枝津出焉、謂之百尺溝，西北流，徑北益都城。漢武帝元朔二年封菑川懿王子劉胡為侯國。又西北流而注於巨淀矣。又東北過壽光縣西，巨洋水自巨淀湖東北流，徑縣故城西，王莽之翼平亭也。漢光武建武二年，封更始子鯉為侯國。城之西南，水東有孔子石室，故廟堂也。中有孔子像，弟子問經，既無碑誌，未詳所立。巨洋又東北流，堯水注之。水出劇縣南角崩山，即故義山也，俗人以其山角若崩，因名為角扇山，亦名為角林山，皆世俗音訛也。水，即蕤水矣。《地理志》曰：劇縣有義山，蕤水所出也。北徑山東，俗亦名之為青山矣。堯水又東北徑東西壽光二城間。應劭曰：壽光縣有灌亭。杜預曰：在縣東南，斟灌國也。又言斟亭在平壽縣東南，平壽故城在白狼水西，今北海郡治。水上承營陵縣之下流，東北徑城東，西入別畫湖，亦曰朕懷湖。湖東西二十里，南北三十里，東北入海。斟亭在溉水東，水出桑犢亭東覆甑山。亭，故高密郡治，世謂之故郡城。山謂之塔山，水曰鹿孟水，亦曰戾孟水，皆非也。《地理志》：桑犢，北海之屬縣矣。有覆甑山，溉水所出，北徑斟亭西北，合白狼水。按《地理志》：北海有斟縣。京相璠曰：故斟尋國，禹後。西北去灌亭九十里。溉水又北徑寒亭西，而入別畫湖。《郡國志》曰：平壽有斟城，有寒亭。薛瓚《漢書集注》云：按《汲郡古文》，相居斟灌，東郡灌是也。明帝以封周后，改曰衛。斟尋在河南，非平壽也。又云：太康居斟尋，羿亦居之，桀又居之。《尚書序》曰：太康失國，兄弟五人，徯於河汭，此即太康之居，為近洛也。余考瓚所據，今河南有尋地，衛國有觀土，《國語》曰：啟有五觀，謂之奸子。五觀，蓋其名也，所處之邑，其名曰觀。皇甫謐曰：衛地。又云：夏相徒帝丘，依同姓之諸侯於斟尋氏。即《汲冢書》雲相居斟灌也。既依斟尋，明斟尋非一居矣。窮後既仗善射篡相，寒促亦因逢蒙弒羿，即其居以生澆，因其室而有豷。故《春秋》襄公四年，魏絳曰：澆用師滅斟灌及斟尋氏，處澆於過，處豷干戈。是以伍員言於吳子曰：過澆殺斟灌以伐斟尋是也。有夏之遺臣曰靡，事羿，羿之死也，逃於鬲氏。今鬲縣也。收斟灌、斟尋二國之餘燼，殺寒浞而立少康，滅之，有窮遂亡也。是蓋寓其居而生其稱，宅其業而表其邑，縱遺文沿褫，亭郭有傳，未可以彼有灌目，謂專此為非，舍此尋名，而專彼為是。以土推傳，應氏之據亦可按矣。堯水又東北注巨洋。伏琛、晏謨並言，堯嘗頓駕於此，放受名焉，非也。《地理志》曰：蕤水自劇東北，至壽光入海。沿其徑趣，即是水也。又東北入於海。

jù yáng shuǐ dōng běi jìng wàng hǎi tái xī, dōng běi liú. fú chēn yàn mó bìng yǐ wèi píng wàng tíng zài píng shòu xiàn gù chéng xī běi bā shí lǐ, gǔ xiàn yòu huò yán qín shǐ huáng shēng yǐ wàng hǎi, yīn yuē wàng hǎi tái, wèi xiáng yě. àn shǐ jì, hàn wǔ dì yuán shuò èr nián, fēng zāi chuān yì wáng zǐ liú shǎng wèi hóu guó. yòu dōng běi zhù yú hǎi yě.
巨洋水東北徑望海台西，東北流。伏琛、晏謨並以為平望亭在平壽縣故城西北八十里，古縣；又或言秦始皇升以望海，因曰望海台，未詳也。按《史記》，漢武帝元朔二年，封菑川懿王子劉賞為侯國。又東北注於海也。

zī shuǐ chū tài shān lái wú xiàn yuán shān, zī shuǐ chū xiàn xī nán shān xià, shì wèi zhī yuán quán. dì lǐ zhì yuē: yuán shān, zī shuǐ suǒ chū. gù jīng yǒu yuán shān zhī lùn yǐ. huái nán zǐ yuē: yǒng chū zì yí shān, gài shān bié míng yě. dōng běi liú, jìng lái wú gǔ, qū ér xī běi liú, jìng qí xiàn gù chéng nán. cóng zhēng jì yuē: chéng zài lái wú gǔ, dāng lù zǔ jué, liǎng shān jiān dào, yóu nán běi mén. hàn mò, yǒu fàn shǐ yún wèi lái qiāng lìng, yán lái wú zài qí, fēi lǔ suǒ de. yǐn jiù shuō yún: qí líng gōng miè lái. lái mín bō liú cǐ gǔ, yì luò huāng wú, gù yuē lái wú. yǔ gòng suǒ wèi lái yí yě. jiā gǔ zhī huì, qí hóu shǐ lái rén yǐ bīng jié lǔ hóu, xuān ní chēng yí bù luàn huá shì yě. yú àn tài wú lái zhà, bìng shān míng yě, jùn xiàn qǔ mù yān. hàn gāo zǔ zhì. zuǒ chuán yuē: yǔ zhī wú shān jí lái zhà shì yě. yīng shào shí sān zhōu jì yuē: tài shān lái wú xiàn, lǔ zhī lái zhà yì. zī shuǐ yòu xī běi, zhuǎn jìng chéng xī, yòu dōng běi liú, yǔ yī shuǐ hé. shuǐ chū xiàn dōng nán, sú wèi zhī jiā sāng gǔ shuǐ. cóng zhēng jì míng yuē shèng shuǐ. liè xiān chuán yuē: lù pí gōng zhě, zī chuān rén yě, shǎo wèi fǔ xiǎo shǐ, cái qiǎo, jǔ shǒu chéng qì. shān cén shàng yǒu shén quán, rén bù néng dào, xiǎo shǐ bái fǔ jūn, qǐng mù gōng jīn fǔ sān shí rén, zuò zhuǎn lún, zào xiàn gé, yì sī héng shēng, shù shí rì, tī dào chéng, shàng qí diān, zuò cí wū liú zhǐ qí páng. qí èr wèn yǐ zì gù, shí zhī cǎo, yǐn shén quán, qī shí yú nián. zī shuǐ lái shān xià, hū zōng zú dé liù shí yú rén, mìng shàng shān bàn, shuǐ chū jǐn piào yī jùn, méi zhě wàn jì. xiǎo shǐ cí pò jiā shì, lìng xià shān zhe lù pí yī, shēng gé ér qù. hòu bǎi yú nián xià, mài yào qí shì yě. qí shuǐ xī běi liú, zhù zī shuǐ, zī shuǐ yòu běi chū shān, wèi zhī lái wú kǒu, dōng běi liú zhě yě.
淄水出泰山萊蕪縣原山，淄水出縣西南山下，世謂之原泉。《地理志》曰：原山，淄水所出。故《經》有原山之論矣。《淮南子》曰：永出自飴山，蓋山別名也。東北流，徑萊蕪谷，屈而西北流，徑其縣故城南。《從征記》曰：城在萊蕪谷，當路阻絕，兩山間道，由南北門。漢末，有范史云為萊羌令，言萊蕪在齊，非魯所得。引舊說云：齊靈公滅萊。萊民播流此谷，邑落荒蕪，故曰萊蕪。《禹貢》所謂萊夷也。夾谷之會，齊侯使萊人以兵劫魯侯，宣尼稱夷不亂華是也。余按泰無、萊柞，並山名也，郡縣取目焉。漢高祖置。《左傳》曰：與之無山及萊柞是也。應劭《十三州記》曰：太山萊蕪縣，魯之萊柞邑。淄水又西北，轉徑城西，又東北流，與一水合。水出縣東南，俗謂之家桑谷水。《從征記》名曰聖水。《列仙傳》曰：鹿皮公者，淄川人也，少為府小史，才巧，舉手成器。山岑上有神泉，人不能到，小史白府君，請木工斤斧三十人，作轉輪，造縣閣，意思橫生，數十日，梯道成，上其巔，作祠屋留止其旁。其二問以自固，食芝草，飲神泉，七十餘年。淄水來山下，呼宗族得六十餘人，命上山半，水出盡漂一郡，沒者萬計。小史辭迫家室，令下山著鹿皮衣，升閣而去。後百餘年下，賣藥齊市也。其水西北流，注淄水，淄水又北出山，謂之萊蕪口，東北流者也。

dōng běi guò lín zī xiàn dōng, zī shuǐ zì shān dōng běi liú, jìng niú shān xī, yòu dōng jìng lín zī xiàn gù chéng nán, dōng dé tiān qí shuǐ kǒu, shuǐ chū nán jiāo shān xià, wèi zhī tiān qí yuān. wǔ quán bìng chū, nán běi sān bǎi bù, guǎng shí bù. shān jí niú shān yě. zuǒ sī qí dōu fù yuē: niú lǐng zhèn qí nán zhě yě. shuǐ zài qí bā cí zhōng, qí zhī wèi míng qǐ yú cǐ yǐ. dì lǐ fēng sú jì yuē: qí suǒ yǐ wèi qí zhě, jí tiān qí yuān míng yě. qí shuǐ běi liú, zhù yú zī shuǐ, zī shuǐ yòu dōng jìng sì háo zhǒng běi. shuǐ nán shān xià, yǒu sì zhǒng, fāng jī yuán fén, xián gāo qī chǐ, dōng xī zhí liè. shì tián shì sì wáng zhǒng yě. zī shuǐ yòu dōng běi jìng dàng yīn lǐ xī. shuǐ dōng yǒu zhǒng, yī jī sān fén, dōng xī bā shí bù, shì liè shì gōng sūn jiē tián kāi jiāng gǔ yě zi zhī fén yě. yàn zǐ è qí yǒng ér wú lǐ, tóu táo yǐ bì zhī. sǐ, zàng yáng lǐ, jí cǐ yě. zī shuǐ yòu běi jìng qí chéng dōng. chéng lín zī shuǐ, gù yuē lín zī, wáng mǎng zhī qí líng xiàn yě. ěr yǎ yuē: shuǐ chū qí qián, zuǒ wèi yíng qiū, wǔ wáng yǐ qí dì fēng dà gōng wàng, cì zhī yǐ sì lǚ, dōu yíng qiū wèi qí. huò yǐ wèi dōu yíng líng. shǐ jì zhōu chéng wáng fēng shī shàng fù yú yíng qiū, dōng jiù guó, dào sù, xíng chí, lái hóu yǔ zhī zhēng yíng qiū. nì lǚ zhī rén yuē: wú tóng shí nán dé ér yì shī, kè qǐn ān, dài fēi jiù fēng zhě yě. tài gōng wén zhī, yè yī ér xíng zhì yíng qiū. líng yì qiū yě. xiàn gōng zì yíng qiū xǐ lín zī. yú àn yíng líng chéng nán wú shuǐ, wéi chéng běi yǒu yī shuǐ, shì wèi zhī bái láng shuǐ, xī chū dān shān, sú wèi fán shān yě, dōng běi liú, yóu ěr yǎ chū qián zuǒ zhī wén, bù dé yǐ wèi yíng qiū yǐ. yíng qiū zhě, shān míng yě. shī suǒ wèi zi zhī yíng xī, zāo wǒ hū náo zhī jiān xī. zuò zhě duō yǐ qiū líng hào tóng, yuán líng yòu qù lái chà jìn, xián yán tài gōng suǒ fēng. kǎo zhī chūn qiū jīng shū, zhū hóu chéng yuán líng. zuǒ chuán yuē qiān qǐ yě. máo shī zhèng zhù, bìng wú yíng zì, zàn yǐ wèi fēi jìn zhī. jīn lín zī chéng zhōng yǒu qiū, zài xiǎo chéng nèi, zhōu huí sān bǎi bù, gāo jiǔ zhàng, běi jiàng zhàng wǔ, zī shuǐ chū qí qián, gù yǒu yíng qiū zhī míng, yǔ ěr yǎ xiàng fú. chéng duì tiān qí yuān, gù chéng yǒu qí chéng zhī chēng. shì yǐ yàn zǐ yán shǐ shuǎng jiū shì jū zhī, féng bó líng jū zhī, tài gōng jū zhī. yòu yuē: xiān jūn tài gōng zhú yíng zhī qiū, jì zhá guān fēng, wén qí yīn yuē: yāng yāng hū, dà fēng yě zāi! biǎo dōng hǎi zhě, qí tài gōng hū? tián bā rù qí, guò zī zì jìng. guō jǐng chún yán qí zhī yíng qiū, zī shuǐ jìng qí nán jí dōng yě, fēi yíng líng míng yǐ. xiàn gōng zhī xǐ, qí yóu jìn shì shēn yì míng jiàng, fēi wèi zì yíng líng ér zhī yě. qí wài guō, jí xiàn gōng suǒ xǐ lín zī chéng yě, shì wèi zhī lǔ chéng. yán qí mǐn wáng fá yàn, yàn wáng kuài sǐ, lǔ qí mín shí zhū guō, yīn yǐ míng zhī. qín shǐ huáng sān shí sì nián, miè qí wèi jùn, zhì lín zī. hàn gāo dì liù nián, fēng zǐ féi yú qí wèi wáng guó, wáng mǎng gēng míng jì nán yě, zhàn guó cè yuē: tián dān wèi qí xiāng, guò zī shuǐ, yǒu lǎo rén shè zī ér chū, bù néng xíng, zuò shā zhōng, dān nǎi jiě qiú yú sī shuǐ zhī shàng yě.
東北過臨淄縣東，淄水自山東北流，徑牛山西，又東徑臨淄縣故城南，東得天齊水口，水出南郊山下，謂之天齊淵。五泉並出，南北三百步，廣十步。山即牛山也。左思《齊都賦》曰：牛嶺鎮其南者也。水在齊八祠中，齊之為名起於此矣。《地理風俗記》曰：齊所以為齊者，即天齊淵名也。其水北流，注於淄水，淄水又東徑四豪冢北。水南山下，有四冢，方基圓墳，咸高七尺，東西直列。是田氏四王冢也。淄水又東北徑盪陰里西。水東有冢，一基三墳，東西八十步，是列士公孫接、田開疆、古冶子之墳也。晏子惡其勇而無禮，投桃以斃之。死，葬陽里，即此也。淄水又北徑其城東。城臨淄水，故曰臨淄，王莽之齊陵縣也。《爾雅》曰：水出其前，左為營丘，武王以其地封大公望，賜之以四履，都營丘為齊。或以為都營陵。《史記》周成王封師尚父於營丘，東就國，道宿，行遲，萊侯與之爭營丘。逆旅之人曰：吾同時難得而易失，客寢安，殆非就封者也。太公聞之，夜衣而行至營丘。陵亦丘也。獻公自營丘徙臨淄。余按營陵城南無水，惟城北有一水，世謂之白狼水，西出丹山，俗謂凡山也，東北流，由《爾雅》出前左之文，不得以為營丘矣。營丘者，山名也。《詩》所謂子之營兮，遭我乎峱之間兮。作者多以丘陵號同，緣陵又去萊差近，咸言太公所封。考之《春秋經》書，諸侯城緣陵。《左傳》曰遷杞也。《毛詩》鄭注，並無營字，瓚以為非近之。今臨淄城中有丘，在小城內，周回三百步，高九丈，北降丈五，淄水出其前，故有營丘之名，與《爾雅》相符。城對天齊淵，故城有齊城之稱。是以晏子言始爽鳩氏居之，逢伯陵居之，太公居之。又曰：先君太公築營之丘，季札觀風，聞齊音曰：泱泱乎，大風也哉！表東海者，其太公乎？田巴入齊，過淄自鏡。郭景純言齊之營丘，淄水徑其南及東也，非營陵明矣。獻公之徙，其猶晉氏深翼名絳，非謂自營陵而之也。其外郭，即獻公所徙臨淄城也，世謂之虜城。言齊湣王伐燕，燕王噲死，虜其民實諸郭，因以名之。秦始皇三十四年，滅齊為郡，治臨淄。漢高帝六年，封子肥於齊為王國，王莽更名濟南也，《戰國策》曰：田單為齊相，過淄水，有老人涉淄而出，不能行，坐沙中，單乃解裘於斯水之上也。

yòu dōng guò lì xiàn dōng, zī shuǐ zì xiàn dōng běi liú, jìng dōng ān píng chéng běi. yòu dōng jìng jù diàn xiàn gù chéng nán. zhēng hé sì nián, hàn wǔ dì xìng dōng lái, lín dà hǎi, sān yuè gēng jù diàn, jí cǐ yě. xiàn dōng nán zé jù diàn hú, gài yǐ shuǐ shòu míng yě. zī shuǐ yòu dōng běi jìng guǎng ráo xiàn gù chéng nán. hàn wǔ dì yuán dǐng zhōng, fēng zāi chuān jìng wáng zǐ liú guó wèi hóu guó. zī shuǐ yòu dōng běi, mǎ chē dú shuǐ zhù zhī. shòu jù diàn, diàn jí zhuó shuǐ suǒ zhù yě. lǚ chén yuē: zhuó shuǐ yī míng hùn shuǐ, chū guǎng xiàn wèi shān, shì wèi zhī yě lǐng shān. dōng běi liú, jìng guǎng gù chéng xī. chéng zài guǎng xiàn xī běi sì lǐ, sì zhōu jué jiàn, zǔ shuǐ shēn huáng, jìn yǒng jiā zhōng, dōng lái rén cáo yí suǒ zào yě. shuǐ cè shān jì, yǒu wǔ lóng kǒu. yì xī wǔ nián, liú wǔ dì fá mù róng chāo yú guǎng gù yě, yǐ jí xiǎn nán gōng, bīng lì láo bì, hé jiān rén xuán zhàng shuō yù yún: xī zhào gōng cáo yí, wàng qì zhě yǐ wèi màn shuǐ dài chéng, fēi kě gōng bá, ruò sāi wǔ lóng kǒu, chéng dāng bì xiàn. shí hǔ cóng zhī, yí qǐng jiàng. jiàng hòu wǔ rì, dà yǔ, léi diàn zhèn kāi. hòu mù róng gé zhī gōng duàn kān, shí xún bù bá, sāi kǒu ér kān jiàng, jiàng hòu wú ér, yòu zhèn kāi zhī. jīn jiù jī yóu cún, yí shì xiū zhú. yù sāi zhī, chāo jí chéng nèi nán nǚ jiē xī jiǎo ruò, bìng zhě dà bàn, chāo suì chū bēn, wèi jìn suǒ qín yě. rán chéng zhī suǒ kuà, shí píng dì xiǎn, qí bù kě gù chéng zhě zài cǐ. zhuó shuǐ dōng běi liú, jìng yáo shān dōng. cóng zhēng jì yuē: guǎng gù chéng běi sān lǐ, yǒu yáo shān cí. yáo yīn xún shòu dēng cǐ shān, hòu rén suì yǐ míng shān, miào zài shān zhī zuǒ lù, miào xiàng dōng miàn, huá yǔ xiū zhěng, dì tú yán shì, xuān miǎn zhī róng mù rán, shān zhī shàng dǐng, jiù yǒu shàng cí, jīn yě huǐ fèi, wú fù yí shì. pán shí shàng shàng yǒu rén mǎ zhī jī, tú huáng shí ér yǐ, wéi dāo jiàn zhī zōng bī zhēn yǐ. zhì yú yàn fēng dài è, wèi jiá qí máng, yǔ jīn jiàn mò shū, yǐ mì mó xiě, zhī rén gōng suǒ zhì yǐ. xī wàng hú gōng líng, sūn chàng zhī suǒ yún: qīng zhōu cì shǐ fù hóng rén, yán dé tóng guān lì shū chù. zhuó shuǐ yòu dōng běi liú, jìng dōng yáng chéng běi, dōng běi liú, hé zhǎng shā shuǐ. shuǐ chū féng shān běi fù, shì wèi zhī yáng shuǐ yě. dōng běi liú. jìng guǎng xiàn gù chéng xī. jiù qīng zhōu cì shǐ zhì, yì yuē qīng zhōu chéng. yáng shuǐ yòu dōng běi liú, shí jǐng shuǐ zhù zhī. shuǐ chū nán shān, shān dǐng dòng kāi, wàng ruò mén yān, sú wèi shì shān wèi pì tóu shān. qí shuǐ běi liú zhù jǐng, jǐng jì guǎng chéng dōng cè, sān miàn jī shí, gāo shēn yī pǐ yǒu yú. zhǎng jīn jī làng, pù bù ér xià, pēng bì zhī yīn, jīng chuān guā gǔ, pēng bèn zhī shì, zhuàng tóng hóng hé. běi liú rù yáng shuǐ. yú shēng zhǎng dōng qí, jí yóu qí xià, yú zhōng kuò jué, nǎi jī mián zài. hòu yīn wáng shì, fù chū hǎi dài. guō jīn zǐ huì tóng shí jǐng, fù shī yán yì, mí rì xī yú, yóu wèi jī xīn, dàn hèn cǐ běn shí yǒu tōng sāi ěr. yáng shuǐ dōng jìng gù qī jí sì chán fáng nán. shuǐ běi zé zhǎng wǔ biàn jià, jiǒng gé chéng ā, lín zhī jì zé shéng zuò shū bān, xī bō jiān shè, suǒ wèi xiū xiū shì zi, miǎo miǎo chán qī zhě yě. yáng shuǐ yòu dōng jìng dōng yáng chéng dōng nán. yì xī zhōng, jìn qīng zhōu cì shǐ yáng mù zhī zhú cǐ, yǐ zài yáng shuǐ zhī yáng, jí wèi zhī dōng yáng chéng. shì yǐ zhuó shuǐ wèi xī yáng shuǐ gù yě. shuǐ liú yì yǒu shí qióng tōng, xìn wèi líng yǐ. xī zài sòng shì, shì shuǐ jué ér fù liú, liú huǎng fù tōng jīn yān, wèi tài hé zhōng, cǐ shuǐ fù jié, chuò liú jī nián, xiān gōng chú zhōu, jí rèn wèi qī, shì shuǐ fù tōng, chéng yìng yíng chuān, suǒ wèi yōu gǔ kū ér gèng yì, qióng quán chuò ér fù liú yǐ. hǎi dài zhī shì, yòu sòng tōng jīn yān. píng chāng máng mín sūn dào xiāng sòng yuē: wéi bǐ miǎn quán, jié yú sān líng, qí jǐn guī bì, yè qióng sī shēng, dào cóng lóng tì, jiàng yóu shèng míng. dié mín hé jiān zhào yí sòng yún: fū huà wèi qī, yuán zé qián shī, kū yuán yáng lán, hé chuān dí bēi. běi hǎi guō qīn yuē: xiān zhèng chuò jīn, wǒ hòu tōng yáng. dàn sòng guǎng wén fán, nán yǐ jù zài. yáng shuǐ yòu běi qū jìng hàn chéng yáng jǐng wáng liú zhāng miào dōng, dōng zhù yú jù yáng. hòu rén yè duàn, lìng běi zhù zhuó shuǐ. shí rén tōng wèi zhuó shuǐ wèi yáng shuǐ, gù yǒu nán yáng běi yáng shuǐ zhī lùn. èr shuǐ hún liú, shì wèi zhī wèi zhǎng shā shuǐ yě, yì huò tōng míng zhī wèi ní shuǐ. gù yàn mó fú chēn wèi qí jì, bìng yún dōng yáng chéng jì zài miǎn shuǐ zhī yáng, yí wèi miǎn yáng chéng, fēi yě. shì yòu wèi yáng shuǐ wèi yáng shuǐ, yú àn qún shū, shèng yán yáng shuǐ chū lín qú xiàn, ér yáng shuǐ dǎo yuán guǎng xiàn, liǎng xiàn suī lín, chuān tǔ bù tóng, gàn shì yí yān. zhuó shuǐ yòu běi jìng zāng shì tái xī, yòu běi jìng yì chéng xī, yòu běi liú zhù jù diàn. dì lǐ zhì yuē: guǎng xiàn wèi shān, zhuó shuǐ suǒ chū, dōng běi zhì guǎng ráo rù jù diàn, jù diàn zhī yòu, yòu yǒu nǚ shuǐ zhù zhī. shuǐ chū dōng ān píng xiàn zhī shé tóu shān, cóng zhēng jì yuē: shuǐ xī yǒu huán gōng zhǒng, shén gāo dà, mù fāng qī shí yú zhàng gāo sì zhàng, yuán fén wéi èr shí yú zhàng, gāo qī zhàng yú, yī mù fāng qī zhàng èr fén yàn mó yuē: yī líng jì fēi zàng lǐ, rú chéng shì gù, yǔ qí mǔ tóng mù ér yì fén, fú chēn suǒ wèi xiáng yě, zhǒng dōng shān xià nǚ shuǐ, yuán yǒu huán gōng cí, shì qí héng zòu wèi wǔ wáng suǒ lì, yuē: jìn rì lù cì qí jiāo, zhān wàng huán gōng fén lǒng, zài nán shān zhī ā, qǐng wèi lì sì, wèi kuài rán zhī zhǔ. guō yuán shēng shù zhēng jì yuē: qí huán gōng zhǒng, zài qí chéng nán èr shí lǐ, yīn shān wèi fén, dà zhǒng dōng yǒu nǚ shuǐ, huò yún qí huán gōng nǚ zhǒng zài qí shàng, gù yǐ míng shuǐ yě. nǚ shuǐ dǎo chuān dōng běi liú, shén yǒu shén yān huà lóng zé shuǐ shēng, zhèng báo zé jīn jié. yàn jiàn píng liù nián, shuǐ hū bào jié, xuán míng è zhī, qǐn bìng ér wáng. yàn tài shàng sì nián, nǚ shuǐ yòu jié, mù róng chāo è zhī, yàn zuò suì lún. nǚ shuǐ dōng běi liú, jìng dōng ān píng xiàn gù chéng nán. xù shù zhēng jì yuē: nǚ shuǐ zhì ān píng chéng nán, fú liú shí wǔ lǐ, rán hòu gèng liú, běi zhù yáng shuǐ. chéng, gù xī tíng yě. chūn qiū lǔ zhuāng gōng sān nián, jì jì yǐ xī rù qí. gōng yáng chuán yuē: jì zhě hé? jì hóu dì yě. xián qí fú zuì, qǐng xī yǐ fèng wǔ sì, tián chéng zi dān zhī gù yì yě. hòu yǐ wèi xiàn, bó líng yǒu ān píng, gù cǐ jiā dōng yě. shì zǔ jiàn wǔ qī nián, fēng zāi chuān wáng zǐ liú mào wèi hóu guó. yòu jìng dōng ān píng chéng dōng, dōng běi jìng lǒng qiū dōng, dōng běi rù jù diàn. dì lǐ zhì yuē: tú tóu shān, nǚ shuǐ suǒ chū, dōng běi zhì lín zī, rén jù diàn, yòu běi wèi mǎ chē dú, běi hé zī shuǐ. yòu běi, shí miǎn zhī shuǐ zhù zhī. shí shuǐ chū qí chéng xī běi èr shí wǔ lǐ, píng dì chū quán, jí rú shuǐ yě. yì wèi zhī yuán shuǐ. yīn shuǐ sè hēi, sú yòu mù zhī wèi hēi shuǐ. xī běi jìng huáng shān dōng, yòu běi lì yú shān dōng, yǒu yú gōng zhǒng. shí shuǐ yòu qū ér jìng dù shān běi. yǒu yú gōng gǔ, qí huán gōng shí, gōng yǐn yú gǔ, lín yǒu rèn qí jū zhě, gōng yǐ yǔ zhī. shān jí dù shān zhī tōng fù, yǐ qí rén zhuàng yú, gù wèi zhī yú gōng. shuǐ yǒu shí liáng, yì wèi zhī wèi shí liáng shuǐ. yòu yǒu shuǐ zhù zhī. shuǐ chū shí shuǐ dōng, qù lín zī chéng shí bā lǐ, suǒ wèi zhōng yě. sú yǐ shuǐ wèi sù liú shuǐ, xī běi rù yú shí shuǐ. yú zi qù qí, sān sù ér hòu chū, gù shì yǐ cǐ ér biàn shuǐ míng yě. shuǐ nán shān xī, yǒu wáng chù mù, xī lè yì fá qí, xián ér fēng zhī, chù bù shòu, zì yì ér sǐ. shuǐ cè yǒu tián yǐn shuǐ, gài jī shàng cún. shí shuǐ yòu xī běi jìng xī ān xiàn gù chéng nán. běn qú qiū yě, qí dài fū yōng lǐn zhī yì yǐ. wáng mǎng gèng zhī yuē dōng níng. shí shuǐ yòu xī zhì shí yáng yàn, fēn wèi èr shuǐ, wèi zhī shí yáng kǒu. zhī jīn xī běi zhì liáng zōu rù jì. shí shuǐ yòu běi jìng xī ān chéng xī, yòu běi, jīng shuǐ xì shuǐ zhù zhī. shuǐ chū qí chéng xī nán, shì wèi zhī hán quán yě. dōng běi liú, zhí shēn mén xī, jīng xiāng fán dù yù bìng yán shēn mén, jí qí chéng nán miàn xī dì yī mén yǐ, wèi shēn chí. xī qí yì gōng yóu shēn chí, bǐng chù yán zhí èr rén, hài gōng yú zhú zhōng. jīn chí wú fù fǎng fú, rán shuǐ cè shàng yǒu xiǎo xiǎo zhú mù, yǐ shí yí shēng yě. zuǒ sī qí dōu fù zhù: shēn chí, zài hǎi bīn qí sǒu yě. yú àn chūn qiū xiāng gōng shí bā nián, jìn fá qí, wù xū, fá yōng mén zhī qiū. jǐ hài, fén yōng mén, rén yín, fén dōng běi èr guō, jiǎ chén, dōng qīn jí wéi, nán jí yí, ér bù yán běi lüè yú hǎi. qiě jìn xiàn zi shàng bù cí sǐ yǐ chěng zhì, hé róng duì chóu dí ér bù chéng, bào cǎo mù yú hǎi yú hū? yòu yán xià huǒ liú, fēi yuǎn yóu zhī chén, yì gōng jiàn shì, gài shì bái lóng yú fú, jiàn kùn jìn jiāo yǐ. zuǒ shì shě jìn jǔ yuǎn, kǎo gǔ fēi yǐ. dù yù zhī yán, yǒu tuī jù ěr. xì shuǐ bàng chéng běi liú, jìng yáng mén xī. shuǐ cì yǒu gù fēng chù, suǒ wèi qí zhī jì xià yě. dāng zhàn guó zhī shí, yǐ qí xuān wáng xǐ wén xué, yóu shuō zhī shì, zōu yǎn chún yú kūn tián pián jiē zi shèn dào zhī tú qī shí liù rén, jiē cì liè dì wèi shàng dài fū, bù zhì ér lùn yì, shì yǐ qí jì xià xué shì fù shèng, qiě shù bǎi shí rén. liú xiàng bié lù yǐ jì wèi qí chéng mén míng yě. tán shuō zhī shì, qī huì yú jì mén xià, gù yuē jì xià yě. zhèng zhì, zhāng yì wèn shū zàn yún: wǒ xiān shī jí xià shēng, hé shí rén? zhèng xuán dá yún: qí tián shì shí, shàn xué zhě suǒ huì chù yě, qí rén hào zhī jí xià shēng, wú cháng rén yě. yú àn zuǒ chuán zhāo gōng èr shí èr nián, jǔ zi rú qí, méng yú jì mén zhī wài. hàn yǐ shū sūn tōng wèi bó shì, hào jì sì jūn. shǐ jì yīn yì yuē: yù yǐ jì zōng qí jì xià zhī fēng yǐ. rán jí xià yòu shì lǔ chéng nèi dì míng. zuǒ chuán dìng gōng bā nián, yáng hǔ jié gōng, fá mèng shì, rù zì shàng dōng mén, zhàn yú nán mén zhī nèi, yòu zhàn yú jí xià zhě yě. gài yì rú zhě zhī suǒ cuì yān. gù zhāng yì yí ér fā wèn, zhèng xuán shì ér biàn zhī, suī yì míng hù jiàn, dà guī yī yě. chéng nèi yǒu gù tái, yǒu yíng qiū, yǒu gù jǐng wáng cí, jí zhū xū hóu zhāng miào yǐ. jìn qǐ jū zhù yún: qí yǒu dà shé, zhǎng sān bǎi bù, fù xiǎo shé, zhǎng bǎi yú bù, jìng yú shì zhōng, shì rén xī guān, zì běi mén suǒ rù chù yě. běi mén wài dōng běi èr bǎi bù, yǒu qí xiāng yàn yīng zhǒng zhái. zuǒ chuán: yàn zǐ zhī zhái jìn shì, jǐng gōng yù yì zhī, ér yīng fú gèng, wèi jiè yuē: wú shēng zé jìn shì, sǐ qǐ yì zhì. nǎi zàng gù zhái, hòu rén míng zhī yuē qīng jié lǐ. xì shuǐ yòu běi jìng lín zī chéng xī mén běi, ér xī liú jìng wú gōng nán. xī chǔ shǐ pìn qí, qí wáng xiǎng zhī wú gōng, jí shì gōng yǐ. qí dì yóu míng wú tái lǐ. tái shén céng xiù, dōng xī bǎi yú bù, nán běi rú jiǎn, jí gǔ wú gōng zhī tái. tái dōng jí què zi, suǒ wèi sòng yú rén dé yàn shí chù. tái xī yǒu shí shè bēi, yóu cún. hàn líng dì xī píng wǔ nián lì, qí tí yún wú tái lǐ. xì shuǐ yòu xī jìng kuí qiū běi. chūn qiū zhuāng gōng bā nián, xiāng gōng shǐ lián chēng guǎn zhì fù shù kuí qiū. jīng xiāng fán yuē: qí xī wǔ shí lǐ, yǒu kuí qiū dì, ruò shì, wú yōng shù zhī. xī gōng jiǔ nián, qí huán huì zhū hóu yú kuí qiū, zǎi kǒng yuē: qí hóu bù wù xiū dé ér qín yuǎn lüè. míng kuí qiū bù zài qí yě. yǐn hé dōng fén yīn kuí qiū, shān yáng xī běi kuí chéng, yí zài cǐ, fēi yě. yú yuán zuǒ chuán lián chēng guǎn zhì fù zhī shù kuí qiū, yǐ guā shí wèi wǎng hái zhī qī. qǐng dài fú xǔ, jiāng wèi qí luàn, gù lìng wú chǒng zhī mèi, hòu gōng yú gōng. yīn wú zhī zhī chù, suì hài xiāng gōng. ruò chū yuǎn wú dài, níng dé móu jí fù rén, ér wèi gōng shì zhī luàn hū? shì yǐ dù yù jī chūn qiū zhī zhǐ, jí chuán ān zhī zhù yú lín zī xī, bù dé shě jìn tuō yuǎn, gǒu chéng jǐ yì, yú yì kě shū, jí yì wèi fù. rán zé kuí qiū zhī shù, jí cǐ dì yě. xì shuǐ xī zuǒ yí wèi tán, yòu xī jìng gāo yáng qiáo jùn nán, wèi suǒ lì yě. yòu xī běi liú zhù yú shí. shí shuǐ yòu dōng běi liú, miǎn shuǐ zhuāng zhī. shuǐ chū yíng chéng dōng, shì wèi zhī hàn qín shuǐ yě. xī běi liú, jìng yíng chéng běi. hàn jǐng dì sì nián, fēng qí dào huì wáng zǐ liú xìn dōu wèi hóu guó. miǎn shuǐ yòu xī jìng lè ān bó chāng xiàn gù chéng nán. yīng shào yuē: chāng shuǐ chū dōng lái chāng yáng xiàn, dào yuǎn bù zhì, qǔ qí jiā míng. kàn yīn yuē: xiàn chù shì píng, gù yuē bó chāng. miǎn shuǐ xī lì bèi qiū. jīng xiāng fán yuē: bó chāng xiàn nán jìn miǎn shuǐ, yǒu dì míng bèi qiū, zài qí chéng xī běi sì shí lǐ. chūn qiū zhuāng gōng bā nián, qí hóu tián yú bèi qiū, jiàn gōng zǐ péng shēng, shǐ lì ér wèi. qí hóu zhuì chē shāng zú yú shì chù yě. miǎn shuǐ yòu xī běi rén shí shuǐ. cóng zhēng jì yòu yuē: shuǐ chū lín zī xiàn běi, jìng lè ān bó chāng nán jiè, xī rù shí shuǐ zhě yě, zì xià tōng wèi zhī wèi miǎn yě. xī jìn hóu yǔ qí hóu yàn, qí hóu yuē yǒu jiǔ rú miǎn, zhǐ yù cǐ shuǐ yě. shí shuǐ yòu qū ér dōng běi, jìng bó chāng chéng běi. shí shuǐ yòu dōng běi, jìng qí lì xiàn gù chéng běi, yòu dōng běi jìng jù diàn xiàn gù chéng běi, yòu dōng běi jìng guǎng ráo xiàn gù chéng běi, dōng běi rù zī shuǐ. dì lǐ fēng sú jì yuē: zī rù rú. huái nán zǐ yuē: bái gōng wèn wēi yán yuē: ruò yǐ shuǐ tóu shuǐ, rú hé? kǒng zǐ yuē: zī miǎn zhī shuǐ hé, yì yá cháng ér zhī zhī. wèi sī shuǐ yǐ.
又東過利縣東，淄水自縣東北流，徑東安平城北。又東徑巨淀縣故城南。征和四年，漢武帝幸東萊，臨大海，三月耕巨淀，即此也。縣東南則巨淀湖，蓋以水受名也。淄水又東北徑廣饒縣故城南。漢武帝元鼎中，封菑川靖王子劉國為侯國。淄水又東北，馬車瀆水注之。受巨淀，淀即濁水所注也。呂忱曰：濁水一名溷水，出廣縣為山，世謂之冶嶺山。東北流，徑廣固城西。城在廣縣西北四里，四周絕澗，阻水深隍，晉永嘉中，東萊人曹嶷所造也。水側山際，有五龍口。義熙五年，劉武帝伐慕容超於廣固也，以藉險難攻，兵力勞弊，河間人玄丈說裕云：昔趙攻曹嶷，望氣者以為漫水帶城，非可攻拔，若塞五龍口，城當必陷。石虎從之，嶷請降。降後五日，大雨，雷電震開。後慕容格之攻段龕，十旬不拔，塞口而龕降，降後無兒，又震開之。今舊基猶存，宜試修築。裕塞之，超及城內男女皆悉腳弱，病者大半，超遂出奔，為晉所擒也。然城之所跨，實憑地險，其不可固城者在此。濁水東北流，徑堯山東。《從征記》曰：廣固城北三里，有堯山祠。堯因巡狩登此山，後人遂以名山，廟在山之左麓，廟像東面，華宇修整，帝圖嚴飾，軒冕之容穆然，山之上頂，舊有上祠，今也毀廢，無復遺式。盤石上尚有人馬之跡，徒黃石而已，惟刀劍之蹤逼真矣。至於燕鋒代鍔，魏鋏齊鋩，與今劍莫殊，以密模寫，知人功所制矣。西望胡公陵，孫暢之所云：青州刺史傅弘仁，言得銅棺隸書處。濁水又東北流，徑東陽城北，東北流，合長沙水。水出逢山北阜，世謂之陽水也。東北流。徑廣縣故城西。舊青州刺史治，亦曰青州城。陽水又東北流，石井水注之。水出南山，山頂洞開，望若門焉，俗謂是山為譬頭山。其水北流注井，井際廣城東側，三面積石，高深一匹有餘。長津激浪，瀑布而下，澎贔之音，驚川聒谷，漰渀之勢，狀同洪何。北流入陽水。餘生長東齊，極游其下，於中闊絕，乃積綿載。後因王事，復出海岱。郭金紫惠同石井，賦詩言意，彌日嬉娛，尤慰羈心，但恨此本時有通塞耳。陽水東徑故七級寺禪房南。水北則長廡遍駕，迥閣承阿，林之際則繩坐疏班，錫缽間設，所謂修修釋子，眇眇禪棲者也。陽水又東徑東陽城東南。義熙中，晉青州刺史羊穆之築此，以在陽水之陽，即謂之東陽城。世以濁水為西陽水故也。水流亦有時窮通，信為靈矣。昔在宋世，是水絕而複流，劉晃賦《通津》焉，魏太和中，此水復竭，輟流積年，先公除州，即任未期，是水復通，澄映盈川，所謂幽谷枯而更溢，窮泉輟而複流矣。海岱之士，又頌通津焉。平昌尨民孫道相頌曰：惟彼澠泉，竭逾三齡，祈盡圭壁，謁窮斯牲，道從隆替，降由聖明。耋民河間趙嶷頌云：敷化未期，元澤潛施，枯源揚瀾，涸川滌陂。北海郭欽曰：先政輟津，我後通洋。但頌廣文煩，難以具載。陽水又北屈徑漢城陽景王劉章廟東，東注於巨洋。後人堨斷，令北注濁水。時人通謂濁水為陽水，故有南陽、北陽水之論。二水渾流，世謂之為長沙水也，亦或通名之為泥水。故晏謨、伏琛為《齊記》，並雲東陽城既在澠水之陽，宜為澠陽城，非也。世又謂陽水為洋水，余按群書，盛言洋水出臨朐縣，而陽水導源廣縣，兩縣雖鄰，川土不同，幹事疑焉。濁水又北徑臧氏台西，又北徑益城西，又北流注巨淀。《地理志》曰：廣縣為山，濁水所出，東北至廣饒入巨淀，巨淀之右，又有女水注之。水出東安平縣之蛇頭山，《從征記》曰：水西有桓公冢，甚高大，墓方七十餘丈；高四丈，圓墳圍二十餘丈，高七丈余，一墓方七丈；二墳；晏謨曰：依《陵記》非葬禮，如承世故，與其母同墓而異墳，伏琛所未詳也，冢東山下女水，原有桓公祠，侍其衡奏魏武王所立，曰：近日路次齊郊，瞻望桓公墳壟，在南山之阿，請為立祀，為塊然之主。郭緣生《述征記》曰：齊桓公冢，在齊城南二十里，因山為墳，大冢東有女水，或雲齊桓公女冢在其上，故以名水也。女水導川東北流，甚有神焉、化隆則水生，政薄則津竭。燕建平六年，水忽暴竭，玄明惡之，寢病而亡。燕太上四年，女水又竭，慕容超惡之，燕祚遂淪。女水東北流，徑東安平縣故城南。《續述征記》曰：女水至安平城南，伏流十五里，然後更流，北注陽水。城，故酅亭也。《春秋》魯莊公三年，紀季以酅入齊。《公羊傳》曰：季者何？紀侯弟也。賢其服罪，請酅以奉五祀，田成子單之故邑也。後以為縣，博陵有安平，故此加東也。世祖建武七年，封菑川王子劉茂為侯國。又徑東安平城東，東北徑壟丘東，東北入巨淀。《地理志》曰：菟頭山，女水所出，東北至臨淄，人巨淀，又北為馬車瀆，北合淄水。又北，時澠之水注之。時水出齊城西北二十五里，平地出泉，即如水也。亦謂之源水。因水色黑，俗又目之為黑水。西北徑黃山東，又北歷愚山東，有愚公冢。時水又屈而徑杜山北。有愚公谷，齊桓公時，公隱於谷，鄰有認其駒者，公以與之。山即杜山之通阜，以其人狀愚，故謂之愚公。水有石樑，亦謂之為石樑水。又有水注之。水出時水東，去臨淄城十八里，所謂中也。俗以水為宿留水，西北入於時水。盂子去齊，三宿而後出，故世以此而變水名也。水南山西，有王歜墓，昔樂毅伐齊，賢而封之，歜不受，自縊而死。水側有田引水，溉跡尚存。時水又西北徑西安縣故城南。本渠丘也，齊大夫雍廩之邑矣。王莽更之曰東寧。時水又西至石洋堰，分為二水，謂之石洋口。枝津西北至梁鄒入濟。時水又北徑西安城西，又北，京水、系水注之。水出齊城西南，世謂之寒泉也。東北流，直申門西，京相璠、杜預並言申門，即齊城南面西第一門矣，為申池。昔齊懿公游申池，邴歜、閻職二人，害公於竹中。今池無復仿佛，然水側尚有小小竹木，以時遺生也。左思《齊都賦注》：申池，在海濱齊藪也。余按《春秋》襄公十八年，晉伐齊，戊戌，伐雍門之萩。己亥，焚雍門，壬寅，焚東北二郭，甲辰，東侵及濰，南及沂，而不言北掠於海。且晉獻子尚不辭死以逞志，何容對仇敵而不懲，暴草木於海嵎乎？又炎夏火流，非遠遊之辰，懿公見弒，蓋是白龍魚服，見困近郊矣。左氏舍近舉遠，考古非矣。杜預之言，有推據耳。系水傍城北流，徑陽門西。水次有故封處，所謂齊之稷下也。當戰國之時，以齊宣王喜文學，遊說之士，鄒衍、淳于髠、田駢、接子、慎到之徒七十六人，皆賜列第為上大夫，不治而論議，是以齊稷下學士復盛，且數百十人。劉向《別錄》以稷為齊城門名也。談說之士，期會於稷門下，故曰稷下也。《鄭志》，張逸問《書贊》云：我先師棘下生，何時人？鄭玄答云：齊田氏時，善學者所會處也，齊人號之棘下生，無常人也。余按《左傳》昭公二十二年，莒子如齊，盟於稷門之外。漢以叔孫通為博士，號稷嗣君。《史記音義》曰：欲以繼蹤齊稷下之風矣。然棘下又是魯城內地名。《左傳》定公八年，陽虎劫公，伐孟氏，入自上東門，戰於南門之內，又戰於棘下者也。蓋亦儒者之所萃焉。故張逸疑而發問，鄭玄釋而辯之，雖異名互見，大歸一也。城內有故台，有營丘，有故景王祠，即朱虛侯章廟矣。《晉起居注》云：齊有大蛇，長三百步，負小蛇，長百餘步，徑於市中，市人悉觀，自北門所入處也。北門外東北二百步，有齊相晏嬰冢宅。《左傳》：晏子之宅近市，景公欲易之，而嬰弗更，為誡曰：吾生則近市，死豈易志。乃葬故宅，後人名之曰清節里。系水又北徑臨淄城西門北，而西流徑梧宮南。昔楚使聘齊，齊王饗之梧宮，即是宮矣。其地猶名梧台里。台甚層秀，東西百餘步，南北如減，即古梧宮之台。台東即闕子，所謂宋愚人得燕石處。台西有《石社碑》，猶存。漢靈帝熹平五年立，其題雲梧台里。系水又西徑葵丘北。《春秋》莊公八年，襄公使連稱、管至父戍葵丘。京相璠曰：齊西五十里，有葵丘地，若是，無庸戍之。僖公九年，齊桓會諸侯於葵丘，宰孔曰：齊侯不務修德而勤遠略。明葵丘不在齊也。引河東汾陰、葵丘，山陽西北葵城，宜在此，非也。余原《左傳》連稱、管至父之戍葵丘，以瓜時為往還之期。請代弗許，將為齊亂，故令無寵之妹，候公於宮。因無知之絀，遂害襄公。若出遠無代，寧得謀及婦人，而為公室之亂乎？是以杜預稽《春秋》之旨，即傳安之注於臨淄西，不得舍近托遠，苟成己異，於異可殊，即義為負。然則葵丘之戍，即此地也。系水西左迤為潭，又西徑高陽僑郡南，魏所立也。又西北流注於時。時水又東北流，澠水莊之。水出營城東，世謂之漢溱水也。西北流，徑營城北。漢景帝四年，封齊悼惠王子劉信都為侯國。澠水又西徑樂安博昌縣故城南。應劭曰：昌水出東萊昌陽縣，道遠不至，取其嘉名。闞駰曰：縣處勢平，故曰博昌。澠水西曆貝丘。京相璠曰：博昌縣南近澠水，有地名貝丘，在齊城西北四十里。《春秋》莊公八年，齊侯田於貝丘，見公子彭生，豕立而位。齊侯墜車傷足於是處也。澠水又西北人時水。《從征記》又曰：水出臨淄縣北，徑樂安博昌南界，西入時水者也，自下通謂之為澠也。昔晉侯與齊侯宴，齊侯曰有酒如澠，指喻此水也。時水又屈而東北，徑博昌城北。時水又東北，徑齊利縣故城北，又東北徑巨淀縣故城北，又東北徑廣饒縣故城北，東北入淄水。《地理風俗記》曰：淄入濡。《淮南子》曰：白公問微言曰：若以水投水，如何？孔子曰：淄、澠之水合，易牙嘗而知之。謂斯水矣。

yòu dōng běi rù yú hǎi.
又東北入於海。

zī shuǐ rù mǎ chē dú, luàn liú dōng běi, jìng láng huái gù chéng nán, yòu dōng běi jìng mǎ jǐng chéng běi, yǔ shí miǎn zhī shuǐ, hù shòu tōng chēng, gù yì liú qí hào. yòu dōng běi zhì pí qiū kēng rù yú hǎi, gù yàn mó fú chēn bìng yán zī miǎn zhī shuǐ, hé yú pí qiū kēng xī. dì lǐ zhì yuē: mǎ chē dú zhì láng huái rù yú hǎi. gài jǔ xiàn yán yě.
淄水入馬車瀆，亂流東北，徑琅槐故城南，又東北徑馬井城北，與時澠之水，互受通稱，故邑流其號。又東北至皮丘坑入於海，故晏謨、伏琛並言淄澠之水，合於皮丘坑西。《地理志》曰：馬車瀆至琅槐入於海。蓋舉縣言也。

wèn shuǐ chū zhū xū xiàn tài shān, shān shàng yǒu zhǎng chéng, xī jiē dài shān, dōng lián láng yá jù hǎi, qiān yǒu yú lǐ, gài tián shì zhī suǒ zào yě.
汶水出朱虛縣泰山，山上有長城，西接岱山，東連琅邪巨海，千有餘里，蓋田氏之所造也。

zhú shū jì nián, liáng huì chéng wáng èr shí nián, qí zhú fáng yǐ wèi zhǎng chéng. zhú shū yòu yún: jìn liè gōng shí èr nián, wáng mìng hán jǐng zi zhào liè zi dí yuán fá qí, rù zhǎng chéng. shǐ jì suǒ wèi qí wēi wáng yuè zhào qīn wǒ fá zhǎng chéng zhě yě. fú chēn yàn mó bìng yán shuǐ chū xiàn dōng nán yǔ shān, shān zài xiǎo tài shān dōng zhě yě. běi guò qí xiàn dōng, wèn shuǐ zì xiàn dōng běi, jìng wú chéng běi. dì lǐ fēng sú jì yuē: zhū xū xiàn dōng sì shí lǐ, yǒu wú chéng tíng, gù xiàn yě. yòu dōng běi jìng guǎn níng zhǒng dōng. gù yàn mó yán: chái fù xī nán, yǒu wèi dú xíng jūn zǐ guǎn níng mù, mù qián yǒu bēi. yòu dōng běi jìng chái fù shān běi. shān zhī dōng yǒu zhēng shì bǐng yuán zhǒng, bēi zhì cún yān. wèn shuǐ yòu dōng běi, jìng hàn qīng zhōu cì shǐ sūn sōng mù xī, yǒu bēi jié. wèn shuǐ yòu dōng jìng ān qiū xiàn gù chéng běi. hàn gāo dì bā nián, fēng jiāng jūn zhāng shuō wèi hóu guó. dì lǐ zhì yuē: wáng mǎng zhī zhū zhì yě. mèng kāng yuē: jīn qú qiū tíng shì yě. fú chēn yàn mó qí jì bìng yán jǔ qú qiū tíng zài ān qiū chéng dōng běi shí lǐ, fēi yǐ. chéng duì móu shān, shān zhī xī nán yǒu sūn bīn shuò xiōng dì mù, bēi zhì bìng zài yě.
《竹書紀年》，梁惠成王二十年，齊築防以為長城。《竹書》又云：晉烈公十二年，王命韓景子、趙烈子、翟員伐齊，入長城。《史記》所謂齊威王越趙侵我伐長城者也。伏琛、晏謨並言水出縣東南峿山，山在小泰山東者也。北過其縣東，汶水自縣東北，徑郚城北。《地理風俗記》曰：朱虛縣東四十里，有郚城亭，故縣也。又東北徑管寧冢東。故晏謨言：柴阜西南，有魏獨行君子管寧墓，墓前有碑。又東北徑柴阜山北。山之東有徵士邴原冢，碑誌存焉。汶水又東北，徑漢青州刺史孫嵩墓西，有碑碣。汶水又東徑安丘縣故城北。漢高帝八年，封將軍張說為侯國。《地理志》曰：王莽之誅郅也。孟康曰：今渠丘亭是也。伏琛、晏謨《齊記》並言莒渠丘亭在安丘城東北十里，非矣。城對牟山，山之西南有孫賓碩兄弟墓，碑誌並在也。

yòu běi guò chún yú xiàn xī, yòu dōng běi rù yú wéi.
又北過淳于縣西，又東北入於濰。

gù xià hòu shì zhī zhēn guàn guó yě. zhōu wǔ wáng yǐ fēng chún yú gōng, hào yuē chún yú guó. chūn qiū huán gōng liù nián: dōng, zhōu gōng rú cáo. chuán yuē: chún yú gōng rú cáo, dù qí guó wēi, suì bù fù yě. qí chéng dōng běi, zé liǎng chuān jiāo huì yě.
故夏后氏之斟灌國也。周武王以封淳于公，號曰淳于國。《春秋》桓公六年：冬，州公如曹。《傳》曰：淳于公如曹，度其國危，遂不復也。其城東北，則兩川交會也。

wéi shuǐ chū láng yá jī xiàn wéi shān, láng yá, shān míng yě, yuè wáng jù jiàn zhī gù guó yě. jù jiàn bìng wú, yù bà zhōng guó, xǐ dōu láng yá.
濰水出琅邪箕縣濰山，琅邪，山名也，越王句踐之故國也。句踐並吳，欲霸中國，徙都琅邪。

qín shǐ huáng èr shí liù nián, miè qí, yǐ wèi jùn. chéng jí qín huáng zhī suǒ zhú yě. suì dēng láng yá dà lè zhī shān, zuò céng tái yú qí shàng, wèi zhī láng yá tái. tái zài chéng dōng nán shí lǐ, gū lì, tè xiǎn chū yú zhòng shān, shàng xià zhōu èr shí lǐ yú, bàng bīn jù hǎi. qín wáng lè zhī, yīn liú sān yuè. nǎi xǐ qián shǒu sān wàn hù yú láng yá shān xià, fù shí èr nián. suǒ zuò tái jī sān céng, céng gāo sān zhàng, shàng jí píng chǎng, fāng èr bǎi yú bù, guǎng wǔ lǐ, kān shí lì bēi, jì qín gōng dé. tái shàng yǒu shén yuān, yuān zhì líng yān. rén wū zhī zé jié, zhāi jié zé tōng. shén miào zài qí bā cí zhōng. hàn wǔ dì yì cháng dēng zhī. hàn gāo dì lǚ hòu qī nián, yǐ wèi wáng guó. wén dì sān nián, gēng míng wèi jùn, wáng mǎng gǎi yuē tián yí yǐ. wéi shuǐ dǎo yuán wéi shān. xǔ shèn lǚ chén yún: wéi shuǐ chū jī wū shān. huái nán zǐ yuē: wéi shuǐ chū fù zhōu shān. gài guǎng yì míng yě. dōng běi jìng jī xiàn gù chéng xī, yòu xī, xī quán shuǐ zhù zhī. shuǐ chū xī quán xiàn běi sōng shān dōng, nán liú jìng xī quán xiàn dōng, yòu dōng nán jìng zhòng gù shān dōng, běi liú rù yú wéi. dì lǐ zhì yuē: zhì jī xiàn běi rù wéi zhě yě. wéi shuǐ yòu dōng běi jìng zhū xiàn gù chéng xī. chūn qiū wén gōng shí èr nián, jì sūn xíng fù chéng zhū jí yùn. chuán yuē: chéng qí xià yì yě. wáng mǎng gēng míng zhū bìng yǐ. wéi shuǐ yòu dōng běi, juān shuǐ zhù zhī. shuǐ chū mǎ ěr shān, shān gāo bǎi zhàng, shàng yǒu èr shí bìng jǔ, wàng qí mǎ ěr, gù shì qǔ míng yān. dōng qù cháng shān sān shí lǐ, juān shuǐ fā yú qí yīn, běi jìng lóu xiāng chéng dōng. chūn qiū zhāo gōng wǔ nián, jīng shū xià jǔ móu yí, yǐ móu lóu fáng zī lái bēn zhě yě. yòu fēn zhū xiàn zhī dōng, wèi hǎi qǔ xiàn, gù sú rén wèi cǐ chéng wèi dōng zhū chéng. juān shuǐ yòu běi zhù yú wéi shuǐ.
秦始皇二十六年，滅齊，以為郡。城即秦皇之所築也。遂登琅邪大樂之山，作層台於其上，謂之琅邪台。台在城東南十里，孤立，特顯出於眾山，上下周二十里余，傍濱巨海。秦王樂之，因留三月。乃徙黔首三萬戶於琅邪山下，復十二年。所作台基三層，層高三丈，上級平敞，方二百餘步，廣五里，刊石立碑，紀秦功德。台上有神淵，淵至靈焉。人污之則竭，齋潔則通。神廟在齊八祠中。漢武帝亦嘗登之。漢高帝呂后七年，以為王國。文帝三年，更名為郡，王莽改曰填夷矣。濰水導源濰山。許慎、呂忱云：濰水出箕屋山。《淮南子》曰：濰水出覆舟山。蓋廣異名也。東北徑箕縣故城西，又西，析泉水注之。水出析泉縣北松山東，南流徑析泉縣東，又東南徑仲固山東，北流入於濰。《地理志》曰：至箕縣北入濰者也。濰水又東北徑諸縣故城西。《春秋》文公十二年，季孫行父城諸及鄆。《傳》曰：城其下邑也。王莽更名諸並矣。濰水又東北，涓水注之。水出馬耳山，山高百丈，上有二石並舉，望齊馬耳，故世取名焉。東去常山三十里，涓水發於其陰，北徑婁鄉城東。《春秋》昭公五年，《經》書夏莒牟夷，以牟婁防茲來奔者也。又分諸縣之東，為海曲縣，故俗人謂此城為東諸城。涓水又北注於濰水。

dōng běi guò dōng wǔ xiàn xī, xiàn yīn gāng wèi chéng, chéng zhōu sān shí lǐ. hàn gāo dì liù nián, fēng guō méng wèi hóu guó, wáng mǎng gēng míng zhī yuē xiáng shàn yǐ. yòu běi, zuǒ hé fú qí zhī shuǐ, shuǐ chū xī nán cháng shān, dōng běi liú zhù wéi. yàn fú bìng yǐ wéi shuǐ wèi fú qí zhī shuǐ, yǐ fú qí zhī shuǐ wèi wéi shuǐ, fēi yě. àn jīng mài zhì, wéi zì jī xiàn běi, jìng dōng wǔ xiàn xī, běi liú hé fú qí zhī shuǐ. yàn mó fú chēn yún: dōng wǔ chéng xī běi èr lǐ wéi shuǐ zhě, jí fú qí zhī shuǐ yě. wéi shuǐ yòu běi, yòu hé lú shuǐ, jí jiǔ tái shuǐ yě. dì lǐ zhì yuē: shuǐ chū láng yá héng xiàn gù shān, wáng mǎng zhī lìng qiū yě. shān zài dōng wǔ xiàn gù chéng dōng nán, shì wèi zhī lú shān yě. xī běi liú, jìng chāng xiàn gù chéng xī, dōng běi liú. qí dì jì yuē: dōng wǔ chéng dōng nán yǒu lú shuǐ, shuǐ cè yǒu shèng huǒ mù, fāng sú yīn yuē chēng zi, qí mù jīng yě huǒ shāo sǐ, tàn bù miè. gù dōng fāng shuò yún: bù huī zhī mù zhě yě. qí shuǐ yòu dōng běi liú, jìng dōng wǔ xiàn gù chéng dōng, ér xī běi rù wéi. dì lǐ zhì yuē: jiǔ tái shuǐ dōng nán zhì dōng wǔ rù wéi zhě yě. shàng shū suǒ wèi wéi zī qí dào yǐ.
東北過東武縣西，縣因岡為城，城周三十里。漢高帝六年，封郭蒙為侯國，王莽更名之曰祥善矣。又北，左合扶淇之水，水出西南常山，東北流注濰。晏、伏並以濰水為扶淇之水，以扶淇之水為濰水，非也。按經脈志，濰自箕縣北，徑東武縣西，北流合扶淇之水。晏謨、伏琛云：東武城西北二里濰水者，即扶淇之水也。濰水又北，右合盧水，即久台水也。《地理志》曰：水出琅邪橫縣故山，王莽之令丘也。山在東武縣故城東南，世謂之盧山也。西北流，徑昌縣故城西，東北流。《齊地記》曰：東武城東南有盧水，水側有勝火木，方俗音曰檉子，其木經野火燒死，炭不滅。故東方朔云：不灰之木者也。其水又東北流，徑東武縣故城東，而西北入濰。《地理志》曰：久台水東南至東武入濰者也。《尚書》所謂濰、淄其道矣。

yòu běi guò píng chāng xiàn dōng, wéi shuǐ yòu běi jìng shí quán xiàn gù chéng xī, wáng mǎng zhī yǎng xìn yě. dì lǐ fēng sú jì yuē: píng chāng xiàn dōng nán sì shí lǐ, yǒu shí quán tíng, gù xiàn yě. wéi shuǐ yòu běi jìng píng chāng xiàn gù chéng dōng, jīng shuǐ zhù zhī. shuǐ chū xiàn nán jīng shān fù, dōng běi liú jìng píng chāng xiàn gù chéng dōng. hàn wén dì fēng qí dào huì wáng féi zi yìn wèi hóu guó. chéng zhī dōng nán jiǎo yǒu tái, tái xià yǒu jǐng, yǔ jīng shuǐ tōng. wù zhuì yú jǐng, zé qǔ zhī jīng shuǐ, xī cháng yǒu lóng chū rù yú qí zhōng, gù shì yì wèi zhī lóng tái chéng yě. jīng shuǐ yòu dōng běi liú, zhù yú wéi. wéi shuǐ yòu běi, wú shuǐ zhù zhī, shuǐ chū wú shān, shì wèi zhī jù píng shān yě. dì lǐ zhì yuē: líng mén xiàn yǒu gāo shān hú shān, wú shuǐ suǒ chū, dōng běi rù wéi, jīn shì shān xī jiē wú shān. xǔ shèn shuō wén yán shuǐ chū líng mén shān, shì wèi zhī wú wèn yǐ. qí shuǐ dōng běi jìng gū mù xiàn gù chéng dōng. xiàn yǒu wǔ sè tǔ, wáng zhě fēng jiàn zhū hóu, suí fāng shòu zhī. gù báo gū shì zhī guó yě. kàn yīn yuē: zhōu chéng wáng shí, báo gū yǔ sì guó zuò luàn, zhōu gōng miè zhī, yǐ fēng tài gōng. shì yǐ dì lǐ zhì yuē: huò yán báo gū yě. wáng mǎng yuē jì mù yǐ. yīng shào yuē: zuǒ chuán yuē báo gū shì guó, tài gōng fēng yān. xuē zàn hàn shū zhù yún: bó chāng yǒu báo gū chéng. wèi zhī shú shì. wú shuǐ yòu dōng běi jìng píng chāng xiàn gù chéng běi, gǔ yè cǐ shuǐ, yǐ yì gài tián, nán zhù jīng shuǐ. wú shuǐ yòu dōng běi liú, ér zhù yú wéi shuǐ yě.
又北過平昌縣東，濰水又北徑石泉縣故城西，王莽之養信也。《地理風俗記》曰：平昌縣東南四十里，有石泉亭，故縣也。濰水又北徑平昌縣故城東，荊水注之。水出縣南荊山阜，東北流徑平昌縣故城東。漢文帝封齊悼惠王肥子印為侯國。城之東南角有台，台下有井，與荊水通。物墜於井，則取之荊水，昔常有龍出入於其中，故世亦謂之龍台城也。荊水又東北流，注於濰。濰水又北，浯水注之，水出浯山，世謂之巨平山也。《地理志》曰：靈門縣有高山、壺山，浯水所出，東北入濰，今是山西接浯山。許慎《說文》言水出靈門山，世謂之浯汶矣。其水東北徑姑幕縣故城東。縣有五色土，王者封建諸侯，隨方受之。故薄姑氏之國也。闞駰曰：周成王時，薄姑與四國作亂，周公滅之，以封太公。是以《地理志》曰：或言薄姑也。王莽曰季睦矣。應劭曰：《左傳》曰薄姑氏國，太公封焉。薛瓚《漢書注》云：博昌有薄姑城。未知孰是。浯水又東北徑平昌縣故城北，古堨此水，以溢溉田，南注荊水。浯水又東北流，而注於濰水也。

yòu běi guò gāo mì xiàn xī, yīng shào yuē: xiàn yǒu mì shuǐ, gù yǒu gāo mì zhī míng yě. rán jīn shì suǒ wèi bǎi chǐ shuǐ zhě, gài mì shuǐ yě. shuǐ yǒu èr yuán, xī yuán chū yì shān, yì yuē zhāng rì shān. shān shì gāo jùn, gé jué yáng xī. yàn mó yuē: shān zhuàng zhāng rì, shì yǒu cǐ míng. fú chēn yuē: shān shàng zhāng rì, gù míng zhāng rì shān yě. qí shuǐ dōng běi liú, dōng yuán chū wǔ nǔ shān, xī běi liú, tóng xiè yī hè, sú wèi zhī bǎi chǐ shuǐ, gǔ rén yè yǐ gài tián shù shí qǐng. běi liú jìng gāo mì xiàn xī, xià zhù wéi shuǐ, zì xià yì jiān tōng chēng yān. luàn liú lì xiàn xī bēi chǎn shān xī. yòu dōng běi, shuǐ yǒu gù yàn, jiù záo shí shù zhù, duàn wéi shuǐ, guǎng liù shí xǔ bù, jué dōng àn, jī tōng zhǎng qú, dōng běi jìng gāo mì xiàn gù chéng nán. míng dì yǒng píng zhōng, fēng dèng zhèn wèi hóu guó. xiàn nán shí lǐ, xù yǐ wèi táng, fāng èr shí yú lǐ, gǔ suǒ wèi gāo mì zhī nán dōu yě, gài tián yī qǐng xǔ. bēi shuǐ sàn liú, xià zhù yí ān zé. wéi shuǐ zì yàn běi, jìng gāo mì xiàn gù chéng xī. hàn wén dì shí liù nián, bié wèi jiāo xī guó. xuān dì běn shǐ yuán nián, gèng wèi gāo mì guó. wáng mǎng zhī zhāng móu yě. wéi shuǐ yòu běi. xī hán xìn yǔ chǔ jiāng lóng qiě, jiā wéi shuǐ ér zhèn yú cǐ. xìn yè lìng wèi wàn yú náng, shèng shā yǐ è wéi shuǐ, yǐn jūn jī qiě, wěi tuì, qiě zhuī běi, xìn jué shuǐ, shuǐ dà zhì, qiě jūn bàn bù dé dù, suì zhǎn lóng qiě yú shì shuǐ. shuǐ xī yǒu lì fù, fù shàng yǒu hàn sī nóng qīng zhèng kāng chéng zhǒng, shí bēi yóu cún. yòu běi jìng chāng tuǒ xiàn gù chéng dōng. hàn míng dì yǒng píng zhōng, fēng dèng xí wèi hóu guó yě. jùn guó zhì yuē: shuāng ān dì yán guāng yuán nián fù yě.
又北過高密縣西，應劭曰：縣有密水，故有高密之名也。然今世所謂百尺水者，蓋密水也。水有二源，西源出奕山，亦曰鄣日山。山勢高峻，隔絕陽曦。晏謨曰：山狀鄣日，是有此名。伏琛曰：山上鄣日，故名鄣日山也。其水東北流，東源出五弩山，西北流，同瀉一壑，俗謂之百尺水，古人堨以溉田數十頃。北流徑高密縣西，下注濰水，自下亦兼通稱焉。亂流歷縣西碑產山西。又東北，水有故堰，舊鑿石豎柱，斷濰水，廣六十許步，掘東岸，激通長渠，東北徑高密縣故城南。明帝永平中，封鄧震為侯國。縣南十里，蓄以為塘，方二十餘里，古所謂高密之南都也，溉田一頃許。陂水散流，下注夷安澤。濰水自堰北，徑高密縣故城西。漢文帝十六年，別為膠西國。宣帝本始元年，更為高密國。王莽之章牟也。濰水又北。昔韓信與楚將龍且，夾濰水而陣於此。信夜令為萬餘囊，盛沙以遏濰水，引軍擊且，偽退，且追北，信決水，水大至，且軍半不得渡，遂斬龍且於是水。水西有厲阜，阜上有漢司農卿鄭康成冢，石碑猶存。又北徑昌妥縣故城東。漢明帝永平中，封鄧襲為侯國也。《郡國志》曰：雙安帝延光元年復也。

yòu běi guò chún yú xiàn dōng, wéi shuǐ yòu běi, zuǒ huì wèn shuǐ, běi jìng píng chéng tíng xī, yòu dōng běi jìng mì xiāng tíng xī. jùn guó zhì yuē: chún yú xiàn yǒu mì xiāng. dì lǐ zhì, jiē běi hǎi zhī shǔ xiàn yě. yīng shào yuē: chún yú xiàn dōng běi liù shí lǐ, yǒu píng chéng tíng, yòu sì shí lǐ, yǒu mì xiāng tíng, gù xiàn yě. wéi shuǐ yòu dōng běi jìng xià mì xiàn gù chéng xī. chéng dōng yǒu mì fù. dì lǐ zhì yuē: yǒu sān hù shān cí. yú àn yīng shào yuē: mì zhě shuǐ míng, shì yǒu xià mì zhī chēng. sú yǐ zhī míng fù, fēi yě.
又北過淳于縣東，濰水又北，左會汶水，北徑平城亭西，又東北徑密鄉亭西。《郡國志》曰：淳于縣有密鄉。《地理志》，皆北海之屬縣也。應劭曰：淳于縣東北六十里，有平城亭，又四十里，有密鄉亭，故縣也。濰水又東北徑下密縣故城西。城東有密阜。《地理志》曰：有三戶山祠。余按應劭曰：密者水名，是有下密之稱。俗以之名阜，非也。

yòu dōng běi guò dū chāng xiàn dōng, wéi shuǐ dōng běi jìng féng méng mù. méng, xiàn rén yě, shǎo yǒu dà jié, chǐ gěi shì xiàn tíng, suì fú hǎi zhì liáo dōng, fù hái, zài bù qí shān yǐn xué. míng dì ān chē zhēng méng, yǐ yáng kuáng miǎn. yòu běi jìng dū chāng xiàn gù chéng dōng. hàn gāo dì liù nián, fēng zhū zhěn wèi hóu guó. běi hǎi xiàng kǒng róng, wèi huáng jīn zéi guǎn hài suǒ wéi yú dū chāng yě, tài shǐ cí wèi róng qiú jiù, liú bèi chí de tū wéi qí chù yě. yòu dōng běi rù yú hǎi.
又東北過都昌縣東，濰水東北徑逢萌墓。萌，縣人也，少有大節，恥給事縣亭，遂浮海至遼東，復還，在不其山隱學。明帝安車征萌，以佯狂免。又北徑都昌縣故城東。漢高帝六年，封朱軫為侯國。北海相孔融，為黃巾賊管亥所圍於都昌也，太史慈為融求救，劉備持的突圍其處也。又東北入於海。

jiāo shuǐ chū qián zōu xiàn jiāo shān běi, guò qí xiàn xī, qí jì yuē: jiāo shuǐ chū wǔ nǔ shān, gài jiāo shān zhī shū míng yě. běi jìng zhù zī xiàn gù chéng dōng. hàn wǔ dì yuán dǐng zhōng, fēng jiāo dōng kāng wáng zǐ yán wèi hóu guó. yòu jìng fú xiàn gù chéng xī, dì lǐ zhì, láng yá zhī shǔ xiàn yě. hàn wén dì yuán nián, fēng lǚ píng wèi hóu guó. jiāo shuǐ yòu běi jìng qián zōu gù chéng xī. yuán shān sōng jùn guó zhì yuē: xiàn yǒu jiè tíng. dì lǐ zhì yuē: gù jiè guó yě. chūn qiū xī gōng jiǔ nián, jiè gé lú lái cháo, wén niú míng yuē: shì shēng sān xī, jiē yòng zhī. wèn zhī, guǒ rán. yàn mó fú chēn bìng yún xiàn yǒu dōng xī èr chéng, xiāng qù sì shí lǐ yǒu jiāo shuǐ, fēi yě. sī nǎi jù ài shuǐ yě. shuǐ chū xiàn xī nán jù ài shān, jí qí jì suǒ wèi qián ài shān yě. dōng běi liú, jìng guì xiàn gù chéng xī, wáng mǎng zhī fú tóng yě, shì wèi zhī wáng chéng. yòu wèi shì shuǐ wèi yáng shuǐ yǐ. yòu dōng běi liú, yàn, fú suǒ wèi qián zōu chéng xī sì shí lǐ yǒu jiāo shuǐ zhě yě. yòu dōng rù hǎi. dì lǐ zhì: láng yá yǒu guì xiàn, gēn ài shuǐ chū yān. dōng rù hǎi, jí sī shuǐ yě. jīn jiāo shuǐ běi liú jìng xī qián zōu chéng dōng, yàn fú suǒ wèi gāo mì jùn cè yǒu qián zōu xiàn. dì lǐ zhì yuē: jiāo shuǐ chū fū xiàn, wáng mǎng gèng zhī chún dé yǐ, yí jí shì xiàn, suǒ wèi xiáng yě.
膠水出黔陬縣膠山北，過其縣西，《齊記》曰：膠水出五弩山，蓋膠山之殊名也。北徑祝茲縣故城東。漢武帝元鼎中，封膠東康王子延為侯國。又徑扶縣故城西，《地理志》，琅邪之屬縣也。漢文帝元年，封呂平為侯國。膠水又北徑黔陬故城西。袁山松《郡國志》曰：縣有介亭。《地理志》曰：故介國也。《春秋》僖公九年，介葛盧來朝，聞牛鳴曰：是生三犧，皆用之。問之，果然。晏謨、伏琛並雲縣有東西二城，相去四十里有膠水，非也。斯乃拒艾水也。水出縣西南拒艾山，即《齊記》所謂黔艾山也。東北流，徑櫃縣故城西，王莽之祓同也，世謂之王城。又謂是水為洋水矣。又東北流，晏，伏所謂黔陬城西四十里有膠水者也。又東入海。《地理志》：琅邪有櫃縣，根艾水出焉。東入海，即斯水也。今膠水北流徑西黔陬城東，晏、伏所謂高密郡側有黔陬縣。《地理志》曰：膠水出邞縣，王莽更之純德矣，疑即是縣，所未詳也。

yòu běi guò yí ān xiàn dōng, xiàn, gù wáng mǎng gēng míng zhī yuán tíng yě. yīng shào yuē: gù lái yí wéi yì yě. tài shǐ gōng yuē: yàn píng zhòng lái zhī yí wéi zhī rén yě. hàn míng dì yǒng píng zhōng, fēng dèng zhēn wèi hóu guó. xī qù wéi shuǐ sì shí lǐ. jiāo shuǐ yòu běi jìng jiāo yáng xiàn dōng, yàn fú bìng wèi zhī dōng tíng, zì tíng jié lù, nán tōng yí ān. dì lǐ fēng sú jì yuē: chún yú xiàn dōng nán wǔ shí lǐ, yǒu jiāo yáng tíng, gù xiàn yě. yòu dōng běi liú, zuǒ huì yī shuǐ, shì wèi zhī zhāng nú shuǐ. shuǐ fā yí ān xiàn dōng nán fù xià, xī běi liú, lì jiāo yáng xiàn, zhù yú jiāo. jiāo shuǐ zhī zuǒ wèi zé zhǔ, dōng běi bǎi xǔ lǐ, wèi zhī yí ān tán. tán zhōu sì shí lǐ, yì wéi shuǐ zhī jīn zhī suǒ zhù yě. jiāo shuǐ yòu dōng běi, jìng xià mì xiàn gù chéng dōng, yòu dōng běi, jìng jiāo dōng xiàn gù chéng xī. hàn gāo dì jiǔ nián, bié wèi guó. jǐng dì fēng zǐ jì wèi wáng guó, wáng mǎng gèng zhī yù zhì yě, jīn zhǎng guǎng jùn zhì. fú chēn yàn mó yán jiāo shuǐ dōng běi huí, dá yú jiāo dōng chéng běi bǎi lǐ, liú zhù yú hǎi. yòu běi guò dāng lì xiàn xī běi, rù yú hǎi.
又北過夷安縣東，縣，故王莽更名之原亭也。應劭曰：故萊夷維邑也。太史公曰：晏平仲萊之夷維之人也。漢明帝永平中，封鄧珍為侯國。西去濰水四十里。膠水又北徑膠陽縣東，晏、伏並謂之東亭，自亭結路，南通夷安。《地理風俗記》曰：淳于縣東南五十里，有膠陽亭，故縣也。又東北流，左會一水，世謂之張奴水。水發夷安縣東南阜下，西北流，歷膠陽縣，注於膠。膠水之左為澤渚，東北百許里，謂之夷安潭。潭周四十里，亦濰水枝津之所注也。膠水又東北，徑下密縣故城東，又東北，徑膠東縣故城西。漢高帝九年，別為國。景帝封子寄為王國，王莽更之郁袟也，今長廣郡治。伏琛、晏謨言膠水東北回，達於膠東城北百里，流注於海。又北過當利縣西北，入於海。

xiàn, gù wáng mǎng gēng míng zhī wèi dōng lái tíng yě. yòu běi jìng píng dù xiàn. hàn wǔ dì yuán shuò èr nián, fēng zāi chuān yì wáng zǐ liú yǎn wèi hóu guó, wáng mǎng gēng míng zhī yuē lì lú yě. xiàn yǒu tǔ shān, jiāo shuǐ běi lì tǔ shān, zhù yú hǎi. hǎi nán, tǔ shān yǐ běi, xī yán kēng xiāng chéng, xiū zhǔ bù chuò, běi tiào jù hǎi, xìng míng wú jí, tiān jì liǎng fēn, bái hēi fāng bié, suǒ wèi míng hǎi zhě yě. gù dì lǐ zhì yuē: jiāo shuǐ běi zhì píng dù rù hǎi yě.
縣，故王莽更名之為東萊亭也。又北徑平度縣。漢武帝元朔二年，封菑川懿王子劉衍為侯國，王莽更名之曰利盧也。縣有土山，膠水北歷土山，注於海。海南，土山以北，悉鹽坑相承，修煮不輟，北眺巨海，杏冥無極，天際兩分，白黑方別，所謂溟海者也。故《地理志》曰：膠水北至平度入海也。