sūn qīng yuē: fū tán shuō zhī shù, qí zhuāng yǐ lì zhī, duān chéng yǐ chù zhī, jiān qiáng yǐ chí zhī, pì chēng yǐ yù zhī, fēn bié yǐ míng zhī, huān xīn fèn mǎn yǐ sòng zhī, bǎo zhī zhēn zhī, guì zhī shén zhī, rú shì zé shuō cháng wú bù xíng yǐ. fū shì zhī wèi néng guì qí suǒ guì. chuán yuē: wéi jūn zǐ wèi néng guì qí suǒ guì yě. shī yún: wú yì yóu yán, wú yuē gǒu yǐ. guǐ gǔ zǐ yuē: rén zhī bù shàn ér néng jiǎo zhī zhě nán yǐ. shuō zhī bù xíng, yán zhī bù cóng zhě, qí biàn zhī bù míng yě jì míng ér bù xíng zhě, chí zhī bù gù yě jì gù ér bù xíng zhě, wèi zhōng qí xīn zhī suǒ shàn yě. biàn zhī míng zhī, chí zhī gù zhī, yòu zhōng qí rén zhī suǒ shàn, qí yán shén ér zhēn, bái ér fēn, néng rù yú rén zhī xīn, rú cǐ ér shuō bù xíng zhě, tiān xià wèi cháng wén yě. cǐ zhī wèi shàn shuō. zi gòng yuē: chū yán chén cí, shēn zhī dé shī, guó zhī ān wēi yě. shī yún: cí zhī yì yǐ, mín zhī mò yǐ. fū cí zhě rén zhī suǒ yǐ zì tōng yě. zhǔ fù yǎn yuē: rén ér wú cí, ān suǒ yòng zhī. xī zi chǎn xiū qí cí, ér zhào wǔ zhì qí jìng wáng sūn mǎn míng qí yán, ér chǔ zhuāng yǐ cán sū qín xíng qí shuō, ér liù guó yǐ ān kuǎi tōng chén shuō, ér shēn dé yǐ quán. fū cí zhě nǎi suǒ yǐ zūn jūn zhòng shēn ān guó quán xìng zhě yě. gù cí bù kě bù xiū ér shuō bù kě bù shàn.
孫卿曰:「夫談說之術,齊莊以立之,端誠以處之,堅強以持之,譬稱以諭之,分別以 明之,歡欣憤滿以送之,寶之珍之,貴之神之,如是則說常無不行矣。」夫是之謂能貴其所 貴。傳曰:「唯君子為能貴其所貴也。」詩云:「無易由言,無曰苟矣。」鬼谷子曰:「人 之不善而能矯之者難矣。說之不行,言之不從者,其辯之不明也;既明而不行者,持之不固 也;既固而不行者,未中其心之所善也。辯之明之,持之固之,又中其人之所善,其言神而 珍,白而分,能入於人之心,如此而說不行者,天下未嘗聞也。此之謂善說。」子貢曰: 「出言陳辭,身之得失,國之安危也。」詩云:「辭之繹矣,民之莫矣。」夫辭者人之所以 自通也。主父偃曰:「人而無辭,安所用之。」昔子產修其辭,而趙武致其敬;王孫滿明其 言,而楚莊以慚;蘇秦行其說,而六國以安;蒯通陳說,而身得以全。夫辭者乃所以尊君、 重身、安國、全性者也。故辭不可不修而說不可不善。
zhào shǐ rén wèi wèi wáng yuē: wèi wǒ shā fàn cuó, wú qǐng xiàn qī shí lǐ zhī dì. wèi wáng yuē: nuò. shǐ lì bǔ zhī, wéi ér wèi shā. cuó zì shàng wū qí wēi, wèi shǐ zhě yuē: yǔ qí yǐ sǐ cuó shì, bù rú yǐ shēng cuó shì, yǒu rú cuó sǐ, zhào bù yǔ wáng dì, zé wáng nài hé? gù bù ruò yǔ dìng gē dì, rán hòu shā cuó. wèi wáng yuē: shàn. cuó yīn shàng shū xìn líng jūn yuē: cuó gù wèi zhī miǎn xiāng yě. zhào yǐ dì shā cuó ér wèi wáng tīng zhī, yǒu rú qiáng qín yì jiāng xí zhào zhī yù, zé jūn qiě nài hé? xìn líng jūn yán yú wáng ér chū zhī.
趙使人謂魏王曰:「為我殺范痤,吾請獻七十里之地。」魏王曰:「諾」。使吏捕之, 圍而未殺。痤自上屋騎危,謂使者曰:「與其以死痤市,不如以生痤市,有如痤死,趙不與 王地,則王奈何?故不若與定割地,然後殺痤。」魏王曰:「善」。痤因上書信陵君曰: 「痤故魏之免相也。趙以地殺痤而魏王聽之,有如強秦亦將襲趙之欲,則君且奈何?」信陵 君言於王而出之。
wú rén rù jīng, zhào chén huái gōng, huái gōng zhào guó rén yuē: yù yǔ jīng zhě zuǒ, yù yǔ wú zhě yòu. páng huá dāng gōng ér jìn yuē: wú wèi yǒu fú, jīng wèi yǒu huò. gōng yuē: guó shèng jūn chū, fēi huò ér xī? duì yuē: xiǎo guó yǒu shì yóu fù, ér kuàng dà guó hū? chǔ suī wú dé, yì bù zhǎn ài qí mín, wú rì bì bīng, bào gǔ rú mǎng, wèi jiàn dé yān? tiān qí huò zhě zhèng xùn chǔ yě! huò zhī shì wú, hé rì zhī yǒu? chén hóu cóng zhī.
吳人入荊,召陳懷公,懷公召國人曰:「欲與荊者左,欲與吳者右。」逄滑當公而進 曰:「吳未有福,荊未有禍。」公曰:「國勝君出,非禍而奚?」對曰:「小國有是猶復, 而況大國乎?楚雖無德,亦不斬艾其民,吳日弊兵,暴骨如莽,未見德焉?天其或者正訓楚 也!禍之適吳,何日之有?」陳侯從之。
huán gōng lì zhòng fù, zhì dài fū yuē: shàn wú zhě rù mén ér yòu, bù shàn wú zhě rù mén ér zuǒ. yǒu zhōng mén ér lì zhě, huán gōng wèn yān. duì yuē: guǎn zǐ zhī zhī, kě yǔ móu tiān xià, qí qiáng kě yǔ qǔ tiān xià. jūn shì qí xìn hū? nèi zhèng wěi yān wài shì duàn yān. qū mín ér guī zhī, shì yì kě duó yě. huán gōng yuē: shàn. nǎi wèi guǎn zhòng: zhèng zé zú guī yú zi yǐ, zhèng zhī suǒ bù jí, wéi zi shì kuāng. guǎn zhòng gù zhú sān guī zhī tái, yǐ zì shāng yú mín.
桓公立仲父,致大夫曰:「善吾者入門而右,不善吾者入門而左。」有中門而立者,桓 公問焉。對曰:「管子之知,可與謀天下,其強可與取天下。君恃其信乎?內政委焉;外事 斷焉。驅民而歸之,是亦可奪也。」桓公曰:「善。」乃謂管仲:「政則卒歸於子矣,政之 所不及,唯子是匡。」管仲故築三歸之台,以自傷於民。
qí xuān wáng chū liè yú shè shān, shè shān fù lǎo shí sān rén xiāng yǔ láo wáng, wáng yuē: fù lǎo kǔ yǐ! wèi zuǒ yòu cì fù lǎo tián bù zū, fù lǎo jiē bài, lǘ qiū xiān shēng bù bài. wáng yuē: fù lǎo yǐ wèi shǎo yé? wèi zuǒ yòu fù cì fù lǎo wú yáo yì, fù lǎo jiē bài, lǘ qiū xiān shēng yòu bù bài. wáng yuē: bài zhě qù, bù bài zhě qián. yuē: guǎ rén jīn guān fù lǎo xìng ér láo zhī, gù cì fù lǎo tián bù zū, fù lǎo jiē bài, xiān shēng dú bù bài, guǎ rén zì yǐ wèi shǎo, gù cì fù lǎo wú yáo yì, fù lǎo jiē bài, xiān shēng yòu dú bù bài, guǎ rén dé wú yǒu guò hū? lǘ qiū xiān shēng duì yuē: wéi wén dài wáng lái yóu, suǒ yǐ wèi láo dài wáng, wàng dé shòu yú dài wáng, wàng dé fù yú dài wáng, wàng dé guì yú dài wáng. wáng yuē: tiān shā shēng yǒu shí, fēi guǎ rén suǒ de yǔ yě, wú yǐ shòu xiān shēng cāng lǐn suī shí, yǐ bèi zāi hài, wú yǐ fù xiān shēng dà guān wú quē, xiǎo guān bēi jiàn, wú yǐ guì xiān shēng. lǘ qiū xiān shēng duì yuē: cǐ fēi rén chén suǒ gǎn wàng yě. yuàn dài wáng xuǎn liáng fù jiā zǐ, yǒu xiū xíng zhě yǐ wèi lì, píng qí fǎ dù, rú cǐ chén shǎo kě yǐ dé shòu yān chūn qiū dōng xià, zhèn zhī yǐ shí, wú fán rǎo bǎi xìng, rú shì chén kě shǎo dé yǐ fù yān yuàn dài wáng chū lìng, lìng shǎo zhě jìng zhǎng, zhǎng zhě jìng lǎo, rú shì chén kě shǎo dé yǐ guì yān jīn dài wáng xìng cì chén tián bù zū, rán zé cāng lǐn jiāng xū yě. cì chén wú yáo yì, rán zé guān fǔ wú shǐ yān, cǐ gù fēi rén chén zhī suǒ gǎn wàng yě. qí wáng yuē: shàn. yuàn qǐng xiān shēng wèi xiāng.
齊宣王出獵於社山,社山父老十三人相與勞王,王曰:「父老苦矣!」謂左右賜父老田 不租,父老皆拜,閭丘先生不拜。王曰:「父老以為少耶?」謂左右復賜父老無徭役,父老 皆拜,閭丘先生又不拜。王曰:「拜者去,不拜者前。」曰:「寡人今觀父老幸而勞之,故 賜父老田不租,父老皆拜,先生獨不拜,寡人自以為少,故賜父老無徭役,父老皆拜,先生 又獨不拜,寡人得無有過乎?」閭丘先生對曰:「惟聞大王來游,所以為勞大王,望得壽於 大王,望得富於大王,望得貴於大王。」王曰:「天殺生有時,非寡人所得與也,無以壽先 生;倉廩雖實,以備災害,無以富先生;大官無缺,小官卑賤,無以貴先生。」閭丘先生對 曰:「此非人臣所敢望也。願大王選良富家子,有修行者以為吏,平其法度,如此臣少可以 得壽焉;春秋冬夏,振之以時,無煩擾百姓,如是臣可少得以富焉;願大王出令,令少者敬 長,長者敬老,如是臣可少得以貴焉;今大王幸賜臣田不租,然則倉廩將虛也。賜臣無徭 役,然則官府無使焉,此固非人臣之所敢望也。」齊王曰:「善。願請先生為相。」
xiào wǔ huáng dì shí, fén yīn dé bǎo dǐng ér xiàn zhī yú gān quán gōng, qún chén hè, shàng shòu yuē: bì xià de zhōu dǐng. shì zhōng yú qiū shòu wáng dú yuē: fēi zhōu dǐng. shàng wén zhī, zhào ér wèn yuē: zhèn dé zhōu dǐng, qún chén jiē yǐ wèi zhōu dǐng ér shòu wáng dú yǐ wèi fēi, hé yě? shòu wáng yǒu shuō zé shēng, wú shuō zé sǐ. duì yuē: chén shòu wáng ān gǎn wú shuō? chén wén fū zhōu dé shǐ chǎn yú hòu jì, zhǎng yú gōng liú, dà yú dài wáng, chéng yú wén wǔ, xiǎn yú zhōu gōng, dé zé shàng dòng, tiān xià lòu quán, wú suǒ bù tōng, shàng tiān bào yīng, dǐng wèi zhōu chū, gù míng zhōu dǐng. jīn hàn zì gāo zǔ jì zhōu, yì zhāo dé xiǎn xíng, bù ēn shī huì, liù hé hé tóng, zhì bì xià zhī shēn yù shèng, tiān ruì bìng zhì, zhēng xiáng bì jiàn. xī shǐ huáng dì qīn chū dǐng yú péng chéng ér bù néng dé. tiān zhāo yǒu dé, bǎo dǐng zì zhì, cǐ tiān zhī suǒ yǐ yǔ hàn, nǎi hàn dǐng, fēi zhōu dǐng yě! shàng yuē: shàn! qún chén jiē chēng: wàn suì! shì rì cì yú qiū shòu wáng huáng jīn shí jīn.
孝武皇帝時,汾陰得寶鼎而獻之於甘泉宮,群臣賀,上壽曰:「陛下得周鼎。」侍中虞 丘壽王獨曰:「非周鼎。」上聞之,召而問曰:「朕得周鼎,群臣皆以為周鼎而壽王獨以為 非,何也?壽王有說則生,無說則死。」對曰:「臣壽王安敢無說?臣聞夫周德始產於後 稷,長於公劉,大於大王,成於文武,顯於周公,德澤上洞,天下漏泉,無所不通,上天報 應,鼎為周出,故名周鼎。今漢自高祖繼周,亦昭德顯行,布恩施惠,六合和同,至陛下之 身愈盛,天瑞並至,征祥畢見。昔始皇帝親出鼎於彭城而不能得。天昭有德,寶鼎自至,此 天之所以予漢,乃漢鼎,非周鼎也!」上曰:「善!」群臣皆稱:「萬歲!」是日賜虞丘壽 王黃金十斤。
jìn xiàn gōng zhī shí, dōng guō mín yǒu zǔ cháo zhě, shàng shū xiàn gōng yuē: cǎo máo chén dōng guō mín zǔ cháo, yuàn qǐng wén guó jiā zhī jì. xiàn gōng shǐ shǐ chū gào zhī yuē: ròu shí zhě yǐ lǜ zhī yǐ. huò shí zhě shàng hé yǔ yān? zǔ cháo duì yuē: dài wáng dú bù wén gǔ zhī jiāng yuē huán sī mǎ zhě, zhāo zhāo qí jūn, jǔ ér yàn, yù hū chē, cān yì hū chē, yù zhǒu qí cān yuē: zi hé yuè yún wèi hū? hé wèi jiè hū chē? cān wèi qí yù yuē: dāng hū zhě hū, nǎi wú shì yě, zi dāng yù zhèng zǐ zhī pèi xián ěr. zi jīn bù zhèng pèi xián, shǐ mǎ zú rán jīng, wàng lì dào zhōng xíng rén, bì féng dà dí, xià chē miǎn jiàn, shè xuè lǚ gān zhě gù wú shì yě. zi níng néng pì zi zhī pèi, xià zuǒ wǒ hū? qí huò yì jí wú shēn, yǔ yǒu shēn yōu, wú ān dé wú hū chē hū? jīn dài wáng yuē: shí ròu zhě yǐ lǜ zhī yǐ, huò shí zhě shàng hé yǔ yān? shè shǐ shí ròu zhě yī dàn shī jì yú miào táng zhī shàng, ruò chén děng huò shí zhě, níng dé wú gān dǎn tú dì yú zhōng yuán zhī yě yǔ? qí huò yì jí chén zhī shēn. chén yǔ yǒu qí yōu shēn. chén ān dé wú yǔ guó jiā zhī jì hū? xiàn gōng zhào ér jiàn zhī, sān rì yǔ yǔ, wú fù yōu zhě, nǎi lì yǐ wèi shī yě.
晉獻公之時,東郭民有祖朝者,上書獻公曰:「草茅臣東郭民祖朝,願請聞國家之 計。」獻公使使出告之曰:「肉食者已慮之矣。藿食者尚何與焉?」祖朝對曰:「大王獨不 聞古之將曰桓司馬者,朝朝其君,舉而宴,御呼車,驂亦呼車,御肘其驂曰:『子何越云為 乎?何為借呼車?』驂謂其御曰:『當呼者呼,乃吾事也,子當御正子之轡銜耳。子今不正 轡銜,使馬卒然驚,妄轢道中行人,必逢大敵,下車免劍,涉血履肝者固吾事也。子寧能辟 子之轡,下佐我乎?其禍亦及吾身,與有深憂,吾安得無呼車乎?』今大王曰:『食肉者已 慮之矣,藿食者尚何與焉?』設使食肉者一旦失計於廟堂之上,若臣等藿食者,寧得無肝膽 塗地於中原之野與?其禍亦及臣之身。臣與有其憂深。臣安得無與國家之計乎?」獻公召而 見之,三日與語,無復憂者,乃立以為師也。
kè wèi liáng wáng yuē: huì zi zhī yán shì yě shàn pì, wáng shǐ wú pì, zé bù néng yán yǐ. wáng yuē: nuò. míng rì jiàn, wèi huì zǐ yuē: yuàn xiān shēng yán shì zé zhí yán ěr, wú pì yě. huì zǐ yuē: jīn yǒu rén yú cǐ ér bù zhī dàn zhě, yuē: dàn zhī zhuàng hé ruò? yīng yuē: dàn zhī zhuàng rú dàn. yù hū? wáng yuē: wèi yù yě. yú shì gèng yīng yuē: dàn zhī zhuàng rú gōng ér yǐ zhú wèi xián. zé zhī hū? wáng yuē: kě zhī yǐ. huì zǐ yuē: fū shuō zhě gù yǐ qí suǒ zhī, yù qí suǒ bù zhī, ér shǐ rén zhī zhī. jīn wáng yuē wú pì zé bù kě yǐ. wáng yuē: shàn.
客謂梁王曰:「惠子之言事也善譬,王使無譬,則不能言矣。」王曰:「諾。」明日 見,謂惠子曰:「願先生言事則直言耳,無譬也。」惠子曰:「今有人於此而不知彈者, 曰:『彈之狀何若?』應曰:『彈之狀如彈。』諭乎?」王曰:「未諭也。」「於是更應 曰:『彈之狀如弓而以竹為弦。』則知乎?」王曰:「可知矣。」惠子曰:「夫說者固以其 所知,諭其所不知,而使人知之。今王曰無譬則不可矣。」王曰:「善。」
mèng cháng jūn jì kè yú qí wáng, sān nián ér bù jiàn yòng, gù kè fǎn wèi mèng cháng jūn yuē: jūn zhī jì chén yě, sān nián ér bù jiàn yòng, bù zhī chén zhī zuì yě? jūn zhī guò yě? mèng cháng jūn yuē: guǎ rén wén zhī, lǚ yīn zhēn ér rù, bù yīn zhēn ér jí, jià nǚ yīn méi ér chéng, bù yīn méi ér qīn. fū zǐ zhī cái bì báo yǐ, shàng hé yuàn hū guǎ rén zāi? kè yuē: bù rán, chén wén zhōu shì zhī kù, hán shì zhī lú, tiān xià jí gǒu yě. jiàn tú ér zhǐ shǔ, zé wú shī tú yǐ wàng jiàn ér fàng gǒu yě, zé lěi shì bù néng dé tú yǐ! gǒu fēi bù néng, shǔ zhī zhě zuì yě. mèng cháng jūn yuē: bù rán, xī huá zhōu qǐ liáng zhàn ér sǐ, qí qī bēi zhī, xiàng chéng ér kū, yú wèi zhī bēng, chéng wèi zhī, jūn zǐ chéng néng xíng yú nèi, zé wù yīng yú wài yǐ. fū tǔ rǎng qiě kě wèi zhōng, kuàng yǒu shí gǔ zhī jūn hū? kè yuē: bù rán, chén jiàn jiāo liáo cháo yú wěi sháo, zhe zhī fā máo, jiàn zhī nǚ gōng bù néng wèi yě, kě wèi wán jiān yǐ. dà fēng zhì, zé sháo zhé luǎn pò zi sǐ zhě, hé yě? qí suǒ tuō zhě shǐ rán yě. qiě fú hú zhě rén zhī suǒ gōng yě, shǔ zhě rén zhī suǒ xūn yě. chén wèi cháng jiàn jì hú jiàn gōng, shè shǔ jiàn xūn yě, hé zé? suǒ tuō zhě rán yě. yú shì mèng cháng jūn fù shǔ zhī qí, qí wáng shǐ wèi xiāng.
孟嘗君寄客於齊王,三年而不見用,故客反謂孟嘗君曰:「君之寄臣也,三年而不見 用,不知臣之罪也?君之過也?」孟嘗君曰:「寡人聞之,縷因針而入,不因針而急,嫁女 因媒而成,不因媒而親。夫子之材必薄矣,尚何怨乎寡人哉?」客曰:「不然,臣聞周氏之 嚳,韓氏之盧,天下疾狗也。見菟而指屬,則無失菟矣;望見而放狗也,則累世不能得菟 矣!狗非不能,屬之者罪也。」孟嘗君曰:「不然,昔華舟杞梁戰而死,其妻悲之,向城而 哭,隅為之崩,城為之,君子誠能刑於內,則物應於外矣。夫土壤且可為忠,況有食谷之 君乎?」客曰:「不然,臣見鷦鷯巢於葦苕,着之發毛,建之女工不能為也,可謂完堅矣。 大風至,則苕折卵破子死者,何也?其所託者使然也。且夫狐者人之所攻也,鼠者人之所熏 也。臣未嘗見稷狐見攻,社鼠見熏也,何則?所託者然也。」於是孟嘗君復屬之齊,齊王使 為相。
chén zi shuō liáng wáng, liáng wáng shuō ér yí zhī yuē: zi hé wèi qù chén hóu zhī guó ér jiào xiǎo guó zhī gū yú cǐ hū? chén zǐ yuē: fū shàn yì yǒu dào, ér yù yì yǒu shí, xī fù shuō yī hè dài jiàn, ér zhú yú bǐ chuán zhī chéng, wǔ dīng xī mèng, dàn dé zhī, shí wáng yě níng qī fàn niú, kāng qú jī chē fú ér gē, gù jiàn huán gōng dé zhī, shí bà yě bǎi lǐ xī zì mài wǔ yáng zhī pí, wèi qín rén lǔ, mù gōng dé zhī, shí qiáng yě. lùn ruò sān zi zhī xíng, wèi dé wèi kǒng zǐ jùn tú yě. jīn kǒng zǐ jīng yíng tiān xià, nán yǒu chén cài zhī è, ér běi gàn jǐng gōng, èr zuò ér wǔ lì, wèi cháng lí yě. kǒng zǐ zhī shí bù xíng, ér jǐng gōng zhī shí dài yě. yǐ kǒng zǐ zhī shèng, bù néng yǐ shí xíng, shuō zhī dài, yì dú néng rú zhī hé hū?
陳子說梁王,梁王說而疑之曰:「子何為去陳侯之國而教小國之孤於此乎?」陳子曰: 「夫善亦有道,而遇亦有時,昔傅說衣褐帶劍,而築於秕傳之城,武丁夕夢,旦得之,時王 也;寧戚飯牛,康衢擊車輻而歌,顧見桓公得之,時霸也;百里奚自賣五羊之皮,為秦人 虜,穆公得之,時強也。論若三子之行,未得為孔子駿徒也。今孔子經營天下,南有陳蔡之 阨,而北干景公,二坐而五立,未嘗離也。孔子之時不行,而景公之時怠也。以孔子之聖, 不能以時行,說之怠,亦獨能如之何乎?」
lín jì yī wéi yī ér cháo qí jǐng gōng, qí jǐng gōng yuē: cǐ jūn zǐ zhī fú yě? xiǎo rén zhī fú yě? lín jì qūn xún ér zuò sè yuē: fū fú shi hé zú yǐ duān shì xíng hū? xī zhě jīng wèi zhǎng jiàn wēi guān, lìng yǐn zi xī chū yān qí duǎn yī ér suì xiè zhī guān, guǎn zhòng xí péng chū yān yuè wén shēn jiǎn fà, fàn lǐ dài fū zhǒng chū yān xī róng zuǒ rèn ér chuí jié, yóu yú yì chū yān. jí rú jūn yán, yī gǒu qiú zhě dāng quǎn fèi, yī yáng qiú zhě dāng yáng míng, qiě jūn yī hú qiú ér cháo, yì zhě dé wú wèi biàn hū? jǐng gōng yuē: zǐ zhēn wèi yǒng hàn yǐ, jīn wèi cháng jiàn zi zhī qí biàn yě. yī lín zhī dòu yě, qiān shèng zhī shèng yě. lín jì yuē: bù zhī jūn zhī suǒ wèi zhě hé yě? fū dēng gāo lín wēi ér mù bù xuàn, ér zú bù líng zhě, cǐ gōng jiàng zhī yǒng hàn yě rù shēn yuān, cì jiāo lóng, bào yuán tuó ér chū zhě, cǐ yú fū zhī yǒng hàn yě rù shēn shān, cì hǔ bào, bào xióng pí ér chū zhě, cǐ liè fū zhī yǒng hàn yě bù nán duàn tóu, liè fù bào gǔ, liú xiě zhōng liú zhě, cǐ wǔ shì zhī yǒng hàn yě. jīn chén jū guǎng tíng, zuò sè duān biàn, yǐ fàn zhǔ jūn zhī nù, qián suī yǒu chéng xuān zhī shǎng, wèi wèi zhī dòng yě hòu suī yǒu fǔ zhì zhī wēi, wèi wèi zhī kǒng yě cǐ jì zhī suǒ yǐ wèi yǒng hàn yě.
林既衣韋衣而朝齊景公,齊景公曰:「此君子之服也?小人之服也?」林既逡巡而作色 曰:「夫服事何足以端士行乎?昔者荊為長劍危冠,令尹子西出焉;齊短衣而遂偞之冠,管 仲隰朋出焉;越文身剪髮,范蠡大夫種出焉;西戎左衽而椎結,由余亦出焉。即如君言,衣 狗裘者當犬吠,衣羊裘者當羊鳴,且君衣狐裘而朝,意者得無為變乎?」景公曰:「子真為 勇悍矣,今未嘗見子之奇辯也。一鄰之斗也,千乘之勝也。」林既曰:「不知君之所謂者何 也?夫登高臨危而目不眴,而足不陵者,此工匠之勇悍也;入深淵,刺蛟龍,抱黿鼉而出 者,此漁夫之勇悍也;入深山,刺虎豹,抱熊羆而出者,此獵夫之勇悍也;不難斷頭,裂腹 暴骨,流血中流者,此武士之勇悍也。今臣居廣廷,作色端辯,以犯主君之怒,前雖有乘軒 之賞,未為之動也;後雖有斧質之威,未為之恐也;此既之所以為勇悍也。」
wèi wén hóu yǔ dài fū yǐn jiǔ, shǐ gōng chéng bù rén wèi shāng zhèng yuē: yǐn bù jiào zhě fú yǐ dà bái. wén hóu yǐn ér bù jǐn jiào, gōng chéng bù rén jǔ yuē fú jūn. jūn shì ér bù yīng, shì zhě yuē: bù rén tuì, jūn yǐ zuì yǐ. gōng chéng bù rén yuē: zhōu shū yuē: qián chē fù, hòu chē jiè. gài yán qí wēi, wèi rén chén zhě bù yì, wèi jūn yì bù yì. jīn jūn yǐ shè lìng, lìng bù xíng, kě hū? jūn yuē: shàn. jǔ bái ér yǐn, yǐn bì yuē: yǐ gōng shèng bù rén wèi shàng kè.
魏文侯與大夫飲酒,使公乘不仁為觴政曰:「飲不釂者浮以大白。」文侯飲而不盡釂, 公乘不仁舉曰浮君。君視而不應,侍者曰:「不仁退,君已醉矣。」公乘不仁曰:「周書 曰:『前車覆,後車戒。』蓋言其危,為人臣者不易,為君亦不易。今君已設令,令不行, 可乎?」君曰:「善。」舉白而飲,飲畢曰:「以公勝不仁為上客。」
xiāng chéng jūn shǐ fēng zhī rì, yī cuì yī, dài yù jiàn, lǚ gǎo xì, lì yú yóu shuǐ zhī shàng, dài fū yōng zhōng chuí, xiàn lìng zhí fú hào lìng, hū: shuí néng dù wáng zhě yú shì yě? chǔ dài fū zhuāng xīn, guò ér shuō zhī, suì zào tuō ér bài yè, qǐ lì yuē: chén yuàn bǎ jūn zhī shǒu, qí kě hū? xiāng chéng jūn fèn zuò sè ér bù yán. zhuāng xīn qiān yán dá shǒu ér chēng yuē: jūn dú bù wén fū è jūn zǐ xī zhī fàn zhōu yú xīn bō zhī zhōng yě? chéng qīng hàn zhī zhōu, jí pí, zhāng cuì gài ér xī wěi, bān lì guà rèn, huì zhōng gǔ zhī yīn, bì bǎng yì yuè rén yōng jí ér gē, gē cí yuē: làn xī biàn cǎo làn yǔ chāng hù zé yǔ chāng zhōu zhōu zhōu yān hū qín xū xū màn yǔ hū zhāo chán qín yú shèn tí suí hé hú. è jūn zǐ xī yuē: wú bù zhī yuè gē, zi shì wèi wǒ chǔ shuō zhī. yú shì nǎi zhào yuè yì, nǎi chǔ shuō zhī yuē: jīn xī hé xī qiān zhōng zhōu liú, jīn rì hé rì xī, dé yǔ wáng zǐ tóng zhōu. méng xiū bèi hǎo xī, bù zī gòu chǐ, xīn jǐ wán ér bù jué xī, zhī dé wáng zǐ. shān yǒu mù xī mù yǒu zhī, xīn shuō jūn xī jūn bù zhī. yú shì è jūn zǐ xī nǎi xiū mèi, xíng ér yōng zhī, jǔ xiù bèi ér fù zhī. è jūn zǐ xī, qīn chǔ wáng mǔ dì yě. guān wèi lìng yǐn, jué wèi zhí guī, yī bǎng yì yuè rén yóu dé jiāo huān jǐn yì yān. jīn jūn hé yǐ yú yú è jūn zǐ xī, chén hé yǐ dú bù ruò bǎng yì zhī rén, yuàn bǎ jūn zhī shǒu, qí bù kě hé yě? xiāng chéng jūn nǎi fèng shǒu ér jìn zhī, yuē: wú shǎo zhī shí, yì cháng yǐ sè chēng yú zhǎng zhě yǐ. wèi cháng guò lù rú cǐ zhī zú yě. zì jīn yǐ hòu, yuàn yǐ zhuàng shǎo zhī lǐ jǐn shòu mìng.
襄成君始封之日,衣翠衣,帶玉劍,履縞舄,立於游水之上,大夫擁鍾錘,縣令執桴號 令,呼:「誰能渡王者於是也?」楚大夫莊辛,過而說之,遂造托而拜謁,起立曰:「臣願 把君之手,其可乎?」襄成君忿作色而不言。莊辛遷延沓手而稱曰:「君獨不聞夫鄂君子皙 之泛舟於新波之中也?乘青翰之舟,極芘,張翠蓋而犀尾,班麗褂衽,會鐘鼓之音,畢 榜枻越人擁楫而歌,歌辭曰:『濫兮抃草濫予昌枑澤予昌州州●州焉乎秦胥胥縵予乎昭澶秦 踰滲惿隨河湖。』鄂君子皙曰:『吾不知越歌,子試為我楚說之。』於是乃召越譯,乃楚說 之曰:『今夕何夕搴中洲流,今日何日兮,得與王子同舟。蒙羞被好兮,不訾詬恥,心幾頑 而不絕兮,知得王子。山有木兮木有枝,心說君兮君不知。』於是鄂君子皙乃修袂,行而 擁之,舉繡被而覆之。鄂君子皙,親楚王母弟也。官為令尹,爵為執圭,一榜枻越人猶得交 歡盡意焉。今君何以踰於鄂君子皙,臣何以獨不若榜枻之人,願把君之手,其不可何也?」 襄成君乃奉手而進之,曰:「吾少之時,亦嘗以色稱於長者矣。未嘗過僇如此之卒也。自今 以後,願以壯少之禮謹受命。」
yōng mén zi zhōu yǐ qín jiàn hū mèng cháng jūn. mèng cháng jūn yuē: xiān shēng gǔ qín yì néng lìng wén bēi hū? yōng mén zi zhōu yuē: chén hé dú néng lìng zú xià bēi zāi? chén zhī suǒ néng lìng bēi zhě, yǒu xiān guì ér hòu jiàn, xiān fù ér hòu pín zhě yě. bù ruò shēn cái gāo miào, shì zāo bào luàn, wú dào zhī zhǔ, wàng jiā bù dào zhī lǐ yān bù ruò chù shì yǐn jué, bù jí sì lín, qū zhé bīn yàn, xí yú qióng xiàng, wú suǒ gào sù bù ruò jiāo huān xiāng ài wú yuàn ér shēng lí, yuǎn fù jué guó, wú fù xiāng jiàn zhī shí bù ruò shǎo shī èr qīn, xiōng dì bié lí, jiā shì bù zú, yōu cù yíng. dāng shì zhī shí yě, gù bù kě yǐ wén fēi niǎo jí fēng zhī shēng, qióng qióng yān gù wú lè yǐ. fán ruò shì zhě, chén yī wèi zhī huī jiāo yuán qín ér zhǎng tài xī, zé liú tì zhān jīn yǐ. jīn ruò zú xià qiān shèng zhī jūn yě, jū zé guǎng shà suì fáng, xià luó wéi, lái qīng fēng, chàng yōu zhū rú chù qián xuǎn jìn ér chǎn yú yàn zé dòu xiàng qí ér wǔ zhèng nǚ, jī chǔ zhī qiè fēng, liàn sè yǐ yín mù, liú shēng yǐ yú ěr shuǐ yóu zé lián fāng zhōu, zài yǔ qí, gǔ chuī hū bù cè zhī yuān yě yóu zé chí chěng yì liè hū píng yuán guǎng yòu, gé měng shòu rù zé zhuàng zhōng jī gǔ hū shēn gōng zhī zhōng. fāng cǐ zhī shí, shì tiān dì céng bù ruò yī zhǐ, wàng sǐ yǔ shēng, suī yǒu shàn qín zhě, gù wèi néng lìng zú xià bēi yě. mèng cháng jūn yuē: fǒu! fǒu! wén gù yǐ wèi bù rán. yōng mén zi zhōu yuē: rán chén zhī suǒ wèi zú xià bēi zhě yī shì yě. fū shēng dí dì ér kùn qín zhě jūn yě lián wǔ guó zhī yuē, nán miàn ér fá chǔ zhě yòu jūn yě. tiān xià wèi cháng wú shì, bù cóng zé héng, cóng chéng zé chǔ wáng, héng chéng zé qín dì. chǔ wáng qín dì, bì bào chóu yú xuē yǐ. fū yǐ qín chǔ zhī qiáng ér bào chóu yú ruò xuē, yù zhī yóu mó xiāo fǔ ér fá cháo jūn yě, bì bù liú xíng yǐ. tiān xià yǒu shí zhī shì wú bù wèi zú xià hán xīn suān bí zhě. qiān qiū wàn suì hòu, miào táng bì bù xuè shí yǐ. gāo tái jì yǐ huài, qǔ chí jì yǐ jiàn, fén mù jì yǐ xià ér qīng tíng yǐ. yīng ér shù zi qiáo cǎi xīn ráo zhě, dí zhú qí zú ér gē qí shàng, zhòng rén jiàn zhī, wú bù qiǎo yān, wèi zú xià bēi zhī yuē: fū yǐ mèng cháng jūn zūn guì nǎi kě shǐ ruò cǐ hū? yú shì mèng cháng jūn xuàn rán qì tì, chéng jié ér wèi yǔn, yōng mén zi zhōu yǐn qín ér gǔ zhī, xú dòng gōng zhēng, wēi huī yǔ jiǎo, qiè zhōng ér chéng qū, mèng cháng jūn tì làng hàn zēng, xī ér jiù zhī yuē: xiān shēng zhī gǔ qín lìng wén lì ruò pò guó wáng yì zhī rén yě.
雍門子周以琴見乎孟嘗君。孟嘗君曰:「先生鼓琴亦能令文悲乎?」雍門子周曰:「臣 何獨能令足下悲哉?臣之所能令悲者,有先貴而後賤,先富而後貧者也。不若身材高妙,適 遭暴亂,無道之主,妄加不道之理焉;不若處勢隱絕,不及四鄰,詘折儐厭,襲於窮巷,無 所告愬;不若交歡相愛無怨而生離,遠赴絕國,無復相見之時;不若少失二親,兄弟別離, 家室不足,憂蹙盈。當是之時也,固不可以聞飛鳥疾風之聲,窮窮焉固無樂已。凡若是 者,臣一為之徽膠援琴而長太息,則流涕沾衿矣。今若足下千乘之君也,居則廣廈邃房,下 羅帷,來清風,倡優侏儒處前選進而諂諛;燕則斗象棋而舞鄭女,激楚之切風,練色以淫 目,流聲以虞耳;水游則連方舟,載羽旗,鼓吹乎不測之淵;野遊則馳騁弋獵乎平原廣囿, 格猛獸;入則撞鐘擊鼓乎深宮之中。方此之時,視天地曾不若一指,忘死與生,雖有善琴 者,固未能令足下悲也。」孟嘗君曰:「否!否!文固以為不然。」雍門子周曰:「然臣之 所為足下悲者一事也。夫聲敵帝而困秦者君也;連五國之約,南面而伐楚者又君也。天下未 嘗無事,不從則橫,從成則楚王,橫成則秦帝。楚王秦帝,必報讎於薛矣。夫以秦、楚之強 而報讎於弱薛,譽之猶摩蕭斧而伐朝菌也,必不留行矣。天下有識之士無不為足下寒心酸鼻 者。千秋萬歲後,廟堂必不血食矣。高台既以壞,曲池既以漸,墳墓既以下而青廷矣。嬰兒 豎子樵採薪蕘者,蹢躅其足而歌其上,眾人見之,無不愀焉,為足下悲之曰:『夫以孟嘗君 尊貴乃可使若此乎?』」於是孟嘗君泫然泣涕,承睫而未殞,雍門子周引琴而鼓之,徐動宮 征,微揮羽角,切終而成曲,孟嘗君涕浪汗增,欷而就之曰:「先生之鼓琴令文立若破國亡 邑之人也。」
qú bó yù shǐ zhì chǔ, féng gōng zǐ xī pú shuǐ zhī shàng, zi xī jiē cǎo ér dài yuē: gǎn wèn shàng kè jiāng hé zhī? qú bó yù wèi zhī shì chē. gōng zǐ xī yuē: wú wén shàng shì kě yǐ tuō sè, zhōng shì kě yǐ tuō cí, xià shì kě yǐ tuō cái, sān zhě gù kě dé ér tuō shēn yé? qú bó yù yuē: jǐn shòu mìng. qú bó yù jiàn chǔ wáng, shǐ shì bì, zuò tán huà, cóng róng yán zhì yú shì. chǔ wáng yuē: hé guó zuì duō shì? qú bó yù yuē: chǔ zuì duō shì. chǔ wáng dà yuè. qú bó yù yuē: chǔ zuì duō shì ér chǔ bù néng yòng. wáng zào rán yuē: shì hé yán yě? qú bó yù yuē: wǔ zǐ xū shēng yú chǔ, táo zhī wú. wú shòu ér xiāng zhī. fā bīng gōng chǔ, duò píng wáng zhī mù. wǔ zǐ xū shēng yú chǔ, wú shàn yòng zhī. xìn fén huáng shēng yú chǔ, zǒu zhī jìn, zhì qī shí èr xiàn, dào bù shí yí, mín bù wàng dé, chéng guō bù bì, guó wú dào zéi, fén huáng shēng yú chǔ ér jìn shàn yòng zhī. jīn zhě chén zhī lái, féng gōng zǐ xī pú shuǐ zhī shàng, cí yán shàng shì kě yǐ tuō sè, zhōng shì kě yǐ tuō cí, xià shì kě yǐ tuō cái, sān zhě gù kě dé ér tuō shēn yé? yòu bù zhī gōng zǐ xī jiāng hé zhì yě. yú shì chǔ wáng fā shǐ yī sì, fù shǐ èr chéng, zhuī gōng zǐ xī pú shuǐ zhī shàng, zi xī hái zhòng yú chǔ, qú bó yù zhī lì yě. gù shī yuē: shuí néng pēng yú, gài zhī fǔ qín, shú jiāng xī guī, huái zhī hǎo yīn. cǐ zhī wèi yě. wù zhī xiāng de, gù wēi shén yǐ.
蘧伯玉使至楚,逢公子皙濮水之上,子皙接草而待曰:「敢問上客將何之?」蘧伯玉為 之軾車。公子皙曰:「吾聞上士可以托色,中士可以託辭,下士可以托財,三者固可得而托 身耶?」蘧伯玉曰:「謹受命。」蘧伯玉見楚王,使事畢,坐談話,從容言至於士。楚王 曰:「何國最多士?」蘧伯玉曰:「楚最多士。」楚王大悅。蘧伯玉曰:「楚最多士而楚不 能用。」王造然曰:「是何言也?」蘧伯玉曰:「伍子胥生於楚,逃之吳。吳受而相之。發 兵攻楚,墮平王之墓。伍子胥生於楚,吳善用之。釁蚡黃生於楚,走之晉,治七十二縣,道 不拾遺,民不妄得,城郭不閉,國無盜賊,蚡黃生於楚而晉善用之。今者臣之來,逢公子皙 濮水之上,辭言『上士可以托色,中士可以託辭,下士可以托財,三者固可得而託身耶?』 又不知公子皙將何治也。」於是楚王發使一駟,副使二乘,追公子皙濮水之上,子皙還重於 楚,蘧伯玉之力也。故詩曰:「誰能烹魚,溉之釜鬵,孰將西歸,懷之好音。」此之謂也。 物之相得,固微甚矣。
shū xiàng zhī dì yáng shé hǔ shàn lè dá, dá yǒu zuì yú jìn, jìn zhū yáng shé hǔ, shū xiàng wèi zhī nú. jì ér qí xī yuē: wú wén xiǎo rén de wèi, bù zhēng bù yì, jūn zǐ suǒ yōu, bù jiù bù xiáng. nǎi wǎng jiàn fàn huán zi ér shuō zhī yuē: wén shàn wèi guó zhě, shǎng bù guò xíng bù làn. shǎng guò zé jù jí yín rén xíng làn zé jù jí jūn zǐ. yǔ bù xìng ér guò, níng guò ér shǎng yín rén, wú guò ér xíng jūn zǐ, gù yáo zhī xíng yě, jí gǔn yú yǔ shān ér yòng yǔ zhōu zhī xíng yě, lù guǎn cài ér xiāng zhōu gōng, bù làn xíng yě. huán zi nǎi mìng lì chū shū xiàng, jiù rén zhī huàn zhě, xíng wēi kǔ ér bù bì fán rǔ, yóu bù néng miǎn. jīn qí xī lùn xiān wáng zhī dé ér shū xiàng dé miǎn yān, xué qǐ kě yǐ zāi?
叔向之弟羊舌虎善樂達,達有罪於晉,晉誅羊舌虎,叔向為之奴。既而祁奚曰:「吾聞 小人得位,不爭不義,君子所憂,不救不祥。」乃往見范桓子而說之曰:「聞善為國者,賞 不過;刑不濫。賞過則懼及淫人;刑濫則懼及君子。(與不幸而過),寧過而賞淫人,無過 而刑君子,故堯之刑也,殛鯀於羽山而用禹;周之刑也,僇管、蔡而相周公,不濫刑也。」 桓子乃命吏出叔向,救人之患者,行危苦而不避煩辱,猶不能免。今祁奚論先王之德而叔向 得免焉,學豈可已哉?
zhāng lù zhǎng mén, jiàn mèng cháng jūn yuē: yī xīn ér bù jiù, cāng yǔ yíng ér bù xū, wèi zhī yǒu dào, jūn yì zhī zhī hū? mèng cháng jūn yuē: yī xīn ér bù jiù, zé shì xiū yě. cāng yǔ yíng ér bù xū, zé shì fù yě. wèi zhī nài hé? qí shuō kě dé wén hū? zhāng lù yuē: yuàn jūn guì zé jǔ xián, fù zé zhèn pín, ruò shì zé yī xīn ér bù jiù, cāng yǔ yíng ér bù xū yǐ. mèng cháng jūn yǐ qí yán wèi rán, shuō qí yì, biàn qí cí, míng rì shǐ rén fèng huáng jīn bǎi jīn, wén zhī bǎi chún, jìn zhī zhāng xiān shēng. xiān shēng cí ér bù shòu. hòu xiān shēng fù jiàn mèng cháng jūn. mèng cháng jūn yuē: qián xiān shēng xìng jiào wén yuē: yī xīn ér bù jiù, cāng yǔ yíng ér bù xū, wèi zhī yǒu shuō, rǔ yì zhī zhī hū? wén qiè shuō jiào, gù shǐ rén fèng huáng jīn bǎi jīn, wén zhī bǎi chún, jìn zhī xiān shēng, yǐ bǔ mén nèi zhī bù shàn zhě, xiān shēng hé wèi cí ér bù shòu hū? zhāng lù yuē: jūn jiāng jué jūn zhī ǒu qián, fā jūn zhī yǔ sù yǐ bǔ shì, zé yī bì lǚ chuān ér bù shàn ěr. hé xiá yī xīn ér bù jiù, cāng yǔ yíng ér bù xū hū? mèng cháng jūn yuē: rán zé wèi zhī nài hé? zhāng lù yuē: fū qín zhě sì sāi zhī guó yě. yóu huàn zhě bù dé rù yān. yuàn jūn wèi wú wèi zhàng chǐ zhī shū, jì wǒ yǔ qín wáng, wǒ wǎng ér yù hū, gù jūn zhī rù yě. wǎng ér bù yù hū, suī rén qiú jiān móu, gù bù yù chén yǐ. mèng cháng jūn yuē: jìng wén mìng yǐ. yīn wèi zhī shū, jì zhī qín wáng, wǎng ér dà yù. wèi qín wáng yuē: zì lù zhī lái rù dài wáng zhī jìng, tián chóu yì pì, lì mín yì zhì, rán ér dài wáng yǒu yī bù dé zhě, dài wáng zhī zhī hū? wáng yuē: bù zhī. yuē: fū shān dōng yǒu xiāng, suǒ wèi mèng cháng jūn zhě, qí rén xián rén, tiān xià wú jí zé yǐ, yǒu jí zé néng shōu tiān xià xióng jùn zhī shì, yǔ zhī hé jiāo lián yǒu zhě, yí dú cǐ ěr. rán zé dài wáng hú bù wèi wǒ yǒu zhī hū? qín wáng yuē: jìng shòu mìng. fèng qiān jīn yǐ yí mèng cháng jūn, mèng cháng jūn chuò shí chá zhī ér wù yuē: cǐ zhāng shēng zhī suǒ wèi yī xīn ér bù jiù, cāng yǔ yíng ér bù xū zhě yě.
張祿掌門,見孟嘗君曰:「衣新而不舊,倉庾盈而不虛,為之有道,君亦知之乎?」孟 嘗君曰:「衣新而不舊,則是修也。倉庾盈而不虛,則是富也。為之奈何?其說可得聞 乎?」張祿曰:「願君貴則舉賢,富則振貧,若是則衣新而不舊,倉庾盈而不虛矣。」孟嘗 君以其言為然,說其意,辯其辭,明日使人奉黃金百斤,文織百純,進之張先生。先生辭而 不受。後先生復見孟嘗君。孟嘗君曰:「前先生幸教文曰:『衣新而不舊,倉庾盈而不虛, 為之有說,汝亦知之乎?』文竊說教,故使人奉黃金百斤,文織百純,進之先生,以補門內 之不贍者,先生曷為辭而不受乎?」張祿曰:「君將掘君之偶錢,發君之庾粟以補士,則衣 弊履穿而不贍耳。何暇衣新而不舊,倉瘐盈而不虛乎?」孟嘗君曰:「然則為之奈何?」張 祿曰:「夫秦者四塞之國也。遊宦者不得入焉。願君為吾為丈尺之書,寄我與秦王,我往而 遇乎,固君之入也。往而不遇乎,雖人求間謀,固不遇臣矣。」孟嘗君曰:「敬聞命矣。」 因為之書,寄之秦王,往而大遇。謂秦王曰:「自祿之來入大王之境,田疇益辟,吏民益 治,然而大王有一不得者,大王知之乎?」王曰:「不知。」曰:「夫山東有相,所謂孟嘗 君者,其人賢人,天下無急則已,有急則能收天下雄俊之士,與之合交連友者,疑獨此耳。 然則大王胡不為我友之乎?」秦王曰:「敬受命。」奉千金以遺孟嘗君,孟嘗君輟食察之而 寤曰:「此張生之所謂衣新而不舊,倉庾盈而不虛者也。」
zhuāng zhōu pín zhě, wǎng dài sù yú wèi, wén hóu yuē: dài wú yì sù zhī lái ér xiàn zhī. zhōu yuē: nǎi jīn zhě zhōu zhī lái, jiàn dào bàng niú tí zhōng yǒu fù yú yān, dà xī wèi zhōu yuē: wǒ shàng kě huó yě? zhōu yuē: xū wǒ wèi rǔ nán jiàn chǔ wáng, jué jiāng huái yǐ gài rǔ. fù yú yuē: jīn wú mìng zài pén wèng zhī zhōng ěr, nǎi wèi wǒ jiàn chǔ wáng, jué jiāng huái yǐ gài wǒ, rǔ jí qiú wǒ kū yú zhī sì yǐ. jīn zhōu yǐ pín gù lái dài sù, ér yuē xū wǒ yì sù lái yě ér cì chén, jí lái yì qiú chén yōng sì yǐ. wén hóu yú shì nǎi fā sù bǎi zhōng, sòng zhī zhuāng zhōu zhī shì.
莊周貧者,往貸粟於魏,文侯曰:「待吾邑粟之來而獻之。」周曰:「乃今者周之來, 見道傍牛蹄中有鮒魚焉,大息謂周曰:『我尚可活也?』周曰:『須我為汝南見楚王,決 江、淮以溉汝。』鮒魚曰:『今吾命在盆瓮之中耳,乃為我見楚王,決江、淮以溉我,汝即 求我枯魚之肆矣。』今周以貧故來貸粟,而曰須我邑粟來也而賜臣,即來亦求臣傭肆矣。」 文侯於是乃發粟百鍾,送之莊周之室。
jìn píng gōng wèn shū xiàng yuē: suì jī mín yì, dí rén gōng wǒ, wǒ jiāng ruò hé? duì yuē: suì jī lái nián ér fǎn yǐ, jí yì jiāng zhǐ yǐ, dí rén bù zú huàn yě. gōng yuē: huàn yǒu dà yú cǐ zhě hū? duì yuē: fū dà chén zhòng lù ér bù jí jiàn, jìn chén wèi zuì ér bù gǎn yán, zuǒ yòu gù chǒng yú xiǎo guān ér jūn bù zhī. cǐ chéng huàn zhī dà zhě yě. gōng yuē: shàn. yú shì lìng guó zhōng yuē: yù yǒu jiàn zhě wèi zhī yǐn, zuǒ yòu yán jí guó lì zuì.
晉平公問叔向曰:「歲饑民疫,翟人攻我,我將若何?」對曰:「歲飢來年而反矣,疾 疫將止矣,翟人不足患也。」公曰:「患有大於此者乎?」對曰:「夫大臣重祿而不極諫, 近臣畏罪而不敢言,左右顧寵於小官而君不知。此誠患之大者也。」公曰:「善。」於是令 國中曰:「欲有諫者為之隱,左右言及國吏罪。」
zhào jiǎn zi gōng táo, yǒu èr rén xiān dēng, sǐ yú chéng shàng, jiǎn zi yù de zhī, táo jūn bù yǔ. chéng pén jū wèi táo jūn yuē: jiǎn zi jiāng jué jūn zhī mù, yǐ yǔ jūn zhī bǎi xìng shì yuē: yú yì tī chéng zhě jiāng shè zhī, bù zhě jiāng jué qí mù, xiǔ zhě yáng qí huī, wèi xiǔ zhě gū qí shī. táo jūn jù, wèi xiào èr rén zhī shī yǐ wèi hé.
趙簡子攻陶,有二人先登,死於城上,簡子欲得之,陶君不與。承盆疽謂陶君曰:「簡 子將掘君之墓,以與君之百姓市曰:『踰邑梯城者將赦之,不者將掘其墓,朽者揚其灰,未 朽者辜其屍。』陶君懼,謂效二人之屍以為和。
zi gòng jiàn tài zǎi pǐ, tài zǎi pǐ wèn yuē: kǒng zǐ hé rú? duì yuē: chén bù zú yǐ zhī zhī. tài zǎi yuē: zi bù zhī, hé yǐ shì zhī? duì yuē: wéi bù zhī, gù shì zhī, fū zǐ qí yóu dà shān lín yě, bǎi xìng gè zú qí cái yān. tài zǎi pǐ yuē: zi zēng fū zǐ hū? duì yuē: fū zǐ bù kě zēng yě. fū cì qí yóu yī lèi rǎng yě, yǐ yī lèi rǎng zēng dà shān, bù yì qí gāo, qiě wèi bù zhī. tài zǎi pǐ yuē: rán zé zi yǒu suǒ zhuó yě. duì yuē: tiān xià yǒu dà zūn ér zi dú bù zhuó yān, bù shí shuí zhī zuì yě.
子貢見太宰嚭,太宰嚭問曰:「孔子何如?」對曰:「臣不足以知之。」太宰曰:「子 不知,何以事之?」對曰:「惟不知,故事之,夫子其猶大山林也,百姓各足其材焉。」太 宰嚭曰:「子增夫子乎?」對曰:「夫子不可增也。夫賜其猶一累壤也,以一累壤增大山, 不益其高,且為不知。」太宰嚭曰:「然則子有所酌也。」對曰:「天下有大樽而子獨不酌 焉,不識誰之罪也。」
zhào jiǎn zi wèn zi gòng yuē: kǒng zǐ wèi rén hé rú? zi gòng duì yuē: cì bù néng shí yě. jiǎn zi bù shuō yuē: fū zi shì kǒng zǐ shù shí nián, zhōng yè ér qù zhī, guǎ rén wèn zi, zǐ yuē bù néng shí, hé yě? zi gòng yuē: cì pì kě zhě zhī yǐn jiāng hǎi, zhī zú ér yǐ, kǒng zǐ yóu jiāng hǎi yě, cì zé xī zú yǐ shí zhī. jiǎn zǐ yuē: shàn zāi! zi gòng zhī yán yě.
趙簡子問子貢曰:「孔子為人何如?」子貢對曰:「賜不能識也。」簡子不說曰:「夫 子事孔子數十年,終業而去之,寡人問子,子曰不能識,何也?」子貢曰:「賜譬渴者之飲 江海,知足而已,孔子猶江海也,賜則奚足以識之。」簡子曰:「善哉!子貢之言也。」
qí jǐng gōng wèi zi gòng yuē: zi shuí shī? yuē: chén shī zhòng ní? gōng yuē: zhòng ní xián hū? duì yuē: xián. gōng yuē: qí xián hé ruò? duì yuē: bù zhī yě. gōng yuē: zi zhī qí xián ér bù zhī qí xī ruò, kě hū? duì yuē: jīn wèi tiān gāo, wú shǎo zhǎng yú zhì jiē zhī gāo, gāo jǐ hé? jiē yuē bù zhī yě, shì yǐ zhī zhòng ní zhī xián ér bù zhī qí xī ruò.
齊景公謂子貢曰:「子誰師?」曰:「臣師仲尼?」公曰:「仲尼賢乎?」對曰: 「賢。」公曰:「其賢何若?」對曰:「不知也。」公曰:「子知其賢而不知其奚若,可 乎?」對曰:「今謂天高,無少長愚智皆知高,高几何?皆曰不知也,是以知仲尼之賢而不 知其奚若。」
zhào xiāng zi wèi zhòng ní yuē: xiān shēng wěi zhì yǐ jiàn rén zhǔ qī shí jūn yǐ, ér wú suǒ tōng, bù shí shì wú míng jūn hū? yì xiān shēng zhī dào, gù bù tōng hū? zhòng ní bù duì. yì rì, xiāng zi jiàn zǐ lù yuē: cháng wèn xiān shēng yǐ dào, xiān shēng bù duì, zhī ér bù duì zé yǐn yě. yǐn zé ān dé wèi rén ruò xìn bù zhī, ān dé wèi shèng? zǐ lù yuē: jiàn tiān xià zhī míng zhōng, ér zhuàng zhī yǐ tǐng, qǐ néng fā qí shēng hū zāi? jūn wèn xiān shēng, wú nǎi yóu yǐ tǐng zhuàng hū?
趙襄子謂仲尼曰:「先生委質以見人主七十君矣,而無所通,不識世無明君乎?意先生 之道,固不通乎?」仲尼不對。異日,襄子見子路曰:「嘗問先生以道,先生不對,知而不 對則隱也。隱則安得為仁;若信不知,安得為聖?」子路曰:「建天下之鳴鐘,而撞之以 挺,豈能發其聲乎哉?君問先生,無乃猶以挺撞乎?」
wèi jiāng jūn wén zi wèn zi gòng yuē: jì wén zi sān qióng ér sān tòng, hé yě? zi gòng yuē: qí qióng shì xián, qí tōng jǔ qióng, qí fù fēn pín, qí guì lǐ jiàn. qióng ér shì xián zé bù huǐ tōng ér jǔ qióng zé zhōng yú péng yǒu, fù ér fēn pín zé zōng zú qīn zhī guì ér lǐ jiàn zé bǎi xìng dài zhī. qí dé zhī, gù dào yě shī zhī, mìng yě. yuē: shī ér bù dé zhě, hé yě? yuē: qí qióng bù shì xián, qí tōng bù jǔ qióng, qí fù bù fēn pín, qí guì bù lǐ jiàn, qí dé zhī, mìng yě qí shī zhī, gù dào yě.
衛將軍文子問子貢曰:「季文子三窮而三通,何也?」子貢曰:「其窮事賢,其通舉 窮,其富分貧,其貴禮賤。窮而事賢則不悔;通而舉窮則忠於朋友,富而分貧則宗族親之; 貴而禮賤則百姓戴之。其得之,固道也;失之,命也。」曰:「失而不得者,何也?」曰: 「其窮不事賢,其通不舉窮,其富不分貧,其貴不理賤,其得之,命也;其失之,固道也。」
zǐ lù wèn yú kǒng zǐ yuē: guǎn zhòng hé rú rén yě? zǐ yuē: dà rén yě. zǐ lù yuē: xī zhě guǎn zǐ shuō xiāng gōng, xiāng gōng bù shuō, shì bù biàn yě yù lì gōng zǐ jiū ér bù néng, shì wú néng yě jiā cán yú qí ér wú yōu sè, shì bù cí yě zhì gù ér jū kǎn chē zhōng wú cán sè, shì wú kuì yě shì suǒ shè zhī jūn, shì bù zhēn yě zhào hū sǐ zhī, guǎn zhòng bù sǐ, shì wú rén yě. fū zǐ hé yǐ dà zhī? zǐ yuē: guǎn zhòng shuō xiāng gōng, xiāng gōng bù shuō, guǎn zhòng fēi bù biàn yě, xiāng gōng bù zhī shuō yě yù lì gōng zǐ jiū ér bù néng, fēi wú néng yě, bù yù shí yě jiā cán yú qí ér wú yōu sè, fēi bù cí yě, zhī mìng yě zhì gù jū kǎn chē ér wú cán sè, fēi wú kuì yě, zì cái yě shì suǒ shè zhī jūn, fēi bù zhēn yě, zhī quán yě zhào hū sǐ zhī, guǎn zhòng bù sǐ, fēi wú rén yě. zhào hū zhě, rén chén zhī cái yě, bù sǐ zé sān jūn zhī lǔ yě sǐ zhī zé míng wén tiān xià, fū hé wèi bù sǐ zāi? guǎn zhòng zhě, tiān zǐ zhī zuǒ, zhū hóu zhī xiāng yě, sǐ zhī zé bù miǎn wèi gōu zhōng zhī jí bù sǐ zé gōng fù yòng yú tiān xià, fū hé wèi sǐ zhī zāi? yóu! rǔ bù zhī yě.
子路問於孔子曰:「管仲何如人也?」子曰:「大人也。」子路曰:「昔者管子說襄 公,襄公不說,是不辯也;欲立公子糾而不能,是無能也;家殘於齊而無憂色,是不慈也; 桎梏而居檻車中無慚色,是無愧也;事所射之君,是不貞也;召忽死之,管仲不死,是無仁 也。夫子何以大之?」子曰:「管仲說襄公,襄公不說,管仲非不辯也,襄公不知說也;欲 立公子糾而不能,非無能也,不遇時也;家殘於齊而無憂色,非不慈也,知命也;桎梏居檻 車而無慚色,非無愧也,自裁也;事所射之君,非不貞也,知權也;召忽死之,管仲不死, 非無仁也。召忽者,人臣之材也,不死則三軍之虜也;死之則名聞天下,夫何為不死哉?管 仲者,天子之佐,諸侯之相也,死之則不免為溝中之瘠;不死則功復用於天下,夫何為死之 哉?由!汝不知也。」
jìn píng gōng wèn yú shī kuàng yuē: jiù fàn yǔ zhào shuāi shú xián? duì yuē: yáng chù fù yù chén wén gōng, yīn jiù fàn, sān nián bù dá, yīn zhào shuāi, sān rì ér dá. zhì bù zhī qí shì zhòng, bù zhì yě zhī ér bù yán, bù zhōng yě yù yán zhī ér bù gǎn, wú yǒng yě yán zhī ér bù tīng, bù xián yě.
晉平公問於師曠曰:「咎犯與趙衰孰賢?」對曰:「陽處父欲臣文公,因咎犯,三年不 達,因趙衰,三日而達。智不知其士眾,不智也;知而不言,不忠也;欲言之而不敢,無勇 也;言之而不聽,不賢也。」
zhào jiǎn zi wèn yú chéng tuán yuē: wú wén fū yáng zhí zhě, xián dài fū yě, shì xíng xī rán? duì yuē: chén tuán bù zhī yě. jiǎn zǐ yuē: wú wén zhī zǐ yǔ yǒu qīn, zi ér bù zhī, hé yě? tuán yuē: qí wèi rén yě shù biàn, qí shí wǔ nián yě, lián yǐ bù nì qí guò qí èr shí yě, rén yǐ xǐ yì, qí sān shí yě, wèi jìn zhōng jūn wèi, yǒng yǐ xǐ rén, qí nián wǔ shí yě, wèi biān chéng jiāng, yuǎn zhě fù qīn. jīn chén bù jiàn wǔ nián yǐ. kǒng qí biàn, shì yǐ bù gǎn zhī. jiǎn zǐ yuē: guǒ xián dài fū yě, měi biàn yì shàng yǐ.
趙簡子問於成摶曰:「吾聞夫羊殖者,賢大夫也,是行奚然?」對曰:「臣摶不知 也。」簡子曰:「吾聞之子與友親,子而不知,何也?」摶曰:「其為人也數變,其十五年 也,廉以不匿其過;其二十也,仁以喜義,其三十也,為晉中軍尉,勇以喜仁,其年五十 也,為邊城將,遠者復親。今臣不見五年矣。恐其變,是以不敢知。」簡子曰:「果賢大夫 也,每變益上矣。」