lǐ shí sì jiā lǐ èr
◎礼十四(嘉礼二)
cè lì huáng hòu yí cè mìng huáng tài zǐ yí cè huáng tài zǐ fēi yí gōng zhǔ shòu fēng yí cè mìng qīn wáng dà chén yí
○册立皇后仪 册命皇太子仪 册皇太子 妃仪 公主受封仪 册命亲王大臣仪
cè lì huáng hòu. jiàn lóng yuán nián, lì láng yá jùn fū rén wáng shì wèi huáng hòu, mìng suǒ sī zé rì bèi lǐ cè mìng. zì hòu, fán zhì shū yún cè mìng zhě, duō bù xíng cè lǐ. hòu fēi jiē xiě cè mìng gào shēn, yǐ jīn huā lóng fèng luó zhǐ jīn tú biǎo dài, yǒu sī jìn rù, xué shì yuàn cǎo zhì, xuān yú zhèng diàn. jìn chén mù shǒu zōng shì jiē xiū gòng lǐ, qún chén bài biǎo chēng hè, yòu yì nèi dōng mén fèng jiān hè huáng hòu.
册立皇后。建隆元年,立琅邪郡夫人王氏为皇后,命所司择日备礼册命。自后,凡制书云册命者,多不行册礼。后妃皆写册命告身,以金花龙凤罗纸、金涂褾袋,有司进入,学士院草制,宣于正殿。近臣、牧守、宗室皆修贡礼,群臣拜表称贺,又诣内东门奉笺贺皇后。
zhēn zōng cè dé fēi liú shì wèi huáng hòu, bù yù lìng fān chén gòng hè, bù jiàng zhì yú wài tíng, zhǐ mìng xué shì cǎo cí fù zhōng shū.
真宗册德妃刘氏为皇后,不欲令藩臣贡贺,不降制于外廷,止命学士草词付中书。
rén zōng cè huáng hòu cáo shì, qí cè zhì rú huáng tài zǐ, yù yòng mín yù wǔ shí jiǎn, xiá yī cè zhī cháng duǎn bǎo yòng jīn, fāng yī cùn wǔ fēn, gāo yī cùn, qí wén yuē" huáng hòu zhī bǎo", pán chī niǔ, shòu bìng yuán cè bǎo fǎ wù yuē jiù zhì wèi zhī, xiá lù bìng zhū qī jīn tú yín zhuāng. qí lǐ yǔ tōng lǐ yì, bù lì zhàng, bù shè xiàn.
仁宗册皇后曹氏,其册制如皇太子,玉用珉玉五十简,匣依册之长短;宝用金,方一寸五分,高一寸,其文曰"皇后之宝",盘螭纽,绶并缘册宝法物约旧制为之,匣、盝并朱漆金涂银装。其礼与《通礼》异,不立仗,不设县。
qián yī rì, shǒu gōng shè cì yú cháo táng, shè cè bǎo shǐ fù cì yú dōng mén wài, mìng fù cì yú shòu cè bǎo diàn mén wài, shè huáng hòu shòu cè bǎo wèi yú diàn tíng jiē xià běi xiàng. fèng lǐ shè cè bǎo shǐ wèi yú nèi dōng mén wài, fù shǐ nèi shì wèi yú qí nán, chà tuì, dōng xiàng běi shàng, cè bǎo àn wèi yú shǐ qián nán xiàng, yòu shè nèi jǐ shì wèi yú běi xiāng nán xiàng.
前一日,守宫设次于朝堂,设册宝使、副次于东门外,命妇次于受册宝殿门外,设皇后受册宝位于殿庭阶下北向。奉礼设册宝使位于内东门外,副使、内侍位于其南,差退,东向北上,册宝案位于使前南向,又设内给事位于北厢南向。
qí rì, bǎi guān cháng fú zǎo rù cì, lǐ zhí guān tōng shì shè rén xiān yǐn zhōng shū lìng shì zhōng mén xià shì láng zhōng shū shì láng jí fèng cè bǎo guān, zhí shì rén jiàng yī jiè zé, yì chuí gǒng diàn mén jiù cì, yǐ qí cè jiàng. lǐ zhí guān tōng shì shè rén fēn yǐn zǎi chén shū mì cè bǎo shǐ fù bǎi guān yì wén dé diàn lì bān, dōng xī xiāng xiàng. nèi shì èr yuán zì nèi chéng zhǐ jiàng huáng hòu cè bǎo chū chuí gǒng diàn, fèng cè bǎo guān jù jìn hù lǜ zhí shì rén, lǐ zhí guān dǎo zhōng shū shì láng yā cè, zhōng shū lìng hòu cóng, mén xià shì láng yā bǎo, shì zhōng hòu cóng, yóu dōng shàng gé mén chū, zhì wén dé diàn tíng quán zhì.
其日,百官常服早入次,礼直官、通事舍人先引中书令、侍中、门下侍郎、中书侍郎及奉册宝官,执事人绛衣介帻,诣垂拱殿门就次,以俟册降。礼直官、通事舍人分引宰臣、枢密、册宝使副、百官诣文德殿立班,东西相向。内侍二员自内承旨降皇后册宝出垂拱殿,奉册宝官俱搢笏率执事人,礼直官导中书侍郎押册,中书令后从,门下侍郎押宝,侍中后从,由东上阁门出,至文德殿庭权置。
lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn shǐ fù jiù wèi, cì yǐn shì zhōng yú shǐ qián, xī xiàng chēng" yǒu zhì", diǎn yí yuē" zài bài", zàn zhě chéng chuán, shǐ fù zài wèi guān jiē zài bài, xuān yuē:" zèng shàng shū lìng jì wáng cáo bīn sūn nǚ cè wèi huáng hòu, mìng gōng děng chí jié zhǎn lǐ." shǐ fù zài bài, shì zhōng hái wèi, mén xià shì láng shuài zhǔ jié zhě yì shǐ dōng běi, zhǔ jié yǐ jié shòu mén xià shì láng, mén xià shì láng zhí jié shòu cè shǐ, cè shǐ guì shòu, xìng, fù zhǔ jié, fān suí jié lì yú shǐ zuǒ. cì yǐn zhōng shū lìng shì zhōng yì cè bǎo dōng běi, xī xiàng lì, zhōng shū shì láng yǐn cè àn lì yú zhōng shū lìng yòu, zhōng shū lìng qǔ cè shòu cè bǎo shǐ, shǐ guì shòu, xìng, zhì yú àn, zhōng shū lìng zhōng shū shì láng tuì fù bān. mén xià shì láng yǐn bǎo àn yú shì zhōng zhī yòu, qǔ bǎo shòu cè bǎo shǐ rú shàng yí, tuì fù wèi, diǎn yí zàn bài qì, lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn shǐ fù yā cè bǎo, chí jié zhě qián dǎo, fèng cè bǎo guān fèng yú, yuán wèi rú shì, yǐ cì chū cháo táng mén, yì nèi dōng mén fù nèi chén rù jìn.
礼直官、通事舍人引使、副就位,次引侍中于使前,西向称"有制",典仪曰"再拜",赞者承传,使、副、在位官皆再拜,宣曰:"赠尚书令、冀王曹彬孙女册为皇后,命公等持节展礼。"使、副再拜,侍中还位,门下侍郎帅主节者诣使东北,主节以节授门下侍郎,门下侍郎执节授册使,册使跪受,兴,付主节,幡随节立于使左。次引中书令、侍中诣册宝东北,西向立,中书侍郎引册案立于中书令右,中书令取册授册宝使,使跪受,兴,置于案,中书令、中书侍郎退复班。门下侍郎引宝案于侍中之右,取宝授册宝使如上仪,退复位,典仪赞拜讫,礼直官、通事舍人引使、副押册宝,持节者前导,奉册宝官奉舁,援卫如式,以次出朝堂门,诣内东门附内臣入进。
nèi chén yǐn nèi wài mìng fù rù jiù wèi, nèi shì yì gé qǐng huáng hòu fú yī yī. cè bǎo zhì, shǐ fù jù dōng xiàng nèi jǐ shì qián, běi nèi guì chēng:" cè bǎo shǐ lǐ dí fù shǐ wáng suí fèng zhì shòu huáng hòu cè bǎo." fǔ fú, xìng, tuì fù wèi. nèi jǐ shì rù yì shòu cè bǎo diàn mén huáng hòu qián guì zòu qì, nèi shì jìn yì shǐ qián, xī miàn guì shòu cè bǎo, yǐ shòu nèi yè zhě jiān, shǐ tuì fù wèi. nèi yè zhě jiān zhǔ dāng nèi chén chí cè bǎo rù nèi dōng mén, nèi shì cóng zhī, yǐ cì rù yì diàn tíng. nèi shì zàn yǐn huáng hòu jiàng lì tíng zhōng běi xiàng wèi, nèi shì guì qǔ cè, cì nèi shì guì qǔ bǎo, xìng, lì huáng hòu yòu shǎo qián, xī xiàng, nèi shì èr yuán jìn lì huáng hòu zuǒ shǎo qián dōng xiàng, nèi shì chēng" yǒu zhì", nèi shì zàn huáng hòu zài bài, nèi shì fèng cè jìn shòu huáng hòu, huáng hòu shòu yǐ shòu nèi shì, cì nèi shì fèng bǎo yì rán. fù zàn zài bài qì, dǎo huáng hòu shēng zuò, nèi chén yǐn nèi wài mìng fù chēng hè rú cháng yí. lǐ bì, nèi shì dǎo huáng hòu jiàng zuò hái gé, nèi wài mìng fù bān tuì. huáng hòu yì cháng fú, xiè huáng dì huáng tài hòu, yòng cháng lǐ. bǎi guān yì dōng shàng gé mén biǎo hè.
内臣引内外命妇入就位,内侍诣阁请皇后服祎衣。册宝至,使、副俱东向内给事前,北内跪称:"册宝使李迪、副使王随奉制授皇后册宝。"俯伏,兴,退复位。内给事入诣受册宝殿门皇后前跪奏讫,内侍进诣使前,西面跪受册宝,以授内谒者监,使退复位。内谒者监、主当内臣持册宝入内东门,内侍从之,以次入诣殿庭。内侍赞引皇后降立庭中北向位,内侍跪取册,次内侍跪取宝,兴,立皇后右少前,西向,内侍二员进立皇后左少前东向,内侍称"有制",内侍赞皇后再拜,内侍奉册进授皇后,皇后受以授内侍,次内侍奉宝亦然。复赞再拜讫,导皇后升坐,内臣引内外命妇称贺如常仪。礼毕,内侍导皇后降坐还阁,内外命妇班退。皇后易常服,谢皇帝、皇太后,用常礼。百官诣东上阁门表贺。
yuán yòu wǔ nián bā yuè, tài huáng tài hòu zhào: yǐ huáng dì nà hòu, lìng hàn lín xué shì yù shǐ zhōng chéng liǎng shěng yǔ tài cháng lǐ guān jiǎn xiáng gǔ jīn liù lǐ yán gé, cān kǎo tōng lǐ diǎn gù, jù wèi chéng shì. qún chén yòu yì kān hūn, yù shǐ zhōng chéng zhèng yōng děng qǐng bù yòng yīn yáng zhī shuō, lǚ dà fáng yì yán bù kě, tài hòu nà zhī.
元祐五年八月,太皇太后诏:以皇帝纳后,令翰林学士、御史中丞、两省与太常礼官检详古今六礼沿革,参考《通礼》典故,具为成式。群臣又议勘昏,御史中丞郑雍等请不用阴阳之说,吕大防亦言不可,太后纳之。
liù nián bā yuè, sān xǐng shū mì yuàn yán:" liù lǐ, mìng shǐ nà cǎi wèn míng nà jí nà chéng gào qī, chà zhí zhèng guān shè tài wèi chōng shǐ, shì cóng guān huò pàn zōng zhèng guān shè zōng zhèng qīng chōng fù shǐ. yǐ jiù shàng shū shěng quán wèi huáng hòu xíng dì. nà cǎi wèn míng tóng rì, cì rì nà jí nà chéng gào qī,. nà chéng yòng gǔ guī wèi zhì, bù yòng yàn.' qǐng qī' yī kāi bǎo lǐ gǎi wéi' gào qī',' qīn yíng' wèi' mìng shǐ fèng yíng'. nà cǎi qián, zé rì gào tiān dì zōng miào. huáng dì lín xuān fā cè, tóng rì, xiān qiǎn cè lǐ shǐ fù, cì qiǎn fèng yíng shǐ, lìng wén wǔ bǎi guān yì xíng dì bān yíng." yòu yán:" jù kāi yuán lǐ, nà cǎi wèn míng hé yòng yī shǐ, nà jí nà chéng gè bié rì qiǎn shǐ. jīn wèi wěi sān lǐ gòng qiǎn yī shǐ, huò gè qiǎn shǐ. yòu hé yī fā cè lì lì zhàng." zhào:" gè qiǎn shǐ, wén dé diàn fā zhì yī fā cè lì zhàng."
六年八月,三省、枢密院言:"六礼,命使纳采、问名、纳吉、纳成、告期,差执政官摄太尉充使,侍从官或判宗正官摄宗正卿充副使。以旧尚书省权为皇后行第。纳采、问名同日,次日纳吉、纳成、告期,。纳成用谷圭为贽,不用雁。'请期'依《开宝礼》改为'告期','亲迎'为'命使奉迎'。纳采前,择日告天地、宗庙。皇帝临轩发册,同日,先遣册礼使、副,次遣奉迎使,令文武百官诣行第班迎。"又言:"据《开元礼》,纳采、问名合用一使,纳吉、纳成各别日遣使。今未委三礼共遣一使,或各遣使。又合依发册例立仗。"诏:"各遣使,文德殿发制依发册立仗。"
qī nián zhēng yuè, zhào shàng shū zuǒ chéng sū sòng zhuàn cè wén bìng shū. xué shì yuàn shàng liù lǐ cí yǔ, qí nà cǎi zhì wén lüè yuē:" tài huáng tài hòu yuē:" zī mǒu guān fēng xìng míng, hún yuán zī shǐ, zhào jīng rén lún, yuán jí fū fù, yǐ fèng tiān dì zōng miào shè jì. móu yú gōng qīng, xián yǐ wéi yí. lǜ yóu jiù diǎn, jīn qiǎn shǐ chí jié tài wèi mǒu zōng zhèng qīng mǒu yǐ lǐ nà cǎi." qí dá wén yuē:" tài huáng tài hòu jiā mìng, fǎng hūn lòu zú, bèi shù cǎi zé, chén zhī nǚ wèi xián jiào xùn, yī lǚ ruò ér rén. qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì. mǒu guān fēng fèn tǔ chén xìng mǒu qǐ shǒu zài bài chéng zhì zhào." wèn míng zhì yuē:" liǎng yí hé dé, wàn wù zhī tǒng, yǐ tīng nèi zhì, bì zī lìng zú. zhòng xuān jiù diǎn, jīn qiǎn shǐ chí jié mǒu guān yǐ lǐ wèn míng." dá yuē:" shǐ zhě zhòng xuān zhōng zhì, wèn chén míng zú. chén nǚ, fū fù suǒ shēng, xiān chén gù mǒu guān zhī yí wēi sūn, xiān chén gù mǒu guān zhī yí zēng sūn, xiān chén gù mǒu guān zhī yí sūn, xiān chén gù mǒu guān zhī wài sūn nǚ, nián ruò gān. qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì." nà jí zhì yuē:" rén móu guī shì, tóng fú yuán jí, gōng shùn diǎn lǐ, jīn shǐ mǒu guān yǐ lǐ nà jí." dá yuē:" shǐ zhě zhòng xuān zhōng zhì, chén lòu zú bēi bǐ, yōu jù bù kān. qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì." nà chéng zhì yuē:" zī mǒu guān mǒu zhī nǚ, xiào yǒu gōng jiǎn, shí wéi mǔ yí, yí fèng zōng miào, yǒng chéng tiān zuò. yǐ yǒu xūn gǔ guī liù mǎ yǐ zhāng diǎn lǐ, jīn shǐ mǒu guān yǐ lǐ nà chéng." dá yuē:" shǐ zhě zhòng xuān zhōng zhì, jiàng hūn bēi lòu, chóng yǐ shàng gōng, chǒng yǐ fēng lǐ, bèi wù diǎn cè. qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì." gào qī zhì yuē:" móu yú gōng qīng, dà shì yuán guī, wǎng yǒu bù zāng, jí rì wéi mǒu yuè mǒu jiǎ zǐ kě yíng. lǜ zūn diǎn lǐ, jīn qiǎn mǒu guān yǐ lǐ gào qī." dá yuē:" shǐ zhě zhòng xuān zhōng zhì, yǐ mǒu yuè mǒu jiǎ zǐ jí rì gào qī. chén qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì." fèng yíng zhì yuē:" lǐ zhī dà tǐ, qīn shùn zhòng zhèng, qí qī wéi jí, diǎn tú shì ruò, jīn qiǎn mǒu guān yǐ lǐ fèng yíng." dá yuē:" shǐ zhě zhòng xuān zhōng zhì, jīn rì jí chén, bèi lǐ yǐ yíng. lóu yǐ zhī zú, wěi chéng dà lǐ, yōu jù zhàn jì. qīn lǜ jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì." yú rú shì.
七年正月,诏尚书左丞苏颂撰册文并书。学士院上六礼辞语,其纳采制文略曰:"太皇太后曰:"咨某官封姓名,浑元资始,肇经人伦,爰及夫妇,以奉天地、宗庙、社稷。谋于公卿,咸以为宜。率由旧典,今遣使持节太尉某、宗正卿某以礼纳采。"其答文曰:"太皇太后嘉命,访婚陋族,备数采择,臣之女未闲教训,衣履若而人。钦承旧章,肃奉典制。某官封粪土臣姓某稽首再拜承制诏。"问名制曰:"两仪合德,万物之统,以听内治,必咨令族。重宣旧典,今遣使持节某官以礼问名。"答曰:"使者重宣中制,问臣名族。臣女,夫妇所生,先臣故某官之遗微孙,先臣故某官之遗曾孙,先臣故某官之遗孙,先臣故某官之外孙女,年若干。钦承旧章,肃奉典制。"纳吉制曰:"人谋龟筮,同符元吉,恭顺典礼,今使某官以礼纳吉。"答曰:"使者重宣中制,臣陋族卑鄙,忧惧不堪。钦承旧章,肃奉典制。"纳成制曰:"咨某官某之女,孝友恭俭,实维母仪,宜奉宗庙,永承天祚。以黝纁、谷圭、六马以章典礼,今使某官以礼纳成。"答曰:"使者重宣中制,降婚卑陋,崇以上公,宠以丰礼,备物典策。钦承旧章,肃奉典制。"告期制曰:"谋于公卿,大筮元龟,罔有不臧,吉日惟某月、某甲子可迎。率遵典礼,今遣某官以礼告期。"答曰:"使者重宣中制,以某月、某甲子吉日告期。臣钦承旧章,肃奉典制。"奉迎制曰:"礼之大体,钦顺重正,其期维吉,典图是若,今遣某官以礼奉迎。"答曰:"使者重宣中制,今日吉辰,备礼以迎。蝼蚁之族,猥承大礼,忧惧战悸。钦率旧章,肃奉典制。"余如式。
sān yuè, lǐ bù tài cháng sì shàng nà hòu yí zhù:
三月,礼部、太常寺上纳后仪注:
fā liù lǐ zhì shū. tài huáng tài hòu yù chóng qìng diàn, nèi wài mìng fù lì bān xíng lǐ bì, nèi jǐ shì chū diàn mén, zhì liù lǐ zhì shū àn shàng, chū nèi dōng mén. lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn yóu xuān yòu mén zhì wén dé diàn hòu mén rù, quán zhì àn yú dōng shàng gé mén.
发六礼制书。太皇太后御崇庆殿,内外命妇立班行礼毕,内给事出殿门,置六礼制书案上,出内东门。礼直官、通事舍人引由宣祐门至文德殿后门入,权置案于东上阁门。
mìng shǐ nà cǎi wèn míng. wén dé diàn, zǎi chén qīn wáng zhí zhèng guān zōng shì bǎi liáo dà xiǎo shǐ chén yì cháo fú, lè bèi ér bù zuò. bān dìng, nèi jǐ shì fèng zhì shū àn zhì héng jiē běi shāo dōng, xī xiàng běi shàng, lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn mén xià zhōng shū shì láng, cì yǐn shǐ fù jiù héng jiē nán chéng zhì wèi, běi xiàng dōng shàng, nèi jǐ shì yì shǐ zhě dōng, běi miàn chēng" tài huáng tài hòu yǒu zhì", diǎn yí yuē" zài bài", zài wèi guān jiē zài bài. xuān zhì yuē:" huáng dì nà hòu, mìng gōng děng chí jié xíng lǐ." diǎn yí yuē" zài bài", shǐ fù jiē zài bài. shòu zhì shū qì, diǎn yí yuē" zài bài", zài wèi guān jiē zài bài. lǐ zhí guān tōng shì shè rén tài cháng bó shì yǐn shǐ fù cóng zhì àn chū, zài yú yóu luò wǎng dú chē, chū xuān dé mén, gǔ chuī bèi ér bù zuò. zhì huáng hòu xíng dì dà mén wài, lìng shǐ èr rén duì fèng zhì àn lì, zhǔ rén lì dà mén nèi, bīn zhě lì zhǔ rén zhī zuǒ, běi miàn, jìn shòu mìng, chū yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì nà cǎi." bīn zhě rù gào, zhǔ rén yuē:" chén mǒu zhī nǚ ruò ér rén, jì méng zhì fǎng, chén mǒu bù gǎn cí." bīn zhě chū gào, rù yǐn zhǔ rén chū dà mén wài, zài bài. shǐ zhě xiān rù, shǐ zhě yuē:" tài huáng tài hòu zhì." zhǔ rén zài bài. xuān zhì shū bì, zhǔ rén zài bài shòu qì, zhǔ rén jìn biǎo qì, zài bài, shǐ zhě chū. wèn míng tóng shàng yí. shǐ zhě yuē:" jiāng jiā bǔ shì, fèng zhì wèn míng." zhǔ rén yuē:" chén mǒu zhī nǚ ruò ér rén, jì méng zhì mìng, chén mǒu bù gǎn cí."
命使纳采、问名。文德殿,宰臣、亲王、执政官、宗室、百僚、大小使臣易朝服,乐备而不作。班定,内给事奉制书案置横街北稍东,西向北上,礼直官、通事舍人引门下、中书侍郎,次引使、副就横街南承制位,北向东上,内给事诣使者东,北面称"太皇太后有制",典仪曰"再拜",在位官皆再拜。宣制曰:"皇帝纳后,命公等持节行礼。"典仪曰"再拜",使、副皆再拜。授制书讫,典仪曰"再拜",在位官皆再拜。礼直官、通事舍人、太常博士引使、副从制案出,载于油络网犊车,出宣德门,鼓吹备而不作。至皇后行第大门外,令史二人对奉制案立,主人立大门内,傧者立主人之左,北面,进受命,出曰:"敢请事。"使者曰:"某奉制纳采。"傧者入告,主人曰:"臣某之女若而人,既蒙制访,臣某不敢辞。"傧者出告,入引主人出大门外,再拜。使者先入,使者曰:"太皇太后制。"主人再拜。宣制书毕,主人再拜受讫,主人进表讫,再拜,使者出。问名同上仪。使者曰:"将加卜筮,奉制问名。"主人曰:"臣某之女若而人,既蒙制命,臣某不敢辞。"
mìng shǐ nà jí nà chéng gào qī bìng tóng mìng shǐ nà cǎi wèn míng yí. nà jí, shǐ zhě yuē:" jiā qǐng bǔ shì, zhàn yuē cóng zhì, shǐ mǒu nà jí." zhǔ rén yuē:" chén mǒu zhī nǚ ruò ér rén, guī shì yún jí, chén yù yǒu yān. chén mǒu jǐn fèng diǎn zhì." gào qī, shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì gào qī." zhǔ rén yuē:" chén mǒu jǐn fèng diǎn zhì." yǐ shàng nà jí nà chéng gào qī. qǐng jiàn shòu zhì jiē biǎo bìng rú nà cǎi yí.
命使纳吉、纳成、告期并同命使纳采、问名仪。纳吉,使者曰:"加请卜筮,占曰从制,使某纳吉。"主人曰:"臣某之女若而人,龟筮云吉,臣预有焉。臣某谨奉典制。"告期,使者曰:"某奉制告期。"主人曰:"臣某谨奉典制。"以上纳吉、纳成、告期。请见、授制、接表并如纳采仪。
lín xuān mìng shǐ cè hòu jí fèng yíng yú wén dé diàn. bǎi guān cháo fú, huáng dì cháng fú chéng niǎn zhì diàn hòu gé, shì zhōng zòu zhōng yán wài bàn, nǎi fú tōng tiān guān jiàng shā páo, chéng niǎn chū zì xī fáng, jiàng niǎn jí yù zuò. liǎng shěng guān jí dài zhì quán shì láng guān chá shǐ yǐ shàng, fēn dōng xī rù diàn mén, gè jiù wèi, dōng xī xiāng xiàng lì. fèng bǎo zhì yù zuò qián, fèng xuān hòu cè yóu dōng shàng gé mén chū, zhì wén dé diàn tíng héng xíng, diǎn yí yuē" bài", zài wèi guān jiē zài bài. shǐ fù shòu cè, xuān zhì yuē:" cè mǒu shì wèi huáng hòu, mìng gōng děng chí jié zhǎn lǐ." diǎn yí yuē" bài", shǐ fù zài bài shòu cè bǎo qì, diǎn yí zàn bǎi guān zài bài. xuān zhì yuē:" tài huáng tài hòu zhì: mìng gōng děng chí jié fèng yíng huáng hòu." diǎn yí zàn shǐ fù zài bài shòu jié, yòu zàn bǎi guān zài bài. shì zhōng zòu lǐ bì jiě yán, bǎi guān zài bài chū, huáng dì cháng fú hái nèi. cè bǎo zhì huáng hòu xíng dì, rú nà cǎi yí. shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì shòu huáng hòu bèi wù diǎn cè." huáng hòu shòu cè bǎo, nèi wài mìng fù xù lì rú yí, zhǔ rén yǐ shū fèng shǐ zhě.
临轩命使册后及奉迎于文德殿。百官朝服,皇帝常服乘辇至殿后阁,侍中奏中严外办,乃服通天冠、绛纱袍,乘辇出自西房,降辇即御坐。两省官及待制、权侍郎、观察使以上,分东西入殿门,各就位,东西相向立。奉宝置御坐前,奉宣后册由东上阁门出,至文德殿庭横行,典仪曰"拜",在位官皆再拜。使、副受册,宣制曰:"册某氏为皇后,命公等持节展礼。"典仪曰"拜",使、副再拜受册宝讫,典仪赞百官再拜。宣制曰:"太皇太后制:命公等持节奉迎皇后。"典仪赞使、副再拜受节,又赞百官再拜。侍中奏礼毕解严,百官再拜出,皇帝常服还内。册宝至皇后行第,如纳采仪。使者曰:"某奉制授皇后备物典册。"皇后受册宝,内外命妇序立如仪,主人以书奉使者。
fèng yíng. bǎi guān cháng fú bān xuān dé mén wài háng dì, bīn zhě qǐng, shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì yǐ lǐ fèng yíng." bīn zhě rù gào, zhǔ rén yuē:" chén mǒu jǐn fèng diǎn zhì." bīn zhě chū gào, rù yǐn zhǔ rén chū dà mén wài zài bài. shǐ zhě xiān rù, yuē" yǒu zhì", zhǔ rén zài bài, shǐ zhě xuān zhì bì, zhǔ rén zài bài shòu zhì, dá biǎo yòu zài bài. mǔ dǎo huáng hòu, shàng zhái qián yǐn, shēng táng chū lì fáng wài, diǎn yí zàn shǐ fù zài bài. shǐ zhě yuē:" jīn yuè jí rì, mǒu děng chéng zhì yǐ lǐ fèng yíng." nèi shì shòu yǐ rù, shǐ fù tuì, zhǔ rén yǐ shū shòu shǐ zhě, fèng yú sī yán, shòu yǐ zòu wén. huáng hòu jiàng lì táng xià zài bài qì, shēng táng, zhǔ rén shēng zì dōng jiē, xī xiàng yuē:" jiè zhī jiè zhī, sù yè wú wéi mìng!" zhǔ rén tuì, mǔ jìn xī jiē shàng dōng xiàng, shī jīn jié shuì yuē:" miǎn zhī jiè zhī, sù yè wú wéi mìng!" huáng hòu shēng yú zhì zhōng mén, shēng chē chū dà mén, shǐ fù jí qún chén qián yǐn. jiāng zhì xuān dé mén, bǎi guān zōng shì bān yíng, zài bài qì, fēn bān. huáng hòu rù mén, míng zhōng gǔ, bān yíng guān tuì, nǎi jiàng chē rù, cì shēng yú rù duān lǐ mén wén dé diàn dōng shàng gé mén, chū wén dé diàn hòu mén, rù zhì nèi dōng mén nèi jiàng yú, sī yú qián dǎo, yì fú níng diàn mén dà cì yǐ qí. bū hòu, huáng hòu chē rù xuān dé mén, shì zhōng bǎn zòu qǐng zhōng yán, nèi shì zhuǎn zòu, huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo, yù fú níng diàn, shàng gōng yǐn huáng hòu chū cì, yì diàn tíng zhī dōng, xī xiàng lì. shàng yí guì zòu wài bàn, qǐng huáng dì jiàng zuò lǐ yíng, shàng gōng qián yǐn, yì tíng zhōng zhī xī, dōng miàn yī huáng hòu yǐ rù, dǎo shēng xī jiē rù shì, gè jiù tà qián lì. shàng shí guì zòu jù, huáng dì yī huáng hòu jiē zuò, shàng shí jìn zhuàn, shí sān fàn, shàng shí jìn jiǔ, shòu jué yǐn, shàng shí yǐ zhuàn cóng zài yǐn rú chū, sān yǐn yòng jǐn rú zài yǐn. shàng yí guì zòu lǐ bì, jù xìng, shàng gōng qǐng huáng dì yù cháng fú, shàng qǐn qǐng huáng hòu shì lǐ fú rù wò. cì rì, yǐ lǐ cháo jiàn tài huáng tài hòu huáng tài hòu, cān huáng tài fēi, rú gōng zhōng zhī yí.
奉迎。百官常服班宣德门外行第,傧者请,使者曰:"某奉制以礼奉迎。"傧者入告,主人曰:"臣某谨奉典制。"傧者出告,入引主人出大门外再拜。使者先入,曰"有制",主人再拜,使者宣制毕,主人再拜受制,答表又再拜。姆导皇后,尚宅前引,升堂出立房外,典仪赞使、副再拜。使者曰:"今月吉日,某等承制以礼奉迎。"内侍受以入,使、副退,主人以书授使者,奉于司言,受以奏闻。皇后降立堂下再拜讫,升堂,主人升自东阶,西向曰:"戒之戒之,夙夜无违命!"主人退,母进西阶上东向,施衿、结帨曰:"勉之戒之,夙夜无违命!"皇后升舆至中门,升车出大门,使、副及群臣前引。将至宣德门,百官、宗室班迎,再拜讫,分班。皇后入门,鸣钟鼓,班迎官退,乃降车入,次升舆入端礼门、文德殿、东上阁门,出文德殿后门,入至内东门内降舆,司舆前导,诣福宁殿门大次以俟。晡后,皇后车入宣德门,侍中版奏请中严,内侍转奏,皇帝服通天冠、绛纱袍,御福宁殿,尚宫引皇后出次,诣殿庭之东,西向立。尚仪跪奏外办,请皇帝降坐礼迎,尚宫前引,诣庭中之西,东面揖皇后以入,导升西阶入室,各就榻前立。尚食跪奏具,皇帝揖皇后皆坐,尚食进馔,食三饭,尚食进酒,受爵饮,尚食以馔从;再饮如初,三饮用卺如再饮。尚仪跪奏礼毕,俱兴,尚宫请皇帝御常服,尚寝请皇后释礼服入幄。次日,以礼朝见太皇太后、皇太后,参皇太妃,如宫中之仪。
zhào cóng zhī.
诏从之。
sì yuè, tài huáng tài hòu shǒu shū yuē:" huáng dì nián zhǎng, zhōng gōng wèi jiàn, lì xuǎn zhū chén zhī jiā, yǐ gù shì wèi qīn jūn mǎ jūn dōu yú hòu zèng tài wèi mèng yuán sūn nǚ wèi huáng hòu." zhì zhào:" liù lǐ, shàng shū zuǒ pú yè jiān mén xià shì láng lǚ dà fáng shè tài wèi, chōng fèng yíng shǐ, tóng zhī shū mì yuàn shì hán zhōng yàn shè sī tú fù zhī shàng shū zuǒ chéng sū sòng shè tài wèi, chōng fā cè shǐ, qiān shū shū mì yuàn shì wáng yán sǒu shè sī tú fù zhī shàng shū zuǒ chéng sū zhé shè tài wèi, chōng gào qī shǐ, huáng shū zǔ tóng zhī dà zōng zhèng shì zōng jǐng shè dà zōng zhèng qīng fù zhī huáng bó zǔ pàn dà zōng zhèng shì gāo mì jùn wáng zōng chéng shè tài wèi, chōng nà chéng shǐ, hàn lín xué shì fàn bǎi lù shè zōng zhèng qīng fù zhī lì bù shàng shū wáng cún shè tài wèi, chōng nà jí shǐ, quán hù bù shàng shū liú fèng shì shè zōng zhèng qīng fù zhī hàn lín xué shì liáng dào shè tài wèi, chōng nà cǎi wèn míng shǐ, yù shǐ zhōng chéng zhèng yōng shè zōng zhèng qīng fù zhī."
四月,太皇太后手书曰:"皇帝年长,中宫未建,历选诸臣之家,以故侍卫亲军马军都虞候、赠太尉孟元孙女为皇后。"制诏:"六礼,尚书左仆射兼门下侍郎吕大防摄太尉,充奉迎使,同知枢密院事韩忠彦摄司徒副之;尚书左丞苏颂摄太尉,充发册使,签书枢密院事王岩叟摄司徒副之;尚书左丞苏辙摄太尉,充告期使,皇叔祖、同知大宗正事宗景摄大宗正卿副之;皇伯祖、判大宗正事、高密郡王宗晟摄太尉,充纳成使,翰林学士范百禄摄宗正卿副之;吏部尚书王存摄太尉,充纳吉使,权户部尚书刘奉世摄宗正卿副之;翰林学士梁焘摄太尉,充纳采、问名使,御史中丞郑雍摄宗正卿副之。"
wǔ yuè jiǎ wǔ, xíng nà cǎi wèn míng lǐ. dīng yǒu, xíng nà jí nà chéng gào qī lǐ. wù xū, dì yù wén dé diàn fā cè jí mìng shǐ fèng yíng huáng hòu. jǐ hài, bǎi guān biǎo hè yú dōng shàng gé mén, cì yì nèi dōng mén hè tài huáng tài hòu, yòu shàng jiān hè huáng hòu, shàng jiān hè huáng tài fēi. huáng hòu zé rì yì jǐng líng gōng xíng miào jiàn lǐ.
五月甲午,行纳采、问名礼。丁酉,行纳吉、纳成、告期礼。戊戌,帝御文德殿发册及命使奉迎皇后。己亥,百官表贺于东上阁门,次诣内东门贺太皇太后,又上笺贺皇后,上笺贺皇太妃。皇后择日诣景灵宫行庙见礼。
dà guān sì nián, cè guì fēi zhèng shì wèi huáng hòu, yì lǐ jú zhòng dìng yí zhù: lín xuān cè shǐ, huáng dì yù wén dé diàn, fú tōng tiān guān jiàng shā páo, bǎi guān cháo fú, chén huáng huī xì zhàng, yī gǔ yòng gōng jià. cè shǐ chū diàn mén, yī jìn yí bù chéng lù. quán yǐ mù qīng diàn wèi shòu cè diàn. qí rì, huáng hòu fú yī yī, qí fèng cè bǎo shòu huáng hòu, jiē yòng nèi shì. shòu cè qì, huáng hòu shàng biǎo xiè huáng dì, nèi wài mìng fù lì bān chēng hè, qún chén rù diàn hè huáng dì, yú nèi dōng mén shàng jiān hè huáng hòu. qí shàng lǐ yí zhù, qǐ yī jìn mǎ tiáo lìng shī xíng qí huì qún chén, jí huáng hòu huì wài mìng fù yí zhù, bìng yī kāi yuán kāi bǎo lǐ. shòu cè zhī diàn chén gōng jià, yòng nǚ gōng, shēng jiàng xíng zhǐ bìng yǐ lè jié, ér bié dìng lè míng yuè zhāng.
大观四年,册贵妃郑氏为皇后,议礼局重定仪注:临轩册使,皇帝御文德殿,服通天冠、绛纱袍,百官朝服,陈黄麾细仗,依古用宫架。册使出殿门,依近仪不乘辂。权以穆清殿为受册殿。其日,皇后服祎衣,其奉册宝授皇后,皆用内侍。受册讫,皇后上表谢皇帝,内外命妇立班称贺,群臣入殿贺皇帝,于内东门上笺贺皇后。其上礼仪注,乞依进马条令施行;其会群臣,及皇后会外命妇仪注,并依《开元》、《开宝礼》。受册之殿陈宫架,用女工,升降行止并以乐节,而别定乐名、乐章。
huáng hòu shàng biǎo qǐ miǎn shòu cè pái huáng huī zhàng jí chéng zhòng dí chē chén xiǎo jià lǔ bù děng, ér yú yán fú gōng shòu cè. qí cháo yè jǐng líng gōng, yì zhǐ yī jìn lì yún.
皇后上表乞免受册排黄麾仗及乘重翟车、陈小驾卤簿等,而于延福宫受册。其朝谒景灵宫,亦止依近例云。
shào xīng shí sān nián rùn sì yuè shí qī rì, cè guì fēi wú shì wèi huáng hòu. qián qī, yú wén dé diàn nèi shè dōng xī fáng dōng xī gé, fán xiāng àn gōng jià cè bǎo wò cì jǔ huī wèi yā àn wèi quán zhì cè bǎo rù wèi shòu zhì chéng zhì xuān zhì wèi fèng jié wèi zàn zhě wèi fèng cè bǎo wèi jǔ cè jǔ bǎo guān wèi jí wén wǔ bǎi liáo yīng xíng shì guān zhí shì guān wèi, jiē yí luán sī tài cháng diǎn yí fēn shè zhī, yǐ qí lín xuān fā cè.
绍兴十三年闰四月十七日,册贵妃吴氏为皇后。前期,于文德殿内设东西房、东西阁,凡香案、宫架、册宝幄次、举麾位、押案位、权置册宝褥位、受制承制宣制位、奉节位、赞者位、奉册宝位、举册举宝官位及文武百僚、应行事官、执事官位,皆仪鸾司、太常典仪分设之,以俟临轩发册。
qí rì zhì míng, huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo chū xī gé, xié lǜ láng jǔ huī zòu qián ān zhī lè, huáng dì jiàng niǎn jí yù zuò, lè zhǐ, cè shǐ fù yǐ xià yīng zài wèi guān jiē zài bài. shì zhōng xuān zhì yuē:" cè guì fēi wú shì wèi huáng hòu, mìng gōng děng chí jié zhǎn lǐ." cè shǐ fù zài bài, cān zhī zhèng shì yǐ jié shòu cè shǐ, cè shǐ guì shòu, yǐ shòu zhǎng jié zhě. zhōng shū lìng yǐ cè shòu cè shǐ, shì zhōng yǐ bǎo shòu fù shǐ, bìng quán zhì yú àn, cè shǐ fù yǐ xià yīng zài wèi guān jiē zài bài. cè shǐ yā cè, fù shǐ yā bǎo, chí jié zhě qián dǎo, zhēng an zhī lè zuò, chū wén dé diàn mén, lè zhǐ, zhì mù qīng diàn mén wài wò cì, quán zhì yǐ qí.
其日质明,皇帝服通天冠、绛纱袍出西阁,协律郎举麾奏《乾安》之乐,皇帝降辇即御坐,乐止,册使、副以下应在位官皆再拜。侍中宣制曰:"册贵妃吴氏为皇后,命公等持节展礼。"册使、副再拜,参知政事以节授册使,册使跪受,以授掌节者。中书令以册授册使,侍中以宝授副使,并权置于案,册使、副以下应在位官皆再拜。册使押册,副使押宝,持节者前导,《正安》之乐作,出文德殿门,乐止,至穆清殿门外幄次,权置以俟。
huáng hòu shǒu shì yī yī chū gé, xié lǜ láng jǔ huī, kūn ān zhī lè zuò, huáng hòu zhì diàn shàng zhōng jiān nán xiàng lì dìng, lè zhǐ. cè shǐ fù jiù nèi jǐ shì qián dōng xiàng guì chēng:" cè shǐ fù xìng mǒu fèng zhì shòu huáng hòu bèi lǐ diǎn cè." nèi jǐ shì rù yì huáng hòu qián, běi xiàng zòu qì, cè shǐ jǔ cè shòu nèi shì, nèi shì zhuǎn shòu nèi yè zhě jiān fù shǐ jǔ bǎo shòu nèi shì, nèi shì zhuǎn shòu nèi yè zhě jiān zhǎng jié zhě yǐ jié shòu zhǎng jié nèi shì, nèi shì chí jié qián dǎo, cè bǎo bìng àn jìn xíng rù yì diàn tíng. cè bǎo chū rù mén, yí ān zhī lè zuò, zhì wèi, lè zhǐ. huáng hòu jiàng zì dōng jiē, zhì tíng zhōng běi xiàng wèi, chū xíng, chéng ān zhī lè zuò, zhì wèi, lè zhǐ. huáng hòu zài bài, jǔ cè guān jìn hù guì jǔ cè, dú cè guān jìn hù guì xuān cè, nèi yè zhě jiān fèng cè jìn shòu huáng hòu, huáng hòu shòu yǐ shòu sī yán, yòu fèng bǎo jìn shòu huáng hòu, huáng hòu shòu yǐ shòu sī bǎo. sī yán sī bǎo zhì cè bǎo yú àn, jǔ cè bǎo guān bìng jǔ àn guān jù jìn hù jǔ cè bǎo bìng àn xìng, yì dōng jiē zhī dōng, xī xiàng wèi zhì dìng. huáng hòu chū shòu cè bǎo, chéng ān zhī lè zuò, shòu qì, lè zhǐ. huáng hòu zài bài, lǐ bì.
皇后首饰、祎衣出阁,协律郎举麾,《坤安》之乐作,皇后至殿上中间南向立定,乐止。册使、副就内给事前东向跪称:"册使副姓某奉制授皇后备礼典册。"内给事入诣皇后前,北向奏讫,册使举册授内侍,内侍转授内谒者监;副使举宝授内侍,内侍转授内谒者监;掌节者以节授掌节内侍,内侍持节前导,册宝并案进行入诣殿庭。册宝初入门,《宜安》之乐作,至位,乐止。皇后降自东阶,至庭中北向位,初行,《承安》之乐作,至位,乐止。皇后再拜,举册官搢笏跪举册,读册官搢笏跪宣册,内谒者监奉册进授皇后,皇后受以授司言,又奉宝进授皇后,皇后受以授司宝。司言、司宝置册宝于案,举册宝官并举案官俱搢笏举册宝并案兴,诣东阶之东,西向位置定。皇后初受册宝,《成安》之乐作,受讫,乐止。皇后再拜,礼毕。
cè huáng tài zǐ. zhì dào yuán nián bā yuè rén chén, zhào lì huáng tài zǐ, mìng yǒu sī cǎo qí cè lǐ, yǐ hàn lín xué shì sòng bái wèi cè huáng tài zǐ lǐ yí shǐ. yǒu sī yán:" qián dài tài zǐ wú zhí guī zhī wén, qǐng rú wáng gōng zhī zhì zhí huán guī, yú rú jiù zhì."
册皇太子。至道元年八月壬辰,诏立皇太子,命有司草其册礼,以翰林学士宋白为册皇太子礼仪使。有司言:"前代太子无执圭之文,请如王公之制执桓圭,余如旧制。"
jiǔ yuè dīng mǎo, tài zōng yù cháo yuán diàn, chén liè rú yuán huì yí, dì gǔn miǎn, shè huáng huī zhàng jí gōng xiàn zhī lè yú tíng, bǎi guān jiù wèi. tài zǐ cháng fú chéng mǎ, jiù cháo yuán mén wài wò cì, yì yuǎn yóu guān zhū míng yī, suǒ sī zàn yǐn sān shī sān shǎo dǎo cóng zhì diàn tíng wèi, zài bài qǐ jū bì, fēn bān lì.
九月丁卯,太宗御朝元殿,陈列如元会仪,帝衮冕,设黄麾仗及宫县之乐于庭,百官就位。太子常服乘马,就朝元门外幄次,易远游冠、朱明衣,所司赞引三师、三少导从至殿庭位,再拜起居毕,分班立。
tài cháng bó shì yǐn shè zhōng shū lìng jiù xī jiē jiě jiàn lǚ, shēng diàn yì yù zuò qián, fǔ fú, xìng, zòu xuān zhì, jiàng jiù jiàn lǚ wèi, yóu dōng jiē zhì tài zǐ wèi dōng, nán xiàng chēng" yǒu zhì", tài zǐ zài bài. zhōng shū shì láng yǐn cè àn jiù tài zǐ dōng, zhōng shū lìng běi miàn guì dú cè bì, tài zǐ zài bài shòu cè, yǐ shòu yòu shù zǐ mén xià shì láng jìn bǎo shòu zhōng shū lìng, zhōng shū lìng shòu tài zǐ, tài zǐ yǐ shòu zuǒ shù zǐ, gè zhì yú àn. yóu huáng dào chū, tài zǐ suí àn nán xíng, lè zòu zhēng an zhī qū, zhì diàn mén, lè zhǐ, tài wèi shēng diàn chēng hè, shì zhōng xuān zhì, dá rú yí.
太常博士引摄中书令就西阶解剑、履,升殿诣御坐前,俯伏,兴,奏宣制,降就剑、履位,由东阶至太子位东,南向称"有制",太子再拜。中书侍郎引册案就太子东,中书令北面跪读册毕,太子再拜受册,以授右庶子;门下侍郎进宝授中书令,中书令授太子,太子以授左庶子,各置于案。由黄道出,太子随案南行,乐奏《正安》之曲,至殿门,乐止,太尉升殿称贺,侍中宣制,答如仪。
huáng tài zǐ yì fú chéng mǎ hái gōng, bǎi guān cì shí yú cháo táng. zhōng shū mén xià shū mì yuàn shī bǎo ér xià yì tài zǐ shēn hè, jiē xù lì yú gōng mén zhī wài. shù zǐ bǎn zòu wài bèi, nèi chén qiān lián, tài zǐ cháng fú chū cì zuò, zhōng shū mén xià wén wǔ bǎi guān shū mì shī bǎo bīn kè ér xià zài bài, bìng dá bài sì pǐn yǐ xià guān cān hè, shēng zuò shòu zhī. yuè sān rì, jù lǔ bù, yè tài miào, cháng fú chéng mǎ, chū dōng huá mén shēng lù, yí zhàng nèi háng shì guān chéng chē zhě, bìng fú lǐ yī, yú jiē kù zhě chéng mǎ dǎo cóng.
皇太子易服乘马还宫,百官赐食于朝堂。中书、门下、枢密院、师、保而下诣太子参贺,皆序立于宫门之外。庶子版奏外备,内臣褰帘,太子常服出次坐,中书、门下、文武百官、枢密、师、保、宾客而下再拜,并答拜;四品以下官参贺,升坐受之。越三日,具卤簿,谒太庙,常服乘马,出东华门升辂,仪仗内行事官乘车者,并服礼衣,余皆袴褶乘马导从。
yǒu sī yán:" táng lǐ, gōng chén cān hè jiē wǔ dǎo, kāi yuán shǐ bà zhī. gù shì, bǎi guān jí dōng gōng jiē jiàn zhǐ hū huáng tài zǐ, shàng jiān qǐ chēng huáng tài zǐ diàn xià, bǎi guān chēng míng, gōng guān chēng chén cháng xíng yòng zuǒ chūn fāng yìn, gōng zhōng xíng lìng. yòu àn táng zhì, fán dōng gōng chǔ fèn lùn shì zhī shū, tài zǐ bìng huà lìng, zuǒ yòu shù zǐ yǐ xià shǔ míng xìng, xuān fèng xíng shū àn huà rì qí yǔ qīn yǒu shī fū, bù yòng cǐ zhì. jīn qǐng rú kāi yuán zhī zhì, gōng chén zhǐ chēng chén, bù xíng wǔ dǎo zhī lǐ. jīn huáng tài zǐ jiān pàn kāi fēng fǔ, qí suǒ shàng biǎo zhuàng jí shǔ tài zǐ zhī wèi, qí dāng shēn zhōng shū shū mì yuàn zhuàng, zhī pàn guān děng shǔ, yú duàn àn jí chǔ fèn gōng shì bìng huà nuò." zhào wéi gǎi' nuò' wèi' zhǔn', yú bìng cóng zhī. qí cháo huáng hòu yí, zhǐ yòng gōng zhōng cháng lǐ. shí zhēn zōng yǐ shòu wáng wèi huáng tài zǐ, jiān pàn kāi fēng, qǐng jiàn liáo shǔ, chēng míng ér miǎn chēng chén.
有司言:"唐礼,宫臣参贺皆舞蹈,开元始罢之。故事,百官及东宫接见只呼皇太子,上笺启称皇太子殿下,百官称名,宫官称臣;常行用左春坊印,宫中行令。又按唐制,凡东宫处分论事之书,太子并画令,左、右庶子以下署名姓,宣奉行书按画日;其与亲友、师傅,不用此制。今请如开元之制,宫臣止称臣,不行舞蹈之礼。今皇太子兼判开封府,其所上表状即署太子之位,其当申中书、枢密院状,祗判官等署,余断案及处分公事并画诺。"诏惟改'诺'为'准',余并从之。其朝皇后仪,止用宫中常礼。时真宗以寿王为皇太子,兼判开封,请见僚属,称名而免称臣。
shén zōng wèi jí shòu cè lǐ ér jí wèi, nǎi yǐ cè bǎo sòng tiān zhāng gé, suì wèi gù shì.
神宗未及受册礼而即位,乃以册宝送天章阁,遂为故事。
shào xīng sān shí èr nián wǔ yuè, zhào yuē:" zhèn yǐ bù dé, gōng lǚ jiān nán sān shí yǒu liù nián, yōu láo wàn jī, xiāo gàn mí dài. shǔ shí duō gù, wèi néng yōng róng shì fù, tuì yǎng shòu kāng, jīn biān bǐ cū níng, kě suì rú zhì. huáng zǐ yù dé yǔn chéng, shén qì yǒu tuō, zhèn xīn shù jī kě lì wèi huáng tài zǐ, réng gǎi míng, suǒ sī zé rì bèi lǐ cè mìng." wèi jí xíng lǐ, liù yuè shí yī rì nèi chán.
绍兴三十二年五月,诏曰:"朕以不德,躬履艰难三十有六年,忧劳万机,宵旰靡怠。属时多故,未能雍容释负,退养寿康,今边鄙粗宁,可遂如志。皇子毓德允成,神器有讬,朕心庶几可立为皇太子,仍改名,所司择日备礼册命。"未及行礼,六月十一日内禅。
qián dào yuán nián bā yuè shí rì, zhì lì huáng zǐ dèng wáng qí wèi huáng tài zǐ. shí yuè, zhào yǐ zhī shū mì yuàn hóng shì wèi lǐ yí shǐ, zhuàn cè wén, qiān shū shū mì yuàn shì yè yóng shū cè, gōng bù shì láng wáng fú zhuàn bǎo.
乾道元年八月十日,制立皇子邓王愭为皇太子。十月,诏以知枢密院洪适为礼仪使,撰册文,签书枢密院事叶颙书册,工部侍郎王弗篆宝。
shí liù rì, huáng dì yù dà qìng diàn xíng cè lǐ, huáng tài zǐ fú yuǎn yóu guān zhū míng yī, zhí huán guī. qián qī, xí yí lǐ guān jí yǒu sī bìng xiān yī rì rù sù wèi, zhǎn gōng jià lè, shè tài zǐ cì cè bǎo wò cì bǎi guān cì, yòu shè huáng tài zǐ shòu cè wèi diǎn bǎo rù wèi, yīng xíng lǐ děng jiē yǒu wèi, liè huáng huī bàn zhàng yú diàn mén nèi wài. zhì míng, bǎi guān jiù cì, huáng tài zǐ cháng fú yì mù cì, fú bǎo láng chén bā bǎo yú yù wèi zhī zuǒ yòu, yǒu sī fèng cè bǎo zhì wò cì, bǎi guān cháo fú rù bān diàn tíng.
十六日,皇帝御大庆殿行册礼,皇太子服远游冠、朱明衣,执桓圭。前期,习仪礼官及有司并先一日入宿卫,展宫架乐,设太子次、册宝幄次、百官次,又设皇太子受册位、典宝褥位,应行礼等皆有位,列黄麾半仗于殿门内外。质明,百官就次,皇太子常服诣幕次,符宝郎陈八宝于御位之左右,有司奉册宝至幄次,百官朝服入班殿庭。
yǒu sī zì wò cì fèng cè bǎo zhì rù wèi, cān zhī zhèng shì zhōng shū lìng dǎo cóng, tuì gè jiù wèi, shì zhōng shēng diàn qí xuān zhì, huáng tài zǐ yì fú zhí guī qí yú diàn mén wài. yuè zhèng zhuàng huáng zhōng zhī zhōng, qián ān zhī lè zuò, huáng dì jí yù zuò, diàn shàng shì chén qǐ jū, lè zhǐ. xíng lǐ guān zàn yǐn huáng tài zǐ rù jiù diàn tíng, dōng gōng guān cóng, chū rù diàn mén, míng ān zhī lè zuò, lè zhǐ, huáng tài zǐ qǐ jū, cì bǎi guān qǐ jū, gè bài wǔ rú yí.
有司自幄次奉册宝至褥位,参知政事、中书令导从,退各就位,侍中升殿俟宣制,皇太子易服执圭俟于殿门外。乐正撞黄钟之钟,《乾安》之乐作,皇帝即御坐,殿上侍臣起居,乐止。行礼官赞引皇太子入就殿庭,东宫官从,初入殿门,《明安》之乐作,乐止,皇太子起居,次百官起居,各拜舞如仪。
huáng tài zǐ yì shòu cè wèi, shì zhōng qián chéng zhǐ, jiàng jiē xuān zhì yuē:" cè dèng wáng qí wèi huáng tài zǐ." huáng tài zǐ bài wǔ rú yí, shì zhōng shēng diàn fù wèi. zhōng shū lìng yì dú cè wèi, pěng cè guān fèng cè zhì, zhōng shū lìng guì dú bì, xìng, huáng tài zǐ zài bài, yǒu sī fèng cè zhì huáng tài zǐ wèi, zhōng shū lìng guì yǐ cè shòu huáng tài zǐ, huáng tài zǐ guì shòu, yǐ shòu yòu shù zǐ, zhì yú àn cì shì zhōng yǐ bǎo shòu huáng tài zǐ, huáng tài zǐ guì shòu, yǐ shòu zuǒ shù zǐ, rú shàng yí. huáng tài zǐ zài bài. zhōng shū shè rén yā cè zhōng yǔn yā bǎo yǐ chū, cì huáng tài zǐ chū, rú lái yí. chū xíng lè zuò, chū diàn mén lè zhǐ. cì bǎi guān chēng hè, yuè zhèng zhuàng ruí bīn zhī zhōng, qián ān zhī lè zuò, huáng dì jiàng zuò, lè zhǐ, fàng zhàng, zài wèi guān zài bài yǐ chū.
皇太子诣受册位,侍中前承旨,降阶宣制曰:"册邓王愭为皇太子。"皇太子拜舞如仪,侍中升殿复位。中书令诣读册位,捧册官奉册至,中书令跪读毕,兴,皇太子再拜,有司奉册至皇太子位,中书令跪以册授皇太子,皇太子跪受,以授右庶子,置于案;次侍中以宝授皇太子,皇太子跪受,以授左庶子,如上仪。皇太子再拜。中书舍人押册、中允押宝以出,次皇太子出,如来仪。初行乐作,出殿门乐止。次百官称贺,乐正撞蕤宾之钟,《乾安》之乐作,皇帝降坐,乐止,放仗,在位官再拜以出。
lǐ bì, bǎi guān yì cháng fú, fù nèi dōng mén sī bài jiān hè huáng hòu, cì fù dé shòu gōng bài biǎo jiān hè, zhū lù jiān sī shǒu chén děng bìng fèng biǎo chēng hè. míng rì, chē jià yì dé shòu gōng xiè. yòu míng rì, shàng yù zǐ chén diàn, yǐn huáng tài zǐ chēng xiè, hái dōng gōng, bǎi guān fù dōng gōng cān hè.
礼毕,百官易常服,赴内东门司拜笺贺皇后,次赴德寿宫拜表笺贺,诸路监司、守臣等并奉表称贺。明日,车驾诣德寿宫谢。又明日,上御紫宸殿,引皇太子称谢,还东宫,百官赴东宫参贺。
huáng tài zǐ zé rì xiān cháo yè jǐng líng gōng, cì rì cháo yè tài miào bié miào, yòu zé rì yì dé shòu gōng chēng xiè. xiān shì, lǐ guān yán:" huáng tài zǐ cháo yè jǐng líng gōng wú suǒ fú diǎn gù, qǐ zhǐ yòng cháng fú. cì cháo yè tài miào bié miào, dāng gǔn miǎn, chéng jīn lù, shè zhàng." cóng zhī. huáng tài zǐ yán:" chéng lù shè zhàng, suī yǒu zhì dào tiān xǐ gù shì, fēi chén zǐ suǒ ān." zhào miǎn.
皇太子择日先朝谒景灵宫,次日朝谒太庙、别庙,又择日诣德寿宫称谢。先是,礼官言:"皇太子朝谒景灵宫无所服典故,乞止用常服。次朝谒太庙、别庙,当衮冕,乘金辂,设仗。"从之。皇太子言:"乘辂、设仗,虽有至道、天禧故事,非臣子所安。"诏免。
cè huáng tài zǐ fēi. zhèng hé wǔ nián sān yuè, zhào xuǎn huáng tài zǐ fēi. liù nián liù yuè, zhào xuǎn shǎo fù ēn píng jùn wáng zhū bó cái nǚ wèi huáng tài zǐ fēi, lìng suǒ sī bèi lǐ cè mìng. gēng chén, dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo, yù wén dé diàn fā cè. xiān shì, yì lǐ jú shàng wǔ lǐ xīn yí:" huáng tài zǐ nà fēi, chéng jīn lù qīn yíng." huáng tài zǐ sān zòu cí chéng lù jí lín xuān cè mìng, zhào miǎn chéng lù, ér fā cè rú lǐ yān.
册皇太子妃。政和五年三月,诏选皇太子妃。六年六月,诏选少傅、恩平郡王朱伯材女为皇太子妃,令所司备礼册命。庚辰,帝服通天冠、绛纱袍,御文德殿发册。先是,议礼局上《五礼新仪》:"皇太子纳妃,乘金辂亲迎。"皇太子三奏辞乘辂及临轩册命,诏免乘辂,而发册如礼焉。
gōng zhǔ shòu fēng, jiàng zhì yǒu cè mìng zhī wén, duō bù xíng lǐ, wéi yǐ lún gào jìn nèi. zhì jiā yòu èr nián, fēng fú kāng gōng zhǔ wèi yǎn guó gōng zhǔ, shǐ bèi lǐ cè mìng.
公主受封,降制有册命之文,多不行礼,惟以纶告进内。至嘉祐二年,封福康公主为兖国公主,始备礼册命。
qián yī rì, bǎi guān bān wén dé diàn, nèi jiàng cè yìn, xuān zhì, cè àn yuán wèi yī rú cè huáng hòu yí. yǒu sī xiān shè cè shǐ děng mù cì yú nèi dōng mén wài, mìng fù cì yú gōng zhǔ běn wèi mén zhī wài, gōng zhǔ shòu cè yìn wèi yú běn wèi tíng jiē xià běi xiàng, cè shǐ wèi yú nèi dōng mén fù shǐ jí nèi jǐ shì yú qí nán chà tuì bìng dōng xiàng, shè cè yìn àn wèi yú cè shǐ qián nán xiàng, nèi jǐ shì wèi yú cè shǐ běi nán xiàng.
前一日,百官班文德殿,内降册印,宣制,册案、援卫一如册皇后仪。有司先设册使等幕次于内东门外,命妇次于公主本位门之外,公主受册印位于本位庭阶下北向,册使位于内东门、副使及内给事于其南差退并东向,设册印案位于册使前南向,内给事位于册使北南向。
zì wén dé diàn fèng cè yìn jiāng zhì nèi dōng mén, nèi jǐ shì yì běn wèi, qǐng gōng zhǔ fú shǒu shì yú dí. cè yìn zhì nèi dōng mén wài rù wèi zhì qì, nèi chén yǐn nèi mìng fù rù jiù wèi, lǐ zhí guān yǐn cè shǐ fù děng jù jiù dōng xiàng wèi, nèi jǐ shì jiù nán xiàng wèi.
自文德殿奉册印将至内东门,内给事诣本位,请公主服首饰、褕翟。册印至内东门外褥位置讫,内臣引内命妇入就位,礼直官引册使、副等俱就东向位,内给事就南向位。
tōng shì shè rén bó shì yǐn cè shǐ jiù nèi jǐ shì qián dōng xiàng, gōng chēng" cè shǐ mǒu fù shǐ mǒu fèng zhì shòu gōng zhǔ cè yìn", tuì fù wèi, nèi jǐ shì rù yì suǒ shè shòu cè yìn wèi gōng zhǔ qián, yán qì tuì. nèi jǐ shì jìn yì cè shǐ qián xī xiàng, cè shǐ guì yǐ cè yìn shòu nèi jǐ shì, nèi jǐ shì guì shòu nèi yè zhě, nèi yè zhě jí zhǔ dāng nèi chén děng chí rù nèi dōng mén, nèi jǐ shì cóng rù yì běn wèi, zàn gōng zhǔ jiàng yì tíng zhōng běi xiàng lì, guì qǔ cè, xìng, lì gōng zhǔ yòu shǎo qián xī xiàng. yòu nèi jǐ shì lì gōng zhǔ zuǒ shǎo qián dōng xiàng, chēng" yǒu zhì", zàn zhě yuē" bài", gōng zhǔ zài bài, yòu jǐ shì fèng cè guì shòu zhī, gōng zhǔ shòu yǐ shòu zuǒ jǐ shì, yòu jǐ shì yòu fèng yìn shòu gōng zhǔ, rú shàng yí. zàn zhě yuē" bài", gōng zhǔ zài bài bì, yǐn gōng zhǔ shēng wèi. cì nèi chén xíng nèi mìng fù hè bì, suì yǐn gōng zhǔ xiè huáng dì huáng hòu, yī rú nèi zhōng zhī yí. qún chén jìn míng hè. qí cè yìn rú guì fēi, yǒu xiá, wén yuē" yǎn guó gōng zhǔ zhī yìn". suì wèi dìng zhì.
通事舍人、博士引册使就内给事前东向,躬称"册使某、副使某奉制授公主册印",退复位,内给事入诣所设受册印位公主前,言讫退。内给事进诣册使前西向,册使跪以册印授内给事,内给事跪授内谒者,内谒者及主当内臣等持入内东门,内给事从入诣本位,赞公主降诣庭中北向立,跪取册,兴,立公主右少前西向。又内给事立公主左少前东向,称"有制",赞者曰"拜",公主再拜,右给事奉册跪授之,公主受以授左给事,右给事又奉印授公主,如上仪。赞者曰"拜",公主再拜毕,引公主升位。次内臣行内命妇贺毕,遂引公主谢皇帝、皇后,一如内中之仪。群臣进名贺。其册印如贵妃,有匣,文曰"兖国公主之印"。遂为定制。
shén zōng jìn fēng bīn guó dà cháng gōng zhǔ lǔ guó gōng zhǔ jiē qǐng miǎn cè lǐ, zhǐ jìn gào rù nèi yún.
神宗进封邠国大长公主、鲁国公主皆请免册礼,止进告入内云。
cè mìng qīn wáng dà chén zhī zhì, jù kāi bǎo tōng lǐ, suī zhì shū yǒu bèi lǐ cè mìng zhī wén, duō shàng biǎo cí miǎn, ér wèi cháng xíng. měi mìng qīn wáng zǎi chén shǐ xiāng shū mì shǐ xī jīng liú shǒu jié dù shǐ, bìng hàn lín cǎo zhì, yè zhōng jìn rù, yì rì zì nèi zhì yú xiāng, huáng mén èr rén yú zhī, lì yù zuò dōng. nèi cháo tuì, nǎi fèng xiāng chū diàn mén wài, xuān fù gé mén, jiàng zhì yú àn, qí wén dé diàn lì bān, gé mén shǐ yǐn zhì àn zhì yú tíng, xuān fù zhōng shū mén xià, zǎi xiàng guì shòu, fù wèi, yǐ shòu tōng shì shè rén, fù xuān zhì wèi chàng míng qì, fèng yì zǎi xiàng, zǎi xiàng shòu zhī, fù suǒ sī.
册命亲王大臣之制,具《开宝通礼》,虽制书有备礼册命之文,多上表辞免,而未尝行。每命亲王、宰臣、使相、枢密使、西京留守、节度使,并翰林草制,夜中进入,翼日自内置于箱,黄门二人舁之,立御坐东。内朝退,乃奉箱出殿门外,宣付阁门,降置于案,俟文德殿立班,阁门使引制案置于庭,宣付中书、门下,宰相跪受,复位,以授通事舍人,赴宣制位唱名讫,奉诣宰相,宰相受之,付所司。
ruò lì hòu fēi, fēng qīn wáng gōng zhǔ, jí xiān chēng yǒu zhì, bǎi guān zài bài, xuān zhì qì, fù zài bài wǔ dǎo chēng hè. ruò zǎi xiàng jiā ēn zhì shū, jí xuān fù tōng shì shè rén, yǐn zǎi xiàng yú xuān zhì shí dōng, běi xiàng zài bài lì, tīng qì, bài wǔ fù wèi. ruò bǎi guān shòu zhì, jí zì bān zhōng yǐn chū tīng má, wén bān yú xuān zhì shí dōng, wǔ bān yú xī, bìng rú zǎi xiàng yí, tīng qì, chū fù cháo táng. qí bà xiāng zhě, jí yǐn chū fù cháo táng jīn wú zhàng shě.
若立后妃,封亲王、公主,即先称有制,百官再拜,宣制讫,复再拜舞蹈称贺。若宰相加恩制书,即宣付通事舍人,引宰相于宣制石东,北向再拜立,听讫,拜舞复位。若百官受制,即自班中引出听麻,文班于宣制石东,武班于西,并如宰相仪,听讫,出赴朝堂。其罢相者,即引出赴朝堂金吾仗舍。
zhū wáng zǎi xiàng cháo xiè, qián yī rì, nèi jiàng guān gào, cóng nèi chū dōng shàng gé mén wài xuān cí yǐ cì, shòu jié zhě, réng jiāo jīng jié. shòu zhě fǔ fú, zhí jīng jié jiāo yú jǐng shàng zhě sān. cān zhī zhèng shì xuān huī shǐ shū mì shǐ dà liǎng shěng liǎng zhì mì shū jiān shàng jiàng jūn guān jì shǐ yǐ shàng shòu guān gào chì dié zhě, jiē bài chì wǔ dǎo, ruò zhǐ shòu chì huò xuān tóu zhě zhǐ zài bài, yú guān xī bù bài chì bù wǔ dǎo, wéi yù shǐ dài fū zhōng chéng bài shòu dōng shàng gé mén shǐ, yòu yǐn zhì diàn mén wài zhōng lóng mén zài bài.
诸王、宰相朝谢,前一日,内降官告,从内出东上阁门外宣词以赐,授节者,仍交旌节。授者俯伏,执旌节交于颈上者三。参知政事、宣徽使、枢密使、大两省、两制、秘书监、上将军、观祭使以上授官告敕牒者,皆拜敕舞蹈,若止授敕或宣头者止再拜,余官悉不拜敕、不舞蹈,惟御史大夫、中丞拜授东上阁门使,又引至殿门外中笼门再拜。
qīn wáng jié dù shǐ xiāng guān gào, bìng zài yǐ cǎi yú yíng guī dì. qīn wáng yú zhōng, shè yín shī zi xiāng hé, niǎn guān shí èr rén, bìng fú tóu fēi xiù kuān yī jīng jié gè èr, mǎ sì, bó shuò guān shí liù rén, zhí jīng jié lǒng mǎ duì yǐn, yóu qián yuán mén xī piān mén chū zhì mén wài mǎ jì qí shì wǔ shí rén, qiāng pái bù bīng liù shí rén, jiào fāng yuè gōng liù shí wǔ rén, jí bǎi xì cù jū dòu jī jué dǐ cì dì yíng yǐn, zuǒ yòu jūn xún shǐ jù jūn róng qián dǎo zhì běn gōng. shǐ xiāng yú zhōng yòng yín xiāng lú, niǎn guān shí èr rén, jīn é mào jǐn luò fèng zǐ shī kuān yī jīng jié gè yī, mǎ èr, bó shuò guān bā rén, mǎ jì qí shì èr shí rén, qiāng pái bù bīng èr shí sì rén, jūn xún shǐ bù qián dǎo, yú rú qīn wáng zhì. yǒu gù zé bà.
亲王、节度、使相官告,并载以彩舆迎归第。亲王舆中,设银师子香合,辇官十二人,并幞头、绯绣宽衣;旌节各二,马四,犦槊官十六人,执旌节拢马对引,由乾元门西偏门出至门外;马技骑士五十人,枪牌步兵六十人,教坊乐工六十五人,及百戏、蹴鞠、斗鸡、角抵次第迎引,左右军巡使具军容前导至本宫。使相舆中用银香炉,辇官十二人,金鹅帽、锦络缝紫絁宽衣;旌节各一,马二,犦槊官八人,马技骑士二十人,枪牌步兵二十四人,军巡使不前导,余如亲王制。有故则罢。
fán jiàn shě cì shǐ yǐ shàng zài wài rèn jiā ēn zhě, xī lìng qí qīn shǔ chéng chuán jī zhào, jiù yǐ gào dié cì zhī.
凡谏、舍、刺史以上在外任加恩者,悉令其亲属乘传赍诏,就以告牒赐之。
zhèng hé lǐ jú shàng cè mìng qīn wáng dà chén yí, qì bù guǒ xíng.
政和礼局上册命亲王、大臣仪,迄不果行。