lǐ shí wǔ jiā lǐ sān
◎礼十五(嘉礼三)
shèng jié zhū qìng jié
○圣节 诸庆节
shèng jié. jiàn lóng yuán nián, qún chén qǐng yǐ èr yuè shí liù rì wèi cháng chūn jié. zhēng yuè shí qī rì, yú dà xiàng guó sì jiàn dào chǎng yǐ zhù shòu, zhì rì, shàng shòu tuì, bǎi liáo yì sì xíng xiāng. xún zhào:" jīn hòu cháng chūn jié jí zhū qìng jié, cháng cān guān zhì shì guān sēng dào bǎi xìng děng wú dé jìn fèng."
圣节。建隆元年,群臣请以二月十六日为长春节。正月十七日,于大相国寺建道场以祝寿,至日,上寿退,百僚诣寺行香。寻诏:"今后长春节及诸庆节,常参官、致仕官、僧道、百姓等毋得进奉。"
tài zōng yǐ shí yuè qī rì wèi qián míng jié, fù gǎi wéi shòu níng jié.
太宗以十月七日为乾明节,复改为寿宁节。
zhēn zōng yǐ shí èr yuè èr rì wèi chéng tiān jié. qí yí: dì yù cháng chūn diàn, zhū wáng shàng shòu, cì shū mì shǐ fù xuān huī sān sī shǐ, cì shǐ xiāng, cì guǎn jūn jié dù shǐ liǎng shǐ liú hòu guān chá shǐ, cì jié dù shǐ zhì guān chá shǐ, cì huáng qīn rèn guān chá shǐ yǐ xià, gè shàng shòu, réng yǐ jīn jiǔ qì yín xiāng hé mǎ xiù biǎo wèi xiàn. jì bì, xián fù chóng dé diàn xù bān, zǎi xiàng lǜ bǎi guān shàng shòu, cì jiǔ sān xíng, jiē yòng jiào fāng lè, cì yī yī xí, wén wǔ qún chén fāng zhèn zhōu jūn jiē yǒu gòng lǐ. qián yī yuè, bǎi guān nèi zhí mù bó gè jiù fó sì xiū zhāi zhù shòu, bà rì yǐ xiāng cì zhī, réng gè shè huì, cì shàng zūn jiǔ jí zhū guǒ, bǎi guān jiān cì jiào fāng lè.
真宗以十二月二日为承天节。其仪:帝御长春殿,诸王上寿,次枢密使副、宣徽、三司使,次使相,次管军节度使、两使留后、观察使,次节度使至观察使,次皇亲任观察使以下,各上寿,仍以金酒器、银香合、马、袖表为献。既毕,咸赴崇德殿叙班,宰相率百官上寿,赐酒三行,皆用教坊乐,赐衣一袭,文武群臣、方镇州军皆有贡礼。前一月,百官、内职、牧伯各就佛寺修斋祝寿,罢日以香赐之,仍各设会,赐上尊酒及诸果,百官兼赐教坊乐。
jǐng dé èr nián, shǐ lìng shū mì sān sī shǐ fù xué shì fù fù bǎi guān zhāi huì, shǎo qīng jiān cì shǐ yǐ shàng jí jìn zhí yī zi cì ēn, sēng dào zé cì zǐ yī shī hào, jìn tú, chuò xíng.
景德二年,始令枢密三司使副、学士复赴百官斋会,少卿、监、刺史以上及近职一子赐恩,僧道则赐紫衣、师号,禁屠,辍刑。
rén zōng yǐ sì yuè shí sì rì wèi qián yuán jié, zhēng yuè bā rì huáng tài hòu wèi cháng níng jié. zhào dìng cháng níng jié shàng shòu yí: tài hòu chuí lián chóng zhèng diàn, bǎi guān jí qì dān shǐ bān tíng xià, zǎi chén yǐ xià jìn fèng shàng shòu, gé mén shǐ yú diàn shàng lián wài lì shì, bǎi guān zài bài, zǎi chén shēng diàn, guì jìn jiǔ lián wài, nèi chén guì chéng yǐ rù. zǎi chén zòu yuē:" cháng níng jié, chén děng bù shèng huān biàn, jǐn shàng qiān wàn suì shòu." fù jiàng, zài bài, sān chēng wàn suì. nèi chén chéng zhǐ xuān yuē:" dé gōng děng shòu jiǔ, yǔ gōng děng tóng xǐ." xián zài bài. zǎi chén shēng diàn, nèi shì chū lián wài guì shòu xū zhǎn, zǎi chén guì shòu, jiàng, zài bài wǔ dǎo, sān chēng wàn suì. nèi shì chéng zhǐ xuān qún chén shēng diàn, zài bài, shēng, chén jìn fèng wù dāng diàn tíng, tōng shì shè rén chēng" zǎi chén yǐ xià jìn fèng", kè shěng shǐ diàn shàng hē" jìn fèng chū". nèi yè zhě jiān jìn dì èr zhǎn, cì jiǔ sān xíng, shì zhōng zòu lǐ bì, jiē zài bài wǔ dǎo. tài hòu hái nèi, bǎi guān yì nèi dōng mén bài biǎo chēng hè. qí wài mìng fù jiù rù nèi zhě jí rù nèi shàng shòu, bù rù nèi zhě jìn biǎo. nèi shì yǐn nèi mìng fù shàng shòu, cì yǐn wài mìng fù, rú bǎi guān yí. cì rì dà yàn.
仁宗以四月十四日为乾元节,正月八日皇太后为长宁节。诏定长宁节上寿仪:太后垂帘崇政殿,百官及契丹使班庭下,宰臣以下进奉上寿,阁门使于殿上帘外立侍,百官再拜,宰臣升殿,跪进酒帘外,内臣跪承以入。宰臣奏曰:"长宁节,臣等不胜欢抃,谨上千万岁寿。"复降,再拜,三称万岁。内臣承旨宣曰:"得公等寿酒,与公等同喜。"咸再拜。宰臣升殿,内侍出帘外跪授虚盏,宰臣跪受,降,再拜舞蹈,三称万岁。内侍承旨宣群臣升殿,再拜,升,陈进奉物当殿庭,通事舍人称"宰臣以下进奉",客省使殿上喝"进奉出"。内谒者监进第二盏,赐酒三行,侍中奏礼毕,皆再拜舞蹈。太后还内,百官诣内东门拜表称贺。其外命妇旧入内者即入内上寿,不入内者进表。内侍引内命妇上寿,次引外命妇,如百官仪。次日大宴。
yīng zōng yǐ zhēng yuè sān rì wèi shòu shèng jié. lǐ guān zòu:" gù shì, shèng jié shàng shòu, qīn wáng shū mì yú cháng chūn diàn, zǎi chén bǎi guān yú chóng dé diàn, tiān shèng liàng hù jiē yú chóng zhèng diàn." yú shì zǐ chén shàng shòu, qún chén shēng diàn jiān, yǐn xiàn yī shāng ér tuì. yòu yī rì, cì yàn yú xī qìng yuàn.
英宗以正月三日为寿圣节。礼官奏:"故事,圣节上寿,亲王、枢密于长春殿,宰臣、百官于崇德殿,天圣谅沍皆于崇政殿。"于是紫宸上寿,群臣升殿间,饮献一觞而退。又一日,赐宴于锡庆院。
shén zōng yǐ xī níng yuán nián sì yuè shí rì wèi tóng tiān jié, yǐ zhái yōu bà shàng shòu, wéi bài biǎo chēng hè. míng nián, qīn wáng shū mì shǐ guǎn jūn fù mǎ zhū sī shǐ fù yì chuí gǒng diàn, zǎi chén bǎi guān dà guó shǐ yì zǐ chén diàn shàng shòu, mìng zuò, cì jiǔ sān xíng, bù jǔ lè. míng nián, yǐ dà hàn, bà tóng tiān jié shàng shòu, qún chén fù dōng shàng gé mén biǎo hè.
神宗以熙宁元年四月十日为同天节,以宅忧罢上寿,惟拜表称贺。明年,亲王、枢密使、管军、驸马、诸司使副诣垂拱殿,宰臣、百官、大国使诣紫宸殿上寿,命坐,赐酒三行,不举乐。明年,以大旱,罢同天节上寿,群臣赴东上阁门表贺。
zhōng shū mén xià yán:" tóng tiān jié shàng shòu bān, zì jīn shū mì shǐ fù xuān huī sān sī shǐ diàn qián mǎ bù jūn fù dōu zhǐ huī shǐ yǐ shàng gòng zuò yī bān, jìn jiǔ yī zhǎn qīn wáng zōng shì shǐ xiāng zhì guān chá fù mǎ guǎn jūn guān chá shǐ yǐ shàng, jiē fù zǐ chén diàn, yī běn bān xù lì shàng shòu, gèng bù fù chuí gǒng diàn." gài yǐ guǎn jūn guān chá shǐ yǐ shàng jí qīn wáng fù mǎ bìng yú chuí gǒng diàn yǐ guān xù gāo xià gè bān jìn jiǔ bì ér rì yàn, wài cháo yǒu bān zhě réng yì zǐ chén diàn, yì zhě yǐ wéi jìn dú, gǎi yān. ér zhào tǎn miǎn yǐ shàng zōng fù tīng bān hè yú jìn zhōng.
中书门下言:"同天节上寿班,自今枢密使副、宣徽、三司使、殿前马步军副都指挥使以上共作一班,进酒一盏;亲王、宗室、使相至观察、驸马、管军观察使以上,皆赴紫宸殿,依本班序立上寿,更不赴垂拱殿。"盖以管军观察使以上及亲王、驸马并于垂拱殿以官序高下各班进酒毕而日晏,外朝有班者仍诣紫宸殿,议者以为近渎,改焉。而诏袒免以上宗妇听班贺于禁中。
zhé zōng jí wèi, zhào yǐ tài huáng tài hòu qī yuè shí liù rì wèi kūn chéng jié. zǎi chén qǐng yǐ shí èr yuè bā rì wèi xìng lóng jié. zhé zōng běn qī rì shēng, yǐ bì xī zǔ jì, gù hòu yī rì.
哲宗即位,诏以太皇太后七月十六日为坤成节。宰臣请以十二月八日为兴龙节。哲宗本七日生,以避僖祖忌,故后一日。
huī zōng yǐ shí yuè shí rì wèi tiān níng jié, dìng shàng shòu yí: huáng dì yù chuí gǒng diàn, qún chén tōng bān qǐ jū bì, fēn bān, cóng yì láng yǐ xià yī guān dài zhào děng xiān tuì. zhī yǐn jìn sī guān yī yuán dú zòu mù, zhī dōng shàng gé mén guān yī yuán zòu jìn shòu jiǔ, yóu dōng jiē shēng, shè rén tōng jiào fāng shǐ yǐ xià zàn zài bài, zòu shèng gōng wàn fú, yòu zài bài, fù wèi. cì kàn zhǎn rén shāo qián, shè rén zàn zài bài, shàng diàn zhī hòu, fēn dōng xī liǎng jiē lì, hóu jìn jiǔ shēng diàn. cì shè rén yǐn qīn wáng rù diàn tíng, běi xiàng lì, zàn zài bài, bān shǒu zòu wàn fú. shè rén yǐn jìn fèng xī rù, liè yú qīn wáng hòu, jiǔ qì yán chuáng zhì mǎ qián, yī tiān wǔ gōng zòu wàn fú, jìn fèng mǎ xiān chū. nèi shì jìn yù chá chuáng, diàn zhōng jiān lèi jiǔ qì, zhī dōng shàng gé mén guān diàn shàng gōng zòu:" qīn wáng mǒu yǐ xià jìn shòu jiǔ." shè rén yī qīn wáng yǐ xià gōng zàn zài bài, nǎi yǐn qīn wáng èr yuán shēng diàn, zhī dōng shàng gé mén guān yǐn yì yù zuò qián, shè rén dōng jiē xià xī xiàng lì, hòu zhǔn cǐ. shàng yùn diǎn yù fèng pán zhǎn shòu bān shǒu, jìn hù shòu pán zhǎn, xī xiàng lì, fèng yù qǐ zhǎn, qīn wáng yī yuán jìn hù zhù jiǔ, bān shǒu fèng yì yù zuò dōng jìn qì, shǎo tuì, xū guì, xìng, yǐ pán shòu diǎn yù, tuì, gé mén yǐn jiàng jiē. shè rén yǐn dāng diàn běi xiàng lì, dōng shàng, zàn bài, xìng, jìn hù guì fèng biǎo, shè rén jiē biǎo, yī yuán zài dōng, yú yì qīn wáng xī, zhì biǎo hù shàng, shòu yǐn jìn. zhī yǐn jìn sī guān diàn shàng dú zòu mù, tuì, qīn wáng yǐ xià fǔ fú, xìng, gōng, shè rén zàn zài bài, yǐn bān shǒu shēng dōng jiē, yú diàn xià fēn lì. gé mén yǐn yì yù zuò dōng, běi xiàng jìn hù, shàng yùn diǎn yù rú qián fèng pán lì, lè zuò, huáng dì yǐn qì, shòu zhǎn, fù wèi, zài bài rú shàng yí. zhī yǐn jìn sī guān yì zhé kǎn dōng, xī xiàng xuān yuē" jìn fèng shōu". zàn bài, wǔ dǎo, yòu zài bài, xī chū. qīn wáng yǐ xià fù zǐ chén diàn lì bān. yǐn jìn guān xuān" jìn fèng chū", tiān wǔ fèng jìn fèng yǐ chū. gé mén fù lì diàn shàng, jiào fāng shǐ zàn sòng yù jiǔ, yòu zài bài, jiào fāng zhì yǔ qì, zàn zài bài, tuì. cì shū mì guān shàng shòu, cì guǎn jūn guān chá yǐ shàng shàng shòu jìn fèng bìng rú yí. nèi shì jǔ yù chá chuáng, shè rén zàn jiào fāng shǐ yǐ xià xiè zhī yīng, zài bài qì, gé mén cè zòu wú gōng shì.
徽宗以十月十日为天宁节,定上寿仪:皇帝御垂拱殿,群臣通班起居毕,分班,从义郎以下医官、待诏等先退。知引进司官一员读奏目,知东上阁门官一员奏进寿酒,由东阶升,舍人通教坊使以下赞再拜,奏圣躬万福,又再拜,复位。次看盏人稍前,舍人赞再拜,上殿祗候,分东西两阶立,侯进酒升殿。次舍人引亲王入殿庭,北向立,赞再拜,班首奏万福。舍人引进奉西入,列于亲王后,酒器檐床置马前,揖天武躬奏万福,进奉马先出。内侍进御茶床,殿中监酹酒讫,知东上阁门官殿上躬奏:"亲王某以下进寿酒。"舍人揖亲王以下躬赞再拜,乃引亲王二员升殿,知东上阁门官引诣御坐前,舍人东阶下西向立,(后准此。)尚酝典御奉盘、盏授班首,搢笏受盘、盏,西向立,奉御启盏,亲王一员搢笏注酒,班首奉诣御坐东进讫,少退,虚跪,兴,以盘授典御,退,阁门引降阶。舍人引当殿北向立,东上,赞拜,兴,搢笏跪奉表,舍人接表,一员在东,余诣亲王西,置表笏上,授引进。知引进司官殿上读奏目,退,亲王以下俯伏,兴,躬,舍人赞再拜,引班首升东阶,余殿下分立。阁门引诣御坐东,北向搢笏,尚酝典御如前奉盘立,乐作,皇帝饮讫,受盏,复位,再拜如上仪。知引进司官诣折槛东,西向宣曰"进奉收"。赞拜,舞蹈,又再拜,西出。亲王以下赴紫宸殿立班。引进官宣"进奉出",天武奉进奉以出。阁门复立殿上,教坊使赞送御酒,又再拜,教坊致语讫,赞再拜,退。次枢密官上寿,次管军观察以上上寿、进奉并如仪。内侍举御茶床,舍人赞教坊使以下谢祗应,再拜讫,阁门侧奏无公事。
huáng dì fù zǐ chén diàn hòu gé shòu qún chén shàng shòu. zhì míng, sān gōng yǐ xià bǎi liáo bìng yú diàn mén wài jiù cì, dōng shàng gé mén yù shǐ tái tài cháng sì fēn yǐn rù yì diàn tíng dōng xī lì. gé mén fù nèi shì jìn bān qí pái, huáng dì chū gé, jìn wèi zhū bān qīn cóng yíng jià, zì zàn cháng qǐ jū. huáng dì shēng zuò, míng biān, lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn sān gōng zhì zhí zhèng guān, yù shǐ tái dōng shàng gé mén fēn yǐn bǎi guān, bìng héng xíng běi xiàng lì, diǎn yí zàn zài bài wǔ dǎo, bān shǒu zòu wàn fú, yòu zài bài qì, fēn dōng xī lì. lǐ zhí guān yǐn diàn zhōng jiān shǎo jiān shēng dōng jiē, yì jiǔ zūn suǒ shāo xī, nán xiàng xī shàng lì, shè rén yī jiào fāng shǐ yǐ xià tōng bān dà qǐ jū, cì kàn zhǎn rén xiè shēng diàn, zàn zài bài. nèi shì jìn yù chá chuáng, diàn shì lèi jiǔ qì, lǐ zhí guān tōng shì shè rén fēn yǐn sān gōng zhì zhí zhèng guān, yù shǐ tái dōng shàng gé mén fēn yǐn bǎi liáo, bìng héng xíng běi xiàng lì, diǎn yí zàn zài bài, zàn zhě chéng chuán, zài wèi guān jiē zài bài. lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn shàng gōng shēng dōng jiē, dōng shàng gé mén guān jiē yǐn shēng diàn, shòu zhǎn qǐ zhǎn rú shàng yí. shàng gōng yì yù zuò, fǔ fú guì zòu:" wén wǔ bǎi liáo shàng gōng jù guān chén mǒu děng qǐ shǒu yán: tiān níng lìng jié, chén děng bù shèng dà qìng, jǐn shàng qiān wàn suì shòu." fǔ fú, xìng, tuì, jiàng jiē, shè rén jiē yǐn fù wèi, diǎn yí zàn zài bài qì, lǐ zhí guān yǐn zhī shū mì yuàn guān yì yù zuò qián chéng zhǐ, tuì yì zhé kǎn shāo dōng, xī xiàng xuān yuē:" dé gōng děng shòu jiǔ, yǔ gōng děng nèi wài tóng qìng." diǎn yí zàn bài rú yí, bǎi guān fēn dōng xī lì. lǐ zhí guān tōng shì shè rén yǐn shàng gōng shēng dōng jiē, dōng shàng gé mén guān jiē yǐn yì yù zuò dōng, jìn hù, diàn zhōng jiān shòu pán, shàng gōng fèng jìn yù zuò dōng, běi xiàng, lè zuò, huáng dì yǐn qì, gé mén yǐn jiē zhǎn, diǎn yí zàn bài rú shàng yí. zōng shì yáo jùn yǐ xià xiān tuì. lǐ zhí guān yǐn shū mì yuàn guān yì yù zuò qián chéng zhǐ, tuì yì zhé kǎn shāo dōng, xuān yuē:" xuān qún chén shēng diàn." diǎn yí zàn bài qì, lǐ zhí guān tōng shì shè rén fēn yǐn sān gōng yǐ xià shēng dōng jiē, qīn wáng shǐ xiāng yǐ xià shēng xī jiē yù shǐ tái dōng shàng gé mén fēn yǐn mì shū jiān yǐ xià shēng liǎng duǒ diàn, bìng dōng xī láng xí hòu lì. shàng yùn diǎn yù yǐ zhǎn shòu diàn zhōng jiān, fèng yù qǐ zhǎn, diàn zhōng jiān xī xiàng lì, diàn zhōng shǎo jiān yǐ jiǔ zhù yú zhǎn, dì èr dì sān zhǔn cǐ. fèng yì yù zuò qián, gōng jìn qì, shǎo tuì, fèng pán xī xiàng lì. lè zuò, huáng dì yǐn qì, diàn zhōng jiān jiē zhǎn tuì, shòu fèng yù, chū hù fù wèi. tōng shì shè rén fēn yǐn diàn shàng guān héng xíng běi xiàng, shè rén zàn zài bài, diǎn yí yuē" zài bài", zàn zhě chéng chuán, jiē zài bài. shè rén zàn jiù zuò, gè lì xí hòu, fù zàn jiù zuò, qún guān jiē zuò. jiǔ chū xíng, xiān zǎi chén, cì bǎi guān, jiē zuò yuè. shàng shí diǎn yù fèng yù jìn shí, tài guān shè qún guān shí, huáng dì zài jǔ jiǔ, qún guān xìng, lì xí hòu, lè zuò, yǐn qì, shè rén zàn jiù zuò, zài xíng qún guān jiǔ, huáng dì sān jǔ jiǔ, bìng rú dì èr zhī yí. jiǔ sān xíng, shè rén yuē" kě qǐ", qún guān xìng, lì xí hòu. ruò xuān shì zhǎn, jí suí dōng shàng gé mén guān yǐ xià yī, chēng" xuān shì zhǎn", gōng, zàn jiù zuò. ruò xuān quàn, jí lì xí hòu, gōng, yǐn qì, zàn zài bài. nèi shì jǔ yù chá chuáng, lǐ zhí guān yǐn zuǒ fǔ yì yù zuò qián běi xiàng fǔ fú guì zòu:" zuǒ fǔ jù guān chén mǒu yán lǐ bì." fǔ fú, xìng, tuì, fù wèi. lǐ zhí guān tōng shì shè rén fēn yǐn sān gōng yǐ xià wén wǔ bǎi liáo jiàng jiē héng xíng běi xiàng lì, shū mì yuàn guān zài qīn wáng hòu. diǎn yí zàn zài bài, jiē wǔ dǎo zài bài tuì.
皇帝赴紫宸殿后阁受群臣上寿。质明,三公以下百僚并于殿门外就次,东上阁门、御史台、太常寺分引入诣殿庭东西立。阁门附内侍进班齐牌,皇帝出阁,禁卫诸班亲从迎驾,自赞常起居。皇帝升坐,鸣鞭,礼直官、通事舍人引三公至执政官,御史台、东上阁门分引百官,并横行北向立,典仪赞再拜舞蹈,班首奏万福,又再拜讫,分东西立。礼直官引殿中监、少监升东阶,诣酒尊所稍西,南向西上立,舍人揖教坊使以下通班大起居,次看盏人谢升殿,赞再拜。内侍进御茶床,殿侍酹酒讫,礼直官、通事舍人分引三公至执政官,御史台、东上阁门分引百僚,并横行北向立,典仪赞再拜,赞者承传,在位官皆再拜。礼直官、通事舍人引上公升东阶,东上阁门官接引升殿,授盏、启盏如上仪。上公诣御坐,俯伏跪奏:"文武百僚、上公具官臣某等稽首言:天宁令节,臣等不胜大庆,谨上千万岁寿。"俯伏,兴,退,降阶,舍人接引复位,典仪赞再拜讫,礼直官引知枢密院官诣御坐前承旨,退诣折槛稍东,西向宣曰:"得公等寿酒,与公等内外同庆。"典仪赞拜如仪,百官分东西立。礼直官、通事舍人引上公升东阶,东上阁门官接引诣御坐东,搢笏,殿中监授盘,上公奉进御坐东,北向,乐作,皇帝饮讫,阁门引接盏,典仪赞拜如上仪。宗室遥郡以下先退。礼直官引枢密院官诣御坐前承旨,退诣折槛稍东,宣曰:"宣群臣升殿。"典仪赞拜讫,礼直官、通事舍人分引三公以下升东阶,亲王、使相以下升西阶;御史台、东上阁门分引秘书监以下升两朵殿,并东西廊席后立。尚酝典御以盏授殿中监,奉御启盏,殿中监西向立,殿中少监以酒注于盏,(第二、第三准此。)奉诣御坐前,躬进讫,少退,奉盘西向立。乐作,皇帝饮讫,殿中监接盏退,授奉御,出笏复位。通事舍人分引殿上官横行北向,舍人赞再拜,典仪曰"再拜",赞者承传,皆再拜。舍人赞就坐,各立席后,复赞就坐,群官皆坐。酒初行,先宰臣,次百官,皆作乐。尚食典御、奉御进食,太官设群官食,皇帝再举酒,群官兴,立席后,乐作,饮讫,舍人赞就坐,再行群官酒,皇帝三举酒,并如第二之仪。酒三行,舍人曰"可起",群官兴,立席后。若宣示盏,即随东上阁门官以下揖,称"宣示盏",躬,赞就坐。若宣劝,即立席后,躬,饮讫,赞再拜。内侍举御茶床,礼直官引左辅诣御坐前北向俯伏跪奏:"左辅具官臣某言礼毕。"俯伏,兴,退,复位。礼直官、通事舍人分引三公以下文武百僚降阶横行北向立,枢密院官在亲王后。典仪赞再拜,皆舞蹈再拜退。
jìng kāng yuán nián sì yuè shí sān rì, tài zǎi xú chù rén děng biǎo qǐng wèi qián lóng jié. zhì rì, huáng dì shuài bǎi guān yì lóng dé gōng shàng shòu bì, jí běn gōng cì shì cóng guān yǐ shàng yàn.
靖康元年四月十三日,太宰徐处仁等表请为乾龙节。至日,皇帝帅百官诣龙德宫上寿毕,即本宫赐侍从官以上宴。
jiàn yán yuán nián wǔ yuè, zǎi chén děng shàng yán, qǐng yǐ wǔ yuè èr shí yī rì wèi tiān shēn jié. zhào yuē:" zhèn chéng zǔ zōng yí zé, huò tuō shì mín zhī shàng, qiú suǒ yǐ fú wēi chí diān zhī dào, wèi zhī yōu jì. niàn èr shèng luán yú zài yuǎn, wàn mín shī yè, jiàng shì bào lù, sù yè tòng dào, qǐn shí jǐ fèi, kuàng yǐ miǎo gōng zhī gù, wén lè yǐn jiǔ, yǐ zì wéi lè hū? fēi wéi shēn fú zhèn zhì, shí zēng gǎn yú zhèn xīn. suǒ yǒu jiāng lái tiān shēn jié bǎi guān shàng shòu cháng lǐ, kě lìng qǐn bà." zhì shì zhǐ jiù fó sì qǐ sàn zhù shòu dào chǎng, yì gé mén huò hòu diàn bài biǎo chēng hè.
建炎元年五月,宰臣等上言,请以五月二十一日为天申节。诏曰:"朕承祖宗遗泽,获托士民之上,求所以扶危持颠之道,未知攸济。念二圣銮舆在远,万民失业,将士暴露,夙夜痛悼,寝食几废,况以眇躬之故,闻乐饮酒,以自为乐乎?非惟深拂朕志,实增感于朕心。所有将来天申节百官上寿常礼,可令寝罢。"至是止就佛寺启散祝寿道场,诣阁门或后殿拜表称贺。
shào xīng shí sān nián èr yuè, chén liáo zòu:" chén wén xiào lǐ tiān xià zhě, dì wáng zhī shèng dé, guī měi bào shàng zhě, chén zǐ zhī zhì chéng. shì jiē yīn xìng zì rán, fā yú guān gǎn, bì gè jǐn qí zhì, rán hòu wèi chēng. gōng wéi bì xià fǔ jiān nán zhī yùn, yōu qín zài yù, jīng jīng yè yè, tú jì zhōng xīng, xiào dé tōng yú shén míng, huáng tiān wèi zhī huǐ huò, cháng lè hái quē, shì dàng dàn jié zhī qián, bì xià yǐ tiān xià yǎng, huò shēn gōng wéi shàng shòu zhī yí, chén mín dé yú guān tīng, tiān xià wú bù xīn qìng, suǒ yǐ chóng dà yǎng ér chéng xiào lǐ zhī gōng zhě, jì yǐ jìn shàn jìn měi yǐ. bì xià dàn shèng jiā chén, nǎi chén zǐ suǒ yuàn fèng shāng shàng shòu, yǐ jǐn guī měi zhī yì, qí kě bù jǔ ér xíng zhī hū? chén yú, yù wàng jiāng lái tiān shēn jié xǔ lìng yǒu sī jǔ xíng jiù diǎn, zhì rì, bǎi guān dé yǐ fèng wàn nián zhī shāng, yǎng zhù shèng shòu, tiān xià xìng shèn." tài cháng lǐ bù tǎo lùn: měi yù shèng jié, shū mì yuàn yǐ xià xiān yì chuí gǒng diàn shàng shòu bì, zǎi chén lǜ bǎi liáo yú zǐ chén diàn shàng shòu. qián yī yuè, fēn rì qǐ jiàn dào chǎng, zhì qián yī rì, shū mì yuàn guān mǎn sàn yī lì zuò zhāi yán. zhì rì, sān xǐng guān shàng shòu lì bān qì, cì fù mǎn sàn zuò zhāi yán. hòu èr rì, dà yàn yú jí yīng diàn. shí mìng yù shǐ tái tài cháng sì xiū lì yí zhù.
绍兴十三年二月,臣僚奏:"臣闻孝理天下者,帝王之盛德,归美报上者,臣子之至诚。是皆因性自然,发于观感,必各尽其至,然后为称。恭惟陛下抚艰难之运,忧勤在御,兢兢业业,图济中兴,孝德通于神明,皇天为之悔祸,长乐还阙,适当诞节之前,陛下以天下养,获伸宫闱上寿之仪,臣民得于观听,天下无不欣庆,所以崇大养而成孝理之功者,既以尽善尽美矣。陛下诞圣佳辰,乃臣子所愿奉觞上寿,以尽归美之意,其可不举而行之乎?臣愚,欲望将来天申节许令有司举行旧典,至日,百官得以奉万年之觞,仰祝圣寿,天下幸甚。"太常、礼部讨论:每遇圣节,枢密院以下先诣垂拱殿上寿毕,宰臣率百僚于紫宸殿上寿。前一月,分日启建道场,至前一日,枢密院官满散依例作斋筵。至日,三省官上寿立班讫,次赴满散作斋筵。后二日,大宴于集英殿。时命御史台、太常寺修立仪注。
xiào zōng lóng xīng yuán nián, tài shàng huáng dì tiān shēn jié, huáng dì jí zǎi chén wén wǔ bǎi liáo yì dé shòu gōng shàng shòu. shì rì, yǐ qīn zōng dà xiáng, qián yī rì, huáng dì qǐ jū rú gōng zhōng yí, bǎi liáo bài biǎo chēng hè.
孝宗隆兴元年,太上皇帝天申节,皇帝及宰臣、文武百僚诣德寿宫上寿。是日,以钦宗大祥,前一日,皇帝起居如宫中仪,百僚拜表称贺。
qián dào bā nián, lì huáng tài zǐ, huáng dì lǜ huáng tài zǐ jí wén wǔ bǎi liáo yì dé shòu gōng shàng shòu. qián qī, yí luán sī chén shè dé shòu gōng diàn mén zhī nèi wài, shè yù zuò yú diàn shàng dàng zhōng nán xiàng, shè dà cì yú dé shòu gōng mén nèi nán xiàng, xiǎo cì yú diàn dōng láng xī xiàng, shè huáng dì rù wèi èr: yī yú yù zuò dōng nán, xī xiàng yī yú yù zuò zhī nán, běi xiàng. shàng yùn shè yù jiǔ zūn jiǔ qì yú yù zuò zhī dōng, yǒu sī yòu shè yù chá chuáng yú yù zuò zhī xī, jù shāo běi. qí rì, wén wǔ bǎi liáo nèi bù xì cóng jià zhě, bìng xiān fù dé shòu gōng mén wài yǐ qí yíng jià qǐ jū. zhì míng, huáng dì fú xuē páo chū jí yù zuò, cóng jià chén liáo jìn wèi qǐ jū rú cháng yí. huáng dì jiàng zuò, chéng niǎn jiāng zhì dé shòu gōng, wén wǔ bǎi liáo yíng jià zài bài qǐ jū qì, qián dǎo guān tài cháng qīng gé mén guān tài cháng bó shì lǐ zhí guān xiān rù, yì dà cì qián fēn zuǒ yòu lì dìng. huáng dì jiàng niǎn rù cì, yù shǐ tái gé mén tài cháng sì fēn yǐn huáng tài zǐ bìng wén wǔ bǎi liáo rù yì diàn tíng, dōng xī xiāng xiàng lì dìng, qián dǎo guān dǎo huáng dì rù xiǎo cì, lián jiàng. huáng tài zǐ bìng wén wǔ bǎi liáo bìng héng xíng běi xiàng lì. tài shàng huáng dì chū gōng shēng yù zuò, míng biān, xiǎo cì lián juǎn. qián dǎo guān dǎo huáng dì shēng diàn dōng jiē, yì diàn zhé kǎn qián běi xiàng rù wèi, zài bài, gōng zòu shèng gōng wàn fú, zài bài, huáng dì yì tài shàng huáng dì yù zuò zhī dōng rù wèi xī xiàng lì, qián dǎo guān yú diàn shàng suí dì zhī yí lì. cì shè rén yī huáng tài zǐ bìng wén wǔ bǎi liáo gōng, diǎn yí yuē" zài bài", zàn zhě chéng chuán, zài wèi guān jiē zài bài, jìn hù wǔ dǎo, yòu zài bài, huáng tài zǐ bù lí wèi, zòu shèng gōng wàn fú, gè zài bài, zhí shēn, fēn dōng xī xiāng xiàng lì. lǐ zhí guān yǐn fèng pán zhǎn guān shòu pán zhǎn guān chéng zhǐ xuān dá guān zòu lǐ bì guān diàn zhōng jiān shǎo jiān shēng diàn. nèi shì jìn yù chá chuáng, shàng yùn diǎn yù yǐ pán zhǎn jiǔ zhù shòu diàn zhōng jiān shǎo jiān, cì lǐ zhí guān yǐn fèng pán zhǎn guān yì jiǔ zūn suǒ běi xiàng, diàn zhōng jiān qǐ zhǎn, diàn zhōng shǎo jiān zhù jiǔ, fèng pán zhǎn guān fèng jiǔ yì huáng dì qián běi xiàng, lǐ zhí guān yǐn shòu pán zhǎn guān yì tài shàng huáng dì yù zuò qián, xī xiàng lì, huáng tài zǐ bìng wén wǔ bǎi liáo héng xíng běi xiàng lì. fèng pán zhǎn guān gōng jìn huáng dì, huáng dì fèng jiǔ, qián dǎo guān dǎo huáng dì yì tài shàng huáng dì yù zuò qián gōng jìn qì, shǎo hòu, yǐ pán shòu shòu pán zhǎn guān. qián dǎo guān dǎo huáng dì yì tài shàng yù zuò qián rù wèi běi xiàng fǔ fú guì, diàn xià huáng tài zǐ bìng bǎi liáo jiē gōng shēn. huáng dì zòu:" chén mǒu jǐn lǜ wén wǔ bǎi liáo qǐ shǒu yán: tiān shēn lìng jié, chén mǒu yǔ bǎi liáo děng bù shèng dà qìng, jǐn shàng qiān wàn suì shòu." zòu qì, fú, xìng, zài bài, zài wèi guān jiē zài bài. chéng zhǐ xuān dá guān xuān yuē:" dé huáng dì shòu jiǔ, yǔ huáng dì bìng bǎi liáo nèi wài tóng qìng." huáng dì zài bài, zài wèi guān jiē zài bài qì, fēn dōng xī xiāng xiàng lì. huáng dì yì yù zuò dōng, xī xiàng lì, fèng pán zhǎn guān yǐ pán běi xiàng gōng jìn, huáng dì fèng pán, lè zuò, qí tài shàng huáng dì yǐn jiǔ, huáng dì gōng jiē zhǎn qì, huáng dì shǎo hòu, yǐ pán zhǎn shòu shòu pán zhǎn guān, yǐ shòu diàn zhōng jiān, gè fù wèi lì. huáng tài zǐ bìng wén wǔ bǎi liáo héng xíng běi xiàng, huáng dì yì rù wèi běi xiàng zài bài, zài wèi guān jiē zài bài. huáng dì yì tài shàng yù zuò dōng rù wèi xī xiàng lì, huáng tài zǐ wén wǔ bǎi liáo zài bài, jìn hù wǔ dǎo, yòu zài bài qì, nèi shì jǔ chá chuáng, zòu lǐ bì guān běi xiàng fǔ fú guì zòu:" jù guān chén mǒu yán lǐ bì." zài wèi guān zài bài. tài shàng huáng dì jià xìng, huáng dì cóng rù, wén wǔ bǎi liáo yǐ cì tuì.
乾道八年,立皇太子,皇帝率皇太子及文武百僚诣德寿宫上寿。前期,仪鸾司陈设德寿宫殿门之内外,设御坐于殿上当中南向,设大次于德寿宫门内南向,小次于殿东廊西向,设皇帝褥位二:一于御坐东南,西向;一于御坐之南,北向。尚酝设御酒尊、酒器于御坐之东,有司又设御茶床于御坐之西,俱稍北。其日,文武百僚内不系从驾者,并先赴德寿宫门外以俟迎驾起居。质明,皇帝服靴袍出即御坐,从驾臣僚、禁卫起居如常仪。皇帝降坐,乘辇将至德寿宫,文武百僚迎驾再拜起居讫,前导官、太常卿、阁门官、太常博士、礼直官先入,诣大次前分左右立定。皇帝降辇入次,御史台、阁门、太常寺分引皇太子并文武百僚入诣殿廷,东西相向立定,前导官导皇帝入小次,帘降。皇太子并文武百僚并横行北向立。太上皇帝出宫升御坐,鸣鞭,小次帘卷。前导官导皇帝升殿东阶,诣殿折槛前北向褥位,再拜,躬奏圣躬万福,再拜,皇帝诣太上皇帝御坐之东褥位西向立,前导官于殿上随地之宜立。次舍人揖皇太子并文武百僚躬,典仪曰"再拜",赞者承传,在位官皆再拜,搢笏舞蹈,又再拜,皇太子不离位,奏圣躬万福,各再拜,直身,分东西相向立。礼直官引奉盘盏官、受盘盏官、承旨宣答官、奏礼毕官、殿中监、少监升殿。内侍进御茶床,尚酝典御以盘盏、酒注授殿中监、少监,次礼直官引奉盘盏官诣酒尊所北向,殿中监启盏,殿中少监注酒,奉盘盏官奉酒诣皇帝前北向,礼直官引受盘盏官诣太上皇帝御坐前,西向立,皇太子并文武百僚横行北向立。奉盘盏官躬进皇帝,皇帝奉酒,前导官导皇帝诣太上皇帝御坐前躬进讫,少后,以盘授受盘盏官。前导官导皇帝诣太上御坐前褥位北向俯伏跪,殿下皇太子并百僚皆躬身。皇帝奏:"臣某谨率文武百僚稽首言:天申令节,臣某与百僚等不胜大庆,谨上千万岁寿。"奏讫,伏,兴,再拜,在位官皆再拜。承旨宣答官宣曰:"得皇帝寿酒,与皇帝并百僚内外同庆。"皇帝再拜,在位官皆再拜讫,分东西相向立。皇帝诣御坐东,西向立,奉盘盏官以盘北向恭进,皇帝奉盘,乐作,俟太上皇帝饮酒,皇帝躬接盏讫,皇帝少后,以盘盏授受盘盏官,以授殿中监,各复位立。皇太子并文武百僚横行北向,皇帝诣褥位北向再拜,在位官皆再拜。皇帝诣太上御坐东褥位西向立,皇太子、文武百僚再拜,搢笏舞蹈,又再拜讫,内侍举茶床,奏礼毕官北向俯伏跪奏:"具官臣某言礼毕。"在位官再拜。太上皇帝驾兴,皇帝从入,文武百僚以次退。
chún xī èr nián shí yī yuè, zhào:" tài shàng huáng dì shèng shòu wú jiāng, xīn suì qī shí, yǐ shí yī rì dōng zhì jiā shang zūn hào cè bǎo, shí èr yuè shí qī rì lì chūn xíng qìng shòu lǐ." shì rì zǎo, wén wǔ bǎi liáo bìng zān huā fù wén dé diàn lì bān, tīng xuān qìng shòu shè. xuān shè qì, cóng jià zhì dé shòu gōng xíng qìng shòu lǐ, zhì cí yuē:" huáng dì chén mǒu yán: tiān yòu jūn qīn, xī zī nán lǎo, wéi chūn zhī jí, nián dé jiā xīn. chén mǒu yǔ qún chén děng bù shèng dà qìng, jǐn shàng qiān wàn suì shòu." yú yǔ qián shàng shòu yí zhù tóng. lǐ bì, cóng jià guān yīng fèng guān jìn wèi děng bìng zān huā cóng jià hái nèi, wén wǔ bǎi liáo wén dé diàn bài biǎo chēng hè.
淳熙二年十一月,诏:"太上皇帝圣寿无疆,新岁七十,以十一日冬至加上尊号册宝,十二月十七日立春行庆寿礼。"是日早,文武百僚并簪花赴文德殿立班,听宣庆寿赦。宣赦讫,从驾至德寿宫行庆寿礼,致词曰:"皇帝臣某言:天祐君亲,锡兹难老,维春之吉,年德加新。臣某与群臣等不胜大庆,谨上千万岁寿。"余与前上寿仪注同。礼毕,从驾官、应奉官、禁卫等并簪花从驾还内,文武百僚文德殿拜表称贺。
shí nián shí èr yuè, yǐ tài shàng huáng hòu xīn nián qī shí, zhào yǐ lì chūn rì xíng qìng hè zhī lǐ. shí sān nián chūn zhēng yuè shuò, yǐ tài shàng huáng dì shèng shòu bā shí, dì lǜ qún chén yì dé shòu gōng xíng lǐ, qí yí zhù ēn shè bìng rú chún xī èr nián diǎn gù.
十年十二月,以太上皇后新年七十,诏以立春日行庆贺之礼。十三年春正月朔,以太上皇帝圣寿八十,帝率群臣诣德寿宫行礼,其仪注、恩赦并如淳熙二年典故。
xiào zōng yǐ shí yuè èr shí èr rì wèi huì qìng jié, guāng zōng yǐ jiǔ yuè sì rì wéi zhòng míng jié, níng zōng yǐ shí yuè shí jiǔ rì wèi tiān yòu jié xún gǎi wéi ruì qìng jié, lǐ zōng yǐ zhēng yuè wǔ rì wèi tiān jī jié, dù zōng yǐ sì yuè jiǔ rì wèi gān huì jié, yíng guó gōng yǐ jiǔ yuè èr shí bā rì wèi tiān ruì jié. qí shàng shòu chēng hè zhī lǐ, dà lüè jiē rú tiān shēn jié yí.
孝宗以十月二十二日为会庆节,光宗以九月四日为重明节,宁宗以十月十九日为天祐节、寻改为瑞庆节,理宗以正月五日为天基节,度宗以四月九日为乾会节,瀛国公以九月二十八日为天瑞节。其上寿称贺之礼,大略皆如天申节仪。
zhū qìng jié, gǔ wú shì yě, zhēn zōng yǐ hòu shǐ yǒu zhī. dà zhōng xiáng fú yuán nián, zhào yǐ zhēng yuè sān rì tiān shū jiàng rì wèi tiān qìng jié, xiū jià wǔ rì, liǎng jīng zhū lù zhōu fǔ jūn jiān qián qī rì jiàn dào chǎng shè jiào, duàn tú zǎi jié rì, shì shù tè lìng yàn lè, jīng shī rán dēng. yòu yǐ liù yuè liù rì wèi tiān kuàng jié, jīng shī duàn tú zǎi, bǎi guān xíng xiāng shàng qīng gōng. yòu yǐ qī yuè yī rì shèng zǔ jiàng rì wèi xiān tiān jié, shí yuè èr shí sì rì jiàng yán ēn diàn rì wèi jiàng shèng jié, xiū jià yàn lè bìng rú tiān qìng jié. zhōng shū qīn wáng jié dù shū mì sān sī yǐ xià zhì fù mǎ dū wèi, yì cháng chūn diàn jìn jīn lǚ yán shòu dài jīn sī xù mìng lǚ, shàng bǎo shēng shòu jiǔ. gǎi yù chóng dé diàn, cì bǎi guān yǐn, rú shèng jié yí. qián yī rì, yǐ jīn lǚ yán shòu dài jīn tú yín jié xù mìng lǚ fēi cǎi luó yán shòu dài cǎi sī xù mìng lǚ fēn cì bǎi guān, jié rì dài yǐ rù. lǐ bì, yàn bǎi guān yú xī qìng yuàn. tiān xǐ chū, zhào yǐ dà zhōng xiáng fú yuán nián sì yuè yī rì tiān shū zài jiàng nèi zhōng gōng dé gé wèi tiān zhēn jié, yī rú tiān kuàng jié. xún yǐ rén zōng xián míng, gǎi wéi tiān qí jié.
诸庆节,古无是也,真宗以后始有之。大中祥符元年,诏以正月三日天书降日为天庆节,休假五日,两京诸路州、府、军、监前七日建道场设醮,断屠宰;节日,士庶特令宴乐,京师然灯。又以六月六日为天贶节,京师断屠宰,百官行香上清宫。又以七月一日圣祖降日为先天节,十月二十四日降延恩殿日为降圣节,休假、宴乐并如天庆节。中书、亲王、节度、枢密、三司以下至驸马都尉,诣长春殿进金缕延寿带、金丝续命缕,上保生寿酒。改御崇德殿,赐百官饮,如圣节仪。前一日,以金缕延寿带、金涂银结续命缕、绯彩罗延寿带、彩丝续命缕分赐百官,节日戴以入。礼毕,宴百官于锡庆院。天禧初,诏以大中祥符元年四月一日天书再降内中功德阁为天祯节,一如天贶节。寻以仁宗嫌名,改为天祺节。
zhèng hé sān nián shí yī yuè wǔ rì, yǐ xiū sì shì, tiān zhēn shì jiàn, zhào wèi tiān yìng jié. yòu yǐ wǔ yuè shí èr rì jì fāng qiū rì wèi níng kuàng jié, jì yòu yǐ èr yuè shí wǔ rì tài shàng hùn yuán shàng dé huáng dì jiàng shèng rì wéi zhēn yuán jié, bā yuè jiǔ rì qīng huá dì jūn shēng chén wèi yuán chéng jié, zhēng yuè sì rì yǒu tài zǔ shén yù zhī zhōu fǔ gōng diàn xíng xiāng wèi kāi jī jié, shí yuè èr shí wǔ rì wèi tiān fú jié, jiē rú tiān qìng jié, zhe wèi lìng.
政和三年十一月五日,以修祀事,天真示见,诏为天应节。又以五月十二日祭方丘日为宁贶节,既又以二月十五日太上混元上德皇帝降圣日为真元节,八月九日青华帝君生辰为元成节,正月四日有太祖神御之州府宫殿行香为开基节,十月二十五日为天符节,皆如天庆节,著为令。
gāo zōng jiàn yán yuán nián shí yī yuè wǔ rì, zhào:" zhèng hé yǐ lái tiān zhì zhū jié, chú kāi jī jié wài, yú bìng yī zǔ zōng fǎ."
高宗建炎元年十一月五日,诏:"政和以来添置诸节,除开基节外,余并依祖宗法。"