lǐ è
○李谔
lǐ è, zì shì huī, zhào jùn rén yě. hào xué, jiě zhǔ wén. shì qí wèi zhōng shū shè rén, yǒu kǒu biàn, měi jiē duì chén shǐ. zhōu wǔ dì píng qí, bài tiān guān dōu shàng shì, è jiàn gāo zǔ yǒu qí biǎo, shēn zì jié nà. jí gāo zǔ wèi chéng xiàng, shén jiàn qīn dài, fǎng yǐ dé shī. yú shí bīng gé lǚ dòng, guó yòng xū hào, è shàng zhòng gǔ lùn yǐ fěng yān. gāo zǔ shēn nà zhī. jí shòu shàn, lì bǐ bù kǎo gōng èr cáo shì láng, cì jué nán hé bó. è xìng gōng fāng, míng dá shì wù, wéi shí lùn suǒ tuī. qiān zhì shū shì yù shǐ, shàng wèi qún chén yuē:" zhèn xī wèi dà sī mǎ, měi qiú wài zhí, lǐ è chén shí èr cè, kǔ quàn bù xǔ, zhèn suì jué yì zài nèi. jīn cǐ shì yè, è zhī lì yě." cì wù èr qiān duàn.
李谔,字士恢,赵郡人也。好学,解属文。仕齐为中书舍人,有口辩,每接对 陈使。周武帝平齐,拜天官都上士,谔见高祖有奇表,深自结纳。及高祖为丞相, 甚见亲待,访以得失。于时兵革屡动,国用虚耗,谔上《重谷论》以讽焉。高祖深 纳之。及受禅,历比部、考功二曹侍郎,赐爵南和伯。谔性公方,明达世务,为时 论所推。迁治书侍御史,上谓群臣曰:“朕昔为大司马,每求外职,李谔陈十二策, 苦劝不许,朕遂决意在内。今此事业,谔之力也。”赐物二千段。
è jiàn lǐ jiào diāo bì, gōng qīng hōng wáng, qí ài qiè shì bì, zǐ sūn zhé jià mài zhī, suì chéng fēng sú. è shàng shū yuē: " chén wén zhuī yuǎn shèn zhōng, mín dé guī hòu, sān nián wú gǎi, fāng chēng wéi xiào. rú wén cháo chén zhī nèi, yǒu fù zǔ wáng méi, rì yuè wèi jiǔ, zǐ sūn wú lài, biàn fēn qí jì qiè, jià mài qǔ cái. yǒu yī yú zī, shí sǔn fēng huà. qiè suī wēi jiàn, qīn chéng yī lǚ, fú zhǎn sān nián, gǔ jīn tōng shì. qǐ róng jù chǐ cuī bì, qiáng fù qiān huá, qì cí líng jǐ zhī qián, sòng fù tā rén zhī shì. fán zài jiàn zhě, yóu zhì shāng xīn, kuàng hū rén zǐ, néng kān sī rěn? fù yǒu zhāo tíng zhòng chén, wèi wàng tōng guì, píng shēng jiāo jiù, qíng ruò dì xiōng, jí qí wáng méi, yǎo tóng háng lù, cháo wén qí sǐ, xī guī qí qiè, fāng biàn qiú pīng, yǐ dé wéi xiàn, wú lián chǐ zhī xīn, qì yǒu péng zhī yì. qiě jū jiā lǐ zhì, kě yí yú guān, jì bù zhèng sī, hé néng zàn wù?" shàng lǎn ér jiā zhī. wǔ pǐn yǐ shàng qī qiè bù dé gǎi jiào, shǐ yú cǐ yě.
谔见礼教凋敝,公卿薨亡,其爱妾侍婢,子孙辄嫁卖之,遂成风俗。谔上书曰: “臣闻追远慎终,民德归厚,三年无改,方称为孝。如闻朝臣之内,有父祖亡没, 日月未久,子孙无赖,便分其妓妾,嫁卖取财。有一于兹,实损风化。妾虽微贱, 亲承衣履,服斩三年,古今通式。岂容遽褫缞弊,强傅铅华,泣辞灵几之前,送付 他人之室。凡在见者,犹致伤心,况乎人子,能堪斯忍?复有朝廷重臣,位望通贵, 平生交旧,情若弟兄,及其亡没,杳同行路,朝闻其死,夕规其妾,方便求娉,以 得为限,无廉耻之心,弃友朋之义。且居家理治,可移于官,既不正私,何能赞务?” 上览而嘉之。五品以上妻妾不得改醮,始于此也。
è yòu yǐ zhǔ wén zhī jiā, tǐ shàng qīng bó, dì xiāng shī xiào, liú dàng wàng fǎn, yú shì shàng shū yuē:
谔又以属文之家,体尚轻薄,递相师效,流宕忘反,于是上书曰:
chén wén gǔ xiān zhé wáng zhī huà mín yě, bì biàn qí shì tīng, fáng qí shì yù, sāi qí xié fàng zhī xīn, shì yǐ chún hé zhī lù. wǔ jiào liù háng wèi xùn mín zhī běn, shī shū lǐ yì wèi dào yì zhī mén. gù néng jiā fù xiào cí, rén zhī lǐ ràng, zhèng sú diào fēng, mò dà yú cǐ. qí yǒu shàng shū xiàn fù, zhì lěi juān míng, jiē yǐ bāo dé xù xián, míng xūn zhèng lǐ. gǒu fēi chéng quàn, yì bù tú rán. jiàng jí hòu dài, fēng jiào jiàn luò. wèi zhī sān zǔ, gèng shàng wén cí, hū jūn rén zhī dà dào, hǎo diāo chóng zhī xiǎo yì. xià zhī cóng shàng, yǒu tóng yǐng xiǎng, jìng chěng wén huá, suì chéng fēng sú. jiāng zuǒ qí liáng, qí bì mí shén, guì jiàn xián yú, wéi wù yín yǒng. suì fù yí lǐ cún yì, xún xū zhú wēi, jìng yī yùn zhī qí, zhēng yī zì zhī qiǎo. lián piān lěi dú, bù chū yuè lù zhī xíng, jī àn yíng xiāng, wéi shì fēng yún zhī zhuàng. shì sú yǐ cǐ xiāng gāo, cháo tíng jù zī zhuó shì. lù lì zhī lù jì kāi, ài shàng zhī qíng yù dǔ. yú shì lǘ lǐ tóng hūn, guì yóu zǒng guàn, wèi kuī liù jiǎ, xiān zhì wǔ yán. zhì rú xī huáng shùn yǔ zhī diǎn, yī fù zhōu kǒng zhī shuō, bù fù guān xīn, hé cháng rù ěr. yǐ ào dàn wèi qīng xū, yǐ yuán qíng wèi xūn jī, zhǐ rú sù wèi gǔ zhuō, yòng cí fù wèi jūn zǐ. gù wén bǐ rì fán, qí zhèng rì luàn, liáng yóu qì dà shèng zhī guǐ mó, gòu wú yòng yǐ wéi yòng yě. sǔn běn zhú mò, liú biàn huá rǎng, dì xiāng shī zǔ, jiǔ ér yù shàn. jí dà suí shòu mìng, shèng dào yù xìng, píng chù qīng fú, è zhǐ huá wěi, zì fēi huái jīng bào zhì, zhì dào yī rén, bù dé yǐn yù jìn shēn, cān cè yīng miǎn. kāi huáng sì nián, pǔ zhào tiān xià, gōng sī zhī hàn, bìng yí shí lù. qí nián jiǔ yuè, sì zhōu cì shǐ sī mǎ yòu zhī wén biǎo huá yàn, fù suǒ sī zhì zuì. zì shì gōng qīng dà chén, xián zhī zhèng lù, mò bù zuān yǎng fén jí, qì jué huá qǐ, zé xiān wáng zhī lìng diǎn, xíng dà dào yú zī shì. rú wén wài zhōu yuǎn xiàn, réng zhōng bì fēng, xuǎn lì jǔ rén, wèi zūn diǎn zé, zhì yǒu zōng dǎng chēng xiào, xiāng qū guī rén, xué bì diǎn mó, jiāo bù gǒu hé, zé bìn luò sī mén, bù jiā shōu chǐ qí xué bù jī gǔ, zhú sú suí shí, zuò qīng bó zhī piān zhāng, jié péng dǎng ér qiú yù, zé xuǎn chōng lì zhí, jǔ sòng tiān cháo. gài yóu xiàn lìng cì shǐ wèi xíng fēng jiào, yóu xié sī qíng, bù cún gōng dào. chén jì tiǎn xiàn sī, zhí dāng jiū chá. ruò wén fēng jí hé, kǒng guà wǎng zhě duō, qǐng lēi zhū sī, pǔ jiā sōu fǎng, yǒu rú cǐ zhě, jù zhuàng sòng tái.
臣闻古先哲王之化民也,必变其视听,防其嗜欲,塞其邪放之心,示以淳和之 路。五教六行为训民之本,《诗》《书》《礼》《易》为道义之门。故能家复孝慈, 人知礼让,正俗调风,莫大于此。其有上书献赋,制诔镌铭,皆以褒德序贤,明勋 证理。苟非惩劝,义不徒然。降及后代,风教渐落。魏之三祖,更尚文词,忽君人 之大道,好雕虫之小艺。下之从上,有同影响,竞骋文华,遂成风俗。江左齐、梁, 其弊弥甚,贵贱贤愚,唯务吟咏。遂复遗理存异,寻虚逐微,竞一韵之奇,争一字 之巧。连篇累牍,不出月露之形,积案盈箱,唯是风云之状。世俗以此相高,朝廷 据兹擢士。禄利之路既开,爱尚之情愈笃。于是闾里童昏,贵游总丱,未窥六甲, 先制五言。至如羲皇、舜、禹之典,伊、傅、周、孔之说,不复关心,何尝入耳。 以傲诞为清虚,以缘情为勋绩,指儒素为古拙,用词赋为君子。故文笔日繁,其政 日乱,良由弃大圣之轨模,构无用以为用也。损本逐末,流遍华壤,递相师祖,久 而愈扇。及大隋受命,圣道聿兴,屏黜轻浮,遏止华伪,自非怀经抱质,志道依仁, 不得引预搢绅,参厕缨冕。开皇四年,普诏天下,公私之翰,并宜实录。其年九月, 泗州刺史司马幼之文表华艳,付所司治罪。自是公卿大臣,咸知正路,莫不钻仰坟 集,弃绝华绮,择先王之令典,行大道于兹世。如闻外州远县,仍钟敝风,选吏举 人,未遵典则,至有宗党称孝,乡曲归仁,学必典谟,交不苟合,则摈落私门,不 加收齿;其学不稽古,逐俗随时,作轻薄之篇章,结朋党而求誉,则选充吏职,举 送天朝。盖由县令、刺史未行风教,犹挟私情,不存公道。臣既忝宪司,职当纠察。 若闻风即劾,恐挂网者多,请勒诸司,普加搜访,有如此者,具状送台。
è yòu yǐ dāng guān zhě hǎo zì jīn fá, fù shàng zòu yuē:
谔又以当官者好自矜伐,复上奏曰:
chén wén shùn jiè yǔ yún:" rǔ wéi bù jīn, tiān xià mò yǔ rǔ zhēng néng rǔ wéi bù fá, tiān xià mò yǔ rǔ zhēng gōng." yán yǎn yòu yún:" shì jūn shù, sī rǔ yǐ, péng yǒu shù, sī shū yǐ." cǐ jiē xiān zhé zhī gé yán, hòu wáng zhī guǐ zhé. rán zé rén chén zhī dào, chén lì jì shí, suī qín bǐ dà yǔ, gōng rú shī wàng, yì bù dé hòu zì jīn fá, shàng yào jūn fù. kuàng fù gōng wú zú jì, qín bù bǔ guò, ér gǎn zì chén xūn jī, qīng gàn tīng lǎn! shì zhī sàng dào, jí yú zhōu dài, xià wú lián chǐ, shàng shǐ zhī rán. yòng rén wéi xìn qí kǒu, qǔ shì bù guān qí xíng. jīn kuā zì dà, biàn yǐ gàn jì méng zhuó qiān gōng jìng tuì, duō yǐ tián mò jiàn yí. shì yǐ tōng biǎo chén chéng, xiān lùn jǐ zhī gōng zhuàng chéng yán fū zòu, yì dào chén zuì yòng xīn. zì xuàn zì méi, dōu wú cán chǐ zhī sè qiáng gàn héng qǐng, wéi yǐ gān mò wèi néng. zì suí shòu mìng, cǐ fēng dùn gǎi, gēng fū fàn fù, wú bù gé xīn, kuàng nǎi dà chén, réng zūn bì sú! rú wén cì shǐ rù jīng cháo jìn, nǎi yǒu zì chén gōu jiǎn zhī gōng, xuān sù jiē chí zhī cè, yán cí bù xùn, gāo zì chēng yù, shàng dú miǎn liú, tè wéi nán shù, fán rú cǐ bèi, jù zhuàng sòng tái, míng jiā zuì chù, yǐ chéng fēng guǐ.
臣闻舜戒禹云:“汝惟不矜,天下莫与汝争能;汝惟不伐,天下莫与汝争功。” 言偃又云:“事君数,斯辱矣,朋友数,斯疏矣。”此皆先哲之格言,后王之轨辙。 然则人臣之道,陈力济时,虽勤比大禹,功如师望,亦不得厚自矜伐,上要君父。 况复功无足纪,勤不补过,而敢自陈勋绩,轻干听览!世之丧道,极于周代,下无 廉耻,上使之然。用人唯信其口,取士不观其行。矜夸自大,便以干济蒙擢;谦恭 静退,多以恬默见遗。是以通表陈诚,先论己之功状;承颜敷奏,亦道臣最用心。 自衒自媒,都无惭耻之色;强干横请,唯以干没为能。自隋受命,此风顿改,耕夫 贩妇,无不革心,况乃大臣,仍遵敝俗!如闻刺史入京朝觐,乃有自陈勾检之功, 喧诉阶墀之侧,言辞不逊,高自称誉,上黩冕旒,特为难恕,凡如此辈,具状送台, 明加罪黜,以惩风轨。
shàng yǐ è qián hòu suǒ zòu bān shì tiān xià, sì hǎi mí rán xiàng fēng, shēn gé qí bì. è zài zhí shù nián, wù cún dà tǐ, bù shàng yán měng, yóu shì wú gāng jiǎn zhī yù, ér qián yǒu kuāng zhèng duō yǐ. pī gōng sū wēi yǐ lín dào diàn shě, nǎi qiú lì zhī tú, shì yè wū zá, fēi dūn běn zhī yì, suì zòu gāo zǔ, yuē qiǎn guī nóng, yǒu yuàn yī jiù zhě, suǒ zài zhōu xiàn lù fù shì jí, réng chè huǐ jiù diàn, bìng lìng yuǎn dào, xiàn yǐ shí rì. zhèng zhí dōng hán, mò gǎn chén sù. è yīn bié shǐ, jiàn qí rú cǐ, yǐ wéi sì mín yǒu yè, gè fù suǒ ān, nì lǚ zhī yǔ qí tíng, zì gǔ fēi tóng yī gài, jí fù shì jí, yú lǐ bù kě, qiě xíng lǚ zhī suǒ tuō, qǐ róng yī zhāo ér fèi, tú wèi láo rǎo, yú shì fēi yí, suì zhuān jué zhī, bìng lìng yī jiù, shǐ hái yì quē, rán hòu zòu wén. gāo zǔ shàn zhī yuē:" tǐ guó zhī chén, dāng rú cǐ yǐ." yǐ nián lǎo, chū bài tōng zhōu cì shǐ, shén yǒu huì zhèng, mín yí yuè fú. hòu sān suì, zú guān, yǒu zi sì rén. dà tǐ dà jūn, bìng guān zhì shàng shū láng. shì zi dà fāng xí jué, zuì yǒu cái pǐn, dà yè chū, pàn nèi shǐ shè rén. dì fāng yù rèn zhī, yù zú.
上以谔前后所奏颁示天下,四海靡然向风,深革其弊。谔在职数年,务存大体, 不尚严猛,由是无刚謇之誉,而潜有匡正多矣。邳公苏威以临道店舍,乃求利之徒, 事业污杂,非敦本之义,遂奏高祖,约遣归农,有愿依旧者,所在州县录附市籍, 仍撤毁旧店,并令远道,限以时日。正值冬寒,莫敢陈诉。谔因别使,见其如此, 以为四民有业,各附所安,逆旅之与旗亭,自古非同一概,即附市籍,于理不可, 且行旅之所托,岂容一朝而废,徒为劳扰,于事非宜,遂专决之,并令依旧,使还 诣阙,然后奏闻。高祖善之曰:“体国之臣,当如此矣。”以年老,出拜通州刺史, 甚有惠政,民夷悦服。后三岁,卒官,有子四人。大体、大钧,并官至尚书郎。世 子大方袭爵,最有材品,大业初,判内史舍人。帝方欲任之,遇卒。
bào hóng
○鲍宏
bào hóng, zì rùn shēn, dōng hǎi tán rén yě. fù jī, yǐ cái xué zhī míng. shì liáng, guān zhì zhì shū shì yù shǐ. hóng qī suì ér gū, wèi xiōng quán zhī suǒ ài yù. nián shí èr, néng zhǔ wén, cháng hé xiāng dōng wáng yì shī, yì jiē shǎng bù yǐ, yǐn wèi zhōng jì shì, qiān zhèn nán fǔ zī yì shàng shū shuǐ bù láng, zhuǎn tōng zhí sàn qí shì láng. jiāng líng jì píng, guī yú zhōu. míng dì shén lǐ zhī, yǐn wèi lín zhǐ diàn xué shì. lèi qiān suì bó xià dài fū, yǔ dù zi huī pìn yú chén, móu fá qí yě. chén suì chū bīng jiāng běi yǐ qīn qí. dì cháng wèn hóng qǔ qí zhī cè, hóng duì yún:" wǒ qiáng qí ruò, shì bù xiāng móu. qí zhǔ nì jìn xiǎo rén, zhèng xíng rì wěn, zhì zūn rén huì cí shù, fǎ lìng yán míng. shì děng jiàn líng, hé yōu bù kè. dàn xiān huáng wǎng rì chū shī luò yáng, bǐ yǒu qí bèi, měi bù kè jié. rú chén jì zhě, jìn bīng fén lù, zhí yǎn jìn yáng, chū qí bù yú, yǐ wèi shàng cè." dì cóng zhī. jí dìng shān dōng, chú shǎo yù zhèng, cì jué píng yáo xiàn bó, yì liù bǎi hù, jiā shang yí tóng. gāo zǔ zuò xiāng, fèng shǐ shān nán. huì wáng qiān jǔ bīng yú shǔ, lù cì tóng zhōu, wèi qiān jiāng dá xī qī suǒ zhí, bī sòng chéng dū, jìng bù qū jié. qiān bài zhī hòu, chí chuán rù jīng, gāo zǔ jiā zhī, cì yǐ jīn dài. jí shòu shàn, jiā kāi fǔ, chú lì zhōu cì shǐ, jìn jué wèi gōng. zhuǎn qióng zhōu cì shǐ, zhì mǎn hái jīng. shí yǒu wèi yì chén zhě, qí fù chóng bù cóng wèi jiǒng, hòu fù yǔ tū jué zhàn sǐ, shàng jiā zhī, jiāng cì xìng wèi jīn shì. fǎng jí qún xià, hóng duì yuē:" xī xiàng bó bù tóng xiàng yǔ, hàn gāo cì xìng liú shì, qín zhēn fù néng sǐ nàn, wèi wǔ cì xìng cáo shì. rú chén yú jiàn, qǐng cì yǐ huáng zú." gāo zǔ yuē: " shàn." yīn cì yì chén xìng wèi yáng shì. hòu shòu jūn zhōu cì shǐ, yǐ mù jí miǎn, zú yú jiā, shí nián jiǔ shí liù. chū, zhōu wǔ dì chì hóng xiū huáng shì pǔ yī bù, fēn wéi dì xù shū shǔ cì xìng sān piān. yǒu jí shí juǎn, xíng yú shì.
鲍宏,字润身,东海郯人也。父机,以才学知名。事梁,官至治书侍御史。宏 七岁而孤,为兄泉之所爱育。年十二,能属文,尝和湘东王绎诗,绎嗟赏不已,引 为中记室,迁镇南府谘议、尚书水部郎,转通直散骑侍郎。江陵既平,归于周。明 帝甚礼之,引为麟趾殿学士。累迁遂伯下大夫,与杜子晖聘于陈,谋伐齐也。陈遂 出兵江北以侵齐。帝尝问宏取齐之策,宏对云:“我强齐弱,势不相侔。齐主昵近 小人,政刑日紊,至尊仁惠慈恕,法令严明。事等建瓴,何忧不克。但先皇往日出 师洛阳,彼有其备,每不克捷。如臣计者,进兵汾、潞,直掩晋阳,出其不虞,以 为上策。”帝从之。及定山东,除少御正,赐爵平遥县伯,邑六百户,加上仪同。 高祖作相,奉使山南。会王谦举兵于蜀,路次潼州,为谦将达奚期所执,逼送成都, 竟不屈节。谦败之后,驰传入京,高祖嘉之,赐以金带。及受禅,加开府,除利州 刺史,进爵为公。转邛州刺史,秩满还京。时有尉义臣者,其父崇不从尉迥,后复 与突厥战死,上嘉之,将赐姓为金氏。访及群下,宏对曰:“昔项伯不同项羽,汉 高赐姓刘氏,秦真父能死难,魏武赐姓曹氏。如臣愚见,请赐以皇族。”高祖曰: “善。”因赐义臣姓为杨氏。后授均州刺史,以目疾免,卒于家,时年九十六。初, 周武帝敕宏修《皇室谱》一部,分为《帝绪》、《疏属》、《赐姓》三篇。有集十 卷,行于世。
péi zhèng
○裴政
péi zhèng, zì dé biǎo, hé dōng wén xǐ rén yě. gāo zǔ shòu sūn, cóng sòng wǔ dì xǐ jiā yú shòu yáng, lì qián jūn zhǎng shǐ lú jiāng tài shǒu. zǔ suì, liáng shì zhōng zuǒ wèi jiāng jūn yù zhōu dà dū dū. fù zhī lǐ, tíng wèi qīng. zhèng yòu míng mǐn, bó wén qiáng jì, dá yú shí zhèng, wèi dāng shí suǒ chēng. nián shí wǔ, pì shào líng wáng fǔ fǎ cáo cān jūn shì, zhuǎn qǐ bù láng zhī jiāng lìng. xiāng dōng wáng zhī lín jīng zhōu yě, zhào wèi xuān huì fǔ jì shì, xún chú tōng zhí sàn qí shì láng. hóu jǐng zuò luàn, jiā zhuàng wǔ jiàng jūn, shuài shī suí jiàn níng hóu wáng lín jìn tǎo zhī. qín zéi lǜ sòng zǐ xiān, xiàn yú jīng zhōu. jí píng hóu jǐng, xiān fēng rù jiàn yè, yǐ jūn gōng lián zuì fēng yí líng hóu. zhēng shòu jǐ shì huáng mén shì láng, fù shuài shī fù wáng lín jù xiāo jì, pò zhī yú xiá kǒu. jiā píng yuè zhōng láng jiàng zhèn nán fǔ zhǎng shǐ. jí zhōu shī wéi jīng zhōu, lín zì guì zhōu lái fù nàn, cì yú cháng shā. zhèng qǐng cóng jiān dào xiān bào yuán dì. zhì bǎi lǐ zhōu, wèi zhōu rén suǒ huò, xiāo chá wèi zhèng yuē:" wǒ wǔ huáng dì zhī sūn yě, bù kě wèi ěr jūn hū? ěr yì hé fán xùn shēn yú qī fù? ruò cóng wǒ jì, zé guì jí zǐ sūn rú huò bù rán, fēn yāo lǐng yǐ." zhèng guǐ yuē:" wéi mìng." chá suǒ zhī, sòng zhì chéng xià, shǐ wèi yuán dì yuē:" wáng sēng biàn wén tái chéng bèi wéi, yǐ zì wèi dì. wáng lín gū ruò, bù fù néng lái." zhèng xǔ zhī. jì ér gào chéng zhōng yuē:" yuán bīng dà zhì, gè sī zì miǎn. wú yǐ jiān shǐ bèi qín, dāng yǐ suì shēn bào guó." jiān zhě jī qí kǒu, zhōng bù yì cí. chá nù, mìng qù xíng lù. cài dà yè jiàn yuē:" cǐ mín wàng yě. ruò shā zhī, zé jīng zhōu bù kě xià yǐ." yīn dé shì. huì jiāng líng xiàn, yǔ chéng zhōng cháo shì jù sòng yú jīng shī. zhōu wén dì wén qí zhōng, shòu yuán wài sàn qí shì láng, yǐn shì xiāng fǔ. mìng yǔ lú biàn yī zhōu lǐ jiàn liù qīng, shè gōng qīng dài fū shì, bìng zhuàn cì cháo yí, chē fú qì yòng, duō zūn gǔ lǐ, gé hàn wèi zhī fǎ, shì bìng shī xíng. xún shòu xíng bù xià dài fū, zhuǎn shǎo sī xiàn. zhèng míng xí gù shì, yòu cān dìng zhōu lǜ. néng yǐn jiǔ, zhì shù dòu bù luàn. bù àn yíng jǐ, pōu jué rú liú, yòng fǎ kuān píng, wú yǒu yuān làn. qiú tú fàn jí xíng zhě, nǎi xǔ qí qī zǐ rù yù jiù zhī, zhì dōng, jiāng xíng jué, jiē yuē:" péi dài fū zhì wǒ yú sǐ, sǐ wú suǒ hèn." qí chù fǎ xiáng píng rú cǐ. yòu shàn zhōng lǜ, cháng yǔ zhǎng sūn shào yuǎn lùn lè, yǔ zài yīn lǜ zhì. xuān dì shí, yǐ wǔ zhǐ miǎn zhí.
裴政,字德表,河东闻喜人也。高祖寿孙,从宋武帝徙家于寿阳,历前军长史、 庐江太守。祖邃,梁侍中、左卫将军、豫州大都督。父之礼,廷尉卿。政幼明敏, 博闻强记,达于时政,为当时所称。年十五,辟邵陵王府法曹参军事,转起部郎、 枝江令。湘东王之临荆州也,召为宣惠府记室,寻除通直散骑侍郎。侯景作乱,加 壮武将军,帅师随建宁侯王琳进讨之。擒贼率宋子仙,献于荆州。及平侯景,先锋 入建鄴,以军功连最封夷陵侯。征授给事黄门侍郎,复帅师副王琳拒萧纪,破之于 硖口。加平越中郎将、镇南府长史。及周师围荆州,琳自桂州来赴难,次于长沙。 政请从间道先报元帝。至百里洲,为周人所获,萧詧谓政曰:“我武皇帝之孙也, 不可为尔君乎?尔亦何烦殉身于七父?若从我计,则贵及子孙;如或不然,分腰领 矣。”政诡曰:“唯命。”詧锁之,送至城下,使谓元帝曰:“王僧辩闻台城被围, 已自为帝。王琳孤弱,不复能来。”政许之。既而告城中曰:“援兵大至,各思自 勉。吾以间使被擒,当以碎身报国。”监者击其口,终不易辞。詧怒,命趣行戮。 蔡大业谏曰:“此民望也。若杀之,则荆州不可下矣。”因得释。会江陵陷,与城 中朝士俱送于京师。周文帝闻其忠,授员外散骑侍郎,引事相府。命与卢辩依《周 礼》建六卿,设公卿大夫士,并撰次朝仪,车服器用,多遵古礼,革汉、魏之法, 事并施行。寻授刑部下大夫,转少司宪。政明习故事,又参定《周律》。能饮酒, 至数斗不乱。簿案盈几,剖决如流,用法宽平,无有冤滥。囚徒犯极刑者,乃许其 妻子入狱就之,至冬,将行决,皆曰:“裴大夫致我于死,死无所恨。”其处法详 平如此。又善钟律,尝与长孙绍远论乐,语在《音律志》。宣帝时,以忤旨免职。
gāo zǔ shè zhèng, zhào fù běn guān. kāi huáng yuán nián, zhuǎn lǜ gèng lìng, jiā wèi shàng yí sī sān sī. zhào yǔ sū wēi děng xiū dìng lǜ lìng. zhèng cǎi wèi jìn xíng diǎn, xià zhì qí liáng, yán gé qīng zhòng, qǔ qí shé zhōng. tóng zhuàn zhù zhě shí yǒu yú rén, fán yí zhì bù tōng, jiē qǔ jué yú zhèng. jìn wèi sàn qí cháng shì, zhuǎn zuǒ shù zǐ, duō suǒ kuāng zhèng, jiàn chēng chún què. dōng gōng fán yǒu dà shì, jiē yǐ wěi zhī. yòu shù zǐ liú róng, xìng shén zhuān gù. shí wǔ zhí jiāo fān, tōng shì shè rén zhào yuán kǎi zuò cí jiàn zhàng, wèi jí chéng. tài zǐ yǒu zhǐ, zài sān cuī cù, róng yǔ yuán kǎi yún:" dàn ěr kǒu zòu, bù xū zào zhàng." jí zòu, tài zǐ wèn yuē:" míng zhàng ān zài?" yuán kǎi yuē:" bǐng chéng liú róng, bù tīng zào zhàng." tài zǐ jí yǐ jí róng, róng biàn jù huì, yún" wú cǐ yǔ". tài zǐ fù zhèng tuī wèn. wèi jí zòu zhuàng, yǒu fù róng zhě xiān yán yú tài zǐ yuē: " zhèng yù xiàn róng, tuī shì bù shí." tài zǐ zhào zé zhī, zhèng zòu yuē:" fán tuī shì yǒu liǎng, yī chá qíng, yī jù zhèng, shěn qí qū zhí, yǐ dìng shì fēi. chén chá liú róng, wèi gāo rèn zhòng, zòng lìng shí yǔ yuán kǎi, gài shì xiān jiè zhī qiān. jì lǐ ér lùn, bù xū yǐn huì. yòu chá yuán kǎi shòu zhì yú róng, qǐ gǎn yǐ wú duān zhī yán wàng xiāng diǎn lèi. èr rén zhī qíng, lǐ zhèng xiāng sì. yuán kǎi yǐn zuǒ wèi lǜ cuī qiàn děng wéi zhèng, qiàn děng kuǎn zhuàng xī yǔ yuán kǎi fú tóng. chá qíng jì dí, xū yǐ zhèng dìng. chén wèi róng yǔ yuán kǎi, shì bì fēi xū." tài zǐ yì bù zuì róng, ér chēng zhèng píng zhí.
高祖摄政,召复本官。开皇元年,转率更令,加位上仪司三司。诏与苏威等修 定律令。政采魏、晋刑典,下至齐、梁,沿革轻重,取其折衷。同撰著者十有馀人, 凡疑滞不通,皆取决于政。进位散骑常侍,转左庶子,多所匡正,见称纯悫。东宫 凡有大事,皆以委之。右庶子刘荣,性甚专固。时武职交番,通事舍人赵元恺作辞 见帐,未及成。太子有旨,再三催促,荣语元恺云:“但尔口奏,不须造帐。”及 奏,太子问曰:“名帐安在?”元恺曰:“禀承刘荣,不听造帐。”太子即以诘荣, 荣便拒讳,云“无此语”。太子付政推问。未及奏状,有附荣者先言于太子曰: “政欲陷荣,推事不实。”太子召责之,政奏曰:“凡推事有两,一察情,一据证, 审其曲直,以定是非。臣察刘荣,位高任 重,纵令实语元恺,盖是纤介之愆。计 理而论,不须隐讳。又察元恺受制于荣,岂敢以无端之言妄相点累。二人之情,理 正相似。元恺引左卫率崔茜等为证,茜等款状悉与元恺符同。察情既敌,须以证定。 臣谓荣语元恺,事必非虚。”太子亦不罪荣,而称政平直。
zhèng hǎo miàn zhé rén duǎn, ér tuì wú hòu yán. shí yún dìng xīng shù rù shì tài zǐ, wèi qí fú yì qì, jìn fèng hòu gōng, yòu yuán nǚ chǒng, lái wǎng wú jié. zhèng shù qiè jiàn, tài zǐ bù nà. zhèng yīn wèi dìng xīng yuē:" gōng suǒ wéi zhě, bù hé lǐ dù. yòu yuán fēi bào hōng, dào lù jí jí, cǐ yú tài zǐ fēi lìng míng yě. yuàn gōng zì yǐn tuì, bù rán jiāng jí huò." dìng xìng nù, yǐ gào tài zǐ, tài zǐ yì shū zhèng, yóu shì chū wèi xiāng zhōu zǒng guǎn. qī zǐ bù zhī guān, suǒ shòu zhì fèng, sàn gěi liáo lì. mín yǒu fàn zuì zhě, yīn xī zhī zhī, huò jìng suì bù fā, zhì zài sān fàn, nǎi yīn dōu huì shí, yú zhòng zhōng zhào chū, qīn àn qí zuì, wǔ rén chǔ sǐ, liú xǐ zhě shén zhòng, hé jìng huáng shè, lìng xíng jìn zhǐ, xiǎo mín sū xī, chēng wéi shén míng. ěr hòu bù xiū líng yǔ, dài wú zhēng sòng. zú guān, nián bā shí jiǔ. zhe chéng shèng jiàng lù shí juǎn. jí tài zǐ fèi, gāo zǔ zhuī yì zhī yuē:" xiàng qiǎn péi zhèng liú xíng běn zài, gòng kuāng bì zhī, yóu yīng bù lìng zhì cǐ." zi nán jīn, shì zhì shàn bù láng.
政好面折人短,而退无后言。时云定兴数入侍太子,为奇服异器,进奉后宫, 又缘女宠,来往无节。政数切谏,太子不纳。政因谓定兴曰:“公所为者,不合礼 度。又元妃暴薨,道路籍籍,此于太子非令名也。愿公自引退,不然将及祸。”定 兴怒,以告太子,太子益疏政,由是出为襄州总管。妻子不之官,所受秩奉,散给 僚吏。民有犯罪者,阴悉知之,或竟岁不发,至再三犯,乃因都会时,于众中召出, 亲案其罪,五人处死,流徙者甚众,合境惶慑,令行禁止,小民苏息,称为神明。 尔后不修囹圄,殆无争讼。卒官,年八十九。著《承圣降录》十卷。及太子废,高 祖追忆之曰:“向遣裴政、刘行本在,共匡弼之,犹应不令至此。”子南金,仕至 膳部郎。
liǔ zhuāng
○柳庄
liǔ zhuāng, zì sī jìng, hé dōng jiě rén yě. zǔ jì yuǎn, liáng sī tú cóng shì zhōng láng. fù xiá, huò zhōu cì shǐ. zhuāng shǎo yǒu yuǎn liàng, bó lǎn fén jí, jiān shàn cí lìng. jì yáng cài dà bǎo yǒu zhòng míng yú jiāng zuǒ, shí wéi yuè yáng wáng xiāo chá zī yì, jiàn zhuāng biàn tàn yuē:" xiāng yáng shuǐ jìng, fù zài yú zī yǐ." dà bǎo suì yǐ nǚ qī zhī, é ér chá pì wèi cān jūn, zhuǎn fǎ cáo. jí chá chēng dì, hái shǔ zhōng shū shè rén, lì jǐ shì huáng mén shì láng lì bù láng zhōng hóng lú qīng. jí gāo zǔ fǔ zhèng, xiāo kuī lìng zhuāng fèng shū rù guān. shí sān fāng gòu nán, gāo zǔ jù kuī yǒu yì zhì, jí zhuāng hái, wèi zhuāng yuē:" gū xī yǐ kāi fǔ cóng yì jiāng líng, shēn méng liáng zhǔ shū juàn. jīn zhǔ yòu shí jiān, wěi méng gù tuō, zhōng yè zì xǐng, shí huái cán jù. liáng zhǔ yì yè chóng guāng, wěi chéng cháo tíng, ér jīn yǐ hòu, fāng jiàn sōng jūn zhī jié. jūn huán běn guó, xìng shēn gū cǐ yì yú liáng zhǔ yě." suì zhí zhuāng shǒu ér bié. shí liáng zhī jiàng shuài xián qián qǐng xīng shī, yǔ wèi jiǒng děng wéi lián héng zhī shì, jìn kě yǐ jǐn jié yú zhōu shì, tuì kě yǐ xí juǎn shān nán. wéi kuī yí wèi bù kě. huì zhuāng zhì zì cháng ān, jù shēn gāo zǔ jié tuō zhī yì, suì yán yú kuī yuē:" xī yuán shào liú biǎo wáng líng zhū gě dàn zhī tú, bìng yī shí zhī xióng jié yě. jí jù yào hài zhī dì, yōng xiāo hǎn zhī qún, gōng yè mò jiàn, ér huò bù xuán zhǒng zhě, liáng yóu wèi wǔ jìn shì xié tiān zǐ, bǎo jīng dū, zhàng dà yì yǐ wéi míng, gù néng qǔ wēi dìng bà. jīn wèi jiǒng suī yuē jiù jiāng, hūn mào yǐ shèn, xiāo nán wáng qiān, cháng rén zhī xià zhě, fēi yǒu kuāng hé zhī cái. kuàng shān dōng yōng shǔ cóng huà rì jìn, zhōu shì zhī ēn wèi qià, zài cháo jiàng xiàng, duō wèi shēn jì, jìng xiào jié yú yáng shì. yǐ chén liào zhī, jiǒng děng zhōng dāng fù miè, suí gōng bì yí zhōu guó. wèi ruò bǎo jìng xī mín, yǐ guān qí biàn." kuī shēn yǐ wéi rán, zhòng yì suì zhǐ. wèi jǐ, xiāo nán bēn chén, jiǒng jí qiān xiāng cì jiù lù, kuī wèi zhuāng yuē: " jìn zhě ruò cóng zhòng rén zhī yán, shè jì yǐ bù shǒu yǐ."
柳庄,字思敬,河东解人也。祖季远,梁司徒从事中郎。父遐,霍州刺史。庄 少有远量,博览坟籍,兼善辞令。济阳蔡大宝有重名于江左,时为岳阳王萧詧咨议, 见庄便叹曰:“襄阳水镜,复在于兹矣。”大宝遂以女妻之,俄而詧辟为参军,转 法曹。及詧称帝,还署中书舍人,历给事黄门侍郎、吏部郎中、鸿胪卿。及高祖辅 政,萧岿令庄奉书入关。时三方构难,高祖惧岿有异志,及庄还,谓庄曰:“孤昔 以开府从役江陵,深蒙梁主殊眷。今主幼时艰,猥蒙顾托,中夜自省,实怀惭惧。 梁主奕叶重光,委诚朝廷,而今已后,方见松筠之节。君还本国,幸申孤此意于梁 主也。”遂执庄手而别。时梁之将帅咸潜请兴师,与尉迥等为连衡之势,进可以尽 节于周氏,退可以席卷山南。唯岿疑为不可。会庄至自长安,具申高祖结托之意, 遂言于岿曰:“昔袁绍、刘表、王凌、诸葛诞之徒,并一时之雄杰也。及据要害之 地,拥哮阚之群,功业莫建,而祸不旋踵者,良由魏武、晋氏挟天子,保京都,仗 大义以为名,故能取威定霸。今尉迥虽曰旧将,昏耄已甚,消难、王谦,常人之下 者,非有匡合之才。况山东、庸蜀从化日近,周室之恩未洽,在朝将相,多为身计, 竞效节于杨氏。以臣料之,迥等终当覆灭,隋公必移周国。未若保境息民,以观其 变。”岿深以为然,众议遂止。未几,消难奔陈,迥及谦相次就戮,岿谓庄曰: “近者若从众人之言,社稷已不守矣。”
gāo zǔ jiàn zuò, zhuāng yòu rù cháo, gāo zǔ shēn wèi miǎn zhī. jí wèi jìn wáng guǎng nà fēi yú liáng, zhuāng yīn shì wǎng lái sì wǔ fǎn, qián hòu cì wù shù qiān duàn. xiāo cóng sì wèi, qiān tài fǔ qīng. jí liáng guó fèi, shòu kāi fǔ yí tóng sān sī, xún chú gěi shì huáng mén shì láng, bìng cì yǐ tián zhái. zhuāng míng xí jiù zhāng, yǎ dá zhèng shì, fán suǒ bó zhèng, dì mò bù chēng shàn. sū wēi wèi nà yán, zhòng zhuāng qì shí, cháng zòu dì yún:" jiāng nán rén yǒu xué yè zhě, duō bù xí shì wù, xí shì wù zhě, yòu wú xué yè. néng jiān zhī zhě, bù guò yú liǔ zhuāng." gāo jiǒng yì yǔ zhuāng shén hòu. zhuāng yǔ chén mào tóng guān, bù néng jiàng yì, mào jiàn shàng jí cháo chén duō zhǔ yì yú zhuāng, xīn měi bù píng, cháng wèi zhuāng wèi qīng jǐ. dì yǔ mào yǒu jiù, qū bèi yǐn zhào, shù chén zhuāng duǎn. jīng lì shǔ zài, zèn yùn pō xíng. shàng shū shěng cháng zòu fàn zuì rén yī fǎ hé liú, ér shàng chù yǐ dà pì. zhuāng zòu yuē: " chén wén zhāng shì zhī yǒu yán, fǎ zhě tiān zǐ suǒ yǔ tiān xià gòng yě. jīn fǎ rú shì, gèng zhòng zhī, shì fǎ bù xìn yú mín xīn. fāng jīn hǎi nèi wú shì, zhèng shì shì xìn zhī shí, fú yuàn bì xià sī shì zhī zhī yán, zé tiān xià xìng shèn." dì bù cóng, yóu shì wǔ zhǐ. é shǔ shàng yào jìn wán yào bù chēng zhǐ, mào yīn mì zòu zhuāng bù qīn jiān lín, dì suì nù. shí yī nián, xú dēng děng fǎn yú jiāng nán, yǐ xíng jūn zǒng guǎn zhǎng shǐ suí jūn tǎo zhī. dēng píng, jí shòu ráo zhōu cì shǐ, shén yǒu zhì míng. hòu shù zài zú guān, nián liù shí èr.
高祖践阼,庄又入朝,高祖深慰勉之。及为晋王广纳妃于梁,庄因是往来四五 反,前后赐物数千段。萧琮嗣位,迁太府卿。及梁国废,授开府仪同三司,寻除给 事黄门侍郎,并赐以田宅。庄明习旧章,雅达政事,凡所驳正,帝莫不称善。苏威 为纳言,重庄器识,常奏帝云:“江南人有学业者,多不习世务,习世务者,又无 学业。能兼之者,不过于柳庄。”高颎亦与庄甚厚。庄与陈茂同官,不能降意,茂 见上及朝臣多属意于庄,心每不平,常谓庄为轻己。帝与茂有旧,曲被引召,数陈 庄短。经历数载,谮醖颇行。尚书省尝奏犯罪人依法合流,而上处以大辟。庄奏曰: “臣闻张释之有言,法者天子所与天下共也。今法如是,更重之,是法不信于民心。 方今海内无事,正是示信之时,伏愿陛下思释之之言,则天下幸甚。”帝不从,由 是忤旨。俄属尚药进丸药不称旨,茂因密奏庄不亲监临,帝遂怒。十一年,徐璒等 反于江南,以行军总管长史随军讨之。璒平,即授饶州刺史,甚有治名。后数载卒 官,年六十二。
yuán shī
○源师
yuán shī, zì jiàn yán, hé nán luò yáng rén yě. fù wén zōng, yǒu zhòng míng yú qí, kāi huáng chū, zhōng yú jǔ zhōu cì shǐ. shī zǎo yǒu shēng wàng, qǐ jiā sī kōng fǔ cān jūn shì, shāo qiān shàng shū zuǒ wài bīng láng zhōng, yòu shè cí bù. hòu shǔ mèng xià, yǐ lóng jiàn qǐng yú. shí gāo ā nà gōng wèi xiāng, wèi zhēn lóng chū jiàn, dà jīng xǐ, wèn lóng suǒ zài, shī zhěng róng bào yuē:" cǐ shì lóng xīng chū jiàn, yī lǐ dāng yú jì jiāo tán, fēi wèi zhēn lóng bié yǒu suǒ jiàng." ā nà gōng fèn rán zuò sè yuē:" hé nǎi gàn zhī xīng xiù!" jì jìng bù xíng. shī chū ér qiè tàn yuē:" guó jiā dà shì, zài sì yǔ róng. lǐ jì fèi yě, hé néng jiǔ hū? qí wáng wú rì yǐ." qī nián, zhōu wǔ dì píng qí, shòu sī fù shàng shì. gāo zǔ shòu shàn, chú wèi zhōu zhǎng shǐ, rù wèi shàng shū kǎo gōng shì láng, réng shè lì bù. cháo zhāng guó xiàn, duō suǒ cān dìng. shí qī nián, lì shàng shū zuǒ yòu chéng, yǐ míng gàn zhù chēng. shí shǔ wáng xiù pō wéi fǎ dù, nǎi yǐ shī wèi yì zhōu zǒng guǎn sī mǎ. é ér xiù bèi zhēng, xiù kǒng jīng shī yǒu biàn, jiāng xiè bìng bù xíng. shī shù quàn zhī bù kě wéi mìng, xiù zuò sè yuē:" cǐ zì wǒ jiā shì, hé yù qīng yě!" shī chuí tì duì yuē:" shī hé guó hòu ēn, tiǎn cān fǔ mù, liáo lì zhī jié, gǎn bù jìn xīn. dàn bǐ nián yǐ lái, guó jiā duō gù, qín xiào wáng qǐn jí, yǎn zhì hōng cú, shù rén èr shí nián tài zǐ, xiāng cì lún fèi. shèng shàng zhī qíng, hé yǐ kān chù! ér yǒu chì zhuī wáng, yǐ yān shí yuè, jīn nǎi qiān yán wèi qù, bǎi xìng bù shí wáng xīn, tǎng shēng yì yì, nèi wài yí hài, fā léi tíng zhī zhào, jiàng yī jiè zhī shǐ, wáng hé yǐ zì míng? yuàn wáng zì jì zhī." xiù nǎi cóng zhēng. xiù fèi zhī hòu, yì zhōu guān shǔ duō xiāng lián zuò, shī yǐ cǐ huò miǎn. hòu jiā yí tóng sān sī. yáng dì jí wèi, bài dà lǐ shǎo qīng. dì zài xiǎn rén gōng, chì gōng wài wèi shì bù dé zhé lí suǒ shǒu. yǒu yī zhǔ shuài, sī lìng wèi shì chū wài, dì fù dà lǐ shéng zhī. shī jù lǜ zòu tú, dì lìng zhǎn zhī, shī zòu yuē:" cǐ rén zuì chéng nán shù, ruò bì xià chū biàn shā zhī, zì kě bù guān wén mò. jì fù yǒu sī, yì guī héng diǎn, tuō sù wèi jìn shì zhě gèng yǒu cǐ fàn, jiāng hé yǐ jiā zhī?" dì nǎi zhǐ. zhuǎn xíng bù shì láng. shī jū zhí qiáng míng, yǒu kǒu biàn, ér wú lián píng zhī chēng. wèi jǐ, zú guān. yǒu zi kūn yù.
源师,字践言,河南洛阳人也。父文宗,有重名于齐,开皇初,终于莒州刺史。 师早有声望,起家司空府参军事,稍迁尚书左外兵郎中,又摄祠部。后属孟夏,以 龙见请雩。时高阿那肱为相,谓真龙出见,大惊喜,问龙所在,师整容报曰:“此 是龙星初见,依礼当雩祭郊坛,非谓真龙别有所降。”阿那肱忿然作色曰:“何乃 干知星宿!”祭竟不行。师出而窃叹曰:“国家大事,在祀与戎。礼既废也,何能 久乎?齐亡无日矣。”七年,周武帝平齐,授司赋上士。高祖受禅,除魏州长史, 入为尚书考功侍郎,仍摄吏部。朝章国宪,多所参定。十七年,历尚书左右丞,以 明干著称。时蜀王秀颇违法度,乃以师为益州总管司马。俄而秀被征,秀恐京师有 变,将谢病不行。师数劝之不可违命,秀作色曰:“此自我家事,何预卿也!”师 垂涕对曰:“师荷国厚恩,忝参府幕,僚吏之节,敢不尽心。但比年以来,国家多 故,秦孝王寝疾,奄至薨殂,庶人二十年太子,相次沦废。圣上之情,何以堪处! 而有敕追王,已淹时月,今乃迁延未去,百姓不识王心,傥生异议,内外疑骇,发 雷霆之诏,降一介之使,王何以自明?愿王自计之。”秀乃从征。秀废之后,益州 官属多相连坐,师以此获免。后加仪同三司。炀帝即位,拜大理少卿。帝在显仁宫, 敕宫外卫士不得辄离所守。有一主帅,私令卫士出外,帝付大理绳之。师据律奏徒, 帝令斩之,师奏曰:“此人罪诚难恕,若陛下初便杀之,自可不关文墨。既付有司, 义归恆典,脱宿卫近侍者更有此犯,将何以加之?”帝乃止。转刑部侍郎。师居职 强明,有口辩,而无廉平之称。未几,卒官。有子昆玉。
láng mào
○郎茂
láng mào, zì wèi zhī, héng shān xīn shì rén yě. fù jī, qí yǐng chuān tài shǒu. mào shǎo mǐn huì, qī suì sòng sāo yǎ, rì qiān yú yán. shí wǔ shī shì guó zǐ bó shì hé jiān quán huì, shòu shī yì sān lǐ jí xuán xiàng xíng míng zhī xué. yòu jiù guó zǐ zhù jiào cháng lè zhāng lǜ lǐ shòu sān chuán qún yán, zhì wàng qǐn shí. jiā rén kǒng mào chéng bìng, héng jié qí dēng zhú. jí zhǎng, chēng wéi xué zhě, pō jiě zhǔ wén. nián shí jiǔ, dīng fù yōu, jū sāng guò lǐ. shì qí, jiě hè sī kōng fǔ xíng cān jūn. huì chén shǐ fù zài lái pìn, lìng mào jiē duì zhī. hòu fèng zhào yú mì shū shěng kān dìng zǎi jí. qiān bǎo chéng lìng, yǒu néng míng, bǎi xìng wèi lì qīng dé sòng. jí zhōu wǔ píng qí, shàng zhù guó wáng yì jiàn zhī, shòu chén zhōu hù cáo. shǔ gāo zǔ wèi bó zhōu zǒng guǎn, jiàn ér yuè zhī, mìng zhǎng shū jì. shí zhōu wǔ dì wèi xiàng jīng, gāo zǔ cóng róng wèi mào yuē:" rén zhǔ zhī suǒ wéi yě, gǎn tiān dì, dòng guǐ shén, ér xiàng jīng duō jiū fǎ, jiāng hé yǐ zhì zhì?" mào qiè tàn yuē:" cǐ yán qǐ cháng rén suǒ jí yě!" nǎi yīn zì jié nà, gāo zǔ yì qīn lǐ zhī. hòu huán jiā wèi zhōu zhǔ bù. gāo zǔ wèi chéng xiàng, yǐ shū zhào zhī, yán jí chóu xī, shén huān. shòu wèi zhōu sī lù, yǒu néng míng. xún chú wèi guó lìng. shí yǒu xì qiú èr bǎi, mào qīn zì jiū shěn shù rì, shì miǎn zhě bǎi yú rén. lì nián cí sòng, bù yì zhōu shěng. wèi zhōu cì shǐ yuán huī wèi mào yuē:" zhǎng shǐ yán wèi guó mín bù gǎn shēn sù zhě, wèi míng fǔ ěr." mào jìn yuē:" mín yóu shuǐ yě, fǎ lìng wèi dī fáng. dī fáng bù gù, bì zhì bēn tū, gǒu wú jué yì, shǐ jūn hé huàn zāi?" huī wú yǐ yīng zhī. yǒu mín zhāng yuán yù, yǔ cóng fù dì sī lán bù mù. chéng wèi qǐng jiā yán fǎ, mào yuē:" yuán yù xiōng dì, běn xiàng zēng jí, yòu zuò dé zuì, mí yì qí fèn, fēi huà mín zhī yì yě." yú shì qiǎn xiàn zhōng qí jiù gèng wǎng dūn yù, dào lù bù jué. yuán yù děng gè shēng gǎn huǐ, yì xiàn dùn shǒu qǐng zuì. mào xiǎo zhī yǐ yì, suì xiāng qīn mù, chēng wéi yǒu tì.
郎茂,字蔚之,恆山新市人也。父基,齐颍川太守。茂少敏慧,七岁诵《骚》、 《雅》,日千馀言。十五师事国子博士河间权会,受《诗》、《易》、《三礼》及 玄象、刑名之学。又就国子助教长乐张率礼受《三传》群言,至忘寝食。家人恐茂 成病,恆节其灯烛。及长,称为学者,颇解属文。年十九,丁父忧,居丧过礼。仕 齐,解褐司空府行参军。会陈使傅縡来聘,令茂接对之。后奉诏于秘书省刊定载籍。 迁保城令,有能名,百姓为立《清德颂》。及周武平齐,上柱国王谊荐之,授陈州 户曹。属高祖为亳州总管,见而悦之,命掌书记。时周武帝为《象经》,高祖从容 谓茂曰:“人主之所为也,感天地,动鬼神,而《象经》多纠法,将何以致治?” 茂窃叹曰:“此言岂常人所及也!”乃阴自结纳,高祖亦亲礼之。后还家为州主薄。 高祖为丞相,以书召之,言及畴昔,甚欢。授卫州司录,有能名。寻除卫国令。时 有系囚二百,茂亲自究审数日,释免者百馀人。历年辞讼,不诣州省。魏州刺史元 晖谓茂曰:“长史言卫国民不敢申诉者,畏明府耳。”茂进曰:“民犹水也,法令 为堤防。堤防不固,必致奔突,苟无决溢,使君何患哉?”晖无以应之。有民张元 预,与从父弟思兰不睦。丞尉请加严法,茂曰:“元预兄弟,本相憎疾,又坐得罪, 弥益其忿,非化民之意也。”于是遣县中耆旧更往敦谕,道路不绝。元预等各生感 悔,诣县顿首请罪。茂晓之以义,遂相亲睦,称为友悌。
mào zì yán zhōu zhǎng shǐ zhuǎn tài cháng chéng, qiān mín bù shì láng. shí shàng shū yòu pú yè sū wēi lì tiáo zhāng, měi suì zé mín jiān wǔ pǐn bù xùn. huò dá zhě nǎi yún:" guǎn nèi wú wǔ pǐn zhī jiā." bù xiāng yìng lǐng, lèi duō rú cǐ. yòu wèi yú liáng bù, nǐ yǒu wú xiāng shàn. mào yǐ wéi fán yū bù jí, jiē zòu bà zhī. shù suì, yǐ mǔ yōu qù zhí. wèi qī, qǐ lìng shì shì. yòu zòu shēn sǐ wáng shì zhě, zi bù tuì tián, pǐn guān nián lǎo bù jiǎn dì, jiē fā yú mào. mào xìng míng mǐn, pōu jué wú zhì, dāng shí yǐ lì gàn jiàn chēng. rén shòu chū, yǐ běn guān lǐng dà xīng lìng. yáng dì jí wèi, qiān yōng zhōu sī mǎ, xún zhuǎn tài cháng shǎo qīng. hòu èr suì, bài shàng shū zuǒ chéng, cān zhǎng xuǎn shì. mào gōng fǎ lǐ, wèi shì suǒ chēng. shí gōng bù shàng shū yǔ wén kǎi yòu yì wèi dà jiàng jūn yú zhòng wén jìng hé dōng yín kū. mào zòu hé zhī yuē:" chén wén guì jiàn shū lǐ, shì nóng yì yè, suǒ yǐ rén zhī jú fēn, jiā shí lián chǐ. yǔ wén kǎi wèi wàng yǐ lóng, lù cì yōu hòu, bá kuí qù zhī, jì ěr wú wén, qiú lì xià jiāo, céng wú kuì sè. yú zhòng wén dà jiàng, sù wèi jìn chén, qū shì jiē tíng, zhāo xī wén dào, yú ruì zhī fēng, yì ér bù mù, fēn zhū zhī lì, zhī ér bì zhēng. hé yǐ yí fàn shù liáo, shì mín guǐ wù! ruò bù jiū shéng, jiāng kuī zhèng jiào." kǎi yǔ zhòng wén jìng zuò dé zuì. mào zhuàn zhōu jùn tú jīng yī bǎi juǎn zòu zhī, cì bó sān bǎi duàn, yǐ shū fù mì fǔ.
茂自延州长史转太常丞,迁民部侍郎。时尚书右仆射苏威立条章,每岁责民间 五品不逊。或答者乃云:“管内无五品之家。”不相应领,类多如此。又为余粮簿, 拟有无相赡。茂以为繁纡不急,皆奏罢之。数岁,以母忧去职。未期,起令视事。 又奏身死王事者,子不退田,品官年老不减地,皆发于茂。茂性明敏,剖决无滞, 当时以吏干见称。仁寿初,以本官领大兴令。炀帝即位,迁雍州司马,寻转太常少 卿。后二岁,拜尚书左丞,参掌选事。茂工法理,为世所称。时工部尚书宇文恺、 右翊卫大将军于仲文竞河东银窟。茂奏劾之曰:“臣闻贵贱殊礼,士农异业,所以 人知局分,家识廉耻。宇文恺位望已隆,禄赐优厚,拔葵去织,寂尔无闻,求利下 交,曾无愧色。于仲文大将,宿卫近臣,趋侍阶庭,朝夕闻道,虞、芮之风,抑而 不慕,分铢之利,知而必争。何以贻范庶僚,示民轨物!若不纠绳,将亏政教。” 恺与仲文竟坐得罪。茂撰《州郡图经》一百卷奏之,赐帛三百段,以书付秘府。
yú shí dì měi xún xìng, wáng gāng yǐ wěn, fǎ lìng duō shī. mào jì xiān cháo jiù chén, míng xí shì shì, rán shàn zì móu shēn, wú jiǎn è zhī jié. jiàn dì jì kè, bù gǎn cuò yán, wéi qiè tàn ér yǐ. yǐ nián lǎo, shàng biǎo qǐ hái gǔ, bù xǔ. huì dì qīn zhēng liáo dōng, yǐ mào wèi jìn yáng gōng liú shǒu. qí nián, héng shān zàn zhì wáng wén tóng yǔ mào yǒu xì, zòu mào péng dǎng, fù xià wǎng shàng. zhào qiǎn nà yán sū wēi yù shǐ dài fū péi yùn zá zhì zhī. mào sù yǔ èr rén bù píng, yīn shēn wén qiǎo dǐ, chéng qí zuì zhuàng. dì dà nù, jí qí dì sī lì bié jià chǔ zhī jiē chú míng wéi mín, xǐ qiě mò jùn. mào yí rán shòu mìng, bù yǐ wèi yōu. zài tú zuò dēng lǒng fù yǐ zì wèi, cí yì kě guān. fù fù biǎo zì chén, dì pō wù. shí nián, zhuī huán jīng zhào, suì yú ér zú, shí nián qī shí wǔ. yǒu zi zhī nián.
于时帝每巡幸,王纲已紊,法令多失。茂既先朝旧臣,明习世事,然善自谋身, 无謇谔之节。见帝忌刻,不敢措言,唯窃叹而已。以年老,上表乞骸骨,不许。会 帝亲征辽东,以茂为晋阳宫留守。其年,恆山赞治王文同与茂有隙,奏茂朋党,附 下罔上。诏遣纳言苏威、御史大夫裴蕴杂治之。茂素与二人不平,因深文巧诋,成 其罪状。帝大怒,及其弟司隶别驾楚之皆除名为民,徙且末郡。茂怡然受命,不以 为忧。在途作《登垅赋》以自慰,词义可观。复附表自陈,帝颇悟。十年,追还京 兆,岁馀而卒,时年七十五。有子知年。
gāo gòu
○高构
gāo gòu, zì xiào jī, běi hǎi rén yě. xìng huá jī, duō zhì, biàn gěi guò rén, hǎo dú shū, gōng lì shì, ruò guàn, zhōu bǔ zhǔ bù. shì qí hé nán wáng cān jūn shì, lì xú zhōu sī mǎ lán líng píng yuán èr jùn tài shǒu. liú miè hòu, zhōu wǔ dì yǐ wéi xǔ zhōu sī mǎ. gāo zǔ shòu shàn, zhuǎn jì zhōu sī mǎ, shén yǒu néng míng. zhēng bài bǐ bù shì láng, xún zhuǎn mín bù. shí nèi shǐ shì láng jìn píng dōng yǔ xiōng zǐ cháng mào zhēng dí, shàng shū shěng bù néng duàn, cháo chén sān yì bù jué. gòu duàn ér hé lǐ, shàng yǐ wéi néng, zhào rù nèi diàn, láo zhī yuē:" wǒ wén shàng shū láng shàng yīng liè sù, guān qīng cái shí, fāng zhī gǔ rén zhī yán xìn yǐ. dí shù zhě, lǐ jiào zhī suǒ zhòng, wǒ dú qīng pàn shù biàn, cí lǐ qiè dàng, yì suǒ bù néng jí." cì mǐ bǎi shí. yóu shì zhī míng. xún qiān yōng zhōu sī mǎ, yǐ míng duàn jiàn chēng. suì yú, zhuǎn lì bù shì láng, hào wèi chèn zhí. fù xǐ yōng zhōu sī mǎ, zuò shì zuǒ zhuǎn zhōu fēi lìng, shén yǒu zhì míng. shàng shàn zhī, fù bài yōng zhōu sī mǎ, yòu wèi lì bù shì láng, yǐ gōng shì miǎn. yáng dì lì, zhào lìng fù wèi. shí wéi lì bù zhě, duō yǐ bù chèn zhí qù guān, wéi gòu zuì yǒu néng míng, qián hòu diǎn xuǎn zhī guān, jiē chū qí xià. shí rén yǐ gòu hǎo jù tán, pō wèi qīng bó, rán qí nèi huái fāng yǎ, tè wèi lì bù shàng shū niú hóng suǒ zhòng. hòu yǐ lǎo bìng jiě zhí, hóng shí diǎn xuǎn, fán jiāng yǒu suǒ zhuó yòng, zhé qiǎn rén jiù dì wèn qí kě bù. hé dōng xuē dào héng cái gāo dāng shì, měi chēng gòu yǒu qīng jiàn, suǒ wéi wén bǐ, bì xiān yǐ cǎo chéng gòu, ér hòu chū zhī. gòu yǒu suǒ dǐ hē, dào héng wèi cháng bù jiē fú. dà yè qī nián, zhōng yú jiā, shí nián qī shí èr. suǒ jǔ dù rú huì fáng xuán líng děng, hòu jiē zì zhì gōng fǔ, lùn zhě chēng gòu yǒu zhī rén zhī jiàn.
高构,字孝基,北海人也。性滑稽,多智,辩给过人,好读书,工吏事,弱冠, 州补主簿。仕齐河南王参军事,历徐州司马、兰陵、平原二郡太守。刘灭后,周武 帝以为许州司马。高祖受禅,转冀州司马,甚有能名。征拜比部侍郎,寻转民部。 时内史侍郎晋平东与兄子长茂争嫡,尚书省不能断,朝臣三议不决。构断而合理, 上以为能,召入内殿,劳之曰:“我闻尚书郎上应列宿,观卿才识,方知古人之言 信矣。嫡庶者,礼教之所重,我读卿判数遍,词理惬当,意所不能及。”赐米百石。 由是知名。寻迁雍州司马,以明断见称。岁馀,转吏部侍郎,号为称职。复徙雍州 司马,坐事左转盩啡令,甚有治名。上善之,复拜雍州司马,又为吏部侍郎,以公 事免。炀帝立,召令复位。时为吏部者,多以不称职去官,唯构最有能名,前后典 选之官,皆出其下。时人以构好剧谈,颇谓轻薄,然其内怀方雅,特为吏部尚书牛 弘所重。后以老病解职,弘时典选,凡将有所擢用,辄遣人就第问其可不。河东薛 道衡才高当世,每称构有清鉴,所为文笔,必先以草呈构,而后出之。构有所诋诃, 道衡未尝不嗟伏。大业七年,终于家,时年七十二。所举杜如晦、房玄龄等,后皆 自致公辅,论者称构有知人之鉴。
kāi huáng zhōng, chāng lí dòu lú shí wèi huáng mén shì láng, chēng wéi shèn mì. hé dōng péi shù wèi yòu chéng, duō suǒ jiū zhèng. hé dōng shì xiè píng yuán dōng fāng jǔ ān dìng huáng fǔ yù dào, jù wèi xíng bù, bìng zhí fǎ píng yǔn. hóng nóng liú shì lóng qīng hé fáng shān jī wèi kǎo gōng, hé dōng péi jìng mín wèi bīng bù, bìng chēng míng gàn. jīng zhào wéi kūn wèi mín cáo, lǚ jìn dǎng yán. nán yáng hán zé wèi yán zhōu zhǎng shǐ, shén yǒu huì zhèng. cǐ děng shì xíng yí quē, jiē yǒu lì gàn, wèi dāng shí suǒ chēng.
开皇中,昌黎豆卢实为黄门侍郎,称为慎密。河东裴术为右丞,多所纠正。河 东士燮、平原东方举、安定皇甫聿道,俱为刑部,并执法平允。弘农刘士龙、清河 房山基为考功,河东裴镜民为兵部,并称明干。京兆韦焜为民曹,屡进谠言。南阳 韩则为延州长史,甚有惠政。此等事行遗阙,皆有吏干,为当时所称。
zhāng qián wēi
○张虔威
zhāng qián wēi, zì yuán jìng, qīng hé dōng wǔ chéng rén yě. fù yàn zhī, qí běi xú zhōu cì shǐ. qián wēi xìng cōng mǐn, shè liè qún shū. qí shì fù sōng zhī wèi rén yuē:" qián wēi, wú jiā qiān lǐ jū yě." nián shí èr, zhōu bǔ zhǔ bù. shí bā wèi tài wèi zhōng bīng cān jūn, hòu lèi qiān tài cháng chéng. jí qí wáng, shì zhōu wèi xuān nà zhōng shì. gāo zǔ dé zhèng, yǐn wèi xiāng fǔ diǎn qiān. kāi huáng chū, jìn wáng guǎng chū zhèn bīng zhōu, shèng xuǎn liáo zuǒ, yǐ qián wēi wèi xíng yù cān jūn, lèi qiān wèi shǔ. wáng shén měi qí cái, yǔ hé nèi zhāng héng jù jiàn lǐ zhòng, jìn dǐ chēng wéi" èr zhāng" yān. jí wáng wèi tài zǐ, qiān yuán wài sàn qí shì láng tài zǐ nèi shè rén. yáng dì jí wèi, shòu nèi shǐ shè rén yí tóng sān sī. xún yǐ fān dǐ zhī jiù, jiā kāi fǔ. xún bài yè zhě dài fū, cóng xìng jiāng dū, yǐ běn guān shè jiāng dū zàn zhì, chēng wéi gàn lǐ. qián wēi cháng zài tú jiàn yī yí náng, kǒng qí zhǔ qiú shī, yīn lìng zuǒ yòu fù zhī ér xíng. hòu shù rì, wù zhǔ lái rèn, xī yǐ fù zhī. huái nán tài shǒu yáng chēn cháng yǔ shí yú rén tóng lái yè jiàn, dì wèn qián wēi yuē:" qí shǒu lì zhě wèi shuí?" qián wēi xià diàn jiù shì ér dá yuē:" huái nán tài shǒu yáng chēn." dì wèi qián wēi yuē:" qīng wèi yè zhě dài fū, ér nǎi bù shí cān jiàn rén, hé yě?" qián wēi duì yuē: " chén fēi bù shí yáng chēn, dàn lǜ bù shěn, suǒ yǐ bù gǎn qīng duì. shí jiàn shù mǎ zú, gài shèn zhī zhì yě." dì shén jiā zhī. qí lián shèn jiē cǐ lèi yě. yú shí dì shù xún xìng, bǎi xìng pí bì, qián wēi yīn shàng fēng shì yǐ jiàn. dì bù yuè, zì cǐ jiàn shū. wèi jǐ, zú guān. yǒu zi shuǎng, shì zhì lán líng lìng.
张虔威,字元敬,清河东武城人也。父晏之,齐北徐州刺史。虔威性聪敏,涉 猎群书。其世父嵩之谓人曰:“虔威,吾家千里驹也。”年十二,州补主簿。十八 为太尉中兵参军,后累迁太常丞。及齐亡,仕周为宣纳中士。高祖得政,引为相府 典签。开皇初,晋王广出镇并州,盛选僚佐,以虔威为刑狱参军,累迁为属。王甚 美其才,与河内张衡俱见礼重,晋邸称为“二张”焉。及王为太子,迁员外散骑侍 郎、太子内舍人。炀帝即位,授内史舍人、仪同三司。寻以籓邸之旧,加开府。寻 拜谒者大夫,从幸江都,以本官摄江都赞治,称为干理。虔威尝在途见一遗囊,恐 其主求失,因令左右负之而行。后数日,物主来认,悉以付之。淮南太守杨綝尝与 十馀人同来谒见,帝问虔威曰:“其首立者为谁?”虔威下殿就视而答曰:“淮南 太守杨綝。”帝谓虔威曰:“卿为谒者大夫,而乃不识参见人,何也?”虔威对曰: “臣非不识杨綝,但虑不审,所以不敢轻对。石建数马足,盖慎之至也。”帝甚嘉 之。其廉慎皆此类也。于时帝数巡幸,百姓疲敝,虔威因上封事以谏。帝不悦,自 此见疏。未几,卒官。有子爽,仕至兰陵令。
qián wēi dì qián xióng, yì yǒu cái qì. qín xiào wáng jùn wèi qín zhōu zǒng guǎn, xuǎn wèi fǎ cáo cān jūn. wáng cháng qīn àn qiú tú, qián xióng wù bù chí zhuàng, kǒu duì bǎi yú rén, jiē jǐn shì qíng, tóng bèi mò bù tàn fú. hòu lì shòu chūn yáng chéng èr xiàn lìng, jù yǒu zhì jī.
虔威弟虔雄,亦有才器。秦孝王俊为秦州总管,选为法曹参军。王尝亲案囚徒, 虔雄误不持状,口对百馀人,皆尽事情,同辈莫不叹服。后历寿春、阳城二县令, 俱有治绩。
róng pí xiōng jiàn xù
○荣毗 兄建绪
róng pí, zì zi chén, běi píng wú zhōng rén yě. fù quán, wèi bīng bù shàng shū. pí shǎo gāng gěng yǒu jú liàng, shè liè qún yán, shì zhōu, shì hè hàn wáng jì shì, zhuǎn nèi shǐ xià shì. kāi huáng zhōng, lèi qiān diàn nèi jiān. shí yǐ huá yīn duō dào zéi, miào xuǎn zhǎng lì, yáng sù jiàn pí wèi huá zhōu zhǎng shǐ, shì hào wèi néng. sù zhī tián zhái, duō zài huá yīn, zuǒ yòu fàng zòng, pí yǐ fǎ shéng zhī, wú suǒ kuān dài. pí yīn cháo jí, sù wèi zhī yuē:" sù zhī jǔ qīng, shì yǐ zì fá yě." pí dá yuē: " fèng fǎ yī xīn zhě, dàn kǒng lèi gōng suǒ jǔ." sù xiào yuē:" qián zhě xì ěr. qīng zhī fèng fǎ, sù zhī wàng yě." shí jìn wáng zài yáng zhōu, měi lìng rén mì chān jīng shī xiāo xī. qiǎn zhāng héng yú lù cì wǎng wǎng zhì mǎ fāng, yǐ xù mù wèi cí, shí gěi sī rén yě. zhōu xiàn mò gǎn wéi, pí dú è jué qí shì. shàng wén ér jiā zhī, lài juàn bǎi pǐ, zhuǎn pú zhōu sī mǎ. hàn wáng liàng zhī fǎn yě, hé dōng háo jié yǐ chéng yīng liàng. cì shǐ qiū hé jué, dùn guī guān zhōng. zhǎng shǐ bó hǎi gāo yì míng wèi pí yuē:" hé dōng yào hài, guó zhī dōng mén, ruò shī zhī, zé wéi nán bù xì. chéng zhōng suī fù xiōng huàn, fēi xī fǎn yě. dàn shōu jié xiá zhě shí yú rén zhǎn zhī, zì dāng lì dìng ěr," pí rán zhī. yì míng chí mǎ zhuī hé, jiāng yǔ xié jì. zhì chéng xī mén, wèi fǎn zhě suǒ shā, pí yì bèi zhí. jí liàng píng, bài zhì shū shì yù shǐ, dì wèi zhī yuē:" jīn rì zhī jǔ, mǎ fāng zhī shì yě. wú gǎi rǔ xīn." dì yì jìng zhī. pí zài cháo kǎn rán zhèng sè, wèi bǎi liáo suǒ dàn. hòu yǐ mǔ yōu qù zhí, suì yú, qǐ lìng shì shì, xún zú guān. zèng hóng lú shǎo qīng .
荣毗,字子谌,北平无终人也。父权,魏兵部尚书。毗少刚鲠有局量,涉猎群 言,仕周,释褐汉王记室,转内史下士。开皇中,累迁殿内监。时以华阴多盗贼, 妙选长吏,杨素荐毗为华州长史,世号为能。素之田宅,多在华阴,左右放纵,毗 以法绳之,无所宽贷。毗因朝集,素谓之曰:“素之举卿,适以自罚也。”毗答曰: “奉法一心者,但恐累公所举。”素笑曰:“前者戏耳。卿之奉法,素之望也。” 时晋王在扬州,每令人密觇京师消息。遣张衡于路次往往置马坊,以畜牧为辞,实 给私人也。州县莫敢违,毗独遏绝其事。上闻而嘉之,赉绢百匹,转蒲州司马。汉 王谅之反也,河东豪杰以城应谅。刺史丘和觉,遁归关中。长史渤海高义明谓毗 曰:“河东要害,国之东门,若失之,则为难不细。城中虽复恟涣,非悉反也。但 收桀黠者十余人斩之,自当立定耳,”毗然之。义明驰马追和,将与协计。至城西 门,为反者所杀,毗亦被执。及谅平,拜治书侍御史,帝谓之曰:“今日之举,马 坊之事也。无改汝心。”帝亦敬之。毗在朝侃然正色,为百僚所惮。后以母忧去职, 岁余,起令视事,寻卒官。赠鸿胪少卿 。
pí xiōng jiàn xù, xìng shén liàng zhí, jiān yǒu xué yè. shì zhōu wèi zài shī xià dài fū yí tóng sān sī. jí píng qí zhī shǐ, liú zhèn yè chéng, yīn zhe qí jì sān shí juǎn. jiàn xù yǔ gāo zǔ yǒu jiù, jí wèi chéng xiàng, jiā wèi kāi fǔ, bài xī zhōu lá shǐ. jiāng zhī guān, shí gāo zǔ yīn yǒu chán dài zhī jì, yīn wèi jiàn xù yuē:" qiě chóu chú, dāng gòng qǔ fù guì." jiàn xù zì yǐ zhōu zhī dài fū, yīn yì xíng yú sè yuē:" míng gōng cǐ zhǐ, fēi pū suǒ wén." gāo zǔ bù yuè, jiàn xù suì xíng. kāi huáng chū lái zhāo, shàng wèi zhī yuē:" qīng yì huǐ bù?" jiàn xù qǐ shǒu yuē:" chén wèi fēi xú guǎng, qíng lèi yáng biāo." shàng xiào yuē:" zhèn suī bù jiě shū yǔ, yì zhī qīng cǐ yán bù xùn yě." lì shǐ hóng èr zhōu cì shǐ, jù yǒu néng míng.
毗兄建绪,性甚亮直,兼有学业。仕周为载师下大夫、仪同三司。及平齐之始, 留镇鄴城,因著《齐纪》三十卷。建绪与高祖有旧,及为丞相,加位开府,拜息州 剌史。将之官,时高祖阴有禅代之计,因谓建绪曰:“且踌躇,当共取富贵。”建 绪自以周之大夫,因义形于色曰:“明公此旨,非仆所闻。”高祖不悦,建绪遂行。 开皇初来朝,上谓之曰:“卿亦悔不?”建绪稽首曰:“臣位非徐广,情类杨彪。” 上笑曰:“朕虽不解书语,亦知卿此言不逊也。”历始、洪二州刺史,俱有能名。
lù zhī mìng
○陆知命
lù zhī mìng, zì zhòng tōng, wú jùn fù chūn rén yě. fù áo, chén sàn qí cháng shì. zhī mìng xìng hào xué, tōng shí dà tǐ, yǐ zhēn jiè zì chí, shì hè chén shǐ xīng wáng xíng cān jūn, hòu lì tài xué bó shì nán yù zhèng. jí chén miè, guī yú jiā, huì gāo zhì huì děng zuò luàn yú jiāng zuǒ, jìn wáng guǎng zhèn jiāng dū, yǐ qí sān wú zhī wàng, zhào lìng fěng yù fǎn zhě. zhī mìng shuō xià zéi shí qī chéng, dé qí qú shuài chén zhèng xù xiāo sī xíng děng sān bǎi yú rén, yǐ gōng bài yí tóng sān sī, cì yǐ tián zhái, fù yòng qí dì kè wèi qiān yáng lìng. zhī mìng yǐ kè fēi bǎi lǐ cái, shàng biǎo chén ràng, cháo tíng xǔ zhī. shí jiàn tiān xià yī tǒng, zhī mìng quàn gāo zǔ dōu luò yáng, yīn shàng tài píng sòng yǐ fěng yān. wén duō bù zài. shù nián bù dé diào, yì cháo táng shàng biǎo, qǐng shǐ gāo lí, yuē:" chén wén shèng rén dāng yǐ, wù sè chú ráo, pǐ fū bēn dì, huò chén kuáng gǔ. fú yuàn zàn chuò liú kuàng, lǎn chén suǒ yè. xī xuān yuán yù lì, jì huǎn sù shā zhī zhū, yú shùn wò tú, yóu jī yǒu miáo zhī fá, bì xià dāng bǎi dài zhī mò, yīng qiān zǎi zhī qī, sì hǎi kuò qīng, sān biān dǐ dìng, wéi gāo lí xiǎo shù, láng gù yàn chuí. wáng dù hán hóng, měi huái zūn yǎng zhě, liáng yóu è shā hǎo shēng, yù yù zhī yǐ dé yě. chén qǐng yǐ yī jié, xuān shì huáng fēng, shǐ bǐ jūn chén miàn fù quē xià." shū zòu, tiān zǐ yì zhī. suì yú, shòu pǔ níng zhèn jiāng. rén huò yán qí zhèng zhí zhě, yóu shì dài zhào yú yù shǐ tái. yáng dì sì wèi, bài zhì shū shì yù shǐ, kǎn rán zhèng sè, wèi bǎi liáo suǒ dàn, dì shén jìng zhī, hòu zuò shì miǎn. suì yú, fù zhí. shí qí wáng jiǎn pō jiāo zòng, nì xiǎo rén, zhī mìng zòu hé zhī. jiǎn jìng dé zuì, bǎi liáo zhèn lì. liáo dōng zhī yì, wèi dōng yí dào shòu xiáng shǐ zhě, zú yú shī, shí nián liù shí qī. zèng yù shǐ dài fū.
陆知命,字仲通,吴郡富春人也。父敖,陈散骑常侍。知命性好学,通识大体, 以贞介自持,释褐陈始兴王行参军,后历太学博士、南狱正。及陈灭,归于家,会 高智慧等作乱于江左,晋王广镇江都,以其三吴之望,召令讽谕反者。知命说下贼 十七城,得其渠帅陈正绪、萧思行等三百余人,以功拜仪同三司,赐以田宅,复用 其弟恪为汧阳令。知命以恪非百里才,上表陈让,朝廷许之。时见天下一统,知命 劝高祖都洛阳,因上《太平颂》以讽焉。文多不载。数年不得调,诣朝堂上表,请 使高丽,曰:“臣闻圣人当扆,物色刍荛,匹夫奔踶,或陈狂瞽。伏愿暂辍旒纩, 览臣所谒。昔轩辕驭历,既缓夙沙之诛,虞舜握图,犹稽有苗之伐,陛下当百代之 末,膺千载之期,四海廓清,三边底定,唯高丽小竖,狼顾燕垂。王度含弘,每怀 遵养者,良由恶杀好生,欲谕之以德也。臣请以一节,宣示皇风,使彼君臣面缚阙 下。”书奏,天子异之。岁余,授普宁镇将。人或言其正直者,由是待诏于御史台。 炀帝嗣位,拜治书侍御史,侃然正色,为百僚所惮,帝甚敬之,后坐事免。岁余, 复职。时齐王暕颇骄纵,昵小人,知命奏劾之。暕竟得罪,百僚震栗。辽东之役, 为东暆道受降使者,卒于师,时年六十七。赠御史大夫。
fáng yàn qiān
○房彦谦
fáng yàn qiān, zì xiào chōng, běn qīng hé rén yě, qī shì zǔ chén, shì yàn tài wèi yuàn, suí mù róng shì qiān yú qí, zi sūn yīn jiā yān. shì wèi zhe xìng. gāo zǔ fǎ shòu, wèi qīng jì èr zhōu cì shǐ, zhuàng wǔ hòu. zēng zǔ bó zǔ, qí jùn píng yuán èr jùn tài shǒu. zǔ yì, sòng ān tài shǒu, bìng shì xí jué zhuàng wǔ hòu. fù xióng, shì hè zhōu zhǔ bù, xíng qīng hé guǎng chuān èr jùn shǒu. yàn qiān zǎo gū, bù shí fù, wèi mǔ xiōng zhī suǒ jū yǎng. zhǎng xiōng yàn xún, yǎ yǒu qīng jiàn, yǐ yàn qiān tiān xìng yǐng wù, měi qí zhī, qīn jiào dú shū. nián qī suì, sòng shù wàn yán, wèi zōng dǎng suǒ yì. shí wǔ, chū hòu shū fù zi zhēn, shì suǒ jì mǔ, yǒu yú běn shēng, zi zhēn āi zhī, fǔ yǎng shén hòu. hòu dīng suǒ jì mǔ yōu, sháo yǐn bù rù kǒu zhě wǔ rì. shì bó fù lè líng tài shǒu bào, jié jìn xīn lì, měi sì shí zhēn guǒ, kǒu fú xiān cháng. yù qī gōng zhī qī, bì shū shí zhōng lǐ, zōng cóng qǔ zé yān. qí hòu shòu xué yú bó shì yǐn lín, shǒu bù shì juàn, suì tōng shè wǔ jīng. jiě zhǔ wén, gōng cǎo lì, yǎ yǒu cí biàn, fēng gài gāo rén. nián shí bā, shǔ guǎng níng wáng xiào háng wèi qí zhōu cì shǐ, pì wéi zhǔ bù. shí jìn wǎng shū kuò, zhōu jùn zhī zhí, yóu duō zòng chí, jí yàn qiān zài zhí, qīng jiǎn shǒu fǎ, zhōu jìng sù rán, mò bù jìng dàn. jí zhōu shī rù yè, qí zhǔ dōng bēn, yǐ yàn qiān wèi qí zhōu zhì zhōng. yàn qiān tòng běn cháo qīng fù, jiāng jiū lǜ zhōng yì, qián móu kuāng fǔ. shì bù guǒ ér zhǐ. qí wáng, guī yú jiā. zhōu dì qiǎn zhù guó xīn zūn wèi qí zhōu cì shǐ, wèi zéi shuài fǔ dài jiàn suǒ zhí. yàn qiān yǐ shū yù zhī, dài jiàn cán jù. sòng zūn hái zhōu, zhū zéi bìng gè guī shǒu. jí gāo zǔ shòu shàn zhī hòu, suì yōu yóu xiāng qū, shì wú shì xīn.
房彦谦,字孝冲,本清河人也,七世祖谌,仕燕太尉掾,随慕容氏迁于齐,子 孙因家焉。世为著姓。高祖法寿,魏青、冀二州刺史,壮武侯。曾祖伯祖,齐郡、 平原二郡太守。祖翼,宋安太守,并世袭爵壮武侯。父熊,释褐州主簿,行清河、 广川二郡守。彦谦早孤,不识父,为母兄之所鞠养。长兄彦询,雅有清鉴,以彦谦 天性颖悟,每奇之,亲教读书。年七岁,诵数万言,为宗党所异。十五,出后叔父 子贞,事所继母,有逾本生,子贞哀之,抚养甚厚。后丁所继母忧,勺饮不入口者 五日。事伯父乐陵太守豹,竭尽心力,每四时珍果,口弗先尝。遇期功之戚,必蔬 食终礼,宗从取则焉。其后受学于博士尹琳,手不释卷,遂通涉五经。解属文,工 草隶,雅有词辩,风概高人。年十八,属广宁王孝珩为齐州刺史,辟为主簿。时禁 网疏阔,州郡之职,尤多纵弛,及彦谦在职,清简守法,州境肃然,莫不敬惮。及 周师入鄴,齐主东奔,以彦谦为齐州治中。彦谦痛本朝倾覆,将纠率忠义,潜谋匡 辅。事不果而止。齐亡,归于家。周帝遣柱国辛遵为齐州刺史,为贼帅辅带剑所执。 彦谦以书谕之,带剑惭惧。送遵还州,诸贼并各归首。及高祖受禅之后,遂优游乡 曲,誓无仕心。
kāi huáng qī nián, cì shǐ wéi yì gù jiàn zhī, bù dé yǐ ér yīng mìng. lì bù shàng shū lú kǎi yī jiàn zhòng zhī, zhuó shòu chéng fèng láng, é qiān jiān chá yù shǐ. hòu shǔ chén píng, fèng zhào ān fǔ quán kuò děng shí zhōu, yǐ xián mìng chēng zhǐ, cì wù bǎi duàn, mǐ bǎi shí, yī yī xí, nú bì qī kǒu. qiān qín zhōu zǒng guǎn lù shì cān jūn. cháng yīn cháo jí, shí zuǒ pú yè gāo jiǒng dìng kǎo kè, yàn qiān wèi jiǒng yuē:" shū chēng sān zài kǎo jī, chù zhì yōu míng, táng yú yǐ jiàng, dài yǒu qí fǎ. chù zhì hé lǐ, bāo biǎn wú kuī, biàn shì jìn bì děi xián, tuì jiē bù xiào, rú huò chuǎn miù, fǎ nǎi xū shè. bǐ jiàn zhū zhōu kǎo xiào, zhí jiàn bù tóng, jìn tuì duō shǎo, cēn cī bù lèi. kuàng fù ài zēng sì yì, zhì guāi píng tǎn, qīng jiè gū zhí, wèi bì gāo míng, bēi chǎn qiǎo guān, fān jū shàng děng, zhí wéi zhēn wěi hùn xiáo, shì fēi mào luàn. zǎi guì jì bù jīng liàn, zhēn zhuó qǔ shě, céng jīng qū shǐ zhě, duō yǐ méng shí huò chéng, wèi lì tái shěng zhě, jiē wèi bù zhī bèi tuì. yòu sì fāng xuán yuǎn, nán kě xiáng xī, wéi liàng zhǔn rén shù, bàn pò bàn chéng. tú jì guān yuán zhī shǎo duō, mò gù shàn è zhī zhòng guǎ, yù qiú yǔn dàng, qí dào wú yóu. míng gōng jiàn dá yōu wēi, píng xīn yù wù, jīn suǒ kǎo xiào, bì wú ā wǎng, tuō yǒu qián jiàn shù shì, wèi shěn hé yǐ cái zhī? wéi yuàn yuǎn bù ěr mù, jīng jiā cǎi fǎng, bāo qiū háo zhī shàn, biǎn xiān jiè zhī è, fēi zhí yǒu guāng zhì zhì, yì zú biāo jiǎng xián néng." cí qì kǎn rán, guān zhě shǔ mù. jiǒng wèi zhī dòng róng, shēn jiàn jiē shǎng. yīn lì wèn hé xī lǒng yòu guān rén jǐng xíng, yàn qiān duì zhī rú xiǎng, jiǒng gù wèi zhū zhōu zǒng guǎn cì shǐ yuē:" yǔ gōng yán, bù rú dú yǔ qín zhōu kǎo shǐ yǔ." hòu shù rì, jiǒng yán yú shàng, shàng fú néng yòng. yǐ zhì mǎn, qiān cháng gě lìng, shén yǒu huì huà, bǎi xìng hào wèi cí fù. rén shòu zhōng, shàng lìng chí jié shǐ zhě xún xíng zhōu xiàn, chá zhǎng lì néng bù, yǐ yàn qiān wèi tiān xià dì yī, chāo shòu ruò zhōu sī mǎ. lì mín hào kū xiāng wèi yuē:" fáng míng fǔ jīn qù, wú shǔ hé yòng shēng wèi!" qí hòu bǎi xìng sī zhī, lì bēi sòng dé. ruò zhōu jiǔ wú cì shǐ, zhōu wù jiē guī yàn qiān, míng yǒu yì zhèng.
开皇七年,刺史韦艺固荐之,不得已而应命。吏部尚书卢恺一见重之,擢授承 奉郎,俄迁监察御史。后属陈平,奉诏安抚泉、括等十州,以衔命称旨,赐物百段, 米百石,衣一袭,奴婢七口。迁秦州总管录事参军。尝因朝集,时左仆射高颎定考 课,彦谦谓颎曰:“书称三载考绩,黜陟幽明,唐、虞以降,代有其法。黜陟合理, 褒贬无亏,便是进必得贤,退皆不肖,如或舛谬,法乃虚设。比见诸州考校,执见 不同,进退多少,参差不类。况复爱憎肆意,致乖平坦,清介孤直,未必高名,卑 谄巧官,翻居上等,直为真伪混淆,是非瞀乱。宰贵既不精练,斟酌取舍,曾经驱 使者,多以蒙识获成,未历台省者,皆为不知被退。又四方悬远,难可详悉,唯量 准人数,半破半成。徒计官员之少多,莫顾善恶之众寡,欲求允当,其道无由。明 公鉴达幽微,平心遇物,今所考校,必无阿枉,脱有前件数事,未审何以裁之?唯 愿远布耳目,精加采访,褒秋毫之善,贬纤介之恶,非直有光至治,亦足标奖贤能。” 词气侃然,观者属目。颎为之动容,深见嗟赏。因历问河西、陇右官人景行,彦谦 对之如响,颎顾谓诸州总管、刺史曰:“与公言,不如独与秦州考使语。”后数日, 颎言于上,上弗能用。以秩满,迁长葛令,甚有惠化,百姓号为慈父。仁寿中,上 令持节使者巡行州县,察长吏能不,以彦谦为天下第一,超授鄀州司马。吏民号哭 相谓曰:“房明府今去,吾属何用生为!”其后百姓思之,立碑颂德。鄀州久无刺 史,州务皆归彦谦,名有异政。
nèi shǐ shì láng xuē dào héng, yī dài wén zōng, wèi wàng qīng xiǎn, suǒ yǔ jiāo jié, jiē hǎi nèi míng xián. zhòng yàn qiān wéi rén, shēn jiā yǒu jìng, jí jiān xiāng zhōu zǒng guǎn, cí hàn wǎng lái, jiāo cuò dào lù. yáng dì sì wèi, dào héng zhuǎn mù fān zhōu, lù jīng yàn qiān suǒ, liú lián shù rì, xiè tì ér bié. huáng mén shì láng zhāng héng, yì yǔ yàn qiān xiāng shàn. yú shí dì yíng dōng dōu, qióng jí chǐ lì, tiān xià shī wàng. yòu hàn wáng gòu nì, lí zuì zhě duō, yàn qiān jiàn héng dāng tú ér bù néng kuāng jiù, yǐ shū yù zhī yuē:
内史侍郎薛道衡,一代文宗,位望清显,所与交结,皆海内名贤。重彦谦为人, 深加友敬,及兼襄州总管,辞翰往来,交错道路。炀帝嗣位,道衡转牧番州,路经 彦谦所,留连数日,屑涕而别。黄门侍郎张衡,亦与彦谦相善。于时帝营东都,穷 极侈丽,天下失望。又汉王构逆,罹罪者多,彦谦见衡当途而不能匡救,以书谕之 曰:
qiè wén shǎng zhě suǒ yǐ quàn shàn, xíng zhě suǒ yǐ chéng è, gù shū jiàn zhī rén, yǒu shàn bì shǎng, zūn guì zhī qī, fàn è bì xíng, wèi yǒu fá zé bì qīn, shǎng zé yí jiàn zhě yě. jīn zhū zhōu cì shǐ, shòu wěi zǎi mù, shàn è zhī jiān, shàng dá běn cháo, shè dàn xiàn zhāng, bù gǎn dài màn. guó jiā zhī chéng líng mìng, zuò mín fù mǔ, xíng shǎng qū zhí, shēng wén yú tiān, yín wèi zhào lín, yì yí jǐn sù. gù wén wáng yún:" wǒ qí sù yè, wèi tiān zhī wēi." yǐ cǐ ér lùn, suī zhōu guó yǒu shū, gāo xià xuán miǎo, rán yōu mín shèn fǎ, qí lǐ yī yě. zhì rú bīng zhōu pàn nì, xū yǒu zhēn míng. ruò yáng liàng shí yǐ zhào mìng bù tōng, lǜ zōng shè wēi bī, zhēng bīng jù zhòng, fēi wéi gàn jì, zé dāng yuán qí běn qíng, yì qí xíng fá, shàng fù shèng zhǔ yǒu yú zhī yì, xià xiǎo yú mín yí huò zhī xīn ruò shěn zhī nèi wài wú yú, sì hòu zuǎn tǒng, ér hǎo luàn lè huò, wàng yǒu jì yú, zé guǎn cài zhī zhū, dāng zài yú liàng, tóng è xiàng jì, wú suǒ táo zuì, xiāo xuán nú lù, guó yǒu cháng xíng. qí jiān nǎi yǒu qíng fēi xié tóng, lì bù zì gù, huò bèi yōng bī, lún xiàn xiōng wēi, suì shǐ jí mò liú yí, kǒng wèi yuān làn. huī huī tiān wǎng, qǐ qí rán hū? zuì yí cóng qīng, sī yì ān zài? xī shū xiàng zhì yù yù zhī sǐ, jìn guó suǒ jiā, shì zhī duàn fàn bì zhī xíng, hàn wén chēng shàn. yáng shé níng bù ài dì, tíng wèi fēi gǒu wéi jūn, dàn yǐ zhí fǎ wú sī, bù róng qīng zhòng. qiě shèng rén dà bǎo, shì yuē shén qì, gǒu fēi tiān mìng, bù kě wàng dé. gù chī yóu xiàng jí zhī xiāo yǒng, yī yǐn huò guāng zhī quán shì, lǐ lǎo kǒng qiū zhī cái zhì, lǚ wàng sūn wǔ zhī bīng shù, wú chǔ lián pán shí zhī jù, chǎn lù chéng mǔ hòu zhī jī, bù yīng lì yùn zhī zhào, zhōng wú dì wáng zhī wèi. kuàng hū zuì ěr yī yú, fēng shān yǐ jù, yáng liàng zhī yú bǐ, qún xiǎo zhī xiōng tè, ér yù píng líng jī diān, jì xìng fēi wàng zhě zāi! kāi pì yǐ jiàng, shū qì yún jí, dì huáng zhī jī, kě dé ér xiáng. zì fēi jī dé lèi rén, fēng gōng hòu lì, shú néng dào qià yōu xiǎn, yì gǎn líng qí! shì yǐ gǔ zhī zhé wáng, mèi dàn pī xiǎn, lǚ bīng zài niàn, yù xiǔ jìng huái. dǎi shū shì jiāo huāng, céng wú jiè jù, sì yú mín shàng, pìn shì bēn yù, bù kě jù zài, qǐng lüè chén zhī.
窃闻赏者所以劝善,刑者所以惩恶,故疏贱之人,有善必赏,尊贵之戚,犯恶 必刑,未有罚则避亲,赏则遗贱者也。今诸州刺史,受委宰牧,善恶之间,上达本 朝,慑惮宪章,不敢怠慢。国家祗承灵命,作民父母,刑赏曲直,升闻于天,夤畏 照临,亦宜谨肃。故文王云:“我其夙夜,畏天之威。”以此而论,虽州国有殊, 高下悬邈,然忧民慎法,其理一也。至如并州畔逆,须有甄明。若杨谅实以诏命不 通,虑宗社危逼,征兵聚众,非为干纪,则当原其本情,议其刑罚,上副圣主友于 之意,下晓愚民疑惑之心;若审知内外无虞,嗣后纂统,而好乱乐祸,妄有觊觎, 则管、蔡之诛,当在于谅,同恶相济,无所逃罪,枭悬孥戮,国有常刑。其间乃有 情非协同,力不自固,或被拥逼,沦陷凶威,遂使籍没流移,恐为冤滥。恢恢天网, 岂其然乎?罪疑从轻,斯义安在?昔叔向置鬻狱之死,晋国所嘉,释之断犯跸之刑, 汉文称善。羊舌宁不爱弟,廷尉非苟违君,但以执法无私,不容轻重。且圣人大宝, 是曰神器,苟非天命,不可妄得。故蚩尤、项籍之骁勇,伊尹、霍光之权势,李老、 孔丘之才智,吕望、孙武之兵术,吴、楚连磐石之据,产、禄承母后之基,不应历 运之兆,终无帝王之位。况乎蕞尔一隅,蜂扇蚁聚,杨谅之愚鄙,群小之凶慝,而 欲凭陵畿甸,觊幸非望者哉!开辟以降,书契云及,帝皇之迹,可得而详。自非积 德累仁,丰功厚利,孰能道洽幽显,义感灵祇!是以古之哲王,昧旦丕显,履冰在 念,御朽竞怀。逮叔世骄荒,曾无戒惧,肆于民上,聘嗜奔欲,不可具载,请略陈 之。
xiāng zhě qí chén èr guó, bìng jū dà wèi, zì wèi yǔ tiān dì hé dé, rì yuè qí míng, wǎng niàn yōu yú, bù xù xíng zhèng. jìn chén huái chǒng, chēng shàn ér yǐn è, shǐ guān qū bǐ, yǎn xiá ér lù měi. shì yǐ mín shù hū jiē, zhōng bì sè yú shì tīng, gōng qīng xū yù, rì fū chén yú zuǒ yòu. fǎ wǎng yán mì, xíng pì rì duō, yáo yì fán xìng, lǎo yòu pí kǔ. xī zhèng yǒu zǐ chǎn, qí yǒu yàn yīng, chǔ yǒu shū áo, jìn yǒu shì huì. fán cǐ xiǎo guó, shàng zú míng chén, qí chén zhī jiāng, qǐ wú liáng zuǒ? dàn yǐ zhí zhèng yōng bì, huái sī xùn qū, wàng guó yōu jiā, wài tóng nèi jì. shè yǒu zhèng zhí zhī shì, cái kān gàn chí, yú jǐ fēi yí, jí jiā bìn yā tǎng yù chǎn nìng zhī bèi, xíng duō huì nì, yú wǒ yǒu yì, suì méng jiàn jǔ. yǐ cǐ qiú xián, hé cóng ér zhì! fū xián cái zhě, fēi shàng lǚ lì, qǐ xì wén huá, wéi xū zhèng shēn fù zài, què hū bù dòng. pì dòng zhī chù wū, rú gǔ zhī zài shēn, suǒ wèi dòng liáng gǔ gěng zhī cái yě. qí chén bù rèn gǔ gěng, xìn jìn chán yú, tiān gāo tīng bēi, jiān qí yín pì, gù zǒng shōu shén qì, guī wǒ dà suí. xiàng shǐ èr guó zhī jìng shàng xuán, huì xù guān guǎ, wěi rèn fāng zhí, chì yuǎn fú huá, bēi fēi wèi xīn, cè yǐn wèi wù, hé shuò qiáng fù, jiāng hú xiǎn gé, gè bǎo qí yè, mín bù sī luàn, tài shān zhī gù, fú kě dòng yě. rán ér qǐn wò jī xīn, yàn ān zhèn dú, suì shǐ hé shǔ shēng miào, wù lù zhān yī, diào yǐng fǔ xīn, hé jiē jí yǐ! gù shī yún:" yīn zhī wèi sàng shī, kè pèi shàng dì. yí jiàn yú yīn, jùn mìng bù yì." wàn jī zhī shì, hé zhě bù xū shú lǜ zāi!
襄者齐、陈二国,并居大位,自谓与天地合德,日月齐明,罔念忧虞,不恤刑 政。近臣怀宠,称善而隐恶,史官曲笔,掩瑕而录美。是以民庶呼嗟,终闭塞于视 听,公卿虚誉,日敷陈于左右。法网严密,刑辟日多,徭役烦兴,老幼疲苦。昔郑 有子产,齐有晏婴,楚有叔敖,晋有士会。凡此小国,尚足名臣,齐、陈之疆,岂 无良佐?但以执政壅蔽,怀私徇躯,忘国忧家,外同内忌。设有正直之士,才堪干 持,于己非宜,即加摈压;倘遇谄佞之辈,行多秽匿,于我有益,遂蒙荐举。以此 求贤,何从而至!夫贤材者,非尚膂力,岂系文华,唯须正身负载,确乎不动。譬 栋之处屋,如骨之在身,所谓栋梁骨鲠之材也。齐、陈不任骨鲠,信近谗谀,天高 听卑,监其淫僻,故总收神器,归我大隋。向使二国祗敬上玄,惠恤鳏寡,委任方 直,斥远浮华,卑菲为心,恻隐为务,河朔强富,江湖险隔,各保其业,民不思乱, 泰山之固,弗可动也。然而寝卧积薪,宴安鸩毒,遂使禾黍生庙,雾露沾衣,吊影 抚心,何嗟及矣!故诗云:“殷之未丧师,克配上帝。宜鉴于殷,骏命不易。”万 机之事,何者不须熟虑哉!
fú wéi huáng dì wàng yún jiù rì, rén xiào sù zhāng, xī shè fēn guī, dà chéng guī jǔ. jí zǒng tǒng huái hǎi, shèng dé rì xīn, dāng bì zhī fú, xiá ěr qiān shǔ. zàn lì fǔ ěr, kuān rén yǐ bù, lǜ tǔ cāng shēng, qiáo zú ér xǐ. bīng zhōu zhī luàn, biàn qǐ cāng cù, zhí yóu yáng liàng guǐ huò, guà wù lì mín, fēi yǒu gòu yuàn běn cháo, qì dé cóng zéi zhě yě. ér yǒu sī jiàng shuài, chēng qí yuàn fǎn, fēi zhǐ wū xiàn liáng shàn, yì kǒng dà diǎn huáng yóu. zú xià sù dāng zhòng jì, zǎo yù xīn lǚ, yuè zì fān dǐ, zhù shí jiàn zhī. fāng dāng shū míng zhú bó, chuán fāng wàn gǔ, jì qì yī lǚ, bǐ dú hé rén? jì shǔ míng shí, xū cún jiǎn è, lì dāng shì zhī dà jiè, zuò jiāng lái zhī xiàn fàn. qǐ róng qū shùn rén zhǔ, yǐ ài kuī xíng, yòu shǐ xié cóng zhī tú, héng yí zuì qiǎn? tiǎn méng juàn yù, zhé xiě wēi chéng, yě rén yú gǔ, bù zhī jì huì.
伏惟皇帝望云就日,仁孝夙彰,锡社分珪,大成规矩。及总统淮海,盛德日新, 当璧之符,遐迩佥属。赞历甫尔,宽仁已布,率土苍生,翘足而喜。并州之乱,变 起仓卒,职由杨谅诡惑,诖误吏民,非有构怨本朝,弃德从贼者也。而有司将帅, 称其愿反,非止诬陷良善,亦恐大点皇猷。足下宿当重寄,早预心膂,粤自籓邸, 柱石见知。方当书名竹帛,传芳万古,稷、契、伊、吕,彼独何人?既属明时,须 存謇谔,立当世之大诫,作将来之宪范。岂容曲顺人主,以爱亏刑,又使胁从之徒, 横贻罪谴?忝蒙眷遇,辄写微诚,野人愚瞽,不知忌讳。
héng dé shū tàn xī, ér bù gǎn zòu wén.
衡得书叹息,而不敢奏闻。
yàn qiān zhī wáng gāng bù zhèn, suì qù guān yǐn jū bù shì, jiāng jié gòu měng shān zhī xià, yǐ qiú qí zhì. huì zhì sī lì guān, shèng xuǎn tiān xià zhī míng zhī shì. cháo tíng yǐ yàn qiān gōng fāng sù zhe, shí wàng suǒ guī, zhēng shòu sī lì cì shǐ. yàn qiān yì kǎi rán yǒu chéng qīng tiān xià zhī zhì, fán suǒ jiàn jǔ, jiē rén lún biǎo shì. qí yǒu tán shè, dāng zhī zhě céng wú yuàn yán. sī lì bié jià liú zhà, líng shàng wǔ xià, jié yǐ wéi zhí, cì shǐ dàn zhī, jiē wèi zhī bài. wéi yàn qiān zhí zhì bù náo, kàng lǐ cháng yī, yǒu shí jiā zhī.
彦谦知王纲不振,遂去官隐居不仕,将结构蒙山之下,以求其志。会置司隶官, 盛选天下知名之士。朝廷以彦谦公方宿著,时望所归,征授司隶刺史。彦谦亦慨然 有澄清天下之志,凡所荐举,皆人伦表式。其有弹射,当之者曾无怨言。司隶别驾 刘灹,陵上侮下,讦以为直,刺史惮之,皆为之拜。唯彦谦执志不挠,亢礼长揖, 有识嘉之。
zhà yì bù gǎn wéi hèn. dà yè jiǔ nián, cóng jià dù liáo, jiān fú yú dào jūn. qí hòu suí zhèng jiàn luàn, cháo tíng mí rán, mò bù biàn jié. yàn qiān zhí dào shǒu cháng, jiè rán gū lì, pō wéi zhí zhèng zhě zhī suǒ jí, chū wèi jīng yáng lìng. wèi jǐ, zhōng yú guān, shí nián liù shí jiǔ.
灹亦不敢为恨。大业九年,从驾渡辽,监扶余道军。其后隋政渐乱,朝廷靡然, 莫不变节。彦谦直道守常,介然孤立,颇为执政者之所嫉,出为泾阳令。未几,终 于官,时年六十九。
yàn qiān jū jiā, měi zǐ zhí dìng shěng, cháng wèi jiǎng shuō dū miǎn zhī, mén pǐ bù juàn. jiā yǒu jiù yè, zī chǎn sù yīn, yòu qián hòu jū guān, suǒ de fèng lù, jiē yǐ zhōu xù qīn yǒu, jiā wú yú cái, chē fú qì yòng, wù cún sù jiǎn. zì shǎo jí zhǎng, yī yán yī xíng, wèi cháng shè sī, suī zhì lǚ kōng, yí rán zì dé. cháng cóng róng dú xiào, gù wèi qí zi xuán líng yuē: " rén jiē yīn lù fù, wǒ dú yǐ guān pín. suǒ yí zǐ sūn, zài yú qīng bái ěr." suǒ yǒu wén bǐ, huī kuò xián yǎ, yǒu gǔ rén zhī shēn zhì. yòu shàn cǎo lì, rén yǒu de qí chǐ dú zhě, jiē bǎo wán zhī. tài yuán wáng shào, běi hǎi gāo gòu, tiáo xiàn lǐ gāng, hé dōng liǔ yù xuē rú, jiē yī shí zhī míng yǎ dàn zhī shì, yàn qiān bìng yǔ wèi yǒu. suī guān gài chéng liè, ér mén wú zá bīn . tǐ zī wén yǎ, shēn dá zhèng wù, yǒu shí zhě xián yǐ yuǎn dà xǔ zhī. chū, kāi huáng zhōng, píng chén zhī hòu, tiān xià yī tǒng, lùn zhě xián yún jiāng zhì tài píng. yàn qiān sī wèi suǒ qīn zhào jùn lǐ shǎo tōng yuē:" zhǔ shàng xìng duō jì kè, bù nà jiàn zhēng. tài zǐ bēi ruò, zhū wáng shàn wēi, zài cháo wéi xíng kē kù zhī zhèng, wèi shī hóng dà zhī tǐ. tiān xià suī ān, fāng yōu wēi luàn." shǎo tōng chū wèi bù rán, jí rén shòu dà yè zhī jì, qí yán jiē yàn. dà táng yù yǔ, zhuī zèng xú zhōu dōu dū lín zī xiàn gōng. shì yuē dìng.
彦谦居家,每子侄定省,常为讲说督勉之,亹癖不倦。家有旧业,资产素殷, 又前后居官,所得俸禄,皆以周恤亲友,家无余财,车服器用,务存素俭。自少及 长,一言一行,未尝涉私,虽致屡空,怡然自得。尝从容独笑,顾谓其子玄龄曰: “人皆因禄富,我独以官贫。所遗子孙,在于清白耳。”所有文笔,恢廓闲雅,有 古人之深致。又善草隶,人有得其尺牍者,皆宝玩之。太原王邵,北海高构,蓚县 李纲,河东柳彧、薛孺,皆一时知名雅澹之士,彦谦并与为友。虽冠盖成列,而门 无杂宾 。体资文雅,深达政务,有识者咸以远大许之。初,开皇中,平陈之后, 天下一统,论者咸云将致太平。彦谦私谓所亲赵郡李少通曰:“主上性多忌克,不 纳谏争。太子卑弱,诸王擅威,在朝唯行苛酷之政,未施弘大之体。天下虽安,方 忧危乱。”少通初谓不然,及仁寿、大业之际,其言皆验。大唐驭宇,追赠徐州都 督、临淄县公。谥曰定。
shǐ chén yuē: dà shà yún gòu, fēi yī mù zhī zhī dì wáng zhī gōng, fēi yī shì zhī lüè. cháng duǎn shū yòng, dà xiǎo yì yí, zī zī zhuō dòng liáng, mò kě qì yě. lǐ è děng huò wén néng zūn yì, huò cái zú gàn shí, shí yòng xiǎn yú dāng nián, gù shì liú yú tái gé. cān zhī yǒu suí duō shì, qǔ qí kāi wù chéng wù, jiē láng miào zhī cuī jué, yì běi chén zhī zhòng xīng yě.
史臣曰:大厦云构,非一木之枝;帝王之功,非一士之略。长短殊用,大小异 宜,咨咨棁栋梁,莫可弃也。李谔等或文能遵义,或才足干时,识用显于当年, 故事留于台阁。参之有隋多士,取其开物成务,皆廊庙之榱桷,亦北辰之众星也。