strong qín wáng móu jù luò yáng chéng strong
秦王謀據洛陽城
jiàn chéng bào qín wáng ér yán yuē: wú xiōng dì zhī ēn, shì bù gǎn wàng. yú shì jǐn huān ér sàn. qín wáng guī hái xī fǔ, jiǔ shàng wèi hān, jiāng zhì yè bàn, qín wáng kǒu jiào téng tòng zhī shēng bù jué, hū rán hūn dǎo yú dì, bù xǐng rén shì. fèng shì gōng rén jīng huāng, shǒu zú wú cuò, bù zhī suǒ wèi. zuǒ yòu shì wèi qián lái jí jiù. xū yú, qín wáng xú xú fù sū, zì jué fù zhōng zhǎn dòng rú léi ér xiǎng, kǒu tǔ xiān xuè yuē yǒu shù shēng, liú yú dì xià, huǒ qǐ sān chǐ, jīn zhuān bèng liè. yuán lái tiān zǐ yǒu bǎi líng xián zhù, qín wáng zhēn mìng zhī zhǔ, guǒ yǒu hóng fú, gù suī zhèn jiǔ rù nèi, bù néng wèi hài. suí huàn tài yī fèng xiàn tāng yào, yán zhì cì zǎo, suì dé píng fù rú jiù. zhòng jiāng jiē lái shì jí, qín wáng yuē: yè lái ǒu yǒu cǎi xīn zhī yōu, shí fēn láng bèi, yīn tù xiě shù shēng, gèng dé jí jìn tāng yào, cǐ bìng jí yù. zhòng jiāng yuē cǐ jí mò dà zhī yōu, shí tài zǐ qí wáng zhī jì, yè yǐn qí jiǔ, nǎi dú jiǔ yě. dài wáng hóng fú, dé yǐ bù sǐ, bù jiàn zuó rì xí shàng zhī fēng jǐng hū? qín wáng yuē: wú xiōng dì kǒng fēi cǐ děng rén, kěn xià cǐ dú shǒu. zhòng jiāng yuē: dài wáng dào cǐ, shàng zì zhí mí rú shì. dài wáng dú shèng xián shū, shí gǔ jīn shì, bù wén xī chūn qiū shí xiǎo bái zǐ jiū zhī shì hū? bù rú zǎo tú, miǎn shēng hòu huàn. dāng rì zhòng lùn fēn rán, qín wáng yuē: dài wǒ bào gào fù huáng, kàn shuō shén lái, rán hòu fāng hǎo jǔ shì.
建成抱秦王而言曰:「吾兄弟之恩,誓不敢忘。」於是盡歡而散。秦王歸還西府,酒尚未酣,將至夜半,秦王口叫疼痛之聲不絕,忽然昏倒於地,不省人事。奉侍宮人驚慌,手足無措,不知所為。左右侍衛前來急救。須臾,秦王徐徐復甦,自覺腹中展動如雷而響,口吐鮮血約有數升,流於地下,火起三尺,金磚迸裂。原來天子有百靈咸助,秦王真命之主,果有洪福,故雖鴆酒入內,不能為害。隨喚太醫奉獻湯藥,延至次早,遂得平復如舊。眾將皆來視疾,秦王曰:「夜來偶有採薪之憂,十分狼狽,因吐血數升,更得急進湯藥,此病即愈。」眾將曰「此疾莫大之憂,實太子、齊王之計,夜飲其酒,乃毒酒也。大王洪福,得以不死,不見昨日席上之風景乎?」秦王曰:「吾兄弟恐非此等人,肯下此毒手。」眾將曰:「大王到此,尚自執迷如是。大王讀聖賢書,識古今事,不聞昔春秋時小白、子糾之事乎?不如早圖,免生後患。」當日眾論紛然,秦王曰:「待我報告父皇,看說甚來,然後方好舉事。」
qín wáng jìn jiàn táng zhǔ, jù zòu jiàn chéng yuán jí yāo yǐn zhòng dú zhī shì. táng zhǔ yuē: dà shì yǐ dìng, yān yǒu cǐ lǐ? zhèn shí bù xìn zhī. rán shǒu jiàn dà móu, xuē píng hǎi nèi, jiē rǔ zhī gōng, wú yù lì rǔ wèi tài zǐ, rǔ gù cí bù cóng qiě jiàn chéng jū zhǎng, wèi sì rì jiǔ, wú bù rěn duó yě. jīn guān rǔ zhī xiōng dì shì bù xiāng róng, ruò tóng chù jīng yì, bì yǒu fēn jìng, dāng qiǎn rǔ hái xíng tái, jū yú luò yáng, zì shǎn yǐ dōng jiē rǔ zhǔ zhī. réng mìng rǔ dé jiàn tiān zǐ jīng qí, rú xī hàn cháo liáng xiào wáng dōu yú luò yáng, yǐ jī pò wú chǔ yǒu gōng, dé cì jīng qí chē fú, chū jǐng rù bì, nǐ yú tiān zǐ. rǔ yì rú hé? qín wáng qì yuē: fēi suǒ yuàn yě. gǔ rén yǒu yún: shǐ yú shì qīn, zhōng yú shì jūn, zhōng yú lì shēn. qǐ gǎn yuǎn lí xī xià! jīn tiān xià yǐ dìng, suī dé hūn dìng chén xǐng, dìng wèi měi shì, hé wàng jū dà wèi hū? zhǐ wú xiōng dì qí yì shén dǎi. táng zhǔ yuē: lù shí, hàn chén yě, yóu dì yù zhū zi. kuàng wú wèi tiān xià zhī zhǔ, hé dì mò fēi wú chén, rǔ jū luò yáng, yóu zài wú yě, hé yòng bēi yé! qín wáng bù gǎn cí, nǎi zài bài ér tuì, biàn yù qǐ xíng.
秦王進見唐主,具奏建成、元吉邀飲中毒之事。唐主曰:「大事已定,焉有此理?朕實不信之。然首建大謀,削平海內,皆汝之功,吾欲立汝為太子,汝固辭不從;且建成居長,為嗣日久,吾不忍奪也。今觀汝之兄弟似不相容,若同處京邑,必有紛競,當遣汝還行台,居於洛陽,自陝以東皆汝主之。仍命汝得建天子旌旗,如昔漢朝梁孝王都於洛陽,以擊破吳楚有功,得賜旌旗車服,出警入蹕,擬於天子。汝意如何?」秦王泣曰:「非所願也。古人有云:『始於事親,中於事君,終於立身』。豈敢遠離膝下!今天下已定,雖得昏定晨省,定為美事,何望居大位乎?只吾兄弟其意甚歹。」唐主曰:「陸實,漢臣也,尤遞遇諸子。況吾為天下之主,何地莫非吾臣,汝居洛陽,猶在吾也,何用悲耶!」秦王不敢辭,乃再拜而退,便欲起行。
què shuō jiàn chéng děng móu yuē: qín wáng dé tǔ dì jiǎ bīng, bì wèi hòu huàn, liú zhī jīng shī, zhǐ yī pǐ fū ěr. ruò shǐ zhī chū wài, gèng tiān yá zhǎo, jí bù néng zhì yǐ. yuán jí yuē: bù rú xiān móu shā zhī, yǐ dìng dà shì. nǎi yǔ hòu gōng fēi pín rì yè zài táng zhǔ miàn qián yán: qín wáng zuǒ yòu jiē shān dōng zhī rén, wén hái luò yáng, jiē xīn rán ér xǐ, guān qí xīn zhì, bù fù lái yǐ. táng zhǔ guǒ xìn yǐ wèi shí, suì zhǐ qí shì, shǐ bù de xíng. yuán jí nǎi bèi dì zòu yú táng zhǔ, qǐng shā qín wáng, miǎn shēng hòu huàn. táng zhǔ yuē: bǐ yǒu dìng tiān xià zhī gōng, zuì zhuàng wèi zhe, hé yǐ wèi cí? yuán jí yuē: dàn yīng sù shā, hé yǐ wèi cí. táng zhǔ zhōng bù tīng.
卻說建成等謀曰:「秦王得土地甲兵,必為後患,留之京師,只一匹夫耳。若使之出外,更添牙爪,即不能制矣。」元吉曰:「不如先謀殺之,以定大事。」乃與後宮妃嬪日夜在唐主面前言:「秦王左右皆山東之人,聞還洛陽,皆欣然而喜,觀其心志,不復來矣。」唐主果信以為實,遂止其事,使不得行。元吉乃背地奏於唐主,請殺秦王,免生後患。唐主曰:「彼有定天下之功,罪狀未着,何以為辭?」元吉曰:「但應速殺,何以為辭。」唐主終不聽。
zǎo yǒu rén bào rù qín fǔ, qín fǔ liáo zuǒ jiē jīng huāng, bù zhī suǒ chū. fáng xuán líng wèi zhǎng sūn wú jì rì: jīn qín wáng xiōng dì xián xì yǐ chéng, yī dàn chèn jī qiè fā, qǐ wéi fǔ cháo tú dì, nǎi shí shè jì zhī yōu, cǐ shì rú hé? wú jì rì: jì yǐ shì xiè, mò ruò quàn qín wáng xíng zhōu gōng zhī shì yǐ ān jiā guó. cún wáng zhī jī, zhèng zài jīn rì. wú jì suì yǐ gào zhī qín wáng, qín wáng yuē: suī yǒu chóu dí, wú kě nài hé. zhèng zhí dù rú huì zì wài rù, qín wáng yuē: xuán líng zhòng rén quàn wǒ jǔ bīng, zǎo dìng dà wèi, rǔ yǐ wèi kě fǒu? rú huì yuē: xuán líng jīn shí zhī yán, kě cóng qí qǐng, jīn bù zǎo tú, kǒng yǒu hòu huǐ. qín wáng wén yán, chén yín bàn shǎng, hū wèi chí jìng dé rù jiàn, qín wáng yuē: rǔ lái hé yì? jìng dé yuē: shì yīn tài zǐ qí wáng qiǎn rén mì zèng jīn yín qì mǐn yī chē xiāng zèng, yù yǐ yòu yǐn jìng dé, shǐ wèi bǐ yòng, mǒu gù cí bù shòu, qí rén yǐ qù, gù lái gào zhī. qín wáng yuē: wú sù zhī gōng zhōng yì zhī shì, xīn rú shān yuè, suī jī jīn zhì dòu, yì bù néng yí rǔ zhī zhì yǐ. chéng zhī jié jìn yuē: dài wáng gǔ gōng yǔ yì jǐn yǐ, shēn hé néng jiǔ? jīn tài zǐ qí wáng yù móu dài wáng, xiān qù yǔ yì, yǐ gū dài wáng zhī shì. yòu zèn zhī jié chū wèi kāng zhōu cì shǐ, zhī jié shì sǐ bù qù, yuàn zǎo jué jì. qín wáng yuē zhòng yán suī dāng, nài wú fù zài shàng, kǒng nù jiàn zuì, shí zhāo bù xiào zhī míng. zhī jié yuē: shì bù zǎo jué, huǐ wú jí yǐ.
早有人報入秦府,秦府僚佐皆驚慌,不知所出。房玄齡謂長孫無忌日:「今秦王兄弟嫌隙已成,一旦襯機竊發,豈惟府朝塗地,乃實社稷之憂,此事如何?」無忌日:「既已事泄,莫若勸秦王行周公之事以安家國。存亡之機,正在今日。」無忌遂以告知秦王,秦王曰:「雖有仇敵,無可奈何。」正值杜如晦自外入,秦王曰:「玄齡眾人勸我舉兵,早定大位,汝以為可否?」如晦曰:「玄齡金石之言,可從其請,今不早圖,恐有後悔。」秦王聞言,沉吟半晌,忽尉遲敬德入見,秦王曰:「汝來何意?」敬德曰:「適因太子、齊王遣人密贈金銀器皿一車相贈,欲以誘引敬德,使為彼用,某固辭不受,其人已去,故來告知。」秦王曰:「吾素知公忠義之士,心如山嶽,雖積金至斗,亦不能移汝之志矣。」程知節進曰:「大王股肱羽翼盡矣,身何能久?今太子、齊王欲謀大王,先去羽翼,以孤大王之勢。又譖知節出為康州刺史,知節誓死不去,願早決計。」秦王曰;「眾言雖當,奈吾父在上,恐怒見罪,實招不孝之名。」知節曰:「事不早決,悔無及矣。」
què shuō jiàn chéng zài dōng gōng wèi yuán jí yuē: qín fǔ zhì lüè zhī shì suǒ kě dàn zhě, dú fáng xuán líng dù rú huì ěr. yuán jí yuē: rán. yú shì xiāng gòng zèn zhī yú dì, shǐ qín fǔ jiāng shì jiē chū zhèn shǒu wài jùn, wéi zhǎng sūn wú jì yǔ qí jiù gāo shì lián jiāng jūn hóu jūn jí jí wèi chí jìng dé shù rén zài fǔ, shì qín wáng xīn fù zhī jiāng, rì yè quàn qín wáng jué jì.
卻說建成在東宮謂元吉曰:「秦府智略之士所可憚者,獨房玄齡、杜如晦耳。」元吉曰:「然。」於是相共譖之於帝,使秦府將士皆出鎮守外郡,惟長孫無忌與其舅高士廉、將軍侯君集及尉遲敬德數人在府,是秦王心腹之將,日夜勸秦王決計。
qín wáng yóu yù, wèn yú lǐ jìng jí lǐ shì xūn, suǒ yán jiē tóng.
秦王猶豫,問於李靖及李世勛,所言皆同。
dāng rì zhèng zhí tū jué rù sāi, biān guān bào jí, jiàn chéng jiàn yuán jí lǐng bīng jī zhī, yuán jí nǎi qǐng wèi chí jìng dé yǔ zhī gòng xíng, yòu xī jiān qín fǔ jīng ruì yǐ yì qí jūn. lǜ gèng chéng wáng zhì mì lái gào yú qín wáng yuē: shì wén tài zǐ fēn fù qí wáng, yán qín wáng yǔ yì yǐ qù, wú néng wèi yě, rǔ ruò bīng xíng zhī cì, wú yǔ qín wáng jiàn xíng zài kūn míng chí, rǔ kě shǐ zhuàng shì lā shā zhī, wú zài qiǎn rén shuō dì, shòu wǒ yǐ guó, ér lì rǔ wèi tài dì. qín wáng wén yán dà jīng, suì jiāng cǐ yán yǐ gào zhǎng sūn wú jì, wú jì huāng jù zhòng jiāng shāng yì, qǐng qín wáng xiān shì tú zhī. qín wáng tàn yuē: gǔ ròu xiāng cán, gǔ jīn dà è, wú chéng zhī huò zài zhāo xī, yù qí qí fā, rán hòu yǐ yì tǎo zhī, bù yì kě hū? wèi chí jìng dé yuē: rén qíng shuí bù ài qí sǐ, jīn zhòng rén yǐ sǐ, qín wáng nǎi tiān shòu yě. dài wáng bù yòng jìng dé zhī yán, jìng dé jiāng cuàn shēn cǎo zé, bù néng liú jū dài wáng zuǒ yòu, jiāo shǒu shòu lù yě. wú jì yuē: bù cóng jìng dé zhī yán, wú jì yì dāng xiāng suí ér qù, bù néng fú shi dài wáng yǐ. qín wáng yuē: gōng gèng tú zhī. jìng dé yuē: dài wáng sù suǒ chù yǎng yǒng shì bā bǎi yú rén, jīn yǐ rù gōng huàn jiǎ zhí bīng, shì shì yǐ chéng, dài wáng ān dé yǐ hū? qín wáng fǎng zhī fǔ liáo, jiē yuē: yuán jí xiōng lì, zhōng bù kěn shì qí xiōng. cháng wèi hù jūn xuē shí yuē: dàn chú qín wáng, qǔ dōng gōng rú fǎn zhǎng ěr. bǐ yǔ tài zǐ móu luàn wèi chéng, yǐ yǒu qǔ tài zǐ zhī xīn, luàn xīn wú yàn, hé suǒ bù zhì. ruò shǐ èr rén dé zhì, tiān xià fēi fù táng yǒu, dài wáng nài hé xùn pǐ fū zhī jié wàng shè jì zhī jì hū?
當日正值突厥入塞,邊關報急,建成薦元吉領兵擊之,元吉乃請尉遲敬德與之共行,又悉間秦府精銳以益其軍。率更丞王晊密來告於秦王曰:「適聞太子吩咐齊王,言秦王羽翼已去,無能為也,汝若兵行之次,吾與秦王餞行在昆明池,汝可使壯士拉殺之,吾再遣人說帝,授我以國,而立汝為太弟。」秦王聞言大驚,遂將此言以告長孫無忌,無忌慌聚眾將商議,請秦王先事圖之。秦王嘆曰:「骨肉相殘,古今大惡,吾誠知禍在朝夕,欲俟其發,然後以義討之,不亦可乎?」尉遲敬德曰:「人情誰不愛其死,今眾人已死,秦王乃天授也。大王不用敬德之言,敬德將竄身草澤,不能留居大王左右,交手受戮也。」無忌曰:「不從敬德之言,無忌亦當相隨而去,不能服事大王矣。」秦王曰:「公更圖之。」敬德曰:「大王素所畜養勇士八百餘人,今已入宮擐甲執兵,事勢已成,大王安得已乎?」秦王訪之府僚,皆曰:「元吉凶戾,終不肯事其兄。嘗謂護軍薛實曰:『但除秦王,取東宮如反掌耳』。彼與太子謀亂未成,已有取太子之心,亂心無厭,何所不至。若使二人得志,天下非復唐有,大王奈何徇匹夫之節、忘社稷之計乎?」
qín wáng yóu zì chén yín, zhòng jiāng yòu yuē: dài wáng yǐ shùn wèi hé rú rén? qín wáng yuē: shèng rén yě. zhòng yuē: shǐ shùn jùn jǐng bù chū, zé wèi jǐng zhōng zhī ní, tú lǐn bù xià, zé wèi lǐn shàng zhī huī, ān néng zé bèi tiān xià, fǎ shī hòu shì hū? shì yǐ xiǎo zhàng zé shòu, dà zhàng zé zǒu, gài suǒ cún zhě dà yě. qín wáng yuē: fán shì sān sī ér xíng, wù lìng hòu huǐ. kě lìng shù shì bo qí jí xiōng. shì zhí mù liáo zhāng gōng jǐn zì wài rù jiàn, qín wáng yuē: lái dé qià hǎo, zhèng yù lìng rén qǐng rǔ bo qí jí xiōng. gōng jǐn qǔ guī tóu dì yuē: bo yǐ jué yí, jīn shì zài bù yí, shàng hé bo hū? bo ér bù jí, qǐ dé yǐ hū? qín wáng yì suì jué.
秦王猶自沉吟,眾將又曰:「大王以舜為何如人?」秦王曰:「聖人也。」眾曰:「使舜浚井不出,則為井中之泥,塗廩不下,則為廩上之灰,安能澤被天下,法施後世乎?是以小杖則受,大杖則走,蓋所存者大也。」秦王曰:「凡事三思而行,勿令後悔。可令術士卜其吉凶。」適值幕僚張公謹自外入見,秦王曰:「來得恰好,正欲令人請汝卜其吉凶。」公謹取龜投地曰:「卜以決疑,今事在不疑,尚何卜乎?卜而不吉,豈得已乎?」秦王意遂決。