strong lù shān jì kùn yán gǎo qīng strong
祿山計困顏杲卿
què shuō dí wàn dé lián rì lǐng bīng nuò zhàn, zéi bīng yì zì jiān shǒu bù chū. yán gǎo qīng huàn wàn dé yuē: gǔ rén néng qǔ shèng zhě, dà bàn jiē yīn duàn liáng zhī gù, jīn shào mǎ huí bào zéi bīng zì mǎ tóu shān yùn liáng dào zhài, wèi jiǔ yuǎn tún zhù zhī jì, yǐ dài qì dān bīng, rǔ jīn yè lǐng wǔ qiān jūn mǎ wǎng mǎ tóu shān hòu jué duàn liáng dào, zéi bīng zì luàn. wàn dé lǐng jì qù le. dāng yè chū gēng, yáo wàng mǎ tóu shān hòu yuǎn yuǎn shào zhī, guǒ jiàn wú shù liáng chē xiāng jiē ér xíng. wàn dé yǐn bīng zì shān gǔ zhōng shā chū, zéi bīng dà hǎn, jǐn qì chē ér zǒu, wàn dé biàn fēn yī bàn jūn yā sòng liáng chē, yī bàn zhuī gǎn zéi bīng. bù shàng yī lǐ zhī dì, qián miàn shān zhǎi, chē zhàng héng jié, mǎ bù kān xíng, xià mǎ bù jìn. chē zhàng liǎng xià huǒ qǐ, wàn dé děng shàng mǎ, yī huí jiù lù, shān pì zhī jiān, chē zhàng yǐ zì jié zhù, huǒ guāng bèng chū, wàn dé yǐn jūn duó lù ér zǒu. yī shēng pào xiǎng, ān shǒu zhōng zuǒ chū, hé qiān nián yòu chū, wàn dé chěng yǒng shā tiáo xuè lù, yī rén yī qí ér zǒu, rén kùn mǎ fá, zhèng féng lù shān, jiāo mǎ bù shàng shù hé, yī qiāng zhōng wàn dé zhàn mǎ, wàn dé fān ān luò mǎ, bèi bù jūn luàn dāo qí xià, nǎi sǐ yú fēi mìng.
卻說翟萬德連日領兵搦戰,賊兵亦自堅守不出。顏杲卿喚萬德曰:「古人能取勝者,大半皆因斷糧之[故]),今哨馬回報賊兵自馬頭山運糧到寨,為久遠屯住之計,以待契丹兵,汝今夜領五千軍馬往馬頭山後絕斷糧道,賊兵自亂。」萬德領計去了。當夜初更,遙望馬頭山後遠遠哨之,果見無數糧車相接而行。萬德引兵自山谷中殺出,賊兵大喊,盡棄車而走,萬德便分一半軍押送糧車,一半追趕賊兵。不上一里之地,前面山窄,車仗橫截,馬不堪行,下馬步進。車仗兩下火起,萬德等上馬,依回舊路,山僻之間,車仗已自截住,火光迸出,萬德引軍奪路而走。一聲炮響,安守忠左出,何千年右出,萬德逞勇殺條血路,一人一騎而走,人困馬乏,正逢祿山,交馬不上數合,一槍中萬德戰馬,萬德翻鞍落馬,被步軍亂刀齊下,乃死於非命。
yuán lái dí wàn dé suǒ fēn yī bàn bīng zhì bàn lù bèi shǐ sī míng jié zhù, gù jǐn jiē tóu xiáng, yú shān gǔ zhōng duó qí yì jiǎ, què lìng zéi bīng zhuāng shù, zhà zuò táng bīng qí hào, cóng xiǎo lù huí zhài. táng bīng jiàn shì běn bù rén mǎ, dà kāi zhài mén, jūn mǎ yǒng rén, fàng huǒ shā rén.
原來翟萬德所分一半兵至半路被史思明截住,故盡皆投降,於山谷中奪其衣甲,卻令賊兵裝束,詐作唐兵旗號,從小路回寨。唐兵見是本部人馬,大開寨門,軍馬涌人,放火殺人。
yán gǎo qīng dà jīng, jí shàng mǎ zǒu shí, qián miàn hé qiān nián bīng dào, bù gǎn yíng dí, shā xiàng xiǎo lù ér zǒu. qián miàn ān shǒu zhōng jūn yòu dào, gǎo qīng bù néng qián jìn, dào tuì huí mǎ tóu shān hòu. lù shān yǐn jūn shā dào, gǎo qīng sì xià wú lù, zhǐ de lè bīng yú mǎ tóu shān zhā zhù, sǐ lián shān gǔ, táng bīng dà bài, shí sǐ bā jiǔ. yuán lái cǐ shān zhǐ yǒu yī tiáo lù rén qù, sì xià wú lù, xiǎn jùn bù kě xíng. shàng miàn wéi yǒu hóng quán, zhǐ kě róng bǎi rén yǐn shuǐ, cǐ shí gǎo qīng liù qī qiān rén, rú hé yǐn? dé fū rén mǎ kě fá, lù shān jié zhù guī lù, gǎo qīng yǎng tiān tàn yuē: wú zǒu yú jué dì yǐ! shǐ guān yǒu shī tàn yún: miào suàn lù shān bù děng xián, gǎo qīng shòu kùn mǎ tóu jiān.
顏杲卿大驚,急上馬走時,前面何千年兵到,不敢迎敵,殺向小路而走。前面安守忠軍又到,杲卿不能前進,倒退回馬頭山後。祿山引軍殺到,杲卿四下無路,只得勒兵於馬頭山扎住,死連山谷,唐兵大敗,十死八九。原來此山只有一條路人去,四下無路,險峻不可行。上面惟有泓泉,只可容百人飲水,此時杲卿六七千人,如何飲?得敷人馬渴乏,祿山截住歸路,杲卿仰天嘆曰:「吾走於絕地矣!」史官有詩嘆云:妙算祿山不等閒,杲卿受困馬頭間。
yīng xióng zì shì wú rén dí, yóu shì dāng nián jiǔ lǐ shān.
英雄自是無人敵,猶似當年九里山。
féng qián jiǎ shēn èr rén yán yuē: xī hàn gěng tài shòu kùn, bài jǐng dé gān quán, jīn rì hé bù xiào zhī? yán gǎo qīng cóng zhī, zhì shān dǐng kòu quán bài ér zhù yuē: gǎo qīng jīn fèng tiān zǐ míng zhào, zhuī shā zéi bīng, bù qī wù xiàn yú cǐ, jūn shì kě fá, quē shuǐ chōng fù, ruò méng huáng tiān chuí yòu, shén míng jiàn chá, lián cǐ liù qī qiān rén xìng mìng, wàng cì gān quán wèi yǐn.
馮虔、賈深二人言曰:「昔漢耿泰受困,拜井得甘泉,今日何不效之?」顏杲卿從之,至山頂扣泉拜而祝曰:「杲卿今奉天子明詔,追殺賊兵,不期誤陷於此,軍士渴乏,缺水充腹,若蒙皇天垂佑,神明鑑察,憐此六七千人性命,望賜甘泉為飲。
ruò gǎo qīng mìng hé rú cǐ, gān quán kū jié, mǒu dāng zì wěn yú cǐ yǐ. zhù bà xū yú, gān quán yǒng chū, qǔ zhī bù jié, yīn cǐ gè gè bù sǐ.
若杲卿命合如此,甘泉枯竭,某當自刎於此矣。祝罷須臾,甘泉湧出,取之不竭,因此各個不死。
què shuō lù shān zài shān xià sì miàn wéi dìng, xún wèn tǔ rén, tǔ rén shuō cǐ shān shàng zhǐ yǒu yī quán, kě róng bǎi rén yǐn shuǐ, duō zé bù fū. lù shān xǐ yuē: táng cháo hé xiū, wú qín gǎo qīng bì yǐ.
卻說祿山在山下四面圍定,尋問土人,土人說此山上只有一泉,可容百人飲水,多則不敷。祿山喜曰:「唐朝合休,吾擒杲卿必矣。」
què shuō cuī ān shí tīng zhī yán gǎo qīng bèi kùn yú mǎ tóu shān, biàn yù jiāng bīng jiù zhī, zhāng tōng yōu yuē: jīn lù shān huì hé qì dān, shí yù xiān qǔ hé nán, jí mù qì dān zhī bīng yǐ dào, ruò chè bīng qù, qì dān chéng xū yǐ duàn qí hòu, wèi huò fēi xiǎo, bù ruò zhà jiàng, cǐ jì jí miào. mǒu yǐn wǔ qiān rén mǎ jìng dào qì dān zhài zhà jiàng. cuī ān shí cóng zhī, suí jí biàn xíng. xiān shǐ rén bào zhī qì dān zhǔ sī lì, shì shí sī lì zhào zhāng tōng yōu jiě jiǎ ér rù, tōng yōu qì ér yán yuē: jīn cuī ān shí děng wàng zì zūn dà, cháng yǒu shā hài zhī xīn, gù lái tóu xiáng yú dài wáng, gòng fú dōng píng jùn wáng. sī lì yuē: nǐ lái tóu xiáng, yǒu hé gōng láo? tōng yōu yuē: ān shí suǒ lǐng jūn mǎ xū shí zhī shì, mǒu yǐ zhī zhī, zhǐ jīn yè yǐn xiāo lóng lǐ bào èr jiāng jūn yǐn wǔ qiān rén mǎ, qíng yuàn qián qù jié zhài, biàn shì gōng láo.
卻說崔安石聽知顏杲卿被困於馬頭山,便欲將兵救之,張通幽曰:「今祿山會合契丹,實欲先取河南,即目契丹之兵已到,若撤兵去,契丹乘虛以斷其後,為禍非小,不若詐降,此計極妙。某引五千人馬徑到契丹寨詐降。」崔安石從之,隨即便行。先使人報知契丹主思力,是時思力召張通幽解甲而入,通幽泣而言曰:「今崔安石等妄自尊大,常有殺害之心,故來投降於大王,共扶東平郡王。」思力曰:「你來投降,有何功勞?」通幽曰:「安石所領軍馬虛實之事,某已知之,只今夜引蕭龍、李豹二將軍引五千人馬,情願前去劫寨,便是功勞。
rú dào táng zhài, zì yǒu nèi yīng. sī lì dà xǐ, biàn jiào xiāo lóng lǐ bào èr jiāng wèi xiān fēng, yǐn jūn tóng zhāng tōng yōu qián qù. xiāo lóng lǐ bào jiào tōng yōu bīng zài hòu, biàn zì xíng chéng.
如到唐寨,自有內應。」思力大喜,便叫蕭龍、李豹二將為先鋒,引軍同張通幽前去。蕭龍、李豹叫通幽兵在後,便自行程。
shì yè èr gēng, qián jūn jìng bēn táng zhài, tōng yōu dào mén shǒu, dà jiào kāi mén, zhǐ jiàn zhài mén dà kāi, tōng yōu yī qí mǎ xiān rù, xiāo lóng lǐ bào èr qí qiǎng rù zhài zhōng zhī shí, zhǐ tīng dé yī shēng jiào kǔ, lián rén hé mǎ dōu xiàn rù kēng zhōng, bèi hòu rén mǎ dōu xiàn yú kēng nèi, sǐ zhě wú shù.
是夜二更,前軍逕奔唐寨,通幽到門首,大叫開門,只見寨門大開,通幽一騎馬先入,蕭龍、李豹二騎搶入寨中之時,只聽得一聲叫苦,連人和馬都陷入坑中,背後人馬都陷於坑內,死者無數。
què shuō zhāng tōng yōu zì hòu zhài shā lái, cuī ān shí bīng liǎng xià qí chū, qì dān wǔ qiān zhī bīng duō yǒu jiàng zhě, xiāo lóng lǐ bào zì wěn ér sǐ. suì yǐn de shèng zhī bīng, què bàn zuò qì dān zhī bīng, jìng lái zhài zhōng. sī lì dài wáng zhī dào zì de bīng huí, zǒu chū zhàng lái, què bèi táng bīng qín zhī, zhuō lái zhài zhōng jiàn cuī ān shí. ān shí xià jiē, qīn jiě qí fù, yǐ hǎo yán wèi xù, shuō cháo tíng duō zhī dài wáng zhōng yì, hé gù shùn zéi rén yě. sī lì huáng kǒng fú dì, ān shí yuē: wáng kě zhāo ān běn bù rén mǎ, bīng yǐ zhāo zhì, zhòng jiā shǎng cì, sǐ zhě jǐn mái le. sī lì yuē: jīn mǒu yuàn wèi xiān fēng, kě qín lù shān.
卻說張通幽自後寨殺來,崔安石兵兩下齊出,契丹五千之兵多有降者,蕭龍、李豹自刎而死。遂引得勝之兵,卻扮作契丹之兵,徑來寨中。思力大王只道自的兵回,走出帳來,卻被唐兵擒之,捉來寨中見崔安石。安石下階,親解其縛,以好言慰恤,說朝廷多知大王忠義,何故順賊人也。思力惶恐伏地,安石曰:「王可招安本部人馬,兵已招至,重加賞賜,死者盡埋了。」思力曰:「今某願為先鋒,可擒祿山。」
ān shí dà xǐ, biàn lìng qì dān bīng wèi xiān fēng, táng bīng duàn hòu, tóu mǎ tóu shān lái.
安石大喜,便令契丹兵為先鋒,唐兵斷後,投馬頭山來。
shì yè sān gēng dào zéi zhài, shǐ rén bào zhī qì dān lǐng bīng dào, lù shān dà xǐ rì: táng shì hé xiū, gǎo qīng kě qín yǐ. jiào qǐng sī lì dài wáng rù zhài, lù shān zhèng yù wèn zhī, sī lì yǐn bīng shā jiāng qǐ lái, lù shān dà jīng, jí qiè chuán bù dé hào lìng, fēi mǎ wàng xī biàn zǒu.
是夜三更到賊寨,使人報知契丹領兵到,祿山大喜日:「唐室合休,杲卿可擒矣。」叫請思力大王入寨,祿山正欲問之,思力引兵殺將起來,祿山大驚,急切傳不得號令,飛馬望西便走。
fān bīng táng jiāng yī qí dà jìn, shā dé zéi bīng sì fēn wǔ liè, gè zì táo shēng, jiē xún guī lù.
番兵、唐將一齊大進,殺得賊兵四分五裂,各自逃生,皆尋歸路。
què shuō lù chū shǒu wú jūn qì, yāo jiān zhǐ cún dé fù gōng jiàn, zǒu dé huāng sù, jiàn yòu luò le, zhǐ shèng dé kōng hú. lù shān wàng shān gǔ zhōng ér zǒu, bèi hòu yǐn jūn gǎn lái, cuī ān shí jiàn lù shān shǒu wǔ jūn qì, fēi mǎ tǐng qiāng gǎn lái, kàn kàn gǎn shàng, lù shān xū qǔ gōng, zhuāi mǎn shù fān, ān shí lián duǒ zhī, jiān jiàn wú jiàn dào, biàn zhī lù shān yǒu gōng wú jiàn, què nǎi dài zhù qiāng, niān gōng dā jiàn shè zhī. lù shān tīng dé bèi hòu gōng xián xiǎng jí, shǎn mǎ huí shēn, jiàn rú fēi dào, lù shān yǐ shǒu yī jiē, jiē jiàn zài shǒu, què jiāng dā shàng gōng xián, biàn shè ān shí. gǎn jìn wàng miàn mén shàng jǐn lì shè zhī, ān shí cuò shǒu bù jí, yīng xián luò mǎ. lù shān huí yī jiàn shè ān shí xià mǎ, yù huí xún qí shǒu jí, táng bīng suí hòu dà zhì, lù shān shǒu wú cùn tiě, bù gǎn xiāng shā ér tuì. táng bīng jiù ān shí qù le, bù lái gǎn lù shān.
卻說祿出手無軍器,腰間只存得副弓箭,走得慌速,箭又落了,只剩得空壺。祿山望山谷中而走,背後引軍趕來,崔安石見祿山手五軍器,飛馬挺槍趕來,看看趕上,祿山虛取弓,拽滿數番,安石連躲之,間見無箭到,便知祿山有弓無箭,卻乃帶住槍,拈弓搭箭射之。祿山聽得背後弓弦響急,閃馬回身,箭如飛到,祿山以手一接,接箭在手,卻將搭上弓弦,便射安石。趕近望面門上盡力射之,安石措手不及,應弦落馬。祿山回一箭射安石下馬,欲回尋其首級,唐兵隨後大至,祿山手無寸鐵,不敢相殺而退。唐兵救安石去了,不來趕祿山。
què shuō cuī ān shí dào zhài zhōng, bá qù jiàn, xuè liú bù zhǐ ér sǐ. yán gǎo qīng xià shān zhuī shā zéi bīng, zhí zhì bàn tú ér fǎn.
卻說崔安石到寨中,拔去箭,血流不止而死。顏杲卿下山追殺賊兵,直至半途而返。
què shuō lù shān zhé le yī zhèn rén mǎ, yú lù shōu shí zhòng bīng, shǐ sī míng hé qiān nián ān shǒu zhōng jiē zhì, gòng shuō qián shì. lù shān yuē: suī rán bīng bài yī zhèn, què shā le cuī ān shí dí wàn dé, zhé le táng bīng yī bì, cǐ yí lù bīng zàn zì tíng zhǐ. suì yǐn bīng zhí zhì luò yáng. yuán lái luò yáng jiāng shì shǒu yù wú cè, yī wén lù shān bīng zhì, wàng fēng guī fù, suì bèi lù shān lǔ zhī, nǎi zì chēng dà yàn huáng dì, gǎi yuán shèng wǔ.
卻說祿山折了一陣人馬,於路收拾眾兵,史思明、何千年、安守忠皆至,共說前事。祿山曰:「雖然兵敗一陣,卻殺了崔安石、翟萬德,折了唐兵一臂,此一路兵暫自停止。」遂引兵直至洛陽。原來洛陽將士守御無策,一聞祿山兵至,望風歸附,遂被祿山擄之,乃自稱大燕皇帝,改元聖武。
què shuō yán gǎo qīng qǐ bīng fāng cái bā rì, shǒu bèi wèi wán, zéi jiāng shǐ sī míng cài xī dé yǐn bīng jiē zhì chéng xià, gǎo qīng gào jí yú wáng chéng yè, chéng yè yù qiè qí gōng, lì yú chéng xiàn, suì yōng bīng bù jiù. gǎo qīng zhòu yè jù zhàn, liáng jǐn shǐ jié, sì miàn gōng dǎ, qí chéng suì xiàn. zéi zòng bīng shā wàn yú rén, zhí gǎo qīng jí yuán lǚ qiān děng yā sòng luò yáng. lù shān shù zhī yuē: rǔ zì fàn yáng hù cáo, wǒ zòu rǔ wèi pàn guān, bù shù nián chāo zhì tài shǒu, hé fù yú rǔ, ér zuò fǎn xié? gǎo qīng wén yán, chēn mù mà yuē: rǔ běn yíng zhōu mù yáng jié nú, tiān zǐ zhuó rǔ wèi sān dào jié dù shǐ, ēn xìng wú bǐ, hé fù yú rǔ ér fǎn? wǒ shì wèi táng chén, lù wèi jiē táng cháo suǒ cì, suī wèi rǔ suǒ zòu, qǐ cóng rǔ fǎn xié? wǒ jīn wèi guó tǎo zéi, hèn bù zhǎn rǔ, hé wèi fǎn xié? zhè sāo jié gǒu hé bù sù shā wǒ! lù shān dà nù, hè lìng wǔ shì jiāng gǎo qīng bìng yuán lǚ qiān děng fù yú zhōng qiáo zhī zhù guǎ zhī. èr rén zhì sǐ, mà bù jué kǒu. yán shì sǐ zhě sān shí yú rén. jìng xuān dú shǐ zhì cǐ, yǒu shī wèi zhèng yún: kān tàn yán gōng zhì wèi chóu, chū shī bù liào dí rén móu.
卻說顏杲卿起兵方才八日,守備未完,賊將史思明、蔡希德引兵皆至城下,杲卿告急於王承業,承業欲竊其功,利於城陷,遂擁兵不救。杲卿晝夜拒戰,糧盡矢竭,四面攻打,其城遂陷。賊縱兵殺萬餘人,執杲卿及袁履謙等押送洛陽。祿山數之曰:「汝自范陽戶曹,我奏汝為判官,不數年超至太守,何負於汝,而作反邪?」杲卿聞言,嗔目罵曰:「汝本營州牧羊羯奴,天子擢汝為三道節度使,恩幸無比,何負於汝而反?我世為唐臣,祿位皆唐朝所賜,雖為汝所奏,豈從汝反邪?我今為國討賊,恨不斬汝,何為反邪?這臊羯狗何不速殺我!」祿山大怒,喝令武士將杲卿並袁履謙等縛於中橋之柱剮之。二人至死,罵不絕口。顏氏死者三十餘人。靜軒讀史至此,有詩為證云:堪嘆顏公志未酬,出師不料敵人謀。
cháng shān chǐ dì suī huī fù, sǔn jiāng shāng bīng yī dàn xiū.
常山尺地雖恢復,損將傷兵一旦休。
sī míng jì kè cháng shān, yǐn bīng jī zhū jùn zhī bù cóng zhě, yú shì yè jùn guǎng píng jù lù shàng gǔ bó líng wén ān xìn dōu děng jùn fù wèi zéi shǒu. shì shí zhū jùn lián cì fā biǎo gào jí, xuán zōng shēng diàn, jìn chén zòu zhī, dì nǎi xuān dà jiāng jūn guō zi yí rù cháo shāng yì. dì yuē: hé běi jùn chén gè shàng biǎo wén, zòu yán ān lù shān jiàn chēng dì hào, zhàn jù luò yáng, jīn qiǎn shǐ sī míng zhū zéi jìn tú ráo yáng, zhǐ huī gè chù, diào liàn jūn mǎ, xiàn le cháng shān, yán gǎo qīng yǐ sǐ, fù xiàn jiǔ jùn, qīng yǒu hé cè kě tuì? zi yí yuē: lù shān wèi luàn, xuǎn jiè zhī jí yě, hé zú jiè yì. chén dé yī dà jiāng, yǒng guān sān jūn, lì dí wàn fū, shǐ liù shí jīn tóng dāo, qí qiān lǐ huá liú mǎ, kāi liǎng shí tiě tāi gōng, cáng sān gè liú xīng chuí, lín dí zé bǎi fā bǎi zhòng. tài yuán rén yě, xìng lǐ míng guāng bì. chén qǐ bǎo cǐ rén wèi xiān fēng, chén qīn tǒng sān jūn, bì yào shēng qín lù shān. dì dà xǐ, biàn xuān lǐ guāng bì miàn jūn. zhì diàn xià bài bì, xuān shàng diàn shì zhī, qí rén shēn zhǎng bā chǐ, huáng qíng hēi miàn, yuán bì láng xíng. dì cì yǐ jīn jiǎ jǐn páo, jiā wèi jié dù shǐ qián bù dà xiān fēng, yú shì gòng zi yí cí dì, yǐn dà jūn shí wǔ wàn huì hé zhōu jùn, fēn dào shǒu bǎ. zi yí jìn qǔ dōng jīng, guāng bì fēn bīng xiān chū jǐng xíng lái dìng hé běi. wèi zhī shèng fù rú hé?
思明既克常山,引兵擊諸郡之不從者,於是鄴郡、廣平、鉅鹿、上谷、博陵、文安、信都等郡復為賊守。是時諸郡連次發表告急,玄宗升殿,近臣奏知,帝乃宣大將軍郭子儀入朝商議。帝曰:「河北郡臣各上表文,奏言安祿山僭稱帝號,占據洛陽,今遣史思明諸賊進圖饒陽,指揮各處,調練軍馬,陷了常山,顏杲卿已死,復陷九郡,卿有何策可退?」子儀曰:「祿山為亂,癬疥之疾也,何足介意。臣得一大將,勇冠三軍,力敵萬夫,使六十斤銅刀,騎千里驊騮馬,開兩石鐵胎弓,藏三個流星錘,臨敵則百發百中。太原人也,姓李名光弼。臣乞保此人為先鋒,臣親統三軍,必要生擒祿山。」帝大喜,便宣李光弼面君。至殿下拜畢,宣上殿視之,其人身長八尺,黃晴黑面,猿臂狼形。帝賜以金甲錦袍,加為節度使、前部大先鋒,於是共子儀辭帝,引大軍十五萬會合州郡,分道守把。子儀進取東京,光弼分兵先出井陘來定河北。未知勝負如何?