strong sān yì fāng dāng jiǎn shòu yān zā èr xián zhuāng mài mǎ shí háo jié strong
三义坊当锏受腌臢 二贤庄卖马识豪杰
cí yuē:
词曰:
pìn mǔ lí huáng, qū qū qǐ shì yīng xióng xiāng? méi gè sūn yáng, jùn gǔ shuí xiāng shǎng? fú lì bēi míng, qì tǔ qīng yún yàng. duō chóu chàng, yán chē zhí zhú, tài háng dào shàng.
牝牡骊黄,区区岂是英雄相?没个孙阳,骏骨谁相赏?伏枥悲鸣,气吐青云漾。多惆怅,盐车踯躅,太行道上。
diào jì" diǎn jiàng chún"
调寄“点绛唇”
bǎo dāo suī lì, bù dòng wén shì zhī xīn. jùn mǎ suī liáng, bù zhōng nóng fū zhī yòng. yīng xióng suī yǒu xiān tiān jiē dì shǒu duàn. nà gè shí tā zhòng tā? hái yào xī luò tā. nà liǎng gè shào nián yǔ wáng xiǎo èr gǒng shǒu, jiù wèn dào:" zhè wèi jiù shì qín yé me?" xiǎo èr dào:" zhèng shì." èr rén dào:" qín dà gē qǐng le." shū bǎo bù zhī qí gù, dào táng qián xù yī. èr rén shàng zuò. shū bǎo zhǔ xí xiāng péi. wáng xiǎo èr kàn sān bēi chá lái. chá bà, shū bǎo kāi yán dào:" èr xiōng yǒu hé jiàn jiào?" èr rén dá dào:" xiǎo de men yě zài běn zhōu dāng gè xiǎo chāi shǐ. wén qín xiōng shì gè fāng jiā, tè lái shuō fēn shàng." shū bǎo dào:" yǒu shèn jiàn jiào?" èr rén dào:" zhè wáng xiǎo èr zài chǎng yá mén qián kāi fàn diàn duō nián, dào yě fù gè zhōng hòu zhī míng. bù zhī zěn me qiān rì zhī zhǎng, yī rì zhī duǎn, dé zuì yú qín xiōng? shuō réng rán guài tā, xiǎo de men tè lái péi zuì." shū bǎo dào:" bìng méi yǒu zhè huà, zhè què cóng hé ér lái?" èr rén dào:" dōu shuō xiōng guài tā, yǒu xiē diàn zhàng bù kěn hái tā. ruò guǒ rán guài tā, suǒ xìng hái le tā yín zi bǎi bù tā yī chǎng, què shì bù nán de. ruò bù hái tā yín zi, shǐ xiǎo rén dé yǐ jiè kǒu." shū bǎo hé děng nán zǐ, shòu tā diān bǒ, zǎo zhī shì wáng xiǎo èr yāng lái, huì shuō huà de qiáo rén le." wǒ zhǐ bǎ zhí yán xiāng gào èr xiōng: wǒ bìng bù guài tā fū fù, zhǐ yīn wǒ náng tuó qìng kōng, yǒu xiē pán fèi yín liǎng, zài yí gè fán péng yǒu shēn biān. tā wǎng zé zhōu tóu wén, zhī zài zǎo wǎn lái, suàn hái tā diàn zhàng." èr rén dào:" xiōng shān dōng péng yǒu, dà dǐ rèn xìng de duō. děng jiàn nà gè péng yǒu, yě yào chī bǎo le fàn, cái hǎo děng de jiào tā kāi fàn diàn de yě nán fú shi. ruò yào zhào jiù guǎn gù, běn qián bù fū ruò jiǎn màn le xiōng, jiù shuō kāi fàn diàn de yán liáng, yàn cháng xǐ xīn. kè rén rú hǔ jū shān, chuán jiāng chū qù, guǐ yě méi de shàng mén, fàn diàn dōu kāi bù chéng le. cháng yán dào:' qiú rén bù rú qiú jǐ.' jiǎ ruò fán péng yǒu yī nián bù lái, yě děng yī nián bù chéng? xiōng běn yá mén, bú jiàn sǐ huí yě yào zhuō bǐ, zhái shàng miǎn bù dé jīng tiān dòng dì. fán shì yào zì jǐ huó biàn." shū bǎo rú jiǔ zuì fāng xǐng, duì èr rén dào:" chéng xiōng zhǐ jiào, wǒ yě bù děng nà fán péng yǒu lái le. yǒu liǎng gēn jīn zhuāng jiǎn, jiāng tā mài le suàn hái diàn zhàng yú xià de zuò huí xiāng lù fèi." èr rén jiào wáng xiǎo èr dào:" xiǎo èr gē, qín yé bìng bù guài nǐ. dào yào bǎ jīn zhuāng jiǎn mài le, hái nǐ fàn qián. nǐ xū zhào jiù fú shì." yě bù tōng xìng míng, jǔ shǒu zuò bié ér qù. hǎo sì:
宝刀虽利,不动文士之心。骏马虽良,不中农夫之用。英雄虽有掀天揭地手段。那个识他、重他?还要奚落他。那两个少年与王小二拱手,就问道:“这位就是秦爷么?”小二道:“正是。”二人道:“秦大哥请了。”叔宝不知其故,到堂前叙揖。二人上坐。叔宝主席相陪。王小二看三杯茶来。茶罢,叔宝开言道:“二兄有何见教?”二人答道:“小的们也在本州当个小差使。闻秦兄是个方家,特来说分上。”叔宝道:“有甚见教?”二人道:“这王小二在敞衙门前开饭店多年,倒也负个忠厚之名。不知怎么千日之长,一日之短,得罪于秦兄?说仍然怪他,小的们特来陪罪。”叔宝道:“并没有这话,这却从何而来?”二人道:“都说兄怪他,有些店帐不肯还他。若果然怪他,索性还了他银子;摆布他一场,却是不难的。若不还他银子,使小人得以借口。”叔宝何等男子,受他颠簸,早知是王小二央来,会说话的乔人了。“我只把直言相告二兄:我并不怪他夫妇,只因我囊橐罄空,有些盘费银两,在一个樊朋友身边。他往泽州投文,只在早晚来,算还他店帐。”二人道:“兄山东朋友,大抵任性的多。等见那个朋友,也要吃饱了饭,才好等得;叫他开饭店的也难服事。若要照旧管顾,本钱不敷;若简慢了兄,就说开饭店的炎凉,厌常喜新。客人如虎居山,传将出去,鬼也没得上门,饭店都开不成了。常言道:‘求人不如求己。’假若樊朋友一年不来,也等一年不成?兄本衙门,不见死回也要捉比,宅上免不得惊天动地。凡事要自己活变。”叔宝如酒醉方醒,对二人道:“承兄指教,我也不等那樊朋友来了。有两根金装锏,将他卖了算还店帐;余下的做回乡路费。”二人叫王小二道:“小二哥,秦爷并不怪你。倒要把金装锏卖了,还你饭钱。你须照旧伏侍。”也不通姓名,举手作别而去。好似:
zài lóng qú yù néng diào shé, qù shuǐ jiāo lóng wèi dé fēi.
在笼鸜鹆能调舌,去水蛟龙未得飞。
shū bǎo dào hòu biān shōu shí jīn zhuāng jiǎn. wáng xiǎo èr hū qǐ jiān xīn:" zhè gè xìng qín de jiān zhà, dào yǒu liǎng gēn shén me jīn zhuāng jiǎn, bù kěn zǎo mài, zhí děng wǒ yāng rén shuō xǔ duō xián huà, fāng cái chū shǒu. bú yào jiào tā mài, kǒng bié rén tǎo le pián yí qù. wǒ hōng tā dāng zài lù zhōu, suàn hái wǒ yín zi, dǎ fā tā qǐ shēn jiā xiē lì qián ér, shú jiāng chū lái. bō jīn zi dǎ shǒu shì, yǔ lǎo pó dài jiāng qǐ lái. duō de jīn yú, shèng xià ná qù duì yú rén, fū qī fā jī, dōu zài zhè jīn zhuāng jiǎn shàng le." xiào róng mǎn miàn, zǒu dào hòu biān lái.
叔宝到后边收拾金装锏。王小二忽起奸心:“这个姓秦的奸诈,到有两根什么金装锏,不肯早卖,直等我央人说许多闲话,方才出手。不要叫他卖,恐别人讨了便宜去。我哄他当在潞州,算还我银子,打发他起身;加些利钱儿,赎将出来。剥金子打首饰,与老婆带将起来。多的金于,剩下拿去兑与人,夫妻发迹,都在这金装锏上了。”笑容满面,走到后边来。
shū bǎo zuò zài cǎo pù shàng, jiāng liǎng tiáo jiǎn héng zài zì jǐ xī shàng, shàng miàn yǒu xiē tóng qīng le. tā zhè jiǎn yuán bú shì chún jīn de, yuán shì shú tóng liú jīn zài shàng miàn. cóng zǔ qín xù chuán fù qín yí, chuán dào tā yǐ jīng sān shì le. guà zài ān páng, nà jiǎn léng shàng de jīn dōu mó qù le, zhǐ shì cáo āo lǐ yǒu xiē jīn qì. fàng zài cǎo pù shàng, dì shī fā le tóng qīng. shū bǎo zì jué méi yǒu kàn xiàng, zhǐ de ná yī bǎ ráng cǎo, jiāng tóng qīng cā qù yào mù zhēng guāng. wáng xiǎo èr zhī dào shàng biān yǒu duō shǎo jīn zi, méng zhuó yǎn dào:" qín yé, zhè gè jiǎn bú yào mài." shū bǎo dào:" wèi hé bú yào mài?" xiǎo èr dào:" wǒ zhè lù zhōu yǒu gè lóng mào hào dàng pù, zhuān dāng rén shén me duǎn jiǎo huò. qín yé jiāng zhè jiǎn dǐ dāng jǐ liǎng yín zi, mǎi xiē chái mǐ, jiāng gāo jiù dī, wǒ fú shì nǐ lǎo rén jiā. dài píng yáng fǔ fán yé lái dào, jiā xiē lì qián, shú qù jiù shì le." shū bǎo yě shě bù dé liǎng tiáo jīn jiǎn mài yǔ tā rén, qíng yuàn qù dāng, huí dá xiǎo èr dào:" nǐ de suǒ jiàn, zhèng hé wǒ yì, tóng qù dāng le bà!"
叔宝坐在草铺上,将两条锏横在自己膝上,上面有些铜青了。他这锏原不是纯金的,原是熟铜流金在上面。从祖秦旭传父秦彝,传到他已经三世了。挂在鞍旁,那锏楞上的金都磨去了,只是槽凹里有些金气。放在草铺上,地湿发了铜青。叔宝自觉没有看相,只得拿一把穰草,将铜青擦去;耀目争光。王小二只道上边有多少金子,朦着眼道:“秦爷,这个锏不要卖。”叔宝道:“为何不要卖?”小二道:“我这潞州有个隆茂号当铺,专当人什么短脚货。秦爷将这锏抵当几两银子,买些柴米,将高就低,我伏事你老人家。待平阳府樊爷来到,加些利钱,赎去就是了。”叔宝也舍不得两条金锏卖与他人,情愿去当,回答小二道:“你的所见,正合我意,同去当了罢!”
tóng wáng xiǎo èr zǒu dào sān yì fāng yí gè dà xìng rén jiā, mén páng hēi zhí líng nèi, mén guà" lóng mào hào dāng" zì pái. jìng zǒu jìn qù, jiāng jiǎn zài guì shàng yī fàng, fàng dé zhòng le xiē, zhǔ rén jiù yǒu xiē hèn xián zhī yì." ya! bú yào dǎ huài le wǒ de guì zhuō!" shū bǎo dào:" yào dāng yín zi." zhǔ rén dào:" zhè yàng dōng xī, zhǐ hǎo suàn fèi tóng." shū bǎo dào:" shì wǒ yòng de bīng qì, zěn me jiào zuò fèi tóng ne?" zhǔ rén dào:" nǐ biàn ná dé tā dòng, jiào zuò bīng qì. wǒ men dāng jiǔ le, méi yòng tā chǔ, zhǐ hǎo róng zuò jiā huo mài, què bú shì fèi tóng?" shū bǎo dào:" jiù shì fèi tóng bà le." ná dà chēng lái chēng jīn liǎng, nà liǎng gēn jiǎn zhòng yī bǎi èr shí bā jīn. zhǔ rén dào:" péng yǒu, hái yào chú xiē shé hào." shū bǎo dào:" shàng miàn jīn zi yě bù suàn, yǒu shén me shé hào?" zhǔ rén dào:" bù guò shì jīn zi de guāng jǐng, nà lǐ zuò dé zhàng! kuàng qiě nà liǎng gè bǎ zǐ, suàn bù dé tóng jià, huà tóng shí jiù shāo chéng huī le. rú jīn shì tiě lì mù de, chén zhòng." shū bǎo què kāng kǎi dào:" bǎ nà bā jīn líng tóu chú qù, zuò yī bǎi èr shí jīn shí shù." zhǔ rén dào:" zhè shì lù zhōu chū chǎn de qù chù, hǎo tóng dāng jià shì sì fēn yī jīn, gāi wǔ liǎng duǎn èr qián, duō yī fēn yě bù dàng." shū bǎo suàn sì wǔ liǎng yín zi, jǐ rì yòu chī zài dù lǐ, yòu bù dé huí xiāng, réng rán ná huí qù. xiǎo èr yǐ yǒu xiē bù yuè zhī sè. shū bǎo huí diàn, zuò zài fáng zhōng nà mèn.
同王小二走到三义坊一个大姓人家,门旁黑直棂内,门挂“隆茂号当”字牌。径走进去,将锏在柜上一放,放得重了些,主人就有些恨嫌之意。“呀!不要打坏了我的柜桌!”叔宝道:“要当银子。”主人道:“这样东西,只好算废铜。”叔宝道:“是我用的兵器,怎么叫做废铜呢?”主人道:“你便拿得他动,叫做兵器。我们当久了,没用他处,只好熔做家伙卖,却不是废铜?”叔宝道:“就是废铜罢了。”拿大称来称斤两,那两根锏重一百二十八斤。主人道:“朋友,还要除些折耗。”叔宝道:“上面金子也不算,有什么折耗?”主人道:“不过是金子的光景,那里作得帐!况且那两个靶子,算不得铜价,化铜时就烧成灰了。如今是铁枥木的,沉重。”叔宝却慷慨道:“把那八斤零头除去,作一百二十斤实数。”主人道:“这是潞州出产的去处,好铜当价是四分一斤,该五两短二钱,多一分也不当。”叔宝算四五两银子,几日又吃在肚里,又不得回乡,仍然拿回去。小二已有些不悦之色。叔宝回店,坐在房中纳闷。
jǔ shì jǐn ròu yǎn, shuí néng bié qí zhēn? suǒ yǐ yīng xióng shì, lù lù duō yān lùn.
举世尽肉眼,谁能别奇珍?所以英雄士,碌碌多湮论。
wáng xiǎo èr jiù shì bī mìng yì bān, yòu zǒu jiāng jìn lái, xiàng shū bǎo dào:" nǐ lǎo rén jiā zài xún xiē shén me zhí qián de dōng xī dāng bà!" shū bǎo dào:" xiǎo èr gē, nǐ hǎo dāi! wǒ gōng mén zhōng dào lù, chú le suí shēn bīng qì, nán dào dài shén me jīn bǎo wán wù bù chéng?" xiǎo èr dào:" gù bù de nǐ lǎo rén jiā." shū bǎo dào:" wǒ qí zhè pǐ huáng biāo mǎ, kě yǒu rén yào?" xiǎo èr dào:" qín yé zài wǒ jiā zhù yǒu hǎo jǐ shí, zài bù céng shuō zhè jù shuō shén me jīn zhuāng jiǎn, wǒ zhè lù zhōu rén, zhēn jīn le hái rèn zuò jiǎ de, nà xiǎo de yǒu yòng de bīng qì! ruò shuō qǐ mǎ lái, wǒ men zhè lǐ shì hàn dì, ruò dà ruò xiǎo rén jiā, dōu yǒu jiǎo lì. wǒ kàn qín yé zhè pǐ huáng biāo, dào yǒu jǐ bù hǎo zǒu, ruò shì kěn mài, zǎo xiān huí jiā, gōng shì dōu wán le." shū bǎo dào:" zhè shì jiù yǒu yín zi de?" xiǎo èr dào:" mǎ chū mén jiù yǒu yín zi jìn mén." shū bǎo dào:" zhè lǐ de mǎ shì, zài zěn me suǒ zài?" xiǎo èr dào:" jiù zài xī mén lǐ dà jiē shàng." shū bǎo dào:" shén me shí hòu qù?" xiǎo èr dào:" wǔ gēng shí kāi shì, tiān míng jiù sàn shì le." xiǎo èr jiào qī zǐ shōu shí wǎn fàn yǔ qín yé chī le, míng rì wǔ gēng tiān, yào qù mài mǎ.
王小二就是逼命一般,又走将进来,向叔宝道:“你老人家再寻些什么值钱的东西当罢!”叔宝道:“小二哥,你好呆!我公门中道路,除了随身兵器,难道带什么金宝玩物不成?”小二道:“顾不的你老人家。”叔宝道:“我骑这匹黄骠马,可有人要?”小二道:“秦爷在我家住有好几时,再不曾说这句;说什么金装锏,我这潞州人,真金了还认做假的,那晓得有用的兵器!若说起马来,我们这里是旱地,若大若小人家,都有脚力。我看秦爷这匹黄骠,倒有几步好走,若是肯卖,早先回家,公事都完了。”叔宝道:“这是就有银子的?”小二道:“马出门就有银子进门。”叔宝道:“这里的马市,在怎么所在?”小二道:“就在西门里大街上。”叔宝道:“什么时候去?”小二道:“五更时开市,天明就散市了。”小二叫妻子收拾晚饭与秦爷吃了,明日五更天,要去卖马。
shū bǎo zhè yī yè hǎo nán guò, shēng pà cuò guò le mǎ shì, yòu shì yī rì, rú zuò zhēn zhān. pàn dào jiāo wǔ gēng shí hòu qǐ lái, jiāng xiē lěng tāng xǐ le liǎn, shū le tóu. xiǎo èr zhǎng dēng qiān mǎ chū cáo. shū bǎo jiāng mǎ yī kàn, jiào shēng āi ya dào:" mǎ dōu è huài zài zhè lǐ le!" rén bèi tā yán liáng dào zhè děng tián dì, nà gè mǎ yī fà kě zhī liǎo. zì cóng suàn zhàng zhī hòu, bú yào shuō xì liào, lián cū liào yě méi yǒu de yǔ tā chī le, è dé nà mǎ zài cáo tóu sī hǎn. fù rén xīn cí, yòu bú huì zhá cǎo, mán le zhàng fū, tōu liǎng shù cháng tóu cǎo, diū zài cáo lǐ, píng nà mǎ chī yě de, bù chī yě de. bǎ yī pǐ qiān lǐ shén jū, nòng dé tí chuān bí bǎi, dù dà máo zhǎng. shū bǎo gǎn nù ér bù gǎn yán. yào shuō è huài le wǒ de mǎ, kǒng nà xiǎo rén bù zhī gāo dī, jiù dào lián rén yě méi yǒu de chī, nà zài mǎ hū? zhǐ de jiē chě lǒng tóu, qiān mǎ wài zǒu. wáng xiǎo èr kāi mén, shū bǎo xiān chū mén wài, mǎ què bù kěn chū mén, jìng xiǎo de zhǔ rén yào mài tā de yì sī. mǎ biàn rú hé xiǎo de mài tā ne? cǐ lóng jū shén mǎ, nǎi shì líng shòu, xiǎo de cái jiāo wǔ gēng. ruò shì huí jiā, jiù shì sān gēng tiān yě bèi ān pèi shāo xíng lǐ le. qiān zhàn mǎ chū mén, chú fēi shì yǐn shuǐ wéi qīng, méi yǒu wǔ gēng tiān qiān tā yǐn shuǐ de lǐ. mǎ bǎ liǎng zhǐ qián tuǐ dēng dìng zhè mén kǎn, liǎng zhǐ hòu tuǐ dào zuò jiāng xià qù. ruò lùn shū bǎo qì lì, bú yào shuō zhè bìng mǎ, jiù shì měng hǔ, yě tuō chū qù le. yīn jiàn nà mǎ wéi shòu dé jǐn, bù rěn jiā yǒng lì qù chě tā, zhǐ shì tiáo xī mián mián de huàn. wáng xiǎo èr què shì hěn xīn de rén, jiàn nà mǎ bù kěn chū mén, ná qǐ yī gēn mén shuān lái, zhào nà shòu mǎ de hòu tuǐ shàng, liǎng sān mén shuān, dǎ dé nà mǎ hù téng pū dì tiào jiāng chū qù. xiǎo èr bǎ mén yī guān dào:" mài bù dé, zài bú yào huí lái!"
叔宝这一夜好难过,生怕错过了马市,又是一日,如坐针毡。盼到交五更时候起来,将些冷汤洗了脸,梳了头。小二掌灯牵马出槽。叔宝将马一看,叫声嗳呀道:“马都饿坏在这里了!”人被他炎凉到这等田地,那个马一发可知了。自从算帐之后,不要说细料,连粗料也没有得与他吃了,饿得那马在槽头嘶喊。妇人心慈,又不会铡草,瞒了丈夫,偷两束长头草,丢在槽里,凭那马吃也得,不吃也得。把一匹千里神驹,弄得蹄穿鼻摆,肚大毛长。叔宝敢怒而不敢言。要说饿坏了我的马,恐那小人不知高低,就道连人也没有得吃,那在马乎?只得接扯拢头,牵马外走。王小二开门,叔宝先出门外,马却不肯出门,径晓得主人要卖他的意思。马便如何晓得卖他呢?此龙驹神马,乃是灵兽,晓得才交五更。若是回家,就是三更天也鞴鞍辔、捎行李了。牵栈马出门,除非是饮水囗青,没有五更天牵他饮水的理。马把两只前腿蹬定这门槛,两只后腿倒坐将下去。若论叔宝气力,不要说这病马,就是猛虎,也拖出去了。因见那马囗瘦得紧,不忍加勇力去扯他,只是调息绵绵的唤。王小二却是狠心的人,见那马不肯出门,拿起一根门闩来,照那瘦马的后腿上,两三门闩,打得那马护疼扑地跳将出去。小二把门一关道:“卖不得,再不要回来!”
què shuō shū bǎo qiān mǎ dào xī yíng shì lái. mǎ shì yǐ kāi, mǎi mǎ yǔ mài mǎ de wáng sūn gōng zǐ, wǎng lái luò yì bù jué. kàn mǎ de chí zhòu zá wéi, bù jì qí shù. yǒu jǐ gè rén kàn jiàn shū bǎo qiān zhe yī pǐ mǎ lái, dōu jiào:" liè wèi ràng kāi xiē, qióng hàn zi qiān le yī pǐ bìng mǎ lái le! bú yào āi dào le tā." hé chún hé shé de táo qì. shū bǎo qiān zhe mǎ zài shì lǐ, diān dǎo zǒu le jǐ huí, wèn yě méi rén wèn yī shēng, duì mǎ tàn dào:" mǎ, nǐ zài shān dōng bǔ dào shí, hé děng jīng zhuàng! zěn me jīn rì jiù chuí tóu sàng qì dào zhè bān guāng jǐng! jiào wǒ zěn me yuàn nǐ, wǒ shì hé děng de rén? wèi shǎo le jǐ liǎng diàn zhàng, yě nòng dé chuí tóu sàng qì, hé kuàng yú nǐ!" cháng yán dào dé hǎo
却说叔宝牵马到西营市来。马市已开,买马与卖马的王孙公子,往来络绎不绝。看马的驰骤杂囗,不记其数。有几个人看见叔宝牵着一匹马来,都叫:“列位让开些,穷汉子牵了一匹病马来了!不要挨倒了他。”合唇合舌的淘气。叔宝牵着马在市里,颠倒走了几回,问也没人问一声,对马叹道:“马,你在山东捕盗时,何等精壮!怎么今日就垂头丧气到这般光景!叫我怎么怨你,我是何等的人?为少了几两店帐,也弄得垂头丧气,何况于你!”常言道得好;
rén dāng pín jiàn yǔ shēng dī, mǎ shòu máo cháng bù xiǎn féi.
人当贫贱语声低,马瘦毛长不显肥。
dé shí māo ér qiáng sì hǔ, bài líng yīng wǔ bù rú jī.
得食猫儿强似虎,败翎鹦鹉不如鸡。
xiān shí hái shì rén qiān mǎ, hòu lái dào shì mǎ dài zhe rén zǒu. yī yè bù céng shuì dé, wǔ gēng tiān qǐ lái, kōng dù lǐ chū mén, mǎ shì lǐ méi rén chǒu cǎi, zǒu zhe lù dōu shì dǎ dǔn shuì zháo de. tiān sè yǐ míng, zǒu guò le mǎ shì, chéng mén dà kāi, xiāng xià nóng fū tiāo chái jìn chéng lái mài. lù zhōu jí jīn shān xī dì fāng, qiū shōu dōu shì nà rú rú jiē ér ruò shì bié de liáng shí, shōu shí qǐ lái kū gǎo le, dú yǒu zhè yī zhǒng qì wàng, qiū shōu zhī hòu, hái yǒu qīng yè zài shàng. mǎ shì è jí de le, jiàn le qīng yè, yī kǒu pū qù, jiāng mài chái de lǎo zhuāng jiā yī jiāo pū dǎo. shū bǎo rú mèng zhōng jīng jué, jí qù chān fú. nà rén lǎo dāng yì zhuàng, fān shēn tiào qǐ dào:" péng yǒu, bú yào zháo máng, bù céng diē huài wǒ nà lǐ." nà shí mǎ jué qīng chái, bù dé liū jiāng. lǎo zhě dào:" nǐ zhè pǐ mǎ qiān zhe bù qí, màn màn de zǒu, gǎn shì yào mài de me?" shū bǎo dào:" biàn shì yào mài tā, zài zhè lǐ zhuàng gè zhǔ gù." lǎo zhě dào:" mǎ biāo suī shì diē le, jiāng kǒu dǎo hái hǎo lī!" shū bǎo zhèng zài ào mèn zhī jì, jiàn lǎo zhě zhī yán, fǎn huān xǐ qǐ lái le.
先时还是人牵马,后来到是马带着人走。一夜不曾睡得,五更天起来,空肚里出门,马市里没人瞅睬,走着路都是打盹睡着的。天色已明,走过了马市,城门大开,乡下农夫挑柴进城来卖。潞州即今山西地方,秋收都是那茹茹秸儿;若是别的粮食,收拾起来枯槁了,独有这一种气旺,秋收之后,还有青叶在上。马是饿极的了,见了青叶,一口扑去,将卖柴的老庄家一交扑倒。叔宝如梦中惊觉,急去搀扶。那人老当益壮,翻身跳起道:“朋友,不要着忙,不曾跌坏我那里。”那时马嚼青柴,不得溜缰。老者道:“你这匹马牵着不骑,慢慢的走,敢是要卖的么?”叔宝道:“便是要卖他,在这里撞个主顾。”老者道:“马膘虽是跌了,缰口倒还好哩!”叔宝正在懊闷之际,见老者之言,反欢喜起来了。
xǐ féng bó lè gù, jì běi shǐ kōng qún.
喜逢伯乐顾,冀北始空群。
wèn lǎo zhě dào:" nǐ shì biān zhàng xíng, hái shì shòu yī chū shēn?" lǎo zhě dào:" wǒ yě bú shì biān zhàng xíng, yě bú shì shòu yī. lǎo hàn jīn nián liù shí suì le, lí chéng shí wǔ lǐ jū zhù. zhè sì shù chái yǒu yī bǎi duō jīn, wǒ tiāo jìn chéng lái, jiān yě bù céng huàn yī huàn, nǐ zhè mǎ qīng qīng de pū le yī kǒu qīng chái, wǒ biàn diē le yī jiāo, jiù zhī zhè mǎ jiāng kǒu hái hǎo zhǐ kě xī nǐ tóu lù bù shú, zǒu dào zhè mǎ shì lǐ lái. zhè mǎ shì lǐ mǎi mǎ de, dōu shì nà děng bù dé qióng de rén." shū bǎo xiào dào:" zěn me jiào zuò děng bù dé qióng de rén?" lǎo zhě dào:" dàn fán fù guì zǐ dì, wèi zēng mǎi mǎ, xiān jiào shǒu xià rén ná zhe yī fù ān pèi gēn zhe zǒu. kàn zhòng le mǎ de máo piàn, dā shàng zì jǐ de ān pèi, fàng gè pèi tóu, zhòng yì fāng cái kěn mǎi. tā zěn kěn mǎi nǐ de bìng mǎ péi yǎng? zì gǔ dào:' mǎi jīn xū xiàng shí jīn jiā.' zěn me zài zhè gè suǒ zài chū tuō bìng mǎ lái? nǐ biàn zǒu shàng jǐ rì, yě méi yǒu rén qiáo zhe lǐ!" shū bǎo dào:" nǐ mài chái de xiǎo shì. nǐ ruò yǐn wǒ qù mài le zhè pǐ mǎ, shì chéng zhī hòu, sòng nǐ yī liǎng yín zi yá qián." lǎo zhě tīng shuō, dà xǐ dào:" zhè lǐ chū xī mén qù shí wǔ lǐ dì, yǒu gè zhǔ rén xìng dān, shuāng míng xióng xìn, pái háng dì èr, wǒ men dōu chēng tā zuò èr yuán wài. tā jié jiāo háo jié, mǎi hǎo mǎ sòng péng yǒu."
问老者道:“你是鞭杖行,还是兽医出身?”老者道:“我也不是鞭杖行,也不是兽医。老汉今年六十岁了,离城十五里居住。这四束柴有一百多斤,我挑进城来,肩也不曾换一换,你这马轻轻的扑了一口青柴,我便跌了一交,就知这马缰口还好;只可惜你头路不熟,走到这马市里来。这马市里买马的,都是那等不得穷的人。”叔宝笑道:“怎么叫做等不得穷的人?”老者道:“但凡富贵子弟,未曾买马,先叫手下人拿着一副鞍辔跟着走。看中了马的毛片,搭上自己的鞍辔,放个辔头,中意方才肯买。他怎肯买你的病马培养?自古道:‘买金须向识金家。’怎么在这个所在出脱病马来?你便走上几日,也没有人瞧着哩!”叔宝道:“你卖柴的小事。你若引我去卖了这匹马,事成之后,送你一两银子牙钱。”老者听说,大喜道:“这里出西门去十五里地,有个主人姓单,双名雄信,排行第二,我们都称他做二员外。他结交豪杰,买好马送朋友。”
shū bǎo rú jiǔ zuì fāng xǐng, dà mèng chū dǎng de yì bān, àn àn zì huǐ:" wǒ shī le jiǎn diǎn. zài jiā shí cháng wén péng yǒu shuō:' lù zhōu èr xián zhuāng dān xióng xìn, shì gè yán nà de háo jié.' wǒ zěn me dào cǐ, jiù bù qù bài tā? rú jīn nòng dé yī shān lán lǚ, hú miàn jiū xíng yì bān, què qù bài tā, qǐ bú shì chí le! zhèng shì lín kě jué jǐng, huǐ zhī wú jí. ruò bù wǎng èr xián zhuāng qù, guò le cǐ dù, yòu wú chuán le, què zěn me chù? yě bà, zhǐ shì mài mǎ, bú yào rèn mù míng de péng yǒu jiù shì le. lǎo rén jiā, nǐ yǐn wǒ qián qù guǒ rán mài le cǐ mǎ, shí sòng nǐ yī liǎng yín zi." lǎo zhě tān le hòu xiè, jiāng sì shù chái jì zài dòu fǔ diàn mén kǒu, jiào mài dòu fǔ de:" tì wǒ zhào guǎn yī zhào guǎn." biǎn dàn tóu shàng, yǒu yí gè qīng bù kǒu dài ér, dài le yī shēng huáng dòu, jìn chéng lái huàn chá yè de. jiàn mǎ è dé hěn, bǎ dòu ér dào zài gè shēn kēng táng lǐ miàn, chě xiē qīng chái, bàn le yǔ nà mǎ qiě chī le. lǎo zhuāng jiā ná biǎn dàn ér yǐn lù, shū bǎo qiān mǎ jìng chū xī mén. yuē shí shù lǐ zhī dì, guǒ rán yī suǒ dà zhuāng, zěn jiàn de? dàn jiàn:
叔宝如酒醉方醒,大梦初党的一般,暗暗自悔:“我失了检点。在家时常闻朋友说:‘潞州二贤庄单雄信,是个延纳的豪杰。’我怎么到此,就不去拜他?如今弄得衣衫褴褛,鹄面鸠形一般,却去拜他,岂不是迟了!正是临渴掘井,悔之无及。若不往二贤庄去,过了此渡,又无船了,却怎么处?也罢,只是卖马,不要认慕名的朋友就是了。老人家,你引我前去;果然卖了此马,实送你一两银子。”老者贪了厚谢,将四束柴寄在豆腐店门口,叫卖豆腐的:“替我照管一照管。”扁担头上,有一个青布口袋儿,袋了一升黄豆,进城来换茶叶的。见马饿得狠,把豆儿倒在个深坑塘里面,扯些青柴,拌了与那马且吃了。老庄家拿扁担儿引路,叔宝牵马竟出西门。约十数里之地,果然一所大庄,怎见得?但见:
bì liú yíng rào, gǔ mù yīn sēn. bì liú yīng rào, wǎng lái yú téng zòng héng gǔ mù yīn sēn, shàng xià niǎo shēng chóu zá. xiǎo qiáo hóng kuà, jǐng sè qīng yōu gāo shà yún lián, guī mó qí zhěng. ruò fēi jiù fá, dìng shì míng mén.
碧流萦绕,古木阴森。碧流莺绕,往来鱼腾纵横;古木阴森,上下鸟声稠杂。小桥虹跨,景色清幽;高厦云连,规模齐整。若非旧阀,定是名门。
lǎo zhuāng jiā chí biǎn tiāo guò qiáo rén zhuāng. shū bǎo zài qiáo nán shù xià shuān mǎ, jiàn nà mǎ shòu dé bù xiàng mú yàng, xīn zhōng àn dào:" jǐ suǒ bù yù, wù shī yú rén. wǒ yě kàn bù shàng, jiào tā rén zěn me kěn mǎi?" yīn lián rì mò xīn xù, bù céng qiān qù yǐn shuǐ kěn qīng shuā jīn bāo, zōng wěi dōu jié zài yī chù. shū bǎo zhǐ de jiāng zuǒ shǒu yī xiù juǎn qǐ, àn zhe mǎ ān, yòu shǒu wǔ zhǐ, jiāng mǎ lǐng zōng wǎng xià fēn lǐ. nà mǎ pà téng, jiù diào guò tóu lái, wàng zhe zhǔ rén jiāng bí xī luàn niǔ, yǎn zhōng jiù gǔn xià lèi lái. shū bǎo xīn suān, yě bù qù lǐ tā lǐng zōng, yòng shǒu zhǎng zài tā xiàng shàng, pāi le zhè liǎng zhǎng dào:" mǎ yé, mǎ yé! nǐ jiù shì wǒ de tóng pú yì bān. zài shān dōng liù fǔ chí míng, yě zhàng nǐ yī bèi zhī lì. jīn rì wǒ yuè jiàn bù lì, bǎ nǐ mài zài zhè zhuāng shàng, nǐ huí tóu yǒu liàn liàn bù shě zhī yì, wǒ què rěn xīn mài nǐ, wǒ fǎn bù rú nǐ yě!" mǎ jiàn zhǔ rén pāi xiàng fēn fù, yǒu yù yán zhī zhuàng: sì tí tī tiào, sī hǎn lián shēng. shū bǎo zài shù xià cháng tàn bù jué. zhèng shì:
老庄家持扁挑过桥人庄。叔宝在桥南树下拴马,见那马瘦得不像模样,心中暗道:“己所不欲,勿施于人。我也看不上,教他人怎么肯买?”因连日没心绪,不曾牵去饮水啃青刷钅包,鬃尾都结在一处。叔宝只得将左手衣袖卷起,按着马鞍,右手五指,将马领鬃往下分理。那马怕疼,就掉过头来,望着主人将鼻息乱扭,眼中就滚下泪来。叔宝心酸,也不去理他领鬃,用手掌在他项上,拍了这两掌道:“马耶,马耶!你就是我的童仆一般。在山东六府驰名,也仗你一背之力。今日我月建不利,把你卖在这庄上,你回头有恋恋不舍之意,我却忍心卖你,我反不如你也!”马见主人拍项吩咐,有欲言之状:四蹄踢跳,嘶喊连声。叔宝在树下长叹不绝。正是:
wēi fù kōng qún zhì, hái yú lì kuài cái. cán wú rén jiǎn fú, áng shǒu yī bēi āi.
威负空群志,还余历块才。惭无人剪拂,昂首一悲哀。
què shuō xióng xìn fù hòu zhī jiā, qiū shōu shì bì, xián zuò tīng qián. jiàn lǎo rén jiā shù biǎn dàn yú chuāng shàn mén wài biān, jìn mén chuí shǒu, duì yuán wài dào:" lǎo hàn jìn chéng mài chái, jiàn gè shān dōng rén qiān pǐ huáng biāo mǎ yào mài nà mǎ suī diē luò biāo, jiāng kǒu hái yìng. rú jīn lǐng zhe mǎ zài zhuāng wài, qǐng yuán wài kàn kàn." xióng xìn dào:" kě shì huáng biāo mǎ?" lǎo hàn dào:" zhèng shì huáng biāo mǎ." xióng xìn qǐ shēn, cóng rén gēn suí chū zhuāng.
却说雄信富厚之家,秋收事毕,闲坐厅前。见老人家竖扁担于窗扇门外边,进门垂手,对员外道:“老汉进城卖柴,见个山东人牵匹黄骠马要卖;那马虽跌落膘,缰口还硬。如今领着马在庄外,请员外看看。”雄信道:“可是黄骠马?”老汉道:“正是黄骠马。”雄信起身,从人跟随出庄。
shū bǎo gé xī yī wàng, jiàn xióng xìn shēn gāo yī zhàng, mào ruò líng guān, dài wàn zì dǐng zào jiá bāo jīn, chuān hán luó xì zhě, fěn dǐ zào xié. shū bǎo zì jiā kàn zhe shēn shàng, bù xiàng mú yàng dé jǐn, duǒ zài dà shù bèi hòu jiě jìng shǒu, dǒu xià yī xiù, kāi le miàn shàng lèi hén. xióng xìn guò qiáo, zhǐ qù kàn mǎ, bù qù wèn rén. xióng xìn shàn shí liáng mǎ. bǎ yī xiù liāo qǐ, yòng zuǒ shǒu zài mǎ yāo zhōng yī àn. xióng xìn lǚ lì zuì hěn, nà mǎ suī jīn gǔ jùn céng, què yě fēn háo bù dòng. tuō yī tuō tóu zhì wěi, zhǔn zhǎng zhàng yú, tí zhì zōng, zhǔn gāo bā chǐ biàn tǐ huáng máo, rú jīn sī xì juǎn, bìng wú bàn diǎn zá sè. cǐ mǎ miào chù, zhèng shì:
叔宝隔溪一望,见雄信身高一丈,貌若灵官,戴万字顶皂荚包金,穿寒罗细褶,粉底皂鞋。叔宝自家看着身上,不像模样得紧,躲在大树背后解净手,抖下衣袖,揩了面上泪痕。雄信过桥,只去看马,不去问人。雄信善识良马。把衣袖撩起,用左手在马腰中一按。雄信膂力最狠,那马虽筋骨峻嶒,却也分毫不动。托一托头至尾,准长丈余,蹄至鬃,准高八尺;遍体黄毛,如金丝细卷,并无半点杂色。此马妙处,正是:
bēn téng qiān lǐ dàng chén āi, shén jùn néng kōng jì běi tāi.
奔腾千里荡尘埃,神骏能空冀北胎。
dēng duàn sī jiāng yáo yù pèi, jīn lóng fēi xià jiǔ tiān lái.
蹬断丝缰摇玉辔,金龙飞下九天来。
xióng xìn kàn bà le mǎ, cái yǔ shū bǎo xiāng jiàn dào:" mǎ shì nǐ mài de me?" dān yuán wài zhī dào shì fàn mǎ de hàn zi, bù yǐ lǐ mào xiāng dài, zhǐ bǎ nǐ wǒ xiāng chèn. shū bǎo què rèn mài mǎ, bù rèn fàn mǎ, dá dào:" xiǎo kě yě bú shì fàn mǎ de rén zì jǐ de jiǎo lì, qióng tú huò yú bǎo zhuāng." xióng xìn dào:" yě bù guǎn nǐ mǎi lái de zì qí de, jìng shuō jià bà le." shū bǎo dào:" rén pín wù jiàn, bù gǎn yán jià zhǐ cì wǔ shí liǎng, chōng qián tú pán fèi zú yǐ." xióng xìn dào:" zhè mǎ tǎo wǔ shí liǎng yín zi yě bù duō zhǐ shì biāo diē zhòng le, ruò shì shàng dé xì liào, yòng xiē gōng běn, hái yǎng dé qǐ lái. ruò bù chī xì liào, zhè mǎ jiù shì fèi wù le. jīn jiàn nǐ shuō de kě lián, wǒ yǔ nǐ sān shí liǎng yín zi, zhǐ dāng sòng xiōng lù fèi bà le." xióng xìn hái le sān shí liǎng yín zi, zhuǎn shēn guò qiáo, wǎng lǐ jiù zǒu, yě bù shí fēn qín lì yào mǎi. shū bǎo zhǐ de gēn guò qiáo lái dào:" píng yuán wài cì duō shǎo bà le."
雄信看罢了马,才与叔宝相见道:“马是你卖的么?”单员外只道是贩马的汉子,不以礼貌相待,只把你我相称。叔宝却认卖马,不认贩马,答道:“小可也不是贩马的人;自己的脚力,穷途货于宝庄。”雄信道:“也不管你买来的自骑的,竟说价罢了。”叔宝道:“人贫物贱,不敢言价;只赐五十两,充前途盘费足矣。”雄信道:“这马讨五十两银子也不多;只是膘跌重了,若是上得细料,用些工本,还养得起来。若不吃细料,这马就是废物了。今见你说得可怜,我与你三十两银子,只当送兄路费罢了。”雄信还了三十两银子,转身过桥,往里就走,也不十分勤力要买。叔宝只得跟过桥来道:“凭员外赐多少罢了。”
xióng xìn jìn zhuāng lái, lì zài dà tīng dī shuǐ yán qián. shū bǎo jiàn zhǔ rén lì zài yán qián, zhǐ de zhàn lì yú yuè tái páng biān. xióng xìn jiào shǒu xià rén, qiān mǎ dào cáo tóu qù, shàng yǐn xiē xì liào lái huí huà. bù duō shí, shǒu xià xiàng zhǔ rén ěr biān dī shēng huí fù dào:" zhè mǎ hěn dé jǐn, bǎ lǎo yé yān zhī mǎ de ěr duǒ, dōu yǎo huài le. chī xià yī dòu zhēng rè lǜ dòu, hái zài cáo lǐ miàn qiǎng shuǐ cǎo chī, bù céng zhù kǒu." xióng xìn àn xǐ, qiáo zuò rén qíng dào:" péng yǒu, wǒ men shǒu xià rén shuō, mǎ bù chī xì liào de le. zhǐ shì wǒ shuō chū yǔ nǐ sān shí liǎng yín zi, bù hǎo shī xìn." shū bǎo yě bù zhī mǎ chī liào bù chī liào, suí kǒu yīng dào:" dàn píng zūn cì." xióng xìn jìn qù qǔ mǎ jià yín. shū bǎo què bú shì jiē xià cì hou de rén, jìn tīng zuò xià. xióng xìn sān shí liǎng yín zi, dé le qiān lǐ lóng jū, pěng zhe mǎ jià yín chū lái, xǐ róng kě jū. shū bǎo jiǔ bú jiàn yín, jiàn xióng xìn pěng zhe yī bāo yín zi chū lái, bǐ tā dé mǎ de huān xǐ, què yě bàn jīn bā liǎng. shū bǎo nán dào zhè děng jú liàng biǎn qiǎn? tā què shì gè xiào zǐ, jiǔ jū lǚ dǐ, sī xiǎng lǎo mǔ, zhòu yè áo jiān. jīn jiàn cǐ yín, dé yǐ huí jiā, jiù rú jiàn mǔ de yì bān, bù jué:
雄信进庄来,立在大厅滴水檐前。叔宝见主人立在檐前,只得站立于月台旁边。雄信叫手下人,牵马到槽头去,上引些细料来回话。不多时,手下向主人耳边低声回覆道:“这马狠得紧,把老爷胭脂马的耳朵,都咬坏了。吃下一斗蒸热绿豆,还在槽里面抢水草吃,不曾住口。”雄信暗喜,乔做人情道:“朋友,我们手下人说,马不吃细料的了。只是我说出与你三十两银子,不好失信。”叔宝也不知马吃料不吃料,随口应道:“但凭尊赐。”雄信进去取马价银。叔宝却不是阶下伺候的人,进厅坐下。雄信三十两银子,得了千里龙驹,捧着马价银出来,喜容可掬。叔宝久不见银,见雄信捧着一包银子出来,比他得马的欢喜,却也半斤八两。叔宝难道这等局量褊浅?他却是个孝子,久居旅邸,思想老母,昼夜熬煎。今见此银,得以回家,就如见母的一般,不觉:
huān cóng méi jiǎo zhì, xiào xiàng jiá biān shēng.
欢从眉角至,笑向颊边生。
shū bǎo shuāng shǒu lái jiē yín zi. xióng xìn liào yǐ mǎi chéng, yín zi bù guò shǒu, yòng hǎo yán wèn shū bǎo dào:" xiōng shì shān dōng, guì fǔ shì nà yī fǔ?" shū bǎo dào:" jiù shì qí zhōu." xióng xìn bǎ yín zi xiàng yī xiù lǐ yī lóng, shū bǎo dà jīng, xiǎng shì bù mǎi le, xīn zhōng hǎo shēng zhuō mō bù zháo. zhèng shì:
叔宝双手来接银子。雄信料已买成,银子不过手,用好言问叔宝道:“兄是山东,贵府是那一府?”叔宝道:“就是齐州。”雄信把银子向衣袖里一笼,叔宝大惊,想是不买了,心中好生捉摸不着。正是:
gé miàn nán zhī xīn fù shì, huáng jīn dào shǒu pà chéng kōng.
隔面难知心腹事,黄金到手怕成空。
wèi zhī xióng xìn xiù yín de yì sī rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知雄信袖银的意思如何,且听下回分解。