strong liú líng wǔ chǔ jūn jí wèi xiàn cháng ān nì zéi sì xiōng strong
留灵武储君即位 陷长安逆贼肆凶
cí yuē:
词曰:
xī tǔ hū lái dà jià, shuò fāng dùn yào qián xīng. gòng yán rén shì suí tiān yì, jí nàn qǐ wàng qīn? dú hèn qīng pāo gǔ ròu, zhì jiào bìng shòu zhān zhūn. quán jiān nǚ chǒng duō yí huò, bù zhǐ zì jiā mén.
西土忽来大驾,朔方顿耀前星。共言人事随天意,急难岂忘亲? 独恨轻抛骨肉,致教并受邅迍。权奸女宠多贻祸,不止自家门。
diào jì" wū yè tí"
调寄“乌夜啼”
guó jiā dàng tài píng yǒu dào zhī shí, cháo tíng zhī shàng, jì néng jūn jūn chén chén, zé gōng wéi zhī jiān, zì rán fù fù zǐ zi. yóu shì cóng yī běn zhī qīn, tuī ér zhì yú jiǔ zú zhī zhòng, fán shǔ tiān huáng, wú bù ān xiǎng zūn róng, gòng bèi yī rén dūn xù zhī dé. liú jí jì shuāi, wèi jūn zhě bù néng zhèng qí shēn, wèi chén zhě zhuān wù huò qí zhǔ, yīn ér nèi chǒng tài shèn, wài kòu zī shēng. yī dàn biàn qǐ cāng cù, suì zhì liú lí bō qiān, yóu xìng tiān mìng wèi gǎi, rén xīn wèi qù, tiān zǐ suī bù miǎn méng chén, chǔ jūn què yǐ dé jiàn zhà rán ér shì shì yǐ chéng, cāng huáng nèi chán, bì jìng shòu zhě bù néng zhèng qí zhōng, shòu zhě bù néng zhèng qí shǐ. hé kuàng shì dāng wēi pò, cōng cōng chū bēn, zōng miào shè jì, dōu bù fù gù. qí suǒ gù liàn bù shě zhě, wéi shì yī èr pī xìng zhī rén, qí yú gǔ ròu zhī qī, jù qì zhī rú yí, suì shǐ wáng sūn gōng zǐ, dōu zhì piāo líng, yù yè jīn zhī, xī zāo zéi qiāng. rú táng cháo tiān bǎo mò nián zhī shì, zhēn sī zhī tòng xīn, yán zhī fà zhǐ zhě yě. qiě shuō xuán zōng jià zhì mǎ wéi, zhòng jiāng zhū shā yáng guó zhōng jí hán mào èr fū rén, xuán zōng mò nài hé, zhǐ de bǎ yáng fēi cì sǐ, chén yuán lǐ fāng cái yuē chì zhòng jūn, qǐng zhǐ qǐ xíng. zhòng rén yǐ yáng guó zhōng bù xià jiāng lì, jù zài shǔ zhōng, bù kěn xī xíng huò qǐng wǎng hé lǒng, huò qǐng wǎng tài yuán, huò qǐng fù huán jīng shī, zhòng lùn fēn fēn bù yī. xuán zōng yì zài rù shǔ, què yòu kǒng fú zhòng rén zhī yì, zhǐ gù dī tóu chén yín, bù jí míng yán suǒ xiàng. wéi è zòu dào:" tài yuán hé lǒng, jù fēi zhù bì zhī dì. ruò hái jīng shī, bì xū yǒu yù zéi zhī bèi. jīn shì mǎ shén shǎo, wèi yì wèi jì yǐ chén yú jiàn, bù rú qiě zhì fú fēng, xú tú jìn zhǐ." xuán zōng wén yán shǒu kěn, mìng yǐ cǐ yì chuán yù zhòng rén, zhòng jiē cóng mìng, jí rì cóng mǎ wéi fā jià qǐ xíng. jí lín xíng zhī shí, yǒu xǔ duō bǎi xìng fù lǎo, zhē dào wǎn liú, fēn fēn rǎo rǎng, dōu dào:" gōng què shì bì xià jiā jū, líng qǐn shì bì xià fén mù, jīn rì shě cǐ, jiāng yù hé wǎng?" xuán zōng yòng hǎo yán fǔ wèi, yī miàn xuān yù, yī miàn qián xíng, bǎi xìng què yuè jù dé duō le.
国家当太平有道之时,朝廷之上,既能君君臣臣,则宫闱之间,自然父父子子。由是从一本之亲,推而至于九族之众,凡属天潢,无不安享尊荣,共被一人惇叙之德。流及既衰,为君者不能正其身,为臣者专务惑其主,因而内宠太甚,外寇滋生。一旦变起仓猝,遂至流离播迁,犹幸天命未改,人心未去,天子虽不免蒙尘,储君却已得践柞;然而事势已成,仓皇内禅,毕竟授者不能正其终,受者不能正其始。何况势当危迫,匆匆出奔,宗庙社稷,都不复顾。其所顾恋不舍者,惟是一二劈幸之人,其余骨肉之戚,俱弃之如遗,遂使王孙公子,都至飘零,玉叶金枝,悉遭贼戕。如唐朝天宝末年之事,真思之痛心,言之发指者也。且说玄宗驾至马嵬,众将诛杀杨国忠及韩、貌二夫人,玄宗没奈何,只得把杨妃赐死,陈元礼方才约饬众军,请旨启行。众人以杨国忠部下将吏,俱在蜀中,不肯西行;或请往河陇,或请往太原,或请复还京师,众论纷纷不一。玄宗意在入蜀,却又恐拂众人之意,只顾低头沉吟,不即明言所向。韦愕奏道:“太原河陇,俱非驻跸之地。若还京师,必须有御贼之备。今士马甚少,未易为计;以臣愚见,不如且至扶风,徐图进止。”玄宗闻言首肯,命以此意传谕众人,众皆从命,即日从马嵬发驾起行。及临行之时,有许多百姓父老,遮道挽留,纷纷扰攘,都道:“宫阙是陛下家居,陵寝是陛下坟墓,今日舍此,将欲何往?”玄宗用好言抚慰,一面宣谕,一面前行,百姓却越聚得多了。
xuán zōng nǎi mìng tài zǐ yú chē jià zhī hòu, yù zhǐ zhòng bǎi xìng. yú shì zhòng bǎi xìng yōng zhù tài zǐ de mǎ shuō dào:" huáng yé jì bù kěn liú jià, wǒ děng yuàn lǜ zǐ dì, cóng tài zǐ dōng xiàng qù pò zéi, bǎo shǒu cháng ān." tài zǐ dào:" zhì zūn mào xiǎn ér xíng, wǒ wèi zi zhě, qǐ rěn yī rì zàn lí zuǒ yòu?" zhòng bǎi xìng dào:" ruò huáng tài zǐ yǔ zhì zūn dōu wǎng shǔ zhōng qù le, zhōng yuán bǎi xìng shuí wèi zhī zhǔ?" tài zǐ dào:" ěr děng zhòng bǎi xìng jí yù liú wǒ, nài hé shàng wèi miàn cí, yì xū hái bái zhì zūn, gèng bǐng jìn zhǐ." shuō bà, cè mǎ yù xíng, què bèi zhòng bǎi xìng cù yōng zhù le, bù de xíng dòng. nà shí tài zǐ zhī zǐ guǎng píng wáng shū jiàn níng wáng tán, jù chéng mǎ suí hòu. cǐ èr wáng dōu shì jí yǒu zhì yǒng de, dāng xià jiàn níng wáng jiàn rén qíng rú cǐ, nǎi qián zhí tài zǐ zhī ān jìn jiàn dào:" nì zéi fàn quē, sì hǎi fēn bēng, bù yīn rén qíng, hé yǐ xīng fù? jīn diàn xià ruò cóng zhì zūn rù shǔ, tǎng zéi bīng shāo jué zhàn dào, zé zhōng yuán tǔ dì, gǒng shǒu shòu zéi rén qíng jì gāo, qǐ néng fù hé, tā rì suī yù fù zhì cǐ, bù kě dé yǐ! wèi jīn zhī jì, bù rú shōu jí xī běi shǒu biān zhī bīng, zhào guō zi yí lǐ guāng bì yú hé běi, yǔ zhī bìng lì dōng duì nì zéi, kè fù èr jīng, xuē píng sì hǎi, sǎo chú guān jìn, yǐ yíng zhì zūn, shǐ shè jì wēi ér fù ān, zōng miào huǐ ér fù cún, cǐ qǐ fēi xiào zhī dà zhě? hé bì tú shì qū qū wēn qíng dìng shěng zhī wén, wèi ér nǚ zǐ zhī mù liàn hū?" guǎng píng wáng yì cóng páng zàn yán dào:" rén xīn bù kě shī, tán zhī yán shén shàn, yuàn diàn xià shěn sī zhī." dōng gōng shì wèi lǐ fǔ guó zhì huáng tài zǐ mǎ qián, kòu shǒu qǐng liú. zhòng bǎi xìng yòu xuān hū bù zhǐ. tài zǐ nǎi shǐ guǎng píng wáng chù, chí mǎ wǎng jià qián qǐ zòu, qǐng zhǐ dìng duó.
玄宗乃命太子于车驾之后,谕止众百姓。于是众百姓拥住太子的马说道:“皇爷既不肯留驾,我等愿率子弟,从太子东向去破贼,保守长安。”太子道:“至尊冒险而行,我为子者,岂忍一日暂离左右?”众百姓道:“若皇太子与至尊都往蜀中去了,中原百姓谁为之主?”太子道:“尔等众百姓即欲留我,奈何尚未面辞,亦须还白至尊,更禀进止。”说罢,策马欲行,却被众百姓簇拥住了,不得行动。那时太子之子广平王淑、建宁王倓,俱乘马随后。此二王都是极有智勇的,当下建宁王见人情如此,乃前执太子之鞍进谏道:“逆贼犯阙,四海分崩,不因人情,何以兴复?今殿下若从至尊入蜀,倘贼兵烧绝栈道,则中原土地,拱手授贼;人情既高,岂能复合,他日虽欲复至此,不可得矣!为今之计,不如收集西北守边之兵,召郭子仪、李光弼于河北,与之并力东对逆贼,克复二京,削平四海,扫除官禁,以迎至尊,使社稷危而复安,宗庙毁而复存,此岂非孝之大者?何必徒事区区温情定省之文,为儿女子之慕恋乎?”广平王亦从旁赞言道:“人心不可失,倓之言甚善,愿殿下审思之。”东宫侍卫李辅国至皇太子马前,叩首请留。众百姓又喧呼不止。太子乃使广平王俶,驰马往驾前启奏,请旨定夺。
cǐ shí xuán zōng fāng shì pèi tíng chē, yǐ dài tài zǐ, jiǔ bú jiàn zhì, zhèng yù shǐ rén zhēn tàn, qià hǎo guǎng píng wáng lái jiàn jià, jù shù bǎi xìng zhē liú zhī zhuàng. xuán zōng dào:" rén xīn rú cǐ, jí shì tiān yì. zhèn bù shǐ fén jué biàn qiáo, zhèn yǔ bǎi xìng tóng bēn, zhèng wéi rén xīn bù kě shī ěr! jīn rén xīn shǔ tài zǐ, shì zhèn zhī xìng yě." suì mìng jiāng hòu jūn èr gān rén, jí fēi lóng jiù mǎ pǐ, fēn yǔ tài zǐ, qiě chuán yù jiàng shì yún:" tài zǐ rén xiào, kě fèng zōng miào, rǔ děng zhí shàn fǔ zhī." yòu chuán yǔ tài zǐ dào:" xī běi zhū bù luò, wú fǔ zhī sù hòu, jīn bì děi qí yòng, rǔ miǎn tú zhī, wú jí dāng chuán wèi yú rǔ yě." tài zǐ wén zhào, xī xiàng hào qì. guǎng píng wáng jí xuān yù zhòng bǎi xìng dào:" tài zǐ yǐ fèng zhào liú hòu fǔ ān ěr děng." yú shì zhòng bǎi xìng dōu hū wàn suì, huān rán ér sàn. tài zǐ jì liú, mò zhī suǒ shì. lǐ fǔ guó dào:" rì yǐ yàn yǐ, cǐ dì fēi kě jiǔ zhù, jīn zhòng yì jiāng yù wǎng hé chǔ?" zhòng jiē mò duì. jiàn níng wáng dào:" diàn xià xī rì céng wèi shuò fāng jié dù shǐ, bǐ chù jiāng lì, suì shí zhì qǐ, tán lüè shí qí xìng míng jīn hé lǒng zhī zhòng duō bài jiàng yú zéi, qí fù xiōng yú dì, duō zài zéi zhōng, kǒng shēng yì zhì. shuò fāng dào jìn, shì mǎ quán shèng, hé xī xíng jūn sī mǎ péi miǎn zài bǐ, cǐ rén nǎi yì guān míng zú, bì wú èr xīn, kě wǎng jiù zhī, xú tú dà jǔ. zéi chū rù cháng ān, wèi xiá xùn dì, chéng cǐ jí xíng, nǎi wèi shàng cè." zhòng jiē yǐ wéi rán, suì xiàng shuò fāng yí lù ér xíng. zhì wèi shuǐ zhī bīn, yù zhe tóng guān lái de bài cán rén mǎ, wù rèn wéi zéi bīng, yǔ zhī sī shā, sǐ shāng shén zhòng. jí shōu jù yú zú, yù dù wèi shuǐ, kǔ wú zhōu yī, nǎi zé shuǐ qiǎn zhī chù, cè mǎ shè shuǐ ér dù. bù zú wú mǎ zhě, dōu tì qì ér fǎn. tài zǐ zhì xīn píng, lián yè chí sān bǎi yú lǐ, shì zú qì xiè shī wáng guò bàn, suǒ cún jūn zhòng bù guò shù bǎi ér yǐ. zhèng shì:
此时玄宗方势辔停车,以待太子,久不见至,正欲使人侦探,恰好广平王来见驾,具述百姓遮留之状。玄宗道:“人心如此,即是天意。朕不使焚绝便桥,朕与百姓同奔,正为人心不可失耳!今人心属太子,是朕之幸也。”遂命将后军二干人,及飞龙厩马匹,分与太子,且传谕将士云:“太子仁孝,可奉宗庙,汝等直善辅之。”又传语太子道:“西北诸部落,吾抚之素厚,今必得其用,汝勉图之,吾即当传位于汝也。”太子闻诏,西向号泣。广平王即宣谕众百姓道:“太子已奉诏留后抚安尔等。”于是众百姓都呼万岁,欢然而散。太子既留,莫知所适。李辅国道:“日已晏矣,此地非可久驻,今众意将欲往何处?”众皆莫对。建宁王道:“殿下昔日曾为朔方节度使,彼处将吏,岁时致启,倓略识其姓名;今河陇之众多败降于贼,其父兄于弟,多在贼中,恐生异志。朔方道近,士马全盛,河西行军司马裴冕在彼,此人乃衣冠名族,必无二心,可往就之,徐图大举。贼初入长安,未暇徇地,乘此急行,乃为上策。”众皆以为然,遂向朔方一路而行。至渭水之滨,遇着潼关来的败残人马,误认为贼兵,与之厮杀,死伤甚众。及收聚余卒,欲渡渭水,苦无舟揖,乃择水浅之处,策马涉水而渡。步卒无马者,都涕泣而返。太子至新平,连夜驰三百余里,士卒器械失亡过半,所存军众不过数百而已。正是:
cóng lái tài zǐ kān jiān guó, ruò shǐ xíng jūn hào fǔ jūn.
从来太子堪监国,若使行军号抚军。
cǐ rì liú lí guó nàn shǒu, wú jūn kě fǔ kuì chǔ jūn.
此日流离国难守,无军可抚愧储君。
huà fēn liǎng tóu. qiě shuō xuán zōng jì liú xià tài zǐ, chē jià xiàng xī ér jìn, lái zhì qí shān, é chuán zéi bīng qián fēng jiāng zhì. xuán zōng cuī zǎn zhòng jūn, xīng yè chí zhì fú fèng jùn sù xiē. zhòng shì zú yīn lián rì jī pí, dōu qián huái qù jiù zhī zhì, liú yán pín xìng, yǔ duō bù xùn. chén yuán lǐ bù néng xié zhì, xuán zōng shén yǐ wéi yōu. qín guó zhēn zòu dào:" zhòng xīn xiōng xiōng zhī jì, fēi kě yǐ wēi qū shì pò, dāng yǐ qíng yì gǎn dòng zhī." xuán zōng rán qí shuō. shì chéng dū shǒu chén gòng cháng lì chūn cǎi shí wàn yú pǐ zhì fú fēng, xuán zōng mìng chén liè yú tíng, zhào zhòng jiàng shì rù zhì tíng xià, qīn zì lín xuān xuān yù dào:" zhèn nián lái hūn mào, rèn tuō shī rén, yǐ zhì nì zéi zuò luàn, shì shén pī chāng, bù dé bù zàn bì qí fēng. qīng děng cāng cù cóng xíng, bù jí bié fù mǔ qī zǐ, bá shè zhì cǐ, láo kǔ yǐ jí, cǐ yóu zhèn zhèng zhī bù dé suǒ zhì, xīn shén kuì zhī. jīn jiāng rù shǔ, dào lù zǔ zhǎng, rén mǎ pí cuì, yuǎn xíng bù yì, qīng děng kě gè zì huán jiā, zhèn zì yǔ zǐ sūn jí zhōng gōng nèi rén bèi, miǎn lì qián wǎng. jīn rì yǔ qīng děng bié, kě gòng fēn cǐ chūn cǎi, yǐ zhù zī liáng. guī jiàn fù mǔ qī zǐ jí cháng ān fù lǎo, wèi zhèn zhì yì, xìng hǎo zì ài, wú fán xiāng niàn yě." yán bà, tì lèi zhān jīn. zhòng rén wén yán shāng gǎn, yì dōu tì qì, kòu tóu zòu dào:" chén děng sǐ shēng, yuán cóng bì xià, bù gǎn yǒu èr." xuán zōng yì huī lèi bù zhǐ, liáng jiǔ qǐ shēn rù nèi, yóu huí gù zhòng rén dào:" qù liú tīng qīng, bù rěn xiāng qiáng." qín guó mó zài hòu xuān yán dào:" tiān zǐ rén ài rú cǐ, zhòng xīn qǐ bù zhī gǎn?" yú shì zhòng rén dà kū ér chū. xuán zōng mìng chén yuán lǐ, jiāng chūn cǎi jìn shù gěi shǎng yú jūn shì, liú yán zì cǐ dùn xī. zhèng shì:
话分两头。且说玄宗既留下太子,车驾向西而进,来至歧山,讹传贼兵前锋将至。玄宗催趱众军,星夜驰至扶凤郡宿歇。众士卒因连日饥疲,都潜怀去就之志,流言频兴,语多不逊。陈元礼不能挟制,玄宗甚以为忧。秦国桢奏道:“众心汹汹之际,非可以威驱势迫,当以情意感动之。”玄宗然其说。适成都守臣贡常例春彩十万余匹至扶风,玄宗命陈列于庭,召众将士入至庭下,亲自临轩宣谕道:“朕年来昏耄,任托失人,以致逆贼作乱,势甚披猖,不得不暂避其锋。卿等仓猝从行,不及别父母妻子,跋涉至此,劳苦已极,此由朕政之不德所致,心甚愧之。今将入蜀,道路阻长,人马疲瘁,远行不易,卿等可各自还家,朕自与子孙及中宫内人辈,勉力前往。今日与卿等别,可共分此春彩,以助资粮。归见父母妻子及长安父老,为朕致意,幸好自爱,无烦相念也。”言罢,涕泪沾襟。众人闻言伤感,亦都涕泣,叩头奏道:“臣等死生,原从陛下,不敢有贰。”玄宗亦挥泪不止,良久起身入内,犹回顾众人道:“去留听卿,不忍相强。”秦国模在后宣言道:“天子仁爱如此,众心岂不知感?”于是众人大哭而出。玄宗命陈元礼,将春彩尽数给赏于军士,流言自此顿息。正是:
sān jūn yī shí hū yù biàn, shuí shuō wēi zūn mìng bì jiàn?
三军一时忽欲变,谁说威尊命必贱?
bù yòng shì pò yǔ xíng qū, rén xīn rù rén xīn kě zhuǎn.
不用势迫与刑驱,仁心入人心可转。
jūn xīn jì dìng, xuán zōng jí yú cì rì qǐ jià, wàng shǔ zhōng jìn fā. xíng zhì hé chí dì fāng, shǔ jùn zhǎng shǐ cuī yuán qián lái yíng jià, qiě shuō shǔ tǔ fēng niǎn, jiǎ shì quán bèi. xuán zōng huān xǐ, jí lìng yú jià qián wèi yǐn dào, jí rù shǔ jìng. lù guò yī dà qiáo, xuán zōng wèn shì hé qiáo, cuī yuán dào:" cǐ míng wàn lǐ qiáo." xuán zōng wén yán, huǎng rán diǎn shǒu dào:" yī xíng sēng zhī yán yàn yǐ, zhèn kě wú yōu yǐ!" nǐ dào shén me yī xíng sēng zhī yán? yuán lái táng cháo yǒu yī shén sēng, fǎ míng yī xíng, jīng tōng tiān wén lì fǎ, céng zào hún tiān yí fù jǔ tú, jí wéi shén miào, qí shù xué yǔ yuán tiān gāng lǐ chún fēng bù xiāng shàng xià. xuán zōng cháng xìng dōng dōu, yǔ tā tóng dēng tiān gōng sì xī lóu, pái huái zhān tiào, kǎi rán fā tàn dào:" zhèn fǔ yǒu cǐ shān chuān, bì děi zhǎng xiǎng wú yú fāng hǎo." yīn wèn yī háng dào:" zhèn dé zhōng wú huò huàn fǒu?" yī háng dào:" bì xià yóu xíng wàn lǐ, shèng shòu wú jiāng." xuán zōng dāng shí wén cǐ yán, zhī dào shì zhù sòng zhī yǔ. shéi zhī jīn rì yuǎn xíng xī chuān, suǒ guò cǐ qiáo, qià míng wàn lǐ. yīn xiǎng yī xíng zhī yán, zhì jīn shǐ yàn. yòu xiǎng tā shuō shèng shòu wú jiāng, kě zhī zhèn gōng wú yàng. suǒ yǐ xīn zhōng xīn xǐ shuō dào:" zhèn kě wú yōu yǐ!" zhèng shì:
军心既定,玄宗即于次日起驾,望蜀中进发。行至河池地方,蜀郡长史崔圆前来迎驾,且说蜀土丰捻,甲士全备。玄宗欢喜,即令于驾前为引道,即入蜀境。路过一大桥,玄宗问是何桥,崔圆道:“此名万里桥。”玄宗闻言,恍然点首道:“一行僧之言验矣,朕可无忧矣!”你道什么一行僧之言?原来唐朝有一神僧,法名一行,精通天文历法,曾造浑天仪覆矩图,极为神妙,其数学与袁天罡、李淳风不相上下。玄宗尝幸东都,与他同登天宫寺西楼,徘徊瞻眺,慨然发叹道:“朕抚有此山川,必得长享无虞方好。”因问一行道:“朕得终无祸患否?”一行道:“陛下游行万里,圣寿无疆。”玄宗当时闻此言,只道是祝颂之语。谁知今日远行西川,所过此桥,恰名万里。因想一行之言,至今始验。又想他说圣寿无疆,可知朕躬无恙。所以心中欣喜说道:“朕可无忧矣!”正是:
wàn lǐ qiáo míng yīng yuǎn yóu, shén sēng miào yǔ hǎo tuī qiú.
万里桥名应远游,神僧妙语好推求。
xìng rán shèng shòu hái wú liàng, zhēn zhòng qián tú kě miǎn yōu.
幸然圣寿还无量,珍重前途可免忧。
dāng xià xuán zōng cuī zǎn jūn shì qián xíng, bù zé yī rì, lái zhì chéng dū zhù bì qí diàn yǔ gōng shì, yǔ yī qiè gōng yù zhī wù, suī dōu cǎo chuàng, bù shèn qí zhěng. què xǐ shān chuān xiǎn jùn, chéng guō wán gù, zéi fēn yǐ yuǎn, qiě zàn ān jū. zhǐ shì yǎn qián shǎo le yí gè zuì chǒng ài de rén, xiǎng qǐ qián rì mǎ wéi yì zhī shì, shí shí bēi tàn. gāo lì shì zài sān kuān jiě. wéi jiàn sù wéi è qín guó mó qín guó zhēn děng, jù shàng biǎo qǐng jí wèi tǎo zéi zhī jì. xuán zōng jiàng zhào, yǐ huáng tài zǐ fēn zǒng jié zhì, rán dōu bù jí shǐ chū zhèn, tè chì yǒng wáng lín chōng shān nán dōng dào lǐng nán qián zhōng jiāng nán xī dào jié dù dōu shǐ, yǐ shào fǔ xī jiān dòu shào wèi zhī fù. yǐ cháng shā tài shǒu lǐ xiàn wèi fù dōu dà shǐ, jí rì tóng fù jiāng líng zuò zhèn. yòu zhào yǐ tài zǐ chōng tiān xià bīng mǎ dà yuán shuài, lǐng shuò fāng hé běi píng lú jié dù dōu shǐ, shōu fù cháng ān luò yáng.
当下玄宗催趱军士前行,不则一日,来至成都驻跸;其殿宇宫室,与一切供御之物,虽都草创,不甚齐整。却喜山川险峻,城郭完固,贼氛已远,且暂安居。只是眼前少了一个最宠爱的人,想起前日马嵬驿之事,时时悲叹。高力士再三宽解。韦见素、韦谔、秦国模、秦国桢等,俱上表请亟为讨贼之计。玄宗降诏,以皇太子分总节制,然都不即使出镇,特敕永王磷充山南东道岭南黔中江南西道节度都使,以少府西监窦绍为之傅。以长沙太守李岘为副都大使,即日同赴江陵坐镇。又诏以太子充天下兵马大元帅,领朔方、河北、平卢节度都使,收复长安、雒阳。
nǎ zhī cǐ zhào wèi xià zhī xiān, tài zǐ yǐ zhèng wèi wèi tiān zǐ le. nǐ dào rú hé biàn zhèng wèi wèi tiān zǐ? yuán lái tài zǐ dāng rì dù guò wèi shuǐ, lái dào péng chéng, tài shǒu lǐ zūn chū yíng, yǐ yī liáng fèng xiàn, zhì píng liáng yuè jiān mù mǎ, dé jǐ wàn pǐ. yòu zhào mù dé yǒng shì sān qiān yú rén, jūn shì shāo zhèn. shí yǒu shuò fāng liú hòu dù hóng jiàn liù chéng shuǐ lù yùn shǐ wèi shǎo yóu jié dù pàn guān cuī yī dù zhī pàn guān lú jiǎn jīn jiān chí pàn guān lǐ hán děng wǔ rén, xiāng yǔ móu yì dào:" tài zǐ jīn zài píng liáng, rán píng liáng sàn dì, fēi tún bīng zhī suǒ. líng wǔ dì fāng, bīng shí wán fù, ruò yíng qǐng tài zǐ zhì cǐ, běi shōu zhū chéng bīng, xī fā hé lǒng jìn qí, nán xiàng yǐ dìng zhōng yuán, cǐ wàn shì yī shí yě." móu yì jí dìng, lǐ hán shàng jiān yú tài zǐ, qiě jí shuò fāng shì mǎ jiǎ bīng lì bó jūn xū zhī shù yǐ xiàn. dù hóng jiàn cuī yī qīn zhì píng liáng, miàn qǐ tài zǐ dào:" shuò fāng nǎi tiān xià jìn bīng zhī chù, jīn tǔ bō qǐng hé, huí gěi nèi fù, sì fāng jùn xiàn jù jiān shǒu jù zéi, yǐ qí xīng fù. diàn xià ruò zhì bīng yú líng wǔ, yí xí sì fāng, shōu lǎn zhōng yì, àn pèi cháng qū, nì hǎn bù zú tú yě. chén děng yǐ shǐ wèi shǎo yóu lú jiǎn jīn, zài bǐ qì zhì gōng shì, zhěng bèi zī liáng, duān hòu diàn xià jià xìng." guǎng píng wáng jiàn níng wáng, jù yǐ liǎng rén zhī yán wéi rán, yú shì tài zǐ suì lǜ zhòng zhì líng wǔ zhù zhā.
那知此诏未下之先,太子已正位为天子了。你道如何便正位为天子?原来太子当日渡过渭水,来到彭城,太守李遵出迎,以衣粮奉献,至平凉阅监牧马,得几万匹。又召募得勇士三千余人,军势稍振。时有朔方留后杜鸿渐、六城水陆运使魏少游、节度判官崔漪、度支判官卢简金、监池判官李涵等五人,相与谋议道:“太子今在平凉,然平凉散地,非屯兵之所。灵武地方,兵食完富,若迎请太子至此,北收诸城兵,西发河陇劲骑,南向以定中原,此万世一时也。”谋议即定,李涵上笺于太子,且籍朔方士马甲兵栗帛军需之数以献。杜鸿渐、崔漪亲至平凉,面启太子道:“朔方乃天下劲兵之处,今吐蕃请和,回给内附,四方郡县俱坚守拒贼,以俟兴复。殿下若治兵于灵武,移檄四方,收揽忠义,按辔长驱,逆喊不足屠也。臣等已使魏少游、卢简金,在彼葺治宫室,整备资粮,端候殿下驾幸。”广平王、建宁王,俱以两人之言为然,于是太子遂率众至灵武驻扎。
guò le shù rì, shì hé xī sī mǎ péi miǎn fèng zhào rù wèi yù shǐ zhōng chéng, yīn zhì líng wǔ cān yè tài zǐ, nǎi yǔ dù hóng jiàn děng dìng yì, shàng tài zǐ jiān, qǐng zūn dà jià fā mǎ wéi shí yù jí chuán wèi zhī mìng, zǎo zhèng dà wèi, yǐ ān rén xīn. tài zǐ bù xǔ dào:" zhì zūn fāng chí qū tú dào, wǒ hé dé shàn xí zūn wèi?" péi miǎn děng zòu dào:" jiàng shì jiē guān zhōng rén, qǐ bù rì yè sī guī? qí suǒ yǐ bù dàn qí qū, yuǎn shè shā sāi zhě, yì jì pān lóng fù fèng, yǐ jiàn chǐ cùn zhī gōng ěr, ruò diàn xià shǒu jīng ér bù dá quán, shǐ rén xīn yī zhāo lí sàn, dà xūn bù kě fù jí yǐ! yuàn jí miǎn xùn zhòng qíng, wèi shè jì jì." tài zǐ yóu wèi xǔ yǔn, jiān fán wǔ shàng, fāng zhǔn suǒ zòu. tiān bǎo shí wǔ zài qiū qī yuè, tài zǐ jí wèi yú líng wǔ, shì wèi sù zōng huáng dì, jí gǎi běn nián wèi zhì dé yuán zài, yáo zūn xuán zōng wèi shàng huáng tiān dì. péi miǎn dù hóng jiàn děng, jù jiā guān jìn zhì.
过了数日,适河西司马裴冕奉诏入为御史中丞,因至灵武参谒太子,乃与杜鸿渐等定议,上太子笺,请遵大驾发马嵬时欲即传位之命,早正大位,以安人心。太子不许道:“至尊方驰驱途道,我何得擅袭尊位?”裴冕等奏道:“将士皆关中人,岂不日夜思归?其所以不惮崎岖,远涉沙塞者,亦冀攀龙附凤,以建尺寸之功耳,若殿下守经而不达权,使人心一朝离散,大勋不可复集矣!愿即勉徇众情,为社稷计。”太子犹未许允,笺凡五上,方准所奏。天宝十五载秋七月,太子即位于灵武,是为肃宗皇帝,即改本年为至德元载,遥尊玄宗为上皇天帝。裴冕、杜鸿渐等,俱加官进秩。
zhèng yù biǎo zòu xuán zōng, qià hǎo xuán zōng mìng tài zǐ wèi yuán shuài de zhào dào le. sù zōng nà shí fāng zhī xuán zōng chē jià yǐ zhù yè shǔ zhōng, suí jí qiǎn shǐ jī biǎo rù shǔ, jiāng jí wèi zhī shì zòu wén. xuán zōng lǎn biǎo xǐ dào:" wú ér yìng tiān shùn rén, wú gèng hé yōu?" suì xià zhào:" zì jīn zhāng zòu, jù gǎi chēng tài shàng huáng. jūn guó zhòng shì, xíng qǐng huáng dì zhǐ, réng zòu wén zhèn. qí kè fù liǎng jīng zhī hòu, zhèn bù yù shì yǐ." yòu mìng wén bù shì láng píng zhāng shì fáng guǎn yǔ wéi jiàn sù qín guó mó qín guó zhēn zī yù cè yù xǐ fù líng wǔ chuán wèi. qiě yù zhū chén bù bì fù mìng, jí liú xíng zài, tīng xīn jūn rèn yòng. sù zōng tì qì bài lǐng cè bǎo, gòng fèng yú bié diàn, wèi gǎn jí shòu. zhèng shì:
正欲表奏玄宗,恰好玄宗命太子为元帅的诏到了。肃宗那时方知玄宗车驾已驻晔蜀中,随即遣使赍表入蜀,将即位之事奏闻。玄宗览表喜道:“吾儿应天顺人,吾更何忧?”遂下诏:“自今章奏,俱改称太上皇。军国重事,行请皇帝旨,仍奏闻朕。俟克复两京之后,朕不预事矣。”又命文部侍郎平章事房琯与韦见素、秦国模、秦国桢资玉册玉玺赴灵武传位。且谕诸臣不必复命,即留行在,听新君任用。肃宗涕泣拜领册宝,供奉于别殿,未敢即受。正是:
bǎo wèi yǐ xiān jí, bǎo cè rán hòu chuán.
宝位已先即,宝册然后传。
shòu shòu yuán fēi wù, zhǐ chà zài hòu xiān.
授受原非误,只差在后先。
hòu lái sòng rú duō yǐ sù zōng wèi fèng fù mìng, jù zì chēng zūn, wèi shì chéng wēi cuàn wèi, yǐ zi pàn fù. shuō biàn zhè děng shuō, dàn wēi jí cún wáng zhī shí, yù wéi xì rén xīn, bù dé yǐ ér chū cǐ. kuàng xuán zōng lǚ yù nèi chán chuán wèi zhī shuō, yǐ céng xuān zhī yú kǒu. jīn rì sù zōng líng wǔ jí wèi zhī shì, zhǐ shuō kè zūn qián mìng, lǐ yóu kě shù. cuàn pàn zhī shuō, sì hū tài guò. ruò lùn tā chà chù, zài jí wèi zhī hòu, chǒng bì zhāng liáng dì, dāng jūn wù kǒng zǒng zhī jì, yǔ zhī bó xì qǔ lè, cǐ zhēn kě xiào ěr. zhèng shì:
后来宋儒多以肃宗未奉父命,遽自称尊,谓是乘危篡位,以子叛父。说便这等说,但危急存亡之时,欲维系人心,不得已而出此。况玄宗屡欲内禅传位之说,已曾宣之于口。今日肃宗灵武即位之事,只说恪遵前命,理犹可恕。篡叛之说,似乎太过。若论他差处,在即位之后,宠嬖张良娣,当军务倥偬之际,与之博戏取乐,此真可笑耳。正是:
ruò néng bù yǐ wèi wéi lè, biàn shì zhēn xīn gàn gǔ rén.
若能不以位为乐,便是真心干蛊人。
rán suī rú cǐ, jí wèi kě yě, běn nián biàn gǎi yuán, shì zhēn wú fù yǐ ruò shǐ cǐ shí yè hóu lǐ mì zǎo zài zuǒ yòu, bì bù lìng qí zhì cǐ. hòu rén yǒu shī tàn yún:
然虽如此,即位可也,本年便改元,是真无父矣;若使此时邺侯李泌早在左右,必不令其至此。后人有诗叹云:
líng wǔ jù chēng zūn, yóu rì zāo duō gù. běn suì jí gǎi yuán, cǐ jǔ zhēn dà cuò.
灵武遽称尊,犹日遭多故。本岁即改元,此举真大错。
dāng shí dìng cè zhě, wú néng zhèng qí wù. niàn bǐ lǐ yè hóu, duō zāi lái hé mù?
当时定策者,无能正其误。念彼李邺侯,咄哉来何暮?
xián huà shǎo shuō. qiě shuō dāng rì tiān zǐ xī shòu, tài zǐ běi xíng, nèi xiē shí wéi hé méi yǒu zéi bīng lái zhuī xí? yuán lái ān lù shān, bù yì chē jià jí chū, jiè yuē tóng guān jūn shì wù dé qīng jìn. zéi jiāng cuī gān yòu dùn bīng guān wàng, jí jūn jià yǐ chū shù rì zhī hòu, lù shān wén bào, fāng qiǎn qí bù jiàng sūn xiào zhé, dū bīng rù jīng. zéi zhòng jì rù jīng chéng, jiàn zuǒ cáng chōng yíng, biàn zhēng qǔ cái bǎo, rì yè zòng jiǔ wéi lè, yī miàn qiǎn rén wǎng luò yáng bào jié, zhuān hòu lù shān dào lái. yīn cǐ wú xiá qiǎn bīng zhuī xí, suǒ yǐ chē jià dé ān xíng rù shǔ, tài zǐ wǎng shuò fāng yì wú zǔ yú, cǐ yì tiān yì yě. zhèng shì:
闲话少说。且说当日天子西狩,太子北行,那些时为何没有贼兵来追袭?原来安禄山,不意车驾即出,戒约潼关军士勿得轻进。贼将崔乾祐顿兵观望,及军驾已出数日之后,禄山闻报,方遣其部将孙孝哲,督兵入京。贼众既入京城,见左藏充盈,便争取财宝,日夜纵酒为乐,一面遣人往雒阳报捷,专候禄山到来。因此无暇遣兵追袭,所以车驾得安行入蜀,太子往朔方亦无阻虞,此亦天意也。正是:
zuǒ cáng bù fén liú ěr zéi, dào jiào jīn rì miǎn zhuī bīng.
左藏不焚留饵贼,道教今日免追兵。
lù shān zhì cháng ān, wén mǎ wéi bīng biàn, shā le yáng guó zhōng, yòu wén yáng fēi cì sǐ le, hán guó èr fū rén bèi shā, dà kū dào:" yáng guó zhōng shì gāi shā de, què rú hé yòu hài wǒ ā huán zǐ mèi? wǒ cǐ lái zhèng yù yǔ tā men huān jù, jīn yǐ jué wàng, cǐ hèn zěn xiāo!" yòu xiǎng qǐ qí zǐ ān qìng zōng fū fù, bèi cháo tíng cì sǐ, yī fà fèn nù. nǎi mìng sūn xiào zhé dà suǒ zài jīng zōng shì huáng qīn, wú lùn huáng zǐ huáng sūn, jùn zhǔ xiàn zhǔ, jí fù mǎ jùn mǎ děng guó qī, jǐn xíng shā lù. yòu mìng jiāng zōng shì nán fù, bèi shā zhě xī kū qù qí xīn, yǐ jì ān qìng zōng. lù shān qīn lín shè jì, nà rì yú chóng rén fāng gāo guà jǐn zhàng, pái xià ān qìng zōng de líng zuò, xíng xíng guì zi jù jí zhòng shī, fāng dài dòng shǒu pōu xīn. shuō yě qí guài, yī shà shí tiān hūn dì àn, léi diàn jiāo jiā, kuáng fēng dà zuò. guì zǐ shǒu zhōng de dāo, dōu bèi kuáng fēng guā qù, chéng duǒ ér shàng chā zhe. pī lì yī shēng, bǎ ān qìng zōng de líng wèi jī dé fěn suì, jǐn zhàng jǐn bèi léi huǒ fén shāo. lù shān dà jù, xiàng tiān kòu tóu qǐng zuì, yú shì bù gǎn shè jì, mìng jiāng zhòng shī yī yī mái zàng. zhèng shì:
禄山至长安,闻马嵬兵变,杀了杨国忠,又闻杨妃赐死了,韩、虢二夫人被杀,大哭道:“杨国忠是该杀的,却如何又害我阿环姊妹?我此来正欲与他们欢聚,今已绝望,此恨怎消!”又想起其子安庆宗夫妇,被朝廷赐死,一发忿怒。乃命孙孝哲大索在京宗室皇亲,无论皇子皇孙,郡主县主,及驸马郡马等国戚,尽行杀戮。又命将宗室男妇,被杀者悉刳去其心,以祭安庆宗。禄山亲临设祭,那日于崇仁坊高挂锦帐,排下安庆宗的灵座,行刑刽子聚集众尸,方待动手剖心。说也奇怪,一霎时天昏地暗,雷电交加,狂风大作。刽子手中的刀,都被狂风刮去,城垛儿上插着。霹雳一声,把安庆宗的灵位击得粉碎,锦帐尽被雷火焚烧。禄山大惧,向天叩头请罪,于是不敢设祭,命将众尸一一埋葬。正是:
zhì luàn suī yóu tiān yì, xiōng cán dà fú tiān xīn.
治乱虽由天意,凶残大拂天心。
bù yì léi tíng jǐng jiè, zhè fān cǎn tòng nán jìn.
不意雷霆警戒,这番惨痛难禁。
kàn guān tīng shuō, qián rì xuán zōng chū bēn shí, yuán yào yǔ zhòng zōng shì huáng qīn tóng háng de, yīn yáng guó zhōng jiàn zǔ ér zhǐ. jīn rì zhòng rén jǐn zāo tú lù, jiē guó zhōng hài zhī yě, cǐ zéi zhēn sǐ yǒu yú gū yǐ. zhèng shì:
看官听说,前日玄宗出奔时,原要与众宗室皇亲同行的,因杨国忠谏阻而止。今日众人尽遭屠戮,皆国忠害之也,此贼真死有余辜矣。正是:
yī yán yí dà hài, wàn guǎ bù bì gū.
一言遗大害,万剐不蔽辜。
dāng rì zhòng shī suī miǎn pōu xīn zhī cǎn, rán jǐ lù shān píng rì suǒ yuàn è zhī rén, dōu bèi shā lù, hái dào:" lǐ tài bái dāng rì chéng zuì mà wǒ, jīn rì ruò zài cǐ, dìng dàng shā zhī!" yòu fán yáng guó zhōng gāo lì shì suǒ qīn xìn de rén, yě dōu shā lù. cháo guān cóng jià ér chū zhě, qí jiā juàn zài jīng, yì dōu bèi shā. zhǐ yǒu qín guó mó qín guó zhēn de jiā juàn, jù xiān qī yuǎn bì, wèi zāo qí hài. nèi shì biān lìng chéng tóu xiáng, yǐ liù gōng suǒ yuè fèng xiàn lù shān, qiǎn rén biàn sōu gè gōng. sōu dào méi fēi jiāng cǎi píng de gōng pàn, huò yī fǔ bài nǚ rén zhī shī, biàn cuò rèn méi fēi yǐ sǐ, gèng bù zhuī qiú. tiān xìng méi fēi bù céng bèi zéi rén sōu qù, shàng huáng guī hòu, yīn dé tuán yuán xié lǎo. kě xiào yáng fēi zǐ chuàng huáng bèi nàn zhī shí, yóu huái jí dù, jiàn zǔ tiān zǐ, bù shǐ méi fēi tóng háng. nǎ zhī mǎ wéi biàn qǐ, zì jǐ de xìng mìng dào xiān duàn sòng le. hòu rén yǒu shī yún:
当日众尸虽免剖心之惨,然几禄山平日所怨恶之人,都被杀戮,还道:“李太白当日乘醉骂我,今日若在此,定当杀之!”又凡杨国忠、高力士所亲信的人,也都杀戮。朝官从驾而出者,其家眷在京,亦都被杀。只有秦国模、秦国桢的家眷,俱先期远避,未遭其害。内侍边令诚投降,以六宫锁钥奉献禄山,遣人遍搜各宫。搜到梅妃江采苹的宫畔,获一腐败女人之尸,便错认梅妃已死,更不追求。天幸梅妃不曾被贼人搜去,上皇归后,因得团圆偕老。可笑杨妃子怆惶被难之时,犹怀嫉妒,谏阻天子,不使梅妃同行。那知马嵬变起,自己的性命倒先断送了。后人有诗云:
zì jiā zǐ mèi yào tóng háng, tiān zǐ pín fēi fǎn jiào qì.
自家姊妹要同行,天子嫔妃反教弃。
mǎ wéi jù zú ér jiān zhān, xiào shā dāng chū kōng dù jì.
马嵬聚族而歼旃,笑杀当初空妒忌。
lù shān xià lìng, fán zài jīng guān yuán, yǒu bù jí lái tóu shùn zhě, xī jiē chǔ sǐ. yú shì jīng zhào yǐn cuī guāng yuǎn gù xiāng chén xī liè, yǔ xíng bù shàng shū zhāng jūn tài cháng qīng zhāng jì děng, jù jiàng yú zéi. nà zhāng jūn zhāng jì, nǎi yān guó gōng zhāng shuō zhī zǐ yě. zhāng jì yòu shàng dì nǚ níng qīn gōng zhǔ, shēn wéi guó qī, shì shòu guó ēn, míng chén hòu yì, bù yì bài huài jiā shēng, yī zhì yú cǐ!
禄山下令,凡在京官员,有不即来投顺者,悉皆处死。于是京兆尹崔光远、故相陈希烈,与刑部尚书张均、太常卿张垍等,俱降于贼。那张均、张垍,乃燕国公张说之子也。张垍又尚帝女宁亲公主,身为国戚,世受国恩,名臣后裔,不意败坏家声,一至于此!
fù jué yān guó gōng, zi shì wěi yàn dì.
父爵燕国公,子事伪燕帝。
rǔ mò yàn shì jiā, kě chēng nàn xiōng dì.
辱没燕世家,可称难兄弟。
lù shān yǐ chén xī liè zhāng jì wèi xiāng, réng yǐ cuī guāng yuǎn wèi jīng zhào yǐn, qí yú cháo shì cháo shòu yǐ wěi guān, qí shì shén chì. rán zéi jiāng jù cū měng tān bào, quán wú yuǎn lüè. jì kè cháng ān, zhì dé yì mǎn, zòng jiǔ lán cái, wú fù xī chū zhī yì. lù shān yì xīn liàn fàn yáng yǔ dōng jīng, bù xǐ jū xī jīng. zhèng shì:
禄山以陈希烈、张垍为相,仍以崔光远为京兆尹,其余朝士朝授以伪官,其势甚炽。然贼将俱粗猛贪暴,全无远略。既克长安,志得意满,纵酒婪财,无复西出之意。禄山亦心恋范阳与东京,不喜居西京。正是:
tān cán liàn tǔ zéi rén tài, wàng qiè yàn huáng shèng wǔ míng.
贪残恋土贼人态,妄窃燕皇圣武名。
wèi zhī hòu shì rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知后事如何,且听下回分解。