strong níng bì chí léi hǎi qīng xùn jié pǔ shī sì wáng mó jí yín shī strong
凝碧池雷海青殉节 普施寺王摩诘吟诗
cí yuē:
词曰:
tán zhōng shuō yì rén dōu huì, lín nàn què tōng róng. lí yuán zǐ dì, piān néng xùn jié, mò jiàn líng gōng. líng gōng xùn jié, gū chén bēi gǎn, kū xiàng cāng qióng. yín shī xiě hèn, yī yán yī lèi, zhí dá chén cōng.
谈忠说义人都会,临难却通融。梨园子弟,偏能殉节,莫贱伶工。 伶工殉节,孤臣悲感,哭向苍穹。吟诗写恨,一言一泪,直达宸聪。
diào jì" qīng shān shī"
调寄“青衫湿”
zì gǔ zhōng chén yì shì, dōu shì tiān shēng jiù zhè fù zhōng gān yì dǎn, yuán bù lùn guì jiàn de. jǐn yǒu shēn wéi zūn guān, shì xiǎng hòu lù, píng rì jiān shuō dào zhōng yì èr zì, què yě kǎn kǎn záo záo, jí zhì lín dà jié, dāng wēi nàn, biàn bǎ zhè liǎng gè zì piē guò yī biān le, zhǐ yào quán qū bǎo jiā, bì huò qiú fù, yú shì gān xīn cóng nì, fǎn yán shì chóu. zì jǐ míng zhī jīn rì suǒ wéi, bì zhì mà míng wàn zài, yí chòu wàn nián, yě gù bu de. piān yǒu nà wèi fēi gāo pǐn, rén fēi qīng liú, zhǔ shàng píng rì bù guò yǐ pái yōu yán zhī, jí shǐ tā dāng huàn nàn zhī jì, tān shēng pà sǐ, bèi zhǔ jiàng zéi, rén yě zhǐ shuō cǐ bèi hé zhī zhōng yì, bù zú shēn zé. bù dào tā dào gǎn ēn zhī bào, dāng shāng xīn cǎn mù zhī jì, dú néng jī qǐ zhōng gān yì dǎn, bù bì dāo jù fǔ yuè, mà zéi ér sǐ. suì shǐ dāng shí shēn bèi jū guó de gū chén, wén qí shì ér hán āi, xìng gǎn xíng zhī bǐ mò, yǒng chéng shī cí. bù dàn wèi sǐ zhě chuán míng yú hòu shì, qiě wèi jǐ shēn miǎn huò yú tā nián. kě jiàn zhōng yì zhī shì, bù lùn guì jiàn, zhèng wéi jiàn zhě, ér néng jìn zhōng yì, yù zú yǐ gǎn dòng rén xīn. què shuō ān lù shān suī rán jiàn hào chēng zūn, zhàn duó le xǔ duō dì fāng, dōng xī liǎng jīng dū bèi tā qiè jù. què yuán zhǐ shì luàn zéi xíng jìng, bìng wú shēn móu dà lüè. yī xīn zhǐ liàn zhe fàn yáng gù tǔ, xǐ jū dōng jīng, bù lè jū xī jīng. jì rù cháng ān, mìng sōu bǔ bǎi guān huàn zhě gōng nǚ děng, jí yǐ bīng wèi sòng fù fàn yáng, qí fǔ kù zhōng de jīn yín bì bó, yǔ gōng wéi zhōng de zhēn qí wán hǎo zhī wù, dōu niǎn qù fàn yáng cáng zhù. yòu xià lìng yào lí yuán zǐ dì, yǔ jiào fāng zhū yuè gōng, dōu rú xiàng rì yì bān de chéng yìng, gǎn yǒu yǐn bì bù chū zhě, jí xíng zhǎn shǒu. qí yuàn jiù zhōng suǒ yǒu xún xiàng wǔ mǎ děng wù, bù xǔ shī sàn, dōu yào zhào jiù zhěng dùn, yǐ bèi wán shǎng.
自古忠臣义士,都是天生就这副忠肝义胆,原不论贵贱的。尽有身为尊官,世享厚禄,平日间说到忠义二字,却也侃侃凿凿,及至临大节,当危难,便把这两个字撇过一边了,只要全躯保家,避祸求福,于是甘心从逆,反颜事仇。自己明知今日所为,必致骂名万载,遗臭万年,也顾不得。偏有那位非高品,人非清流,主上平日不过以徘优言之,即使他当患难之际,贪生怕死,背主降贼,人也只说此辈何知忠义,不足深责。不道他到感恩知报,当伤心惨目之际,独能激起忠肝义胆,不避刀锯斧钺,骂贼而死。遂使当时身被拘国的孤臣,闻其事而含哀,兴感形之笔墨,咏成诗词。不但为死者传名于后世,且为己身免祸于他年。可见忠义之事,不论贵贱,正唯践者,而能尽忠义,愈足以感动人心。却说安禄山虽然僭号称尊,占夺了许多地方,东西两京都被他窃据。却原只是乱贼行径,并无深谋大略。一心只恋着范阳故土,喜居东京,不乐居西京。既入长安,命搜捕百官宦者宫女等,即以兵卫送赴范阳,其府库中的金银币帛,与宫闱中的珍奇玩好之物,都辇去范阳藏贮。又下令要梨园子弟,与教坊诸乐工,都如向日一般的承应,敢有隐避不出者,即行斩首。其苑厩中所有驯像舞马等物,不许失散,都要照旧整顿,以备玩赏。
kàn guān tīng shuō, yuán lái dāng chū tiān bǎo nián jiān, shàng huáng zhù yì shēng sè. měi yǒu dà yàn jí, xiān shè tài cháng yǎ yuè, yǒu zuò bù, yǒu lì bù. nà zuò bù zhū yuè gōng, jù yú táng shàng zuò ér zòu jì lì bù zhū yuè gōng, zé yú táng xià lì ér zòu jì. yǎ yuè zòu bà, jì yǐ gǔ chuī fān lè, rán hòu jiào fāng xīn shēng yǔ fǔ xiàn sàn lè zá xì, cì dì bì chéng. huò shí mìng gōng nǚ, gè chuān xīn qí lì yàn zhī yī, chū zhì dāng yán qīng gē miào wǔ. qí rèn zài yuè qì wǎng lái zhě, yǒu shān chē lù chuán zhì dù, jù jí qí gōng qiǎo. gèng kě yì zhě, měi zhì yàn hān zhī jì, mìng yù yuàn zhǎng xiàng de xiàng nú, yǐn xún xiàng rù chǎng. yǐ bí qíng bēi, guì yú yù qián shàng shòu, dōu shì píng rì jiào xí zài nà li de, yòu cháng jiào xí wǔ mǎ shù shí pǐ, měi dāng zòu yuè zhī shí, mìng zhǎng jiù de yǔ rén, qiān mǎ dào tíng qián. nèi xiē mǎ yī wén yuè shēng, biàn dōu áng shǒu dùn zú, huí xiáng xuán zhuǎn de wǔ jiāng qǐ lái, què zì rán hé zhù nà yuè shēng de jié zòu. sòng rú xú jié xiào xiān shēng céng yǒu wǔ mǎ shī yún:
看官听说,原来当初天宝年间,上皇注意声色。每有大宴集,先设太常雅乐,有坐部,有立部。那坐部诸乐工,俱于堂上坐而奏技;立部诸乐工,则于堂下立而奏技。雅乐奏罢,继以鼓吹番乐,然后教坊新声与府县散乐杂戏,次第毕呈。或时命宫女,各穿新奇丽艳之衣,出至当筵清歌妙舞。其任载乐器往来者,有山车陆船制度,俱极其工巧。更可异者,每至宴酣之际,命御苑掌像的像奴,引驯像入场。以鼻擎杯,跪于御前上寿,都是平日教习在那里的,又尝教习舞马数十匹,每当奏乐之时,命掌厩的圉人,牵马到庭前。那些马一闻乐声,便都昂首顿足,回翔旋转的舞将起来,却自然合著那乐声的节奏。宋儒徐节孝先生曾有舞马诗云:
kāi yuán tiān zǐ tài píng shí, yè wǔ zhāo gē yì zhuǎn mí. xiù tà jǐn róng qí jì zú, jǐn yī hún gài wò wā ní. cái qiāo huà gǔ yù xiān fèn, bù jiǎ jīn biān shì zì qí. míng rì lí yuán fān jiù qū, fàn yáng gē jiǎ mǎn guān xī.
开元天子太平时,夜舞朝歌意转迷。绣榻尽容骐骥足,锦衣浑盖渥洼泥。 才敲画鼓预先奋,不假金鞭势自齐。明日梨园翻旧曲,范阳戈甲满关西。
dāng nián cǐ děng yàn jí, lù shān dōu dé péi shì. nà shí cóng páng dì guān, xīn huái yàn xiàn, zǎo yǐ yīn xià bù liáng zhī niàn. jīn rì fǎn pàn dé zhì, biàn yù zhào yàng qǔ lè. kě zhī nà shēng sè quǎn mǎ, qí jì yín wù, shì zú yǐ qǐ dà dào jì yú zhī xīn. zhèng shì:
当年此等宴集,禄山都得陪侍。那时从旁谛观,心怀艳羡,早已荫下不良之念。今日反叛得志,便欲照样取乐。可知那声色犬马,奇技淫物,适足以起大盗觊觎之心。正是:
tiān zǐ dāng nián zhì dà jiāo, páng guān mù xuàn yǐ bō yáo.
天子当年志大骄,旁观目眩已播摇。
màn kuā bǎi shòu néng lǜ wǔ, cǐ rì shē huá jí dào zhāo.
漫夸百兽能率舞,此日奢华即盗招。
nà shí lù shān suǒ shǔ zhū fān bù luò de tóu mù, wén lù shān dé le xī jīng, dōu lái zhāo hè. lù shān yù yǐ shén qí zhī shì, kuā hōng tā men. nǎi zhào jí zhòng fān cì yàn yú biàn diàn, duì zhòng rén yí yán dào:" wǒ jīn shòu tiān mìng wèi tiān zǐ, bù dàn rén xīn guī fù, jiù shì nà wú zhī de wù lèi, mò bù gǎn gé xiào shùn. jí rú shàng lín yuàn zhōng suǒ yán de xiàng, jiàn wǒ yǐn yàn, biàn lái qíng bēi guì xiàn nà gè jiù zhōng de mǎ, wén wǒ zòu yuè, yě dōu xīn xǐ wǔ dǎo, qǐ fēi shén qí zhī shì!" zhòng fān rén tīng shuō, jù fǔ fú hū wàn suì. nà lù shān biàn chuán lìng, xiān zhe xiàng nú qiān chū xiàng lái kàn. bù yī shí, xiàng nú jiāng nà shí shù tóu xún xiàng, yī qí dōu qiān zhì diàn tíng zhī xià, zhòng fān rén jù zhù mù ér guān, yào kàn tā zěn me yàng qíng bēi guì xiàn. bù xiǎng zhèi xiē xiàng ér, jǔ yǎn wàng diàn shàng yī kàn, zhī jiàn diàn shàng nán miàn ér zuò zhě, bú shì qián shí de tiān zǐ, biàn dōu jiāng lì bù dòng, nù mù zhí shì. xiàng nú bǎ jiǔ bēi xiān sòng dào yí gè dà xiàng miàn qián, yào tā qíng zhe guì xiàn. nà xiàng què bǎ bí zi juǎn guò jiǔ bēi lái, pāo qù shù zhàng. zuǒ yòu jìn jiē shī sè, zhòng fān rén yǎn kǒu qiè xiào. lù shān yòu xiū yòu nǎo, dà mà dào:" niè chù, nèn bān kě wù!" hē bǎ zhèi xiē xiàng dōu qiān chū qù, jǐn xíng shā qì. yú shì chuò yàn bà xí, bù huān ér sàn. dāng shí yǒu rén zuò shī jī xiào dào:
那时禄山所属诸番部落的头目,闻禄山得了西京,都来朝贺。禄山欲以神奇之事,夸哄他们。乃召集众番赐宴于便殿,对众人宜言道:“我今受天命为天子,不但人心归附,就是那无知的物类,莫不感格效顺。即如上林苑中所言的像,见我饮宴,便来擎杯跪献;那个厩中的马,闻我奏乐,也都欣喜舞蹈,岂非神奇之事!”众番人听说,俱俯伏呼万岁。那禄山便传令,先着像奴牵出像来看。不一时,像奴将那十数头驯像,一齐都牵至殿庭之下,众番人俱注目而观,要看他怎么样擎杯跪献。不想这些像儿,举眼望殿上一看,只见殿上南面而坐者,不是前时的天子,便都僵立不动,怒目直视。像奴把酒杯先送到一个大像面前,要他擎着跪献。那像却把鼻子卷过酒杯来,抛去数丈。左右尽皆失色,众番人掩口窃笑。禄山又羞又恼,大骂道:“孽畜,恁般可恶!”喝把这些像都牵出去,尽行杀讫。于是辍宴罢席,不欢而散。当时有人作诗讥笑道:
yǒu yí yǒu xiàng gù míng xiàng, jiàn zéi bù guì zhēn jué jiàng.
有仪有像故名像,见贼不跪真倔强。
kān xiào fēn fēn jiàng zéi rén, mǎ qián qū xī hái jī sǎng.
堪笑纷纷降贼人,马前屈膝还稽颡。
lù shān bèi xiàng ér chū le chǒu, yīn yí xiǎng nèi xiē wǔ mǎ, huò zhě yě yī shí jué jiàng qǐ lái, yì wèi kě zhī, bù rú bú yào kàn tā bà. suì mìng jiāng wǔ mǎ jìn shù biān rù jūn yíng mǎ duì qù. hòu lái yǒu liǎng pǐ wǔ mǎ, liú luò zài nì zéi shǐ sī míng jūn zhōng. nà sī míng yī rì dà yàn jiāng zhù, táng shàng zòu yuè. èr mǎ ǒu xì yú tíng xià, yī wén yuè shēng, jí xiāng duì ér wǔ. jūn shì bù zhī qí gù, yǐ wéi guài yì, tòng jiā biān chuí. èr mǎ bèi biān, zhī dào xián tā wǔ dé bù hǎo, yuè fā bǎi wěi yáo tóu de wǔ gè bù zhǐ. jūn shì dà jīng, tà bàng jiāo jiā, èr mǎ dēng shí ér bì. zéi jūn zhōng yǒu xiǎo de wǔ mǎ zhī shì zhě, máng jiào bú yào dǎ shí, yǐ dōu dǎ sǐ le. qǐ bù kě xiào? zhèng shì:
禄山被像儿出了丑,因疑想那些舞马,或者也一时倔强起来,亦未可知,不如不要看它罢。遂命将舞马尽数编入军营马队去。后来有两匹舞马,流落在逆贼史思明军中。那思明一日大宴将住,堂上奏乐。二马偶系于庭下,一闻乐声,即相对而舞。军士不知其故,以为怪异,痛加鞭垂。二马被鞭,只道嫌他舞得不好,越发摆尾摇头的舞个不止。军士大惊,榻棒交加,二马登时而毙。贼军中有晓得舞马之事者,忙叫不要打时,已都打死了。岂不可笑?正是:
xiàng sǐ zhōng bù qū jié, mǎ wǔ héng bèi dà zhàng.
像死终不屈节,马舞横被大杖。
suī rán yí yàng bèi shā, shàn mǎ bù rú ào xiàng.
虽然一样被杀,善马不如傲像。
huà fēn liǎng tóu, bù bì zhuì yán. zhǐ shuō lù shān zài xī jīng zì yì shā lù, yīn wén qián rì bǎi xìng chéng luàn, dào qǔ kù zhōng suǒ cáng zhī wù, suì xià lìng zhe fǔ xiàn yán xíng zhuī jiū, qiě xǔ páng rén hàn gào. yú shì zhū lián màn yǐn, sōu bǔ qióng zhì, dài wú xū rì. yòu yǒu diāo è zhī rén, xié chóu wū shǒu, yǒu sī bù wèn qíng yóu, zhé biàn zhuī suǒ, bō jí wú gū, shēn jiā bù bǎo. mín jiān suī rán wú rì bù sī niàn táng wáng, xiāng chuán huáng tài zǐ yǐ shōu jù běi fāng jìn bīng, lái huī fù cháng ān, jí rì jiāng zhì. huò shí xuān chēng tài zǐ de dà bīng yǐ dào le, bǎi xìng men biàn zhēng xiāng bēn zǒu chū chéng, jìn zhǐ bú zhù, shì lǐ wèi zhī yī kōng. zéi jiāng wàng jiàn běi fāng chén qǐ, yě dōu xiāng gù jīng huáng. lù shān liào cháng ān bù kě jiǔ jū, hé bù zǎo huí tān yáng nǎi yǐ zhāng tōng rú wèi xī jīng liú shǒu, ān zhōng shùn wèi jiāng jūn, zǒng bīng zhèn shǒu guān zhōng yòu mìng sūn xiào zhé zǒng dū jūn shì, jié zhì zhū jiàng, zì jǐ yǔ qí zǐ ān qìng xù, shuài lǐng qīn jūn, yòu zhū fān jiāng hái shǒu dōng dōu, zé rì qǐ xíng. què yú qǐ xíng zhī qián yī rì, dà yàn wén wǔ guān jiāng, yú nèi fǔ sì yí yuàn zhōng níng bì chí shàng, xiān qī chuán yù lí yuán zǐ dì, jiào fāng yuè gōng, yí gè gè dōu yào lái chéng yìng. zhèi xiē yuè gōng zǐ dì men, wéi lǐ mó zhāng yě hú hè huái zhì děng shù rén, suí jià xī zǒu, qí yú rú huáng fān chuò mǎ xiān qī děng zhòng rén, bù jí suí jià, liú luò zài jīng, bù dé bù píng lù shān jū huàn, zhǐ yǒu léi hǎi qīng tuō bìng bù zhì.
话分两头,不必赘言。只说禄山在西京恣意杀戮,因闻前日百姓乘乱,盗取库中所藏之物,遂下令着府县严行追究,且许旁人汗告。于是株连蔓引,搜捕穷治,殆无虚日。又有刁恶之人,挟仇诬首,有司不问情由,辄便追索,波及无辜,身家不保。民间虽然无日不思念唐王,相传皇太子已收聚北方劲兵,来恢复长安,即日将至。或时喧称太子的大兵已到了,百姓们便争相奔走出城,禁止不住,市里为之一空。贼将望见北方尘起,也都相顾惊惶。禄山料长安不可久居,何不早回滩阳;乃以张通儒为西京留守,安忠顺为将军,总兵镇守关中;又命孙孝哲总督军事,节制诸将,自己与其子安庆绪,率领亲军,又诸番将还守东都,择日起行。却于起行之前一日,大宴文武官将,于内府四宜苑中凝碧池上,先期传谕梨园子弟,教坊乐工,一个个都要来承应。这些乐工子弟们,惟李谟、张野狐、贺怀智等数人,随驾西走,其余如黄幡绰、马仙期等众人,不及随驾,流落在京,不得不凭禄山拘唤,只有雷海青托病不至。
nà rì níng bì chí tóu, biàn diàn shàng pái shè xià xǔ duō yán xí. lù shān shàng zuò, ān qìng xù shì zuò yú páng, zhòng rén yī cì liè zuò yú xià. jiǔ xíng shù xún, diàn bì zhī xià, xiān dà chuī dà léi, zòu guò yī tào jūn zhōng zhī lè, rán hòu lí yuán zǐ dì jiào fāng yuè gōng, àn bù fèn bān ér jìn. dì yī bān àn dōng fāng mù sè, wéi shǒu yā bān de lè gōng, tóu dài qīng xiāo jīn, yāo xì bì yù ruǎn dài, shēn chuān qīng jǐn páo, shǒu zhí qīng fān yī miàn, fān shàng shū dōng fāng jiǎo yīn sì zì, qí zì chì sè, yòng hóng bǎo zhuì chéng, qǔ mù shēng huǒ zhī yì. fān xià yǐn yuè gōng zǐ dì èr shí rén, dōu dài qīng shā mào, zhe qīng xiù yī, yī cù ér lì yú dōng biān. dì èr bān àn nán fāng huǒ sè, wéi shǒu yā bān de lè guān, tóu dài chì xiá jīn, yāo xì shān hú ruǎn dài, shēn chuān hóng jǐn páo, shǒu zhí hóng fān yī miàn, fān shàng shū nán fāng zhēng yīn sì zì, qí zì huáng sè, yòng huáng jīn dǎ chéng, qǔ huǒ shēng tǔ zhī yì. fān xià yǐn yuè gōng zǐ dì èr shí rén, dōu dài jiàng juàn guān, zhe hóng xiù yī, yī cù ér lì yú nán biān. dì sān bān àn xī fāng jīn sè, wéi shǒu yā bān de lè gōng, tóu dài hào yuè jīn, yāo xì bái yù ruǎn dài, shēn chuān bái jǐn páo, shǒu zhí bái fān yī miàn, fān shàng shū xī fāng shāng yīn sì zì, qí zì hēi sè, yòng wū jīn zào chéng, qǔ jīn shēng shuǐ zhī yì. fān xià yǐn yuè gōng zǐ dì èr shí rén, dōu dài sù sī guān, zhe bái xiù yī, yī cù ér lì yú xī biān. dì sì bān àn běi fāng shuǐ sè, wéi shǒu yā bān de lè gōng, tóu dài xuán shuāng jīn, yāo xì hēi xī ruǎn dài, shēn chuān hēi jǐn páo, shǒu zhí hēi fān yī miàn, fān shàng shū běi fāng yǔ yīn sì zì, qí zì qīng sè, yòng cuì yǔ qiàn chéng, qǔ shuǐ shēng mù zhī yì. fān xià yǐn yuè gōng zǐ dì èr shí rén, gè dài zào luó mào, zhe hēi xiù yī, yī cù ér lì yú běi biān. dì wǔ bān àn zhōng yāng tǔ sè, wéi shǒu yā bān de lè gōng, tóu dài huáng yún jīn, yāo xì mì là ruǎn dài, shēn chuān huáng jǐn páo, shǒu zhí huáng fān yī miàn, fān shàng shū zhōng yāng gōng yīn sì zì, qí zì yǐ bái yín wèi zhì, jiān yòng wǔ sè zá bǎo xiāng chéng, qǔ tǔ shēng jīn, yòu qǔ wàn bǎo tǔ zhōng shēng zhī yì. fān xià yǐn yuè gōng zǐ dì sì shí rén, gè dài huáng líng mào, zhe huáng xiù yī, yī cù ér lì yú zhōng yāng. wǔ gè lè guān, gòng yǐn lè rén yī bǎi èr shí míng, qí qí zhěng zhěng, gè yī fāng wèi lì dìng.
那日凝碧池头,便殿上排设下许多筵席。禄山上坐,安庆绪侍坐于旁,众人依次列坐于下。酒行数巡,殿陛之下,先大吹大擂,奏过一套军中之乐,然后梨园子弟、教坊乐工,按部分班而进。第一班按东方木色,为首押班的乐宫,头戴青霄巾,腰系碧玉软带,身穿青锦袍,手执青幡一面,幡上书东方角音四字,其字赤色,用红宝缀成,取木生火之意。幡下引乐工子弟二十人,都戴青纱帽,著青绣衣,一簇儿立于东边。第二班按南方火色,为首押班的乐官,头戴赤霞巾,腰系珊瑚软带,身穿红锦袍,手执红幡一面,幡上书南方征音四字,其字黄色,用黄金打成,取火生土之意。幡下引乐工子弟二十人,都戴绛绢冠,着红绣衣,一簇儿立于南边。第三班按西方金色,为首押班的乐宫,头戴皓月巾,腰系白玉软带,身穿白锦袍,手执白幡一面,幡上书西方商音四字,其字黑色,用乌金造成,取金生水之意。幡下引乐工子弟二十人,都戴素丝冠,著白绣衣,一簇儿立于西边。第四班按北方水色,为首押班的乐宫,头戴玄霜巾,腰系黑犀软带,身穿黑锦袍,手执黑幡一面,幡上书北方羽音四字,其字青色,用翠羽嵌成,取水生木之意。幡下引乐工子弟二十人,各戴皂罗帽,著黑绣衣,一簇儿立于北边。第五班按中央土色,为首押班的乐宫,头戴黄云巾,腰系密蜡软带,身穿黄锦袍,手执黄幡一面,幡上书中央宫音四字,其字以白银为质,兼用五色杂宝镶成,取土生金,又取万宝土中生之意。幡下引乐工子弟四十人,各戴黄绫帽,著黄绣衣,一簇儿立于中央。五个乐官,共引乐人一百二十名,齐齐整整,各依方位立定。
cái dài zòu yuè, lù shān chuán wèn:" ěr děng lè bù zhōng rén, dōu dào zài zhè lǐ me?" zhòng yuè gōng huí chēng zhū rén jù dào, zhǐ yǒu léi hǎi qīng huàn bìng zài jiā, bù néng tóng lái. lù shān dào:" léi hǎi qīng shì lè bù zhōng jí yǒu míng de rén, tā ruò bú dào, bù wéi quán měi. kě jí zhe rén qù huàn tā lái. jiù shì yǒu bìng, yě xū fú bìng ér lái." zuǒ yòu lǐng mìng, rú fēi de qù chuán huàn le. lù shān yī miàn lìng zhòng lè rén, qiě gè zì zòu jì. yú shì fèng xiāo lóng dí, xiàng guǎn luán shēng, jīn zhōng yù qìng, qín zhēng jiē gǔ, pí pá kōng hóu, fāng xiǎng shǒu pāi, yī shà shí, chuī de chuī, dàn de dàn, gǔ de gǔ, jī de jī, zhēn gè shēng yùn kēng qiāng, yuè ěr dòng tīng. yuè shēng zhèng xuān shí, wǔ miàn dà fān, yī qí yí dòng. yǐn zháo zhòng rén pán xuán cuò zòng, wǎng lái fēi wǔ, wǔ sè xuàn làn, hé diàn shēng fēng, kǒu zhōng qí shēng gē chàng, gē bà wǔ wán, yuè shēng cái zhǐ. yī jiù gè zì àn fāng wèi lì dìng. lù shān kàn le xīn zhōng dà xǐ, xiān rán chēng kuài, shuō dào:" zhèn xiàng nián péi zhe lǐ sān láng yǐn yàn, yě céng jiàn guò zhèi xiē gē wǔ, zhǐ shì shì zuò yú rén, wèi miǎn jū shù, zěn bǐ dé jīn rì zhè bān kuài yì. jīn suǒ bù zú zhě, bù dé zài yǔ yáng dà zhēn zǐ mèi huān jù ěr." yòu xiào dào:" xiǎng wǒ qǐ bīng lái jiǔ, biàn dé le xǔ duō dì fāng, dōng xī èr jīng, jù wèi wǒ qǔ, gǎn dé nà lǐ sān láng yǒu jiā nán zhù, yǒu guó nàn shǒu, píng shí fèi le xǔ duō xīn lì, jiào chéng zhè bān gē ér wǔ nǚ, rú jīn bù néng zì jǐ shòu yòng, dào liú xià yǔ zhèn gōng shòu yòng, qǐ fēi tiān shù. zhèn jīn rì jūn chén fù zǐ, xiāng xù yàn huì, wù yào jí qí hān chàng, zhòng lè rén kě zài qīng gē yī qǔ yòu jiǔ."
才待奏乐,禄山传问:“尔等乐部中人,都到在这里么?”众乐工回称诸人俱到,只有雷海青患病在家,不能同来。禄山道:“雷海青是乐部中极有名的人,他若不到,不为全美。可即着人去唤他来。就是有病,也须扶病而来。”左右领命,如飞的去传唤了。禄山一面令众乐人,且各自奏技。于是凤箫龙笛,像管鸾笙,金钟玉磬,秦筝揭鼓,琵琶箜篌,方响手拍,一霎时,吹的吹,弹的弹,鼓的鼓,击的击,真个声韵铿锵,悦耳动听。乐声正喧时,五面大幡,一齐移动。引着众人盘旋错纵,往来飞舞,五色绚烂,合殿生风,口中齐声歌唱,歌罢舞完,乐声才止。依旧各自按方位立定。禄山看了心中大喜,掀髯称快,说道:“朕向年陪着李三郎饮宴,也曾见过这些歌舞,只是侍坐于人,未免拘束,怎比得今日这般快意。今所不足者,不得再与杨大真姊妹欢聚耳。”又笑道:“想我起兵来久,便得了许多地方,东西二京,俱为我取,赶得那李三郎有家难住,有国难守,平时费了许多心力,教成这班歌儿舞女,如今不能自己受用,到留下与朕躬受用,岂非天数。朕今日君臣父子,相叙宴会,务要极其酣畅,众乐人可再清歌一曲侑酒。”
nèi xiē lè rén, tīng le lù shān shuō zhè fān huà, bù jué shāng gǎn yú xīn, yī shí gěng yè bù chéng shēng diào, yě yǒu àn àn duò lèi de. lù shān zǎo yǐ qiáo jiàn, nù dào:" zhèn jīn rì yǐn yàn, ěr zhòng rén hé dé zuò cǐ bēi shāng zhī tài!" lìng zuǒ yòu zhā kàn, ruò yǒu lèi róng zhě, jí xíng xīn shǒu. zhòng lè rén dà hài, lián máng shì qù lèi hén, qiáng wèi huān yán què hū wén diàn tíng zhōng yǒu rén fàng shēng dà kū qǐ lái. nǐ dào shì shuí? yuán lái shì léi hǎi qīng. tā běn tuī bìng bù zhì, bèi lù shān qiǎn rén shēng bī tā lái. jí lái dào shí, diàn shàng zhèng gē wǔ de rè nào, tā xiōng zhōng yǐ jí qí gǎn fèn, yòu wén de zhèi xiē kuáng yán xìng yǔ, qiě yòu kǒng hē zhòng rén, suì jī qǐ zhōng liè zhī xìng, gāo shēng tòng kū. dāng shí diàn shàng diàn xià de rén, jǐn dōu shī jīng. zuǒ yòu fāng dài qín ná, zhī jiàn léi hǎi qīng zǎo fèn shēn qiǎng shàng diàn lái, bǎ àn shàng chén shè de yuè qì, jǐn pāo zhì yú dì, zhǐ zhe lù shān dà mà dào:" nǐ zhè nì zéi, nǐ shòu tiān zǐ de hòu ēn, fù xīn bèi pàn, zuì dāng wàn guǎ, hái hú shuō luàn dào! wǒ léi hǎi qīng suī shì yuè gōng, pō zhī zhōng yì, zěn kěn fú shì nǐ zhè fǎn zéi! jīn rì shì wǒ xùn jié zhī rì, wǒ sǐ zhī hòu, wǒ xiōng dì léi wàn chūn, zì néng jìn zhōng bào guó, shǎo bu dé shǒu rèn nǐ děng zhè bān zéi tú!" lù shān qì dé mù dèng kǒu dāi, yī jù huà yě shuō bu chū, zhǐ jiào kuài kǎn le. zhòng rén chě xià jǔ dāo luàn kǎn, léi hǎi qīng zhì sǐ mà bù jué kǒu. zhèng shì:
那些乐人,听了禄山说这番话,不觉伤感于心,一时哽咽不成声调,也有暗暗堕泪的。禄山早已瞧见,怒道:“朕今日饮宴,尔众人何得作此悲伤之态!”令左右查看,若有泪容者,即行新首。众乐人大骇,连忙拭去泪痕,强为欢颜;却忽闻殿庭中有人放声大哭起来。你道是谁?原来是雷海青。他本推病不至,被禄山遣人生逼他来。及来到时,殿上正歌舞的热闹,他胸中已极其感愤,又闻得这些狂言悻语,且又恐喝众人,遂激起忠烈之性,高声痛哭。当时殿上殿下的人,尽都失惊。左右方待擒拿,只见雷海青早奋身抢上殿来,把案上陈设的乐器,尽抛掷于地,指着禄山大骂道:“你这逆贼,你受天子的厚恩,负心背叛,罪当万剐,还胡说乱道!我雷海青虽是乐工,颇知忠义,怎肯伏侍你这反贼!今日是我殉节之日,我死之后,我兄弟雷万春,自能尽忠报国,少不得手刃你等这班贼徒!”禄山气得目瞪口呆,一句话也说不出,只教快砍了。众人扯下举刀乱砍,雷海青至死骂不绝口。正是:
xī nián zhī jiàn ān quán cáng, jīn rì hái kàn léi hǎi qīng.
昔年只见安全藏,今日还看雷海青。
yí yàng yuè gōng tóng yì liè, mǎn cháo kuì cǐ liǎng yōu líng.
一样乐工同义烈,满朝愧此两优伶。
léi hǎi qīng yǐ sǐ, lù shān nù qì wèi xī, mìng chè qù yán xí, jiāng zhòng lè rén dōu jū jìn hòu fā luò. zhèng zhuàn yù shí, hū tàn mǎ lái bào: huáng tài zǐ yǐ yú líng wǔ jí wèi, nián hào dōu yǒu le. jīn yǐ shān rén lǐ mì wèi jūn shī, mìng guǎng píng wáng jiàn níng wáng yǔ guō zi yí lǐ guāng bì děng, fēn tǒng jūn mǎ, huī fù liǎng jīng. yòu bào líng hú cháo lǚ cì gōng dǎ yōng qiū, nài yōng qiū fáng yù shǐ zhāng xún, yòu shàn shǒu, yòu shàn zhàn, líng hú cháo lǚ wèi suǒ bài. lù shān wén cǐ jǐng bào, suì xià lìng jí rì qǐ mǎ huí dōng jīng, lìng yì diào qiǎn jūn jiāng yìng dí. qí xī jīng suǒ cún gōng nǚ huàn guān qí zhēn wán wù, jí yī qiè yuè qì yǔ zhòng lè rén, jìn shù dài wǎng dōng jīng qù. lín xíng zhī shí, lù shān chéng mǎ guò tài miào qián, hū lēi zhù mǎ, mìng jūn shì jiāng tài miào fàng huǒ fén shāo. jūn shì men lǐng mìng, qǐng kè jiān sì miàn fàng qǐ huǒ lái. lù shān lì mǎ guān zhī, huǒ fāng fā, zhī jiàn yī dào qīng yān zhí chōng xiāo hàn. lù shān fāng yǎng miàn guān kàn, bù xiǎng nà yān tóu suí jí huán jiāng xià lái, zhí mào rù lù shān yǎn zhōng. dēng shí liǎng yǎn hūn mí, lèi liú rú zhù, bù biàn chéng mǎ, lìng jià qīng chē ér qù. zì cǐ lù shān hài le yǎn bìng, rì shèn yī rì, yī zhì bù quán, jìng shuāng gǔ le. zhèng shì:
雷海青已死,禄山怒气未息,命撤去筵席,将众乐人都拘禁候发落。正传谕时,忽探马来报:皇太子已于灵武即位,年号都有了。今以山人李泌为军师,命广平王、建宁王与郭子仪、李光弼等,分统军马,恢复两京。又报令狐潮屡次攻打雍邱,奈雍邱防御使张巡,又善守,又善战,令狐潮屡为所败。禄山闻此警报,遂下令即日起马回东京,另议调遣军将应敌。其西京所存宫女宦官、奇珍玩物,及一切乐器与众乐人,尽数带往东京去。临行之时,禄山乘马过太庙前,忽勒住马,命军士将太庙放火焚烧。军士们领命,顷刻间四面放起火来。禄山立马观之,火方发,只见一道青烟直冲霄汉。禄山方仰面观看,不想那烟头随即环将下来,直冒入禄山眼中。登时两眼昏迷,泪流如注,不便乘马,另驾轻车而去。自此禄山害了眼病,日甚一日,医治不痊,竟双瞽了。正是:
nì zéi huǐ zōng miào, xiān huáng mù bù míng.
逆贼毁宗庙,先皇目不瞑。
xuán jí duó qí mù, lüè shī xiǎo bào yìng.
旋即夺其目,略施小报应。
lù shān zhì dōng jīng hòu, èr mù shī shì, bú jiàn yī wù, xīn zhōng jiāo zào, shí cháng xiǎng yào huàn nèi xiē lè rén lái gē chàng qiǎn mèn. yòu yīn léi hǎi qīng zhè yī fān, xīn zhōng yí lǜ, bù gǎn yǔ tā men qīn jìn, yù dài bǎ tā men shā le, yòu jiè qí jì néng, qiě liú zhe bèi yòng.
禄山至东京后,二目失视,不见一物,心中焦躁,时常想要唤那些乐人来歌唱遣闷。又因雷海青这一番,心中疑虑,不敢与他们亲近,欲待把他们杀了,又借其技能,且留着备用。
qiě shuō léi hǎi qīng sǐ jié yī shì, rén rén chuán shù, gè gè sòng yáng, yīn gǎn dòng le yí gè yǒu míng de cháo chén. nà chén zǐ bú shì bié rén, jiù shì qián rì yú shàng huáng qián zòu duì zhōng gān lǚ lì de jǐ shì zhōng wáng wéi. tā biǎo zì mó jí, yuán jí tài yuán rén shì, shǎo shí cháng dú shū, zhōng nán shān, kāi yuán nián jiān jìn shì jí dì, tiān xìng xiào yǒu. yǔ qí dì wáng jìn, jù yǒu jùn cái. wáng wéi gèng bó xué duō néng, shū huà xī zhēn qí miào, míng zhòng yī shí. zhū wáng fù mǎ, jù lǐ zhī wèi shàng bīn. yóu jīng yú yuè lǜ, qí suǒ zhe yuè zhāng, lí yuán jiào fāng zhēng xiāng chuán xí, céng yǒu yǒu rén dé yī fú zòu yuè huà tú, bù shí qí míng, wáng wéi yī jiàn biàn dào:" cǐ suǒ huà zhě, nǎi ní cháng dì sān dié dì yī pāi yě." dāng shí yǒu hào shì zhě, jí zhòng yuè gōng, zòu ní cháng zhī lè zòu dào dì sān dié dì yī pāi, yī qí dōu zhù zhe bù dòng, xì kàn nèi xiē yuè gōng, chuī de dàn de qiāo de jī de, qí shǒu wàn zhǐ jiān qǐ luò chù, yǔ huà tú zhōng suǒ huà zhě, yì bān wú èr. zhòng rén wú bù tàn fú. tiān bǎo mò nián, guān wèi jǐ shì zhōng.
且说雷海青死节一事,人人传述,个个颂扬,因感动了一个有名的朝臣。那臣子不是别人,就是前日于上皇前奏对钟尴履历的给事中王维。他表字摩诘,原籍太原人氏,少时尝读书,终南山,开元年间进士及第,天性孝友。与其弟王缙,俱有俊才。王维更博学多能,书画悉臻其妙,名重一时。诸王驸马,俱礼之为上宾。尤精于乐律,其所著乐章,梨园教坊争相传习,曾有友人得一幅奏乐画图,不识其名,王维一见便道:“此所画者,乃霓裳第三叠第一拍也。”当时有好事者,集众乐工,奏霓裳之乐;奏到第三叠第一拍,一齐都住着不动,细看那些乐工,吹的弹的敲的击的,其手腕指尖起落处,与画图中所画者,一般无二。众人无不叹服。天宝末年,官为给事中。
dāng lù shān fǎn pàn, shàng huáng xī xìng zhī shí, cāng cù jiān bù jí suí jià, wèi zéi suǒ huò. nǎi fú yào qǔ lì yáng wèi bìng jí, bù shòu wěi mìng. lù shān sù zhòng qí cái míng, bù jiā shā hài, qiǎn rén bàn sòng zhì luò yáng. jū yú pǔ shī sì zhōng yǎng bìng. wáng wéi xìng běn jí hǎo fú, jì bèi jū sì zhōng, chuí rì yǐ chán sòng wèi shì, huò shí xián zuò, xiǎng qǐ xī nián shàng huáng mèng zhōng, jiàn zhōng kuí wā shí guǐ yǎn, jīn lù shān sàng qí èr mù, zhèng yīng cǐ zhào. rú cǐ kàn lái, guǐ mèi bù jiǔ jí pū miè yǐ, dú hèn wǒ shēn wéi cháo chén, bù jí hù cóng chē jià, fǎn bèi jū kùn yú cǐ, bù zhī hé shí zài dé zhān tiān yǎng shèng. zhèng zài bēi sī, hū wén rén yán léi hǎi qīng xùn jié yú níng bì chí, yīn xì xún yuán yóu, bèi xī qí shì, shí fēn shāng gǎn, wàng kōng ér kū. yòu xiǎng nà lí yuán jiào fāng, suǒ xí de yuè zhāng zhōng, duō shì wǒ de zhù zuò, shéi zhī jīn rì què zòu yǔ zéi rén tīng, qǐ bù dà rǔ wǒ wén zì. yòu xiǎng nà léi hǎi qīng suī qū shēn lè bù, qí píng rì yuán yǔ zhòng bù tóng, shì gè yǒu zhōng gān yì dǎn de rén, mò shuō nà zéi rén de jiāo tài kuáng yán, tā ěr wén mù jiàn, zì rán qì fèn bù guò. zhǐ nà níng bì chí zài gōng jìn zhī zhōng, běn shì wǒ dà táng tiān zǐ yóu xìng de suǒ zài, jīn què bèi zéi rén zài bǐ yàn huì, biàn shì jí shāng xīn cǎn mù dì shì le. xiǎng dào qí jiān, suì qǔ guò zhǐ bǐ lái, tí shī yī shǒu yún:
当禄山反叛,上皇西幸之时,仓猝间不及随驾,为贼所获。乃服药取痢佯为病疾,不受伪命。禄山素重其才名,不加杀害,遣人伴送至雒阳。拘于普施寺中养病。王维性本极好佛,既被拘寺中,椎日以禅诵为事,或时闲坐,想起昔年上皇梦中,见钟馗挖食鬼眼,今禄山丧其二目,正应此兆。如此看来,鬼魅不久即扑灭矣,独恨我身为朝臣,不及扈从车驾,反被拘困于此,不知何时再得瞻天仰圣。正在悲思,忽闻人言雷海青殉节于凝碧池,因细询缘由,备悉其事,十分伤感,望空而哭。又想那梨园教坊,所习的乐章中,多是我的著作,谁知今日却奏与贼人听,岂不大辱我文字。又想那雷海青虽屈身乐部,其平日原与众不同,是个有忠肝义胆的人,莫说那贼人的骄态狂言,他耳闻目见,自然气愤不过。只那凝碧池在宫禁之中,本是我大唐天子游幸的所在,今却被贼人在彼宴会,便是极伤心惨目的事了。想到其间,遂取过纸笔来,题诗一首云:
wàn hù shāng xīn shēng yě yān, bǎi guān hé rì zài cháo tiān?
万户伤心生野烟,百官何日再朝天?
qiū huái yè luò kōng guān lǐ, níng bì chí tóu zòu guǎn xián.
秋槐叶落空官里,凝碧池头奏管弦。
wáng wéi zhè shǒu shī, zhǐ zì xiě bēi gǎn zhī yì, yě bù céng zàn dào léi hǎi qīng, yě bù céng bǎ lái yú rén kàn. bù xiǎng nèi xiē yuè gōng zǐ dì, bèi lù shān dài zhì dōng jīng, tā men dōu shì jiǔ yǎng wáng wéi dà míng de, jīn wén qí bèi jū zài pǔ shī sì, biàn cháng cháng dào sì zhōng lái wèn hóu. yīn yǒu de jiàn cǐ shī zhě, nǐ chuán wǒ sòng, zhí chuán dào nà sù zōng xíng zài. sù zōng wén zhī, dòng róng gǎn tàn, yīn biàn shí shí jiāng cǐ shī yín fěng. zhǐ yīn shī zhōng yǒu níng bì chí sān zì, biàn shǐ léi hǎi qīng xùn jié zhī shì yù zhe. dào de zéi píng zhī hòu, sù zōng rù xī jīng bāo zèng sǐ jié zhū chén, léi hǎi qīng yì zài bāo zèng zhī zhōng. nèi xiē jiàng zéi yǔ xiàn yú zéi zhōng guān yuán, fēn bié dìng zuì. wáng wéi suī wèi zēng jiàng zéi, què yě shì xiàn yú zéi zhōng, gāi yǒu zuì míng de le. qí dì wáng xù, shí wéi xíng bù shì láng, shàng biǎo qǐng xuē jǐ zhī guān, yǐ shú xiōng zhī zuì. sù zōng yīn jì de níng bì chí zhè shǒu shī, jiā qí yǒu bù wàng jūn zhī yì, tè zhǐ shè qí zuì, réng yǐ yuán guān qǐ yòng. zhè shì hòu huà. zhèng shì:
王维这首诗,只自写悲感之意,也不曾赞到雷海青,也不曾把来与人看。不想那些乐工子弟,被禄山带至东京,他们都是久仰王维大名的,今闻其被拘在普施寺,便常常到寺中来问侯。因有得见此诗者,你传我诵,直传到那肃宗行在。肃宗闻知,动容感叹,因便时时将此诗吟讽。只因诗中有凝碧池三字,便使雷海青殉节之事愈著。到得贼平之后,肃宗入西京褒赠死节诸臣,雷海青亦在褒赠之中。那些降贼与陷于贼中官员,分别定罪。王维虽未曾降贼,却也是陷于贼中,该有罪名的了。其弟王绪,时为刑部侍郎,上表请削己之官,以赎兄之罪。肃宗因记得凝碧池这首诗,嘉其有不忘君之意,特旨赦其罪,仍以原官起用。这是后话。正是:
tā rén néng xùn jié, yīn shī ér yì xiǎn.
他人能殉节,因诗而益显。
jǐ shēn jiāng huò zuì, yīn shī ér dé miǎn.
己身将获罪,因诗而得免。
qiě shuō lù shān zì mù máng zhī hòu, yù jiā bào lì, nüè dài qí xià, rén rén zì wēi. qiě xīn zhì kuáng huò, jǔ dòng chuǎn cuò, yú shì zhòng xīn lí sàn, qīn jìn zhī rén, jiē wèi chóu dí yǐ. suǒ wèi:
且说禄山自目盲之后,愈加暴戾,虐待其下,人人自危。且心志狂惑,举动舛错,于是众心离散,亲近之人,皆为仇敌矣。所谓:
è guàn yǐ jiāng mǎn, tiān xiān chǐ qí pò.
恶贯已将满,天先褫其魄。
wèi zhī hòu shì rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知后事如何,且听下回分解。