yī
一
dīng sì yú liú luò cháng ān, yù xíng bù láng zhōng wáng gōng huì wǎn zhě jiā. tóng yù rén cháng shú xiào lián zhào guì pú, zì zài bái, qīng gài xiāng zhī, xī lín xiàng gōng mén xià shì yě. yù jiàn yú jiàn xī lín, yǒu ní zhī zhě, yīn ér zhōng zhǐ. wèi jǐ, wáng gōng chū shǒu xīng huà. yú sù rán wú guī. zhào yǐ hán shì ér liú yú réng zhù wáng gōng jiù wū, gōng qí yōng sūn, bǐ cǐ chàng hé. zhào shī cái qīng jǐng, guò xiān xiá lǐng yún:" wàn zhú sǎo tiān qīng yù yǔ, yī fēng shòu yuè bái chéng shuāng." qí zēng zǔ mǒu, shēng tiān qǐ jiān, tí tiān shèng gé yún:" tiān zài gé zhōng kàn shì luàn, mín cóng dì shàng zuò rén nán."
丁巳余流落长安,寓刑部郎中王公讳琬者家。同寓人常熟孝廉赵贵璞,字再白,倾盖相知,西林相公门下士也。欲荐余见西林,有尼之者,因而中止。未几,王公出守兴化。余僳然无归。赵以寒士而留余仍住王公旧屋,供其饔飧,彼此倡和。赵诗才清警,《过仙霞岭》云:“万竹扫天青欲雨,一峰受月白成霜。”其曾祖某,生天启间,《题天圣阁》云:“天在阁中看世乱,民从地上作人难。”
èr
二
bǐng zǐ jiǔ yuè, yú huàn shǔ nüè. zǎo yǐn lǚ yī yào, zhì rì fū, hū ǒu nì, tóu xuàn bù zhǐ. jiā cí bào yú qǐ zuò, jué xuè qì zì xiōng fèn qǐ, xìng mìng zài hū xī jiān. hū yǒu tóng zhēng yǒu zhào lí cūn lái fǎng. jiā rén yǐ jí cí. yuē:" wǒ jiě yī lǐ." nǎi yán rù, zhěn mài kàn fāng, xiào yuē:" róng yì." mìng sù mǎi shí gāo, jiā tā yào tóu zhī. yú fǔ yǐn yī sháo, rú yǐ qiān jūn zhī shí, jiāng cháng wèi yā xià, xuè qì quán xiāo. wèi bàn yú, chén chén shuì qù, sǎng shàng wēi hàn, méng lóng zhōng wén jiā cí kěn yuē:" qǐ fēi xiān dān hū?" shuì xū yú xǐng, jūn yóu zài zuò, wèn:" sī xī guā fǒu?" yuē:" xiǎng shén." jí mìng mǎi guā, yuē:" píng jūn jǐn liàng, wǒ qù yǐ." shí piàn xǔ, rú tí hú guàn dǐng, tóu mù wèi qīng. wǎn biàn shí zhōu. cì rì lái, yuē:" jūn suǒ huàn zhě, yáng míng jīng nüè yě. lǚ yī wù wèi tài yáng jīng, yǐ shēng má qiāng huó èr wèi shēng tí zhī, jiāng jūn wàng xuè nì liú ér shàng, wéi bái hǔ tāng kě zhì. rán yì wēi yǐ!" wèi jǐ, jūn guī. yú sòng xíng shī yún:" huó wǒ zì zhī yuán yǒu jiù, lí jūn zhuǎn kǒng bìng nán xiāo." xiān shēng yì jiàn zèng yún:" tóng shì míng guāng rén yǒu jǐ? yī shí gōng gàn bìn xiān bān." lí cūn jī míng dài fǎng yǒu yún:" jiā chén jié liáng dí, yán cǎi běi shān dù. jī míng gǔ dài cún, dēng lín hún màn yǔ. xiāo liáng cǐ huà chéng, yí wèi chū dì zǔ. liù lóng xíng xìng guò, jīn bì xiàn rú xǔ. yù biàn liù cháo zōng, fēng luàn tǎ líng yǔ. jiāng nán shān sè jiā, xuán wǔ hú chéng chè. huō kāi jǐ àng jiān, xiù chū tíng mù mò. yán líng dūn sù shàng, jiè yǐ shū yùn jié. shān néng shǐ rén dàn, hú néng shǐ rén kuò. liáo gòng fā xiào yín, wú wéi mù chán yuè." zhào míng níng jìng, jiāng xī nán fēng rén.
丙子九月,余患暑疟。早饮吕医药,至日呋,忽呕逆,头眩不止。家慈抱余起坐,觉血气自胸偾起,性命在呼吸间。忽有同征友赵藜村来访。家人以疾辞。曰:“我解医理。”乃延入,诊脉看方,笑曰:“容易。”命速买石膏,加他药投之。余甫饮一勺,如以千钧之石,将肠胃压下,血气全消。未半盂,沉沉睡去,颡上微汗,朦胧中闻家慈啃曰:“岂非仙丹乎?”睡须臾醒,君犹在坐,问:“思西瓜否?”曰:“想甚。”即命买瓜,曰:“凭君尽量,我去矣。”食片许,如醍醐灌顶,头目为轻。晚便食粥。次日来,曰:“君所患者,阳明经疟也。吕医误为太阳经,以升麻、羌活二味升提之,将君妄血逆流而上,惟白虎汤可治。然亦危矣!”未几,君归。余送行诗云:“活我自知缘有旧,离君转恐病难消。”先生亦见赠云:“同试明光人有几?一时公干鬓先斑。”藜村《鸡鸣埭访友》云:“佳辰结良觌,言采北山杜。鸡鸣古埭存,登临浑漫与。萧梁此化城,贻为初地祖。六龙行幸过,金碧现如许。欲辨六朝踪,风乱塔铃语。江南山色佳,玄武湖澄澈。豁开几盎间,秀出庭木末。延陵敦夙尚,藉以纾蕴结。山能使人澹,湖能使人阔。聊共发啸吟,无为慕禅悦。”赵名宁静,江西南丰人。
sì
四
shǎo líng yún:" duō shī shì wǒ shī." fēi zhǐ kě shī zhī rén ér shī zhī yě. cūn tóng mù shù, yī yán yī xiào, jiē wú zhī shī, shàn qǔ zhī jiē chéng jiā jù. suí yuán dān fèn zhě, shí yuè zhōng, zài méi shù xià xǐ bào yún" yǒu yī shēn huā yǐ!" yú yīn yǒu jù yún:" yuè yìng zhú chéng qiān' gè' zì, shuāng gāo méi yùn yī shēn huā." yú èr yuè chū mén, yǒu yě sēng sòng xíng, yuē:" kě xī yuán zhōng méi huā shèng kāi, gōng dài bù qù guǎng yú yīn yǒu jù yún:" zhǐ lián xiāng xuě méi gàn shù, bù dé suí shēn dài shàng chuán."
少陵云:“多师是我师。”非止可师之人而师之也。村童、牧竖,一言一笑,皆吾之师,善取之皆成佳句。随园担粪者,十月中,在梅树下喜报云;“有一身花矣!”余因有句云:“月映竹成千‘个’字,霜高梅孕一身花。”余二月出门,有野僧送行,曰:“可惜园中梅花盛开,公带不去广余因有句云:“只怜香雪梅干树,不得随身带上船。”
wǔ
五
fán gǔ rén yǐ wáng zhī zuò, hòu rén bǔ zhī, zú bù néng jiā, yóu wú xìng qíng gù yě. shù xī bǔ yóu gēng, yuán cì shān bǔ xián yīng jiǔ yuān, pí rì xiū bǔ jiǔ xià, péi guāng tíng bǔ xīn gōng máo chī, qí cí suī zài, hòu rén dú zhī zhě guǎ yǐ.
凡古人已亡之作,后人补之,卒不能佳,由无性情故也。束皙补《由庚》,元次山补《咸英》、《九渊》,皮日休补《九夏》,裴光庭补《新宫》、《茅鸱》,其词虽在,后人读之者寡矣。
liù
六
táng rén yǒng liǔ yún:" cháng tiáo luàn fú chūn bō dòng, bù xǔ jiā rén zhào yǐng kàn." sòng rén yǒng liǔ yún:" ài bǎ cháng tiáo nǎo gōng zǐ, rě tā tóu shàng hǎi táng huā."
唐人咏《柳》云:“长条乱拂春波动,不许佳人照影看。”宋人咏《柳》云:“爱把长条恼公子,惹他头上海棠花。”
qī
七
zhāng yàn gōng chēng yán cháo yǐn shī, xuàn zhuāng qiàn fú, bù miǎn wèi fēng yǎ zuì rén. wáng jīng gōng yīn zhī zuò zì shuō yún:" shī zhě, sì yán yě. sì wèi jiǔ qīng suǒ jū, fēi lǐ fǎ zhī yán bù rù, gù yuē' sī wú xié'." jìn yǒu mǒu tài shǐ kè shǒu qí shuō, dòng yún" shī kě yǐ guān rén pǐn". yú xì sòng yī lián yún:"' āi zhēng liǎng xíng yàn, yuē zhǐ yī gōu yín.' dàng shì hé rén zhī zuò?" tài shǐ yì báo zhī yuē:" bù guò dōng láng wēn lǐ ěr!" yú xiào yuē:" cǐ sòng sì cháo yuán lǎo wén lù gōng shī yě." tài shǐ dà hài. yú zài sòng lǐ wén zhèng gōng fáng zèng jì shī yuē:" biàn qiān hún mèng cóng jīn rì, zài dǔ chán juān shì jǐ shí?" yī wǎng qíng shēn, yán yóu zhōng fā, ér wén zhèng gōng wèi kāi guó míng chén. fū yì hé shāng yú rén pǐn hū? xiào jīng hán shén wù yún:" shī zhě, chí yě. chí qí xìng qíng, shǐ bù bào qù yě." qí lì yì bǐ jīng gōng chāi shèng.
张燕公称阎朝隐诗,炫装倩服,不免为风雅罪人。王荆公因之作《字说》云:“诗者,寺言也。寺为九卿所居,非礼法之言不入,故曰‘思无邪’。”近有某太史恪守其说,动云“诗可以观人品”。余戏诵一联云:“‘哀筝两行雁,约指一勾银。’当是何人之作?”太史意薄之曰:“不过冬郎、温、李耳!”余笑曰:“此宋四朝元老文潞公诗也。”太史大骇。余再诵李文正公防《赠妓》诗曰:“便牵魂梦从今日,再睹婵娟是几时?”一往情深,言由衷发,而文正公为开国名臣。夫亦何伤于人品乎?《孝经·含神雾》云:“诗者,持也。持其性情,使不暴去也。”其立意比荆公差胜。
bā
八
liú zhāo yǔ yuē:" wǔ lǜ yī shǒu, rú sì shí xián rén, qí zhōng zhe yī tú gū ér bù dé." yú jiào shào nián xué shī zhě, dāng cóng wǔ lǜ rù shǒu: shàng kě yǐ pān gǔ fēng, xià kě yǐ jiē qī lǜ.
刘昭禹曰:“五律一首,如四十贤人,其中着一屠沽儿不得。”余教少年学诗者,当从五律入手:上可以攀古风,下可以接七律。
jiǔ
九
kǒng zǐ yǔ zi xià lùn shī yuē:" kuī qí mén, wèi rù qí shì, ān jiàn qí ào cáng zhī suǒ zài hu? qián gāo àn, hòu shēn gǔ, líng líng rán bú jiàn qí lǐ, suǒ wèi shēn wēi zhě yě." cǐ shù yán, jí shì yán cāng láng" líng yáng guà jiǎo"" xiāng xiàng dù hé" zhī xiān shēng.
孔子与子夏论诗曰:“窥其门,未入其室,安见其奥藏之所在乎?前高岸,后深谷,泠泠然不见其里,所谓深微者也。”此数言,即是严沧浪“羚羊挂角”、“香象渡河”之先声。
shí
十
lú yǎ yǔ sài wài jiē jiā shū yún:" liào lái láng bèi yuán yīng ěr, biàn shuō píng ān nà dàng zhēn." hé nán yuán dōu zhōng jì jiā shū yún:" měi yīn jí bìng chóu jiā yuǎn, qiáng shuō píng ān xià bǐ nán."
卢雅雨《塞外接家书》云:“料来狼狈原应尔,便说平安那当真。”何南园《都中寄家书》云:“每因疾病愁家远,强说平安下笔难。”
yī shí yī
一十一
sòng bài lèi chāo dì yī juàn zāo jì lèi yún:" chén le wēng zhī fù shàng shū, yǔ pān liáng guì yì róng zhī fù jiāo hǎo. pān yī rì wèi chén yuē:' wú èr rén guān zhí nián chǐ, zhǒng zhǒng xiāng sì, hèn yǒu yī shì bù rú gōng.' chén wèn zhī. pān yuē:' gōng yǒu sān zi, wǒ nǎi wú zhī.' chén yuē:' wú yǒu qiè, yǐ shēng zǐ yǐ, kě yǐ fèng jiè. tā rì shēng zǐ, dāng jí jiàn hái.' jì ér qiǎn zhì, jí le wēng zhī mǔ yě. wèi jǐ, shēng liáng guì. hòu qí mǔ suì wǎng lái liǎng jiā. yī mǔ shēng èr míng rú, qián suǒ wèi yǒu." cǐ shì tài tōng tuō, jīn rén suǒ duàn bù wéi, ér sòng zhī xián zhě wèi zhī, qiě chuán wéi jiā huà. gāo nán fù tài shǒu tí shī yuē:" zèng qiè shēng ér gǔ rén yǒu, ér shēng huán qiè gǔ rén wú. sòng xián huò dá jìng rú cǐ, jì yǔ rén jiān xiǎo zhàng fū!" háng zhōu féng shān gōng xiān shēng, yǐ chūn qiū lú pú piē wèi qí zhī zhōng chén, yún:" tì zhuāng gōng bào chóu, yào miè cuī shì, fēi qìng fēng bù kě yù shū xīn qìng fēng, fēi yì nèi bù kě. wǔ lún zhōng, jūn fù zuì dà, fū qī wèi xiǎo. lú gù dà lún, gù bù gù xiǎo lún yě." qí yán shén chuàng, rén duō guài zhī. yú àn dōng hàn dú xíng chuán: qián wéi rèn yǒng bì wáng mǎng zhī luàn, wěi bìng qīng máng, qī yín yú qián, yáng wèi bú jiàn. shì shān gōng zhī yán, wèi cháng wú zhèng.
《宋稗类抄》第一卷《遭际类》云:“陈了翁之父尚书,与潘良贵义荣之父交好。潘一日谓陈曰:‘吾二人官职、年齿,种种相似,恨有一事不如公。’陈问之。潘曰:‘公有三子,我乃无之。’陈曰:‘吾有妾,已生子矣,可以奉借。他日生子,当即见还。’既而遣至,即了翁之母也。未几,生良贵。后其母遂往来两家。一母生二名儒,前所未有。”此事太通脱,今人所断不为,而宋之贤者为之,且传为佳话。高南阜太守题诗曰:“赠妾生儿古人有,儿生还妾古人无。宋贤豁达竟如此,寄语人间小丈夫!”杭州冯山公先生,以春秋卢蒲瞥为齐之忠臣,云:“替庄公报仇,要灭崔氏,非庆封不可;欲输心庆封,非易内不可。五伦中,君、父最大,夫、妻为小。卢顾大伦,故不顾小伦也。”其言甚创,人多怪之。余按东汉《独行传》:犍为任永避王莽之乱,伪病青盲,妻淫于前,佯为不见。似山公之言,未尝无证。
yī shí èr
一十二
táng hàn lín xué shì zuì róng, rù zhí, xǔ jiè fēi lóng jiù mǎ. bái xiāng shān zèng qián hàn lín shī yuē:" fēn bān jiē mìng fù, duì yuàn jí chǔ huáng." gài zuì qīn gōng jìn yě. shì yǐ wéi shòu, xué shì yě, ér fù yǐ shǔ xié zhī páo hán wò, xué shì yě, ér àn cáng jīn lián zhī zhú. shí guó chūn qiū zài:" hòu shǔ wáng jiàn dài hàn lín guò yōu, rén yóu zhī. jiàn yuē:' wǒ xī zhí jìn jūn, jiàn táng tiān zǐ dài hàn lín zhī hòu, suī péng yǒu bù rú yě. wǒ bù guò wàn fēn zhī yī ěr."'
唐翰林学士最荣,入值,许借飞龙厩马。白香山《赠钱翰林》诗曰:“分班皆命妇,对苑即储皇。”盖最亲宫禁也。是以韦绶,学士也,而覆以蜀撷之袍;韩渥,学士也,而暗藏金莲之烛。《十国春秋》载:“后蜀王建待翰林过优,人尤之。建曰:‘我昔值禁军,见唐天子待翰林之厚,虽朋友不如也。我不过万分之一耳。”’
yī shí sān
一十三
gǔ chēng zhuàng yuán, bù bì diàn shì dì yī míng. táng zhèng gǔ dēng dì hòu, sù píng kāng lǐ shī yuē:" hǎo shì wǔ gēng cán jiǔ xǐng, ěr biān wén huàn zhuàng yuán shēng." àn gǔ dēng zhào chāng hàn bǎng, míng cì dì bā, fēi dì yī yě. zhōu bì dà yǒu huí yáo zhuàng yuán yǐng qǐ huí dì èr rén yè zhuàng yuán shì qǐ. dāng shí xīn jìn shì, jiē dé chēng zhuàng yuán. wéi nán hàn zhuàng yuán bù kě zuò. shí guó chūn qiū zài:" liú gōng dìng lì, zuò zhuàng yuán zhě, bì xiān shòu gōng xíng." luó lǚ xiān nán hàn gōng cí yún:" mò guài gōng rén kuā duì shí, shàng yī duō bàn zhuàng yuán láng." gǔ chēng tàn huā, bù bì dì sān míng. tiān zhōng jì" táng jìn shì xìng yuán chū huì, shǐ shǎo jùn èr rén tàn huā yóu yuán, ruò tā rén xiān zhé míng huā, zé èr rén bèi fá". cài kuān fū shī huà yún:" gù shì: jìn shì cháo jí, zé nián shào zhě wèi tàn huā shǐ." shì tàn huā zhě, nián shào jìn shì zhī zhí, fēi bì dì sān míng yě. jìn shì mào shàng duō chā huā. tài zōng yuē:" kòu zhǔn shào nián, zhèng chā huā yǐn jiǔ shí." wēn gōng xìng yán zhòng, bù kěn chā huā. huò yuē:" jūn ēn yě." nǎi chā yī zhī. dà gài yǐ nián shào zhě wèi guì. mǒu jí dì shī yuē:" rén lǎo zān huā bù zì xiū, huā yīng xiū shàng lǎo rén tóu. zuì guī fú zhàng rén duō xiào, shí lǐ zhū lián bàn xià gōu." huò yòu yuē:" píng kāng guò jǐn wú rén jiān, liú dé gōng huā xǐng hòu kàn." jiē shāng lǎo zhī cí. xī níng jiān, yú zhōng qǐng jìn tàn huā, yǐ wéi shāng fēng huà, suì tíng cǐ lì. hòu zhōng yǐ zāng bài, rén xián bǐ zhī. wáng biàn zhōu yuē:" jìn tàn huā zhī shuō, pì rú xīn fù rù mén, bù xǔ zhuāng shì, biàn jiào jī má zào fàn. lǐ fēi bú shì yě, ér shì tài zǎo yǐ." yú àn lǐ dào cháng biān zài:" chén ruò zhuō zhōng jìn shì dì sān míng, yǐ mào lòu, rén chēng xiā bǎng." gài sòng yǐ dì sān míng wéi bǎng yǎn, yì tàn huā bù bì dì sān míng zhī zhèng.
古称状元,不必殿试第一名。唐郑谷登第后,《宿平康里》诗曰:“好是五更残酒醒,耳边闻唤状元声。”按谷登赵昌翰榜,名次第八,非第一也。周必大有《回姚状元颖启》、《回第二人叶状元适启》。当时新进士,皆得称状元。惟南汉状元不可作。《十国春秋》载:“刘龚定例,作状元者,必先受宫刑。”罗履先《南汉宫词》云:“莫怪宫人夸对食,尚衣多半状元郎。”古称探花,不必第三名。《天中记》“唐进士杏园初会,使少俊二人探花游园,若他人先折名花,则二人被罚”。《蔡宽夫诗话》云:“故事:进士朝集,择年少者为探花使。”是探花者,年少进士之职,非必第三名也。进士帽上多插花。太宗曰:“寇准少年,正插花饮酒时。”温公性严重,不肯插花。或曰:“君恩也。”乃插一枝。大概以年少者为贵。某《及第》诗曰:“人老簪花不自羞,花应羞上老人头。醉归扶杖人多笑,十里珠帘半下钩。”或又曰:“平康过尽无人间,留得宫花醒后看。”皆伤老之词。熙宁间,余中请禁探花,以为伤风化,遂停此例。后中以赃败,人咸鄙之。王弁洲曰:“禁探花之说,譬如新妇入门,不许妆饰,便教绩麻、造饭。理非不是也,而事太早矣。”余按李焘《长编》载:“陈若拙中进士第三名,以貌陋,人称瞎榜。”盖宋以第三名为榜眼,亦探花不必第三名之证。
yī shí sì
一十四
shāng bǎo yì yǒu shēng wú jiàn nán huáng, wèi shī rén zūn lái zhī zǐ, yì néng shī. yán hǎi shān zèng yún:" hé wú jì kù sì qí jiù, yán tǐng zhī nǎi yǒu cǐ ér." zhēn qiǎo duì yě. jiàn nán yǐ zhǔ shì cóng wēn jiāng jūn zhēng jīn chuān, dà jūn kuì yú mù guǒ, zhōng pào zhuì xī sǐ. wèi sǐ shí, zhī bù miǎn, xiě shī liǎng cè, yǐ yī cè fù qí qī shū zhōu mǒu táo guī, yǐ yī cè zì zhì huái zhōng. jīn qiū fān xiān shēng suǒ kè zhě, zhōu dài huí zhī yī cè yě. yǔ chéng yú mén jiāo hǎo. chéng sòng qí táo rán tíng yún:" ǒu zhe máng xié cè cè xíng, dào lái xīn jī xǐ shuāng qīng. duǎn lú yī piàn dī rú wū, kōng cuì qiān céng yuǎn rù chéng. yě kuàng měi liú cán zhào jiǔ, dì gāo xiān jué zǎo liáng shēng. lǎo sēng jiě dé dēng lín yì, quàn tīng cán chán yè shù shēng." zèng rén yún:" bō suī wú hèn zhōng guī hǎi, rén dào wàng qíng què shěng cái." yǔ nǎi jiù bǎo yì" rén yīn fú báo cái shēng huì, tiān yǔ cái duō qià fèi xīn" zhī jù xiāng sì.
商宝意有甥吴鉴南潢,为诗人尊莱之子,亦能诗。严海珊赠云:“何无忌酷似其舅,严挺之乃有此儿。”真巧对也。鉴南以主事从温将军征金川,大军溃于木果,中炮坠溪死。未死时,知不免,写诗两册,以一册付其妻叔周某逃归,以一册自置怀中。今秋帆先生所刻者,周带回之一册也。与程鱼门交好。程诵其《陶然亭》云:“偶着芒鞋策策行,到来心迹喜双清。短芦一片低如屋,空翠千层远入城。野旷每留残照久,地高先觉早凉生。老僧解得登临意,劝听残蝉曳树声。”《赠人》云:“波虽无恨终归·海,人到忘情却省才。”与乃舅宝意“人因福薄才生慧,天与才多恰费心”之句相似。
yī shí wǔ
一十五
jìn jīn fēng qì, yǒu bù kě jiě zhě: shì rén lüè zhī xiě zì, biàn jiū xīn yú shuō wén fán jiāng, ér shù ōu chǔ zhōng wáng yú gāo gé lüè zhī zuò wén, biàn zhì lì yú kāng chéng yǐng dá, ér bù shí ōu sū hán liǔ wèi hé rén. jiān yǒu xí zì zuò shī zhě, shī bì dú sū, zì bì xué mǐ, chǐ rán zì zú, ér bù zhī kǎo jiū shī yǔ zì zhī yuán liú. jiē yīn zhèng mǎ zhī xué duō zāo pò shěng fèi jīng shén, sū mǐ zhī bǐ duō fàng zòng kě miǎn jū shù gù yě.
近今风气,有不可解者:士人略知写字,便究心于《说文》、《凡将》,而束欧、褚、钟、王于高阁;略知作文,便致力于康成、颖达,而不识欧、苏、韩、柳为何人。间有习字作诗者,诗必读苏,字必学米,侈然自足,而不知考究诗与字之源流。皆因郑、马之学多糟粕、省费精神,苏、米之笔多放纵、可免拘束故也。
yī shí liù
一十六
gǎi shī nán yú zuò shī, hé yě? zuò shī, xìng huì suǒ zhì, róng yì chéng piān gǎi shī, zé xìng huì yǐ guò, dà jú yǐ dìng, yǒu yī èr zì yú xīn bù ān, qiān lì wàn qì, qiú yì bù dé, jìng yǒu gé yī liǎng yuè, yú wú yì zhōng de zhī zhě. liú yàn hé suǒ wèi" fù yú wàn piān, jiǒng yú yī zì", zhēn gān kǔ zhī yán. xún zǐ yuē:" rén yǒu shī zhēn zhě, xún zhī bù dé, hū ér dé zhī fēi mù jiā míng yě, móu ér dé zhī yě." suǒ wèi" móu" zhě, ǒu nì jí zhī yě. táng rén jù yún:" jǐn rì mì bù dé, yǒu shí hái zì lái." jí" móu ér dé zhī" zhī wèi yě.
改诗难于作诗,何也?作诗,兴会所至,容易成篇;改诗,则兴会已过,大局已定,有一二字于心不安,千力万气,求易不得,竟有隔一两月,于无意中得之者。刘彦和所谓“富于万篇,窘于一字”,真甘苦之言。荀子曰:“人有失针者,寻之不得,忽而得之;非目加明也,眸而得之也。”所谓“眸”者,偶睨及之也。唐人句云:“尽日觅不得,有时还自来。”即“眸而得之”之谓也。
yī shí qī
一十七
xiāng tíng dì chū shǒu guǎng dōng, yú fù shī sòng xíng yún:" jūn ēn shēn chù wàng tú yuǎn, jiā yùn lóng shí xī wǒ shuāi." yī shí hé zhě shén duō. wéi yā" shuāi" zì pō nán. hú shū cháo mèi fū hé yún:" jiāng nán zhèng jī xīn yí ài, hǎi wài wén zhāng jiù qǐ shuāi." yú zuò shū shēn měi zhī. hú dá shū yún:" wèi yā' shuāi' zì pō fèi xīn, jīn guǒ jiàn xǔ, zú zhēng xiōng zhī néng zhī cǐ zhōng gān kǔ yě." shū cháo yóu zhǎng wǔ gǔ, tú zhōng wàng èr huá yún:" lián shān rú hóng tāo, yī xiè bù dé zhù. sàn zuò píng gāng dī, wàn hè cǐ zhēng fù. bēn téng shì wèi yǐ, jué jiàng yǒu yú nù. shù lǐ jiàn wēi yí, pō tuó xiāng cuò hù. cǎo mù hé fán zī, róng chù qīn měi dù. luò rì xià cuì wēi, cāng cāng qún fēng mù. bái yún huàn qí xíng, lǚ gù yǒu shí wù." dà sàn guān yún:" shǔ mén zì cǐ tōng, gǔ kǒu wàng ruò hé. rì yuè hù bì kuī, yīn yáng yǐn kāi hé. wēi jìng lín shēn xī, mǎ tí wèi xū tà. quán liú luàn shí zhōng, pēng hōng sì jī kē. shí jié yǐ chū chūn, qì hòu rú cán là. huáng yè jiān qīng tiáo, fēng chuī míng sà sà. shí jiàn cǎi qiáo rén, xíng gē hù xiāng dá." cháo tiān xiá yún:" xún yuè qù yún zhàn, dēng dùn láo xià shàng. yú zhōng kùn xiān bǒ, yàn wén mǎ tí xiǎng. jīn chén gǎi shuǐ shè, shī xǐ tīng shuāng jiǎng. qiāng zhōu xiǎo rú yè, qiāng shuǐ píng rú zhǎng. jiàn yí qīng gǔ fēi, jí lèi fāng yú qiǎng. tān zhuǎn xiá jiǎo lái, shuāng zhì mào qiān zhàng. shí liè nù yù luò, wèi yā bù gǎn yǎng. dòng yīn zhōng cǎn lì, bái rì mí chǎng huǎng. qí shēn pán jiāo lóng, qí dú jù shé mǎng. cè mù wàng tiān guān, gé dào gèng miǎo máng. xíng rén ǒu shī zú, yī zhuì jù kě xiǎng!" jì xiāng tíng yún:" xié shǒu tiān shuǐ qiáo, sòng wǒ běi xīn guān. jūn guī wǒ yè pō, zhǐ chǐ bù néng pān. hé kuàng wàn yú lǐ, yuǎn gé qiān chóng shān. zi lái jì wú qī, wǒ xíng yóu wèi hái. zhì jīn mèng mèi zhōng, qiáo xià wén chán chán. liú shuǐ wú yǐ shí, sī jūn rú lián huán. sēn sēn jiǔ zhǒng zhú, càn càn shí yàng jiān. liù liù shuāng lǐ lín, líng líng sān xiá quán. xiǎn yì suī yǒu shū, qióng dá hé yǔ yān? zì xī jié lóng ài, jīn shí guàn zhēn jiān. yǔ zi tóng yī xīn, qǐ yǔ shí sú qiān! yù shū nài bù dá, zài yuǎn qíng kōng yán. zi jí néng wǒ liàng, wǒ zhōng hú yóu xuān? xiāng sī rú xuān cǎo, yōu fèn hé shí juān?" shū cháo shòu yè yú jiā hé bù yī zhāng gēng, ér shī zhī chāo bá, qīng chū yú lán. yīn shū cháo quán jí wèi zǐ, wèi dài cún shù zhāng.
香亭弟出守广东,余赋诗送行云:“君恩深处忘途远,家运隆时惜我衰。”一时和者甚多。惟押“衰”字颇难。胡书巢妹夫和云:“江南政绩新遗爱,海外文章旧起衰。”余作书深美之。胡答书云:“为押‘衰’字颇费心,今果见许,足征兄之能知此中甘苦也。”书巢尤长五古,《途中望二华》云:“连山如洪涛,一泻不得住。散作平冈低,万壑此争赴。奔腾势未已,倔强有余怒。数里渐逶迤,坡陀相错互。草木何繁滋,容畜钦美度。落日下翠微,苍苍群峰暮。白云幻奇形,屡顾有时误。”《大散关》云:“蜀门自此通,谷口望若合。日月互蔽亏,阴阳隐开阖。微径临深溪,马蹄畏虚踏。泉流乱石中,砰訇肆击磕。时节已初春,气候如残腊。黄叶间青条,风吹鸣飒飒。时见采樵人,行歌互相答。”《朝天峡》云:“旬月去云栈,登顿劳下上。舆中困掀簸,厌闻马蹄响。今晨改水涉,失喜听双桨。羌舟小如叶,羌水平如掌。健疑青鹘飞,疾类枋榆抢。滩转峡角来,双峙袤千丈。石裂怒欲落,畏压不敢仰。洞阴中惨栗,白日迷惝恍。其深蟠蛟龙,其毒聚蛇蟒。侧目望天关,阁道更渺茫。行人偶失足,一坠讵可想!”《寄香亭》云:“携手天水桥,送我北新关。君归我夜泊,咫尺不能攀。何况万余里,远隔千重山。子来既无期,我行犹未还。至今梦寐中,桥下闻潺潺。流水无已时,思君如连环。森森九种竹,灿灿十样笺。六六双鲤鳞,泠泠三峡泉。险易虽有殊,穷达何与焉?自惜结隆爱,金石贯贞坚。与子同一心,岂与时俗迁!寓书奈不达,在远情空延。子即能我谅,我衷胡由宣?相思如萱草,忧忿何时捐?”书巢受业于嘉禾布衣张庚,而诗之超拔,青出于蓝。因书巢全集未梓,为代存数章。
shí bā
—十八
yǐn wén duān gōng lùn shī zuì xì, yǒu" chà bàn gè zì" zhī shuō. rú táng rén:" yè qín zhī yù yǔ, wǎn diàn jué xīn qiū."" xīn qiū" èr zì, xiàn chéng yǔ yě." yù yǔ" èr zì, yǐ" yù" zì qǐ" yǔ" zì, fēi xiàn chéng yǔ yě, chà bàn gè zì yǐ. yǐ cǐ lèi tuī, míng liú duō fàn cǐ bìng. bì yún" wǎn diàn qià yí qiū"," yí" zì fāng duì" yù" zì.
尹文端公论诗最细,有“差半个字”之说。如唐人:“夜琴知欲雨,晚簟觉新秋。”“新秋”二字,现成语也。“欲雨”二字,以“欲”字起“雨”字,非现成语也,差半个字矣。以此类推,名流多犯此病。必云“晚簟恰宜秋”,“宜”字方对“欲”字。
yī shí jiǔ
一十九
shī wú yán wài zhī yì, biàn tóng jiáo là. háng zhōu yú cāng shí xiù cái guān shéng jì yún:" yī xiàn téng shēn xiǎn fù ān, wǎng lái bù yàn jǐ huí kàn. xiào tā zhe jiǎo kuān píng zhě, xíng lù rú hé shàng shuō nán?" yòu:" yún kāi wǎn jì zhōng shū dàn, jú tǔ qiū fāng yǐ fù chūn." jiē yǒu yì yì kě sī. yán dōng yǒu zhuàng nián bù shì, wéi qǔ kàn táo huā yún:" píng jūn yǎn lì zhī duō shǎo, kàn dào hóng yún jǐn chù wú?"
诗无言外之意,便同嚼蜡。杭州俞苍石秀才《观绳伎》云:“一线腾身险复安,往来不厌几回看。笑他着脚宽平者,行路如何尚说难?”又:“云开晚霁终殊旦,菊吐秋芳已负春。”皆有意义可思。严冬友壮年不仕,《韦曲看桃花》云:“凭君眼力知多少,看到红云尽处无?”
èr shí
二十
dòu shén zhī shuō, bù jiàn jīng zhuàn. sū zhōu míng yī xuē shēng bái yuē:" xī hàn yǐ qián, wú tóng zǐ chū dòu zhī shuō. zì mǎ fú bō zhēng jiāo chǐ, jūn rén dài cǐ bìng guī, hào yuē' lǔ chuāng', bù míng dòu yě." yǔ jiàn yī tǒng. yú kǎo shǐ shū, fán zài rén xíng tǐ zhě, yán chī gè bèi, wú zài rén miàn má zhě. wéi wén yuàn yīng huá zài:" yǐng chuān chén àn, nián shí sān, xiù shī jiàn qīng yuán mù. qí shǒu piān yǒng hé yáng huā, shí dòu jiā xīn luò, mù xì yuē:' rǔ zǎo cái ér huā miàn, hé bù yǒng zhī?' chén yīng shēng yuē:' dài mào yīng nán bǐ, bān xī diǎn gèng jiā. tiān lián mò duān zhèng, mǎn miàn yǔ zhuāng huā.'" shì cǐ wèi dòu jiā jiàn gē yǒng zhī shǐ.
痘神之说,不见经传。苏州名医薛生白曰:“西汉以前,无童子出痘之说。自马伏波征交耻,军人带此病归,号曰‘虏疮’,不名痘也。”语见《医统》。余考史书,凡载人形体者,妍媸各备,无载人面麻者。惟《文苑英华》载:“颍川陈黯,年十三,袖诗见清源牧。其首篇《咏河阳花》,时痘痂新落,牧戏曰:‘汝藻才而花面,何不咏之?’陈应声曰:‘玳瑁应难比,斑犀点更嘉。天怜末端正,满面与妆花。’”似此为痘痂见歌咏之始。
èr shí yī
二十一
táng rén yǒu" nán gōng gē guǎn běi gōng chóu" zhī jù, gài fù tǐ yě. bù rú fāng zǐ yún wǎn zuò yún" xī xià xī yáng dōng shàng yuè, yì bān huā yǐng yǒu hán wēn", yǐ bǐ xīng tǐ chū zhī, gèng miào.
唐人有“南宫歌管北宫愁”之句,盖赋体也。不如方子云《晚坐》云“西下夕阳东上月,一般花影有寒温”,以比兴体出之,更妙。
èr shí èr
二十二
ān huī fāng bó qí lì chuān, xí jiān sòng hé qīn wáng fēng zhēng shī yún:" fēng gāo yù shàng bù dé shàng, fēng jǐn qiú dī bù dé dī." fāng bó yǒng méi yún:" dàn yǐng shì yún hái shì mèng, àn xiāng yí yǔ yì yí yān." fēng diào xiāng sì.
安徽方伯奇丽川,席间诵和亲王《风筝》诗云:“风高欲上不得上,风紧求低不得低。”方伯《咏梅》云:“淡影是云还是梦,暗香宜雨亦宜烟。”风调相似。
èr shí sān
二十三
kāng xī jiān, cáo liàn tíng wèi jiāng níng zhī zào. měi chū, yōng bā zōu bì xié shū yī běn, guān wán bù chuò. rén jiān:" gōng hé hào xué?" yuē:" fēi yě. wǒ fēi dì fāng guān, ér bǎi xìng jiàn wǒ bì qǐ lì, wǒ xīn bù ān, gù jí cǐ zhē mù ěr." sù yǔ jiāng níng tài shǒu chén péng nián bù xiāng zhòng. jí chén huò zuì, nǎi mì shū jiàn chén. rén yǐ cǐ zhòng zhī. qí zi xuě qín zhuàn hóng lóu mèng yī bù, bèi jì fēng yuè fán huá zhī shèng. míng wǒ zhāi dú ér xiàn zhī. dāng shí hóng lóu zhōng yǒu mǒu jiào shū yóu yàn, wǒ zhāi tí yún:" bìng róng qiáo cuì shèng táo huā, wǔ hàn cháo huí rè zhuǎn jiā. yóu kǒng yì zhōng rén kàn chū, qiáng yán jīn rì jiào chà xiē."" wēi yí dì dì ruò shān hé, yīng bǎ fēng liú duó qǐ luó. bù shì xiǎo jiā jū shù tài, xiào shí piān shǎo mò shí duō."
康熙间,曹练亭为江宁织造。每出,拥八驺必携书一本,观玩不辍。人间:“公何好学?”曰:“非也。我非地方官,而百姓见我必起立,我心不安,故藉此遮目耳。”素与江宁太守陈鹏年不相中。及陈获罪,乃密疏荐陈。人以此重之。其子雪芹撰《红楼梦》一部,备记风月繁华之盛。明我斋读而羡之。当时红楼中有某校书尤艳,我斋题云:“病容憔悴胜桃花,午汗潮回热转加。犹恐意中人看出,强言今日较差些。”“威仪棣棣若山河,应把风流夺绮罗。不似小家拘束态,笑时偏少默时多。”
èr shí sì
二十四
qīng yáng xiù cái chén wèi, zì bào zhāng, néng wén, ài kè, shòu yè suí yuán. jiāng xíng zá yǒng yún:" rì chén yuǎn shù qīng, yān qǐ yáo shān shī. hé chǔ yǐ gū zhōu? yī dēng gǔ dù chū. zuó fā páng xiè jī, jīn pō zhēn yú zī. qiū fēng yī yè shēng, yín lěng bàn jiāng shuǐ." suí qí xiōng fāng yù tíng yuǎn xíng yún:" jiāng méi kāi biàn yǔ fēi fēi, tóng zhù yóu tíng zhěng kè yī. jīn rì fǎn jiē rén shì yàn, yī xíng qí xiàng yì xiāng fēi." yù tíng yǒu cǎo táng zá yǒng yún:" chǔ shì yìng mén wéi shǐ hè, gāo rén qù tà gèng wú bīn. xiǎo qiáo shí yǒu yún zhē duàn, bù shǐ yóu rén guò shuǐ xī." xiōng dì jù dān yín yǒng, rén yǐ shuāng dīng èr lù bǐ zhī.
青阳秀才陈蔚,字豹章,能文,爱客,受业随园。《江行杂咏》云:“日沉远树青,烟起遥山失。何处舣孤舟?一灯古渡出。昨发螃蟹矶,今泊针鱼觜。秋风一夜生,吟冷半江水。”随其兄芳郁庭远行云:“江梅开遍雨霏霏,同驻邮亭整客衣。今日反嗟人似雁,一行齐向异乡飞。”郁庭有《草堂杂咏》云:“处士应门惟使鹤,高人去榻更无宾。小桥时有云遮断,不使游人过水西。”兄弟俱耽吟咏,人以双丁、二陆比之。
pú tián yǒu wú lì niáng zhě, páo rén zhī nǚ yě. xìng ài jié ér néng shī. bào zhāng pìn wèi páng qī. wèi èr nián, zú. bào zhāng wèi xiě qí lán pō shèng gǎo, yǒu chūn rì ǒu chéng yún:" tóng tóng xiǎo rì yìng chuāng shū, rěn rǎn sháo guāng yī zhěn yú. shēn xiàng mài huā xīn yǔ hòu, kāi mén chā liǔ nèn hán chū. yīng ér yǒu yǔ qiān qiáo mù, yàn zi duō qíng mì jiù lú. nà yòng tà qīng jiāo wài qù, qiān qiān cǎo sè shàng jiē chú." yòu:" shēn yuàn bù zhī chūn sè zǎo, hū jīng qiáng wài mài huā shēng."
莆田有吴荔娘者,庖人之女也。性爱洁而能诗。豹章聘为旁妻。未二年,卒。豹章为写其《兰坡剩稿》,有《春日偶成》云:“瞳瞳晓日映窗疏,荏苒韶光一枕余。深巷卖花新雨后,开门插柳嫩寒初。莺儿有语迁乔木,燕子多情觅旧庐。那用踏青郊外去,芊芊草色上阶除。”又:“深院不知春色早,忽惊墙外卖花声。”
èr shí wǔ
二十五
xiàng dú jīn líng sūn xiù cái sháo yǒng xiǎo gū shān yún:" jiāng xīn tū wù sǒng gū luán, piāo miǎo hái yí yuè lǐ kàn. jué shì líng yún yī zhī bǐ, yè shēn héng chā shuǐ jīng pán." hòu guò cǐ shān, fāng zhī cǐ jù zhī miào.
向读金陵孙秀才韶咏《小孤山》云:“江心突兀耸孤峦,飘渺还疑月里看。绝似凌云一支笔,夜深横插水精盘。”后过此山,方知此句之妙。
èr shí liù
二十六
hé nán fǔ jūn bì qiū fān xiān shēng péng shì zhōu yuè zūn, zì yī xiāng, cháng zhōu rén yě. kù shì wén mò, lǐ xián xià shì. yǒng shuǐ xiān yún:" yǐng yí fú yè yuè, xiāng bù gé lián lóng." ǒu chéng yún:" jiā rú yè yuè yuán shí shǎo, rén shì qiū yún sàn chù duō." fū rén hái wú mén, xiān shēng qī xī jì shī yún:" biàn shuǐ wú shān tóng chàng wàng, jīn xiāo liǎng dì bài shuāng xīng."
河南抚军毕秋帆先生篷室周月尊,字漪香,长洲人也。酷嗜文墨,礼贤下士。咏《水仙》云:“影疑浮夜月,香不隔帘栊。”《偶成》云:“家如夜月圆时少,人似秋云散处多。”夫人还吴门,先生七夕寄诗云:“汴水吴山同怅望,今宵两地拜双星。”
èr shí qī
二十七
sì zhōu xuǎn gòng máo qí yuán zǎo, xīn mǎo qiū fù jīn líng xiāng shì, zhǔ shì wèi péng yún méi shì láng. qí yǒu luó xiào lián shù, péng mén xià shì yě. yù shū suǒ guān jìn yì, xì wèi cuī zhuāng pái yǔ. máo dá yǐ shī yún:" yuè yǐng kōng yíng liǔ yǐng shū, qín huái shuǐ zhǎng shí chéng yú. xiǎo gū dú chǔ wú láng guàn, zhēng shì luó fū zì yǒu fū?" bǎng jiē, máo huò juàn. luó wǎng hè, rù mén kuáng jiào yuē:" jīn rì xiǎo gū yì jià péng láng yǐ!" yī shí chuán wéi jiā huà.
泗州选贡毛俟园藻,辛卯秋赴金陵乡试,主试为彭芸楣侍郎。其友罗孝廉恕,彭门下士也。寓书索观近艺,戏为《催妆》俳语。毛答以诗云:“月影空潆柳影疏,秦淮水涨石城隅。小姑独处无郎惯,争似罗敷自有夫?”榜揭,毛获隽。罗往贺,入门狂叫曰:“今日小姑亦嫁彭郎矣!”一时传为佳话。
èr shí bā
二十八
gǔ rén guān guì xíng chuán duō fá gǔ, shǎo líng shī yuē:" dǎ gǔ fā chuán shuí shì láng?" bái xiāng shān shī yuē:" liǎng àn hóng dēng shù shēng gǔ, shǐ jūn lóu dié xià bā dōng." jiē fá gǔ zhī zhèng yě. jīn rén kāi chuán míng zhēng, wèi zhī qǐ yú hé shí.
古人官贵行船多伐鼓,少陵诗曰:“打鼓发船谁氏郎?”白香山诗曰:“两岸红灯数声鼓,使君楼牒下巴东。”皆伐鼓之证也。今人开船鸣钲,未知起于何时。
èr shí jiǔ
二十九
liú céng dēng xià sòng wén xuǎn, juàn ér jiù qǐn, mèng yī gǔ yì guān rén gào zhī yuē:" wèi jìn zhī wén, wén zhōng zhī shī yě sòng yuán zhī shī, shī zhōng zhī wén yě." jì xǐng, shù qí yán yú yú. yú yuē:" cǐ yú sù lùn rú cǐ."
刘曾灯下诵《文选》,倦而就寝,梦一古衣冠人告之曰:“魏、晋之文,文中之诗也;宋、元之诗,诗中之文也。”既醒,述其言于余。余曰:“此余夙论如此。”
sān shí
三十
yú huà suí yuán yǎ jí tú, sān shí nián lái, dāng dài míng liú tí zhě mǎn yǐ, wéi shǎo guī xiù yī mén. mù yī xiāng fū rén zhī cái, zhī zài wú mén, xiū zhá suǒ tí, zì jué mào mèi. nǎi jì wèi wǔ rì, ér fū rén yì shū lái, mìng tí cǎi zhī xiǎo zhào. qiān lǐ wài, bù móu ér hé, yè yǐ qí yǐ! yú lín cǎi zhī tú fù běn, dào sū zhōu, gào zhī fū rén, ér fū rén yì jiāng yǎ jí tú lín běn jiàn shì, bǐ cǐ dà xiào. nǎi zuò shī yǐ gào qiū fān xiān shēng yuē:" bái fà zhū yán lù jǐ zhòng? yīng xióng suǒ jiàn jìng xiāng tóng. bù tú liú yǐn shuāi tuí rì, dé jiàn fū rén lín xià fēng."
余画《随园雅集图》,三十年来,当代名流题者满矣,惟少闺秀一门。慕漪香夫人之才,知在吴门,修札索题,自觉冒昧。乃寄未五日,而夫人亦书来,命题《采芝小照》。千里外,不谋而合,业已奇矣!余临《采芝图》副本,到苏州,告知夫人,而夫人亦将《雅集图》临本见示,彼此大笑。乃作诗以告秋帆先生曰:“白发朱颜路几重?英雄所见竟相同。不图刘尹衰颓日,得见夫人林下风。”
sān shí yī
三十一
wáng mèng lóu tài shǒu, jīng yú yīn lǜ. jiā zhōng gē jī qīng yún bǎo yún, jiē yú suǒ qǔ míng yě. yǒu róu qīng zhě, jiān gōng yín yǒng. chéng xiào yá gōng zǐ zèng yǐ shī yún:" shì ér yuán shì jì lí róng, hóng dòu niān lái yì zhuǎn yōng shí fāng shì jí yī qǔ wèi zhōng rén bú jiàn, kě kān jiāng shàng duì qīng fēng?" róu qīng hé yún:" shēng xiǎo yuán wú luò yàn róng, qiū fēng ǒu jué bìng shēn yōng. guà fān gōng zǐ jīn líng qù, wàng duàn qīng qīng jiāng shàng fēng!"
王梦楼太守,精于音律。家中歌姬轻云、宝云,皆余所取名也。有柔卿者,兼工吟咏。成啸崖公子赠以诗云:“侍儿原是纪离容,红豆拈来意转慵(时方示疾)一曲未终人不见,可堪江上对青峰?”柔卿和云:“生小原无落雁容,秋风偶觉病身慵。挂帆公子金陵去,望断青青江上峰!”
sān shí èr
三十二
háng zhōu sūn lìng yí guān chá, yú shì jiāo yě. nǚ gōng zǐ yún fèng, yòu cōng yǐng, bā suì dú shū, kè chū duì yún:" guān guān jū jiū." jí yīng shēng yuē:" yōng yōng míng yàn." guān chá dà qí zhī. hé yú liú bié háng zhōu shī sì shǒu, lù qí èr yún:" pū lián fēi xù yī chūn zhōng, tài shǐ guī lái qù yòu cōng. bǎ jú xī wèi sān jìng kè, méng ōu jīn zuò wǔ hú wēng. náng zhōng yǒu jù jiē chéng jǐn, guī lǐ wén míng wèi shí gōng. yáo yì huā jiān huī shǒu bié, piàn fān tiān wài guà cháng fēng."" wèi zēng zhé liǔ bèi liú lián, zòng dé chóng lái yòu gé nián. yuǎn shuǐ xī yáng qīng què fǎng, xīn pú chūn yǔ bái ōu tiān. sān qiān gē guǎn guī huā xiàn, shí èr yīn yuán shǔ sàn xiān. ān dé jiǎng yán wèi dì zǐ míng shān suí chù zhí yín biān!"
杭州孙令宜观察,余世交也。女公子云凤,幼聪颖,八岁读书,客出对云:“关关雎鸠。”即应声曰:“邕邕鸣雁。”观察大奇之。和余《留别杭州》诗四首,录其二云:“扑帘飞絮一春终,太史归来去又匆。把菊昔为三径客,盟鸥今作五湖翁。囊中有句皆成锦,闺里闻名未识公。遥忆花间挥手别,片帆天外挂长风。”“未曾折柳倍留连,纵得重来又隔年。远水夕阳青雀舫,新蒲春雨白鸥天。三千歌管归花县,十二因缘属散仙。安得讲筵为弟子;名山随处执吟鞭!”
sān shí sān
三十三
yáng hòu dá liú yào yǔ, qīng bó sī mǎ jiā ér:" zài jiào zhī fù, mèi qí hòu fū suǒ wèi guī fáng zhī nèi, gèng yǒu shèn yú huà méi zhě." chuáng zǐ zhī yán bù yú yù, shǐ guān hé yǐ zhī zhī? yáng fēi xǐ ér shì, xīn jiù táng shū jiē bù zài, ér wēn gōng tōng jiàn nǎi cǎi tiān bǎo yí shì yǐ rù zhī. qǐ bù zhī cǐ zhǒng xiǎo shuō, nǎi wěi xiàng lán yán, suǒ zài zhāng jiā zhēn xuǎn xù, dé guō yuán zhèn, nián dài dà é, hé zú wèi diǎn yào, nǎi jù yǐ wū táng jiā gōng kǔn yé? yú yǒng yù huán yún:" táng shū xīn jiù fēn míng zài, nà yǒu jīn qián xǐ lù ér?" gài xuě qí yuān yě. dì lǐ yì shān xī jiāo bǎi yùn shī, yǒu" huáng zǐ qì bù rǔ, jiāo fáng bào qiāng hún" zhī jù. tiān zhōng jìn shì zhèng wō jīn yáng mén shī, yì yǒu" lù ér cǐ rì shì yù cè"" xiù yǔ bǎo yī rì zhì zhì" zhī jù. qǐ dāng shí tiān xià rén yuàn dú yáng shì, gù yǒu cǐ bù gēn zhī yǔ yé? zhì yú yáng fēi yì sǐ fó táng, táng shū tōng jiàn jù wú yì cí, dú liú yǔ xī mǎ wéi shī yún:" guì rén yǐn jīn xiè, shū hū shùn yīng mù." shì guì fēi zhī sǐ, nǎi yǐn jīn xiè, fēi zhì jīng yǐ. chuán wén yì cí, wǎng wǎng rú shì.
羊后答刘曜语,轻薄司马家儿:“再醮之妇,媚其后夫;所谓闺房之内,更有甚于画眉者。”床笫之言不逾阈,史官何以知之?杨妃洗儿事,新、旧《唐书》皆不载,而温公《通鉴》乃采《天宝遗事》以入之。岂不知此种小说,乃委巷谰言,所载张嘉贞选婿,得郭元振,年代大讹,何足为典要,乃据以污唐家宫阃耶?余咏《玉环》云:“《唐书》新、旧分明在,那有金钱洗禄儿?”盖雪其冤也。第李义山《西郊百韵》诗,有“皇子弃不乳,椒房抱羌浑”之句。天中进士郑蜗《津阳门》诗,亦有“禄儿此日侍御侧”、“绣羽褓衣日质质”之句。岂当时天下人怨毒杨氏,故有此不根之语耶?至于杨妃缢死佛堂,《唐书》、《通鉴》俱无异词,独刘禹锡《马嵬》诗云:“贵人饮金屑,倏忽舜英暮。”似贵妃之死,乃饮金屑,非雉经矣。传闻异词,往往如是。
sān shí sì
三十四
táng rén shī huà:" lǐ shān fǔ mào měi. chén qǐ fāng lǐ fà, yún huán wěi dì, fū lǐ yù yìng. yǒu mǒu zì wài xiāng fǎng, jīng bù gǎn jìn. é ér shān fǔ chū, yǒu xiè yuē:' qǐng zhě wù rù jūn nèi.' shān fǔ yuē:' lǐ fà zhě jí wǒ yě.' xiāng yǔ yī xiào." yú dì zǐ liú xiá shang yǒu zhòng róng zhī jiāo, měi yóu shān bì zài yǔ jù. zhào yún sōng diào zhī yún:" bái tóu rén gòng fàn qīng bō, hū jué yán dī shǔ mù duō. cǐ lǎo bù zhī kàn wèi jiè, wù kuā kàn shā yī dōng pō."
唐人诗话:“李山甫貌美。晨起方理发,云鬟委地,肤理玉映。友某自外相访,惊不敢进。俄而山甫出,友谢曰:‘顷者误入君内。’山甫曰:‘理发者即我也。’相与一笑。”余弟子刘霞裳有仲容之姣,每游山必载与俱。赵云松调之云:“白头人共泛清波,忽觉沿堤属目多。此老不知看卫蚧,误夸看杀一东坡。”
sān shí wǔ
三十五
" rěn dòng bù jīn xiān zì qù, diào gān cháng bèi bié rén qiān." sòng rén jù yě. mò chán shàng rén yī lián yún:" shuǐ zǎo bàn fú tái bàn shī, huàn shā rén qù bù duō shí." jù yǎn qián yǔ, ér yú yùn yōu rán.
“忍冻不禁先自去,钓竿常被别人牵。”宋人句也。默禅上人一联云:“水藻半浮苔半湿,浣纱人去不多时。”俱眼前语,而余韵悠然。
sān shí liù
三十六
yú guò yuán jiāng, méng hé dū lǐ xiāng lín shàng shū jiāng suǒ zuò chuán qīn sòng dù hé. xí jiān dú shàng shū shī, yě xíng yún:" xiāng wén chūn jiǔ shú máo diàn, hóng xī qiū huā kāi yě táng." sù yǒng píng yún:" shù shù niǎo xiāng yǔ, shān shān shuǐ shàng kàn." jiē jiā jù yě. yòu jiàn zèng èr lǜ, yǐ zǐ rù jí zhōng yǐ. qí zūn rén zhàn tíng shàng shū, xiān dū nán hé, yáo wān yè pō yún" fēng xuě jīng shān dào, chūn fān zhì shuǐ yá. jǐ shēng shēn yè quǎn, zhī jìn yě rén jiā." fù nán hé yún:" guò sǎng yīng zhī yīn bó zhì, chè sāng xū jí wèi yīn shí." yòng mèng zǐ yǔ, ér zhì hé zhī dào, sī guò bàn yǐ.
余过袁江,蒙河督李香林尚书将所坐船亲送渡河。席间读尚书诗,《野行》云:“香闻春酒熟茅店,红惜秋花开野塘。”《宿永平》云:“树树鸟相语,山山水上看。”皆佳句也。又见赠二律,已梓入集中矣。其尊人湛亭尚书,先督南河,《遥湾夜泊》云;“风雪荆山道,春帆滞水涯。几声深夜犬,知近野人家。”《赴南河》云:“过颡应知因搏致,彻桑须及未阴时。”用《孟子》语,而治河之道,思过半矣。
sān shí qī
三十七
qián wén duān gōng shǎo shí, xiāng shì luò dì. qí kē zhǔ shì zhě zhào shì láng yě, bié hào cháng méi gōng, guān yǎn xiǎo ní gū xià shān, xì tí yún:" sān cùn huáng guān wǎn bì sī, zhuāng chéng shí liù nǚ shā mí. wú qíng zuì shì cháng méi fú, sù jǐn chūn chóu zǒng bù zhī." máo xī hé xuǎn guī xiù shī, dú yí shān yīn nǚ zǐ wáng duān shū. wáng xiàn shī yún:" wáng qiáng wèi bì wú yán sè, zhēng nài máo jūn bǐ xià hé?" yī cáng qí míng, yī qiè qí xìng.
钱文端公少时,乡试落第。其科主试者赵侍郎也,别号长眉公,观演《小尼姑下山》,戏题云:“三寸黄冠绾碧丝,装成十六女沙弥。无情最是长眉佛,诉尽春愁总不知。”毛西河选闺秀诗,独遗山阴女子王端淑。王献诗云:“王嫱未必无颜色,争奈毛君笔下何?”一藏其名,一切其姓。
sān shí bā
三十八
yǐn shì cūn yǒu jù yún:" zì yǔ qíng rén hé lèi bié, zhì jīn chóu kàn yǔ zhōng huā." jiǎng tíng róng yǒu jù yún:" zì cóng huán gǒng wú xiāo xī, yán mǎ dīng dōng bù rěn tīng."
尹似村有句云:“自与情人和泪别,至今愁看雨中花。”蒋廷镕有句云:“自从环巩无消息,檐马丁东不忍听。”
sān shí jiǔ
三十九
ruǎn tíng xiān shēng, zì shì yī dài míng jiā. xī yù zhī zhě, jì guò qí shí ér huǐ zhī zhě, yì sǔn qí zhēn. xū zhī xiān shēng cái běn qīng yǎ, qì shǎo pái yì, wèi wáng mèng wéi liǔ zé yǒu yú, wèi lǐ dù hán sū zé bù zú yě. yú xué yí shān, lùn shī yī jué yún:" qīng cái wèi hé zhǎng yī bàng, yǎ diào rú hé kě dǐ jī mó? wǒ fèng yú yáng rú mào zhí, bù xiāng fěi bó bù xiāng shī."
阮亭先生,自是一代名家。惜誉之者,既过其实;而毁之者,亦损其真。须知先生才本清雅,气少排异,为王、孟、韦、柳则有余,为李、杜、韩、苏则不足也。余学遗山,《论诗》一绝云:“清才未合长依傍,雅调如何可诋缉嫫?我奉渔洋如貌执,不相菲薄不相师。”
sì shí
四十
běn cháo gǔ wén zhī yǒu fāng wàng xī, yóu shī zhī yǒu ruǎn tíng: jù wèi yī dài zhèng zōng, ér cái lì zì báo. jìn rén zūn zhī zhě, shī wén bì ruò dǐ zhī zhě, shī wén bì cū. suǒ wèi nìng fú zhě yú, pì fú zhě yū.
本朝古文之有方望溪,犹诗之有阮亭:俱为一代正宗,而才力自薄。近人尊之者,诗文必弱;诋之者,诗文必粗。所谓佞佛者愚,辟佛者迂。
sì shí yī
四十一
zhèng jiā yíng xiào hán chāng lí qín cāo zhū qū wèi tù yuán cè zi, báo zhī tài guò. rán xiàn lǐ cāo yī piān, mò èr jù yún:" chén zuì dāng zhū, tiān wáng shèng míng." shēn qiú shèng rén, zhuǎn shī zhī wěi. àn dà yá:" wén wáng yuē zī, zī rǔ yīn shāng, rǔ jiāo xiāo yú zhōng guó, liǎn yuàn yǐ wéi dé." wén wáng bìng bù yǐ zhòu wèi shèng míng yě. chāng lí qǐ bù dú dà yá yé? dōng pō yán kǒng zǐ bù chēng tāng wǔ. àn gé guà xì cí:" tāng wǔ gé mìng, shùn hū tiān ér yīng hū rén." xì cí, kǒng zǐ suǒ zuò yě. dōng pō qǐ bù dú yì jīng yé? liú hòu cūn wèi wú shù zhāi zuò shī xù yún:" jìn shì guì lǐ xué ér jiàn shī fù, jiān yǒu piān zhāng, bù guò yā yùn zhī yǔ lù jiǎng zhāng ěr." yú wèi cǐ fēng, zhì jīn yóu cún. suī bù rù lǐ zhàng, ér dàn tān xù shì háo wú yīn jié zhě, jiē fēi shī zhī zhèng zōng. hán sū liǎng dà jiā, wǎng wǎng bù miǎn. gù yú zì sòng yún:" luò bǐ bù jīng yì, dòng nǎi chéng sū hán."
郑夹潆笑韩昌黎《琴操》诸曲为《兔园册子》,薄之太过。然《羡里操》一篇,末二句云:“臣罪当诛,天王圣明。”深求圣人,转失之伪。按《大雅》:“文王曰咨,咨汝殷商,汝焦哮于中国,敛怨以为德。”文王并不以纣为圣明也。昌黎岂不读《大雅》耶?东坡言孔子不称汤、武。按《革卦·系词》:“汤、武革命,顺乎天而应乎人。”《系词》,孔子所作也。东坡岂不读《易经》耶?刘后村为吴恕斋作《诗序》云:“近世贵理学而贱诗赋,间有篇章,不过押韵之语录、讲章耳。”余谓此风,至今犹存。虽不入理障,而但贪序事、毫无音节者,皆非诗之正宗。韩、苏两大家,往往不免。故余《自讼》云:“落笔不经意,动乃成苏、韩。”
sì shí èr
四十二
wéi rén bù kě bù biàn zhě: róu zhī yǔ ruò yě, gāng zhī yǔ bào yě, jiǎn zhī yǔ sè yě, hòu zhī yǔ hūn yě, míng zhī yǔ kè yě, zì zhòng zhī yǔ zì dà yě, zì qiān zhī yǔ zì jiàn yě, sì shì ér fēi. zuò shī bù kě bù biàn zhě: dàn zhī yǔ kū yě, xīn zhī yǔ xiān yě, pǔ zhī yǔ zhuō yě, jiàn zhī yǔ cū yě, huá zhī yǔ fú yě, qīng zhī yǔ báo yě, hòu zhòng zhī yǔ bèn zhì yě, zòng héng zhī yǔ zá luàn yě, yì sì shì ér fēi. chā zhī háo lí, shī zhī qiān lǐ.
为人不可不辨者:柔之与弱也,刚之与暴也,俭之与啬也,厚之与昏也,明之与刻也,自重之与自大也,自谦之与自贱也,似是而非。作诗不可不辨者:淡之与枯也,新之与纤也,朴之与拙也,健之与粗也,华之与浮也,清之与薄也,厚重之与笨滞也,纵横之与杂乱也,亦似是而非。差之毫厘,失之千里。
sì shí sān
四十三
míng jì yǐ lái, sòng xué tài shèng. yú shì jìn jīn zhī shì, jìng zūn hàn rú zhī xué, pái jī sòng rú, jī hū nán běi jiē shì yǐ. háo jiàn zhě yóu zhēng xiān yān. bù zhī sòng rú záo kōng, hàn rú yóu záo kōng yě. kāng chéng yì shuō, rú yòng qí lín pí zuò gǔ jiāo tiān zhī lèi, bù yī ér zú. qí shí kǒng běi hǎi yú zhòng xiáng zǎo bó zhèng zhī. mèng zǐ shǒu xiān wáng zhī dào, yǐ dài hòu zhī xué zhě, shàng qiě zhōu shì bān jué lù zhī zhì, qí xiáng bù kě dé ér wén. yòu yuē:" jǐn xìn shū, bù rú wú shū." kuàng hòu rén zāi? shàn hū yáng yòng xiū zhī shī yuē:" sān dài hòu wú zhēn lǐ xué,' liù jīng' zhōng yǒu wěi wén zhāng."
明季以来,宋学太盛。于是近今之士,竞尊汉儒之学,排击宋儒,几乎南北皆是矣。豪健者尤争先焉。不知宋儒凿空,汉儒尤凿空也。康成臆说,如用麒麟皮作鼓郊天之类,不一而足。其时孔北海、虞仲翔早驳正之。孟子守先王之道,以待后之学者,尚且周室班爵禄之制,其详不可得而闻。又曰:“尽信书,不如无书。”况后人哉?善乎杨用修之诗曰:“三代后无真理学,‘六经’中有伪文章。”
sì shí sì
四十四
hòu zhī rén wèi yǒu bù xué gǔ rén ér néng wéi shī zhě yě. rán ér shàn xué zhě, dé yú wàng quán bù shàn xué zhě, kè zhōu qiú jiàn.
后之人未有不学古人而能为诗者也。然而善学者,得鱼忘筌;不善学者,刻舟求剑。
sì shí wǔ
四十五
hán jué zhòu fá jīn ér bài, yǔ zhāng wèi gōng zhī fá jīn ér bài, yī yě. hòu rén zé hán bù zé zhāng, yǐ hán dé zuì zhū zǐ gù ěr. rán jīn rén zàng qí shǒu, shì yuē zhōng móu, yǐ qí zhōng yú wèi guó, móu yú móu shēn yě. qián xīn méi shǎo zhān guò ān yáng diào zhī yuē:" cōng cōng hán shǒu yì hé qīn, zhāo xuě hé xīn jí lǎo qín. yī jú cán qí piān rǔ zhe, qiān qiū gōng lùn shì shuí shēn? héng tiāo qiáng dí chéng fēi jì, yù bào xiān chóu qǐ wèi shēn? yí yàng běi zhēng shī cuò nǜ, fú lí wèi lù shǒu móu rén." shǎo zhān yòu diào yáo guǎng xiào yún:" kōng dēng běi guō shī rén shè, nán shàng xī shān lǎo fó fén."
韩倔胄伐金而败,与张魏公之伐金而败,一也。后人责韩不责张,以韩得罪朱子故耳。然金人葬其首,谥曰忠缪,以其忠于为国,缪于谋身也。钱辛楣少詹过安阳吊之曰:“匆匆函首议和亲,昭雪何心及老秦。一局残棋偏汝着,千秋公论是谁伸?横挑强敌诚非计,欲报先仇岂为身?一样北征师挫衄,符离未戮首谋人。”少詹又吊姚广孝云:“空登北郭诗人社,难上西山老佛坟。”
sì shí liù
四十六
táng sēng dà yá bàn jié bēi, sòng wú dà jiàng jūn lǐ fū rén yuē:" yuán yí tì yuè, rùn liǎn chéng huā." hán dān chún zuò xiào nǚ cáo é bēi yuē:" lìng sè kǒng yí, qiǎo xiào qiàn xī." sòng qí dé, jí qí mào, jiē shè qīng tiāo, yǔ tí bù chēng. rán dà zhǐ shì fǎng shuò rén yī zhāng. yū rú dú zhī, bì qǐ wù yì.
唐僧大雅《半截碑》,颂吴大将军李夫人曰:“圆仪替月,润脸呈花。”邯郸淳作《孝女曹娥碑》曰:“令色孔仪,巧笑倩兮。”颂其德,及其貌,皆涉轻佻,与题不称。然大旨是仿《硕人》一章。迂儒读之,必起物议。
sì shí qī
四十七
fāng mǐn què gōng sān mèi néng shī, zì huà mǔ dān, tí yún:" jú shòu lán pín zhí xiè jiā, kuì wú chūn sè huì nián huá. shèng lái jǐng dǐ yān zhī shuǐ, xué huà rén jiān fù guì huā." gōng yǒng qīng liáng shān táo huā yún:" qīng jiāng yī jǐng yān zhī shuǐ, hé jiù liù cháo jīn fěn xiāng." shì xí nǎi mèi shī, ér fēng qù zhuǎn xùn.
方敏悫公三妹能诗,自画牡丹,题云:“菊瘦兰贫植谢家,愧无春色绘年华。剩来井底胭脂水,学画人间富贵花。”公咏《清凉山桃花》云:“倾将一井胭脂水,和就六朝金粉香。”似袭乃妹诗,而风趣转逊。
mǐn què gōng wèi yù shí, zǔ fù jù yǐ zuì shù sài wài. gōng nán běi bēn zǒu, bèi jí liú lí. qīng liáng sì sēng hào zhōng zhōu zhě, zhī wèi wěi rén, shí zhōu xù zhī. gōng zèng shī yún:" xū zhī shì shàng táo míng yì, zhǐ yǒu chéng zhōng qǐ shí nán." hòu guān zhì fǔ, wèi zhōng zhōu dì zǐ lì yǎ chóng jiàn qīng liáng sì, diàn yǔ huàn rán. yú guò ér yǒu gǎn, yì tí shī yún:" xì dú shā lóng shù shǒu shī, shàng shū huí shǒu yì qián qī. yīng xióng dì yī xīn kāi shì, huī shǒu gàn jīn bào dé shí." sū zhōu xuē jiē sān jìn shì yǒu jù yún:" rén shēng zhǐ yǒu xiū xíng hǎo, tiān xià wú rú chī fàn nán." yì yǔ fāng gōng xiāng sì.
敏悫公未遇时,祖、父俱以罪戍塞外。公南北奔走,备极流离。清凉寺僧号中州者,知为伟人,时周恤之。公赠诗云:“须知世上逃名易,只有城中乞食难。”后官制府,为中州弟子丽雅重建清凉寺,殿宇焕然。余过而有感,亦题诗云:“细读纱笼数首诗,尚书回首忆前期。英雄第一心开事,挥手干金报德时。”苏州薛皆三进士有句云:“人生只有修行好,天下无如吃饭难。”意与方公相似。
sì shí bā
四十八
yú shān wáng cì shān xiān shēng jùn, fēng gǔ yán qiào guǎn jiǎng wén sù gōng jiā, wǎn bù jiè yú jiǔ, sì kǒu sǎo mà. jiǎng jiā rén qún yù ōu zhī. wén sù hē jìn. cì rì, dài zhī rú chū. xiān shēng bù zì ān, cí qù. yú jǐ wèi huì shì, chū wén kè gōng mén xià, wén cǐ shuō ér yí zhī. hòu dú xiān shēng kū wén sù gōng shī yún" huí shǒu què shāng mén xià shì, shǎo shí wú lài tǔ chē yīn." fāng zhī cǐ shì xìn yǒu, yù zhēng wén sù zhī xián, ér xiān shēng zhī bù huì guò yě. xiān shēng shǎo suǒ xǔ kě, dú yù méi bù jué yú kǒu. yǐ gù, méi suī bào bà hóng cí kē, ér míng shēng shāo qǐ gōng qīng jiān. xī wú suǒ shù lì, yǐ chóu xiān shēng zhī zhī. ér xiān shēng zì hé bà dōu yù shǐ péng chá líng, zhí shēng zhèn tiān xià. hòu jìng wò bìng bù qǐ, bēi fū!
虞山王次山先生峻,风骨严峭;馆蒋文肃公家,晚不戒于酒,肆口嫂骂。蒋家人群欲殴之。文肃呵禁。次日,待之如初。先生不自安,辞去。余己未会试,出文恪公门下,闻此说而疑之。后读先生《哭文肃公》诗云;“回首却伤门下士,少时无赖吐车茵。”方知此事信有,愈征文肃之贤,而先生之不讳过也。先生少所许可,独誉枚不绝于口。以故,枚虽报罢鸿词科,而名声稍起公卿间。惜无所树立,以酬先生之知。而先生自劾罢都御史彭茶陵,直声震天下。后竟卧病不起,悲夫!
bó líng yǐn yuán fú xiān shēng, shǎo gū pín, yǐ mǔ jiào chéng míng. dū xué jiāng nán, hǎo jiào rén dú xiǎo xué, zōng chéng zhū. yú shí zǎi jiāng níng, yì qù bù hé. yī rì, xiān shēng zōu chàng sān shān jiē, wèi mǒu dà jiàng jūn jiā nú suǒ jiǒng, zhà chēng mǒu wáng qiǎn lái. tài shǒu bù gǎn jí, yǔ shōu fù zhì yù. xiān shēng yǐ cǐ jiàn zhòng. shì gāo xiàng guó bīn yǒu shì lái jiāng níng, xiān shēng miàn chēng méi yún:" cái rú zi jiàn, zhèng rú zǐ chǎn." wáng hé, xiān shēng hōng. yǔ gǎn zhī jǐ zhī ēn, jiāng fù wǎn shī, jiàn cì shān xiān shēng sì zhāng, bù néng zài chū qí yòu, suì gē bǐ yān. qí jǐng jù yún:" mǔ jiào chéng sān xǐ, jūn ēn hòu liǎng cháo." yòu yuē:" shì xìng fāng zhī xiàng, tiān hé jù duó gōng!" cóng gǔ wén rén dé gōng yú mǔ jiào zhě duō, ōu sū qí yóu zhù zhě yě. cì shān tí qián gǔ tíng yè fǎng shòu jīng tú yuē:" xīn qín gōu huǒ yè dēng míng, rào xī shū shēng hé fǎng shēng. shǒu zhí nǚ gōng tīng jù dòu, xū zhī cí mǔ shì xiān shēng."
博陵尹元孚先生,少孤贫,以母教成名。督学江南,好教人读《小学》,宗程、朱。余时宰江宁,意趣不合。一日,先生驺唱三山街,为某大将军家奴所窘,诈称某王遣来。太守不敢诘,予收缚置狱。先生以此见重。适高相国斌有事来江宁,先生面称枚云:“才如子建,政如子产。”亡何,先生薨。予感知己之恩,将赋挽诗,见次山先生四章,不能再出其右,遂搁笔焉。其警句云:“母教成三徙,君恩厚两朝。”又曰:“士幸方知向,天何遽夺公!”从古文人得功于母教者多,欧、苏其尤著者也。次山题钱古亭《夜纺授经图》曰:“辛勤篝火夜灯明,绕膝书声和纺声。手执女工听句读,须知慈母是先生。”
sì shí jiǔ
四十九
yǐn yuán fú xiān shēng, rèn liǎng huái cuó wù shí, bù yī bào gāo yǐ shī shòu zhī. jīn yǒu hǎi mén jí xíng shì, jiē xiān shēng wèi zhī tí chàng. bào fèng péi xiān shēng fàn hǎi kǒu shī yún:" péng lái qīng qiē féng xiān lǚ, jiāo è wēi léng bì xiǎn guān." qí xiāng de rú cǐ. yīn yì míng dà xué shì liú jiàn hǎo lǐ xué, è rén zuò shī, yuē:" rǔ bèi zuò shī, biàn zào dào lǐ dù dì wèi, bù guò yī jiǔ tú ěr." xī! jì yún:" bù néng shī, yú lǐ móu." kǒng zǐ jiào rén xué shī, zài lún yǔ zhōng, zhì yú shí yī jiàn ér liú gōng nǎi wèi cǐ yán, bù rú yǐn gōng yuǎn yǐ!
尹元孚先生,任两淮鹾务时,布衣鲍皋以诗受知。今有《海门集》行世,皆先生为之提倡。鲍《奉陪先生泛海口》诗云:“蓬莱清切逢仙侣,蛟鳄威棱避显官。”其相得如此。因忆明大学士刘健好理学,恶人作诗,曰:“汝辈作诗,便造到李、杜地位,不过一酒徒耳。”嘻!《记》云:“不能诗,于礼缪。”孔子教人学诗,在《论语》中,至于十一见;而刘公乃为此言,不如尹公远矣!
wǔ shí
五十
suí yuán yǒu duì lián yún:" cǐ dì yǒu chóng shān jùn lǐng mào lín xiū zhú shì néng dú sān fén wǔ diǎn bā suǒ jiǔ qiū." gù shì lǐ shì láng yīn péi suǒ zèng, xuán zhī èr shí yú nián. hū yī rì, yuè dà jiàng jūn zhōng qí zhī zǐ cān jiāng míng qián zhě lái yè. rù mén xiān wèn cǐ lián yǒu fǒu, xiàn xuán hé chǔ. yǔ zhǐ shì zhī. duān dì liáng jiǔ, yuē:" cǐ hòu shū shě, kě yǒu wèi lán tiān fǒu?" yǔ wèn:" hé yǐ zhī zhī?" yuē:" yú zài sì chuān shí, mèng xiān dà rén yǐn yóu yī yuán, yǒu cǐ lián é, qiě yuē:' jiāng wǒ jiāo cǐ yuán zhǔ rén.' qián jīng xǐng, biàn fǎng chuān zhōng, wú rén zhī zhě. jīn lái bǔ guān jiāng bìng qǐ bù zhī qiū jǐ xǔ, fēi lái huáng yè mǎn tíng zhōng." qī xī yún:" yín hàn héng xié yù lòu cuī, chuān zhēn guā guǒ dīng zhuāng tái. yī xiāo yào huà jīng nián bié, nà de gōng fū sòng qiǎo lái?"
随园有对联云:“此地有崇山峻岭茂林修竹;是能读《三坟》《五典》《八索》《九丘》。”故是李侍郎因培所赠,悬之二十余年。忽一日,岳大将军钟琪之子参将名潜者来谒。入门先问此联有否,现悬何处。予指示之。端睇良久,曰:“此后书舍,可有蔚蓝天否?”予问:“何以知之?”曰:“余在四川时,梦先大人引游一园,有此联额,且曰:‘将我交此园主人。’潜惊醒,遍访川中,无人知者。今来补官江病起不知秋几许,飞来黄叶满庭中。”《七夕》云:“银汉横斜玉漏催,穿针瓜果钉妆台。一宵要话经年别,那得工夫送巧来?”
wǔ shí sì
五十四
gù dōng shān yǒu nǚ, měi ér bù jià, hǎo fú huài sè yī, chí niàn zhū, zuò liù shí fàn yǔ. qí mǔ shěn zhī, yuē:" rǔ gù shì yōu pó yí yé?" nǚ wēi shěn ér yǐ. xíng nián sān shí, cāo xiū yì jiān. fù mǔ zhī qí zhì, wèi zhù jí shì ān chù zhī, yīn hào jí shì ān zhǔ rén. xǔ tài fū rén tí qí ān yún:" shàng jiè zāo lún zhé, rén yán è lǜ huá. shí nián zhēn bù zì, yī shì yǔ wú huā. qiǎn xìng wéi yín xù, féng chūn yù bì huā. jié ān shū kě xiàn, xuān cǎo bàng lán yá."
顾东山有女,美而不嫁,好服坏色衣,持念珠,作六时梵语。其母哂之,曰:“汝故是优婆夷耶?”女微哂而已。行年三十,操修益坚。父母知其志,为筑即是庵处之,因号即是庵主人。许太夫人题其庵云:“上界遭沦谪,人言萼绿华。十年贞不字,一室语无哗。遣兴惟吟絮,逢春欲避花。结庵殊可羡,萱草傍兰芽。”
wǔ shí wǔ
五十五
jiā shàn cáo liù pǔ tíng dòng, shǎo zǎi liǎo huái zhī sūn, yǐn jū bù shì. zì hào cí shān jū shì, zì wèi shòu cáng, bù xià lóu zhě èr shí nián, zhù zuò shén fù. yú ài qí wǎn nián jiā jù, rú:" fèi shū zhǐ jué xīn wú zhuó, shǎo yǐn cóng jiào shuì yì qīng."" bìng jiào yī ràng xū wén jiǎn, lǎo jué pó suō gǔ yì duō."" shī zhēn qǐ zài fēn táng sòng, yǔ miào hé céng lù kè diāo?" yú chēng qí shī, zhuān zhǔ xìng qíng. cí shān jì zhá xiè yún:" lǎo rén shēng píng kǔ xīn, bèi jūn yī yǔ dào pò." lǚ zhāo yú wǎng, ér jìng bù suí qí yuàn. zú yǐ bā shí wǔ yǐ.
嘉善曹六圃廷栋,少宰蓼怀之孙,隐居不仕。自号慈山居士,自为寿藏,不下楼者二十年,著作甚富。余爱其晚年佳句,如:“废书只觉心无着,少饮从教睡亦清。”“病教揖让虚文减,老觉婆娑古意多。”“诗真岂在分唐、宋,语妙何曾露刻雕?”余称其诗,专主性情。慈山寄札谢云:“老人生平苦心,被君一语道破。”屡招余往,而竟不遂其愿。卒已八十五矣。
wǔ shí liù
五十六
yú xìng bù yǐn jiǔ, yòu bù xǐ chàng qǔ, zì cán jù rén zǐ. gù yīn lǜ yī tú, yòu ér shī xué. ǒu dú tóng chéng zhāng wén hé gōng yuán xī jì dì yào zhāi shī yún:" yì zhī lìng jié xiū xū dù, qí nài shū yōng běn xìng hé? tiān yú rén jiān qīng jìng fú, bù néng yǐn jiǔ yàn wén gē." gōng wèi dà xué shì wén duān gōng zhī zǐ, yī shēng fù guì, ér dú quē dōng shān sī zhú zhī hǎo, hé yé? qǐ jīn xīng bù rù mìng zhī gù yé? yú qìng jia xú tí kè, jiàn ān sī kòu sūn yě, wǔ suì néng pāi bǎn gē. jiàn wài zǔ jīng jiāng zhāng xiàng guó, xiàng guó ài zhī, bào zhì xī shàng. rǔ mǔ zài páng kuā yuē:" guān guān suī yòu, jìng néng gē qǔ." xiàng guó fú rán yuē:" zhēn yé?" yuē:" zhēn yě!" xiàng guó tuī ér zhì zhī, yuē:" ruò guǒ rán, ér méi chū xī yǐ!" liǎng xiàng guó xìng qíng xiāng sì. hòu xú jìng kǎn lǐn, wéi rén sī yīn yuè, yǐ zhū shēng zhōng. zì cháo yún:" wén zhāng shēng jià yóu lái jiàn, fēng yuè yīn yuán dào chù xīn." cǐ yǔ, tí kè qīn níng, yǒu rén tán jí, gù lái xiāng fǎng." yīn chū jiāng jūn xíng zhuàng èr shí yú yè, qǐ shǒu qiú chuán. yǔ dú zhī, zá luàn chuǎn cuò, wèi biān zuǎn qī rì fāng chéng. ér yuè yòu diào wǎng jīn chuān, bù fù zài jiàn yǐ. jīn nián xià jiān, ǒu chāo xuǎn bào hǎi mén shī èr shí yú shǒu, qí zi zhī zhōng shì dù jiāng lái. yú gào yǐ xuǎn shī zhī shì, wèn:" zūn rén yǒu yú jí fǒu?" bào bù jué qì xià, yuē:" yì zāi yú jīn ér zhī mèng zhī yǒu líng yě J wú dù jiāng qián sān rì, mèng yǔ xiān rén yóu suí yuán: xiān rén yǔ gōng tóng xiū chuán, yǐ zhǐ bǔ qí chuāng líng. xǐng ér bù jiě. jīn sī zhī: fū chuán zhě, chuán yě zhǐ zhě, shī zhī suǒ fù yǐ chuán zhě yě. jīn gōng chāo xuǎn xiān rén zhī shī, qǐ bù àn xiāng wěn hé yé?" shén yǐ guǐ shén zhī hǎo míng yě!
余性不饮酒,又不喜唱曲,自惭窭人子。故音律一途,幼而失学。偶读桐城张文和公《元夕寄弟药斋》诗云:“亦知令节休虚度,其奈疏慵本性何?天与人间清净福,不能饮酒厌闻歌。”公为大学士文端公之子,一生富贵,而独缺东山丝竹之好,何耶?岂金星不入命之故耶?余亲家徐题客,健庵司寇孙也,五岁能拍板歌。见外祖京江张相国,相国爱之,抱置膝上。乳母在旁夸曰:“官官虽幼,竟能歌曲。”相国怫然曰:“真耶?”曰:“真也!”相国推而掷之,曰:“若果然,儿没出息矣!”两相国性情相似。后徐竟坎凛,为人司音乐,以诸生终。《自嘲》云:“文章声价由来贱,风月因缘到处新。”此语,题客亲宁,有人谈及,故来相访。”因出将军行状二十余页,稽首求传。予读之,杂乱舛错,为编纂七日方成。而岳又调往金川,不复再见矣。今年夏间,偶抄选鲍海门诗二十余首,其子之钟适渡江来。余告以选诗之事,问:“尊人有余集否?”鲍不觉泣下,曰:“异哉]余今而知梦之有灵也J吾渡江前三日,梦与先人游随园:先人与公同修船,以纸补其窗棂。醒而不解。今思之:夫船者,传也;纸者,诗之所附以传者也。今公抄选先人之诗,岂不暗相吻合耶?”甚矣鬼神之好名也!
wǔ shí yī
五十一
shī guì fān àn. shén xiān, měi chēng yě ér xī rén yuē:" zhàng fū shēng mìng bó, bù xìng zuò shén xiān." yáng huā, piāo dàng wù yě ér xī rén yún:" wǒ bǐ yáng huā gèng piāo dàng, yáng huā zhǐ yǒu yī chūn máng." cháng shā, yuǎn dì yě ér xī rén yún:" zuó yè yǔ jūn sī jiǎ yì, cháng shā yóu zài dòng tíng nán." lóng mén, gāo jìng yě ér xī rén yún:" hǎo qù cháng jiāng qiān wàn lǐ, mò jiào xīn kǔ shàng lóng mén." bái yún, xián wù yě ér xī rén yún:" bái yún cháo chū tiān jì qù, ruò bǐ lǎo sēng yóu wèi xián."" xiū dào méi huā", zhǐ rén yě ér fāng zǐ yún jiàn zèng yún:" méi huā yě yǒu xiū lái fú, zhe gè shén xiān zuò zhǔ rén." jiē suǒ wèi gèng jìn yī céng yě.
诗贵翻案。神仙,美称也;而昔人曰:“丈夫生命薄,不幸作神仙。”杨花,飘荡物也;而昔人云:“我比杨花更飘荡,杨花只有一春忙。”长沙,远地也;而昔人云:“昨夜与君思贾谊,长沙犹在洞庭南。”龙门,高境也;而昔人云:“好去长江千万里,莫教辛苦上龙门。”白云,闲物也;而昔人云:“白云朝出天际去,若比老僧犹未闲。”“修到梅花”,指人也;而方子云见赠云:“梅花也有修来福,着个神仙作主人。”皆所谓更进一层也。
wǔ shí èr
五十二
tiáo xī nǚ zǐ yáo yì lín, jià yán lín xī, yǐ yāo wáng. sòng zǐ zhī jiàng xī yún:" zǐ mèi huā chuāng xià, xiāng yī liǎng yì tóng. niān zhēn wǔ yè huǒ, bài yuè yī jīn fēng. hū zhú fēn fēi yàn, dōu wèi duàn gěng péng. nǐ jiāng sháo shuǐ kuò, sòng jǐn bié lí zhōng." rùn qī xī yún:" wēi yún yī yuē jiē yín hé, yī yuè jiā qī liǎng dù guò. tǎng bǎ chóng féng huān jiào xī, fān jiào tiān dé bié chóu duō."
苕溪女子姚益鳞,嫁严林溪,以夭亡。《送姊之洚溪》云:“姊妹花窗下,相依两意同。拈针五夜火,拜月一襟风。忽逐分飞雁,都为断梗蓬。拟将苕水阔,送尽别离衷。”《闰七夕》云:“微云依约接银河,一月佳期两度过。倘把重逢欢较昔,翻教添得别愁多。”
wǔ shí sān
五十三
shěn xué zǐ yǒu nǚ dì zǐ xú yīng yù, zì ruò bīng, kūn shān rén, jià kǒng shì, néng shī, zǎo wáng. yǔ wáng lán quán fū rén xǔ yún qīng, jí wú xiāng fāng yí zhào zhī nǚ zhǐ zhāi, chàng hè shén duō. hé xué zǐ sòng chūn yún:" chūn guāng xīn shì liǎng cuō tuó, chóu jiàn fēi huā kǎn wài guò. màn shuō qióng chóu shī biàn hǎo, suàn lái shī bù dí chóu duō." bìng qǐ yún:" chóng kāi luán jìng shī gāo mù, juǎn shàng zhū lián qiè xiǎo fēng. bìng qǐ bù zhī qiū jǐ xǔ, fēi lái huáng yè mǎn tíng zhōng." qī xī yún:" yín hàn héng xié yù lòu cuī, chuān zhēn guā guǒ dīng zhuāng tái. yī xiāo yào huà jīng nián bié, nà de gōng fū sòng qiǎo lái?"
沈学子有女弟子徐瑛玉,字若冰,昆山人,嫁孔氏,能诗,早亡。与王兰泉夫人许云清,及吾乡方宜照之女芷斋,唱和甚多。和学子《送春》云:“春光心事两蹉跎,愁见飞花槛外过。漫说穷愁诗便好,算来诗不敌愁多。”《病起》云:“重开鸾镜施膏沐,卷上珠帘怯晓风。病起不知秋几许,飞来黄叶满庭中。”《七夕》云:“银汉横斜玉漏催,穿针瓜果钉妆台。一宵要话经年别,那得工夫送巧来?”
wǔ shí sì
五十四
gù dōng shān yǒu nǚ, měi ér bù jià, hǎo fú huài sè yī, chí niàn zhū, zuò liù shí fàn yǔ. qí mǔ shěn zhī, yuē:" rǔ gù shì yōu pó yí yé?" nǚ wēi shěn ér yǐ. xíng nián sān shí, cāo xiū yì jiān. fù mǔ zhī qí zhì, wèi zhù jí shì ān chù zhī, yīn hào jí shì ān zhǔ rén. xǔ tài fū rén tí qí ān yún:" shàng jiè zāo lún zhé, rén yán è lǜ huá. shí nián zhēn bù zì, yī shì yǔ wú huā. qiǎn xìng wéi yín xù, féng chūn yù bì huā. jié ān shū kě xiàn, xuān cǎo bàng lán yá."
顾东山有女,美而不嫁,好服坏色衣,持念珠,作六时梵语。其母哂之,曰:“汝故是优婆夷耶?”女微哂而已。行年三十,操修益坚。父母知其志,为筑即是庵处之,因号即是庵主人。许太夫人题其庵云:“上界遭沦谪,人言萼绿华。十年贞不字,一室语无哗。遣兴惟吟絮,逢春欲避花。结庵殊可羡,萱草傍兰芽。”
wǔ shí wǔ
五十五
jiā shàn cáo liù pǔ tíng dòng, shǎo zǎi liǎo huái zhī sūn, yǐn jū bù shì. zì hào cí shān jū shì, zì wèi shòu cáng, bù xià lóu zhě èr shí nián, zhù zuò shén fù. yú ài qí wǎn nián jiā jù, rú:" fèi shū zhǐ jué xīn wú zhuó, shǎo yǐn cóng jiào shuì yì qīng."" bìng jiào yī ràng xū wén jiǎn, lǎo jué pó suō gǔ yì duō."" shī zhēn qǐ zài fēn táng sòng, yǔ miào hé céng lù kè diāo?" yú chēng qí shī, zhuān zhǔ xìng qíng. cí shān jì zhá xiè yún:" lǎo rén shēng píng kǔ xīn, bèi jūn yī yǔ dào pò." lǚ zhāo yú wǎng, ér jìng bù suí qí yuàn. zú yǐ bā shí wǔ yǐ.
嘉善曹六圃廷栋,少宰蓼怀之孙,隐居不仕。自号慈山居士,自为寿藏,不下楼者二十年,著作甚富。余爱其晚年佳句,如:“废书只觉心无着,少饮从教睡亦清。”“病教揖让虚文减,老觉婆娑古意多。”“诗真岂在分唐、宋,语妙何曾露刻雕?”余称其诗,专主性情。慈山寄札谢云:“老人生平苦心,被君一语道破。”屡招余往,而竟不遂其愿。卒已八十五矣。
wǔ shí liù
五十六
yú xìng bù yǐn jiǔ, yòu bù xǐ chàng qǔ, zì cán jù rén zǐ. gù yīn lǜ yī tú, yòu ér shī xué. ǒu dú tóng chéng zhāng wén hé gōng yuán xī jì dì yào zhāi shī yún:" yì zhī lìng jié xiū xū dù, qí nài shū yōng běn xìng hé? tiān yú rén jiān qīng jìng fú, bù néng yǐn jiǔ yàn wén gē." gōng wèi dà xué shì wén duān gōng zhī zǐ, yī shēng fù guì, ér dú quē dōng shān sī zhú zhī hǎo, hé yé? qǐ jīn xīng bù rù mìng zhī gù yé? yú qìng jia xú tí kè, jiàn ān sī kòu sūn yě, wǔ suì néng pāi bǎn gē. jiàn wài zǔ jīng jiāng zhāng xiàng guó, xiàng guó ài zhī, bào zhì xī shàng. rǔ mǔ zài páng kuā yuē:" guān guān suī yòu, jìng néng gē qǔ." xiàng guó fú rán yuē:" zhēn yé?" yuē:" zhēn yě!" xiàng guó tuī ér zhì zhī, yuē:" ruò guǒ rán, ér méi chū xī yǐ!" liǎng xiàng guó xìng qíng xiāng sì. hòu xú jìng kǎn lǐn, wéi rén sī yīn yuè, yǐ zhū shēng zhōng. zì cháo yún:" wén zhāng shēng jià yóu lái jiàn, fēng yuè yīn yuán dào chù xīn." cǐ yǔ, tí kè qīn wèi yú yán.
余性不饮酒,又不喜唱曲,自惭窭人子。故音律一途,幼而失学。偶读桐城张文和公《元夕寄弟药斋》诗云:“亦知令节休虚度,其奈疏慵本性何?天与人间清净福,不能饮酒厌闻歌。”公为大学士文端公之子,一生富贵,而独缺东山丝竹之好,何耶?岂金星不入命之故耶?余亲家徐题客,健庵司寇孙也,五岁能拍板歌。见外祖京江张相国,相国爱之,抱置膝上。乳母在旁夸曰:“官官虽幼,竟能歌曲。”相国怫然曰:“真耶?”曰:“真也!”相国推而掷之,曰:“若果然,儿没出息矣!”两相国性情相似。后徐竟坎凛,为人司音乐,以诸生终。《自嘲》云:“文章声价由来贱,风月因缘到处新。”此语,题客亲为余言。
wǔ shí qī
五十七
wú xiāng xiào lián wáng jiè méi, míng yán nián, shǎo cháng mèng zhì yī shì, mì tiē gǔ qì, àng rán héng chén. tà zuò yī sǒu, duǎn shēn bái xū, jiàn kè bù qǐ, yì bù yán. yòu yǒu yī rén, qí ér hēi, yī jiè méi ér yán yuē" yú hàn zhī chén shòu yě, zuò sān guó zhì, chù liú dì wèi, shí chū wú xīn bù liào hòu rén yǐ wéi kǒu shí." zhǐ tà shàng rén yuē:" lài yàn wēi xiān shēng yǐ hàn jìn chūn qiū zhèng zhī. rǔ nǎi xiān shēng zhī hòu shēn, wén fāng zhuàn lì dài biān nián jì shì, sù gēn zài cǐ, xū miǎn ér chéng zhī." yán qì, shǒu shòu yī juàn shū, bǐ tí liù jué jù ér wù. wù hòu jǐn jì èr jù yuē:" cán wú hàn jìn chūn qiū bǐ, gǎn dào qián shēn shì yàn wēi?" hòu jiè méi nián bā shí yú, jìn chéng suǒ zhuàn biān nián jì shì, cì hàn lín shì dú.
吾乡孝廉王介眉,名延年,少尝梦至一室,秘帖古器,盎然横陈。榻坐一叟,短身白须,见客不起,亦不言。又有一人,颀而黑,揖介眉而言曰;“余汉之陈寿也,作《三国志》,黜刘帝魏,实出无心;不料后人以为口实。”指榻上人曰:“赖彦威先生以《汉晋春秋》正之。汝乃先生之后身,闻方撰《历代编年纪事》,夙根在此,须勉而成之。”言讫,手授一卷书,俾题六绝句而寤。寤后仅记二句曰:“惭无《汉晋春秋》笔,敢道前身是彦威?”后介眉年八十余,进呈所撰《编年纪事》,赐翰林侍读。
wǔ shí bā
五十八
tóng nián chǔ méi fū zōng chéng, néng yǎng shēng, qī shí ér yǒu yīng ér zhī sè. qián lóng gēng chén, fèng shǐ jì gào yuè dú, sù sōu dūn yóu lǚ diàn. shì xī, dēng huā sàn cǎi, shū hū biàn xiàn, pēn yān gāo èr sān chǐ. yǒu fēng wù huí xuán. jí hū jiā tóng guān zhī, gòng wèi chà yì, xiāng jiè wù dòng. mèng qún xiān wǔ liù rén, zhāo zhì yī suǒ, shàng shū" chì yún gāng" sān zì, hū chǔ wèi yún huī shǐ zhě. zhū xiān liè zuò lián jù, yǒu chēng hǎi shàng shén wēng zhě shǒu chàng, yuē:" lián jù jīn xiāo xiàn ruì zhī." cì zhì wǔ sōng zhàng rén, xù yuē:" qún xiān jiā huì piāo yín zī." yòu cì, zhì dōng fāng qīng tóng, yuē:" chūn fēng yù huàn yáng liǔ zhī." páng yī nǚ xiān yuē:" cǐ yún huī guò líng hé jù yě, rǔ hé gù qiè zhī?" xiāng yǔ yī xiào, hū dēng huā rú bào zhú shēng, jīng ér xǐng.
同年储梅夫宗丞,能养生,七十而有婴儿之色。乾隆庚辰,奉使祭告岳渎,宿搜敦邮旅店。是夕,灯花散彩,倏忽变现,喷烟高二三尺。有风雾回旋。急呼家童观之,共为诧异,相戒勿动。梦群仙五六人,招至一所,上书“赤云冈”三字,呼储为云麾使者。诸仙列坐联句,有称海上神翁者首唱,曰:“莲炬今宵献瑞芝。”次至五松丈人,续曰:“群仙佳会飘吟髭。”又次,至东方青童,曰:“春风欲换杨柳枝。”旁一女仙曰:“此云麾《过凌河》句也,汝何故窃之?”相与一笑,忽灯花如爆竹声,惊而醒。
wǔ shí jiǔ
五十九
jiǎng sháo shēng tài shǐ xù yù tíng nǚ shǐ zhī shī, yuē:" lí xiàng wén míng, ér bèi wèi hū zhōng nǚ zǐ zhī yǒu wén zhāng, gài zì tiān dìng zhī. yù tíng míng shèn róng, xìng hú, shān yīn rén, jià féng shì suǒ tiān fēi jiě cǐ zhě, suì yī dàn fén qì zhī. rán qí yùn yǔ, yǐ liú bō rén jiān, yǒu hóng hè shān zhuāng shī háng shì. qí nǚ xiōng dì cǎi qí jǐng sù, yì jiē néng shī, jù bù dé zhì. yù tíng yóu yù yù, wèi sì xún, mò yǐ shī qí bìng zhōng yún:" hū hū hún wú dìng, piāo piāo ruò mèng zhōng. fú xíng jīng dì ruǎn, yǐ wò jué tóu kōng. fàng yǎn jiē yí wù, wén shēng shì qǐ fēng. nà kān chuāng xià yǔ, jì mò yī dēng hóng." kuī cǎi qí xiǎo zhuāng yún:" pái huái míng jìng màn níng shén, gè lǐ yī shuí jiě xiào pín? yī shù lí huā yī xī yuè, gé chuāng fáng yǒu duàn hún rén." nǚ láng cí yún:" xiāng hū tóng bàn dào lián wéi, tōu kàn xīn lái kè shì shuí. yòu kǒng bèi rén xiān piē jiàn, què cóng wán shàn xì zhōng kuī." cán méi yún:" cái fā shū lín biàn tuì zhuāng, bīng zī kōng duì yuè hūn huáng. dōng fēng zhǐ gù chuī líng yǔ, nà xī zhī tóu yǒu àn xiāng?" cǎi qí, míng shèn yí. zǎo qǐ yún:" yī fān huā xìn wǔ gēng fēng, nà guǎn chūn xiāo mèng wèi zhōng. qǐ bàng fāng cóng pín jiǎn diǎn, yè lái céng fǒu sǔn shēn hóng?" yè mián yún:" yín chán lǎng chè yǒu yú guāng, jìng zuò tíng xuān jì xìng zhǎng. dì pì bù zhī gēng lòu yǒng, piē jīng huā yǐng guò dōng qiáng." zèng sháo shēng yún:" gū jiǔ měi wén juān yù pèi, jì rén shí fù diǎn gōng páo." shū tiē qiè sháo shēng zhī wéi rén. yú wèn sháo shēng:" yù tíng mào kě chēng qí cái fǒu?" sháo shēng nǎi sòng qí pú sà mán yī què yún:" rén yán wǒ shòu xíng tóng hè, zhāo zhāo lǎn jìng hún nán jué. dàn jiàn zhǐ jiān zhǎng, luó yī tuì fěn xiāng. ruò néng yín yǒu yì, bù guǎn yāo shēn xì. qīng jiǎn kěn rú méi, diāo líng yì shì kuí." kě xiǎng jiàn fēng diào, shǐ rén zhī yì yě xiāo.
蒋苕生太史序玉亭女史之诗,曰:“《离》象文明,而备位乎中;女子之有文章,盖自天定之。玉亭名慎容,姓胡,山阴人,嫁冯氏;所天非解此者,遂一旦焚弃之。然其韵语,已流播人间,有《红鹤山庄诗》行世。其女兄弟采齐、景素,亦皆能诗,俱不得志。玉亭尤郁郁,未四旬,殁矣尸其《病中》云:“惚惚魂无定,飘飘若梦中。扶行惊地软,倚卧觉头空。放眼皆疑雾,闻声似起风。那堪窗下雨,寂寞一灯红。”《窥采齐晓妆》云:“徘徊明镜漫凝神,个里伊谁解效颦?一树梨花一溪月,隔窗防有断魂人。”《女郎词》云:“相呼同伴到帘帏,偷看新来客是谁。又恐被人先瞥见,却从纨扇隙中窥。”《残梅》云:“才发疏林便褪妆,冰姿空对月昏黄。东风只顾吹零雨,那惜枝头有暗香?”采齐,名慎仪。《早起》云:“一番花信五更风,那管春宵梦未终。起傍芳丛频检点,夜来曾否损深红?”《夜眠》云:“银蟾朗彻有余光,静坐庭轩寄兴长。地僻不知更漏永,瞥惊花影过东墙。”《赠苕生》云:“沽酒每闻捐玉佩,济人时复典宫袍。”殊贴切苕生之为人。余问苕生:“玉亭貌可称其才否?”苕生乃诵其《菩萨蛮》一阕云:“人言我瘦形同鹤,朝朝揽镜浑难觉。但见指尖长,罗衣褪粉香。若能吟有异,不管腰身细。清减肯如梅,凋零亦是魁。”可想见风调,使人之意也消。
hóng hè shān zhuāng shī, nǎi wáng jú zhuāng xiào lián wèi zhī kān xíng. yù tíng zuò cí xiè yún:" duō xiè shī rén, shēn méng cái shì, bù zēng qī mò kān yīn yǐ. wú tóu chǔ wěi yī xiāng féng, bái yún hóng hè chuán qiān lǐ. nán pǔ bēi yín, xī chuāng xián jì, jū rán juǎn fù qiū xiāng lǐ. cùn xīn cóng cǐ mò yán chóu, rén jiān yǐ yǒu rén zhī jǐ." qí nǚ sī huì, jià liú shì láng bǐng tián, yì cái nǚ yě, guò lǐng yún:" bàn lǐng méi huā chéng gù jiù, liǎng jiān shū běn shì xíng zhuāng."
《红鹤山庄诗》,乃王菊庄孝廉为之刊行。玉亭作词谢云:“多谢诗人,深蒙才士,不憎戚末堪因倚。吴头楚尾一相逢,白云红鹤传千里。 南浦悲吟,西窗闲技,居然卷附秋香里。寸心从此莫言愁,人间已有人知己。”其女思慧,嫁刘侍郎秉恬,亦才女也,《过岭》云:“半岭梅花成故旧,两肩书本是行装。”
liù shí
六十
kǒng hóng gǔ fú jī, yǒu nǚ xiān, zì chēng yuán miáo jūn, míng yuán, nián shí wǔ, rù shǔ wáng chǎng gōng zhōng, jǐ shì huā ruǐ fū rén. wèi jìn yù, ér táng bīng xià shǔ, miáo jūn nì mín jiān, bèi rén sōu dé, jiāng xiàn zhī dà shuài, xíng cì jiàn gé, tóu shuǐ sǐ, nián cái shí bā. jīn shí bì jiān yǒu chuí hóng shān hú shù zhě, jí qí gǎo zàng suǒ yě. jú zhuāng wèi tí shī yún:" jiàn gé cuī wēi wàn gǔ cún, xī chuān gōng diàn zǒng chéng chén. kě lián xùn guó mó jī zhě, bú shì zhāo yáng chǒng xìng shēn!"
孔荭谷扶乩,有女仙,自称袁苗君,名沅,年十五,入蜀王昶宫中,给事花蕊夫人。未进御,而唐兵下蜀,苗君匿民间,被人搜得,将献之大帅,行次剑阁,投水死,年才十八。今石壁间有垂红珊瑚树者,即其稿葬所也。菊庄为题诗云:“剑阁崔巍万古存,西川宫殿总成尘。可怜殉国磨笄者,不是昭阳宠幸身!”
liù shí yī
六十一
sū zhōu yáng wén shū xiān shēng, zhǎng jiào wú xiāng fū wén shū yuàn, yǐ shí xué jiào rén. yú nián shí jiǔ, jí jí mén yān. hòu zǎi jiāng níng, ér xiān shēng zhǎng jiào zhōng shān, yòu fù zhuī suí jiàng zhàng. jìn wén qí jiā shì wēi, shī gǎo yí shī, jǐn chuán xiào líng èr shǒu, yún:" dǐng hú lóng qù shàng shēng tiān, gōng jiàn mái cáng sì bǎi nián. jīn wǎn yù yú wú yàng zài, bù xū qīng lèi dī tóng xiān."" shù rú zhān bài jiù shān líng, luò rì píng wú bǎi gǎn shēng. yù zòu tōng tiān tāi xià biǎo, zhǐ lián cái xiè shěn chū míng." xiān shēng míng shéng wǔ, kāng xī guǐ yǐ hàn lín, wéi dòu xiān shēng sūn yě.
苏州杨文叔先生,掌教吾乡敷文书院,以实学教人。余年十九,即及门焉。后宰江宁,而先生掌教钟山,又复追随绛帐。近闻其家式微,诗稿遗失,仅传《孝陵》二首,云:“鼎湖龙去上升天,弓剑埋藏四百年。金碗玉鱼无恙在,不须清泪滴铜仙。”“竖儒瞻拜旧山陵,落日平芜百感生。欲奏通天台下表,只怜才谢沈初明。”先生名绳武,康熙癸已翰林,维斗先生孙也。
liù shí èr
六十二
jiāng níng fāng bó yǒng gōng zhī zǐ míng xīn, zì zhú yán, xìng dān fēng yǎ. qí dì liàng, zì tiě yá, yì cōng yǐng. zài jiāng níng shí, yǔ yú jiāo hǎo, xuǎn shèng zhēng gē, shí shí bù jué. hòu yǒng gōng nèi yòng. zhú yán liú bié shī yún:" chūn fēng jǐ dù zuò qióng yán, yù xiè fēi fēi xì yǔ tiān. shèng huì hū rán chéng wǎng shì, bié qíng wú nà dào zūn qián. guà fān jiāng shàng sān qiū yǔ, xiě hèn yín dēng wǔ sè jiān. cǐ hòu mèng hún lái bù yì, qín shēng zhòng tīng shì hé nián?" tiě yá yún:" yàn lì kōng tiān qì hàng liáo, lí gē wèi chàng yǐ hún xiāo. liǎng nián shī dì qíng hé zhòng, yī bié guān shān lù zhèng yáo. hǎi shàng yáo qín jīng hū duàn, yán qián cóng guì chàng nán zhāo. lí huái cǐ jì píng shuí shuō, zhǐ kě cháng tíng zhé liǔ tiáo. qí shī yán yì zǔ xiào lián, yì liú bié sì shǒu, mò yún:" zi yún bǐ zhá jūn qīng shé, dào chù tīng rén shuō gǎn ēn." tiě yá yóu hé fáng yún:" shuǐ shēn bù jué yú zhōu guò, lǔ dòng xiān kàn yuè yǐng yáo."
江宁方伯永公之子明新,字竹岩,性耽风雅。其弟亮,字铁崖,亦聪颖。在江宁时,与余交好,选胜征歌,时时不绝。后永公内用。竹岩留别诗云:“春风几度坐琼筵,玉屑霏霏细雨天。盛会忽然成往事,别情无那到尊前。挂帆江上三秋雨,写恨银灯五色笺。此后梦魂来不易,琴声重听是何年?”铁崖云:“雁唳空天气沆寥,骊歌未唱已魂消。两年师弟情何重,一别关山路正遥。海上瑶琴惊忽断,岩前丛桂怅难招。离怀此际凭谁说,只可长亭折柳条。其师严翼祖孝廉,亦留别四首,末云:“子云笔札君卿舌,到处听人说感恩。”铁崖《游河房》云:“水深不觉渔舟过,橹动先看月影摇。”
liù shí sān
六十三
yǒng wù shī wú jì tuō, biàn shì ér tóng cāi mí. dú shǐ shī wú xīn yì, biàn chéng niàn yī shǐ tán cí suī zhe yì lùn, wú juàn yǒng zhī wèi, yòu shì shǐ zàn yī pài: jù fēi shī yě. yú zuì ài cháng zhōu liú dà yóu yuè mù yún:" dì xià ruò féng yú shǎo bǎo, nán cháo tiān zǐ jìng shēng huán." luó liǎng fēng yǒng shǐ huáng yún" fén shū zǎo zhǒng ē páng huǒ, shōu tiě hái liú bó làng chuí." zhōu qīn lái yǒng shǐ huáng yún:" péng lái mì dé cháng shēng yào, yǎn jiàn zhū hóu jǐn rù guān." sōng jiāng xú shì nǚ yǒng yuè mù yún:" qīng shān yǒu xìng mái zhōng gǔ, bái tiě wú gū zhù nìng chén." jiē miào. yóu juàn zhě, yán hǎi shān yǒng zhāng wèi gōng yún:" chuán zhōng gōng guò rú hé xù? wèi yǒu nán xuān xià bǐ nán." lěng qiào yùn jiè, kǒng zhū zǐ zài jiǔ yuán, yì dāng gān xiào.
咏物诗无寄托,便是儿童猜谜。读史诗无新义,便成《廿一史弹词》;虽着议论,无隽永之味,又似史赞一派:俱非诗也。余最爱常州刘大猷《岳墓》云:“地下若逢于少保,南朝天子竟生还。”罗两峰咏《始皇》云;“焚书早种阿房火,收铁还留博浪椎。”周钦来咏《始皇》云:“蓬莱觅得长生药,眼见诸侯尽入关。”松江徐氏女咏《岳墓》云:“青山有幸埋忠骨,白铁无辜铸佞臣。”皆妙。尤隽者,严海珊咏《张魏公》云:“传中功过如何序?为有南轩下笔难。”冷峭蕴藉,恐朱子在九原,亦当干笑。
hǎi shān zì fù yǒng gǔ wèi dì yī, yú dú zhī guǒ rán. sān chuí gāng yún:" yīng xióng lì mǎ qǐ shā tuó, nài cǐ zhū liáng bá hù hé? chì shǒu nán fú táng shè jì, lián chéng yóu yōng jìn shān hé. fēng yún zhàng xià qí ér zài, gǔ jiǎo dēng qián lǎo lèi duō. xiāo sè sān chuí gāng xià lù, zhì jīn rén chàng bǎi nián gē."
海珊自负咏古为第一,余读之果然。《三垂冈》云:“英雄立马起沙陀,奈此朱梁跋扈何?赤手难扶唐社稷,连城犹拥晋山河。风云帐下奇儿在,鼓角灯前老泪多。萧瑟三垂冈下路,至今人唱《百年歌》。”
liù shí sì
六十四
tóng chéng zhāng yào zhāi zōng bó, sān rèn jiāng nán xué zhèng, jiǎng zhuó míng liú, shī yóu qīng wǎn. tí sān mèi chéng bì lóu yún:" xiǎo xuān jìn duì bì bō chéng, gé zhe shū yáng huàn yù yīng. zuì hǎo dàn yún wēi yuè yè, bàn lián xiāng wàng dú shū dēng." jì nǚ yún:" xiāng gēng xǐ shǒu diào chén shàn, shū àn fēn dēng bǔ jiù rú." xǐ ruò xū guī lǐ yún:" yī pǐ juàn kān lián huàn kuàng, wǔ chē shū zú yàn guī zhuāng." yú yǐ hàn lín gǎi guān, gōng xiàng qí xiōng wén hé gōng zuò yuán xiāng yǔ yuē:" hán yù kě xī!"
桐城张药斋宗伯,三任江南学政,奖擢名流,诗尤清婉。《题三妹澄碧楼》云:“小轩近对碧波澄,隔着疏杨唤欲应。最好淡云微月夜,半帘相望读书灯。”《寄女》云:“香羹洗手调晨膳,书案分灯补旧襦。”《喜若需归里》云:“一匹绢堪怜宦况,五车书足艳归装。”余以翰林改官,公向其兄文和公作元相语曰:“韩愈可惜!”
liù shí wǔ
六十五
cuī niàn líng jìn shì pó yáng dào zhōng yún:" bān jiū hū yǔ liǎng sān chù, máo zhú biān lí sì wǔ jiā. liú shuǐ shēng zhōng xíng bàn rì, xūn fēng bù dòng wǎn hé huā." zhé liǔ yún:" mò tóu yáng liǔ zhèng chuí sī, qì yǔ hán fēng sòng bié lí. jīn rì ér xīn zhèng piāo dàng, zhé zhī xiū zhé dài huā zhī." cuī yǒu rú cǐ cái, ér yǐ wēi zuì chǐ zhí, piāo bó jiāng níng sēng shè. dāng shì zhě yù zhú huí jí, yǔ lì wèi hù chí, jiǔ zhī nǎi xíng.
崔念陵进士《鄱阳道中》云:“班鸠呼雨两三处,毛竹编篱四五家。流水声中行半日,薰风不动晚禾花。”《折柳》云:“陌头杨柳正垂丝,泣雨含风送别离。今日儿心正飘荡,折枝休折带花枝。”崔有如此才,而以微罪褫职,漂泊江宁僧舍。当事者欲逐回籍,予力为护持,久之乃行。
liù shí liù
六十六
nián jiā zǐ rèn jìn shì dà chūn, shī xué xuǎn tǐ, dú le yì sì yī shǒu, tuō jǐn qí liáng jīn fěn. cí yuē:" guò wù zhǐ guī lín, dào sì tíng shuāng jí. fēng chuī yān suì xié, rù hù qì sāo xiè. jìng pì hǎn lái zōng, rì luò jiàn cán xuě. bù shí cǐ hé rén, gé zhú wén sēng shuō." yòu yǒu jù yún:" bào qín kàn yuè qù, chuī bìn ài fēng lái."
年家子任进士大椿,诗学选体,独《了义寺》一首,脱尽齐、梁金粉。词曰:“过坞指归林,到寺停双楫。风吹烟穗斜,入户气骚屑。境僻罕来踪,日落见残雪。不识此何人,隔竹闻僧说。”又有句云:“抱琴看月去,吹鬓爱风来。”
liù shí qī
六十七
rén shēn dōng, yáng xiàn shī rén wāng pǔ, luò tuò jīn líng. yú xiǎo yǒu zhōu jì, méng zèng shī yún:" xiè hòu dé méng qīng yǎn gù, cǐ shēng jīn yǐ shǔ míng gōng." huán jiā hòu, jì qí dì yù háng tú shān cǎo táng shī lái, yǒu" wū jiǎo xiǎng sōng tāo, qíng rì zhǎng yí yǔ" zhī jù. yòu liǔ xù yún:" míng zhī xiù gé duō chūn sī, gù bàng lián qián kuǎn kuǎn fēi."
壬申冬,阳羡诗人汪溥,落魄金陵。余小有周济,蒙赠诗云:“邂逅得蒙青眼顾,此生今已属明公。”还家后,寄其弟玉珩《图山草堂诗》来,有“屋角响松涛,晴日长疑雨”之句。又《柳絮》云:“明知绣阁多春思,故傍帘前款款飞。”
liù shí bā
六十八
zhú yún nǚ zǐ zǎo zú. zì fén shī gǎo, jǐn chuán qí gōng cí yún:" zhōng guān xuān zhào àn xīn zhēng, yù zhǐ qīng dàn bié hèn shēng. qià bèi dōng fēng chuī sàn qù, jūn wáng zhà tīng wèi fēn míng." gāo dōng jǐng tí yún:" cóng cán sī zì dié yuān yāng, líng luàn cán zhī jǐn duàn cháng. lài shì liù dīng shōu bù jìn, yī biān qíng chū fǎn hún xiāng."
竹筠女子早卒。自焚诗稿,仅传其《宫词》云:“中官宣诏按新筝,玉指轻弹别恨声。恰被东风吹散去,君王乍听未分明。”高东井题云:“丛残私字叠鸳鸯,零乱残脂尽断肠。赖是六丁收不尽,一编擎出返魂香。”
liù shí jiǔ
六十九
tóng nián shào shū yán tài shǐ yù zhī táng sì liù yī biān, zhí bī qí liáng, shī yì gāo yǎ. zhǎng jiào cháng zhōu, yú pō zhōu xiāng fǎng. bié hòu jì qī lǜ sì zhāng, yǒu jù yún:" xìng lái bù jué fēng chuī mào, zuò jiǔ fāng zhī lù shī yī." běi guī yún:" zhōng cháo jì shuǐ suí chuán wěi, jǐn rì huái shān zài yǎn zhōng."
同年邵叔岩太史《玉芝堂四六》一编,直逼齐、梁,诗亦高雅。掌教常州,余泊舟相访。别后寄七律四章,有句云:“兴来不觉风吹帽,坐久方知露湿衣。”《北归》云:“终朝济水随船尾,尽日淮山在眼中。”
qī shí
七十
cáo xué shì luò gěng yán: shǎo shí guò shì, mǎi jiāo shān jí guī. yè yuè zhī juàn, yǎn juàn wò, wén kòu mén shēng, qǐ shì, zé tóng xué chí yǒu shān yě. xié shǒu dēng tái lián jù yún:" rǎn rǎn chéng fēng yī wàng mí," chí" zhōng tiān yān yǔ xī yáng dī. lái shí yī fú duō chéng xuě," cáo" qù hòu pí máo jǐn shǔ ní. dàn jiàn bái yún qīn yuè lěng," chí" wēi wén huáng niǎo gé huā tí. xíng xíng bú shì rén jiān xiàng, shǒu wǎn jiāo lóng zuò zhàng lí." cáo yín bà, yǒu shān bié qù. xué shì guī yǔ qí qī, qī bù dá hū pū, pū bù yīng. fù zuò běi chuāng, qǔ jiāo shān jí, xiān shù yè, huí gù, zé shēn wò zhú chuáng shàng. dà jīng, shǐ zhī mèng yě. shǎo qǐng, yǒu shān fù zhì.
曹学士洛梗言:少时过市,买《椒山集》归。夜阅之倦,掩卷卧,闻叩门声,启视,则同学迟友山也。携手登台联句云:“冉冉乘风一望迷,”迟“中天烟雨夕阳低。来时衣服多成雪,”曹“去后皮毛尽属泥。但见白云侵月冷,”迟“微闻黄鸟隔花啼。行行不是人间象,手挽蛟龙作杖藜。”曹吟罢,友山别去。学士归语其妻,妻不答;呼仆,仆不应。复坐北窗,取《椒山集》,掀数页,回顾,则身卧竹床上。大惊,始知梦也。少顷,友山讣至。
qī shí yī
七十一
zhōu shǎo sī kōng qīng yuán wèi yù shí, mèng rén zhào zhì yī chù, jīn zì bǎng yún" jiǔ tiān xuán nǚ zhī fǔ". zhōu rù bài, jiàn xuán nǚ xiá pèi zhū guān, nán miàn zuò, yǐ shǒu píng fú zhī, yuē:" wú tā xiāng shǔ, yīn xiǎo nǚ yǒu xiàng, qiú xiān shēng shī." chū yī juàn, hàn wèi míng rén bǐ mò jù zài, huái nán wáng liú ān lì shū zuì gōng, zì cáo zi jiàn yǐ xià, shāo jìn zhōng wáng fēng gé. zhōu tí wǔ lǜ sì shǒu. xuán nǚ xǐ, mìng nǚ chū bài. shén guāng zhào yào, zhōu bù gǎn yǎng shì. nǚ yuē:" zhōu xiān shēng fù guì zhōng rén, hé yǐ shēn dài àn jí? wǒ wèi jūn chú zhī, zuò rùn bǐ zī." jiě qún dài, shòu yào yī wán. zhōu yòu shí wù tūn tiě zhēn, zhe cháng wèi jiān, shí zuò yǐn tòng. fú hòu huò rán. xǐng lái shī bù néng jì, wéi jì yī lián yún:" bīng xuě xiāo wú zhì, xīng chén xì mǎn tóu."
周少司空青原未遇时,梦人召至一处,金字榜云“九天玄女之府”。周入拜,见玄女霞帔珠冠,南面坐,以手平扶之,曰:“无他相属,因小女有像,求先生诗。”出一卷,汉、魏名人笔墨俱在,淮南王刘安隶书最工,自曹子建以下,稍近钟、王风格。周题五律四首。玄女喜,命女出拜。神光照耀,周不敢仰视。女曰:“周先生富贵中人,何以身带暗疾?我为君除之,作润笔资。”解裙带,授药一丸。周幼时误吞铁针,着肠胃间,时作隐痛。服后霍然。醒来诗不能记,惟记一联云:“冰雪消无质,星辰系满头。”
qī shí èr
七十二
yóu chēn zhě, cháng shā rén, shào nián sháo xiù, guò xiāng xī yě miào, jiàn sù zǐ gū shén shén měi, tí bì yún:" miǎo gū xiān zǐ luò yān shā, bīng zuò lán gān yù zuò chē. ruò wèi yè shēn fēng lù lěng, jǐn lí máo shè shì láng jiā." yè yǒu kòu mén zhě. qǐ zhī, yuē:" zǐ gū shén yě. dú láng shī, gù lái xiāng jiù." shǒu yī wù yǔ yóu yuē:" cǐ míng zǐ sī náng. wú cháo yù dì shí, zhī nǚ suǒ cì. pèi zhī, néng zhù rén wén sī." shēng zì pèi hòu, jí dēng kē chū zǎi. nǚ zhù qí wéi zhèng, yǒu shén míng zhī chēng. yú àn yóu shī pō yùn jiè, wú guài shén nǚ zhī xiāng cóng yě. qí shǐ mò shén zhǎng, zài xīn qí xié zhōng.
尤琛者,长沙人,少年韶秀,过湘溪野庙,见塑紫姑神甚美,题壁云:“藐姑仙子落烟沙,冰作阑干玉作车。若畏夜深风露冷,槿篱茅舍是郎家。”夜有叩门者。启之,曰:“紫姑神也。读郎诗,故来相就。”手一物与尤曰:“此名紫丝囊。吾朝玉帝时,织女所赐。佩之,能助人文思。”生自佩后,即登科出宰。女助其为政,有神明之称。余按尤诗颇蕴藉,无怪神女之相从也。其始末甚长,载《新齐谐》中。
qī shí sān
七十三
xiān zǔ dàn fǔ gōng yǒu shī yī cè, jiē yíng tóu cǎo shū. yǔ yòu shí céng shǒu lù zhī. yī xíng wéi lì, lǚ yí juàn shǔ, jìng ěr yí shī. jǐn jì qí yǒng xuě yún:" hū rán juǎn màn rú féng yuè, kě xī kāi chuāng bú jiàn shān." tú zhōng yù xuě yún:" sì wàng píng lín fēi niǎo jué, yī jiān xíng lǐ diàn fáng shū." gǒng xiàn mù zhōng wǔ shí zì shòu qìn yuán chūn èr què, yún:" zì shòu sān bēi, yǎng tiān qǐ shǒu, qū zhǐ pái huái. tàn yī jīng zāo pò, guà míng rù pàn bā chǎng kuǐ lěi, zhú duì dēng tái. jiàn jiàn xiāo mó, rén shēng lǎo yǐ, fù guì gōng míng ān zài zāi! xiū shāng gǎn, qiě sōu xún tū guǎn, bié zuò shēng yá. yōng shū shì shǔ wú chái, quán hùn jī fān lí xué mài dāi. rèn yū qīng tuō zǐ, míng qí běi dǒu lùn huáng shù bái, fù bǐ zhǎng huái. yǔ wǒ wú gān, shì jiē qián dìng, hé kǔ cuán méi bù fàng kāi? yǔ jūn yuē, zài zuì xiāng shēn chù, bù yǐn xiū lái." yòu yún:" zì shòu sān bēi, cóng jīn kè dǐ, zhuī shù nián huá. yì jīn dēng zòng yǐn, hū lú hè zhì diāo ān chí shè, wèn liǔ xún huā. cǐ xìng fēi yáo, niàn nián qián shì, shū hū pó rán lǎo quē yá. yōu lái chù, bǎ tuò hú qiāo quē, jié gǔ pín wō. jǐ nián làng jī tiān yá, ruò gè shì kuáng fū bù yì jiā. kàn líng dīng dì mèi, zhēng zhēng wàng wǒ jiāo róu ér nǚ, qiāo qiāo hū yé. hèn bù chéng fēng, piāo rán guī qù, kě nài guān hé dào lù shē! huáng hūn hòu, wèn yǒu shuí bàn wǒ, shǔ diǎn hán yā." xiān zǔ cí xī jí, qián míng huái méi shì yù zhī sūn. huái méi yǔ qí fù mào yīng fāng bó, yǒu zhú jiāng shī jí xíng shì.
先祖旦釜公有诗一册,皆蝇头草书。予幼时曾手录之。一行为吏,屡移眷属,竟尔遗失。仅记其《咏雪》云:“忽然卷幔如逢月,可惜开窗不见山。”《途中遇雪》云:“四望平林飞鸟绝,一肩行李店房疏。”《巩县幕中五十自寿·沁园春》二阕,云:“自寿三杯,仰天稽首,屈指徘徊。叹一经糟粕,挂名入泮;八场傀儡,逐队登台。渐渐消磨,人生老矣,富贵功名安在哉!休伤感,且搜寻秃管,别作生涯。佣书事属吾侪,权混迹藩篱学卖呆。任纡青拖紫,名齐北斗;论黄数白,富比长淮。与我无干,事皆前定,何苦攒眉不放开?与君约,在醉乡深处,不饮休来。”又云:“自寿三杯,从今客邸,追数年华。忆金灯纵饮,呼卢喝雉;雕鞍驰射,问柳寻花。此兴非遥,廿年前事,倏忽皤然老缺牙。忧来处,把唾壶敲缺,羯鼓频挝。几年浪迹天涯,若个是狂夫不忆家。看零丁弟妹,睁睁望我;娇柔儿女,悄悄呼爷。恨不乘风,飘然归去,可奈关河道路赊!黄昏后,问有谁伴我,数点寒鸦。”先祖慈溪籍,前明槐眉侍御之孙。槐眉与其父茂英方伯,有《竹江诗集》行世。
qī shí sì
七十四
shū fù jiàn pán gōng, yóu xī yuè sān shí yú nián. zú shí, xiāng tíng dì nián cái shí suì, yǐ gù shī duō sàn shī. yú guī qí sàng, sōu lù zhōng, jǐn cún jiàn jì wǔ lǜ yún:" dú xiàng kōng tíng lì, shī sī rù shù yáng. cái xiān shī jiǎn yì, fèng kě yǎng gāo táng. rǔ qǐ chí zhōng wù? wú chóu bìn shàng shuāng. hé shí yī zūn jiǔ, xiāng duì huà cāng sāng?"" wú shēng zuì piāo bó, lèi jī mǎn zhēng yī. zǐ mò chūn yóu zài, qīng nián shì yǐ fēi. shuǐ kuān yú wèi huó, shù mì niǎo nán yī. xiǔ gǔ mái hé chǔ? qiū yuán zhàng yǔ fēi."
叔父健磐公,游西粤三十余年。卒时,香亭弟年才十岁,以故诗多散失。余归其丧,搜簏中,仅存见寄五律云:“独向空庭立,诗思入沭阳。才先施简邑,俸可养高堂。汝岂池中物?吾愁鬓上霜。何时一尊酒,相对话沧桑?”“吾生最飘泊,泪迹满征衣。紫陌春犹在,青年事已非。水宽鱼未活,树密鸟难依。朽骨埋何处?秋原瘴雨飞。”
qī shí wǔ
七十五
yǐn shì cūn xiǎo yuán jué jù yún:" chūn cǎo zì lái shān bù jìn, yǔ huā wú ài bù fáng duō." shēn dé sī mǎ wēn gōng suǒ yún" cǎo fēi ài zú bù shān" bāo róng qì xiàng.
尹似村《小园》绝句云:“春草自来芟不尽,与花无碍不妨多。”深得司马温公所云“草非碍足不芟”包容气象。
qī shí liù
七十六
yáng zhōu guō yuán qiān, zì yú gōng, jiāng zuǒ shí wǔ zǐ zhī yī yě. qiū wéi wén juàn, ǒu wù yī zì, nǎi wā xiǎo kǒng, bǔ zhuì shū zhī. shōu juǎn guān kān yǐ wéi lì, bù xǔ rù chǎng. yú gōng zuò wā kǒng shī yún:" wú dào zhēn chéng yī kuì rán, yǎng gāo wèi yǐ hū zuān jiān. jiǎ wǔ shǒu tí: yǎng zhī mí gāo. shì cān mài wàng sān méi zì, wèi bǔ wā huáng wǔ sè tiān. yǎn dǐ jīn kūn hūn dài guā, nián lái yù chǔ kè jiāng chuān. hǎi shān bàn lǚ fēi téng jǐn, cán kuì piān wèi yǒu lòu xiān."" yī xià kuī chéng dǐ hǎi kuān, gōng míng yíng de chǐ yá hán. shì qíng bì jìng chuī máo yì, bǐ lì xū zhī tòu bèi nán. hùn dùn huà méi liáng kě yǐ, xū kōng zhe xiē běn wú duān. xiē xiē pī miù wú duō zǐ, láo dòng zhū jūn fǎn fù kàn." yòu:" shéi zhī bǎi bù chuān yáng shǒu, rú cǐ kuā zhāng dòng zhá gōng."" shēn shì zì lián hái zì xiào, cǐ shēng xiàng wù zhǐ máo zhuī." zhēn bù kuì cái rén tǔ shǔ.
扬州郭元钎,字于宫,江左十五子之一也。秋闱文卷,偶误一字,乃挖小孔,补缀书之。收卷官勘以违例,不许入场。于宫作《挖孔》诗云:“吾道真成一喟然,仰高未已忽钻坚。甲午首题:《仰之弥高》。似餐脉望三枚字,未补娲皇五色天。眼底金锟昏待刮,年来玉楮刻将穿。海山伴侣飞腾尽,惭愧偏为有漏仙。”“一罅亏成抵海宽,功名赢得齿牙寒。世情毕竟吹毛易,笔力须知透背难。混沌画眉良可已,虚空着楔本无端。些些纰缪无多子,劳动诸君反覆看。”又:“谁知百步穿杨手,如此夸张洞札工。”“身世自怜还自笑,此生相误只毛锥。”真不愧才人吐属。
qī shí qī
七十七
yú zài wáng mèng tíng tài shǒu chù, fān yuè jiù lù. dé liú dà shān xiān shēng shǒu shū shī cè. hè qí zǔ lóu cūn xiū zhuàn yí jū yún:" guān rú cán shòu jiǎn sī chán, yù yù wéi jiāng dǐ shě qiān. jiā jù wú duō yí xiào yì, jiē fāng tài yuǎn zhù kān lián. yuè féng miào shì gāng sān rì, fèng suàn cí lín yǐ liù nián. bì hù rěn jī dōu bù huàn, zhǐ chóu náng fá mǎi shū qián."" bì shān táng lǐ lǎo shàng shū, èr shí nián qián cǐ bo lú. rèn fáng jiāo yóu jīn zài fǒu? yáng tán tì lèi tòng hé rú! tuí láng yǒu pì bēn jī shǔ, fèi pǔ wú qiáng zhǒng yě shū. cǐ rì jūn jū zuì xiāng jìn, jiào yú yí dào yī chóu chú." dà shān míng yán, jiāng pǔ rén, rén dàn zhī qí gōng zuò shí wén, ér bù zhī shī cái qīng miào nǎi ěr. suǒ yún bì shān táng shàng shū zhě, jí dōng hǎi xú jiàn ān sī kòu, lǐng xiù míng chǎng zhě yě. chá pǔ xiān shēng yì yǒu shī yún:" fēn míng wàn hè guī dōng hǎi, bú dào cháo zōng zhuǎn zì yí." kě wèi shàn yú tuī zūn zhě yǐ.
余在王孟亭太守处,翻阅旧簏。得刘大山先生手书诗册。贺其祖楼村修撰移居云:“官如蚕受茧丝缠,郁郁惟将邸舍迁。家具无多移校易,街坊太远住堪怜。月逢庙市刚三日,俸算词林已六年。闭户忍饥都不患,只愁囊乏买书钱。”“碧山堂里老尚书,二十年前此卜庐。任防交游今在否?羊昙涕泪痛何如!颓廊有甓奔饥鼠,废圃无墙种野蔬。此日君居最相近,教余一到一踌蹰。”大山名岩,江浦人,人但知其工作时文,而不知诗才清妙乃尔。所云碧山堂尚书者,即东海徐健庵司寇,领袖名场者也。查浦先生亦有诗云:“分明万壑归东海,不到朝宗转自疑。”可谓善于推尊者矣。
qī shí bā
七十八
wú hú fàn zhào lóng, zì lì jiāng, guǎn jiāng níng zǎi lù lán cūn shǔ zhōng, shí yǐ shī jiàn shì, guī hòu shēn wáng. jì qí yǔ sù hán jiā miào yī shǒu yún:" yīn yún bì kòng bái rì míng, jí fēng mǎn lù qū léi tíng. xìng jiē zhāo tí tóu yī xiǔ, kōng láng jì jì fēi wú wú. zhāi chú wú rén yān huǒ xī, fú qián jǐ juǎn duī cán jīng. rán dēng kū zuò shuāng ěr lěng, cè tīng wàn hú sōng tāo qīng. yán liū xū yú shēng jiàn zhǐ, mén wài chán xuān yóu wèi yǐ. kāi xuān yuè lù hào yíng jiē, yǎng kàn tiān guāng jìng rú xǐ."
芜湖范兆龙,字荔江,馆江宁宰陆兰村署中,时以诗见示,归后身亡。记其《雨宿韩家庙》一首云:“阴云蔽空白日冥,疾风满路驱雷霆。幸接招提投一宿,空廊寂寂飞鼯鼯。斋厨无人烟火熄,佛前几卷堆残经。燃灯枯坐双耳冷,侧听万斛松涛倾。檐溜须臾声渐止,门外潺谖犹未已。开轩月露浩盈阶,仰看天光净如洗。”
qī shí jiǔ
七十九
shàng yú chén shǎo tíng ài tóng èr shù wǔ yán, wèi zhāi jù tú, fǎng ruǎn tíng zhī zhāi shī yú shān yě. yú yóu xǐ qí" zǎo yān shān jì zhòng, chūn wù shuǐ biān duō"" kàn huā fēng lì mào, wèn shuǐ lù suí rén"" qíng liú míng duàn hè, shān yǐng wò kōng tián" shù lián.
上虞陈少亭爱童二树五言,为《摘句图》,仿阮亭之摘施愚山也。余尤喜其“早烟山际重,春雾水边多”、“看花蜂立帽,问水鹭随人”、“晴流鸣断壑,山影卧空田”数联。